HOA VOÂ ÖU

(TAÄP-07)

H.T THÍCH THANH TÖØ

GIAÛI THOAÙT LAØ COÁT LOÕI CUÛA ÑAÏO PHAÄT

Giaûng taïi Tinh xaù Trung Taâm - TP Hoà Chí Minh 2001

Naêm nay toâi ñaõ lôùn tuoåi neân khoâng nhaän giaûng ôû caùc truï xöù an cö. Nhöng vì sö Giaùc Toaøn coù thaïnh tình môøi veà thaêm vaø coù ít lôøi nhaéc nhôû chö taêng trong muøa haï luoân tinh taán tu haønh, ñeå xöùng ñaùng laø ngöôøi xuaát gia tu ñaïo giaûi thoaùt. Vì vaäy môùi coù buoåi noùi chuyeän naøy.

Ñeà taøi chuùng toâi noùi hoâm nay Giaûi thoaùt laø coát loõi cuûa ñaïo Phaät. Vaán ñeà naøy toâi nghó chö taêng khoâng ai khoâng quan taâm. Taïi sao tu Phaät laáy giaûi thoaùt laøm coát loõi? Bôûi vì taát caû chuùng ta tu ñeàu coù sôû nguyeän giaûi thoaùt sanh töû luaân hoài. Muoán xöùng ñaùng vôùi muïc ñích toái quan troïng ñoù chuùng ta phaûi tu nhö theá naøo? Tröôùc heát phaûi bieát giaûi thoaùt caùi gì, môùi tìm ra caùch tu ñeå ñöôïc giaûi thoaùt. Ñaây laø vaán ñeà heát söùc quan troïng.

Phaät ñaõ daïy thaân naøy voâ thöôøng, voâ ngaõ cho neân giaûi thoaùt khoâng phaûi laø giaûi thoaùt thaân naøy. Vì thaân naøy tôùi ngaøy cuoái cuøng cuõng phaûi boû, phaûi hoaïi dieät thì ñaâu coù gì ñeå giaûi thoaùt. Thaân baïi hoaïi khoâng theå giaûi thoaùt ñöôïc thì chæ coøn taâm. Vaäy taâm giaûi thoaùt laø khoâng coøn keït vöôùng trong sanh töû nöõa, goïi laø giaûi thoaùt. Taâm ñoù laø taâm naøo? Taâm nghó thieän nghó aùc, nghó phaûi nghó quaáy, nghó toát nghó xaáu phaûi khoâng? Khoâng phaûi, vì taâm ñoù cuõng laø taâm sanh dieät, coù roài maát, laøm sao giaûi thoaùt ñöôïc. Ñaây laø vaán ñeà thöù hai.

Thaân sanh dieät, taâm sanh dieät khoâng theå giaûi thoaùt ñöôïc. Vaäy caùi gì giaûi thoaùt sanh töû? Ñoù laø vaán ñeà chính yeáu nhaát cuûa ngöôøi tu maø laâu nay ít ai ñeå yù tôùi. Thöôøng chuùng ta cöù nghó giöõ giôùi, aên chay, laøm nhöõng vieäc coâng ñöùc laø tu, laø tieán treân con ñöôøng giaûi thoaùt, khoâng ngôø caùc vieäc aáy chæ ñöôïc phöôùc sanh dieät thoâi, chöa phaûi giaûi thoaùt. Chuùng ta tu muoán giaûi thoaùt phaûi tìm cho ra leõ thöïc cuûa noù. Chöøng naøo thaáy ñöôïc leõ thöïc ñoù môùi coù theå tin raèng mình tu giaûi thoaùt sanh töû. Coøn khoâng tìm ñöôïc thì khoâng theå tin mình giaûi thoaùt.

Ngöôøi ta hay noùi taâm laø caùi bieát phaûi bieát quaáy, bieát thöông bieát gheùt, bieát buoàn bieát giaän. Neáu theá taâm coù caû traêm ngaøn thöù thì ta laø caû traêm thöù ñoù sao? Thöông laø ta, giaän gheùt cuõng laø ta, taâm suy tính phaân bieät aáy laïi sanh dieät voâ thöôøng, nhö vaäy khi mình coù khi mình khoâng chaêng?

Trong kinh Laêng Nghieâm, ñöùc Phaät hoûi ngaøi A-nan:

- Lyù do gì oâng ñi tu?

Ngaøi A-nan thöa:

- Bôûi con thaáy ñöùc Theá Toân coù ba möôi hai töôùng toát, taùm möôi veû ñeïïp, con kính meán neân phaùt taâm xuaát gia.

Phaät hoûi:

- OÂng laáy caùi gì ñeå thaáy vaø laáy caùi gì ñeå kính meán?

Ngaøi A-nan traû lôøi:

- Con laáy maét thaáy vaø laáy taâm hieåu bieát.

Ñoù laø nguyeân do coù thaát xöù tröng taâm, töùc baûy choã hoûi taâm cuûa ñöùc Phaät. Theo thöù töï Phaät gaïn hoûi taâm, ngaøi A-nan traû lôøi taâm ôû trong thaân, ôû ngoaøi thaân, ôû giöõa thaân v.v… cho tôùi cuoái cuøng Ngaøi noùi caùi hay suy nghó phaân bieät laø taâm con. Taát caû ñeàu bò Phaät quôû vaø baùc boû: “Ñoù laø oâng nhaän ñònh sai laàm, caùi suy nghó khoâng phaûi laø taâm cuûa oâng”. Ngaøi A-nan hoaûng hoát thöa nhö vaäy con khoâng taâm sao. Phaät baûo khoâng phaûi oâng khoâng coù taâm, nhöng caùi suy nghó laø töôùng sanh dieät, khoâng phaûi taâm cuûa oâng.

Chuùng ta laâu nay cuõng laàm nhaän nhö ngaøi A-nan vaäy, cho caùi suy nghó sanh dieät voâ thöôøng ñoù laø taâm cuûa mình. Phaät muoán chæ ngay nôi mình coù caùi chaân thaät nhöng chuùng ta boû queân, neân cöù nhaän thaân sanh dieät laø mình, taâm sanh dieät laø taâm mình. Thaân laø töôùng voâ thöôøng sanh dieät, taâm laø boùng daùng caùc traàn khoâng thaät, nhaän hai caùi ñoù laø mình neân phaûi chòu sanh töû luaân hoài. Baây giôø muoán ra khoûi luaân hoài sanh töû, phaûi tìm cho ra coäi goác sai laàm aáy. Neáu coøn baùm vaøo thaân taâm sanh dieät thì khoâng theå giaûi thoaùt ñöôïc.

Ngöôøi tu laø ngöôøi thöïc hieän moät chí nguyeän raát cao thöôïng, sieâu xuaát traàn theá. Vì vaäy ai ñi tu roài cuõng phaûi bieát roõ muïc ñích giaûi thoaùt sanh töû, cöùu ñoä chuùng sanh, chôù khoâng chæ ñeå coù phöôùc ñôøi naøy, ñôøi sau thoâi. Tu nhö vaäy khoâng ñuùng muïc ñích sieâu thoaùt cuûa moät tu só.

Trong kinh Laêng Nghieâm ñöùc Phaät chia taâm ra laøm hai thöù: moät laø voïng taâm, hai laø chaân taâm. Voïng taâm laø taâm hö doái, chaân taâm laø taâm chaân thaät. Laâu nay ngöôøi ta thöôøng cho phaàn tinh thaàn laø taâm, nhöng khoâng hieåu nghóa chaùnh cuûa taâm laø gì. Taâm laø bieát. Caùi bieát sanh dieät, luoân luoân ñoåi thay goïi laø caùi bieát hö doái. Coøn caùi bieát thöôøng coøn khoâng sanh khoâng dieät laø caùi bieát chaân thaät, goïi laø chaân taâm.

Nhö vaäy muoán nhaän ra taâm phaûi phaân bieät roõ taâm naøo thaät, taâm naøo khoâng thaät. Taâm thaät laø chaân taâm, taâm khoâng thaät laø voïng taâm. Taát caû nhöõng suy nghó cuûa chuùng ta thuoäc veà voïng taâm. Neáu cho suy nghó buoàn thöông giaän gheùt laø taâm mình töùc chuùng ta nhaän voïng laøm chaân. Caùi voïng laø doái, doái thì laøm sao giaûi thoaùt ñöôïc. Nhö vaäy  giaûi thoaùt phaûi laø caùi chaân thaät, baát sanh baát dieät, chôù khoâng phaûi caùi hö doái. Ñoù laø choã chuùng ta phaûi suy gaãm nhaän xeùt cho thaät chính chaén.

Muoán chæ ra caùi chaân thaät ñoù, ñöùc Phaät ñaõ ñöa tay leân hoûi ngaøi A-nan: “OÂng thaáy khoâng?”. Ngaøi A-nan ñaùp: “Daï thaáy”. Phaät ñeå tay xuoáng hoûi: “OÂng thaáy khoâng?”. Ngaøi A-nan thöa: “Daï khoâng thaáy”. Phaät quôû: “OÂng laø ngöôøi queân mình theo vaät. Tay ta ñöa leân laø thaáy coù tay, khi ta ñeå xuoáng laø thaáy khoâng coù tay. Tay laø vaät, coøn caùi thaáy laø mình. Taïi sao laïi laàm laãn giöõa mình vaø vaät nhö vaäy?”

Laâu nay chuùng ta cuõng laàm laãn theá aáy. Thaáy töùc laø bieát. Thaáy caûnh vaät xanh vaøng ñoû traéng, bieát roõ raøng. Thaáy laø coù bieát, caùi thaáy ñoù coù suy nghó khoâng? Thaáy traéng laø traéng, vaøng laø vaøng, xanh laø xanh, ñaâu caàn suy nghó gì. Chæ khi coäng vôùi yù thöùc phaân bieät môùi coù suy nghó, chôù caùi thaáy ban ñaàu khoâng suy nghó.

Keá ñeán Phaät baûo ngaøi La-haàu-la ñaùnh tieáng chuoâng roài hoûi ngaøi A-nan: “OÂng coù nghe khoâng?” Ngaøi A-nan thöa: “Daï nghe”. Giaây laâu tieáng chuoâng baët, Phaät hoûi: “OÂng coù nghe khoâng?”. Ngaøi A-nan thöa: “Daï khoâng nghe”, lieàn bò Phaät quôû laàn nöõa. Ñaùnh tieáng chuoâng “boong” thì nghe coù tieáng chuoâng, tieáng chuoâng baët thì nghe khoâng coù tieáng chuoâng, chôù ñaâu phaûi ñieác. Sao laïi noùi khoâng nghe?

Neáu khoâng nghe laøm sao bieát khoâng tieáng? Khoâng tieáng laø vì aâm thanh beân ngoaøi khoâng coù, nhöng caùi nghe cuûa mình luoân hieän tieàn. Vaäy maø khoâng coù tieáng laïi noùi khoâng nghe. Ñoù laø queân maát taùnh hay nghe, hay thaáy cuûa mình, chaïy theo saéc töôùng aâm thanh beân ngoaøi, vì vaäy Phaät quôû queân mình theo vaät. Ñoù laø ñieàu ñaùng thöông cuûa chuùng ta.

Trong nhaø Phaät noùi nôi saùu caên maét, tai, muõi, löôõi, thaân, yù ñeàu coù caùi bieát. Caùi bieát ñoù haèng höõu, nhöng chuùng ta laïi bò caùi bieát phaân bieät cuûa yù theo ñuoåi, hôïp taùc, roát cuoäc queân caùi bieát haèng höõu chaân thaät ñoù. Thí duï khi ngoài thieàn coù daáy nieäm, luùc ñoù ta bieát mình khôûi nghó vaø ñang chaïy theo voïng töôûng khoâng? Bieát roõ raèng mình ñang bò voïng töôûng, ñang khôûi nghó. Nhö vaäy caùi khôûi nghó, caùi voïng töôûng laø caùi bò bieát. Neáu noù laø caùi bò bieát thì ai laø caùi hay bieát? Roõ raøng mình laø caùi hay bieát. Caùi bieát naøy khoâng coù töôùng traïng, khoâng khôûi nghó gì caû.

Cho neân chuùng ta tu ngay nôi thaân naøy, coù caû chaân taâm vaø voïng taâm. Voïng taâm laø taâm phaân bieät toát xaáu, hôn thua, phaûi quaáy. Taâm naøy taïo nghieäp sanh töû luaân hoài khieán ta phaûi chòu voâ löôïng khoå ñau. Bôûi vì nghó thieän thì taïo nghieäp laønh, nghó aùc thì taïo nghieäp döõ, thì phaûi ñi trong ba ñöôøng laønh hoaëc ba ñöôøng döõ. Nhaø Phaät khuyeân tu laø boû döõ laøm laønh, ñoù laø giai ñoaïn ñaàu tu trong sanh töû, nhöng sanh töû theo ñöôøng toát, chôù chöa phaûi giaûi thoaùt sanh töû.

Laâu nay chuùng ta cöù nhaän caùi nghó thieän nghó aùc laø taâm mình, nhöng noù khoâng phaûi laø taâm thaät. Chæ khi naøo buoâng heát thieän aùc, caùc thöù nghó töôûng hai beân laëng xuoáng, maø vaãn thöôøng bieát ñoù môùi thaät laø taâm mình. Baûn lai dieän muïc laø boä maët thaät muoân ñôøi cuûa chuùng ta, mình coù töø thuôû naøo nhöng bò caùc thöù nghó thieän, nghó aùc phuû che neân noù khoâng hieän ra. Chöøng naøo döùt heát nieäm ñoái ñaõi thì taâm chaân thaät hieän tieàn.

Chuùng ta töø ngöôøi theá gian tôùi ngöôøi tu, ña soá chæ nhaän taâm sanh dieät thoâi, maø khoâng thaáy ñöôïc taâm chaân thaät baát sanh baát dieät cuûa chính mình. Do ñoù cöù laån quaån, khoâng bieát mình ngoài thieàn ñeå laøm gì. Coù ngöôøi nghó thieàn ñònh ñeå ñöôïc thaàn thoâng, ñieàu naøy raát sai laàm. Ñònh laø döøng taâm suy nghó ñoái ñaõi taïo nghieäp. Döøng ñöôïc taâm aáy roài laø döøng ñöôïc nghieäp, döøng ñöôïc nghieäp thì caùi gì troùi buoäc, caùi gì daãn mình ñi trong sanh töû nöõa? Chæ coøn moät taâm chaân thaät baát sanh baát dieät, ñoù laø giaûi thoaùt sanh töû. Taâm giaûi thoaùt sanh töû ñaõ saün ngay nôi mình, chæ caàn quaøy ñaàu laïi laø nhaän ñöôïc thoâi.

Ví duï toâi ngoài trong thaát, coù khaùch tôùi toâi chaøo vaø noùi chuyeän. Khaùch veà toâi laëng yeân, thaáy vaéng khaùch. Thaáy khaùch ñeán, bieát khaùch ñi laø ai thaáy ai bieát? Laø chuû thaáy chuû bieát, chôù coøn ai nöõa. Cuõng vaäy, khi ngoài thieàn chuùng ta thaáy voïng töôûng daáy leân, thaáy voïng töôûng laëng xuoáng thì roõ raøng oâng chuû thaáy. Neáu khoâng coù oâng chuû laøm sao bieát coù voïng töôûng hay khoâng voïng töôûng. Caùi bieát coù voïng töôûng, caùi bieát ñang laëng leõ ñoù laø caùi bieát thaät cuûa chính mình. Laâu nay chuùng ta cöù ngôõ heát suy nghó laø heát mình. Ñoù laø choã laàm laãn.

Taâm chaân thaät aáy khoâng coù töôùng maïo, khoâng daáy ñoäng, khoâng khôûi moät nieäm suy nghó, noù baøng baïc khaép caû, ôû ñaâu cuõng coù. Döôùi chaân vöøa ñaïp caây gai lieàn thaáy ñau, treân tay con muoãi vöøa caén lieàn thaáy ngöùa. Taát caû choã naøo treân thaân cuõng bieát heát, maø khoâng caàn phaûi suy nghó. Chuùng ta tu laø ñeå trôû veà vôùi taâm chaân thaät ñoù. Bieát mình coù taâm chaân thaät roài, ta môùi maïnh daïn kieân quyeát deïp boû taâm nghó suy hö doái. Neáu khoâng, ta cöù cho caùi suy nghó laø taâm mình neân khoâng daùm boû, nuoâi döôõng taâm sanh dieät aáy maõi neân khoâng ñöôïc giaûi thoaùt.

Taát caû phaùp tu cuûa Phaät daïy ñeàu ñöa chuùng ta ñeán choã cuoái cuøng, nhöng phöông tieän coù khaùc. Coù ngöôøi duøng trí tueä quaùn chieáu nhaän hieåu roài tu. Coù ngöôøi ñaët loøng tin tha thieát maø tu. Cho neân duøng trí tueä quaùn chieáu thì Phaät daïy tu Thieàn. Quaùn chieáu laïi thaân naøy hö giaû khoâng thaät, taâm sanh dieät laêng xaêng cuõng khoâng thaät, buoâng heát hai thöù giaû ñoù thì caùi thaät hieän ra. Töø quaùn saùt aáy ta döøng khoâng chaïy theo voïng töôûng nöõa, ñoù laø nhôø trí tueä maø taâm ñöôïc an ñònh. Taâm laêng xaêng döøng laø ñònh, trí tueä quaùn chieáu soi saùng laø tueä. Ñaây goïi laø ñònh tueä song tu.

Ngöôøi nhieàu loøng tin Phaät daïy nieäm Phaät. Nieäm tôùi chöøng naøo nhaát taâm, töùc nieäm ñeán choã voâ nieäm, khoâng coøn moät nghó suy gì heát, taâm hoaøn toaøn laëng leõ thanh tònh. Luùc ñoù nhaém maét thaáy Phaät Di Ñaø cuøng chö Thaùnh chuùng ñeán tieáp daãn. Nhö vaäy phöông tieän tuy coù khaùc, nhöng muïc ñích ñeàu deïp nhöõng suy nghó laêng xaêng.

Tu Thieàn ñònh ñeå chaän ñöùng, buoâng boû suy nghó, tu Tònh ñoä deïp heát suy nghó, cuoái cuøng tôùi choã khoâng coøn moät nieäm, ñoù laø giaûi thoaùt sanh töû. Cho neân noùi nieäm ñöôïc nhaát taâm baát loaïn töø moät ngaøy, hai ngaøy tôùi baûy ngaøy, ngöôøi aáy nhaém maét ñöôïc Phaät röôùc veà Cöïc Laïc. Cöïc Laïc töùc Phaät Di Ñaø hieän tieàn, laø thaáy oâng chuû cuûa mình, thaáy ñöôïc taâm chaân thaät roài.

Chuùng ta tu Thieàn cuõng vaäy, buoâng taát caû taïp nieäm ñeå taâm chaân thaät hieän ra. Bôûi taâm thöôøng bieát ñoù khoâng coù töôùng maïo, cho neân vöøa daáy nieäm chuùng ta deã chaïy theo nieäm. Ví duï treân baàu trôøi khoâng coù maây, ta nhìn thaúng leân khoâng coù gì heát neân khoâng thaáy vui. Baây giôø vöøa coù ñaøn chim bay qua, thích quaù lieàn ñuoåi theo ñaøn chim. Neáu coù moät chieác phi cô bay laïi thì caøng chuù yù hôn nöõa. Cöù chuù yù nhöõng gì coù hình coù töôùng, coøn caùi trong treûo roãng rang cuûa hö khoâng ta ít quan taâm.

Cuõng theá, taâm ta phaúng laëng haèng tri giaùc maø mình khoâng bieát, cöù ñôïi nghó töôûng lieàn theo nghó töôûng, chaïy theo thöông chaïy theo gheùt. Cöù theá cuoàng loaïn caû ngaøy, queân caùi thaät cuûa chính mình. Cho neân Phaät daïy chuùng ta tu laëng heát nhöõng thöù aáy, thì taâm haèng tri haèng giaùc môùi hieän baøy, ñoù laø giaûi thoaùt sanh töû.

Khi Toå Hueä Khaû ñöôïc Toå Ñaït-ma nhaän laøm ñeä töû. Moät hoâm Ngaøi tu ñeán choã hoaøn toaøn an oån lieàn baïch vôùi Toå Ñaït-ma: “Baïch Hoøa thöôïng, taâm con ñaõ döùt heát caùc duyeân”. Toå Ñaït-ma baûo: “Coi chöøng rôi vaøo khoâng”. Ngaøi thöa: “Con roõ raøng thöôøng bieát, laøm sao khoâng ñöôïc”. Toå lieàn aán chöùng: “Ngöôi nhö theá, ta nhö theá, chö Phaät cuõng nhö theá”. Döùt heát caùc duyeân töùc laø taâm khoâng coøn chaïy theo saùu traàn. Tôùi ñoù ta töôûng khoâng coøn gì, nhöng thaät ra coù caùi roõ raøng thöôøng bieát.

Chuùng ta tu bieát ñöôïc mình coù taâm chaân thaät môùi giaûi thoaùt sanh töû luaân hoài. Neáu khoâng nhaän ñöôïc taâm aáy, raát deã laïc vaøo taø ñaïo, öa thích thaàn thoâng, haøo quang saùng ngôøi… Phaûi bieát tu laø soáng thöïc vôùi taâm chaân thaät cuûa mình, noù coù saün nôi moãi chuùng ta, trong caùc vaän ñoäng thi vi, hieån hieän nôi saùu caên, chôù khoâng coù choã naøo khaùc. 

Cho neân chuùng ta duïng coâng toïa thieàn, duïng coâng nieäm Phaät ngaøy ñeâm lieân tuïc laø coát ñeå döøng taát caû voïng töôûng. Voïng töôûng döøng laëng ñöôïc roài thì caùc coâng phu kia cuõng döøng theo, cuoái cuøng chæ coøn moät taâm chaân thaät hieän tieàn, khoâng coù phöông tieän hay coâng phu gì ôû ñoù caû.

Trong möôøi muïc chaên traâu, töø tìm traâu thaáy traâu daèn co vôùi traâu cho tôùi chinh phuïc ñöôïc traâu thì traâu cuõng maát luoân. Traâu maát thì chaên cuõng ñaâu coøn, chöøng ñoù chæ coøn moät vaàng traêng troøn giöõa baàu trôøi trong. Ñoù laø möôøi muïc chaên traâu theo tinh thaàn Ñaïi thöøa, cho thaáy khi coøn coù ñoái ñaõi thì coøn sanh dieät. Ñeán luùc heát ñoái ñaõi thì hoaøn toaøn trong saùng, ñoù laø giaùc ngoä giaûi thoaùt.

Chö Phaät töøng noùi: “Ta laø Phaät ñaõ thaønh, caùc ngöôi laø Phaät seõ thaønh”. Phaät seõ thaønh maø mình coù chòu thaønh khoâng, hay muoán laøm chuùng sanh cho vui? Chuùng ta tu laø ñeå ñaït ñöôïc choã cöùu kính chaân thaät cuûa mình. Trong ba thaân, chö Phaät vaø chuùng sanh bình ñaúng treân phaàn Phaùp thaân, coøn hai thaân kia thì sai bieät. Phaät coù Phaùp thaân, chuùng ta cuõng coù Phaùp thaân. Phaùp thaân laø thaân khoâng coøn ñoái ñaõi sanh dieät, khoâng coù giôùi haïn, truøm khaép. Phaät coù Baùo thaân trang nghieâm thanh tònh, phöôùc ñöùc voâ löôïng, coøn Baùo thaân cuûa chuùng ta laø thaân nghieäp chöôùng hieän giôø mình ñang mang. Phaät coù Hoùa thaân dieäu duïng nhö haèng sa, laøm lôïi ích voâ löôïng chuùng sanh, coøn Hoùa thaân cuûa chuùng ta laø nhöõng suy nghó chuyeän naøy chuyeän noï taïo nghieäp trong luaân hoài.

Kinh Phaùp Hoa phaåm Hieän Baûo Thaùp noùi töø loøng ñaát voït leân thaùp baùo. Trong thaùp baùo coù thaân cuûa ñöùc Phaät Ña Baûo. Baáy giôø ñaïi chuùng muoán chieâm ngöôõng thaân Phaät Ña Baûo, neân thöa hoûi ñöùc Phaät Thích-ca laøm sao ñeå thaáy? Ñöùc Phaät Thích-ca noùi Phaät Ña Baûo coù nguyeän lôùn raèng, khi naøo Hoùa thaân ôû möôøi phöông cuûa Phaät Thích-ca tuï hoäi veà moät choã thì Phaät Ña Baûo môùi coù theå môû cöûa thaùp ñeå chieâm ngöôõng Ngaøi. Ñöùc Phaät Ña Baûo duï cho Phaùp thaân. Phaùp thaân hieän khi naøo Hoùa thaân tuï veà moät choã. Hoùa thaân tuï veà moät choã töùc chæ cho taâm chaïy ngöôïc chaïy xuoâi laëng xuoáng, khoâng coøn dao ñoäng nöõa. Kinh naøy raát hay raát thaáu ñaùo, ngöôøi thieáu chuûng duyeân saâu daøy ñoïc khoâng hieåu noåi, thaáy nhö chuyeän treân trôøi treân maây, khoâng coù leõ thaät.

Phaät chæ cho chuùng ta muoán thaáy ñöôïc Phaùp thaân baát sanh baát dieät thì caùc hoùa thaân cuûa mình töùc nhöõng taâm nieäm ngöôïc xuoâi, phaân bieät ñuû thöù phaûi tuï hoäi veà moät choã. Tuï hoäi töùc laø yeân laëng chöøng ñoù Phaùp thaân môùi hieän tieàn. Hieåu nhö vaäy môùi thaáy lyù kinh cao sieâu, phi thöôøng. Ñaây laø nhöõng ñieàu thieát yeáu toâi muoán chæ quí vò nhaän nôi mình coù caùi chaân thaät, ñeå ñi tôùi choã giaûi thoaùt sanh töû.

Baây giôø böôùc qua giai ñoaïn thöù hai, chuùng ta bieát mình coù caùi chaân thaät giaûi thoaùt sanh töû roài, nhöng laøm sao ñeå soáng vôùi caùi ñoù? Muoán ñöôïc giaûi thoaùt tröôùc nhaát phaûi bieát caùi gì troùi buoäc mình? Laø nghieäp, bôûi nghieäp troùi buoäc neân noù daãn chuùng ta ñi trong traàm luaân sanh töû. Caùi gì taïo nghieäp? Thaân, mieäng, yù. YÙ nghó toát nghó xaáu nghó laønh nghó döõ, nghó hôn nghó thua. Theo nhöõng suy nghó ñoù, maø mieäng noùi toát thaân laøm toát hoaëc mieäng noùi xaáu thaân laøm xaáu. Ñaây laø taïo nghieäp laønh nghieäp döõ. Neáu yù nghó döøng laëng thì heát taïo nghieäp. Heát taïo nghieäp laø giaûi thoaùt sanh töû.

Taïi sao chuùng ta phaûi tuïng kinh, toïa thieàn? Tuïng cho chí taâm, chuyeân nhaát nhôù kinh neân khoâng nghó baäy. Ngoài thieàn ñeå buoâng xaû heát nhöõng nieäm nghó töôûng, ñoù laø döùt maàm taïo nghieäp ñi trong sanh töû. Khoâng taïo nghieäp nöõa thì caùi gì troùi buoäc ñöôïc mình? Toå Ñaïo Tín khi coøn laø Sa di möôøi boán tuoåi, gaëp Toå Taêng Xaùn chaáp tay thöa: “Baïch Hoøa thöôïng, xin Ngaøi daïy con phöông phaùp giaûi thoaùt”. Toå Taêng Xaùn nhìn thaúng vaøo maët hoûi: “Ai troùi buoäc ngöôi?”. Ngaøi hoaûng hoát tìm xem caùi gì troùi buoäc mình, tìm hoaøi khoâng thaáy lieàn baïch: “Baïch Hoøa thöôïng, khoâng ai troùi buoäc con heát”. Toå baûo: “Khoâng troùi buoäc caàu giaûi thoaùt laøm gì?”. Ngay ñoù Ngaøi ngoä ñaïo.

Vaäy ñaïo ôû choã naøo? ÔÛ ngay choã khoâng coøn gì troùi buoäc ñöôïc mình. Khoâng coù gì troùi buoäc töùc laø khoâng taïo nghieäp, khoâng taïo nghieäp laø giaûi thoaùt roài, caàu giaûi thoaùt laøm chi nöõa. Chuùng ta caàu giaûi thoaùt maø cöù taïo nghieäp lieân mieân thì laøm sao giaûi thoaùt ñöôïc. Giaûi thoaùt laø caùi chaân thaät saün coù, khoâng töø ñaâu ñeán, khoâng do ai cho mình, chæ vì ta khoâng laøm chuû ñöôïc caùc nieäm laêng xaêng buoàn thöông giaän gheùt v.v… neân taïo nghieäp daãn ñi luaân hoài.

Caùc vò tu theo Nguyeân thuûy ñöôïc ñònh teân laø Dieät taän ñònh hay Dieät thoï töôûng ñònh lieàn chöùng quaû A-la-haùn, töùc dieät heát nhöõng thoï töôûng trong taâm thì ñöôïc voâ sanh, laø giaûi thoaùt. Cho neân tu döùt maàm taïo nghieäp laø goác ra khoûi luaân hoài. Ñieàu naøy roõ raøng nhö vaäy, khoâng coù gì phaûi nghi ngôø caû.

Chuùng ta laø ngöôøi chuû ñoäng taïo nghieäp thì cuõng laø ngöôøi chuû ñoäng döùt nghieäp. Taïo nghieäp laø meâ, döùt nghieäp laø tænh. Noùi tôùi tu laø noùi tôùi tænh hoaëc tænh nhieàu tænh ít thoâi, chôù khoâng theå tu maø coøn meâ ñöôïc. Tænh töùc laø khoâng taïo nghieäp nöõa. Cho neân trong kinh Vieân Giaùc, ngaøi Vaên Thuø hoûi ñöùc Phaät: “Laøm sao giaûi thoaùt sanh töû?”. Phaät daïy: “Muoán giaûi thoaùt sanh töû phaûi döùt maàm voâ minh”. Voâ minh laø meâ môø, phaûi saïch heát meâ môø môùi giaûi thoaùt ñöôïc sanh töû. Ngaøi Vaên Thuø hoûi tieáp: “Caùi gì laø voâ minh?” Phaät daïy: “Chaáp thaân naøy laø thaät, chaáp taâm sanh dieät laø thaät. Ñoù laø voâ minh”.

Ngöôøi naøo coøn thaáy thaân naøy thaät, thaáy taâm sanh dieät hôn thua phaûi quaáy thaät laø coøn voâ minh. Muoán ra khoûi voâ minh phaûi buoâng hai thöù chaáp naøy. Taát caû kinh Phaät ñeàu xoaùy maïnh vaøo choã phaù chaáp veà thaân taâm sanh töû luaân hoài, nhaän cho roõ taâm chôït coù chôït khoâng laø giaû doái, khoâng phaûi taâm mình. Phaù ñöôïc voâ minh thì chuoãi daøi sanh töû ngang ñoù chaám döùt.

Nhö vaäy con ñöôøng tu khoù hay deã? Chæ caàn chuùng ta thaáy thaân taâm sanh dieät khoâng thaät, khoûi hoïc leân tôùi Cöû nhaân, Tieán só gì heát. Bôûi vì thaáy ñuùng nhö vaäy laø ñaõ coù ñaày ñuû trí tueä roài. Trí tueä naøy môùi quí vì ñaây laø trí thaät cuûa mình, coøn trí tueä hoïc ñöôïc cuûa theá gian laø trí sanh dieät, khoâng chaân thaät, khoâng phaûi cuûa mình, laøm sao saùnh noåi vôùi trí tueä chaân thaät.

Chuùng ta soáng ñaây chæ laø cuoäc soáng taïm bôï, neân khoâng caàn tranh hôn tranh thua, tranh phaûi tranh quaáy, nhö vaäy laø ñaõ giaûi thoaùt nhieàu roài ñoù. Ngöôïc laïi, neáu chuùng ta thaáy thaät thì meâ caøng ngaøy caøng ñaäm, vì vaäy luaân hoài khoâng bieát bao giôø môùi ra ñöôïc? Cho neân chuùng ta tu hoïc thì phaûi thaáy cho töôøng taän, hieåu cho thaáu suoát ñeå khoâng bò laàm laãn. Tu laø giaûi thoaùt khoå ñau, chôù khoâng phaûi tu laø khoâng coù thaân beänh. Ngöôøi tu bieát ñuùng nhö thaät thì nhöõng gì ñeán vôùi mình ta ñeàu khoâng khoå, ñoù laø ta ñang tieán treân con ñöôøng giaùc ngoä.

Buoåi noùi chuyeän hoâm nay nhaèm neâu leân nhöõng ñieàu caàn thieát cho söï tu cuûa chuùng ta. Mong taát caû ghi nhôù vaø theå nghieäm baèng caùch öùng duïng tu, sao cho ñaït ñöôïc hai ñieàu. Ñieàu thöù nhaát laø giaùc ngoä, ñieàu thöù hai laø giaûi thoaùt. Bôûi vì ñaïo Phaät laø ñaïo giaùc ngoä. Tu khoâng giaùc ngoä khoâng phaûi laø tu theo ñaïo Phaät. Giaùc ngoä thaáy ñuùng nhö thaät roài, chuùng ta seõ giaûi thoaùt sanh töû. Cho neân giaùc ngoä vaø giaûi thoaùt laø hai ñieàu khoâng theå thieáu ñoái vôùi ngöôøi tu haønh.

Caàu chuùc toaøn theå quí vò trong muøa an cö naêm nay tinh taán tu haønh ñeå ñöôïc giaùc ngoä giaûi thoaùt nhö ñöùc Phaät. Ñoù laø muïc ñích chaùnh, laø coát loõi cuûa ngöôøi tu Phaät vaäy.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM