CHÆ TAÂM YEÁU CHO NGÖÔØI TU THIEÀN

H.T THÍCH THANH TÖØ

PHAÀN 6

Hieän giôø chuùng ta tu coù hai caùch:

Caùch thöù nhaát: laø tin Phaät, tin nôi phöông phaùp naøo ñoù, roài coá gaéng tu, chaúng haïn nhö phöông phaùp toïa thieàn ñeám hôi thôû. Ngaøy ngoài 6 giôø ñoàng hoà, ñeâm 6 giôø. Nhö vaäy ñeâm ngaøy 12 giôø. Nhöng coâng phu ñoù ñoái vôùi ñaïo gaàn hay xa? Khi ngoài thì coá gaéng ñeám cho taâm nghieâm chænh, nhôù soá roõ raøng, nhöng vaãn khoâng thaáy ngöôøi, caûnh duyeân hôïp nhö huyeãn. Do ñoù khi gaëp vieäc khoâng nhö yù, tuy coá ñeø maø ngoài cuõng nhôù maõi, coá ñeø maø ñeø khoâng noãi. Vì coøn thaáy caùi gì cuõng thaät. Nhö vaäy tuy duïng coâng nhieàu nhöng ñoái vôùi ñaïo coøn xa xoâi.

Caùch thöù hai: Coù ngöôøi ngoài thieàn ít hôn, nhöng hoï nhìn söï vaät baèng trí Baùt nhaõ. Thaáy roõ taát caû ñeàu duyeân hôïp khoâng thaät, bieát mình giaû, caûnh cuõng giaû, neân khoâng coù vieäc gì laøm cho hoï baän taâm, hay quyeán luyeán, hoï boû moät caùch deã daøng. Nhö vaäy coâng ít maø keát quaû nhieàu, bôûi coù trí hueä lôùn. Qua hai thí duï treân laø: Ngöôøi coù maét saùng vaøo kho baùu coù ñeøn ñuoác, vaø ngöôøi vaøo kho baùu khoâng ñeøn ñuoác. Quí vò ñaõ thaáy roõ söï toán coâng nhieàu, hay toán coâng ít cuûa söï tu haønh.

Khi toâi giaûng ôû ñaây, coù moät soá ngöôøi noùi: “Toâi noùi caùi gì cuõng khoâng, nhö vaäy tu ôû ñaây laø chaáp lyù, boû söï.” Khoâng ngôø trong suoát 49 naêm ñöùc Phaät thuyeát phaùp. Ngaøi ñaõ daønh 22 naêm ñeå noùi kinh Baùt Nhaõ. Nhö vaäy ñeå chuùng ta thaáy, Baùt Nhaõ laø moät thôøi gian quan troïng nhaát khi ñöùc Phaät noùi Kinh. Nhaèm chæ ngöôøi nhaän ra ñöôïc ñöôøng loái tu haønh, töùc laø soáng vôùi trí hueä. Coù trí hueä thì môùi gaàn vôùi ñaïo. Giôø ñaây quí vò haõy thí nghieäm nôi mình thì seõ thaáy ñöôïc taàm quan troïng cuûa trí hueä. Chuùng ta ngaøy ñeâm 6 thôøi, hoaëc coá gaéng tuïng Kinh, hoaëc coá gaéng ngoài thieàn ñaày ñuû. Nhöng khoâng duøng trí hueä Baùt Nhaõ ñeå quaùn chieáu. Tuy coâng phu coù nhieàu, phöôùc ñöùc coù nhieàu, nhöng gaëp caûnh thuaän (thuaän yù) chuùng ta deã xao xuyeán, gaëp caûnh nghòch (traùi yù) deã sanh caùc phieàn naõo. Traùi laïi, neáu moãi ngaøy gaëp vieäc, moãi luùc ñoái caûnh chuùng ta ñeàu duøng trí Baùt Nhaõ maø nhìn, maø quaùn chieáu thì chuùng thaáy noù hôi nhaøn. Tuy nhieân khi gaëp vieäc ñoái caûnh, laïi ít sanh phieàn naõo. Ñoù laø moät söï thaät. Do vaäy, ôû ñaây Ngaøi môùi daãn caâu chuyeän cuûa thuû toïa Vónh vaø Ngaøi Töø Minh.

Hai vò laø ñeä töû cuûa Ngaøi Thieän Chieâu. Ngaøi Töø Minh ñaõ ngoä ñaïo roài, coøn thuû toïa Vónh vaãn chöa ngoä.

Khi Ngaøi töø Minh ñi nôi khaùc ñeå hoaèng hoùa. Thuû toïa Vónh cuõng ñi theo, maø ngoùt 20 naêm vaãn chöa ngoä ñaïo hoaøn toaøn.

ÔÛ Trung Quoác vaøo muøa ñoâng. Buoåi toái caùc Ngaøi hay ngoài quanh loø söôûi ñeå söôûi.

Khi ñoù Ngaøi Töø Minh laáy caây ñuûa saét gaáp than, roài chæ leân hoøn than goïi:

- Thuû toaï vónh! Thuû toaï vónh!

Töôûng Ngaøi Töø Minh noùi ñuøa neân Vónh lieàn noùi:

- Giaû hoà tinh!

Ngaøi Töø Minh noùi:

- Keû khôø! (Vì chöa giaûi quyeát xong coøn ñang oâm aáp caùi nghi ngôø, chöa thaáy ñöôïc ñaïo cöùu caùnh, neân goïi: keû khôø). Lại nhö theá aáy ñi! (laïi nhö hoøn than naøy ñi!)

Thuû toïa Vónh ngay ñoù lieàn ngoä. Vaäy Ngaøi Töø Minh muoán noùi caùi gì? Laø baûo phaûi thaáy ñaïo baèng trí hueä, chôù ñöøng baèng nieàm tin, vì baèng trí hueä thì OÂng seõ ñöôïc an laïc. Cuõng vaäy, neáu chuùng ta ñeán vôùi ñaïo baèng nieàm tin. Nghóa laø tin Phaät, tin Phaùp, tin Taêng, roài coá gaéng y nôi ñoù tu thì phöôùc chuùng ta coù. Nhöng vôùi ñaïo khoù gaàn. Coøn chuùng ta duøng trí hueä, thaáy caùi hay cuûa Phaät phaùp roài nhaän nôi ñoù, nhaän ñöôïc caùi saún coù nôi mình (vì bao nhieâu kinh Phaät, bao nhieâu lôøi Toå ñeàu laø chæ leõ thaät ñoù). Nhö vaäy chuùng ta môùi gaàn vôùi ñaïo. Cho neân khi thuû toïa Vónh nhaän ra yù chæ cuûa Ngaøi Töø Minh laø chæ mình nhö hoøn than, söï bieát vaø haèng soáng vôùi trí hueä ñoù. Veà sau Ngaøi Töø Minh hoûi caâu naøo, chuùng ñaùp khoâng ñöôïc, khi thuû toïa ñi ñeán thì Töø Minh ñeàu gaät ñaàu. Vì ngöôøi, ñaõ soáng vôùi trí hueä nhö vaäy, thì ñi, ñöùng, naèm, ngoài gì cuõng hôïp vôùi ñaïo, chöa caàn noùi maø ñaõ hôïp roài. Coøn chuùng ta baây giôø, thì vaøo ñaïo vôùi nieàm tin hay trí hueä? tin Tam baûo laø coù phöôùc, tuïng Kinh, Nieäm Phaät laø coù phöôùc, cuùng döôøng laø coù phöôùc, ñoù laø vaøo ñaïo baèng nieàm tin, chôù khoâng baèng trí hueä. Cho neân, chuùng ta ñaõ hoïc vaø hieåu, thì phaûi duøng trí hueä maø môû maét, vì coù trí hueä, chuùng ta môùi giaûi quyeát ñöôïc taát caû phieàn naõo. Neáu chuùng ta chæ bieát, laáy coâng phu tuïng kinh cho nhieàu, nieäm Phaät cho laém, cho laø coù phöôùc. Nhöng khoâng bieát duøng trí hueä ñeå quaùn chieáu, ngoân ngöõ laø hö giaû, ngöôøi caûnh laø hö giaû. Khi ta gaëp nhöõng vieäc, nhöõng lôøi traùi yù, chuùng deã saân. Cho neân, thaáy söï vieäc thaáy ngöôøi, thaáy mình ñeàu thaät thì khoù tu voâ cuøng, tu chæ laø coù phöôùc chôù khoâng theå giaûi thoaùt ñöôïc. Vì vaäy muoán giaûi thoaùt, phaûi ñaët trí hueä leân treân, do ñoù maø trong luïc ñoä, tuy trí hueä laø sau heát nhöng noù truøm caû 5 ñoä kia. Vì boá thí maø thieáu trí hueä, thì boá thí khoâng thaønh Ba La Maät. Trì giôùi maø thieáu trí hueä, thì Trì giôùi cuõng khoâng thaønh Ba La Maät...

Coù nhö vaäy chuùng ta môùi thaáy ñöôïc ñaïo lyù cuûa Phaät daïy: chuùng ta ñaõ hoïc ñaïo giaùc ngoä maø thieáu trí hueä, thì laøm sao giaùc ngoä? Chính trí hueä môùi côûi taát caû phieàn naõo cho mình vaø môùi ñöa ñeán choã hoaøn toaøn giaùc ngoä. Cho neân ôû ñaây Ngaøi noùi: “Hoïc ñaïo phaûi nhö Thöôïng toïa Vónh, cho thuoác phaûi nhö Töø Minh. Vì bieát ngöôøi chöa ñöôïc, coøn ñang nghi ngôø thì phaûi taïo phöông tieän laøm sao, ñeå cho ngöôøi saïch heát nghi ngôø.

“ÔÛ choã oàn ñöôïc laëng, thì ôû chôï xoùm bieán thaønh nuùi röøng, Phieàn naõo bieán thaønh Boà ñeà, chuùng sanh thaønh Chaùnh giaùc. Caâu noùi naøy ngöôøi môùi hoïc ñaïo ñeàu noùi ñöôïc, hieåu ñöôïc, ñeán khi thöïc hieän moät thöù thaáy bieát bình ñaúng vaø buoâng xaû taâm aáy thì thaáy Phaøm Thaùnh vaãn laø hai nhö xöa. Laëng vaø ñoäng ñeàu laø duïng khaùc. Theá laø caøng bieát raõ laø, giaûi hoäi caàn phaûi coù choã an oån môùi ñöôïc moät vò, khoâng neân gaéng hoäi.”

ÔÛ ñaây Ngaøi noùi caâu maø chuùng ta thöôøng nghe: “ÔÛ choã oàn ñöôïc laëng thì chôï, xoùm bieán thaønh nuùi röøng, Phieàn naõo thaønh Boà ñeà, Chuùng sanh thaønh Chaùnh giaùc.” Chaúng haïn nhö chuùng ta baây giôø ôû choã vaéng veû tu. Coù ngöôøi hoûi: Caàn gì phaûi ôû nôi vaéng veû, ôû chôï tu ñöôïc môùi hay, ôû chôï maø khoâng ñoäng taâm môùi laø tu thaät. Nhö vaäy thì phieàn naõo töùc Boà ñeà, chuùng sanh töùc thaønh Chaùnh giaùc. Coøn ôû treân nuùi maø tu thì coù gì hay? Noùi caâu noùi ñoù cuõng ñöôïc, nhöng thöïc hieän caâu noùi ñoù laø moät vieäc khaùc. Vì, ñeán khi thöïc hieän moät thöù thaáy bieát bình ñaúng vaø buoâng xaû taâm aáy, thì thaáy Phaøm Thaùnh vaãn laø hai nhö xöa, laëng vaø ñoäng ñeàu laø duïng khaùc. Giôø ñaây quí vò thöû thí nghieäm thì seõ thaáy.

Khi quí vò ngoài moät mình ôû choã laëng leõ nhö treân nuùi naøy, vaø duïng coâng phu (chöõ duïng coâng ôû ñaây toâi noùi theo nghóa thoâng thöôøng), quí vò thaáy coù an ñöôïc moät chuùt. Nhöng sau ñoù, naêm, baûy huynh ñeä ñeán chôi vaø ngoài noùi chuyeän. Tuy khoâng noùi, nhöng cuoäc noùi chuyeän oàn aøo ñoù. Quí vò thaáy mình coù ñöôïc an nhö luùc tröôùc khoâng? Ñaây laø ñoàng moät caûnh. Cuøng ôû treân nuùi, choã moät ngöôøi vaø nhieàu ngöôøi ñaõ khaùc ñi roài. Huoáng nöõa ôû giöõa chôï coù bieát bao nhieâu chuyeän.

Vì vaäy, chuùng ta ai ai cuõng coù theå noùi, nhöng chuùng ta neân nhôù, noùi ñöôïc chöa höûng ñaõ laøm ñöôïc. Cho neân: “Caùi hoäi caàn phaûi coù choã an oån môùi ñöôïc moät vò.” Ngöôøi giaûi hoäi (hoäi ôû ñaây coù nghóa laø hieåu, laø ngoä) do hoïc hay nghe Thieän tri thöùc nhaéc nhôû maø mình laõnh hoäi ñöôïc, thì caàn phaûi coù moät caûnh an oån, laâu daøi mình môùi thuaàn nhaát. Ñoù laø söï thaät maø Ngaøi nhaéc cho chuùng ta phaûi thaät tình maø thaáy, chôù ñöøng coù laàm laãn. Bôûi chuùng ta coù caùi beänh hieåu ñöôïc chuùt ít, laø töôûng mình ñaõ xong. Nhöng ñeán luùc nhôù laïi thì nhöõng caùi mình hieåu luùc tröôùc, giôø ñaây noù bieán ñaâu maát! Ñoù laø mình chöa hoaøn toaøn soáng vôùi taâm theå chaân thaät maø mình töôûng ñaõ ñöôïc.

“Gaàn ñaây nhieàu ngöôøi laáy vaán ñaùp laøm gia phong thieàn gia, chaúng roõ vieäc cuûa ngöôøi xöa, moät beà chaïy theo ngoïn ngaønh, khoâng bieát trôû laïi, thaät laø quaùi laï! Ngöôøi xöa vì meâ maø hoûi. Choã hoûi caàu chöùng nhaäp, ñöôïc moät lôøi, nöõa caâu, ñem laøm vieäc nghieân cöùu phaùt minh khieán cho thaáu trieät, khoâng coù gioáng ngöôì thôøi nay hoûi loaïn, chuïp laáy caâu ñaùp roài cöôøi ñuøa.”   

ÔÛ ñaây Ngaøi noùi, coù nhieàu ngöôøi ñeán hoûi ñaïo, nhöng khoâng vì ñaïo maø hoûi. Hoï chæ hoûi ñeå maø hoûi, hoaëc hoûi ñeå ñuøa chôi. Thaønh ra vieäc hoûi ñaïo ñoù thaät voâ ích. ÔÛ choã naøy, toâi cuõng nhaéc cho taát caû quí vò xuaát gia roõ, chuùng ta phaûi caån thaän khi traû lôøi nhöõng caâu hoûi, bieát caâu hoûi naøo chuùng ta neân noùi vaø khoâng neân noùi. Neáu ngöôøi ñeán hoûi ñaïo, hoûi ñeå laáy hôn thua. Chuùng ta neân im laëng, chòu laøm keû doát. Coøn neáu ñeå ñuøa chôi, thì mình caøng neân doát hôn nöõa. Chuùng ta chæ traû lôøi cho nhöõng ngöôøi vì meâ maø hoûi, vì muoán giaûi nghi ngôø ñeå tu haønh.     

“Keû ñaït giaû trong 12 giôø hoïc ñaïo, khoâng coù moät khoaûnh khaéc buoâng xaû, ngöôøi naøy duø chöa ñöôïc vaøo, maø moãi nieäm laø tu haønh. Taàm thöôøng noùi tu haønh, chaúng qua ba nghieäp, 6 caên thanh tònh. Thieàn moân khoâng theå nhö theá. Vì sao? Vì moân thieàn ñònh, nieäm nieäm cuøng trí ba la maät bình ñaúng, taát caû choã töï khoâng loãi laàm, haèng laâu boång coù ngaøy taâm ñòa thoâng minh, töø tröôùc thaûy ñöôïc ñaày ñuû, goïi laø nhaát haïnh tam muoäi. Ngöôøi thôøi nay toaøn laø söùc ñònh, laïi chaúng môû con maét trí hueä, coù nhöõng cô duyeân ngöõ cuù, chæ thaønh tranh luaän, taâm haønh sanh dieät.”

ÔÛ ñaây Ngaøi noùi: “Keû ñaït giaû trong 12 giôø hoïc ñaïo khoâng coù moät khoaûnh khaéc buoâng xaû (buoâng lôi), ngöôøi naøy duø chöa ñöôïc (ñaïo) vaøo, maø moåi nieäm laø tu haønh.” Ngöôøi hoïc ñaïo trong 12 giôø phaûi luoân luoân caàn maãn, khoâng coù buoâng xaû, töùc haèng laøm chuû ñöôïc taâm mình. Coøn chuùng ta trong 12 giôø, thì boû ít nhaát 9 giôø, tu 3 giôø laø tu toái ña. Thaäm chí loaïn luoân heát 12 giôø!

“Taâm thöôøng noùi tu haønh, chaúng qua 3 nghieäp, 6 caên ñöôïc thanh tònh.” Ngaøi noùi, thöôøng chuùng ta tu laâu nay laø tu caùi gì? Laø giöõ cho 3 nghieäp, 6 caên ñöôïc thanh tònh laø treân heát. Nhöng ôû ñaây, trong nhaø thieàn cuõng khoâng chaáp nhaän. Taïi sao? Vì “Caùi moân thieàn ñònh naøy moãi nieäm, moãi nieäm, cuøng trí Ba la maät bình ñaúng, taát caû choã töï khoâng loãi laàm.” Moân thieàn ñònh maø chuùng ta tu hieän giôø laø, moãi nieäm, nieäm naøo cuõng bình ñaúng vôùi trí Ba la maät, khoâng phaûi chæ thanh tònh vôùi 6 caên laø ñöôïc, thanh tònh ba nghieäp laø xong. Bôûi neáu 3 nghieäp, 6 caên thanh tònh thì chuùng ta chæ coù ñònh chöù chöa coù hueä. maø trí hueä bình ñaúng, môùi laø caùi trí hueä nhaän ñöôïc taâm theå laëng leõ nhaát nhö. Vaø soáng ñöôïc vôùi taâm theå laëng leõ nhaát nhö, thì khi nhìn caûnh, nhìn ngöôøi, chuùng ta ñeàu thaáy laø töôùng duyeân hôïp hö giaû. Ñoù laø “Nôi naøo cuõng khoâng loãi laàm.” Vì nôi naøo cuõng coù taâm theå bình ñaúng ñoù. Neáu chuùng ta soáng ñöôïc vôùi trí Ba la maät, moãi nieäm phuø hôïp vôùi trí Ba la maät bình ñaúng naøy laâu ngaøy thì, “Boång coù ngaøy taâm ñòa thoâng minh, thì töø tröôùc thaûy ñöôïc ñaày ñuû, goïi laø nhaát haïnh tam muoäi.” Do ñoù, chæ moät haïnh naøy maø ñaày ñuû taát caû nhöõng caùi chaùng ñònh.

“Ngöôøi thôøi nay toaøn laø söùc ñònh. Coá giöõ cho 3 nghieäp, 6 caên thanh tònh thoâi. Laïi chaúng ôû con maét trí hueä, coù nhöõng cô duyeân ngöõ cuù chæ tranh luaän, taâm haønh sinh dieät.” Vì gaàn ñaây coù nhöõng ngöôøi hoïc ñaïo, ñaïo khoâng thoâng, phaùp tu chöa chöùng, nhöng nghe ngöôøi tu phaùp khaùc mình laïi baùc. Thí duï nhö ngöôøi tu Tònh ñoä nghe noùi tu Thieàn thì baùc: tu Thieàn ñi ñeán ñaâu? Cheát khoâng ñöôïc vaõng sanh.hoaëc giaû ngöôøi tu Thieàn laïi baùc ngöôøi tu Tònh ñoä. Ñoù laø chæ trích treân taâm haønh sanh dieät, chôù khoâng coù con maét trí hueä. Neáu chuùng ta coù con maét trí hueä thoâng suoát, thì vieäc mình, mình phaûi giaûi quyeát cho xong, coù thì giôø ñaâu ñeå ñi coâng kích ngöôøi? Chaúng haïn chuùng ta hieän ñang tu Thieàn ôû ñaây. Nhöng nghe coù vò tu Tònh ñoä hay trì chuù, hoaëc tu (Thieàn) Thoaïi ñaàu, Khaùn coâng aùn... Thì chuùng ta khoâng thích vaø coâng kích ngöôøi ñoù lieàn. Vì lo coâng kích ngöôøi, neân ñaâu coù thì giôø tu.

Bôûi muoán coâng kích ngöôøi, chuùng ta phaûi tìm caùch ñeå lyù luaän, laøm sao cho hôn ngöôøi, theá laø, caøng coâng kích caøng xa vôùi ñaïo! Chæ coù ngöôøi bieát ñaïo laø töï xoay laïi mình, ñeå giaûi quyeát vieäc mình cho xong. Sau ñoù, ai muoán ñi theo con ñöôøng cuûa mình, thì mình saún saøng giuùp ñôû hoï, baèng ngöôøi khoâng muoán thì thoâi. Chuùng ta phaûi toân troïng töï do cuûa ngöôøi, ñöøng baét ngöôøi theo mình, ñoù laø caùi xaáu nhaát trong nhaø ñaïo. Giaû söû mình ñöôïc roài, maø thaáy ngöôøi ñi ñöôøng khaùc, cuõng khoâng coù quyeàn baét ngöôøi theo, huoáng laø mình chöa ñöôïc, chuyeän voâ lyù laøm sao! Nhö vaäy, laïi coù nhieàu ngöôøi thích coâng kích. Chính toâi laø moät naïn nhaân bò coâng kích!

Coù moät OÂng Sö nghe noùi ôû ñaây tu Thieàn, neân ñeán thaêm. Ñeán nôi, sau vaøo caâu chuyeän thì vò ñoù hoûi toâi: “Thaày daïy tu Thieàn, vaäy coù daïy nieäm Phaät hay khoâng?” Toâi thaät thaø ñaùp: “Chuû tröông cuûa toâi, daïy moân naøo moät moân thoâi. Moät mình maø oâm nhieàu moân quaù, e laøm khoâng xong. Neân toâi chæ daïy moät moân tu Thieàn, coøn nieäm Phaät thì coù quí Hoøa Thöôïng khaùc daïy.” (Nghe caâu hoûi quí vò tinh yù bieát laø ai roài? Nhöõng baûn dòch naøo cuûa vò aáy, ñeàu ñeå caâu: “Nguyeän sanh Taây phöông Tònh ñoä trung...) Vò aáy noùi: “Tu Thieàn maø khoâng nieäm Phaät thì khoâng bao giôø ñaït ñöôïc, coøn tu Thieàn maø nieäm Phaät nöõa, thì nhö coïp moïc söøng.” Xong laïi daãn trong Kinh noùi: “Ngöôøi tu Thieàn nhö con kieán, töø döôùi ñaát boø leân goác nuùi, coøn ngöôøi nieäm Phaät nhö laø chieác thuyeàn coù buoàn, xuoâi gioù, thuaän nöôùc, döông buoàm leân laø chaïy ñeán nôi. Vì vaäy tu nieäm Phaät môùi ñöôïc.” Toâi hoûi: “Thaày thaáy ñoù, Kinh naøo noùi?” Vò kia ngaån ra, vì khoâng bieát Kinh naøo (chính vò Sö ñoù, hieän thôøi cuõng khoâng nieäm Phaät, tuïng Kinh ñöôïc vì ñau phoåi naëng). Quí vò thaáy, ôû theá gian coù nhieàu chuyeän laø ñôøi, ôû trong ñaïo cuõng gioáng nhö vaäy. Khoâng hieåu chính mình ñang laøm vieäc ñoù laø ñöôïc khoâng maø nghe noùi ai laøm khaùc hôn laø choáng choûi. Trong khi chính phaùp moân cuûa mình, mình vaãn chöa naém vöõng, chöa chaéc ñaõ thaønh coâng. Roõ raøng laø ngöôøi khoâng coù con maét trí hueä, ñoù laø beänh!

“Thieàn hoïc chaúng phaûi vieäc nhoû beù, chöa coù caùi duïng sieâu Phaät, vieät Toå. Ñöôïc roài caàn sieâu, vieät cuõng chaúng khoù. Cao Böu Toân Thöøa Vuï bieân thö hoûi toâi: “Chaúng rôøi yù töôûng, chaúng ôû coù khoâng, theá naøo laø phaûi?” Toâi töï ñaùp: “Neáu hoûi theá naøo, cuõng chaúng phaûi.” Khaùch say khieán tinh thì thaàn chaâu töï saún ñuû, ñaâu coù theå döï tính laøm roài sau môùi nhaän. Ngöôøi lanh lôïi baät nhaát, taàm thaûo chaúng ñeán moät nieäm naøy, kheùo ñöôïc töï thaáy, thaáy ñoù töùc phaûi, khoâng rieângcoù loái teû. Boïn taàm thöôøng cho nieäm tröôùc laø phaûi, laáy nieäm sau soi ñoù, tröôùc sau ñuoåi nhau, laáy taâm duïng taâm, taâm aét thaønh caûnh. Caùi nguyeân taéc buoåi ñaàu ñaõ thaønh taâm caûnh roài, laàn löôït, laïi chaúng kham.”   

Ñoaïn naøy raát thieát yeáu cho söï tu, Ngaøi noùi tu Thieàn hoïc laø moät vieäc lôùn. Neáu chuùng ta chöa coù caùi duïng sieâu Phaät, vöôït Toå, nhöng khi chuùng ta ñaït ñaïo roài, thì caàn sieâu Phaät, vöôït Toå vaãn coù caùi duïng ñoù. Choã naøy chuùng ta nghe nhö laø kieâu maïng, vì nhö vaäy chuùng ta sieâu vöôït hôn Phaät, Toå nöõa sau? Thöïc ra noùi sieâu Phaät, vöôït Toå laø noùi khi chuùng ta soáng haún ñöôïc vôùi taâm theå roài, thì töï coù ñaày ñuû nhaüng duïng sieâu thoaùt, khoâng khoù khaên. Coøn chuùng ta chöa soáng ñöôïc vôùi taâm theå, maø muoán coù duïng sieâu thoaùt ñoù laø vieäc voâ ích.

ÔÛ ñaây toâi nhaéc cho quí vò bieát. Coù hai haïng ngöôøi tu. Moät laø haïng chaïy theo ngoïn, hai laø trôû veà goác.

Haïng thöù nhaát: Khi nghe Phaät, Toå, caùc vò A La Haùn coù tam minh, luïc thoâng, neân khi tu haønh thì thích coù thaàn thoâng nhö: Laøm sao bay ñöôïc, laøm sao bieát ñöôïc taâm ngöôøi khaùc... Cho nhöõng caùi ñoù laø sieâu vieät. Ñaây laø ngöôøi caên cöù treân ngoïn maø tu. Vì trong Kinh Phaät noùi: “Thaàn thoâng dieäu duïng”, chæ laø caùi duïng cuûa taâm theå thoâi.

Haïng thöù hai: Khi chuùng ta soáng ñöôïc vôùi taâm theå, thì nhöõng thaàn thoâng dieäu duïng ñoù, khoâng caàu maø töï coù. Traùi laïi, chöa soáng ñöôïc vôùi taâm theå, maø chuùng ta caàu thaàn thoâng, thì deã laïc vaøo ñöôøng taø. Bôûi Ma cuõng coù thaàn thoâng, khi bieát chuùng ta muoán thaáy Phaät, thì noù hieän Phaät, muoán bay noù laøm cho bay... Chuùng ta laøm sao bieát Phaät, hoaëc caùi bay ñoù laø chaùnh hay taø? Vì vaäy, coù nhöõng ngöôøi tu Thieàn maø ñieân cuoàng. Laø vì hoï mong vaøo caùi duïng. Giôø ñaây chuùng ta trôû veà goác, töùc laø trôû veà vôùi taâm theå laëng leõ, theâng thang thì voâ löôïng dieäu duïng seõ töï ñaày ñuû, ñaâu coù gì quyeán ruû ñöôïc chuùng ta, ñaâu coù gì laøm chuùng ta rôi laïc?

“OÂng Cao Böu Toân Thöøa Vuï bieân thö hoûi Toâi: Chaúng rôøi yù töôûng, chaúng ôû coù khoâng, theá naøo laø phaûi?”

OÂng hoûi Ngaøi Phaät Nhaõn: “Neáu baây giôø tu maø taâm mình khoâng rôi vaøo yù töôûng, khoâng chaáp vaøo coù khoâng, thì theá naøo laø phaûi?” ÔÛ ñaây Ngaøi ñaùp: “Neáu hoûi theá naøo, cuõng chaúng phaûi?

Vì oâng coù hoûi theá naøo, töùc laø oâng chaúng phaûi roài! Chaúng hoûi theá naøo cuõng chaúng phaûi! Toâi thí duï, veà ñoaïn naøy: Nhö hieän giôø quí vò ngoài ñaây, vaø nhìn thaáy treân baøn coù ly nöôùc. Toâi baûo: Quí vò coù thaáy ly nöôùc khoâng? Quí vò naøo maét saùng nhìn treân baøn ñeàu thaáy.

Nhöng coù vò, coøn hoûi laïi. Caùi ly ñoù coù phaûi ly nöôùc hay khoâng? Nhö vaäy quí vò chöa thaáy hoaëc thaáy chöa roõ, phaûi khoâng? Vì vaäy maø noùi hoûi: “Tu theá naøo, töùc laø chöa phaûi, khoâng hoûi tu theá naøo, cuõng chöa phaûi.” Vì theá naøo ahy khoâng theá naøo, cuõng laø hai beân, maø coøn hai beân töùc laø coøn coù khoâng ñoái ñaõi. Cuõng nhö hoûi phaûi hay chaúng phaûi laø coøn trong nhi ngôø chöa quyeát ñònh, haù coù theå phaûi ñöôïc sao? Cho neân noùi: “Khaùch say khieán tænh thì thaàn chaâu töï saún ñuû.” Caâu naøy trích trong Kinh Phaùp Hoa, ôû thí duï heä chaâu. Coù moät ngöôøi ngheøo ñöôïc baïn ñeán thaêm, hai ngöôøi uoáng röôïu vôùi nhau cho ñeán say. Ngöôøi baïn tröôùc khi ra veà muoán taëng haät chaâu, nhöng thaáy baïn cuûa mình say quaù, ñaønh laáy haït chaâu coät trong cheùo aùo. Thôøi gian sau trôû laïi, thaáy lang thang ñoùi khoå neân noùi vôùi baïn: “Toâi ñaõ cho anh haït chaâu coøn coät trong cheùo aùo, taïi sao anh khoâng ñem ra duøng. Do ñoù môùi noùi: “Khaùch say khieán tænh thì thaàn chaâu töï saún ñuû.” Vì vaäy ngöôøi hoïc ñaïo, nhaát laø Thieàn toâng naøy, chæ caàn nhaän ra kho baùu cuûa mình, thì caùi gì maø chaúng ñuû? Ñaâu caàn hoûi phaûi, hay chaúng phaûi? Coøn hoûi phaûi, chaúng phaûi laø coøn trong traïng thaùi nghi ngôø, chöa nhaän mình coù haït chaâu. Theá neân noùi: “Ñaâu coù theå döï tính laøm roài sao môùi nhaän.” Vì haït chaâu voán saún. Chuùng ta khoâng phaûi laøm vieäc naøy, vieäc kia xong môùi nhaän ra haït chaâu. Cuõng nhö khoâng theå noùi tu haønh phaûi traûi qua 10 naêm, 20 naêm môùi nhaän ra ñöôïc. Bôûi vì coù nhöõng ngöôøi, ñöông laø keû theá tuïc, maø chæ nghe moät caâu noùi, hoï lieàn nhaän ra. Thaønh ra nhaän ra haït chaâu ñoù khoâng xa, khoâng phaûi do coâng phu nhieàu, maø chính laø kheùo nhaän hay noùi moät caùch khaùc laø: Caàn phaûi coù Trí Hueä Baùt Nhaõ.

“Ngöôøi lanh lôïi baäc nhaát, taàm thaûo chaúng ñeán nieäm naøy, khoù ñöôïc töï thaáy, thaáy ñoù töùc phaûi, khoâng rieâng coù loái teû.” ÔÛ ñaây Ngaøi noùi: Duø cho ngöôøi lanh leï nhaát theá gian, muoán suy nghó cho ra taâm theå naøy, ngöôøi ñoù cuõng khoâng bao giôø tìm ñöôïc. Cho neân trong Kinh Phaùp Hoa, ñöùc Phaät coù noùi: “Giaû söû caû theá giôùi naøy coù bao nhieâu ngöôøi thoâng minh trí hueä nhö Xaù Lôïi Phaát, coäng laïi cuõng khoâng suy löôøng ñöôïc trí hueä cuûa Phaät.” Caâu noùi ñoù coù aån yù maø chuùng ta khoâng hieåu, chuùng ta töôûng trí hueä cuûa Phaät cao laém, neân coäng ba nhieâu ngöôøi laïi cuõng khoâng baèng. Nhöng khoâng ngôø, loåi taïi chuùng ta suy nghæ! Caøng suy nghó, caøng khoâng thaáy! Cho neân ñöôïc trí hueä nhö Ngaøi Xaù Lôïi Phaát laø ít coù. Laïi caû theá  gian naøy, ngöôøi naøo cuõng coù trí hueä baèng Ngaøi, coäng laïi vaãn khoâng suy löôøng ñöôïc trí hueä Phaät. Vaäy neân: “Ngöôøi lanh lôïi nhaát theá gian muoán taàm thaûo (tìm kieám) nieäm naøy, cuõng khoâng laøm ñöôïc. “Chæ coù ngöôøi thaáy ñoù töùc phaûi.” Ngay ñoù nhaän ra ñöôïc, thì laø phaûi, “Khoâng rieâng coù loái teû.” Khi chuùng ta nhaän ra ñöôïc taâm theå naøy, haù coøn coù loái naøo khaùc hôn nöõa?

Boïn taàm thöôøng cho nieäm tröôùc laø phaûi, laáy nieäm sau soi ñoù, tröôùc sau ñuoåi nhau, laáy taâm duïng taâm , taâm aét thaønh caûnh. Chuùng ta coù ngöôøi tu theo loái taàm thöôøng, cho nieäm tröôùc laø phaûi, roài laáy nieäm sau maø soi nieäm tröôùc. Nghóa laø cöù laáy caùi naøy maø soi caùi kia. Toâi thí duï: Nhö chuùng ta luùc chöa daáy nieäm cho laø ñoäng, roài laáy caùi ñoäng ñeå sai khieán caùi tònh kia, nhöng khi chuùng ta laáy caùi ñoäng ñeå soi caùi tònh, thì caùi tònh ñaõ thaønh caûnh bò soi (nhö vaäy, nieäm sau laø nieäm hay soi, nieäm tröôùc laø caûnh bò soi), vì vaäy, taâm bieán thaønh ra caûnh, laø ñaõ coù hai. Do ñoù, trong Kinh Phaùp Baûo Ñaøn, Luïc Toå Ngaøi cuõng baùc caùi quaùn tònh naøy. Chuùng ta chæ caàn bieát ngay caùi nieäm khôûi ñoù laø hö giaû, maø khoâng phaûi tìm nieäm tröôùc ñeå laøm gì (khoâng phaûi tìm). Cho neân: “Neáu laáy taâm duïng taâm, taâm aét thaønh caûnh.” Vaø: “Caùi nguyeân taéc buoåi ñaàu ñaõ thaønh taâm caûnh roài, laàn löôït laïi chaúng kham.” Vì khi ñaõ thaønh taâm, thaønh caûnh ñaõ thaønh hai thì laøm sao chuùng ta döùt noù ñöôïc?

“Nhö nieäm sau chaúng nhaän, töï khoâng coù choã khôûi dieät, chính nôi ñoù laø giaûi thoaùt. Nieäm voán chaúng sanh, sao laïi coù yù töôûng coù, khoâng laøm löu ngaïi? Moät nieäm ngoä taâm lieàn thaønh chaùnh giaùc, chính laø noùi nôi ñaây vaäy. Nieäm nieäm khoâng sanh, nieäm nieäm khoâng töôùng cuøng vôùi hö khoâng ñoàng. Chaïm vaät gaëp duyeân ñeàu laø dieäu duïng Phaät. Khoâng coù maõi tô ñoái ñaõi. Haït chaâu trong cheùo aùo, rieâng soi saùng khaép theá giôùi möôøi phöông. Vieäc naøy muïc kích lieàn roõ, chaúng ñôïi daáy yù, sau roài môùi bieát. Söï nghieäp Ñaïi Tröôïng Phu naøy khoâng theå thaønh töïu. Neáu muoán caàu phaûi, lieàn coù phaùp chaúng phaûi laøm chöôùng ngaïi, muoán caàu ñaéc nieäm, laø lyù do tröôùc sau ñeàu thaát nieäm. Ngaøy ñeâm khoâng töï taïi, caâu cuøng ñaïo hieäp, beänh taïi choã laáy moät, boû moät, keû khoâng kheùo duïng taâm chaúng ñöôïc yeáu thuaät môø mòt khoâng hieåu, moãi ngaøy cuøng ñaïo caøng xa.”

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM