HOA VOÂ ÖU

(TAÄP-07)

H.T THÍCH THANH TÖØ

KHUYEÂN GAÉNG TU HAØNH

Giaûng taïi chuøa Phoå Ñaø TP Hoà Chí Minh - Muøa an cö 2001

Hoâm nay theå theo lôøi môøi cuûa Ni sö Truï trì chuøa Phoå Ñaø, toâi veà ñaây thaêm tröôøng haï, ñoàng thôøi coù vaøi lôøi nhaéc nhôû Ni chuùng tu haønh trong muøa an cö.

Sau khi Phaät nhaäp Nieát-baøn, coù moät soá ngöôøi cho raèng do nhaän böõa côm cuoái cuøng ôû nhaø oâng Thuaàn Ñaø, aên truùng naám ñoäc neân Phaät tòch, do ñoù Thuaàn Ñaø bò keát toäi. Nhöng traùi laïi, sau khi thoï böõa côm ñoù xong, Phaät noùi: “Hai ngöôøi cuùng döôøng cho ta coù coâng ñöùc raát lôùn, ñoù laø naøng Muïc nöõ daâng baùt söõa ñaàu tieân tröôùc khi ta thaønh ñaïo vaø ngöôøi cuùng döôøng böõa côm cuoái cuøng tröôùc khi ta nhaäp Nieát-baøn laø Thuaàn Ñaø”. Nhö vaäy Thuaàn Ñaø coù coâng ñöùc theo lôøi Phaät thoï kyù hay coù toäi theo lôøi keát aùn cuûa quyù thaày Tyø-kheo?

Muoán thaáy caùi hay cuûa vaán ñeà naøy, chuùng ta haõy cuøng xem laïi baøi keä tuïng cuûa Thieàn sö Thanh Nguyeân hieäu Minh Chaùnh theá kyû thöù 19 doøng Taøo Ñoäng ôû nöôùc ta.

            Hay laém Thuaàn Ñaø, hay laém Thuaàn Ñaø!

            Khoâng noùi ngaén, chaúng noùi daøi,

            Ngaén, daøi, toát, xaáu thaûy ñeàu sai.

            Tìm hay laïi hoùa ngöôøi cheâ vuïng,

            Baén seû ai deø soùi chöïc ngay.

            Coâng danh caùi theá maøn söông sôùm,

            Phuù quyù kinh nhaân giaác moäng daøi.

            Chaúng hieåu baûn lai voâ nhaát vaät,

            Coâng lao uoång phí moät ñôøi ai.

Toâi thích hai caâu sau quaù! Toâi seõ laàn löôït giaûi thích baøi keä naøy ñeå quí vò thaáy tinh thaàn cuûa ngöôøi ñaõ thaáu ñöôïc leõ chaân thaät:

            Khoâng noùi ngaén, chaúng noùi daøi,

            Ngaén, daøi, toát, xaáu thaûy ñeàu sai.

Taïi sao vaäy? ÔÛ ñôøi chuùng ta luoân luoân phaân bieät ñaây laø toát, kia laø xaáu, vaät naøy ngaén, vaät noï daøi v.v… nhöng caùi ngaén daøi aáy coù coá ñònh khoâng? Neáu laáy moät caây hai thöôùc ñeå beân caïnh caây naêm thöôùc thì caây naêm thöôùc daøi, caây hai thöôùc ngaén. Nhöng neáu caây naêm thöôùc ñöùng beân caïnh caây möôøi thöôùc thì caây naêm thöôùc trôû thaønh ngaén, caây möôøi thöôùc daøi. Cöù nhö vaäy maø ñoåi thay thì caùi ngaén daøi khoâng coù giaù trò coá ñònh gì heát. Nhö vaäy noùi ngaén, noùi daøi chæ laø ñoái ñaõi taïm thoâi, khoâng coù leõ thaät. Song ôû ñôøi ta ñang noùi caây naøy ngaén, caây kia daøi, coù ai noùi ngöôïc laïi thì sanh chuyeän caõi vaõ vôùi nhau hoaøi. Ñoù laø noùi caùi ngaén daøi.

Sang chuyeän phaûi quaáy cuõng theá. Khi chuùng ta cho moät vaán ñeà laø phaûi, ngöôøi khaùc baûo quaáy lieàn coù ñoái nghòch, nheï thì caõi laãy, naëng thì ñi ñeán ñaáu tranh. Ta cho caùi nghó cuûa mình laø ñuùng, ngöôøi khaùc cuõng cho caùi nghó cuûa hoï ñuùng. Hai caùi ñuùng gaëp nhau thì choûi nhau, thaønh thuø ñòch. Baây giôø muoán heát thuø ñòch thì sao? Phaûi bieát “phaûi quaáy” thaûy ñeàu sai, buoâng heát ñi thì heát thuø ñòch. Taïi sao? Vì phaûi ôû nôi naøy maø chöa phaûi ôû nôi kia. Caùi phaûi ôû thôøi gian naøy khoâng laø caùi phaûi ôû thôøi gian khaùc. Phaûi quaáy coøn tuøy thuoäc vaøo xöù sôû, thôøi gian, chôù khoâng coá ñònh ñöôïc.

Thí duï ôû Vieät Nam ta hoài xöa thuoäc Phaùp, ra ñöôøng ñi tay phaûi laø ñuùng, ñi tay traùi laø quaáy. Nhöng neáu qua Myõ, Anh thì ñi beân traùi laø phaûi, ñi beân phaûi laø quaáy. Nhö vaäy leõ phaûi ôû choã naøo? Khoâng coù leõ phaûi coá ñònh. Coøn nhö ngaøy xöa chuùng ta chòu aûnh höôûng Nho giaùo, phuï nöõ khueâ moân baát xuaát, phaûi ôû trong nhaø khoâng ñöôïc ñi ra ngoaøi. Coâ naøo, chò naøo tuaân thuû ñuùng nhö vaäy ñöôïc xem laø thanh khieát, ngöôøi phuï nöõ coù tö caùch maãu möïc. Nhöng baây giôø phuï nöõ ôû nhaø hoaøi chaéc khoâng coù gaïo aên, neân hoï cuõng phaûi ñi laøm. Do ñoù phuï nöõ ngaøy nay ñi laøm theo ngaønh ngheà toát, coù lôïi cho gia ñình, xaõ hoäi thì ñöôïc khen. Theá thì caùi phaûi cuûa ngaøy xöa vôùi caùi phaûi baây giôø, caùi naøo ñuùng?

Neáu chuùng ta chaáp caùi phaûi coá ñònh thì seõ sanh caõi nhau. Vì vaäy Phaät daïy khi nghó veà vaán ñeà gì, ta chæ neân noùi ñaây laø caùi nghó cuûa toâi, ñöøng noùi caùi nghó cuûa toâi “laø ñuùng”. Caùi nghó cuûa huynh khoâng phaûi caùi nghó cuûa toâi, moãi ngöôøi ñuùng moãi caùch, khoâng coù caùi tuyeät ñoái. Hieåu theá thì khoûi caõi. Neân ngöôøi hieåu toät cuøng ñuùng ñaén thì taát caû moïi vieäc treân theá gian naøy khoâng coøn phieàn haø nöõa, soáng vôùi ai cuõng hyû laïc, vui töôi. Ngöôïc laïi coá chaáp phaûi quaáy, ai laøm khaùc mình la raày töùc toái thì seõ khoå hoaøi. Thieàn sö muoán chæ cho chuùng ta ñöøng laàm meâ, ñöøng coá chaáp neân môùi daïy nhö theá.

Trong kinh A-haøm Phaät daïy moät caâu raát chí lyù: Ngöôøi bieát toân troïng chaân lyù laø khi mình nghó  ñieàu gì thì noùi raèng: “Ñaây laø caùi nghó cuûa toâi”. Ngang ñoù thoâi chöù khoâng noùi ñuùng, noùi sai. Anh nghó theá naøy, toâi nghó theá khaùc, ñoù laø chuyeän rieâng cuûa moãi ngöôøi, ñöøng khaúng ñònh caùi nghó cuûa toâi laø ñuùng, cuûa anh laø sai. Ñoù laø ngöôøi bieát toân troïng chaân lyù.

Hieän giôø taát caû chuùng ta soáng coù toân troïng chaân lyù khoâng? Neáu khoâng toân troïng chaân lyù töùc laø khoâng toân troïng lôøi Phaät daïy. Tu theo Phaät maø khoâng toân troïng lôøi Phaät daïy nghóa laø sao? Toâi nhaéc ñieàu naøy cho taát caû quí vò nhôù, chuùng ta tu laø phaûi tìm hieåu, thaáy roõ nhöõng gì Phaät daïy ñuùng chaân lyù thì thöïc haønh theo. Ñöøng coá chaáp theo tình kieán rieâng tö cuûa mình, vì chaáp nhö theá laø sai laàm seõ daãn ñeán ñau khoå maø thoâi, chöù khoâng ñöôïc gì caû. Hieåu theá môùi coù taâm côûi môû roäng raõi, soáng vôùi moïi ngöôøi moät caùch an vui thoaûi maùi, khoâng coù gì buoàn phieàn giaän hôøn nhau.

            Tìm hay laïi hoùa ngöôøi cheâ vuïng,

            Baén seû ai deø soùi chöïc ngay.

ÔÛ ñôøi ai cuõng muoán toû ra mình hay, mình ñuùng nhöng khoâng ngôø caøng toû hay ñuùng thì caøng bò ngöôøi cheâ vuïng cheâ xaáu. Neân Thieàn sö noùi caøng muoán laøm hay laïi trôû thaønh vuïng. Vaäy soáng theá naøo ñeå ñöøng bò ngöôøi ta cöôøi cheâ laø queâ vuïng? Sôû dó bò cheâ cöôøi queâ vuïng laø taïi mình muoán toû ra hay kheùo, coù taøi v.v… Caùi thaät cuûa mình theá naøo mình cöù soáng thaät thaø theá aáy, ñöøng laøm kieåu laøm caùch. Ngöôøi queâ muøa laøm kieåu caùch sang troïng chöøng naøo caøng loä baøy caùi queâ vuïng nhieàu chöøng aáy. Neân soáng töï taïi, hieàn hoøa chaân thaät laø hay nhaát.

Baén seû ai deø soùi chöïc ngay, nghóa laø con chim ñaäu treân caønh, gaõ thôï saên nhaém baén vaø tin raèng mình seõ ñöôïc mieáng moài ngon. Nhöng khoâng ngôø chim vöøa rôùt xuoáng ñaát, choù soùi lieàn chuïp tha ñi maát. Cuõng theá, treân ñôøi naøy nhöõng gì ta ngôõ mình seõ ñöôïc, seõ naém chaéc trong tay, khoâng ngôø laïi bò duoät vaøo tay ngöôøi khaùc. Theá gian ñöôïc ñoù lieàn maát ñoù, khoâng coù gì beàn chaéc, khoâng coù gì baûo ñaûm heát. Neân nhôù ôû ñôøi khoâng bao giôø chuùng ta ñöôïc toaïi nguyeän traêm phaàn traêm, nhieàu laém laø naêm chuïc phaàn traêm, dôû hôn laø hai chuïc phaàn traêm.

Thaønh coâng ít, thaát baïi nhieàu thì khoå nhieàu hay vui nhieàu? Khoå nhieàu. Bôûi chuùng ta muoán toaïi nguyeän nhöng khoâng ñöôïc neân khoå. Neáu ta ñöøng ñoøi toaïi nguyeän thì ñaâu coù khoå. Chim seû bay cöù bay, ñaäu cöù ñaäu ta ñöøng baén noù thì ñaâu coù giaän choù soùi giaät mieáng aên cuûa mình. ÔÛ ñôøi cuõng vaäy, ta mô öôùc, mong ñôïi ñieàu gì nhöng caùi ñoù khoâng ñeán vôùi mình, laïi ñeán vôùi ngöôøi khaùc. Luùc ñoù taâm ta ra sao, öa ngöôøi kia hay böïc töùc ganh tî vôùi hoï? Dó nhieân laø böïc töùc khoù chòu roài.

Trong ñaïo cuõng theá, coù ngöôøi vaøo chuøa muoán ñöôïc thaày thöông baïn quyù, nhöng ai ñoù ñöôïc thöông quyù hôn mình thì gheùt ngöôøi ta. Toâi noùi ñieàu naøy nhoû nhoû thoâi, noùi lôùn sôï ngöôøi ta cöôøi. Neáu khoâng ñaët vaán ñeà thaày thöông baïn meán, ta soáng ñuùng nhö nhöõng gì thaät cuûa mình thì coù buoàn khoâng? Roõ raøng laø khoâng. Nhö vaäy Ni chuùng soáng cho chaân thaät hoøa nhaõ laø ñuû roài, coøn chuyeän thöông gheùt khoâng caàn quan taâm. Ai thöông cuõng ñöôïc, ai gheùt cuõng ñöôïc, luùc naøo mình cuõng thanh thaûn an vui, ñoù laø haïnh phuùc nhaát ñôøi. Ñoøi ñöôïc thöông maø khoâng ñöôïc thì nhaát ñònh buoàn, hoaëc ngöôøi khaùc chieám phaàn thì nhaát ñònh ta gheùt hoï. Ñoù laø beänh, chöù khoâng phaûi taâm haïnh cuûa ngöôøi tu.

Chuùng ta phaûi kheùo nghe nhöõng caâu Thieàn sö daïy, bieát thöùc tænh, söûa mình treân ñöôøng tu thì hay bieát maáy, khoâng coù gì phaûi baän loøng, khoâng coù gì phaûi buoàn baõ. Khoâng buoàn baõ thì ñaâu coù khoùc. Leõ ra ngöôøi tu thì phaûi an laïc, khoâng ngôø thænh thoaûng cuõng khoùc, ñoù laø vì ñoøi hoûi, muoán ñöôïc maø khoâng ñöôïc. Neân nhôù ñöøng bao giôø chuùng ta mong muoán nhöõng gì ôû beân ngoaøi, maø phaûi töï tu söûa baûn thaân mình thaønh ngöôøi chaân chaùnh laø ñuû roài. Chuyeän thöông gheùt khoâng maøng, nhö vaäy tu khoûe, ñöôïc an laønh, töï taïi. Ngöôïc laïi neáu khaùc ñi thì khoâng oån, khoâng vui. Toùm laïi boán caâu naøy ñeå chæ cho ngöôøi tu soáng phaûi kheùo, ñöøng coá chaáp maø khoå ñau.

Coâng danh caùi theá maøn söông sôùm, coâng danh toät cuøng roài cuõng nhö maøn söông sôùm thoâi, saùng thaáy noù môø môø, ñeán tröa tan heát khoâng thaáy gì. Nhöõng ngöôøi quyeàn cao chöùc troïng khi ñöôïc höôûng sang quyù roài, thôøi gian sau cuõng maát, khoâng coù gì vónh vieãn. Ví duï nhö laøm Toång thoáng laø quyeàn uy toät cuøng roài, nhöng chöøng ba boán naêm cuõng phaûi xuoáng cho ngöôøi khaùc leân thoâi. Ñaõ bieát khoâng coù gì vónh vieãn thì ñuoåi theo giaønh giöït laøm chi. Chuùng ta phaûi soáng chaân chaùnh, thaät thaø ñeå loøng ñöôïc bình an, ñaïo ñöùc ñöôïc vöõng beàn, khoâng phaûi khoå. Theá neân ngaøi Minh Chaùnh noùi coâng danh ôû theá gian naøy khoâng chaân thaät, taïm bôï, ñaõ taïm bôï thì theo ñuoåi tìm kieám laøm gì.

Phuù quyù kinh nhaân giaác moäng daøi, duø chuùng ta giaøu ñeán ñoä ngöôøi nghe phaûi giaät mình nhöng cuõng laø giaác moäng daøi thoâi. Ví duï ngöôøi boán möôi tuoåi nghó tôùi baûy taùm möôi tuoåi cheát thì thaáy nhö coøn xa, nhöng ñeán khi baûy taùm möôi tuoåi thì thaáy  caùi cheát keà caän moät beân, khoâng coøn xa nöõa. Cho neân duø giaøu maáy cuõng chæ laø taïm bôï, chöù khoâng phaûi keá laâu daøi. Hai caâu naøy khuyeân ngöôøi theá gian coøn meâ coâng danh, ham phuù quyù neân thöùc tænh, tìm leõ chaân thaät vónh vieãn laâu daøi. Ngöôøi theá gian ñoái vôùi coâng danh phuù quyù coøn khoâng maøng, khoâng say ñaém, huoáng laø ngöôøi tu laïi coù theå ñaém meâ sao? Muoán tu phaûi gaùc ngoaøi coâng danh phuù quyù môùi tu ñöôïc chöù.

            Chaúng hieåu baûn lai voâ nhaát vaät,

            Coâng lao uoång phí moät ñôøi ai.

Moãi khi ñoïc tôùi caâu naøy toâi caûm thaáy xoùt xa laøm sao. “Chaúng hieåu baûn lai voâ nhaát vaät” laø gì? Quí vò nhôù Luïc Toå khi trình keä cho Nguõ Toå, döïa vaøo boán caâu keä cuûa ngaøi Thaàn Tuù:

            Thaân thò Boà-ñeà thoï,

            Taâm nhö minh caûnh ñaøi,

            Thôøi thôøi caàn phaát thöùc,

            Vaät söû nhaï traàn ai.

Dòch:

            Thaân nhö caây Boà-ñeà,

            Taâm nhö ñaøi göông saùng,

            Thöôøng thöôøng phaûi lau chuøi,

            Chôù ñeå dính buïi nhô.

Ngaøi noùi ngöôïc laïi:

            Boà-ñeà boån voâ thoï,

            Minh caûnh dieäc phi ñaøi,

            Baûn lai voâ nhaát vaät,

            Haø xöù nhaù traàn ai?

Dòch:

            Boà-ñeà voán khoâng caây,

            Taâm saùng cuõng chaúng ñaøi,

            Xöa nay khoâng moät vaät,

            Choã naøo dính buïi nhô.

Ngöôøi tu neáu khoâng naém ñöôïc, hieåu ñöôïc baûn lai voâ nhaát vaät thì coâng phu uoång phí moät ñôøi. Ai tu nhö vaäy cuõng ñeàu uoång phí heát, caâu naøy raát ñau, raát xoùt xa. Nhö vaäy baûn lai voâ nhaát vaät laø caùi gì? Baûn laø xöa, lai laø nay, voâ nhaát vaät laø khoâng moät vaät. Baûn lai voâ nhaát vaät laø xöa nay khoâng moät vaät. Ngöôøi tu neáu khoâng hieåu caùi xöa nay khoâng moät vaät, coâng phu tu haønh chæ laø uoång phí moät ñôøi, khoâng ñöôïc lôïi ích chi caû.

Choã naøy khoâng theå duøng ngoân ngöõ dieãn taû ñöôïc, song toâi cuõng göôïng noùi, ai kheùo coù theå nhaän bieát ñöôïc. Baûn lai voâ nhaát vaät laø chæ cho taâm chaân thaät hay Phaät taùnh cuûa chính mình. Taâm aáy xöa nay khoâng laø vaät gì heát. Hieän giôø chuùng ta chaïy theo hình thöùc, vaät chaát maø queân taâm chaân thaät cuûa mình, moãi ngöôøi ai ai cuõng coù taâm chaân thaät nhöng khoâng bieát. Söï vaät beân ngoaøi laø töôùng duyeân hôïp sinh dieät, taïm bôï giaû doái, coøn taâm chaân thaät aáy laø caùi cöùu kính cuûa ngöôøi tu.

Chuùng ta chæ bieát quí thaân duyeân hôïp taïm bôï hö doái, quí taâm duyeân theo boùng daùng saùu traàn cho laø taâm mình. Nhö vaäy baùm vaøo thaân sinh dieät vaø taâm hö doái cho laø mình thaät neân laàm laãn, coá chaáp vaøo caùi giaû, cuoái cuøng queân maát caùi chaân thaät cuûa mình, phaûi chòu voâ löôïng khoå ñau. Cho neân ôû ñaây Ngaøi muoán nhaéc chuùng ta phaûi thaáy ñöôïc mình coù caùi chaân thaät, khoâng phaûi laø boùng daùng cuûa saùu traàn, khoâng phaûi laø thaân töù ñaïi. Nhaän ñöôïc caùi ñoù ñôøi tu môùi khoûi uoång phí. Tu laø ñeå giaùc ngoä giaûi thoaùt, muoán theá phaûi thaáy ñöôïc caùi xöa nay khoâng moät vaät.

Chö Phaät, chö Toå daïy chuùng ta tu muoán ñöôïc keát quaû, duø tu phaùp moân naøo cuõng phaûi nhaát taâm baát loaïn. Cuï theå nhö tu Tònh ñoä, haønh giaû nieäm Phaät töø moät ngaøy cho tôùi baûy ngaøy, nhaát taâm baát loaïn, khi laâm chung môùi thaáy Phaät vaø Thaùnh chuùng hieän ôû tröôùc maët, ñoùn veà Cöïc Laïc. Nhaát taâm thì khoâng coøn nghó ñoâng nghó taây, nghó phaûi nghó quaáy nöõa. Tu Thieàn cuõng theá, taâm phaûi ñònh trí tueä môùi sanh, töùc phaûi döøng heát taâm laêng xaêng loän xoän. Nhaát taâm chính laø choã khoâng moät vaät cuûa Luïc Toå ñaõ noùi trong baøi keä trình kieán giaûi cho Nguõ Toå.

Ngöôøi tu muoán giaûi thoaùt sanh töû phaûi ñöôïc ñònh, phaûi tieán tôùi choã nhaát taâm baát loaïn, môùi ñi tôùi baûn lai voâ nhaát vaät. Neáu khoâng seõ ôû maõi trong caùi giaû töôùng sanh dieät. Ai baùm vaøo ñoù maø soáng, baùm vaøo ñoù maø tu, roát cuoäc ñi trong sanh töû khoâng giaûi thoaùt ñöôïc. Tu maø khoâng giaûi thoaùt thì uoång phí moät ñôøi, cho neân Thieàn sö Minh Chaùnh ñaõ noùi heát söùc thieát tha, heát söùc chaân thaät.

Toâi taïm chæ cho quí vò thaáy caùi chaân thaät khoâng moät vaät nhö theá naøy. Neáu trong taâm chuùng ta nghó toát, nghó xaáu, nghó phaûi, nghó quaáy thì trong ñoù coù hình aûnh, coù boùng daùng ngöôøi vaät phaûi quaáy… Noäi taâm ñaõ dính maéc roài thì nhöõng gì hôïp vôùi caùi thaáy, caùi nghe cuûa mình, ta cho ñoù laø phaûi, khaùc ñi cho laø quaáy. Cöù soáng vôùi boùng daùng hö giaû neân queân maát mình coù caùi chaân thaät.

Baây giôø chuùng ta ngoài thieàn yeân laëng chöøng naêm ba phuùt, chæ thaáy hôi thôû khoâng nhôù gì khaùc. Hôi thôû voâ, hôi thôû ra ta bieát roõ raøng, caùi bieát ñoù coù hình boùng gì khoâng? Khoâng coù töôùng traïng gì caû, noù chính laø taâm chaân thaät cuûa mình. Cho neân khi môùi tu, chuùng ta taïm möôïn moät phöông tieän ñeå döøng taâm suy nghó laêng xaêng. Taâm aáy döøng roài, chæ coøn moät caùi bieát roõ raøng khoâng sanh khoâng dieät, töï nhieân baûn lai voâ nhaát vaät hieän baøy.

Chuùng ta ai cuõng coù khaû naêng nhaän laïi choã chaân thaät ñoù, chöù khoâng phaûi khoâng. Mình coù saün nhöng taïi vì queân, neân ñuoåi theo thaân caûnh beân ngoaøi roài taïo nghieäp. Nhö vaäy con ngöôøi vì si meâ noâ leä cho thaân vaät chaát, cho taâm sanh dieät neân chaïy theo boùng daùng saùu traàn. Nghó theá naøy theá kia, hôn thua, phaûi quaáy, toát xaáu v.v… Cöù theá caû ngaøy chuùng ta soáng khoâng yeân vì hôn thua ñöôïc maát. Noùi veà ngheà nghieäp ngöôøi ñöôïc khen gioûi thì vui, ngöôøi bò cheâ dôû thì buoàn. Noùi veà hình daùng cuõng vaäy, ñöôïc khen ñeïp thì vui, bò cheâ xaáu thì buoàn. Theá gian ai cuõng ñoøi hôn, ñeïp hôn, gioûi hôn, giaøu hôn, quyeàn uy hôn v.v… ñoøi khoâng ñöôïc thì khoå. Trong khi söï thaät hôn thua chæ laø troø chôi thoâi. Vì ngöôøi ñôøi khoâng tìm ñöôïc caùi chaân thaät cöùu kính neân chaïy theo caùi hôn thua giaû doái beân ngoaøi.

Ngöôøi tu phaûi bieát mình saün coù caùi chaân thaät ñeå quay veà. Haèng ngaøy, haèng giôø, haèng phuùt, nhìn laïi mình, ñuoåi deïp nhöõng thöù giaû taïm, soáng vôùi caùi chaân thaät. Tu nhö vaäy môùi khoâng uoång phí moät ñôøi. Taát caû caùc phaùp tu cuûa Phaät ñeàu daïy quay veà mình, nieäm Phaät cuõng chaêm chuù, döùt heát nhöõng yù nghó laêng xaêng, ñöôïc nhaát taâm baát loaïn. Tu thieàn cuõng quaùn chieáu ñeå deïp boû nhöõng voïng töôûng cho taâm thanh tònh, trôû veà caùi baûn lai voâ nhaát vaät. Caû moät ñôøi tu haønh laø nhaém thaúng vaøo caùi chaân thaät cuûa chính mình, soáng trôû veà vôùi noù laø giaûi thoaùt sanh töû. Ngöôïc laïi khoâng bieát trôû veà, khoâng soáng ñöôïc vôùi noù thì phaûi troâi laên trong sanh töû khoâng cuøng.

Thieàn sö noùi heát söùc chua xoùt: “Chaúng hieåu baûn lai voâ nhaát vaät, coâng phu uoång phí moät ñôøi ai”. Caïo ñaàu ñi tu, boû cha boû meï, boû heát thaân quyeán ñeå laøm moät vieäc cao sieâu, moät vieäc phi thöôøng, ñoù laø giaûi thoaùt sanh töû. Voâ chuøa roài buoàn thöông, giaän gheùt ñuû thöù heát, töï troùi buoäc, töï laøm khoå. Nhö vaäy coù uoång phí moät ñôøi tu khoâng? Voâ côù ta laïi laøm nhöõng vieäc raát taàm thöôøng.

Luïc Toå khi ngoä ñaïo roài daïy ñoà ñeä laáy Voâ nieäm laøm toâng, Voâ töôùng laøm theå, Voâ truï laøm boån. Voâ nieäm töùc laø taâm khoâng coøn daáy moät nieäm naøo, ñoù laø baûn lai voâ nhaát vaät, laáy ñaây laøm toâng töùc laø chuû yeáu. Voâ töôùng töùc laø khoâng coù hình daùng, töôùng maïo, laáy ñaây laøm theå chaân thaät cuûa mình. Voâ truï maø Luïc Toå noùi ôû ñaây laø choã Ngaøi ngoä trong kinh Kim Cang: “Baát öng truï saéc sanh taâm, baát öng truï thanh, höông, vò, xuùc phaùp sanh taâm. Öng voâ sôû truï nhi sanh kyø taâm”. Kyø taâm laø taâm gì? Taâm Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc.

Bôûi vì khi Ngaøi Tu-boà-ñeà hoûi Phaät, ngöôøi phaùt taâm Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc laøm sao haøng phuïc ñöôïc taâm, laøm sao an truï ñöôïc taâm? Phaät daïy: Khoâng neân dính maéc nôi saéc, nôi thanh, nôi höông, nôi vò, nôi xuùc, nôi phaùp; neân khoâng coù choã dính maéc maø an truï taâm ôû quaû vò Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Luïc Toå nghe tôùi ñoù Ngaøi thoát leân ñaâu ngôø taâm mình xöa nay thanh tònh, ñaâu ngôø taâm mình xöa nay khoâng sanh dieät v.v… töùc Ngaøi ñaõ nhaän ñöôïc taâm chaân thaät ñoù.

Chuùng ta tu ñeå ñi tôùi choã voâ nieäm töùc laø nhaát taâm. Theå voâ nieäm ñoù khoâng coù töôùng maïo neân noùi baûn lai voâ nhaát vaät. Taâm voâ nieäm khoâng dính maéc vôùi saùu traàn, giöõ ñöôïc nhö theá laø goác cuûa söï tu. Nhö vaäy treân ñöôøng tu, taát caû Taêng Ni, Phaät töû muoán ñi tôùi giaùc ngoä, thoaùt ly sanh töû thì phaûi coá gaéng thöïc hieän ñöôïc ñeán choã cuoái cuøng, laø nhaän laïi baûn taùnh xöa nay khoâng moät vaät cuûa mình. Nhaän ñöôïc nhö theá coâng lao tu haønh môùi xöùng ñaùng, ngöôïc laïi khoâng nhaän ñöôïc thì hy sinh caû ñôøi tu uoång phí, khoâng ñeán ñaâu.

Hoâm nay toâi möôïn baøi keä cuûa Thieàn sö Minh Chaùnh ñeå nhaéc nhôû taát caû Ni chuùng, Phaät töû noã löïc tu haønh cho xöùng ñaùng vôùi taâm nguyeän caàu giaûi thoaùt sanh töû cuûa mình. Moät tu só phaûi laø ngöôøi anh duõng vöôït khoûi traàn lao, soáng nhö Phaät soáng, chôù ñöøng tu chæ ñeå tu, nhö vaäy uoång ñi moät ñôøi, laïi coøn mang tieáng ñeán vôùi ñaïo maø khoâng thaáy ñaïo. Muoán ñeàn ôn thaày toå, ôn cha meï, ôn taát caû chuùng sanh maø khoâng ñeàn ñöôïc gì thì thaät voâ ích.

Mong taát caû Taêng Ni vaø Phaät töû nghe roài nghieàn ngaãm, hieåu cho roõ ñeå öùng duïng tu. Nhö vaäy môùi khoâng uoång moät ñôøi tu cuûa mình. Ñoù laø lôøi nhaéc nhôû cuûa toâi trong muøa an cö naøy.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM