CHUÛ TRÖÔNG VAØ SÖÏ ÖÙNG DUÏNG TU HAØNH CUÛA THIEÀN VIEÄN TRUÙC LAÂM

H.T THÍCH THANH TÖØ

VEÀ CHOÃ NHAÉM CUÛA TOÂI ÑOÁI VÔÙI ÑOÁI VÔÙI PHAÄT TOÅ

NHÖ THEÁ NAØO?

Chính trong 33 vò Toå toâi ñaõ giaûng, ñaõ chæ cho quí vò roài. Ñaây toâi chæ nhaéc laïi vò Toå maø toâi chuù taâm nhieàu nhaát laø Toå Boà Ñeà Ñaït Ma khi sang Trung Hoa.

Ñaây toâi noùi ñeå cho quí vò thaáy tinh thaàn sieâu phaøm cuûa ñaïo Phaät. Toå Ñaït Ma sang Trung Hoa, Ngaøi daïy giaùo lyù moät caùch bình dò hay laø kyø ñaëc? Giaùo lyù cuûa Ngaøi raát laø kyø ñaëc. Bôûi kyø ñaëc cho neân khi Ngaøi tìm ñöôïc moät ngöôøi ñeä töû cuõng phaûi laø kyø ñaëc. Chôù coøn ñeä töû raát dung phaøm ñoù thì khoâng theå naøo ñaûm ñang ñöôïc.

Sang Trung Hoa sau khi gaëp vua Löông Voõ Ñeá. Ngaøi noùi chuyeän moät hoài, thaáy oâng khoâng thaám noåi caùi gì cuûa mình muoán trao truyeàn cho oâng. Thoâi Ngaøi vöôït soâng ñi tuoát veà beân Tung Sôn, vaøo trong chuøa Thieáu Laâm, ngoài xaây maët voâ vaùch thoâi. Khoâng theøm daïy ai nöõa heát. Thaø laø khoâng daïy, phaûi khoâng? Ngoài laøm thinh, coøn hôn laø daïy hoï laøm khoâng ñöôïc. Cho neân Ngaøi ngoài ñoù chôø.

Cho tôùi khi Ngaøi Thaàn Quang tìm tôùi. Ngaøi Thaàn Quang tìm tôùi vôùi caùi Taâm kính troïng, (khoâng phaûi töï Ngaøi bieát roõ maø kính troïng), maø theo söû noùi laø Ngaøi cuõng ñöôïc nghe caùc vò Long Thaàn maùch baûo, phaûi khoâng? Cho neân Ngaøi tin raèng ñaây laø moät nhaø ñaéc ñaïo thaät söï, töø AÁn Ñoä sang. Ngaøi heát loøng thaønh kính tôùi caàu ñaïo. Bôûi heát loøng thaønh kính cho neân môùi thaáy Ngaøi ngoài (ñaây coù theå laø ngoài ngoaøi haønh lang, nhö chuøa mình ngoài haønh lang ñoù), ngoù maët voâ vaùch (ñeå cho thieân haï ñeán ngoù löng Ngaøi thoâi), khoâng theøm noùi caùi gì heát. (maø taïi sao Ngaøi laïi caàu kyø nhö vaäy. Thoâi ta voâ trong chuøa ngoài cho khoûe. Maø neáu ngoài trong chuøa coù ai tôùi muoán caàu caùi gì thì laøm sao Ngaøi thaáy. Cho neân ngoài ngoaøi haønh lang).

Roài Ngaøi Thaàn Quang tôùi, thaáy Ngaøi ngoài khoâng ngoù laïi mình thì laøm sao thöa hoûi. Thoâi chæ coøn caùch toû yù chí kieân cöôøng cuûa mình ñöùng ôû ngoaøi tuyeát suoát moät ñeâm. Ngaøi vaãn tænh taùo, vaãn cöông nghò chôù khoâng coù chaùn naûn. Suoát ñeâm nhö vaäy.

Baây giôø ñaët caâu hoûi laïi. ÔÛ ñaây coù ai coù caùi khaû naêng, ñoù khoâng? Coù ai chòu khoâng? Ñöøng noùi laø tôùi muoán xin hoïc ñaïo, maø tôùi khoâng ñöôïc tri khaùch hay khoâng ñöôïc quí thaày tieáp laø buoàn roài. Khinh mình quaù maø. Hoïc ñaïo caùi gì? roài thoâi boû ñi. Coøn tôùi khoâng theøm tieáp, xaây maët voâ vaùch, maø vaãn kieân trì ñöùng suoát ñeâm, cho ñeán tuyeát leân ñeán ñaàu goái maø vaãn kieân trì ñöùng nhö vaäy ñeán saùng. Quí vò thaáy neáu laø ngoài trong chuøa ñaâu coù thaáy ñöùng ôû ngoaøi ñoù, maø xaây maët ra noùi, hoûi, phaûi khoâng? Nhôø haønh lang cho neân ngoaùi laïi nhìn hoûi: Ngöôi tôùi ñaây caàu caùi gì maø khoå haïnh nhö vaäy? Ñoù laø cô hoäi ñöôïc thoá loä. Daï! Con tôùi ñaây caàu phaùp moân cam loà. Töùc laø phaùp moân giaûi thoaùt sinh töû. Cho neân tôùi xin Ngaøi daïy con phaùp moân ñoù. Mình thaáy nhö vaäy thì thöông quaù roài. Ñöôïc, thoâi voâ ñaây môøi uoáng traø cho aám. Vaäy maø coøn theâm moät taùt nöõa, noùi: Caùi phaùp moân cam loà cuûa chö Phaät, chö Boà Taùt ngaøy xöa ñaõ xaû bieát bao nhieâu thaân maïng coøn chöa caàu ñöôïc, ngöôi duøng moät chuùt khoå haïnh naøy maø caàu ñöôïc sao.

Thaáy thaät laø buoàn. Ñöùng suoát ñeâm ngoaøi trôøi maø coøn cheâ. Thì thoâi ñi xuoáng kieám con dao chaët tay. Chuyeän chaët tay coù hay khoâng thì khoâng bieát. Nhöng khi toâi thaáy Ngaøi toâi khoâng thaáy cuït tay. Caùi naøy coù theå laø moät yù nghóa töôïng tröng thoâi. Ñeå cho thaáy raèng giaùo lyù maø Ngaøi muoán daïy ñoù laø chæ cho ngöôøi naøo queân thaân, coi thöôøng cheát soáng, Ngaøi môùi daïy. Chôù nhöõng ngöôøi naøo coøn quí thaân. Coøn quí cuoäc soáng thì khoâng bao giôø Ngaøi daïy. Ngöôøi coù khaû naêng ñaûm ñang ñöôïc giaùo lyù naøy laø ngöôøi phaûi coi thöôøng sinh töû. Xem nheï thaân naøy thì ngöôøi ñoù môùi coù khaû naêng daïy, coù khaû naêng laõnh hoäi ñöôïc.

Nhö vaäy chuùng ta môùi thaáy ñöùc Phaät ñi tìm ñaïo tu haønh, ñem heát thaân maïng cuûa mình ñeå lieàu sinh töû, caàu môùi ñöôïc. Baây giôø Toå Ñaït Ma töø AÁn Ñoä sang Trung Hoa cuõng tìm ngöôøi naøo daùm coi nheï sinh töû, thì ngöôøi ñoù Ngaøi môùi truyeàn. Ngöôøi ñoù môùi coù khaû naêng laõnh thoï. Nhö vaäy môùi xöùng vôùi phaùp cuûa Phaät ngaøy xöa. Tröôùc sau coù moät caùi cuï theå nhö vaäy. Baây giôø Ngaøi truyeàn phaùp gì cho Ngaøi Hueä Khaû, Ngaøi Hueä Khaû tröôùc laø Thaàn Quang ñoù. Ngaøi tu maø tu theo trong kinh. Cho neân ngoài thieàn Ngaøi thaáy taâm mình sao loaïn töù tung. Ngoài khoâng yeân. Baây giôø ñöôïc thaày nhaän cho laøm ñeä töû ñoù laø vinh haïnh quaù roài. Cho neân Ngaøi môùi xin: Baïch Hoøa Thöôïng daïy cho con phöông phaùp an taâm. Caùi chuyeän ñoù thì taát caû chuùng ta ñaây cuõng hoûi chöøng aáy thoâi. Bôûi vì bao nhieâu loaïn töôûng trong khi mình ngoài thieàn, mình khoå sôû vì noù quaù. Baây giôø gaëp moät vò thaày, moät vò minh sö, thì caâu hoûi ñaàu tieân cuûa mình laø laøm sao an ñöôïc taâm loaïn töôûng ñoù. Ñoù laø maáu choát maø ngöôøi tu naøo cuõng phaûi kheû, phaûi thaùo cho ñöôïc. Bôûi vaäy neân ñem ra hoûi.

Toå Ñaït Ma töø AÁn Ñoä sang Trung Hoa ñi caû chín naêm trôøi ngoaøi bieån, tôùi ñaây ngöôøi ta hoûi caâu chuû yeáu ñoù, Ngaøi daïy laøm sao. Taâm ta roái loaïn, khoâng an nhôø daïy phöông phaùp an taâm. Ngaøi khoâng daïy gì heát trôn, maø baûo: "Ñem taâm ta an cho". Moät caâu noùi heát söùc laø taàm thöôøng, phaûi khoâng? Döôøng nhö khoâng coù giaù trò gì heát. Nhöng Ngaøi Thaàn Quang Ngaøi tin lôøi Toå khoâng phaûi laø thöôøng, cho neân baûo: "Ñem taâm ra ta an cho". Ngaøi lieàn xoay laïi tìm. Tìm coi taâm laêng xaêng cuûa mình. Bình thöôøng ngoài noù laêng xaêng ñoù, baây giôø ñaâu roài. Tìm maõi moät hoài tìm khoâng ra thì thaønh thaät thöa: "Baïch Hoøa Thöôïng, con tìm taâm khoâng ñöôïc". Caâu noùi cuõng heát söùc laø bình dò. Thaáy sao noùi vaäy thoâi. Tìm khoâng ñöôïc. Toå traû lôøi moät caùch nheï xìu raèng: "Ta ñaõ an taâm cho ngöôi roài". Nheï laøm sao, phaûi khoâng? Nhö vaäy neáu mình nghe noùi caâu ñoù, mình seõ laøm sao? Khoâng bieát an caùch naøo heát. Nhöng Ngaøi Thaàn Quang vöøa nghe vaäy thì Ngaøi tænh ngay lieàn. Ngaøi bieát ñöôïc con ñöôøng vaøo, con ñöôøng an taâm. Töùc laø ngoä ñöôïc phaùp an taâm.

Nhö vaäy an taâm coù phaùp khoâng? Chính caùi naøy laø caùi then choát maø baây giôø chuùng ta phaûi naém cho vöõng ñeå tu. Ñieàu ñoù toâi tö caùch laø Giaûng sö ñi, ñöøng noùi Thieàn sö, vì thieàn sö khoâng coù quyeàn noùi, maø giaûng sö môùi coù quyeàn noùi.

Taâm chuùng ta baát an laø vì noù ñang phoùng chaïy, ñua theo caùi naøy, naém baét caùi kia. Laêng xaêng , loän xoän suoát ngaøy. Cho neân ngoài laïi noù vaãn cöù chaïy. Trong kinh thöôøng goïi laø nhö khæ, nhö vöôïn vaäy ñoù. cöù chuyeàn nhaûy, chuyeàn nhaûy khoâng an. Cho neân ngöôøi tu thieàn khoå sôû vì caùi baát an ñoù. Baây giôø caàu xin phöông phaùp, Ngaøi khoâng chæ phöông phaùp, Ngaøi baûo ñem taâm ra. Nhöng caùi laêng xaêng loän xoän ñoù, khi mình tìm noù coi noù ôû ñaâu, thì sao? Tìm maát heát trôn. Maát taêm maát daïng, khoâng thaáy boùng daùng gì heát. Nhö vaäy quay laïi tìm noù khoâng coøn boùng daùng, maø khoâng coøn boùng daùng thì an hay khoâng? An chöa? Khoâng thaáy boùng daùng noù thì luùc ñoù noù coù chaïy khoâng? Thì töï noù ñaõ an roài.

Nhö vaäy thì bieát roõ con ñöôøng phaûn quan laïi, döøng noù thì noù maát. Bôûi vì noù laø khoâng thaät, maø mình theo noù thì taïo nghieäp, theo noù thì gaây neân khoå ñau. Baây giôø bieát kieàm noù, soi saùng laïi noù thì noù lieàn maát. Soi saùng laïi noù, noù maát thì coù caùi phaùp gì? coù caùi phaùp gì ñeå soi saùng khoâng? Chæ laø mình duøng trí tueä chieáu roïi laïi. Chieáu roïi laïi thì noù töï tan maát. Ñoù laø an taâm. Nhö vaäy naém ñöôïc caùi ñoù roài thì goïi laø Thieàn toâng. Thieàn toâng khoâng coù phaùp cho ngöôøi. Khoâng coù phaùp daïy cho ngöôøi, maø chæ cho chuùng ta phaûn quan.

Trong kinh Phaät daïy chuùng ta quaùn Töù Nieäm Xöù laø phaûi quaùn thaân baát tònh, quaùn thoï thò khoå, quaùn taâm voâ thöôøng, quaùn phaùp voâ ngaõ. Chieáu roïi laïi mình ñeå thaáy boán caùi ñoù. ÔÛ ñaây veà thieàn toâng chæ taát caû taâm ñoù, taâm laêng xaêng chaáp ngaõ ñoù noù ñang quaáy nhieãu, oàn naùo. Vaø chuùng ta chieáu roïi laïi noù thì noù maát, töùc laø noù khoâng thaät. Nhö vaäy chæ phaûn quan nhìn toång quaùt laø noù ñaõ maát roài. Thaønh ra khoâng caàn phaûi ñi töøng boä phaän, phaûi khoâng? Caùi kia thì ñi töøng phaàn ñeå phaù caùi chaáp. Coøn caùi naøy ñi thaúng vaøo caùi goác cuûa noù. Laø taát caû nhöõng taâm voïng töôûng, caùi naøo cuõng laø hö doái khoâng thaät. Nhìn töôøng taän noù thì noù heát. Nhö vaäy ñaây laø phöông phaùp heát söùc laø toång quaùt. Töø caùi toång quaùt ñoù neân ngöôøi coù yù chí thì tu môùi ñöôïc, chôù coøn ngöôøi hôi yeáu ñuoái, hoï thaáy sao khoù quaù. Vì vaäy maø Ngaøi môùi choïn, phaûi löïa ngöôøi maø daïy.

Coøn neáu daïy töøng phaàn. Thí duï: quaùn thaân baát tònh, quaùn thaáy nhô nhôùp, thì deã thaáy deã bieát, ñi töøng böôùc, töøng böôùc. Coøn caùi naøy nhìn laïi taát caû taâm nieäm maø noù laøm roái loaïn cho mình ñoù. Nhìn laïi coi noù ra laøm sao. Nhìn laïi thì noù maát. Nhö vaäy toaøn boä tham, saân, si theo ñoù maát heát. Noù khoâng coù thöù töï. Nhö vaäy cho neân goïi laø ñoán giaùo, hay laø ñoán ngoä, laø choã ñoù.

Nhö vaäy chuùng ta môùi thaáy Toå Ñaït Ma sang Trung Hoa ñeå môû maøn cho moät thôøi Thieàn toâng röïc rôõ ôû Trung Hoa. Ngaøi chæ roõ höôùng ñi. Ngaøi daïy töôøng taän nhö vaäy. Vaø Toå Hueä Khaû laø ngöôøi keá thöøa, naém vöõng ñöôïc caùi ñoù, cho neân Ngaøi ngoä ñaïo, Ngaøi tu. Thì ñoù laø chuùng ta ñaõ thaáy roõ caùi manh moái cuûa Toå tröôùc. Nhö vaäy Phaät ñeán Toå chuùng ta thaáy cuï theå roài.

Nhöng töø Trung Hoa sang Vieät Nam, baây giôø chuùng ta thaáy Toå töø Vieät Nam mình daïy caùi gì? Ñoù laø moät ñieàu heát söùc laø thieát yeáu. ÔÛ ñaây toâi khoâng theå daãn nhieàu nhöõng vò ñôøi Lyù, ñôøi Traàn heát, maø toâi chæ daãn ngay Traàn Nhaân Toâng.

Ngaøi Traàn Nhaân Toâng ngoä töø caùi gì? Töùc laø ngoä caùi caâu cuûa Tueä Trung Thöôïng Só baûo. Ngaøi thöa raèng: "Yeáu chæ Thieàn Toâng laø caùi gì? Ngaøi Tueä Trung Thöôïng Só ñaùp raèng, nguyeân vaên chöõ Haùn: "Phaûn quan töï kyû boån phaän söï, baát tuøng tha ñaéc". Phaûn quan töï kyû töùc laø soi saùng laïi chính mình. Ñoù laø boån phaän chính, khoâng phaûi töø ngoaøi vaøo. Ñoù laø goác cuûa thieàn. Thieàn Toâng Vieät Nam laáy phaûn quan laøm goác. Nhö vaäy phaûn quan ñoù phaùt nguoàn töø ñöùc Phaät. Phaùt nguoàn töø chö Toå cho tôùi Vieät Nam, khoâng coù sai chaïy moät ly moät haøo naøo heát.

Nhö vaäy nguoàn goác Thieàn Toâng hay nguoàn goác tu thieàn maø ñöùc Phaät giaùc ngoä noù coù töø thôøi ñöùc Phaät. Bôûi vì ñöùc Phaät ngoài thieàn phaûn quan neân môùi ngoä ñaïo. Roài chö Toå tieáp tuïc, caùc Ngaøi phaûn quan neân chöùng ñaïo. Nghóa laø tìm laïi taâm laêng xaêng coù phaûi phaûn quan khoâng? Ñoù laø phaûn quan.

Baây giôø Ngaøi Tueä Trung Thöôïng Só chæ thaúng phaûn quan töï kyû, nghóa laø soi saùng laïi chính mình. Thì ñoù laø troïng taâm yeáu chæ cuûa Thieàn khoâng coøn gì nghi ngôø nöõa heát. Ñoù laø ñeå quí vò thaáy ñöôøng loái roõ raøng töø Phaät, Toå Trung Hoa, ñeán Toå Vieät Nam. Caùi troïng taâm ñoù khoâng coù sai chaïy. Nhö vaäy chuùng ta laáy ñoù laøm maáu choát, laøm kim chæ nam ñeå tu thì heát söùc laø hôïp lyù, chöù coøn gì nöõa. Do ñoù maø toâi noùi phaûi caên cöù vaøo caùc Thieàn sö ñôøi Traàn, maø nhaát laø Ngaøi Traàn Nhaân Toâng. Ngaøi xuaát gia roài, Ngaøi chæ daïy cho chuùng ta thaáy roõ con ñöôøng ñi maø öùng duïng tu. Nhö vaäy chuùng ta laøm soáng daäy Phaät giaùo ñôøi Traàn seõ coù lôïi ích gì cho cuoäc truyeàn baù hieän taïi hay khoâng? Ñoù laø caâu hoûi, toâi muoán ñaët ra cho quí vò löu yù moät chuùt.

Neáu chuùng ta nhaéc laïi vua Traàn Nhaân Toâng, Ngaøi nhöôøng ngoâi cho con maø ñi tu. Ñoù laø moät lôïi ích lôùn ñeå cho taát caû ngöôøi Vieät Nam chuùng ta thaáy raèng, ñaïo Phaät ñoái vôùi con maét cuûa vua Traàn Nhaân Toâng laø moät ñaïo sieâu thoaùt phi thöôøng. Moïi danh, lôïi, ñòa vò, quyeàn theá cuûa theá gian khoâng caùi naøo bì noåi, phaûi khoâng? Khoâng caùi gì bì kòp vôùi caùi ñaïo sieâu thoaùt ñoù. Cho neân Ngaøi boû ñeå ñi tìm ñaïo cao sieâu.

Nhö vaäy chæ caùi ñi tu cuûa vua Traàn Nhaân Toâng laø mình ñaõ naâng cao giaù trò ñaïo Phaät leân tôùi ñòa vò chaân chính cuûa ñaïo Phaät. Ñuùng vôùi yù nghóa cao sieâu cuûa ñaïo Phaät. Chôù coøn khoâng thì ngöôøi ta hieåu ñaïo Phaät theá naøy, theá noï, theá kia. Noù khoâng coøn giaù trò cao sieâu nöõa. Baây giôø moät oâng vua thaáy ñöôïc ñaïo lyù noù sieâu thoaùt taát caû nhöõng ñòa vò theá gian, quyeàn lôïi theá gian, khoâng caùi gì bì noåi heát. Cho neân Ngaøi môùi ruoàng boû caùi taàm thöôøng ñoù ñeå ñi treân con ñöôøng sieâu thoaùt. Ñoù laø moät böôùc thöù nhaát ñem laïi cho taát caû chuùng ta coù moät haõnh dieän raèng, ngöôøi Vieät Nam tu Phaät ñuùng vôùi tinh thaàn cao sieâu cuûa ñaïo Phaät. Chôù khoâng phaûi tu maø laøm vieäc taàm thöôøng, laøm vieäc caàm chöøng laáy coù. Maø tu laø moät caùi gì sieâu thoaùt phi thöôøng. Ñoù caùi thöù nhaát.

Caùi thöù hai Ngaøi Traàn Nhaân Toâng ngoä lyù thieàn, roài tu thieàn. Cho neân duø trong cuoäc ñôøi Ngaøi coù nhöõng chuyeän, coù nhöõng khi caàn phaûi caàm quaân ñaùnh giaëc v.v... nhöõng toäi loãi. Nhöng maø ñoái vôùi söï tu cuûa Ngaøi khi öùng duïng tu Ngaøi ñaõ naém vöõng ñöôïc ñöôøng loái cuûa Phaät ñaõ daïy. Do ñoù taát caû nhöõng gì laø nghieäp chöôùng Ngaøi coù theå vöôït qua deã daøng. Vaø khi tu ñeán luùc Ngaøi gaàn tòch, Ngaøi vaãn bieát tröôùc vaø naém vöõng trong giôø phuùt ra ñi. Ñoù laø moät caùi maø chuùng ta thaáy Ngaøi thaät tình ñaït ñöôïc lyù ñaïo. Chôù khoâng phaûi laø chuyeän mô hoà hay laø moät caùi gì tuyeân truyeàn cho coù.

Nhö vaäy noùi ñeán Phaät giaùo ñôøi Traàn hay laø vua Traàn Nhaân Toâng, töùc laø Ngaøi Truùc Laâm Ñaïi Ñaàu Ñaø, thì chuùng ta môùi thaáy hai yù nghóa thaâm traàm. YÙ nghóa thöù nhaát laø naâng giaù trò ñaïo Phaät leân ñuùng yù nghóa cuûa noù. Thöù hai nöõa laø choã ñaït ñaïo cuûa Ngaøi laø thöïc söï, chôù khoâng phaûi chuyeän hoïc loùm hay laø baét chöôùc. Ñoù laø ñieàu maø chuùng ta thaáy roõ raøng.

Do ñoù maø ba ñieàu toâi neâu leân trong chuû tröông naøy. Tröôùc heát laø phaûi hieåu Phaät. Hai laø bieát ñöôïc Toå. Toå AÁn Ñoä, Toå Trung Hoa vaø Toå Vieät Nam. Caùc Ngaøi tu nhö theá naøo, chuùng ta naém cho vöõng caùi ñoù roài thì chuùng ta môùi öùng duïng ñeå tu. Nhö vaäy caùi tu cuûa chuùng ta môùi khoâng sôï laïc laàm. Chuùng ta môùi thaáy raèng con ñöôøng tu töø ñaàu ñeán cuoái, töø tröôùc ñeán sau, coù ñöôïc söï lieân heä cuï theå, chôù khoâng phaûi rôøi raïc chaáp noái.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM