CHÆ TAÂM YEÁU CHO NGÖÔØI TU THIEÀN

H.T THÍCH THANH TÖØ

PHAÀN 5

“Ngöôøi do meâ taâm neân tìm ñaïo.” Vì chuùng ta queân taâm, cho neân môùi ñi nôi naøy, nôi kia ñeå hoïc hoûi tìm ñaïo. “Beøn ñeán trong nuùi röøng caàu gaëp Thieän tri thöùc. Cho laø rieâng coù caùi ñaïo, coù theå khieán ngöôøi ñöôïc an laïc.” Laø caàu ngöôøi naøy, ngöôøi kia chæ cho mình caùi ñaïo ñöôïc an laïc. Maø hoï khoâng bieát töï nghieân cöùu laáy caùi choã meâ cuûa mình deå haï thuû coâng phu. Ngay choã meâ ñoù laø toái ñeä nhaát. Bôûi vì ta meâ neân khoâng thaáy ñaïo. Vaäy meâ laø caùi gì? Chuùng ta thöû tìm laïi caùi meâ ñoù coi, noù ra sao? Chính ñaây laø caâu then choát cuûa nhaø Thieàn. Khi Toå Boà Ñeà Ñaït Ma sang Trung Quoác. Ñeán nuùi Thieáu Thaát, ngoài xoay maët vaøo vaùch 9 naêm. Moät hoâm Ngaøi Thaàn Quang tìm ñeán hoûi ñaïo:

- Taâm con khoâng an, nhôø Thaày chæ cho.

Toå baûo:   

- Ñem taâm ra ta an cho.

Ngaøi Thaàn Quang tìm laïi khoâng thaáy thöa:

- Daï! Con tìm taâm khoâng ñöôïc.

Toå ñaùp:

- Ta ñaõ an taâm cho ngöôi roài! Vaø Ngaøi Thaàn Quang ñaõ thaáy ñaïo! Toå khen OÂng khaù laém (chöõ Khaû laø khaù), lieàn cho OÂng phaùp hieäu laø Hueä Khaû!

Nhö vaäy, thaáy ñaïo laø thaáy gì? Laø tìm choã baát cuûa chính mình, choã baát an ñoù töùc laø meâ (tìm laïi choã meâ thì meâ heát). Cuõng nhö chuùng ta bieát mình doát, thì heát doát, con neáu mình khoâng bieát mình doát, duø coù tìm hoïc gì nöõa, cuõng laø hoïc caùi doát...

Do ñoù, chuùng ta muoán heát meâ thì phaûi tìm ngay caùi meâ ñoù maø haï thuû coâng phu. Cuõng nhö muoán heát voïng töôûng, chæ caàn bieát ngay caùi voïng töôûng noù khoâng thaät, töï nhieân noù heát. Ñoù laø caùi thuaät chính yeáu cuûa ngöôøi tu Thieàn. Cho neân ôû ñaây Ngaøi noùi laø Toái ñeä nhaát!

“Neáu khoâng ñeán ñöôïc choã meâ naøy, duø vaøo nuùi röøng khoâng trôû laïi cuõng luoáng coâng maø thoâi.” Neáu chuùng ta khoâng trôû veà choã meâ ñoù, duø coù vaøo trong nuùi röøng ôû bao nhieâu naêm cuõng luoáng coâng, nhoïc söùc khoâng ñöôïc caùi gì.

“Choã meâ raát deã noùi maø khoù vaøo.” Chuùng ta nghe noùi thì thaáy hôi deã, cuõng nhö bieát caùi meâ ñoù thì deã, nhöng muoán heát meâ aét khoâng deã. Vì theá Ngaøi noùi: “Khoù tin, khoù hieåu.”

“Noùi phaûn chieáu laø lôøi noùi taåu taùc, huoáng laø chaúng nhö theá.” Thaät ra, phaûn chieáu ñoái vôùi nhaø Thieàn cuõng chöa phaûi laø chính yeáu, vì ñoù coøn laø loái taåu taùc, töùc laø chaïy ra ngoaøi, taïo taùc ôû beân ngoaøi. Huoáng nöõa hieän giôø chuùng ta tu thì cöù buoåi saùng 4 giôø thöùc daäy coâng phu, queùt doïn, lau töôïng Phaät, laøm ít coâng taùc khaùc, chieàu laïi Tònh ñoä... cöù leáu laùu qua ngaøy heát buoåi, hai thôøi coâng phu nhö vaäy laø heát boån phaän moät vò Taêng, vò Ni ôû chuøa. Cho nhö vaäy laø tu, xöùng ñaùng laém roài. Theá maø ñoái vôùi trong ñaïo, chuùng ta chöa töøng coù phuùt giaây phaûn tænh, maø ôû ñaây Ngaøi baûo,  phaûn tænh vaãn coøn laø lôøi taåu taùc. Vì noùi phaûn tænh, döôøng nhö ra ngoaøi roài môùi nhìn trôû (laïi) vaøo. Noù cuõng coøn hình thöùc, thì ñoái vôùi nhöõng vieäc treân naøo coù dính daùng gì? Cho neân, chuùng ta phaûi soáng laïi vôùi mình moät caùch thöïc teá, ñoù môùi laø soáng veà vôùi ñaïo.

“Ngöôøi ñôøi sau beøn duøng lôøi treân laøm bình thöôøng voâ söï, moät vò chôn thaät.” Coù ngöôøi nghe noùi phaûn chieáu cuõng laø taåu taùc, roài khoâng laøm gì heát, bình thöôøng voâ söï. Nghóa laø khoâng phaûn chieáu, khoâng tu haønh gì, cöù bình thöôøng vaäy thoâi, ñoù laø beänh.

“Ñaây laïi laø choã khoâng roõ cuûa keû haäu hoïc, aên maët maø chaúng xeùt.” Cho neân choã naøy thaät ra deã maø khoù, khoù maø deã. Chuùng ta nghe noùi taåu taùc, noùi phaûn chieáu cuõng laø beänh, roài khoâng laøm gì heát, maëc noù ra sao thì ra, ñoù laïi caøng theâm bò beänh. Thaønh ra chuùng ta phaûi kheùo leùo, phaûi khoân ngoan môùi nhaän ñöôïc caùi chính yeáu cuûa söï tu. Chuùng ta ñöøng nghó, phaûn chieáu laø cöù ngoài laïi laéng nghe trong tim trong ngöïc ñaäp, maïch nhaûy. v.v...  cho ñoù laø phaûn chieáu. Phaûn chieáu chæ laø moät loái noùi, voán chæ chuùng ta soáng laïi vôùi baûn taùnh cuûa mình, chôù khoâng chaïy theo saùu traàn. cho neân noùi: “Ñem caùi nghe, nghe laïi töï taùnh cuûa chính mình, hôn  laø nhôù laïi lôøi chö Phaät.

Ñeán ñaây, toâi noùi moät caâu chuyeän maø quí vò naøo kheùo thì seõ thaáy noù laï! Nhö chuùng ta bieát, nôi thaân töù ñaïi naøy, nhôø khoâng khí, söï hít thôû cuûa khoâng khí laøm cho nhòp tim ñaäp , ñaåy maùu löu thoâng trong cô theå. Ñoù laø söï soáng. Neáu khoâng hít khoâng khí vaøo ñöôïc, tim ngöøng ñaäp, maïch maùu döøng laïi; ñoù laø cheát. Thaân naøy hoaït ñoäng lieàn lieàn, maïch nhaûy, tim ñaäp lieân tuïc, moät caùi thaân laø moät caùi maùy. Maø laø maùy neân khi coù moät boä phaän naøo ñoù loïc buïi khoâng kyõ thì bò ngheït, töùc noù beäng hoaëc nhieàu khi coù theå cheát. Ñaõ laø laø maùy thì quí vò thaáy coù caùi maùy naøo ñôøi ñôøi coøn hoaøi khoâng? Bôûi laø maùy neân phaûi coù ngaøy hö cuû, coù ngaøy phaûi neùm ra baùn ñoà pheá thaûi. Vaäy thaân naøy cuõng laø maùy, thöû hoûi chuùng ta coá giöõ noù laâu daøi ñöôïc chaêng?

Bieát noù khoâng theå giöõ ñöôïc. Vaäy maø haèng ngaøy chuùng ta lo caùi gì? Lo cho noù no, lo cho noù aám, noù maïnh khoûe laø toái thöôïng. Ngaøy nay ñöôïc no aám, maïnh khoûe, thì lo cho ngaøy mai. Ñöôïc ngaøy mai, lo ñeán ngaøy moát, cöù lo nhö vaäy maõi...

Coøn coù moät caùi khoâng bao giôø hoaïi dieät, khoâng bao giôø hö. Vì noù khoâng phaûi laø maùy. Noù thaät tình hieän höûu maø chuùng ta queân, khoâng buoàn nhôù ñeán noù. Noù phaùt loä ra roõ raøng ôû tai, ôû maét, ôû toaøn thaân, bao giôø cuõng coù noù, noù khoâng nhôø hít thôû ñeå maø soáng, töï noù hieän coù. Neáu chuùng ta coù phuùt giaây naøo soáng ñöôïc vôùi noù, thì seõ thaáy thaân naøy nhö laø moät troø chôi! Neáu chuùng ta soáng troïn vôùi theå taùnh ñoù, thì ai xin thaân naøy, chuùng ta saün saøng cho, coù ngaïi gì.

Nhö Toå Sö Töû, khi Vua nöôùc Keá Taân hoûi:

- Ngaøi noùi nguõ uaån ñeàu khoâng, baây giôø Ngaøi cho toâi caùi ñaàu ñöôïc chaêng?

Toå noùi:

- Caû nguõ uaån ñeàu khoâng, saù gì caùi ñaàu. Nhö vaäy caùi ñaàu cuõng khoâng phaûi quan troïng. Bôûi gì ñaõ soáng ñöôïc caùi thaät, thì caùi giaû coù ñaùng gì. Cuõng nhö caù ñöùa beù, vì chöa töøng thaáy chieác voøng baèng vaøng thaät bao giôø, neân môùi quí nhöõng chieác voøng thau cuûa noù. Neáu noù bieát coù chieác voøng baèng vaøng, caùi naøy chæ laø giaû, thì töï nhieân noù heát quí. Cho neân ngöôøi hoïc ñaïo, sôû dæ xaû thaân naøy deã daøng, laø vì bieát ñöôïc caùi thaät. Neáu khoâng, khi maát thaân naøy, nhaát ñònh phaûi taïo thaân khaùc, phaûi tìm caùi khaùc ñeå baùm vaøo. Theá neân, caùi giaû maø khoâng bieát, thì theo caùi giaû ñôøi ñôøi khoâng bao giôø queân noù. Ñoù laø choã quan yeáu cuûa ngöôøi giaùc ngoä. Nghóa laø caùi thaät maø chuùng ta khoâng bieát, caùi giaû chuùng ta laïi khoâng roõ, thì caùi tu naøy khoâng bao giôø thoaùt ra khoûi voøng luaân hoài sanh töû..

“Töø tröôùc ñeán ñaây coù hai thöù phöông tieän:

1.Chôn thaät phöông tieän noùi khoâng hôû caùch.

2.Thieän xaûo phöông tieän: kheùo öùng duïng hôïp caùc caên cô.

Neáu töø chôn thaät phöông tieän ñöôïc vaøo laø chaúng nhôø suy nghó, taùnh töï thaàm thaàm giaûi, haèng khoâng coù lui suït, dieäu duïng nhö haèng sa. Neáu töø thieän xaûo phöông tieän ñöôïc vaøo thì, ñöôïc an nhieân ngoài maëc aùo. Veà sau töï xem môùi bieát choã chöa ñuû maø cho laø cöùu caùnh. Hai thöù phöông tieän naøy, ñeàu laø moät phaùp, khoâng coù theå maát trong choác laùt, ngöôøi hoïc phaûi kheùo xeùt ñoù. Ngaøi Tuyeát Phong daïy ngöôøi: “Chôù baûo Laõo Taêng khoâng coù moät caâu ñeán treân phaàn cuûa OÂng, neáu coù moät caâu ñeán treân phaàn cuûa OÂng thì kham duøng laøm gì?” Ñaây laø coå nhaân baát ñaéc dó maø thoâi. Ngöôøi sau khoâng neân hieåu yù coå nhaân, beøn cho raèng treân phaàn cuûa chính mình, khoâng coù caùc thöù noùi baøn, ñaây laø hieåu laàm roài.” 

ÔÛ ñaây Ngaøi noùi, chuùng ta hieåu ñaïo do hai thöù phöông tieän:

1. “Phöông tieän chaân thaät noùi khoâng hôû caùch.”

Phöông tieän ñaàu laø phöông tieän chaân thaät, khieán ngöôøi nhaän chaân ñöôïc ñaïo hay taâm yeáu, khoâng coù hôû caùch, laø khoâng coù moät phuùt giaây naøo bò chen loän.

Nhö tröôøng hôïp Luïc Toå Hueä Naêng, khi nghe caâu noùi trong kinh Kim Cang: “Öng voâ sôû truï nhi sinh kyø taâm,” Ngaøi lieàn ngoä, töø ñoù veà sau khoâng coøn hôû caùch nöõa. Hay tröôøng hôïp Toå Laâm Teá, sau khi Toå Hoaøng Baù ñaùnh ba laàn, Ngaøi ñeán nôi Hoøa Thöôïng Ñaïi Ngu, Ngaøi ngoä. Töø ñoù, veà sau Ngaøi noùi: “Khoâng coù moät phuùt giaây naøo maø coù nhöõng nieäm khaùc chen vaøo.” 

2. “Thieän xaûo phöông tieän.”

Ñoù laø nhöõng caùi thieän tri thöùc ñaùnh thöùc cho mình giaùc ngoä, thaáy ñöôïc leõ thaät. Tuy nhieân khi ñöôïc roài, sau cuõng coù lui suït, laø bôûi do caùi kheùo cuûa thieän tri thöùc maø mình nhaän ñöôïc, nhöng coøn yeáu. Cho neân: “Neáu töø phöông tieän chaân thaät ñöôïc vaøo, laø chaúng nhôø suy nghó, taùnh töï thaàm giaûi, haèng khoâng coù lui suït, dieäu duïng nhö Haèng sa. Neáu töø thieän xaûo phöông tieän ñöôïc vaøo thì an nhieân ngoài maëc aùo, veà sau töï xem môùi bieát, choã ñöôïc chöa ñuû maø cho laø cöùu caùnh.”

Vì chuùng ta ngoä chöa xong maø laàm töôûng laø xong. Nhö vaäy hai phöông tieän treân. Phöông tieän ñaàu, sau khi ñöôïc thì xem nhö laø xong, coøn phöông tieän thöù hai ñöôïc roài maø sau môùi thaáy coøn thieáu, chöa hoaøn toaøn, neân phaûi coâng phu nhieàu nöõa môùi ñöôïc thuaàn thuïc. Tuy nhieân, hai phöông tieän treân coâng phu thì thaáy döôøng nhö coù khaùc. Nhöng theå taâm yeáu ñoù, khoâng coù maát trong choác laùt naøo. Ñeán ñaây Ngaøi Phaät Nhaõn môùi daãn caâu noùi cuûa Hoøa Thöôïng Tuyeát Phong: "Chôù baûo Laõo Taêng khoâng coù moät caâu ñeán treân phaàn cuûa OÂng, neáu coù moät caâu ñeán treân phaàn cuûa OÂng thì kham duøng laøm gì?” Nghóa laø treân taâm theå cuûa chuùng ta, khoâng coù moät caâu noùi naøo maø noùi ñeán ñöôïc, nhöng neáu noùi ñöôïc laø noùi caùi gì chôù khoâng phaûi noùi ñeán taâm yeáu. Vì vaäy, “Neáu coù moät caâu noùi ñeán thì khoâng kham gì ñöôïc.” Do ñoù moãi ngöôøi chuùng ta, haõy nhaän nôi lôøi thieän tri thöùc maø bieát ñöôïc phaàn cuûa mình, ñöøng mong Thieän tri thöùc chæ ñeán, vì Thieän tri thöùc khoâng theå chæ ñeán choã chaân thaät ñoù cho mình.

“Ngöôøi thôøi nay phaàn nhieàu ñem vieäc xem xeùt tröôùc maét cho laø cöïc taéc. Sôû dó Ngaøi Huyeàn Sa noùi vôùi ngöôøi: “Choå nuùi saâu vaéng baët khoâng ngöôøi, ñaïo cuûa OÂng laïi coù chaêng?” Ngoä taâm thaáy taùnh phaûi nhö Tuyeát Phong, Huyeàn Sa, ñaùp treân ñaát thaät phaûi nhö Nam Tuyeàn, Trieäu Chaâu môùi ñöôïc!”

“Nam Tuyeàn, Trieäu Chaâu môùi ñöôïc!”    

Ñeán ñaây Ngaøi noùi: “Ngöôøi thôøi nay phaàn nhieàu ñem vieäc xem xeùt tröôùc maét cho laø cöïc taéc.” Nghóa laø cho caùi xem xeùt tröôùc maét laø coâng thöùc toät cuøng, laø lyù cöùu caùnh. Vì vaäy Ngaøi môùi daãn: “sôû dó Ngaøi Huyeàn Sa noùi vôùi ngöôøi: “Choã nuùi saâu laéng baët khoâng ngöôøi, ñaïo cuûa OÂng laïi coù chaêng?” Neáu chuùng ta cho laø chæ coù ñaïo ôû tröôùc maét, nhö vaäy ôû trong nuùi saâu khoâng ngöôøi nôi aáy coù ñaïo khoâng? Taâm theå noù truøm khaép chôù ñaâu phaûi haïn cuoäc ôû chung quanh chuùng ta.

Neáu chuùng ta cho raèng, noù chæ chung quanh chuùng ta thoâi thì ñoù laø caùi nhìn laàm laãn. Cho neân noùi, nôi naøo, choán naøo, duø coù ngöôøi hay khoâng ngöôøi, ôû ñoù vaãn coù ñaïo. Taïi sao vaäy? Vì taâm theå noù truøm khaép, maø taâm theå töùc laø ñaïo. Vaäy nôi naøo laïi khoâng  coù ñaïo? Neân Ngaøi noùi: “Ngöôøi ngoä taâm thaáy taùnh phaûi nhö Tuyeát Phong, Huyeàn Sa, coøn ngöôøi ñaït ñaïo chaân thaät phaûi nhö Ngaøi Nam Tuyeàn, Trieäu Chaâu ôû trong taát caû thôøi ñeàu khoâng xen hôû, thì môùi xong.

“Hoïc giaû thôøi nay chæ laáy phöông tieän cuûa coå nhaân laøm Thieàn (töùc taâm), laøm ñaïo, khoâng theå cuøng coå nhaân ñoàng tham. Ví nhö ngöôøi maïnh gaùnh naëng 120 caân, ñi qua caây caàu khæ maø chaúng run, chaúng nghieâng. Do söùc gì phuø trì maø ñöôïc nhö theá? Bôûi kia tinh thaàn khoâng taïp maø thoâi. Keû vì ñaïo cuõng phaûi nhö vaäy. Trong Kinh noùi: “Ví nhö con Sö töû chuïp con Voi cuõng duøng toaøn löïc, chuïp thoû cuõng duøng toaøn löïc.” Coù ngöôøi hoûi: “Toaøn löïc laø gì? Ñaùp toaøn löïc chaúng doái. Neáu thaáy moät maåy loâng khaùc nôi taâm thì töï tan thaân maát maïng. Cho neân ngöôøi ñaït ñaïo khoâng coù caùi gì laø chaúng phaûi, löïc naøy raát lôùn, chæ vì voâ bieân aùc giaùc xaâm laán, khieán neân löïc löôïng coù keùm. Neáu khoâng coù nhieàu thöù phaùp vì voâ bieân aùc giaùc xaâm laán, khieán neân löïc löôïng coù keùm. Neáu khoâng coù nhieàu thöù phaùp

ÔÛ ñaây Ngaøi noùi: “Ngöôøi hoïc giaû thôøi nay laáy nhöõng phöông tieän cuûa coå nhaân laøm Thieàn, laøm Ñaïo. Khi nghe coå nhaân noùi moät caâu, hoaëc coù moät haønh ñoäng naøo mình cho laø ñaïo, vaø töôûng chöøng mình ñoàng tham vôùi caùc vò ñoù (ñoàng hoïc vaø ñoàng tu). Giôø Ngaøi duøng moät thí duï: “Nhö coù ngöôøi gaùnh moät gaùnh naëng 120 caân, ñi qua caây caàu khæ, ñi thaúng thaéng khoâng run, khoâng nghieân.” Hoûi ngöôøi ñoù taïi sao coù söùc maïnh nhö theá? Ngaøi giaûi thích: “Bôûi vì ngöôøi kia tinh thaàn thuaàn thuïc khoâng taïp maø thoâi.” Vì ngöôøi ñoù chæ raëc roøng moät maøu, khoâng coù gì chen laãn neân môùi ñöôïc nhö theá. Ngaøi noùi: “Keû vì ñaïo cuõng vaäy, ví nhö con Sö töû chuïp voi, noù duøng toaøn löïc.” Khi Sö töû muoán chuïp voi, noù phaûi laáy heát söùc maïnh cuûa noù thì môùi chuïp ñöôïc. Nhöng neáu noù chuïp moät con chuoät thì sao? Thöôøng chuùng ta nghó , chæ phaûi duøng söùc nheï thoâi. Nhöng thaät ra noù cuõng phaûi duøng toaøn löïc. Nhö vaäy duø chuïp voi hay chuoät, noù ñeàu duøng toaøn löïc cuûa noù. Nhö vaäy toaøn löïc laø gì? Ñaùp: “Toaøn löïc chaúng doái.” Laø ngaàm yù vaän duïng hoaøn toaøn khaû naêng cuûa mình, khoâng ñeå moät sai soùt naøo coù theå laøm yeáu söùc maïnh toaøn löïc ñoù. Vaø Ngaøi noùi raèng: “Neáu thaáy moät maõy loâng khaùc nôi taâm thì cuõng töï tan thaân maát maïng?

Toâi noùi laïi ñoaïn naøy cho deã hieåu hôn. ÔÛ thí duï ñaàu, sôû dó ngöôøi gaùnh naëng 120 caân ñi qua caây caàu khæ maø khoâng run, khoâng bò nghieâng laø vì ngöôøi ñoù coù söùc maïnh, vaø söùc maïnh ñoù do hoï ñaõ duøng toaøn söùc löïc cuûa hoï trong khi gaùnh qua caàu. Ñeán thí duï sau, con Sö töû duø cho baét chuoät, thoû cuõng nhö voi, ñeàu phaûi duøng toaøn löïc. Do ñoù, ngöôøi tu chuùng ta cuõng vaäy khi ñi, ñöùng, ngoài, naèm trong moïi tröôøng hôïp, moãi phuùt giaây naøo chuùng ta ñeàu duøng toaøn löïc. Toaøn löïc chính laø soáng vôùi taâm theå hoaøn toaøn (luùc naøo mình cuõng laøm chuû), khoâng bò moät nieäm khaùc chen vaøo. Bôûi chuùng ta coù moät nieäm khaùc chen vaøo thì ñaõ taùn thaân maát maïng. Giôø ñaây thöû nghieäm laïi chuùng ta tu haønh ñaõ coù duøng toaøn löïc hay chöa? Ña soá chuùng ta duøng chöa heát baùn phaàn, chôù ñöøng noùi toaøn phaàn. Caû ngaøy chuùng ta cöù soáng vôùi nhöõng nieäm, nhöõng taâm khaùc neân toaøn löïc cuûa mình khuaát laáp ñi. Toaøn löïc ñoù chæ cho taâm theå cuûa chuùng ta. Do ñoù maø chuùng ta bò yeáu ñuoái, bò khoå sôû. Vì taâm löïc chuùng ta khoâng coù ñaày ñuû. Maø Ngaøi noùi: “Löïc naøy raát lôùn,” nhöng “vì voâ bieân aùc giaùc xaâm laán neân khieán löïc duïng coù keùm.” Löïc duïng cuûa taâm theå roäng lôùn theânh thang, neân trong Luaän Ñaïi Thöøa Khôûi Tín goïi laø theå ñaïi, töôùng ñaïi, duïng ñaïi. Noù to lôùn nhö vaäy. Nhöng vì nhöõng aùc giaùc, hay noùi goïn hôn laø voâ bieân voïng töôûng ngoa xaâm laán maùi neân khieán cho löïc duïng phaûi yeáu keùm. Cho neân chuùng ta khi tu cöù nghó raèng phaûi coù suy nghó, coù tính toaùn thì môùi khoân ngoan. Nhöng thaät söï, chính ngay khi khoâng coù nhöõng voïng töôûng, ñoù laø chuùng ta ñaõ duøng toaøn löïc. Maø toaøn löïc ñoù môùi to lôùn voâ ngaàn, neân dieäu duïng voâ löôøng. Coøn nieäm nghó tính cuûa mình noù beù nhoû theo töøng caûnh, töøng vieäc vaø taâm nieäm voïng töôûng, taâm mình duyeân theo ñoù maø hieän hình. Tuy chæ taâm voïng töôûng , maø chuùng ta coøn cheá ñöôïc nhöõng caùi dieäu duïng phi thöôøng,nhö cheá bom nguyeân töû, phaûn löïc cô... Huoáng nöõa laø chuùng ta soáng vôùi taâm chaân thaät kia, thì löïc duïng cuûa noù bieát chöøng naøo! Vì vaäy ôû ñaây Ngaøi noùi roõ theâm. “Neáu khoâng coù nhieàu phaùp khaùc, traïng khaùc, duyeân khaùc, nieäm khaùc thì tuøy taâm bieán chuyeãn töï taïi voâ ngaïi.” Sôû dó chuùng ta khoâng ñöôïc töï taïi voâ ngaïi laø vì chuùng ta bò caùc thöù phaùp khaùc, caùc traïng thaùi, caùc duyeân, caùc nieäm khaùc chi phoái chuùng ta. Neáu nhö khoâng coù caùc thöù phaùp khaùc, traïng thaùi khaùc, nieäm khaùc daáy leân, thì ngay luùc ñoù taâm theå chuùng ta chuyeãn bieán töï taïi voâ ngaïi.

Toùm laïi, ñoaïn naøy Ngaøi muoán chæ cho chuùng ta thaáy, ngöôøi hoïc ñaïo, khoâng neân löôïm laët nhöõng caâu, nhöõng lôøi cuûa coå nhaân roài cho ñoù laø ñaïo! Maø chuùng ta phaûi soáng thaät vôùi taâm theå cuûa chính mình. Neáu chuùng ta soáng ñöôïc vôùi taâm theå, laø chuùng ta daõ duøng toaøn löïc, töùc laø toaøn söùc löïc cuûa taâm theå.

Coøn baèng khoâng chuùng ta cöù ñeå cho voïng töôûng chen laán maõi maõi, laø chuùng ta ñaõ bò chi phoái bôûi ngoaïi caûnh, vaø noäi taâm, taâm löïc do ñoù maø suy keùm ñi vaø chuùng ta maát töï do, töï taïi, voâ ngaïi. Cho neân ngöôøi naøo maø soáng ñöôïc vôùi taâm theå roäng lôùn ñoù, ngöôøi aáy môùi chính laø ngöôøi töï do, töï taïi. Töùc laø voâ söï.

“Ñaïo chaúng caàn khoå caàu, caàu ñoù lieàn maát ñaïo. Söï khoâng caàn tieâu dung, tieâu dung thì söï coù. Chaúng caàn tieâu dung laø ñaïo cuøng söï hoäi, thì söï naøo maø chaúng phaûi ñaïo. Ví  nhö coù keû maét saùng vaøo trong kho maø khoâng bieát phöông tieän laø khoâng coù ñeøn ñuoác soi saùng, vaøo trong lieàn bò ñuïng u ñaàu, traày tay. Nhö theá goïi laø hang ñoäc. Chôù chaúng phaûi kho baùu. Ngöôøi trí vaøo kho caàm theo ñeøn ñuoác soi saùng, thaáy caùc thöù baùu maëc tình löôïm laáy, löôïm baùu ñi ra. Ngöôøi tu trong 12 giôø phaûi duøng trí saùng chôù ñeå 6 traàn ñuïng chaïm ñeán.

Thöûu xöa Thöôïng toïa Vónh cuøng Töø Minh ñoàng töø giaû Phaàn Döông, maø Vónh chöa toät choã dieäu kia. Vónh theo Töø Minh 20 naêm, troïn chöa an laïc.

Moät hoâm, ngoài quanh loø löûa ñeâm khuya, Töø Minh laáy ñuûa gaáp than, goõ treân than goïi:

- Thuû Toïa Vónh!

Thuû toïa Vónh beøn quaùt:

- Daõ hoà tinh.

Töø Minh beøn chæ Vónh baûo:

- Keû khôø! Laïi theá aáy ñi!

Vónh do phöông tieän naøy ñöôïc cöùu caùnh, song vaãn baûo theo nhau. Töø Minh ôû ñaâu thöôøng ra thöa hoûi. Nhöõng caâu Töø Minh hoûi, chuùng khoâng theå ñoái ñöôïc. Vónh tôùi Töø Minh lieàn gaät ñaàu höùa khaû.

Ñaây goïi laø lieàu thuoác khoâng beänh. Hoïc giaû ñöông thôøi khoù nhaän ñöôïc yeáu chæ kia, huoáng laø boïn tri kieán hoäi giaûi ôû ñôøi sau, do ñaâu nhaän laõnh ñöôïc vieäc aáy? Ñöôïc ñoù phaûi nhö Vónh, cho thuoác thì phaûi nhö Töø Minh thì môùi neân vaäy.”

ÔÛ ñaây Ngaøi chæ roõ: “Ñaïo chaúng caàn caàu khoå” vì “caàu ñoù lieàn maát.” Neáu chuùng ta ñi tìm ñaïo laø chuùng ta ñaõ maát ñaïo. Neân trong nhaø thieàn hay thí duï: “Côûi traâu ñi tìm traâu.” Vì ñaïo laø gì? Laø taâm theå chaân thaät, maø taâm theå ñoù, vöøa daáy nieäm ñi tìm ñaõ bò khuaát, bò laáp roài. Cho neân, chuùng ta chæ döøng, ñöøng cho voïng nieäm daáy leân, chen vaøo, thì ñaïo hieän tieàn chôù khoâng ñaâu xa. Ñeán ñaây, Ngaøi noùi veà söï töôùng: “Söï khoâng caàn nhoïc nhaèn, tieâu duøng thì söï coù.” Chuùng ta, nhöõng ngöôøi môùi hoïc ñaïo khi nghe noùi, phaûi thaáy caùc phaùp giöõa naøy laø khoâng, chaúng thaät coù. Nhö vaäy thì mình môùi gaàn ñöôïc vôùi ñaïo. Vì vaäy cho neân, thaáy caùi gì mình cuõng khoâng chaáp nhaän söï hieän höõu cuûa noù. Chaúng haïn nhö caùi baøn, caùi gheá, caùi nhaø. v.v... Mình ñeàu noùi khoâng coù. Töôûng choái boû nhö vaäy laø ñaõ tieâu dung noù. Ngôø ñaâu chuùng ta caøng choái boû noù chöøng naøo noù caøng hieän höûu chöøng naáy. Theá neân ngöôøi hoïc ñaïo phaûi bieát, phaûi kheùo tieâu dung, trí hueä maø nhìn thì khi ñoù, chuùng ta khoâng caàn tieâu dung, maø noù töï tieân dung. Vì vaäy neân noùi: “Söï khoâng caàn tieâu dung, tieâu dung thì söï coù.” Toâi thí duï moät caùi nhoû cho quí vò thaáy: Chuùng ta coù moät ngöôøi baïn laùng gieàng, chuùng ta khoâng öa thích, moãi khi nhôù ñeán ngöôøi ñoù, thì chuùng ta ñaâm ra böïc boäi, thì chuùng ta töôûng nhö khoâng coù ngöôøi ñoù, hay laø ngöôøi ñoù khoâng ôû gaàn mình. Nhöng khi yù mình töôûng nhö vaäy, thì hoï coù hay khoâng? Vì hoï neân mình môùi nghó, mình coá troán traùnh hoï. Bôûi coá troán traùnh hoï neân ngöôøi ñoù trôû thaønh söï thaät! Hoï vaø mình. Giôø ñaây chæ caàn nhìn thaúng vaøo söï thaät, hay nhìn thaúng vaøo noù, maø nhìn thaúng vaøo noù töùc thì töï noù seõ tieâu dung. Cho neân: “Chaúng caàn tieâu dung laø ñaïo cuøng söï hoäi, thì söï naøo maø chaúng phaûi ñaïo?” Giôø ñaây chuùng ta bieát roõ, ngöôøi caûnh ñeàu duyeân hôïp, maø duyeân hôïp thì ñaâu coù thaät. Ñaõ khoâng thaät thì chuùng ta muoán cho noù maát ñeå laøm gì? Chæ caàn bieát roõ khoâng thaät thì töï noù maát, khoâng caàn phaûi tieâu dung. Ñoù laø chuùng ta ñaõ duøng trí hueä maø nhìn thaúng vaøo söï thaät. Coøn muoán cho noù maát, baèng caùi nieäm troán traùnh, hay töôûng töôïng nhö noù laø khoâng, thì caøng muoán noù maát, noù laïi caøng coù. Cho neân ngöôøi hoïc ñaïo phaûi thaúng thaén maø nhìn thaúng vaøo söï vaät ñeå thaáy söï thaät cuûa noù (maø söï thaät cuûa noù laø hö giaû) thì söï vôùi ñaïo môùi hôïp. Nhö chuùng ta ñoïc Baùt Nhaõ: “Saéc töùc thò Khoâng.” Saéc laø söï, khoâng laø lyù; lyù ngay nôi söï, söï ngay nôi lyù; ngay nôi söï ñoù, ñaõ hieån baøy lyù roài, thì coøn muoán tieâu caùi gì, dung caùi gì? Do ñoù, ôû ñaây Ngaøi duøng thí duï: “Nhö ngöôøi coù maét saùng, nhöng trong nhaø khoâng ñeøn ñuoác. Thaønh ra tuy maét saùng nhöng trong nhaø khoâng ñeøn, ñuoác, neân khoâng laáy ñöôïc cuûa baùu. Khi trôû ra cuûa baùu khoâng coù maø mình coøn coù beänh. Theá laø kho baùu ñoù ñaõ trôû thaønh hang ñoäc. Cuõng ngöôøi coù maét saùng, theâm coù phöông tieän ñeøn ñuoác, neân vaøo kho baùu, hoï bieát choã naøo coù cuûa baùu vaø laáy ñaày tuùi, trôû ra an laønh töï taïi. Ñeøn ñuoác ôû ñaây thí duï cho trí hueä. Chuùng ta coù trí hueä thì ñoái vôùi ñaïo, khoâng toán coâng maø deã ñaït. Coøn khoâng trí hueä thì nhoïc nhaèn maø khoù tìm. Ñaây laø choã maø nhieàu ngöôøi khoâng hieåu. Toâi noùi laïi laàn nöõa cho quí vò roõ.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM