Kinh sach

CHUÛ TRÖÔNG VAØ SÖÏ ÖÙNG DUÏNG TU HAØNH CUÛA THIEÀN VIEÄN TRUÙC LAÂM

H.T THÍCH THANH TÖØ

LYÙ DO TOÂI CHUÛ TRÖÔNG KHOÂI PHUÏC THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM

Noùi veà ñieàu naøy, toâi daãn xa moät chuùt. Töùc laø noùi veà lyù do taïi sao toâi chuû tröông khoâi phuïc Thieàn toâng Vieät Nam. Ñoù laø caùi then choát ñeå roài chuùng ta coá gaéng, noã löïc tu trong caùc Thieàn vieän. Sôû dó toâi chuû tröông khoâi phuïc Thieàn toâng Vieät Nam laø vì toâi thaáy Phaät giaùo Vieät Nam töø theá kyû 19 ñeán theá kyû 20 naøy coù söï thoaùi hoùa ñaùng buoàn. Do ñoù maø toâi chuû tröông phaûi khoâi phuïc Thieàn toâng Vieät Nam ñôøi Lyù, ñôøi Traàn. Töùc laø ñôøi saùng röïc cuûa Phaät giaùo Vieät Nam cho moïi ngöôøi thaáy vaø khích leä moïi ngöôøi öùng duïng tu haønh. Söï thoaùi hoùa ñoù nhö theá naøo? Thì ñaây, toâi keå coù nhöõng ñieåm:

Ñieåm 1: Söï thoaùi hoùa ñoù laø do Phaät giaùo Vieät Nam töø theá kyû 19 cho ñeán nay, laáy hai thôøi khoùa tuïng laøm coâng phu tu haønh cuûa caùc chuøa hay laø cuûa taát caû Taêng Ni. Ñoù laø moät böôùc thoaùi hoùa ñaùng buoàn.

Taïi sao laáy hai thôøi khoùa tuïng tu maø laïi laø thoaùi hoùa? Bôûi vì hai thôøi khoùa tuïng ra ñôøi laø do ñôøi nhaø Thanh ôû Trung Hoa. Vua Thaùnh Toå nhaø Thanh töùc laø oâng vua thöù hai ôû nhaø Thanh. Quí vò bieát, nhaø Thanh laø moät gioáng daân ôû gaàn Taây Taïng, chòu aûnh höôûng veà Maät toâng raát ñaäm. Cho neân khi hoï laøm chuû ñöôïc ñaát nöôùc Trung Quoác roài, hoï coù moät caùi nhìn, hoï quí troïng Phaät giaùo nhö quí troïng theo ñöôøng loái cuûa Maät toâng. Chôù hoï khoâng coù nhìn theo Phaät giaùo cuûa ñôøi Ñöôøng, ñôøi Toáng. Hoï muoán chuyeån Phaät giaùo ra thaønh moät heä thoáng tu veà Maät toâng cho neân vua Thaùnh Toå Nhaø Thanh hieäu laø Khang Hy (1662-1723). Nhaø vua muoán gaày döïng neàn taûng Phaät giaùo theo loái tu Maät töùc laø Maät toâng, cho neân môùi môøi Quoác sö Ngoïc Laâm Thoâng Tuù. Quoác sö Ngoïc Laâm Thoâng Tuù (ngaøi sinh 1614 tòch 1675) vaø chö vò cao Taêng veà trieàu ñình roài theå theo yù muoán cuûa trieàu ñình maø soaïn hai thôøi khoùa tuïng, baét buoäc Taêng Ni toaøn coõi Trung Quoác phaûi öùng duïng hai thôøi khoùa tuïng ñoù.

Nhö vaäy hai thôøi khoùa tuïng ra ñôøi vaøo cuoái theá kyû 17 ôû Trung Hoa, ñôøi nhaø Thanh. Nhö vaäy thì ñaát nöôùc Trung Hoa chòu aûnh höôûng cuûa caùc vua nhaø Thanh laø nhöõng gioáng daân ôû mieàn Baéc, gaàn Taây Taïng, ngöôøi ta thaâm truùng veà Maät toâng cho neân muoán ñem tinh thaàn Maät toâng truyeàn baù. Maø muoán truyeàn baù Maät toâng thònh thì Thieàn toâng phaûi lui, chôù khoâng theå naøo khaùc hôn ñöôïc. Do ñoù khi toaøn quoác ôû Trung Hoa, moãi chuøa taát caû Taêng Ni ñeàu laáy hai thôøi khoùa tuïng laøm nghi thöùc tu haønh, thì töï nhieân thaàm nhaän mình laø Maät toâng.

Toâi daãn cho quí vò thaáy trong hai thôøi khoùa tuïng. Ñaàu hoâm tuïng kinh gì? Töùc laø tuïng kinh Di Ñaø. Sau khi tuïng Di Ñaø roài gì nöõa? Roài nieäm Phaät, tuïng chuù vaõng sanh, phaûi khoâng? Roài buoåi khuya tuïng caùi gì? Thaàn chuù Laêng Nghieâm hoaëc Ñaïi Bi thaäp chuù. Nhö vaäy troïn moät buoåi khuya toaøn laø thaàn chuù. Thaàn chuù laø Maät toâng hay Thieàn toâng?

Ñaàu hoâm tuïng kinh Di Ñaø. Neáu coù ñaùm caàu sieâu, caàu an, tröôùc khi tuïng kinh Di Ñaø, tuïng caùi gì? Chuù Ñaïi Bi. Nhö vaäy ñoù, quí vò thaáy hai thôøi tu cuûa Taêng Ni maø ñaàu hoâm neáu tuïng kinh bình thöôøng, töùc tuïng Di Ñaø. Sau nieäm Phaät. Cuoái tuïng chuù vaõng sanh. Coøn neáu coù ñaùm thì tröôùc tuïng chuù Ñaïi Bi roài tuïng kinh Di Ñaø, cuoái cuøng tuïng chuù vaõng sanh. Nhö vaäy thôøi ñaàu hoâm ñaõ chieám heát bao nhieâu phaàn veà Maät? Coøn buoåi khuya thì hoaøn toaøn laø Maät, khoâng coù moät chuùt gì laø Thieàn hay giaùo lyù heát. Toaøn laø Maät. Bôûi vaäy hai thôøi khoùa tuïng, chuùng ta coù theå noùi ñoù laø Tònh Maät ñoàng tu. Tònh laø Tònh ñoä, töùc laø duøng nieäm Phaät hay tuïng kinh Di Ñaø ñeå khuyeán khích nieäm Phaät. Coäng vôùi Maät Toâng, maø Maät Toâng chieám öu, töùc laø chieám hai phaàn ba. Nhö vaäy thì roõ raøng hai thôøi khoùa tuïng öùng duïng tu, duø muoán duø khoâng chuùng ta cuõng ñi thaúng vaøo quyõ ñaïo cuûa Maät Toâng, phaûi khoâng? Chuùng ta ñi vaøo ñoù töø hoài naøo khoâng hay. Hoûi mình tu caùi gì, mình khoâng bieát. Hai thôøi khoùa tuïng, maø hoûi mình ñang tu veà toâng phaùi naøo, hoaøn toaøn khoâng ai bieát heát. Cöù toái tuïng kinh Di Ñaø, khuya tuïng chuù vaäy thoâi, chöù khoâng bieát mình ñang tu theo toâng phaùi naøo. Cho neân coù nhieàu ngöôøi nghieân cöùu veà Phaät giaùo, hoï ôû xa ñeán hoûi: "Taêng Ni Vieät Nam hieän giôø tu theo toâng phaùi naøo?" Quí vò nghó tu theo toâng phaùi naøo? Ña soá thaáy mình nieäm Phaät, noùi toâi tu theo Tònh Ñoä. Maø tu Tònh Ñoä thaät ra coù moät phaàn ba thoâi. Coøn hai phaàn ba laø thaàn chuù, laø Maät. Nhö vaäy thì ôû Trung Hoa döôùi söï cai trò cuûa ñôøi Thanh, ngöôøi ta baét laøm caùi gì, mình phaûi theo. Caùi ñoù laø ngöôøi daân trong nöôùc. Coøn ôû Vieät Nam mình khoâng coù bò trò, maø khoâng bieát taïi sao cuõng chaïy theo, roài mình laøm gioáng heät ôû beån. Ñoù laø moät caùi ñieàu thaät laø ñaùng thöông cho mình.

Nhö vaäy cuoái theá kyû thöù 19 vaãn coøn coù moät, hai thieàn sö. Thí duï nhö Thieàn sö Minh Chaùnh. Hay ôû ngoaøi Trung, Ngaøi Lieãu Quaùn chaúng haïn. Nhöng maø sau ñoù roài khi öùng duïng nhò thôøi khoùa tuïng vaøo neáp tu cuûa Taêng Ni, thì töø ñoù khoâng coøn ai bieát Thieàn laø gì nöõa. Chæ laáy hai thôøi khoùa tuïng laøm chuyeân moân tu haønh. Maø choã naøy toâi chæ quí vò thaáy, caùi ñau ñôùn cuûa mình laø khi tuïng hai thôøi khoùa tuïng, thì ngöôøi naøo caïo toùc voâ chuøa tu thì ñöôïc caùc thaày lôùn daïy raèng: "Ai ôû chuøa maø tuïng ñöôïc hai thôøi khoùa ñuû, thì ñuû ñeàn ôn cho ñaøn na thí chuû". Phaûi khoâng? Hay noùi moät caùch khaùc laø ñuû traû nôï aùo côm. Nghóa laø tuïng hai thôøi ñuû traû nôï aùo côm. Nhö vaäy tu khoûe quaù! Toái tuïng kinh neáu böõa naøo quí thaày ñaùnh moõ chaäm chaäm thì ñöôïc moät giôø. Coøn neáu ñaùnh moõ nhanh thì 45 phuùt, phaûi khoâng? Khuya neáu sieâng thì tuïng thaàn chuù Laêng Nghieâm, coøn löôøi thì tuïng Ñaïi Bi Thaäp chuù ñuû roài. Nhö vaäy ñuû traû nôï aùo côm, coøn dö bao nhieâu chôi, phaûi khoâng? Muoán laøm gì laøm töï do. Nhö vaäy ñoù, ñôøi tu quaù hôøi hôït. Cho neân tuïng moät thôøi kinh, thí duï toái tuïng Tònh ñoä roài xuoáng giaûi y. lau maët lau maøy xong xuoâi roài, voâ laøm caùi gì nöõa, theo hieän taïi? Môû Ti Vi xem, xem cho tôùi khuya, taét roài nguû. Khuya thöùc daäy tuïng moät thôøi nöõa, coøn neáu hôi nhoïc nhoïc vì thöùc khuya coi Ti Vi, thoâi thì môû maùy cho tuïng cuõng ñöôïc. Nhö vaäy mình cuõng ñuû. Ngay chuøa coù chuoâng coù moõ cuõng ñuû roài. Nhö vaäy caùi tu cuûa mình rieát roài khoâng bieát tu laøm sao. Chæ coøn caùi hình thöùc tu, chôù taâm nieäm khoâng coøn gì nöõa heát. Ñoù laø moät caùi raát laø ñaùng buoàn.

Toâi khi vaøo chuøa cuõng bò daïy nhö vaäy. Nghóa laø neáu thuoäc hai thôøi coâng phu roài moãi ngaøy ñeâm tuïng ñuû hai thôøi ñoù laø ñuû ñeàn ôn ñaøn na thí chuû. Khoâng coøn gì phaûi lo nöõa heát. Thaáy khoûe quaù! Mình tu ñaâu coù gì nhieàu. Thaønh ra khoâng bao giôø mình coù caùi thao thöùc laøm sao cho mình ñöôïc giaùc ngoä, laøm sao cho mình ñöôïc giaûi thoaùt. Khoâng bao giôø mình nghó caùi ñoù. Cöù tuïng hai thôøi laø ñuû boån phaän roài. Boån phaän thaày tu laø coù bao nhieâu ñoù. Coøn laâu laâu coù choàng theâm chuùt nöõa thì ñi cuùng ñi kính theâm chuùt Phaät söï. Ñoù laø moät caùi ñieàu raát laø buoàn. Nhöng maø quí vò thaáy, ñaõ ñaët hai thôøi khoùa tuïng thaønh moät nghi leã tu cuûa toaøn Taêng Ni, roài caùc Ngaøi bieán cheá theâm coù aâm nhaïc vaøo ñoù. Cho neân naøo moõ, naøo troáng, naøo keøn, rieát roài tuøm lum heát. Mình ñoïc saùch Phaät, kinh Phaät thaáy Phaät daïy heát söùc laø roõ raøng. Ngöôøi xuaát gia sau khi ñi khaát thöïc veà thì phaûi vaøo trong röøng toïa thieàn hoaëc ôû choã vaéng veû toïa thieàn. Chôù khoâng bao giôø daïy mình ôû choã oàn naùo.

Baây giôø voâ chuøa tu, tôùi giôø tuïng kinh coù ñuû heát. OÀn thoâi laø oàn, oàn naùo. Cho tôùi ñi nieäm Phaät, vöøa ñi vöøa nieäm. Toâi nhôù nhöõng naêm toâi ôû chuøa Phaät Quang, coù moät soá chuù choùp, ñi maét cöù ngoù treân trôøi ñaùnh keng keng, vöøa ñi vöøa nieäm. Nieäm moät caùch keâu baèng cho qua heát buoåi, heát giôø vaäy thoâi. Nhìn thaáy nhö vaäy roài mình hieåu nghóa tu ra laøm sao? Tu laø heâ ha nhö vaäy ñeå cho heát giôø, heát ngaøy, hay laø tu coù caùi gì chí quyeát. Coù caùi nghò löïc naøo ñeå giaûi thoaùt sanh töû, chôù chaúng leõ tu maø heâ ha nhö vaäy. Baây giôø neáu quí vò ñi tôùi chuøa, coù maáy chuù ñieäu nhoû nhoû ñoù, nhìn thaáy hoï ñi tuïng kinh thaáy töùc cöôøi lieàn. Nhö vaäy maø noù laø moät caùi neà neáp caû hôn theá kyû nay, maø coù ai daùm söûa ñaâu. Heã söûa laø coù toäi. Vì ñoù laø mình khoâng tuaân theo caùc vò Toå.

Bôûi vaäy toâi thaáy chính khi chuùng ta öùng duïng hai thôøi khoùa tuïng, laøm moät coâng phu tu haønh cho Taêng Ni, thì Phaät giaùo ñi xuoáng khoâng theå töôûng töôïng. Chính ñôøi nhaø Thanh laø ñôøi Phaät giaùo Trung Quoác bò thoaùi hoùa moät caùch raát laø ñaùng thöông. Roài chuùng ta laïi theo ñaø ñoù, ñeå roài mình chòu thoaùi hoùa luoân. Ñoù laø moät caùi thaät laø buoàn. Nhö vaäy caùi lyù do thöù nhaát maø töø theá kyû thöù 19 ñeán nay, Phaät giaùo Vieät Nam bò thoaùi hoùa, laø laáy hai thôøi khoùa tuïng laøm coâng phu tu haønh cuûa Taêng Ni. Ñoù laø caùi ñieåm thöù nhaát.

Ñieåm 2: Taêng Ni chuùng ta sau naøy ña soá laø laáy söï ñi cuùng ñaùm goïi laø Phaät söï. Phaät söï laø ñi cuùng, phaûi khoâng? Neáu moät Phaät töû naøo, gia ñình cha meï qua ñôøi thì Taêng Ni tôùi tuïng cuùng xong roài veà, ñoù laø laøm Phaät söï roài ñoù. Phaät söï cuûa mình laø caùi vieäc ñoù. Nhö vaäy tu laø laáy hình thöùc hai thôøi khoùa tuïng. Phaät söï thì laáy vieäc cuùng ñaùm laøm Phaät söï. Quí vò thaáy nhö vaäy coù ñau khoâng? Neáu ñaïo Phaät nhö vaäy thì coøn gì laø tinh ba cuûa ñaïo Phaät nöõa. Maø hieän giôø chuùng ta ñang ôû trong caùi quyõ ñaïo ñoù. Ai cuõng nhö vaäy heát, phaûi khoâng? Töông ñoái ôû ñaây mình hôi caûi caùch moät chuùt, chôù coøn chuøa naøo thì cuõng phaûi ñi ñaùm, phaûi ñi cuùng. Neáu khoâng ñi ñaùm, ñi cuùng thì khoâng coù gaïo aên. Cho neân roài laáy caùi ñoù laøm Phaät söï, maø cuõng laáy caùi ñoù laøm keá sinh nhai cho mình. Cho neân gaàn ñaây toâi ñöôïc nghe moät soá ngöôøi hoï noùi: "Maáy vò ñaàu troïc ñoù, laø laøm caùi ngheà thaày tu". Laøm caùi ngheà thaày tu nghóa laø sao? Laø chuùng ta möôïn caùi hình thöùc naøy ñeå ñi cuùng, ñi tuïng, ñeå laáy tieàn, laáy phöông tieän laøm söï soáng. Chôù khoâng coù phaûi laø cao sieâu, khoâng phaûi laø quí baùu gì heát. Chuùng ta vì söï soáng maø laøm thaày tu, chôù khoâng phaûi vì caùi giaûi thoaùt, vì giaùc ngoä. Ñoù laø moät caùi raát ñau loøng cho giôùi tu só cuûa mình.

Ñoù laø ñieàu thöù hai maø toâi thaáy chuùng ta ñang maéc phaûi. Bôûi vaäy rieát roài quaù thöïc teá, moät soá quí thaøy khi môøi ñi cuùng coù giaù bieåu ñaøng hoaøng, phaûi khoâng? Neáu ñi möôøi thaày phaûi bao nhieâu tieàn. Ñi naêm thaày phaûi bao nhieâu tieàn. Tuïng moät thôøi bao nhieâu tieàn. Tuïng hai thôøi bao nhieâu tieàn. Nhö vaäy thì ñuùng laø ngheà thaày tu, phaûi khoâng? Khoâng nghi ngôø gì nöõa heát. Ñoù, nhö vaäy ñeå thaáy caùi thoaùi luøi cuûa giôùi tu só mình. Raát laø ñaùng buoàn.

Ñieåm ba: Roài tôùi moät ñieåm nöõa laø ñieåm thöù ba. Töø theá kyû thöù 19 maõi tôùi ngaøy nay, ña soá tu só cuûa mình ñi tu, coù nhöõng ngöôøi do thaát chí hoaëc laø thaát tình, phaûi khoâng? Khoâng thaát chí thì thaát tình. Hoaëc laø nhöõng ngöôøi chaùn ñôøi, bò ngöôøi ta haát huûi quaù roài chaùn. Hoaëc laø bò ngheøo khoå. Hoaëc laø beänh hoaïn. Cho neân vaøo chuøa aån döông nöông Phaät cho qua ngaøy. Ñoù laø moät ñieàu maø quí vò neáu chuùng ta coi laïi nhöõng tuoàng haùt caûi löông tröôùc kia. Hay laø nhöõng cuoán tieåu thuyeát, maø dieãn taû nhöõng ngöôøi tu, haàu heát ñeàu nhö vaäy. Vaäy thì ñaïo Phaät giaù trò nhö theá naøo maø ngöôøi tu só laïi coù nhöõng caùi nhìn, coù nhöõng laäp tröôøng quaù yeáu ôùt nhö vaäy?

Neáu ngöôøi tu só do thaát chí, thaát tình, chaùn ñôøi, ngheøo khoå, beänh hoaïn maø ñeán chuøa tu ñoù, thì thaät ra ñaïo Phaät khoâng coøn giaù trò gì nöõa heát. Chæ laø moät caùi choã dung thaân cho moät soá ngöôøi khoâng coù phöông tieän soáng. Hay moät soá ngöôøi bi quan chaùn ñôøi, chôù khoâng phaûi laø choã tu ñeå cöùu ñoä chuùng sinh.

Ñoù laø nhöõng lyù do maø toâi nhìn thaáy nhö vaäy. Khi nhìn thaáy nhö vaäy roài, toâi nghó raèng, neáu muoán cho Phaät giaùo Vieät Nam coù moät söùc soáng maïnh meõ hôn, cao sieâu hôn, quí baùu hôn thì chuùng ta phaûi laøm sao gaày döïng cho ngöôøi tu só cuõng nhö ngöôøi cö só thaáy ñöôïc caùi giaù trò Phaät giaùo laø cao sieâu, laø quí baùu. Cho neân toâi môùi coá tình khoâi phuïc Phaät giaùo ñôøi Lyù ñôøi Traàn, maø nhaát laø ñôøi Traàn. Troïng taâm chuùng ta nhìn laø nhìn thaúng vaøo ñôøi Traàn. Taïi sao vaäy? Bôûi vì quí vò thaáy, ôû AÁn Ñoä moät oâng Hoaøng Thaùi Töû, vì nhìn thaáy cuoäc ñôøi sinh, laõo, beänh, töû laø nghieäp dó cuûa chuùng sinh, khoâng ai thoaùt ñöôïc. Khoâng ai giaûi thoaùt noåi caùi sinh, laõo, beänh, töû ñoù. Ñoù laø moät caùi maø moïi ngöôøi ñeàu ñaàu haøng, thì chính Ngaøi, Ngaøi khoâng chaáp nhaän söï ñaàu haøng ñoù. Maø quyeát taâm ñi tìm moät con ñöôøng, tìm ra moät höôùng ñeå giaûi thoaùt ñöôïc caùi sinh, giaø, beänh, cheát ñoù, ñeå cöùu ñoä taát caû chuùng sinh khoâng coøn bò lieân mieân ñi trong luaân hoài sinh töû.

Ñoù laø moät yù chí sieâu phaøm, Ngaøi xem thöôøng cung vaøng ñieän ngoïc. Taát caû nhöõng phuù quí, nhöõng sung söôùng cuûa theá gian nhö laø troø chôi. Ngaøi ñeàu töø boû ñeå ñi tìm ra ñaïo. Ñaïo Ngaøi tìm ra laø coát laøm sao cöùu thoaùt cho chuùng sinh khoûi caùi sinh, giaø, beänh, cheát ñoù. Bôûi vaäy baøi keä maø toâi thaáy trong kinh A Haøm, baøi keä ñoù ñöùc Phaät noùi, khi môùi sinh ra Ngaøi chæ trôøi chæ ñaát noùi laøm sao? Caùi caâu:

Thieân thöôïng thieân haï,

Duy ngaõ ñoäc toân.

Nhaát thieát theá gian,

Sinh laõo beänh töû.

Chính caùi baøi keä naøy, khi xöa toâi ñi giaûng, bò moät oâng baùc só hoûi toâi, toâi ñieáng vía, ñaàu haøng. OÂng hoûi: "Thöa thaày, thöôøng thöôøng trong kinh Phaät noùi keä laø boán caâu, taïi sao khi Thaùi töû ra ñôøi, chæ trôøi chæ ñaát noùi coù hai caâu haø? Thieân thöôïng thieân haï, laø moät caâu. Duy ngaõ ñoäc toân laø caâu thöù hai. Coù hai caâu haø. Coøn hai caâu nöõa, thöa thaày ôû ñaâu?"

Quùi vò thaáy ôû ñaâu khoâng? Luùc tröôùc thì chuùng ta cuõng quen giaûng theo giaùo lyù Ñaïi Thöøa, thaáy coù hai caâu thì noùi hai caâu, ñaâu coù ngôø coøn hai caâu nöõa maø tìm khoâng ra. Toâi phaûi thuù toäi laø toâi chöa thaáy hai caâu sau, thoâi ñeå veà toâi nghieân cöùu laïi. Chôù thaät laø mình thuoäc coù hai caâu ñaàu thoâi. Nhöng maø sau naøy khi nghieân cöùu trong kinh A Haøm thaáy roõ raøng laø boán caâu. Hai caâu sau töùc laø:

Nhaát thieát theá gian,

Sinh laõo beänh töû.

Nghóa laø sao? Treân trôøi döôùi trôøi chæ coù ta laø hôn heát. Taïi sao hôn heát? Vì taát caû theá gian ta laø ngöôøi thoaùt khoûi sinh, giaø, beänh, cheát. Khoûi taát caû sinh, giaø, beänh, cheát. Caùi ñoù laø caùi cao sieâu nhaát. Chôù khoâng phaûi caùi baûn ngaõ laø cao sieâu. Thoaùt ñöôïc sinh töû, caùi ñoù laø cao sieâu. Ñoù laø nhìn theo con maét Phaät giaùo nguyeân thuûy. Nhöng maø caùc OÂng Toå Vieät Nam mình cuõng nhö Trung Hoa duøng coù hai caâu ñaàu thoâi.

Thieân thöôïng thieân haï,

Duy ngaõ ñoäc toân.

Bôûi vaäy môùi noùi "Duy ngaõ ñoäc toân" chæ coù ta laø treân heát. Coù ngöôøi hoï ñaët caâu hoûi laïi: "Taïi sao ñöùc Phaät Ngaøi chuû tröông thuyeát naøy laø voâ ngaõ?" Phaûi khoâng?

Chuû tröông ñaïo Phaät laø voâ ngaõ maø Ngaøi laïi voã ngöïc xöng ta laø hôn heát. Nhö vaäy coù maâu thuaån khoâng? Ñoù laø moät ñieàu heát söùc laø maâu thuaån. Nhöng trong giaùo lyù Ñaïi thöøa thì giaûng khaùc. Vì khi ñoù hoï hoûi, toâi daãn trong kinh Kim Cang toâi chæ cho hoï thaáy. Vì trong kinh Kim Cang coù baøi keä. Baøi keä ñeå noùi veà caùi ngaõ ñoù:

"Nhöôïc dó saéc kieán ngaõ,

Dó aâm thanh caàu ngaõ

Thò nhaân haønh taø ñaïo,

Baát naêng kieán Nhö Lai."

Töùc laø neáu duøng saéc töôùng maø thaáy ta, duøng aâm thanh maø tìm ta thì ñoù laø haønh ñaïo taø, khoâng theå thaáy Nhö Lai. Nhö vaäy chöõ "Ngaõ" beân Ñaïi thöøa, nhìn ngaõ laø chæ cho Phaùp thaân. Phaùp thaân laø caùi ngaõ tuyeät ñoái. Khoâng coøn caùi gì bì kòp. Cho neân treân trôøi döôùi trôøi chæ coù caùi ngaõ ñoù laø hôn heát. Vì vaäy caùc Ngaøi beân ñaây thaáy caâu ñoù ñuû roài, khoâng theâm hai caâu sau. Duøng phaùp thaân laø caùi baát sinh baát dieät, laø treân taát caû, neân caùc Ngaøi boû hai caâu sau ñi. Hieåu nhö vaäy thì quí vò môùi bieát taïi sao maø caùc kinh ñieån Phaät, caùc Toå coù khi noùi ñuû boán caâu, khi laïi noùi hai caâu.

Nhö vaäy muoán nhaéc laïi raèng chuû tröông cuûa ñaïo Phaät laø chuû tröông giaûi thoaùt sinh töû. Giaûi thoaùt sinh töû caùi ñoù môùi laø caùi cao sieâu tuyeät vôøi. Maø muoán giaûi thoaùt sinh töû hoaëc laø mình chöùng Nieát baøn khoâng coøn bò sinh töû nöõa. Hoaëc laø mình ngoä ñöôïc Phaùp thaân, laø caùi baát sanh baát dieät, laø heát sinh töû. Cho neân beân heä Nguyeân Thuûy laáy Nieát baøn laø choã heát sinh töû. Coøn beân Phaät giaùo phaùt trieån laáy ngoä Phaùp thaân laø choã khoâng coøn sinh töû, khoâng bò sinh töû.

Nhö vaäy noùi tôùi ñaïo Phaät laø noùi caùi sieâu thoaùt vöôït ra ngoaøi taát caû sinh töû khoå ñau trong voøng traàn tuïc naøy. Coøn ôû trong voøng traàn tuïc, duø sang caû ñeán ñaâu cuõng laø ñau khoå. Duø cho coù ñòa vò cao sieâu nhö laø vua chuùa cuõng vaãn ôû trong sinh töû, laø ñau khoå. Vì vaäy chæ thoaùt khoûi sinh töû môùi laø heát ñau khoå. Vì vaäy Thaùi töû, Ngaøi boû ngoâi ñeå ñi tu. Ñi tu nhö vaäy ñeå thaáy roõ raèng tu ñeå ñöôïc giaùc ngoä thoaùt ly sinh töû. Noù cao sieâu hôn taát caû caùi gì theá gian coù. Duø quyù nhö ngoâi vua, sang troïng nhö oâng vua cuõng khoâng bì ñöôïc caùi cao sieâu ñoù. Nhö vaäy môùi thaáy ñöôïc giaù trò cuûa ñaïo Phaät laø phi thöôøng hay laø sieâu xuaát theá gian. Ñoù laø choã maø ñöùc Phaät Ngaøi nhaém, Ngaøi ñaït ñeán. Baây giôø neáu Phaät giaùo Vieät Nam chuùng ta laøm coâng vieäc ôû trong sanh töû ñeå roài ñöôïc soáng an oån, sung tuùc maø goïi ñoù laø tu, laø muïc ñích cuûa mình tu, thì ñaâu coù theå naøo ñuùng vôùi muïc tieâu ñöùc Phaät ñaõ daïy.

Cho neân toâi nhìn kyõ Phaät giaùo Vieät Nam chæ coù ñôøi Traàn laø xöùng ñaùng ñeå cho chuùng ta ñeà cao, ñeå cho chuùng ta hoïc hoûi. Bôûi vì ñôøi Traàn, chính vua Traàn Nhaân Toâng khi coøn laø Thaùi töû, Ngaøi ñaõ troán ñi moät laàn roài bò cha baét veà. Sau khi laøm xong boån phaän moät oâng vua ñoái vôùi daân, vôùi nöôùc. Roài Ngaøi giao ngai vaøng laïi cho con (töùc laø nhöôøng ngoâi), roài ngaøi ñi tu. Vaäy thì ngai vaøng ñoái vôùi Ngaøi hay laø taát caû söï sang caû ôû trong trieàu ñình, Ngaøi thaáy khoâng coù giaù trò gì. Chæ coù giaûi thoaùt, sinh töû môùi laø caùi cao sieâu, môùi laø caùi giaù trò treân heát. Cho neân caùc Ngaøi môùi xem ngai vaøng nhö deùp raùch. Xöùng ñaùng vôùi caùi yù nghóa maø tröôùc kia ôû AÁn Ñoä, moät vò Thaùi töû boû ngoâi ñi tu. Thì ôû Vieät Nam, moät oâng cuõng boû ngoâi ñi tu. Noù laø moät caùi tinh thaàn sieâu thoaùt, nhö vaäy ñaùng cho chuùng ta hoïc hoûi. Vaäy thì ngoâi vua maø ngaøi coi khoâng ra gì, huoáng nöõa laø danh lôïi theá gian taàm thöôøng. Giaøu coù, sang troïng, quyeàn quyù ñoái vôùi Ngaøi laø thöôøng, coù nghóa gì ñaâu. Do ñoù ngöôøi ñi tu laø mang moät yù chí sieâu phaøm, quyeát taâm laøm moät vieäc maø theá gian ít coù ngöôøi laøm ñöôïc. Ñoù laø giaù trò cuûa taêng baûo. Chôù coøn neáu tu maø ñeå coù moät ngheà soáng ñöôïc an oån thì ñoù laø moät hình thöùc cuûa keû lôïi duïng Phaät phaùp, chôù khoâng phaûi laø ngöôøi tu. Noùi thaúng laø nhö vaäy. Vaäy thì chuû tröông cuûa toâi, quí vò môùi thaáy muoán naâng giaù trò taêng leân ñuùng yù nghóa sieâu thoaùt cuûa mình maø toâi phaûi khôi daäy Phaät giaùo ñôøi Traàn. Ñeå cho taát caû chuùng ta nhaém tôùi ñeå baét chöôùc, ñeå tu theo. Ñöøng bò taát caû danh lôïi taïm bôï cuûa theá gian duï doã, ruø queán mình. Mình tu laø laøm moät vieäc gì cao sieâu, vöôït ngoaøi taát caû caùc taàm thöôøng ñoù. chôù khoâng phaûi laø chuyeän raát laø taàm thöôøng maø theá gian ñang ham meâ, ñang ñeo ñuoåi. Ñoù laø lyù do taïi sao toâi chuû tröông khoâi phuïc Thieàn toâng ñôøi traàn.

Baây giôø noùi tôùi chuû tröông cuûa toâi. Mình tu Phaät thì mình phaûi laøm gì tröôùc? Toâi chuû tröông mình tu Phaät thì tröôùc heát laø phaûi tìm hieåu ñöôïc lyù do gì maø Thaùi töû ñi tu? Ngaøi chöùng ñaïo laø chöùng caùi gì? Vaø daïy ñeä töû, daïy theá naøo? Chuùng ta phaûi naém cöùng caùi ñoù thì chuùng ta môùi coù choã nhaém. Muïc tieâu ñeå mình höôùng thaúng vaøo ñoù maø ñi theo. Chôù mình tu Phaät maø khoâng bieát oâng Phaät taïi sao ñi tu. Khoâng bieát oâng chöùng ñöôïc caùi gì. Roài khoâng bieát oâng daïy theá naøo. Thì chuyeän ñi tu cuûa mình khoâng coøn yù nghóa nöõa.

Nhö vaäy tröôùc heát chuùng ta phaûi hieåu ñöùc Phaät. Caâu chuyeän trong söû keå heát söùc laø ñôn giaûn. Laø Ngaøi Thaùi töû ñi daïo boán cöûa thaønh thaáy caûnh sinh, giaø, beänh, cheát. Roài Ngaøi thöùc tænh, quyeát chí ñi tu. Ñoù laø lyù do.

Nhöng neáu mình noùi raèng thaáy caûnh sinh, giaø, beänh, cheát Ngaøi ñi tu, thì ngöôøi ta ñaët caâu hoûi laïi. Nhö vaäy thaáy sinh, giaø, beänh, cheát thì baây giôø chuùng ta coù thaáy khoâng. Quí vò coù thaáy sinh, giaø, beänh, cheát khoâng? Thaáy chöøng bao nhieâu laàn? Chaéc chuùng ta thaáy nhan nhaõn haøng ngaøy. Caùi hieän töôïng sinh, giaø, beänh, cheát coù tröôùc maét chuùng ta nhan nhaõn, maø sao chuùng ta chöa chòu ñi tu? Maø Ngaøi thaáy coù moät laàn laø Ngaøi ñi tu. Nhö vaäy caùi ñi tu cuûa Ngaøi laø ñeå laøm gì? Ñoù laø lyù do chuùng ta phaûi ñi saâu vaøo trong ñoù.

Bôûi vì vôùi con maét Ngaøi, thaáy ngöôøi sinh ra, ngöôøi giaø v.v... (noùi ngöôøi sinh ra thì hôi xa, khoâng coù thieát thöïc). Maø toâi thaáy trong söû keå ñoaïn Ngaøi ñi coi daân chuùng haï ñieàn, laøm leã haï ñieàn vôùi vua cha. Khi ñi coi Ngaøi thaáy ngöôøi daân ñaùnh traâu caøy, luoáng caøy leân roài coù nhöõng con truøng, con deá. Roài thaáy coù baày chim saùo, chim cöôûng ñaùp xuoáng, moå truøng deá aên. Treân baàu trôøi coù nhöõng con chim caét bay löôïn, rình rình coi chim cöôûng, chim saùo naøo voâ yù, noù chuïp, noù xeù phaûi khoâng? Chòu bao nhieâu hieän töôïng ñoù ñeå dieãn taû sanh laø khoå.

Thaät ra, neáu chuùng ta chòu khoù nhìn. Toâi nhôù naêm toâi coøn ôû Chôn Khoâng, ôû treân thaát, chung quanh laø caây coái raäm raïp. Toâi ngoài treân taûng ñaù, nhìn thaáy con chim saâu, noù nhaûy töø nhaùnh naøy qua nhaùnh kia kieám moài. Baát thaàn noù gaëp con saâu, con saâu khoâng coù loâng xanh xanh. Noù moå moät caùi quaät qua quaät laïi hai ba caùi, con saâu cheát, noù nuoát oït, noù chaïy ñi tìm moät caùi nöõa. Nhö vaäy moät ngaøy noù nuoát chöøng bao nhieâu con saâu ñuû cho noù soáng? Chaéc toái thieåu cuõng moät chuïc con, phaûi khoâng? Maø con saâu khi bò noù gaép voâ thì run run. Nhìn thaáy con saâu run run, noù ñaäp qua ñaäp laïi hai ba caùi cho cheát, roài noù nuoát. Mình nghó moät ngaøy noù gieát möôøi con saâu ñeå noù soáng laø möôøi caùi ñau khoå, phaûi khoâng? Möôøi caùi ñau khoå cuûa chuùng sinh cuûa möôøi chuùng sinh. Mình thaáy nhö vaäy mình caûm thaáy nhö con chim saâu taøn nhaãn quaù. Nhöng maø nhôù laïi, neáu chuùng ta ôû queâ, nhöõng naêm veà xöa ñi taùt ñìa hay laø xaû ñaäp, ñi baét caù thì coù caû gioû naøy qua gioû kia. Ñem leân roài boû voâ trong lu, trong huû roïng. Roài böûa naøo aên thì sao? Loâi ra, roài caàm caây ñaäp. Ñaäp ñaàu noù, noù run run. Vaäy maø haøi loøng laém, ñaäp con naøy roài ñaäp con kia. Nhö vaäy moät ngaøy mình ñaäp bao nhieâu con ñuû cho moät nhaø aên? Moät con cheát laø moät caùi ñau khoå voâ cuøng cho noù, maø mình cöù ñaäp ñeàu ñeàu vaäy. Coù nhöõng ngöôøi coøn taøn nhaãn hôn nöõa, kieám caùi caây thaät nhoïn veà, baét con caù xaâu voâ noù run run vaäy ñoù roài ñem nöôùng.

Nhö vaäy kieåm ñieåm laïi cuoäc soáng cuûa chuùng ta, moät ngaøy chöøng bao nhieâu chuùng sinh ñau khoå cho chuùng ta? Nhìn laïi, thaáy roõ raøng chuùng ta soáng trong caùi khoå ñau cuûa nhöõng chuùng sinh khaùc, chôù khoâng coù trong caùi an laønh chuùt naøo heát. Chuùng ta ñöôïc an laønh laø bao nhieâu chuùng sinh khaùc phaûi khoå ñau. Nhö vaäy cuoäc soáng laø khoå hay laø vui? Töø thuôû beù tôùi giaø mình tích luõy bao nhieâu caùi khoå ñau? Coäng laïi chöøng bao nhieâu? Chaéc laø caùi kho caát khoaûng chuïc caên cuõng ñaày nöõa, phaûi khoâng? Caùi ñau khoå cuûa chuùng sinh qua söï soáng cuûa mình ñoù neáu maø doàn laïi caùi kho möôøi caên cuõng ñaày nöõa. Caùi khoå coù ñaày caû möôøi caên, chöøng mình nhaém maét thì caùi khoå ñoù laøm sao? Noù chaäp treân ñaàu mình, noù loâi mình ñi, phaûi khoâng? Roài mình seõ khoå hay seõ vui? Ñoù laø toâi noùi ñeå quí vò thaáy caùi cuoäc soáng cuûa con ngöôøi laø soáng baèng caùi ñau khoå cuûa nhöõng chuùng sinh khaùc, chôù khoâng phaûi soáng trong caùi an laønh cho mình cho ngöôøi. Ñoù laø caùi phaàn sinh. Roài giaø khoå, beänh khoå, cheát khoå. Caùi ñoù laø cuï theå khoâng nghi ngôø ñöôïc. Nhö vaäy thì ñöùc Phaät theo trong söû noùi, khi Ngaøi thaáy ngöôøi giaø thì Ngaøi lieàn nghó sao? Ngaøi thaáy ngöôøi giaø thì bieát ta cuõng seõ giaø. Cho neân thaáy ngöôøi giaø Ngaøi khoâng daùm khinh, khoâng daùm cöôøi, maø bieát mai kia ta cuõng nhö vaäy.

Roài thaáy ngöôøi beänh, bieát ta cuõng seõ beänh. Raát laø thöông ngöôøi beänh.

Thaáy ngöôøi cheát, bieát mình cuõng seõ cheát, khoâng thoaùt khoûi.

Qua thaáy hieän töôïng ñoù thì bieát mình ñeàu phaûi nhö vaäy heát. Cho neân khoâng coøn loøng daï naøo ôû ñoù thuï höôûng caùi sung söôùng, caùi giaøu sang, maø quyeát tìm nhöõng phöông phaùp naøo ñeå thoaùt khoûi nhöõng ñau khoå maø Ngaøi ñaõ chöùng kieán. Ñau khoå ñoù laø ñau khoå cuûa sinh, giaø, beänh, cheát. Nhö vaäy lyù do Ngaøi ñi tu, chuùng ta thaáy heát söùc laø roõ raøng. Bôûi vì muoán thoaùt khoûi sinh, giaø, beänh, cheát. Töùc laø thoaùt khoûi caùi voøng sanh töû luaân hoài. Do ñoù Ngaøi quyeát taâm ñi tu.

Töø choã ñoù maø sau khi ñi tu roài, quí vò thaáy trong söû keå, Ngaøi ñi tôùi hoïc vôùi caùc oâng tieân, daïy tu thieàn ñònh. OÂng thì daïy Ngaøi tu chöùng ñöôïc Töù thieàn. OÂng thì daïy Ngaøi tu chöùng ñöôïc Phi Phi Töôûng Thieân. Nhöng Ngaøi thaáy chöa giaûi quyeát ñöôïc vaán ñeà Ngaøi thaéc maéc. Bôûi vaäy Ngaøi khoâng theå chaáp nhaän ôû maõi choã ñoù. Maø Ngaøi phaûi ñi tìm, ñi choã naøo ñeå tu, maø (ñeå) giaûi quyeát thaéc maéc cuûa Ngaøi. Ñoù laø ñieàu heát söùc roõ raøng.

Vì vaäy maø Ngaøi ñi tìm, maø tröôùc khi ñi tìm, Ngaøi thaáy thôøi ñoù ôû AÁn Ñoä ngöôøi ta tu khoå haïnh. Nhieàu ngöôøi khoå haïnh tuyeät vôøi. Nghóa laø caùi khoå haïnh coi nhö mình khoù laøm ñöôïc, thì Ngaøi cuõng phaûi thöïc haønh moïi khoå haïnh ñoù, ñeå thöû coi coù theå tìm ra ñöôïc manh moái thoaùt khoûi luaân hoài hay khoâng. Nhöng cuoái cuøng cuõng khoâng ñöôïc. Vì vaäy Ngaøi môùi trôû laïi aên uoáng. Ngaøi ngoài döôùi coäi Boà Ñeà, roài khi ngoài döôùi coäi Boà ñeà, luùc ñoù Ngaøi lieàn ñöôïc giaùc ngoä. Trong caùi giaùc ngoä cuûa Ngaøi, toâi chæ noùi ñôn giaûn laø tam minh thoâi.

Quí vò thaáy, ñaàu hoâm Ngaøi chöùng ñöôïc Tuùc Maïng Mình. Ñeán khuya Ngaøi chöùng ñöôïc Thieân Nhaõn Minh, roài tôùi gaàn saùng Ngaøi chöùng ñöôïc Laäu Taän Minh. Chæ coù ba caùi minh ñoù laø ñuû ñeå noùi leân caùi khao khaùt tìm kieám cuûa Ngaøi.

Bôûi vì Ngaøi thaáy raèng, ngöôøi ta taïi sao sinh ra, ñeå roài giaø, roài beänh, roài cheát. Nhö vaäy môùi coù trong ñôøi naøy, hay ñaõ coù töø bao laâu roài? Caùi thaéc maéc ñoù, ñeâm thöù 49 ñaàu hoâm, chöùng ñöôïc Tuùc Maïng Minh thì Ngaøi nhôù laïi taát caû ñôøi tröôùc töø voâ soá kieáp, nhö chuyeän môùi xaûy ra hoâm qua. Hoâm qua mình laøm caùi gì, hoâm nay nhôù laïi roõ raøng. Cuõng nhö vaäy voâ soá kieáp ñôøi tröôùc, Ngaøi chöùng ñöôïc Tuùc Maïng Minh roài Ngaøi nhôù laïi khoâng coøn ngôø vöïc gì heát. Nhö vaäy chöùng ñöôïc Tuùc Maïng Minh, Ngaøi giaûi quyeát ñöôïc kieáp ngöôøi khoâng phaûi chæ môùi coù laàn naøy, maø ñaõ coù voâ soá kieáp roài. Roài theo nghieäp tuaàn hoaøn luaân chuyeån cho tôùi ñôøi naøy, chôù khoâng phaûi môùi coù ngang ñaây. Ñoù laø sau khi chöùng ñöôïc Tuùc Maïng Minh.

Roài ñeán canh ba Ngaøi chöùng ñöôïc Thieân Nhaõn Minh. Thieân Nhaõn Minh trong kinh cuõng goïi laø sinh töû trí. Töùc laø caùi trí thaáy ñöôïc söï sinh töû cuûa con ngöôøi. Khi chöùng ñöôïc Thieân Nhaõn Minh roài, trong kinh dieãn taû Ngaøi noùi raèng: "Ta nhö ngöôøi ñöùng treân laàu cao nhìn xuoáng ngaõ tö ñöôøng, thaáy ngöôøi qua laïi, thaáy ngöôøi ñi ñöôøng beân naøy, ngöôøi ñi ñöôøng beân kia, keû ñi höôùng Nam, ngöôøi ñi höôùng Baéc. Thaáy roõ raøng."

Cuõng nhö vaäy sau khi chöùng ñöôïc Thieân Nhaõn Minh, Ngaøi bieát chuùng sinh sau khi cheát ñaây, sanh nôi kia, tuøy theo nghieäp daãn. Daãn sanh coõi laønh, daãn sanh coõi döõ, daãn sanh nôi naøo thaáy roõ raøng, khoâng coøn nghi ngôø gì nöõa heát. Nhö vaäy nhôø chöùng ñöôïc Thieân Nhaõn Minh, Ngaøi môùi bieát roõ con ngöôøi sau khi cheát khoâng phaûi laø heát, phaûi khoâng? Sau khi cheát, roài theo nghieäp, hoaëc ñi sanh coõi laønh, hoaëc ñi sanh coõi döõ trong luïc ñaïo luaân hoài, khoâng phaûi laø chaám döùt.

Nhö vaäy Ngaøi giaûi quyeát ñöôïc hai nghi vaán. Nghi vaán tröôùc thaân naøy, chuùng ta coù caùi gì veà tröôùc hay khoâng? Vaø caùi nghi vaán thöù hai laø sau khi cheát, chuùng ta coøn hay maát. Ngaøi thaáy töôøng taän heát. Ñoù laø hai vaán ñeà ñoái vôùi kieáp ngöôøi tröôùc vaø sau.

Roài cuoái cuøng ñeán canh naêm, Ngaøi chöùng ñöôïc Laäu Taän Minh. Laäu coù nghóa laø rôi rôùt. Laäu coù nghóa laø nhaø raùch, nhaø bò luûng, nöôùc noù chaûy, chaûy goïi laø laäu. Töùc laø moïi caùi rôi rôùt laïi trong tam giôùi naøy khoâng coøn nöõa thì goïi laø Laäu Taän Minh.

Nhö vaäy sau khi chöùng ñöôïc Laäu Taän Minh, Ngaøi thaáy roõ con ngöôøi taïi sao do caùi nghieäp gì maø sanh ra ñaây? Roài muoán khoâng coøn sanh nöõa phaûi laøm sao? Töùc laø lyù do gì con ngöôøi coù maët vaø muoán heát sinh töû, con ngöôøi phaûi laøm theá naøo? Thì Ngaøi thaáy töôøng taän ñieàu ñoù. Bôûi thaáy töôøng taän ñieàu ñoù, cho neân ngay ñoù Ngaøi cuõng döùt sinh töû.

Toâi noùi nhö vaäy laø ñeå cho quí vò bieát toång quaùt, chôù coøn trong ñoù, vì chöùng ñöôïc Laäu Taän Minh laø ñaït ñöôïc sôû nguyeän cuûa Ngaøi, laø ra khoûi sinh töû luaân hoài. Bôûi ra khoûi sinh töû luaân hoài cho neân Ngaøi thaáy ñöôïc bôûi nguyeân nhaân naøo ñöa ngöôøi ta tôùi sinh töû. Caùi nguyeân nhaân naøo ñöa ngöôøi ta thoaùt ly sinh töû. Ngaøi thaáy roõ raøng khoâng nghi ngôø nöõa. Vì vaäy maø baøi thuyeát phaùp ñaàu tieân cuûa Ngaøi vôùi naêm anh em Kieàu Traàn Nhö laø baøi phaùp Töù Ñeá, phaûi khoâng? Goïi laø Töù Dieäu Ñeá.

Baøi phaùp ñoù coù hai caùi nhaân quaû. Hai caëp nhaân quaû heát söùc roõ raøng. Caëp nhaân quaû thöù nhaát laø nhaân quaû cuûa sinh töû. Caëp nhaân quaû thöù hai laø nhaân quaû cuûa söï giaûi thoaùt sinh töû.

Nhaân quaû cuûa sinh töû thì nhaân gì maø coù quaû khoå? Ñoù sinh töû laø khoå. Duø ôû ñòa vò naøo cuõng laø khoå. Vì vaäy cho neân caùi khoå ñoù noù laø caùi quaû. Maø nhaân cuûa noù laø caùi gì? caùi khoå quaû töø caùi taäp nhaân. Maø taäp nhaân töùc laø: Tham, saân, si, maïn, nghi, aùc kieán. Töø saùu caùi ñoù laøm goác. Töø tham, saân, si, maïn, nghi, aùc kieán laø caùi nhaân ñeå taïo thaønh caùi quaû khoå hieän taïi. Nhö vaäy Ngaøi thaáy nhaân vaø quaû sinh töû moät caùch roõ raøng.

Roài baây giôø muoán thoaùt ly sinh töû thì phaûi laøm sao? Thì Ngaøi chæ, muoán thoaùt ly sinh töû thì phaûi Dieät. Dieät caùi gì? Dieät caùi taäp nhaân, thì phaûi coù phöông phaùp. Cho neân Dieät Ñeá laø döùt saïch caùi sinh töû. Muoán döùt saïch sinh töû thì phaûi coù phöông phaùp, ñoù laø Ñaïo Ñeá.

Ñaïo Ñeá laø nhaân maø Taäp (Dieät?) Ñeá laø quaû. Töø caùi phöông phaùp tu ñeå döùt tham, saân, si, maïn, nghi, aùc kieán ñoù, phöông phaùp tu ñoù mình tu thaønh coâng thì caùi nhaân sanh töû döùt. Nhaân sanh töû döùt thì goïi ñoù laø Nieát baøn. Heát sanh töû.

Nhö vaäy roõ raøng töø choã Ngaøi baên khoaên, thaéc maéc. Tìm phöông giaûi quyeát thaéc maéc ñoù, cho neân khi Ngaøi tu, Ngaøi chöùng ñöôïc roài, thì Ngaøi giaûi quyeát xong caùi thaéc maéc cuûa Ngaøi. Maø thaéc maéc cuûa Ngaøi laø thaéc maéc cuûa nhaân loaïi, phaûi khoâng? Nhaân loaïi ai laø con ngöôøi coù moät chuùt suy tö ñeàu thaéc maéc nhö vaäy. Mình coù maët ôû ñaây laø moät laàn hay laø ñaõ nhieàu laàn roài? Cheát roài mình ñi ñaâu? Coøn hay heát? Ñoù laø nhöõng caùi thaéc maéc.

Roài giaû söû mình cao sieâu hôn chuùt nöõa, laø baây giôø laøm sao thoaùt ly caùi sinh töû naøy. Ñoù laø ba caâu hoûi heát söùc laø quan troïng cuûa con ngöôøi. Vì vaäy maø Ngaøi tu. Ngaøi giaûi quyeát ñöôïc cho Ngaøi laø cuõng giaûi quyeát ñöôïc cho taát caû chuùng sinh. Nhö vaäy ñöôøng loái tu cuûa Ngaøi töø choã lyù do ngaøi ñi tu, roài tôùi choã chöùng ñaïo, laø ñaït ñöôïc sôû nguyeän, trong khi Ngaøi phaùt taâm ñi tu. Nhö vaäy thì quí vò môùi thaáy noù coù moät söï lieân heä thuûy chung. Töùc laø tröôùc sau noù lieân heä cuï theå, chôù khoâng phaûi chuyeän laøm tuøy höùng, tuøy thôøi, maø coù lyù do cuï theå nhö vaäy. Cho neân neân mình bieát lyù do Phaät ñi tu roài. Mình bieát lyù do choã maø Phaät ñaõ chöùng laø choã gì. Hai caùi ñoù mình naém vöõng roài.

Baây giôø tôùi Ngaøi daïy ñeä töû theá naøo. Trong thôøi ñöùc Phaät, neáu quí vò ñoïc kyõ kinh Phaät, seõ thaáy taát caû nhöõng baøi kinh raát quan troïng ñoù, ñeå cho chuùng ta tu. Ñoù laø toâi noùi trong 37 phaåm trôï ñaïo, theo heä nguyeân thuûy. Trong 37 phaåm trôï ñaïo, quí vò coøn thuoäc khoâng?

Tröôùc heát laø Töù Nieäm Xöù, roài Töù Chaùnh Caàn, Töù Nhö YÙ Tuùc v.v... Nguõ caên, Nguõ Löïc, Thaát Boà Ñeà Phaàn. Nhöõng caùi ñoù neáu quí vò ñi saâu voâ thì ñeàu laø phaûn quan heát. Laø soi saùng laïi mình. Töùc laø noùi veà Töù Nieäm Xöù: Quaùn thaân baát tònh, quaùn thoï thò khoå, quaùn taâm voâ thöôøng, quaùn phaùp voâ ngaõ.

Nhö vaäy laø quaùn ôû ñaâu? Quaùn ngay laïi mình. Nhö vaäy laø phaûn quan laïi mình, chöù khoâng coù tìm ôû ñaâu. Nghóa laø phaûi soi laïi, tìm ñeå maø phaù laàn tham, saân, si, maïn, nghi, aùc kieán ñoù, phaûi khoâng? Taát caû caùc phöông phaùp ñeàu quay laïi ñeå phaù. Phaù taát caû caùi chaáp ñoù. Phaù ñöôïc nhöõng caùi chaáp ñoù roài môùi ñi ñeán chöùng quaû Tu Ñaø Hoaøn, Tö Ñaø haøm, A Na Haøm, A La Haùn. Töùc laø heát sinh töû, thì daïy ñeä töû tu cuõng thoaùt ly sinh töû, khoâng coù chuùt nghi ngôø gì heát. Ñöôøng loái Ngaøi daïy nhö vaäy. Maø phaûn quan nhö vaäy töùc laø tu gì? Laø tu thieàn, chôù ñaâu coù tu naøo khaùc phaûi khoâng?

Nhö vaäy Phaät ngoài Thieàn ñeå thaáu suoát ñöôïc lyù do sinh töû vaø giaûi thoaùt sinh töû. Thì daïy ñeä töû cuõng phaûi ngoài thieàn, ñeå soi xeùt laïi, ñeå roài döùt caùi maàm sinh töû, ñöôïc thoaùt ly sinh töû. Tröôùc sau noù ñeàu nhö nhau, khoâng khaùc. Mình baây giôø laø con chaùu Phaät thì mình phaûi tu laøm sao? Caùi ñieàu ñoù khoâng phaûi mình chuû quan, nhöng ñieàu ñoù laø ñieàu khoâng choái caõi ñöôïc, phaûi vaäy khoâng? Ñöùc Phaät ñaõ laøm, ñeä töû Ngaøi laøm, thì mình baây giôø laøm theo laø hôïp 100 % khoâng coù gì laø nghi ngôø heát.

Coøn baây giôø Phaät daïy phaûn quan maø mình phoùng quang. Phoùng ra ngoaøi, nhö vaäy coù hôïp hay khoâng? Ñoù laø ñieàu toâi muoán noùi ñeå cho quí vò hieåu raèng chuùng ta phaûi nhìn nhö vaäy ñeå ñoái chieáu, ñeå so saùnh laïi, môùi bieát vieäc mình ñuùng hay khoâng ñuùng. Chôù coøn cöù thaáy mình ñi voâ chuøa, thaày mình laøm vaäy, roài mình laøm vaäy. Khoâng caàn bieát theâm caùi gì nöõa heát. Nhö vaäy ñôøi cuûa mình tu chæ laø baét chöôùc ngöôøi tröôùc mình, chôù khoâng phaûi laø tìm taän coäi nguoàn caùi ñaïo mình tu. Cho neân chuùng ta tu, tröôùc heát chuùng ta phaûi tìm cho ra caùi manh moái gì maø ñöùc Phaät ñi tu? Roài Ngaøi ñaït ñöôïc keát quaû ra sao? Ñem keát quaû ñoù daïy laïi ñoà ñeä nhö theá naøo? Mình phaûi naém vöõng caùi ñoù, roài chöøng mình öùng duïng tu môùi khoâng coù sôï leäch laïc, khoâng coù sôï sai chaïy. Chôù coøn mình khoâng naém vöõng, roài cöù nghe ai baøy caùi gì ñoù, roài baét chöôùc tu, roát cuoäc roài mình tu caùi gì chöù chöa haún laø tu theo ñaïo Phaät. Ñoù laø ñieàu toâi nhaéc cho taát caû phaûi thaáy roõ vaäy.

Nhöõng caùi naøy quí vò ñoïc laïi trong kinh thaáy töôøng taän, cuï theå roõ raøng. Nhöng maø ngoaøi phaùp ba möôi baûy phaåm trôï ñaïo ñoù, chuùng ta thaáy thôøi ñöùc Phaät coøn moät ngöôøi ñoà ñeä lôùn laø ai? Ngaøi Ca Dieáp, phaûi khoâng? Ngaøi Ca Dieáp, Ngaøi hôi phaù caùi leä ñoù. Töùc laø Ngaøi vöôït ngoaøi caùi phöông phaùp quaùn thöôøng ñoù. Ngaøi Ca Dieáp laïi laø moät ngöôøi, coi nhö sau Phaät Nieát baøn roài laõnh ñaïo ñeå maø truøng tuïng laïi nhöõng lôøi cuûa Phaät, kieát taäp thaønh kinh, phaûi khoâng? Chuû toïa vuï ñoù, (ngöôøi thöù hai laø ngöôøi truøng tuïng laïi lôøi cuûa Phaät cho chuùng nghe) laø Ngaøi A Nan. Hai vò ñoù laø hai vò Toå sau thôøi ñöùc Phaät. Nhöõng vò ñoù truyeàn baù tieáp noái ôû AÁn Ñoä. Tôùi vò thöù 28 laø vò Toå sang Trung Hoa, laø Toå Boà Ñeà Ñaït Ma.

Nhö vaäy chuùng ta tìm hieåu ôû Phaät roài, chuùng ta phaûi tìm hieåu ôû Toå nöõa chöù, phaûi khoâng? Chöù chaúng leõ mình bieát Phaät roài, Phaät tòch thì khoâng coøn gì heát. Caùi ñoù mình chöa naém vöõng, cho neân tôùi phaàn thöù hai chuùng ta phaûi tìm coi Toå daïy nhö theá naøo.