HOA THIEÀN

H.T THÍCH NHAÄT QUANG

LAÄP CHÍ TIEÁN TU

Trong bieån Phaät phaùp meânh moâng, chuùng ta hieåu ñaõ ít maø phaàn haønh laïi caøng ít hôn. Vì vaïây chö vò Boà-taùt luoân laäp nguyeän traûi thaân hoïc hieåu vaø haønh trì Phaät phaùp. Con ñöôøng chuùng ta ñi, chaéc haún cuõng khoâng theå khaùc vôùi caùc Ngaøi ñöôïc, nghóa laø phaûi Laäp Chí Tieán Tu.

Ñoái vôùi ñaïo lyù ñaõ hoïc ñöôïc, ñaõ thaám nhuaàn, chuùng ta nguyeän troïn ñôøi noã löïc thöïc hieän cho coù keát quaû. Neáu chæ hieåu suoâng maø khoâng chòu tu, thì quaû thaät laø moät thieät thoøi lôùn. Do ñoù khi ñaõ hieåu, nhaän ñònh ñuùng ñaén roài, ta phaûi coá gaéng aùp duïng nhöõng ñieàu mình hieåu cho tôùi nôi tôùi choán. Coù theá ta môùi höôûng ñöôïc nhöõng giaù trò thieát thöïc trong Phaät phaùp.

Phöông phaùp tu trong ñaïo Phaät raát nhieàu, nhöng taát caû khoâng ngoaøi ñaåy luøi nghieäp taäp, tieâu dung noù ñeå thaêng hoa thaân taâm ngaøy moät toát ñeïp hôn. Khi chuùng ta nhaát taâm quy y Tam baûo laø ñaõ coù ñònh höôùng döùt khoaùt, phaán ñaáu ñeå theå hieän trí tueä cuûa chính mình. Khoâng chaáp nhaän nhöõng theá löïc beân ngoaøi chi phoái cuoäc soáng mình. Phaät noùi taát caû chuùng ta ñeàu laø Phaät seõ thaønh. Chuùng ta coù khaû naêng thaønh Phaät, chuùng ta seõ thaønh Phaät. Quyù vò nhôù nhö vaäy. Muoán thaønh Phaät hay muoán laøm chuùng sanh ngöôïc xuoâi theo doøng ñôøi laø tuøy chuùng ta. Maëc tình taïo nghieäp ñeå roài mang nhöõng gaùnh nôï naàn aáy troâi daït trong luaân hoài sanh töû kieáp naøy sang kieáp khaùc cuõng tuøy thích cuûa ta thoâi.

Bôûi chuùng ta meâ, khoâng töï chuû ñöôïc neân lôõ gaây taïo bao nhieâu nghieäp xaáu. Mình ñuû söùc taïo thì cuõng ñuû söùc giaûi quyeát, khoâng nhôø thaàn linh naøo khaùc! Khoâng ñôïi thaày, baïn giaûi quyeát, maø chính chuùng ta töï gôõ. Neáu gôõ sôùm, gôõ nhanh chuùng ta nheï nhaøng töï taïi nhanh, coøn neáu muoán ñeo mang dai daúng kieáp naøy sang kieáp khaùc ñeå troâi daït xuoáng leân trong luaân hoài sanh töû cuõng do chuùng ta.

Ngöôøi tu neáu ñaùnh maát thöïc löïc, khoâng töï tin vaøo khaû naêng cuûa mình ñeå hoaøn thaønh Phaät chaát thì vieäc tu haønh voâ vò laém. Chuùng ta khoâng coù lyù töôûng, khoâng coù chuû ñònh, cöù loâng boâng leâu beâu ngaøy qua thaùng luïn thì uoång caû ñôøi. Phaûi yù thöùc raèng vieäc haønh ñaïo hoâm nay ñeå coù söï tænh taùo vaø phaùt huy trí tueä töï thaân, chieán thaéng ñöôïc nhöõng phieàn naõo nghieäp taäp töø nhieàu ñôøi cuûa chuùng ta. Cho neân caùc Thieàn sö thöôøng daïy: “OÂng haõy töï thöông mình ñi, töï döùt khoaùt vôùi mình ñi”. Quaû thaät laø nhöõng lôøi daïy thoáng thieát!

Neáu ta cöù moät beà chaïy ra beân ngoaøi, queân mình thì taâm khoâng saùng, khoâng vöõng. Ngöôøi ngoài ñoù mong cho nhöõng ñieàu toát ñeán vôùi mình, maø khoâng heà thöïc haønh moät haïnh toát naøo, laøm gì coù chuyeän aáy. Cuõng gioáng nhö hoïc troø vaâïy, phaûi sieâng naêng hoïc baøi, hieåu baøi môùi trôû thaønh hoïc troø gioûi. Nhö vaäy cuoái naêm laøm baøi thi, chaéc chaén seõ ñöôïc ñieåm cao. Coøn ñi hoïc maø beâ tha, roài tôùi giôø thi caàu trôøi khaån Phaät phuø hoä cho con laøm baøi ñöôïc, Phaät trôøi naøo giuùp cho?

Cuoäc soáng naøy cuõng hieän thöïc nhö vaäy. Baát cöù nhaát cöû nhaát ñoäng naøo cuûa chuùng ta, neáu daáy taâm theo höôùng toát thì keát quaû toát, daáy taâm theo höôùng xaáu thì keát quaû xaáu. Ngöôøi Phaät töû tin chaéc nhö theá seõ khoâng sôï ma quyû, cuõng khoâng sôï bò ñoïa laïc ôû ñaâu, neáu taâm nieäm cuûa chuùng ta töøng phuùt giaây ñeàu laø taâm nieäm toát. Neân bieát ngöôøi con Phaät neáu tu haønh chaân chính, laø ngöôøi töï taïi töï chuû vôùi caùc giaùc quan cuûa mình. Bôûi ta bieát taát caû caùc phaùp ñeàu khoâng thaät neân khoâng bò leä thuoäc vaøo noù. Bieát thaân taâm naøy khoâng thaät neân khoâng phieàn naõo, cuõng khoâng gaây khoå ñau cho ngöôøi. Ñoù laø töï taïi, laø ñaéc, laø ñaït maø thaät ra khoâng coù gì ñeå ñaéc ñeå ñaït caû.

Laø Phaät töû, chuùng ta khoâng neân coù kieán thöùc sai laàm nhö theá naøy, cho raèng nhöõng khoå vui cuûa con ngöôøi ñeàu do söï thöôûng phaït cuûa moät ñaáng thaàn linh naøo ñoù. Ñeä töû Phaät thì phaûi tu theo phaùp Phaät daïy, naém vöõng luaät nhaân quaû, töøng böôùc tu haønh theo coâng haïnh cuûa chö Phaät Boà-taùt, môùi mong thaønh töïu ñöôïc Phaät ñaïo. Haøng tu só khi xuaát gia laø phaùt nguyeän xuaát theá tuïc gia, xuaát phieàn naõo gia, xuaát tam giôùi gia. Nghóa laø nguyeän ra khoûi nhaø theá tuïc, ra khoûi nhaø phieàn naõo, ra khoûi nhaø ba coõi. Ba coõi laø Duïc giôùi, Saéc giôùi, Voâ saéc giôùi. Neáu giöõ ñuùng tinh thaàn, ñuùng yù nghóa naøy laø ta ñaõ vöôït ra ngoaøi Tam giôùi. Vöôït ra ngoaøi Tam giôùi laø vöôït leân treân caùc loaïi quyû thaàn. Bôûi loaøi quyû thaàn cao nhaát cuõng tôùi coõi Voâ Saéc giôùi laø cuøng. Vaäy taïi sao ta coøn caàu xin, coøn sôï seät uy löïc cuûa hoï? Ñoù laø vì ta khoâng tu ñuùng theo giaùo phaùp cuûa Phaät daïy thoâi.

Cho neân ôû ñaây chuùng ta laäp chí phaán ñaáu vaø ñöøng sôï: “Khoâng bieát tu nhö vaày, mai moát cheát ai röôùc mình?” Mình khoâng ñoä mình, khoâng röôùc mình, ai röôùc mình ñöôïc. Phaät röôùc chuùng ta laø khi naøo taâm ta töông öng vôùi taâm Phaät. Nieäm Phaät ñeán khi naøo taâm mình vôùi taâm Phaät khoâng hai, Phaät môùi röôùc ñöôïc chöù. Coøn nieäm Phaät maø trong loøng ña ñoan, tính ngöôïc xuoâi ñuû chuyeän, laøm sao Phaät röôùc? Theá giôùi chö Phaät hoaøn toaøn thanh tònh, röôùc nhöõng ngöôøi khoâng thanh tònh veà ñoù ñeå ôû ñaâu?

Chuùng ta cöù vöõng taâm tu, khoâng sôï gì. Chæ sôï taâm nieäm cuûa mình daáy khôûi, ta khoâng laøm chuû ñöôïc. Nhöõng taâm nieäm ñen toái, nhöõng voïng töôûng phieàn naõo laêng xaêng khieán ta troâi daït, taïo nghieäp thì thaät ñaùng sôï. Neáu ta giöõ giôùi, taâm ñònh tænh laøm chuû ñöôïc ñoái vôùi caùc nghieäp taäp, caùc giaùc quan cuûa mình. Nhìn thaät saâu, thaät kyõ ñeå thaáy roõ taát caû phaùp chung quanh khoâng thaät, töï nhieân ta coù löïc duïng. Sieâng naêng haønh trì nhö theá nhaát ñònh seõ an oån thoâi.

Ngoài thieàn, soáng cho coù neà neáp, cuõng ñoøi hoûi chuùng ta phaûi laäp chí. Ngoài chöøng hai ba möôi phuùt hoaëc saùu möôi phuùt trôû lui, thì thaáy tinh taán. Nhöng taêng leân chöøng moät traêm hai möôi phuùt hoaëc hôn nöõa thì phaûi coù Thaày vaùc gaäy ñöùng moät beân môùi ngoài ñöôïc. Khoâng thoâi ta seõ duøn löng, nhaùy maét, ngöùa ngaùy ngoïa nguaäy choã noï choã kia, khoâng yeân ñöôïc. Ñieàu naøy cho thaáy quaû thöïc mình coøn dôû laém. Khoâng bieát sao kyø? Ñaâu phaûi mình tu cho Thaày, cuõng khoâng phaûi tu cho ai, töï nhieân tôùi möùc ñoù maéc duøn löng, ngöùa ngaùy ñaâu trong loã muõi, con maét muoán nhaém laïi, chaân muoán bung ra… Ñoù laø caùi gì? Laø nhöõng ma mò trong loøng chuùng ta. Vì mình chöa maïnh daïn ñuoåi noù ñi, neân chuùng laûng vaûng chôø ta yeáu theá, chuùng seõ loâi ta ñi. Theá laø thua cuoäc.

Caùc baäc thieän tri thöùc ñi tröôùc bieát chuùng ta yeáu nhö vaäy neân môùi coù thôøi khoùa, coù thieàn baûng, roài moãi thaùng coù thænh nguyeän ñeå Toân sö ñem nhöõng kinh nghieäm nhaéc nhôû truyeàn ñaït laïi cho mình. Caùc Ngaøi luoân beân caïnh khuyeán khích, ñoäng vieân cho mình phaán chaán. Nhôø theá maø töø töø chuùng ta vöôn leân. Phaàn tænh ngoä vöôn leân ñoù laø phaàn cuûa mình, chöù khoâng phaûi cuûa Thaày.

Nghieäp taäp ta phaûi ñoái dieän haèng ngaøy nhö nuùi. Muoán ñaùnh baät noù ñaâu phaûi vieäc laøm moät ngaøy moät böõa, cuõng khoâng theå yeáu ñuoái khieáp nhöôïc maø coù theå ñaûm ñöông noåi. Ta böûa buùa nhö theá naøo cho noù naùt, noù tieâu ñaây? Hoøa thöôïng töøng daïy Taêng Ni theá naøy “Chieác göôm trí tueä tay chaúng rôøi”. Caâu naøy chuùng ta phaûi thuoäc naèm loøng. Khoâng phaûi thuoäc baèng caùch ñoïc tôùi ñoïc lui hoaøi, maø laø aùp duïng vaøo sinh hoaït haèng ngaøy, trong moïi giao tieáp öùng xöû, ñoái duyeân xuùc caûnh.

Trong nhaø Thieàn coù töø nhoå ñinh thaùo choát, töùc laø caùc Thieàn sö vì ngöôøi phaù tan moïi kieán chaáp sai laàm laøm chöôùng ngaïi böôùc tieán ñaïo. Neân baát luaän phöông tieän theá naøo, mieãn giuùp cho haønh giaû baät tung ñöôïc nuùi nhaân ngaõ laø caùc Ngaøi vaän duïng trieät ñeå. Khoâng coù moät phaùp thaät daïy ngöôøi, chæ tuøy moãi beänh cuûa chuùng sanh maø cho thuoác. Neáu ta keït vöôùng caùi ñinh caùi choát thì caùc Ngaøi môû cho. Chæ coát ta tænh ñöôïc thì löôùi voâ minh môùi phaù tan.

Ngöôøi tu caàn phaûi loaïi boû nhöõng tö töôûng yû laïi, troâng caäy, laøm maát ñi thöïc löïc phaán ñaáu cuûa mình. Haõy töï thaép ñuoác maø ñi, thaép leân vôùi chaùnh phaùp. Ñieàu naøy ñöùc Phaät ñaõ töøng caên daën caùc thaày Tyø-kheo raát nhieàu laàn. Chuùng ta môû maét ra nhìn cho thaät kyõ thaân naøy laø gì? Taâm voïng ñoäng laø gì? Taát caû chæ laø huyeãn giaû, laø boùng daùng cuûa saùu traàn. Coù giaù trò chi ñaâu! Vaäy thì noù maát coøn khoâng quan troïng. Quan troïng ôû caùi nghieäp ta ñaõ taïo vaø Phaät chaát naèm saün trong ta bò caùc thöù nghieäp aáy phuû vaây kín mít, khoâng ngoi ñaàu leân ñöôïc kìa.

Thieàn sö noùi: “Ñuû phöôùc duyeân soáng 120 tuoåi cuõng toát. Heát phöôùc quyû söù loâi vaøo ñòa nguïc haønh hình ngay baây giôø cuõng toát”. Nhö vaäy laø ñuû roài. Coøn thì hoaøn caûnh chung quanh, noù laø caùi beân ngoaøi, chaïy ngöôïc xuoâi laøm gì? Thaày daïy laø ñeå khuyeán khích, ñeå chæ ñöôøng cho chuùng ta thoâi, ñi hay khoâng laø töï mình. Chuùng ta coá gaéng laøm sao chí nguyeän ban ñaàu ñöôïc thaønh töïu, ñoù laø coâng phu cuûa mình, khoâng theå yû laïi hay troâng caäy nöông töïa vaøo Thaày.

Khoå vui trong cuoäc ñôøi ñeàu do chuùng ta taïo ra, khoâng phaûi do tieàn ñònh hay töï nhieân noù nhö theá. Ví duï hoài saùng quyù vò gaây vôùi ai ñoù roài ñaùnh nhau. Ñaùnh nhau chöa thoûa maõn neân tieáp tuïc kieän tuïng tôùi toøa ñeå xöû. Nhöng nghó cho cuøng mình gaây chöù ai gaây, maø baét toøa xöû? Cho neân vieäc ñoù khoâng phaûi töï nhieân. Taát caû ñeàu coù nhaân duyeân ñaøng hoaøng, maø nhaân duyeân ñoù do ta taïo neân baây giôø ta phaûi chuoác laáy quaû töông öng nhö theá.

Cho neân ñöøng bao giôø noùi nhöõng caâu: “Sao saùng nay töï nhieân toâi buoàn!” Thöa quyù vò, laøm sao töï nhieân ñöôïc? Coù leõ ñeâm hoâm maát nguû vì vöøa cöï nöï, chöûi bôùi vôùi ai, roài naèm voïng töôûng khoâng tieâu dung noåi neân môùi buoàn. Ñoù laø moät loaïi tö töôûng tieâu cöïc, thieáu trí tueä, khoâng thaáy ñöôïc thöïc chaát cuûa söï kieän. Baây giôø muoán hoùa kieáp noãi buoàn ñoù thì töï mình phaûi phaán ñaáu leân. Moät laø buoàn, hai laø khoâng buoàn. Ta cöù choïn ñi.

Neáu ta choïn buoàn, thì dó nhieân saùng nay maët mình quaïu ñeo, ai ñuïng tôùi laø gaây lieàn. Caû ngaøy cöù daøu daøu, kieåu muøa thu gioù reùt, thieân haï thaáy laø muoán noùng laïnh ngay. Neáu ta choïn vui thì dó nhieân göông maët töôi taén, vui veû, ai thaáy cuõng hoan hyû muoán gaàn guõi. Bôûi vì ta buoâng xaû, tha thöù heát, ñaâu coù phieàn giaän chi. Töï mình phaán chaán ñöôïc caùc nieäm thì saéc dieän beân ngoaøi bieåu hieän ñöôïc taâm tö beân trong. Cho neân trong nhaø Phaät coù caâu “Taâm ö trung xuaát hình ö ngoaïi”, nghóa laø trong taâm theá naøo thì hieän ra beân ngoaøi theá aáy.

Neáu ta khoâng töï hoùa giaûi phieàn naõo trong loøng, ñôïi ngoaïi caûnh beân ngoaøi thay ñoåi thì chuyeän aáy khoâng bao giôø coù. Neáu coù chaêng nöõa, noù cuõng seõ thay ñoåi lieân tuïc vaø nhö theá ta cuõng seõ buoàn lieân tuïc theo söï thay ñoåi aáy. Töï mình khoâng yù thöùc buoâng xaû thì quaû thöïc chung quanh laøm phieàn ta gheâ laém. Neân giaû nhö ta ñang buoàn, coù baïn ruû ñi Vuõng Taøu taém bieån thoaûi maùi, ta heát buoàn. Song caùi heát buoàn ñoù chæ giôùi haïn nhieàu laém töø saùng tôùi chieàu laø cuøng. Veà tôùi nhaø laïi ñoái ñaàu vôùi caùi buoàn nöõa. Ñaây khoâng phaûi laø keá saùch daøi laâu. Vì theá chuùng ta thaáy nam giôùi hay möôïn röôïu giaûi saàu, keát quaû saàu ñaõ khoâng heát maø laïi caøng khoå nhieàu hôn.

Phaät daïy “Caùc phaùp nhaân duyeân sinh”, ta neân chieâm nghieäm, quaùn chieáu veà caâu naøy thaät kyõ seõ thaáy caùi hay thaáu ñaùo cuûa noù. Quaû thöïc, do nhieàu thöù hôïp laïi neân ta môùi coù theå hoaùn chuyeån. Trong nhaø Phaät chuû tröông chuyeån hoùa taát caû. Chuyeån heát vì caùc phaùp duyeân sinh khoâng coù gì coá ñònh. Nhôø chuyeån ñöôïc neân chuùng ta môùi xuaát gia tu haønh. Chöù neáu nghieäp cöùng ngaéc thaønh khoái thaønh ñaù thì thoâi, xuaát gia voâ ích.

Ta chaáp nhaän töø boû moïi thuù vui theá gian, caïo toùc, maëc aùo nhuoäm, soáng ñôøi thanh ñaïm khoâng gia ñình, thì phaûi bieát ñôøi soáng aáy coù moät yù nghóa, moät giaù trò sieâu vieät hôn nhöõng thöù kia, ta môùi choïn chöù! Khoâng ai daïi gì ñaùnh maát taát caû ñeå ñoåi laáy hai baøn tay traéng. Do chuùng ta nhaän bieát roõ phaùp tu cuûa Phaät daïy seõ giaûi tröø ñöôïc nhöõng nghieäp taäp cuûa mình, khieán cho chuùng ta thoaùt khoûi bieån khoå sanh töû. Nhôø theá mình môùi phaán chaán söûa ñoåi, tu haønh ñeå ñöôïc thaønh Phaät.

Neân nhôù moãi phuùt giaây tu laø moãi phuùt giaây ta giaûi tröø ñöôïc moät phaàn nghieäp taäp. Nhöõng gì tröôùc kia ta laàm thì baây giôø saùng ra. Hoài ñoù ta soáng si meâ, gaây taïo bao nhieâu nghieäp xaáu, baây giôø tænh roài ta laøm vieäc laønh, boû vieäc aùc. Ñoù laø hoaùn chuyeån. Soáng trong söï tænh saùng nhö vaäy laø tu. Tuy noùi khoâng caàu mong keát quaû maø vaãn coù keát quaû nhö thöôøng. Noùi taát caû ñeàu khoâng thaät, nhöng cuoái cuøng ta ñöôïc taâm thanh tònh vaø trí tueä vieân maõn hoaøn toaøn giaûi thoaùt.

Ngöôøi tu chuùng ta sôùm chieàu thaáy roõ töøng taâm nieäm cuûa mình, khoâng ñeå thaùng ngaøy qua maát. Hoøa thöôïng daïy: “Thaân naøy voâ thöôøng, taâm naøy khoâng thaät, caùc phaùp laø giaû.” Chuùng ta tu neáu khoâng naém roõ nhöõng ñieàu naøy, chaáp giöõ thaân taâm khoâng thaät, khaùc naøo oâm caùi thaây thoái beân mình maø laïi coøn töï maõn veà caùi thaây thoái aáy. Coù nöïc cöôøi khoâng?

Thaønh ra phaûi coù moät thaùi ñoä döùt khoaùt, phaùt chí maõnh lieät. Toå Quy Sôn goïi laø phaùt chí sieâu phöông caàu thaønh Phaät. “Taâm khaéc kyø ñoáng löông Phaät phaùp”, loøng töï ñònh kyø giaûi quyeát vieäc cuûa mình, laøm ñoáng löông trong Phaät phaùp. Ñoáng löông töùc laø röôøng coät. Muoán Phaät phaùp coøn cho mình vaø moïi ngöôøi coù nôi nöông töïa tu haønh, thì baûn thaân chuùng ta phaûi laø ñuoác saùng, laø ñoáng löông, chöù ñaâu theå troâng chôø vaøo ai ñöôïc.

“Coát laøm quy caûnh cho ñôøi sau”. Quy caûnh laø moâ phaïm. Töï mình ñaëc traùch boån phaän laøm moâ phaïm cho ñôøi sau. Gioáng nhö chö Phaät chö Toå tu haønh saùng ñaïo thì muoân ñôøi luoân nhôù nghó ñeán chuùng sanh, phaùt nguyeän ñoä sanh khoâng löôøi moûi. Caùc Ngaøi laø Thaày, laø cha, laø baäc moâ phaïm cuûa chuùng ta. Cho neân chuùng ta phaûi höôùng veà caùc Ngaøi hoïc taäp theo höông haïnh aáy.

Noùi tôùi ñaây toâi nhôù laïi caâu chuyeän xöa. Moät hoâm toâi ñang ñi hoïc, coù thaày tôùi ruû ñi nuùi Traø Cuù. Thaày hoûi:

- Chuù bieát nuùi Traø Cuù chöa?

- Baïch Thaày! Con chöa bieát.

- ÔÛ taïi nuùi Traø Cuù coù moät vò Toå hieäu laø Höõu Ñöùc, Ngaøi tu ñaït ñaïo. Chuù coù bieát vieäc aáy khoâng?

- Baïch Thaày! Con cuõng chöa bieát.

- UÛa! Vaäy chöù chuù hoïc söû chö vò Toå sö, caùc Toå tu chöùng ñaïo sao khoâng bieát?

- Baïch Thaày! Con chöa hoïc tôùi caùc baäc caän ñaïi.

- Chöa bieát thì chuyeán naøy ñi theo thaày cho bieát. Ñaây cuõng laø moät baøi hoïc veà caùc vò Toå xöù mình thôøi caän ñaïi, caàn phaûi bieát.

Nghe coù lyù quaù neân toâi ñi. Ñi maø khoâng xin pheùp, cuõng khoâng coù ñoàng xu dính tuùi. Ñöôøng ñi khoù ñoaøn laïi ñoâng, leân ñoù phaûi ôû ñeâm. Thaày troø Phaät töû leo nuùi thaät vaát vaû. Ñöôïc chöøng nöûa ñöôøng toâi thaáy phaùt ngaùn nhöng coá gaéng. Tôùi trieàn nuùi beân kia môùi tôùi choã ñöùc Phaät naèm 49 thöôùc. Quaû thöïc laø moät coâng trình to lôùn! Ñeán nôi, nghæ meät xong quyù thaày vaø Phaät töû nhieãu quanh Phaät, sau ñoù tuïng kinh. Rieâng toâi vôùi muïc ñích muoán tìm hieåu veà lai lòch vaø veát tích cuûa vò Toå chöùng ñaïo neân xin thaày höôùng daãn ñeán choã Toå ñaõ tu.

Chuùng toâi ñöôïc daãn ñeán tröôùc moät cöûa hang saâu laém. Coù vaøi huynh ñeä chui xuoáng, trôû leân hoï keå laïi ôû döôùi theá noï theá kia. Toâi thì quanh quaån treân mieäng hang, tìm xem coù daáu tích gì khaéc laïi coâng phu tu haønh cuûa Toå khoâng? Theo lôøi ngöôøi daân ôû ñaây keå, khi xöa Toå ñaõ thaønh töïu ñaïo quaû, coù haøo quang saùng, thieân haï tìm ñeán thì Ngaøi ñaõ ñi nôi khaùc.  Baây giôø chuùng toâi ñeán ñaây hoïc ñöôïc yù chí cuûa moät baäc tu haønh, gan daï, khoâng sôï cheát khoâng sôï khoå, quyeát taâm tu haønh cho ñeán thaønh töïu môùi thoâi. Ngaøy nay mình cuõng tu haønh, sao khoâng coù yù chí nhö ngöôøi xöa?

Toâi nhaéc laïi söï kieän naøy ñeå chuùng ta nhôù phaûi töï khaéc kyû, töï hoïc töï tu nhö ngöôøi xöa vaäy. Noùi theá khoâng coù nghóa ta töï toân töï ñaïi, nhöng laø con chaùu cuûa Toå thì mình phaûi nuoâi yù chí nhö theá. Thaày toå mình nhö vaäy, mình cuõng phaûi coá gaéng. Khoâng baèng thaày thì cuõng kem keùm chuùt ít, chöù chaúng leõ chaúng ñöôïc tí gì? Ngöôøi xöa noùi ñeä töû phaûi hôn Thaày môùi laø nhaø coù phuùc. Ta khoâng hôn thaày thì cuõng phaûi gioâng gioáng Thaày. Thaày ñöôïc möôøi thì mình cuõng naêm ba, chöù coøn khoâng ñöôïc gì heát thì coâ phuï quaù!

Neáu chuùng ta chòu laéng saâu, chòu nhìn laïi thì trong baát cöù caûnh duyeân naøo cuõng coù theå tu ñöôïc heát. Toâi nghó raèng taát caû huynh ñeä chuùng ta yù thöùc vaø hoïc Phaät phaùp nhö vaäy thì chaéc chaén seõ thaønh coâng! Khoâng luaän ngöôøi giaø ngöôøi treû, ngöôøi nam ngöôøi nöõ, xuaát gia taïi gia, neáu bieát tu taäp, bieát söû duïng trí tueä cuûa mình ñeàu coù theå giaûi tröø phieàn naõo, tieâu dung ñöôïc taát caû nghieäp taäp cuûa mình.

Thôøi ñaïi baây giôø ngöôøi tu raát ñoâng, coù theå noùi laø thôøi Phaät phaùp höng thònh, kinh ñieån cuõng nhieàu. Nhöng Phaät phaùp khoâng phaûi troâng caäy vaøo soá ñoâng, maø quyù ôû chaát löôïng. Ñaây môùi laø yeáu toá duy trì Phaät phaùp. Ñoâng ñaûo maø khoâng coù chaát löôïng thì chæ laøm maát giaù trò cuûa ñaïo, coù theå aûnh höôûng ñeán tín taâm cuûa Phaät töû. Cho neân ñoâng toát, nhöng phaûi coù chaát löôïng. Neáu khoâng, ñoù laø moái nguy cho ñaïo. 

Vì theá neáu xeùt thaáy mình tu chöa coù chaát löôïng thì phaûi laøm sao cho coù chaát löôïng. Baûn thaân moãi ngöôøi coù chaát löôïng thì taäp theå môùi coù chaát löôïng. Ñoù laø ñieàu quan troïng. Toå Quy Sôn daïy baûn thaân mình phaûi laø moâ phaïm, laø ñoáng löông, thì môùi coù theå laøm choã nöông töïa cho ngöôøi sau. Tinh thaàn cuûa ngöôøi tu Thieàn, phaán ñaáu maïnh daïn ôû ñieåm naøy, khoâng theå troâng caäy mong moûi beân ngoaøi.

Ví duï nhö Ñaïo traøng Thöôøng Chieáu hieän nay coù soá Taêng Ni quy tuï veà tu hoïc ñoâng neân ñöôïc nhieàu ngöôøi bieát ñeán. Vôùi toâi, ñoù khoâng phaûi laø yeáu toá ñeå noåi tieáng, maø bao giôø nôi ñaây coù ñöôïc moät hai vò thaønh töïu coâng phu, tu haønh coù chaát löôïng, xöùng ñaùng laøm moâ phaïm, laøm göông cho ngöôøi sau. Ñöôïc theá noåi tieáng môùi ñuùng, xöùng ñaùng laø nôi röôøng coät ñeå choáng ñôõ Phaät phaùp, laøm ñieåm töïa cho töông lai. Ngoaøi ra caùc hình thöùc beân ngoaøi khoâng coù giaù trò chaân thaät vaø tröôøng cöûu.

Do ñoù moãi thaønh vieân, moãi thieàn sinh nôi ñaây ñeàu yù thöùc traùch nhieäm vaø boån phaän cuûa mình. Nhöõng ngöôøi ñi tröôùc, höôùng daãn chuùng ta veà tinh thaàn, baûo boïc trong cuoäc soáng, trong sinh hoaït ñaõ coá gaéng taïo caùc ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc tu taäp cuûa ta roài, baây giôø phaàn coøn laïi laø cuûa mình. Töï chuùng ta phaûi theå hieän ñöôïc traùch nhieäm ñaïo lyù cho mình vaø moïi ngöôøi. Neáu taát caû ñeàu cuøng moät höôùng, moät tinh thaàn nhö vaäy thì ñaây laø coõi Tònh ñoä, ñöôïc trang nghieâm baèng giôùi thaân hueä maïng cuûa toaøn theå huynh ñeä chuùng ta.

Toå Quy Sôn daïy: “Muoán cho hình nghi chöõng chaïc, yù chí cao nhaøn, noùi naêng phaûi hôïp ñieån chöông, luaän baøn caàn noi theo coå ñöùc”. Ngöôøi coù yù chí cao nhaøn thì göông maët luùc naøo cuõng thanh thaûn, vui veû. Hai chöõ vui veû nghe thoâng thöôøng nhöng khoâng deã thöïc hieän ñaâu. Neáu bieát ngöôøi kia nghó xaáu toâi, noùi xaáu toâi, gaëp ngöôøi ñoù, khoâng khi naøo toâi vui ñöôïc. Duø luùc ñoù coù keâ caùi maùy cöôøi beân mieäng, bieåu toâi cöôøi chaéc raèng toâi cuõng môû mieäng meùo xeïo. Cho neân vui veû vôùi nhau cuõng laø moät phaùp tu. Ñoái vôùi ngöôøi khoâng öa mình maø ta vui ñöôïc, côûi môû ñöôïc, cöôøi ñöôïc töùc laø ta ñaõ uoáng nhieàu thang thuoác boå laém. Bôûi ngöôøi ta noùi “Moät nuï cöôøi baèng möôøi thang thuoác boå.” Giaù trò cuûa noù hôn taát caû nhöõng chaát boå döôõng naøo khaùc. Cöôøi troøn mieäng, cöôøi töôi taén, ñaèng sau nuï cöôøi ñoù khoâng coù gì naác ngheïn, cay ñaéng. Ñoù laø nuï cöôøi thöôøng laïc, chaân thaät cuûa Boà-taùt Di Laëc roài. Ñöôïc vaäy trong hieän taïi thì ñaûm baûo khi taét thôû, ta nghieãm nhieân nhaäp Nieát-baøn, chôù khoâng ñi ñaâu khaùc. Choã nhaém cuûa ngöôøi tu laø nhö vaäy.

Thieàn sö Huyeàn Sa noùi theá naøy: “Nhöõng baäc laõo tuùc ôû caùc nôi noùi tieáp vaät lôïi sinh, boãng gaëp ngöôøi coù ba thöù beänh ñeán, laøm sao tieáp hoï? Ngöôøi bò beänh muø, caàm chuøy döïng phaát y chaúng thaáy. Ngöôøi bò beänh ñieác, ngoân ngöõ tam muoäi y chaúng nghe. Ngöôøi bò beänh caâm, daïy y noùi laïi noùi chaúng ñöôïc. Laøm sao tieáp?”

Coù vò Taêng ñem vieäc naøy ñeán hoûi Vaân Moân. Ngaøi Vaân Moân baûo: “OÂng leã baùi ñi”. Taêng leã baùi xong ñöùng daäy. Ngaøi Vaân Moân laáy caây gaäy ñöa tôùi, vò Taêng luøi laïi sau. Ngaøi Vaân Moân baûo: “Nhö vaäy oâng chaúng phaûi muø”. Ngaøi Vaân Moân goïi: “Laïi gaàn ñaây”. Vò Taêng ñeán gaàn. Ngaøi Vaân Moân baûo: “Nhö vaäy oâng khoâng phaûi ñieác”. Ngaøi Vaân Moân döïng caây gaäy leân, hoûi: “Hoäi chaêng?” Vò Taêng thöa: “Chaúng hoäi”. Ngaøi baûo: “Nhö vaäy oâng khoâng phaûi beänh caâm”.

Ñaõ khoâng muø, khoâng ñieác, khoâng caâm, töùc laø thaáy nghe noùi naêng roõ raøng, nhö vaäy ñaõ saün coù ñaày ñuû taát caû, taïi sao khoâng ngoä? Thaønh ra ñoïc söï kieän naøy, ngöôøi xöa muoán daïy chuùng ta phaûi hoäi ngay trong moïi haønh ñoäng thi vi cuûa mình, ñöøng ñem taâm suy nghó lyù luaän theá naøy theá noï. Chuùng ta coù ñaày ñuû caùc giaùc quan, nghóa laø ñaày ñuû taùnh thaáy taùnh nghe… taïi sao cam taâm ñaùnh maát khaû naêng hieän höõu aáy cuûa mình? Ngaøy qua thaùng luïn, cöù uø uø caïc caïc, ñaâu vaãn nguyeân ñoù, soáng trong voâ minh baát giaùc, chaïy theo traàn caûnh beân ngoaøi maø boû maát caùi chaân thaät luoân hieän tieàn beân mình. Ñaâu khaù gì töï mình ñaùnh maát ñôøi mình trong thoùi thöôøng theá gian. Thaät ñaùng thöông xoùt!

Ñaây laø moät baøi thuyeát phaùp khoâng coù ñeà taøi nhöng voâ cuøng sinh ñoäng, voâ cuøng saéc beùn, voâ cuøng chaân thaät. Ngöôøi naøo caên taùnh nhanh leï, seõ ngay ñoù maø nhaän ra ñöôïc yeáu chæ thöôïng thöøa, ñoán ngoä Phaät taùnh. Ñöôïc vaäy thì vieäc laäp chí seõ khoâng coøn khoù khaên, con ñöôøng tu ñaõ hanh thoâng, nhaát ñònh chæ coù tieán chôù khoâng bao giôø luøi. Chuùng ta ngaøy nay cuõng ñaày ñuû nhöõng duyeân ñoù, khoâng thieáu caùi naøo heát, ñaïo lyù ôû ngay beân mình, nhöng khoâng bieát bao giôø môùi chòu ngoä?

Toâi chæ coù theå noùi ñöôïc tôùi chöøng ñoù thoâi, phaàn coøn laïi khoâng theå noùi ñöôïc nöõa. Moãi vò phaûi töï yù thöùc thoâi. Buoâng ñöôïc, laøm chuû ñöôïc, thanh loïc ñöôïc nhöõng tö töôûng cuûa mình laø vieäc laøm cuûa moãi ngöôøi, khoâng ai theá cho ai ñöôïc caû. Taâm nguyeän, loøng töø bi cuûa Phaät Toå, cuûa caùc vò Thaày chí tình chí thieát ñeán ñoù laø heát möùc, neáu chuùng ta khoâng töï bieát traùch nhieäm thì caùc Ngaøi cuõng ñaønh boù tay. 

Mong toaøn theå quyù huynh ñeä nghe vaø nhôù, coá gaéng thöïc hieän taâm nguyeän cuûa chính mình maø cuõng laø baûn hoaøi cuûa caùc baäc tieàn boái. Laäp chí tieán tu cho tôùi bao giôø giaùc ngoä giaûi thoaùt môùi thoâi. Ñoù laø taâm nguyeän duy nhaát cuûa nhöõng ngöôøi con Phaät.

Chuùc quyù vò thaønh coâng.

?

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM