 |
HOA THIEÀN H.T THÍCH NHAÄT QUANG |
 |
 |
||
|
ÑÔØI SOÁNG THIEÀN Hoâm nay chuùng toâi seõ noùi veà Ñôøi Soáng Thieàn. Ngöôøi Phaät töû phaûi coù moät ñôøi soáng töông ñoái nhö theá naøo ñeå moãi ngaøy thaân taâm ñöôïc an oån vui veû. Theá neân chuùng ta phaûi bieát aùp duïng Phaät phaùp vaøo ñôøi soáng cuûa mình, bôùt gaây taïo nhöõng nghieäp nhaân khoâng toát, töøng böôùc thöïc hieän lôøi Phaät daïy ñeå tònh hoùa thaân taâm. Ñieàu tieân quyeát chuùng toâi thaáy ñöôïc töø nhöõng kinh nghieäm nhoû nhoi cuûa mình laø tinh thaàn trong saùng, vaéng laëng trong sinh hoaït haèng ngaøy. Söï trong laëng naøy seõ taïo moät söùc maïnh cho chuùng ta. Chuû tröông cuûa ñaïo Phaät laø soáng ñöôïc vôùi taâm chaân thaät, phaùt huy trí tueä coù saün nôi mình. Muoán theá ta phaûi gaày döïng ñöôïc tinh thaàn vaéng laëng, bôûi ñoù laø cô hoäi duy nhaát ñeå soáng laïi vôùi taâm mình. Ngöôïc laïi, neáu chuùng ta soáng laêng xaêng theo caùc caûnh duyeân beân ngoaøi, thieáu söï vaéng laëng thì taâm luoân dao ñoäng, khoâng tænh saùng, phieàn naõo theo ñoù phaùt sinh. Trong cuoäc soáng haèng ngaøy, con ngöôøi heát laêng xaêng boàn choàn laïi caûm thaáy huït haãng troáng vaéng. Ñaèng naøo cuõng khoâng yeân. Baèng chöùng cuï theå nhö hoâm naøo baûn thaân chuùng ta hoaëc trong gia ñình coù vieäc gì khoâng saép ñaët ñöôïc, khi aáy duø ta ñang khoûe maïnh nhöng cuõng caûm thaáy meät moûi, choaùng vaùng, bôûi vì tinh thaàn baát an, böùc xuùc. Ai soáng thöôøng xuyeân trong tình traïng naøy seõ daãn tôùi beänh taâm thaàn, danh töø y hoïc ngaøy nay goïi laø beänh stress. Cho neân caàn phaûi thoaùt ra nhöõng tình traïng naøy ñeå giöõ laïi theá quaân bình cho thaân taâm. Ngöôøi Phaät töû muoán coù ñôøi soáng vaéng laëng, bình tónh, khoâng boàn choàn, noùng naûy caàn phaûi ñònh taâm. Cho neân trong nhaø thieàn thöôøng daïy chuùng ta phöông phaùp toïa thieàn. Ñaây laø phöông phaùp toái öu ñeå trôû veà taâm thanh tónh. Chính ñöùc Phaät ñaõ duøng cung Thieàn ñònh, kieám Trí tueä ñeå chieán thaéng ma quaân vaø töï chieán thaéng mình. Muoán taâm ñöôïc ñònh, tröôùc tieân chuùng ta phaûi buoâng boû caùc taïp nieäm beân trong, yeân laéng, khoâng phoùng chaïy theo caùc duyeân beân ngoaøi. Nhöõng ñieàu naøy khoâng phaûi môùi meû töø beân ngoaøi ñem voâ, maø baèng söï noã löïc nôi chính mình. Trong ñoù tröôùc nhaát toâi muoán noùi ñeán söï nhaãn nhuïc. Ta thöû ñoùng cöûa ngoài yeân moät ngaøy trong moät caên phoøng troáng, xem söï nhaãn nhuïc cuûa mình ñeán ñaâu? Nhaãn nhuïc ñoái vôùi nhöõng oàn aøo töø beân ngoaøi ñem tôùi tuy khoù maø deã hôn nhaãn nhuïc vôùi chính mình. Gioáng nhö ñoái dieïân vôùi thuù döõ, keû thuø beân ngoaøi tuy gian hieåm nhöng ta thuû ñöôïc. Coøn ñoái thuû naøy khoâng coù choã nôi, xuaát hieän baát cöù luùc naøo, ôû ñaâu, nhö keû thuø sau löng, muoán ñaùnh leùn mình luùc naøo thì ñaùnh, neân khoâng theå thuû ñöôïc. Nhaãn ñöôïc, laøm chuû ñöôïc caùi naøy quaû thöïc laø khoù. Roõ raøng coù khi chuùng ta khoâng haøi loøng vôùi chính mình. Bôûi leõ khoâng haøi loøng neân coù chuùt xíu gì beân ngoaøi ñöa ñeán laø mình noåi suøng ngay, böïc boäi la oùe leân. Caùi aáy phaùt xuaát töø loøng mình, khoâng theå ñoå thöøa cho ai caû. Neáu trong loøng khoâng coù ma mò, thì beân ngoaøi chaúng ai laøm gì ñöôïc ta caû. Laïi, trong kinh Phaät daïy: “Nhaãn nhöõng caùi khoù khaên laø khoù, nhöng nhaãn nhöõng gì thuaän lôïi vôùi mình laïi caøng khoù hôn”. Thuaän lôïi vôùi mình, taïi sao phaûi nhaãn? Ñieàu naøy coù soáng, coù ñöông ñaàu ta môùi thaáy khoù voâ cuøng. Nhöõng gì ngoït ngaøo, deã nghe, deã nhìn muoán buoâng noù, muoán gheùt noù, muoán bình thöôøng vôùi noù, quaû thöïc laø cam go! Cho neân coù khi ôû choã gai goùc, khoù khaên maø ngöôøi ta vöôït qua deã daøng, nhöng soáng trong tieän nghi sung tuùc, eâm aám ngoït ngaøo, töï nhieân ngöôøi ta cheát ñöùng. Thaønh ra vôùi ngöôøi tu Phaät, chuùng ta phaûi luoân luoân coù ñaày ñuû saùng suoát ñònh tænh ñeå tieâu dung taát caû moïi hoaøn caûnh. Nhö vaäy môùi tu tieán ñöôïc. Chuùng ta luoân luoân noùng naûy, öôùc voïng ñieàu môùi laï. Roõ raøng ñaây laø manh moái ñaåy mình ñi tôùi voïng töôûng, maø voïng töôûng laø goác daãn ñi trong luaân hoài sanh töû. Ngöôøi ta ñieân ñaûo cuõng vì voïng töôûng, chòu traàm luaân sanh töû cuõng vì voïng töôûng, ñau khoå ñieâu ñöùng cuõng vì voïng töôûng. Cho neân chaám döùt voïng töôûng laø chaám döùt taát caû. Nhö vaäy höôùng tu haønh ñeå coù ñôøi soáng thieàn ôû ñaây laø soáng bình thöôøng. Caøng bình thöôøng chöøng naøo, chuùng ta caøng nhaãn chòu, caøng buoâng boû nhöõng thöù boàn choàn chöøng naáy. Luùc ñoù töï nhieân taâm seõ yeân laéng. Laøm sao trong cuoäc soáng, trong sinh hoaït, trong hít thôû, aên uoáng nguû nghæ, giao teá haøng ngaøy… ta khoâng maát ñònh tueä thì nhaát ñònh khoâng bò taát caû caûnh keùo loâi. ÔÛ ñaây toâi muoán noùi ñeán söï tænh giaùc. Danh töø “Tænh giaùc” naøy chuùng toâi ñaõ noùi nhieàu, bôûi noù ñöôïc xem nhö moät danh töø giaùo khoa trong Thieàn vieän. Chuùng ta tu haønh thì phaûi tænh giaùc. Tænh laø khoâng meâ, giaùc laø bieát taát caû. Ñoái duyeân xuùc caûnh ta tænh, töùc laø khoâng bò meâ, giaùc bieát ñöôïc taát caû ñeàu khoâng thaät neân taâm bình thöôøng khoâng ñaém luyeán, vì vaäy ñöôïc an oån. Phaät daïy taát caû caùc phaùp do duyeân hôïp ñeàu khoâng thaät. Neáu ñi ñöùng naèm ngoài, moïi tieáp xuùc, luùc naøo ta cuõng tænh giaùc nhö theá thì khoâng ma mò naøo haïi ñöôïc. Giaû nhö baây giôø mình heát duyeân, nhaém maét töø giaõ coõi ñôøi, ra ñi trong söï tænh giaùc, laøm chuû laáy mình thì nghieäp cuõng khoâng theå troùi buoäc ta ñöôïc. Thaønh ra söï tænh giaùc raát troïng yeáu, khaån thieát, khoâng theå thieáu ñöôïc. Chuùng ta ñoïc tuïng kinh Phaät ñeå ñöôïc tænh giaùc, chöù khoâng neân tuïng ñoïc theo kieåu “bò kinh daãn” nhö Luïc Toå ñaõ noùi. Taát caû phöông tieän Phaät daïy chuùng ta ñeàu nhaèm muïc ñích khieán cho mình tænh giaùc, saùng suoát ñeå khoâng bò chìm ñaém trong voâ minh phieàn naõo nöõa. Khi tu taäp baát cöù phaùp moân naøo, ta cuõng phaûi quay veà vôùi töï thaân laø ñieåm chính yeáu. Khoâng neân chaïy theo traàn caûnh beân ngoaøi ñaõ ñaønh, maø cuõng ñöøng dính keït vaøo caùc hình thöùc tu taäp beân ngoaøi. Cho neân noùi tænh giaùc laø moät traïng thaùi taâm vaéng laëng, laøm cho ñôøi soáng chuùng ta ñöôïc quaân bình. Duø ngöôøi tu bao laâu, laøm ñöôïc nhöõng vieäc lôùn lao, nhöng nhöõng ma mò trong loøng chöa hoùa giaûi noåi thì cuõng khoâng coù coâng ñöùc. Chính chuùng toâi cuõng khaéc khoaûi veà ñieàu naøy, huoáng laø quyù Phaät töû ña ñoan, ñoái dieän vôùi bao nhieâu thöù phieàn toaùi trong cuoäc ñôøi. Daùm nhìn thaúng, nhìn thöïc laïi mình, ñieàu naøy raát khoù. Muùa may quay cuoàng caû ngaøy, cuoái cuøng ta nhìn laïi mình, xem töø luùc môû maét thöùc daäy cho ñeán toái ñaõ tu haønh ñöôïc gì? Cöù laêng xaêng bôûi caùi nhaø, caùi chôï, côm nöôùc, aùo quaàn… ta khoâng laøm chuû ñöôïc, khoâng tænh giaùc chuùt naøo heát. Tu haønh kieåu ñoù laâu thaønh Phaät laø phaûi roài. Ñieàu toát nhaát laø ñôøi soáng quaân bình. Chuùng ta ngoài thieàn laø ñeå taâm quaân bình. Laøm taát caû vieäc trong söï yeân laëng laø traïng thaùi taâm quaân bình. Vò naøo laøm vieäc baám maùy maø hôi loän xoän moät chuùt laø baám baäy lieàn. Khoa hoïc caøng tinh vi, ñoøi hoûi naêng löïc laøm vieäc caøng taäp trung, sai moät ly ñi moät daëm chôù khoâng phaûi thöôøng. Cho neân taâm oàn aøo chaúng nhöõng khoù tu maø coøn khoù laøm vieäc nöõa. Ñöùc Phaät tröôùc giôø thaønh ñaïo, bao nhieâu ma quaân gheâ gôùm, saám chôùp, gaäy goäc hieän tôùi daày ñaëc. Chuùng doïa naït: - OÂng coù sôï boïn toâi khoâng? Ngaøi bình thaûn ñaùp: - Ta khoâng sôï. - OÂng noùi doái. Boïn toâi ñaày trôøi ñaày ñaát, oâng chæ coù moät mình, khoâng coù vuõ khí trong tay, maø daùm noùi khoâng sôï? - Ta coù cung Thieàn ñònh, kieám Trí tueä, bieát caùc ngöôi laø ñoà giaû neân khoâng sôï. Lôøi noùi naøy ñöôïc xem nhö moät baøi hoïc lòch söû. Muoán chieán thaéng vôùi nhöõng gì döõ daèn gôùm gheâ nhaát beân ngoaøi, khoâng phaûi duøng cung kieám baèng saét theùp, maø duøng cung kieám Thieàn ñònh Trí tueä trong loøng chuùng ta. Phaät, Boà-taùt laø baäc trí tueä vieân maõn, chuùng ta laø ñeä töû cuûa caùc Ngaøi, neân phaûi noi theo göông haïnh aáy. Coù trí tueä môùi giaûi quyeát ñöôïc taát caû nhöõng ma söï chung quanh, giuùp taâm quaân bình. Soáng chung trong moät gia ñình, moät xaõ hoäi, khoâng ai gioáng ai caû, neân cuõng khoâng ai chaáp nhaän ai. Moãi moät caù nhaân coù moät theá giôùi, moät tö töôûng, moät loái soáng rieâng, khoù dung thoâng laãn nhau. Muoán thoáng nhaát taát caû nhöõng ñieàu aáy chæ coù söï vaéng laëng, oån ñònh nôi moãi caù nhaân maø thoâi. Nhôø vaéng laëng, taâm khoâng boàn choàn, noùng naåy neân trí tueä saùng suoát. Vì vaäy ta giaûi quyeát ñöôïc moïi chuyeän moät caùch hôïp lyù deã daøng, cho neân cuoäc soáng yeân oån. Neáu taâm boàn choàn dao ñoäng, thieân beân naøy ngaõ beân kia, maát söï oån ñònh, thì chaéc chaén ta giaûi quyeát coâng vieäc cheânh nghieâng, khoâng hôïp lyù, do ñoù daãn tôùi keát quaû cuoäc soáng maát thaêng baèng, baát an. Muoán tu taäp tieán boä, haõy deïp boû nhöõng gì khoâng caàn thieát trong loøng. Chuùng ta khoâng luùc naøo chòu yeân, heát nghó caùi naøy laïi tính caùi kia. Coù vò maát nguû vì khoâng buoâng ñöôïc nhöõng toan tính suy nghó trong loøng. Nhieàu khi nhöõng suy nghó aáy khoâng theå giaûi quyeát ñöôïc hoaëc khoâng caàn thieát, nhöng chaúng hieåu taïi sao ta vaãn khoâng boû ñöôïc. Nhaø Phaät goïi ñoù laø moät thöù chöôùng. Bao giôø ta gaït boû ñöôïc, döøng ñöôïc nhöõng suy nghó vu vô aáy môùi coù theå laøm chuû laïi mình. Ngöôøi con Phaät phaûi bieát nhöõng gì caàn thieát, nhöõng gì khoâng caàn thieát cho mình. Tænh saùng nhaän ñònh nhö vaäy, chuùng ta loaïi boû nhöõng ñieàu khoâng caàn thieát, taäp trung taâm löïc vaøo nhöõng gì caàn thieát. Coù theá ta môùi thaønh töïu ñöôïc sôû nguyeän cuûa mình. Vôùi tinh thaàn Phaät daïy, chuùng ta nhìn thaúng moïi vieäc ñeå tröïc nhaän, thaáy thuûng töøng vieäc maø giaûi quyeát cho ñuùng. Cho neân Phaät daïy khi nhìn baát cöù moät phaùp traàn naøo cuõng phaûi nhìn cho tôùi nôi tôùi choán. Ñaây goïi laø Kieán ñeá. Chöõ Ñeá laø leõ thöïc, nghóa laø thaáy ñöôïc thöïc chaát cuûa vaán ñeà, chöù khoâng phaûi nhìn baèng hình thöùc sô saøi beân ngoaøi. Ñöôïc vaäy chuùng ta seõ bình thaûn vôùi taát caû thaêng traàm trong cuoäc soáng naøy. Trong cuoäc soáng haèng ngaøy, coù khi vui, coù khi buoàn, coù khi lôïi, coù khi suy, coù khi ñöôïc ca tuïng, coù khi bò huûy baùng… chuùng ta ñeàu neám traûi. Baây giôø muoán bình thaûn ñöôïc vôùi nhöõng ñieàu ñoù thì taâm khoâng, trí saùng. Nghóa laø taâm ta roãng rang nhö hö khoâng, khoâng dính maéc vaøo baát cöù chuyeän gì. Muoán ñöôïc theá trí ta phaûi saùng, bieát roõ taát caû caùc thöù aáy khoâng thaät, khoâng coù giaù trò gì neân ta chaúng quan taâm laøm chi. Hieåu thaáu, thaáy toät nhö vaäy laø ngöôøi daïo chôi treân ñöôøng ñôøi töï taïi thong dong, khoâng gì coù theå buoäc raøng ñöôïc nöõa. Nhö chuùng ta ñaõ bieát theá gian laø voâ thöôøng, ñoåi thay nhanh choùng, khoâng coù gì toàn taïi maõi. Cho ñeán caùi mình quyù nhaát, sôï maát nhaát laø thaân naøy cuõng khoâng traùnh khoûi. Chuùng ta thay ñoåi töøng giôø töøng phuùt, chôù khoâng phaûi ñôïi heát naêm môùi giaø môùi suy. Moät sôïi toùc baïc hieän ra laø ñieàm baùo roài ñaáy. Nhö vaäy caùi ta baûo troïng, gìn giöõ nhaát cuõng coù luùc vöôït ngoaøi taàm tay cuûa mình. Teä hôn nöõa, caùi mình goïi laø taâm ñoù laïi laø voïng töôûng, chöù khoâng phaûi taâm mình. Noù cuõng ma mò hö nguïy vaø gaït gaãm ngay caû chính mình nöõa. Nhö vaäy cuoäc soáng haèng ngaøy, ta soáng baèng caùi gì, soáng cho caùi gì? Soáng baèng thaân taâm khoâng thaät, soáng cho voïng töôûng ñieân ñaûo, voâ thöôøng nhanh choùng. Theá thì cuoái cuøng ta laø gì? Chaúng bieát ta laø gì! Cho neân thaät laø may maén cho chuùng ta gaëp ñöôïc Phaät phaùp. Neáu khoâng, chaúng hieåu tôùi bao giôø ta môùi nhaän ra thaân phaän beøo daït maây troâi cuûa mình, uoång phí moät kieáp ngöôøi, chæ gaây taïo nghieäp nhaân ñeå maõi maõi troâi giaït trong bieån khoå sanh töû. Nhôø lôøi daïy cuûa Phaät, chuùng ta bieát nhöõng gì hö huyeãn, khoâng thaät khoâng chaïy theo noù nöõa, quay trôû laïi vôùi caùi chaân thaät cuûa mình, ñeå chaám döùt söï khoå ñau töø bao ñôøi kieáp. Noùi theá ñeå chuùng ta coá gaéng tu, coá gaéng haønh trì. Neáu mình chöa thaáy tôùi nôi tôùi choán, thì chöa theå yeân loøng thaû troâi ngaøy thaùng. Ñaây laø ñieàu chính chuùng toâi cuõng phaûi coá gaéng. Laøm sao baûn thaân mình duø hieän taïi coù nhö theá naøo, nhöng töøng giôø töøng phuùt ñöøng ñaùnh maát yù nghóa vaø giaù trò thieát thöïc cuûa Phaät phaùp baèng caùch phaûi noã löïc haønh trì Phaät phaùp. Theâm moät ñieàu nöõa trong ñôøi soáng thieàn laø taäp soáng ñoäc laäp, khoâng baùm víu vaøo baát cöù moät thöù gì treân theá gian naøy. Bôûi vì moïi söï vaät ñeàu khoâng beàn vöõng. Tích cöïc phaán ñaáu ñaùnh ngaõ aùi duïc, trieät tieâu taø kieán. AÙi laø yeâu thích, Duïc laø ham muoán. AÙi duïc laø taát caû nhöõng ham muoán yeâu thích cuûa chuùng ta trong cuoäc soáng haèng ngaøy. Coøn baùm víu laø luùc naøo cuõng ñöa tay vin laáy, oâm laáy, gìn giöõ, khoâng muoán buoâng ra. Ñaây chính laø goác cuûa luaân hoài sanh töû. AÙi duïc ñaõ laøm cho chuùng sanh ñau khoå trieàn mieân khoâng bieát bao nhieâu ñôøi. Ñaây laø daây mô reã maù buoäc raøng truyeàn kieáp. Baây giôø chuùng ta coá gaéng phaán ñaáu ñeå soáng ñoäc laäp. Noùi soáng ñoäc laäp khoâng coù nghóa laø ta töø boû theá giôùi loaøi ngöôøi ñeå soáng moät mình trong röøng nuùi hoang vaéng. Thöa khoâng phaûi vaäy. Soáng ñoäc laäp ñaây töùc laø trong loøng cuûa chuùng ta moïi baùm víu, yû laïi, öôùc mô, troâng ñôïi… ñeàu loaïi heát. Khi loaïi ñöôïc nhöõng thöù ñoù roài thì moïi baùm víu seõ tan loaõng ñi. Taát caû tham ñaém cuõng theo ñoù maø laëng xuoáng, goác luaân hoài sanh töû lung lay môùi coù theå böùng ñöôïc. Roõ raøng khi chuùng ta nhìn moät vaät gì ñeïp, chaúng haïn nhö moät hoøn non, ta khôûi nieäm öa thích laø coù söï baùm víu vaøo noù lieàn. Bôûi daáu aán cuûa Ngaõ aùi ñaõ ñaët leân ñoái töôïng ñoù, neân khaùt voïng chieám höõu baùm saùt theo sau. Chính caùi ngaõ laøm ta khoå neân nhöõng gì thuoäc veà ngaõ caøng laøm ta khoå hôn. Roõ raøng nhö theá. Ví duï nhö trong chuyeán ñi Thaønh phoá, ta gaëp moät moùn ñoà vöøa loøng heát söùc, coá gaéng mua cho ñöôïc. Baát thaàn luùc quay veà voäi vaõ quaù, ta queân löûng ñi, boû noù treân xe. Baây giôø veà tôùi chuøa, nghó laïi: “Cha! Maát tieâu caùi ñoù roài!” Quyù vò seõ thaáy söï baùm víu hieän ra. Ngoài khoâng yeân, ñöùng khoâng yeân, aên cuõng khoâng yeân. Thaäm chí ñang noùi chuyeän vôùi baïn beø maø taâm thì chaïy theo moùn ñoà aáy: “Chaø! Khoâng bieát kieám ñöôïc hay khoâng? Ai laáy cuûa mình roài, hoï coù traû laïi cho mình hay laáy luoân?” v.v… bao nhieâu vaán ñeà. Toâi chæ noùi moät vaät duïng thích yù vôùi caùi ngaõ cuûa mình thoâi, maø söï baùm víu coøn khaén khít nhö vaäy, huoáng laø nhöõng thöù khaùc lôùn lao hôn nhieàu. Cöù thöû nghieäm laáy, chuùng ta seõ thaáy caû cuoäc ñôøi mình gaén chaët vaøo bao nhieâu thöù, khoâng thoaùt ra ñöôïc. Gioáng nhö chuù khæ bò maéc baãy gaõ thôï saên maø ñöùc Phaät ñaõ keå trong kinh A-haøm. Thaät ñaùng thöông xoùt voâ cuøng! Trong taát caû söï baùm víu, baùm víu lôùn nhaát laø söï soáng. Bôûi ai cuõng sôï cheát. Cheát ñöôïc xem nhö moät baûn aùn ñaõ tuyeân caùo roõ raøng, chuùng ta chæ cuùi ñaàu chaáp nhaän thoâi! Duø cho haïng Thaùnh hieàn roài cuõng phaûi cheát. Nhö vò Giaùo chuû cuûa chuùng ta, laø baäc coâng ñöùc voâ löôïng voâ bieân, thaân töôùng ñaëc bieät nhö nuùi baùu maø cuõng chæ toàn taïi 80 naêm treân coõi traàn gian taïm bôï naøy. Theá maø chuùng ta vaãn ñeo ñuoåi baùm víu vaøo thaân naøy, thöû hoûi mình coù saùng khoâng? Thaân nhö vaäy, taâm nhö vaäy, hoaøn caûnh nhö vaäy, cuoäc ñôøi nhö vaäy maø mình baùm víu ñeå roài maát taát caû, thì thaät voâ lyù laøm sao! Cho neân tu laø chuyeån nhöõng taâm nieäm aáy, tænh taùo saùng suoát ñöøng ñeå meâ laàm daãn daét nöõa. Ñaây môùi thaät laø ñieàu caàn thieát trong coâng phu cuûa chuùng ta. Muoán khoâng baùm víu thì phaûi buoâng xaû. Neáp soáng thieàn hay tinh thaàn cuûa ngöôøi Phaät töû tu thieàn khoâng theå thieáu buoâng xaû. Cho neân noùi tôùi tu thieàn laø noùi tôùi buoâng xaû. Buoâng xaû laø sao? Laø khoâng coá chaáp, khoâng naém laïi. Ví duï caùi bình xöa ta raát quí, raát thích, nhöng coù ai lôõ tay laøm beå. Baáy giôø trong loøng mình khoâng heà tieác, khoâng heà giaän ngöôøi kia. Ñoù laø ta ñaõ thöïc hieän thaønh coâng haïnh buoâng xaû. Vieäc naøy noùi theá chôù khoâng ñôn giaûn ñaâu, phaûi coù coâng phu laém môùi ñöôïc. Hoaøn toaøn bình thaûn tröôùc moïi ñöôïc maát thaønh baïi cuûa cuoäc ñôøi laø ngöôøi soáng ñöôïc vôùi tinh thaàn buoâng xaû. Toùm laïi ta phaûi tu söûa töø trong taâm, chöù khoâng chæ ôû hình thöùc beân ngoaøi. Neáu ta naëng veà hình thöùc beân ngoaøi, seõ khoâng ñaït ñöôïc söï thaáu ñaùo beân trong. Theá gian cuõng theá, coù khi ngoaøi mieäng noùi nhö vaäy maø trong loøng khoâng phaûi nhö vaäy. Ngoä nghónh laém. Coù khi ngöôøi ta khoùc chaûy nöôùc maét maø cuõng coù khi cöôøi chaûy nöôùc maét. Cho neân nhìn hình thöùc beân ngoaøi khoâng theå keát luaän noäi taâm beân trong moät caùch chính xaùc. Tu laø trò lieäu cho mình. Nhöõng gì coøn vöôùng ta phaûi coù naêng löïc trò lieäu noù. Ngöôøi ta hay duøng töø “tu luyeän”, nghóa laø vieäc naøy phaûi coù söï ñaøo luyeän mieät maøi. Bôûi vì khoâng phaûi nhaát thôøi noùi buoâng laø ta buoâng ñöôïc. Coù nhöõng thöù thoâng thöôøng heát söùc maø ta buoâng hoaøi khoâng ñöôïc. Cho neân phaûi kieåm nghieäm laïi ñieàu naøy. Vì theá thöïc hieän ñöôïc buoâng xaû moät caùch trieät ñeå phaûi laø ngöôøi coù naêng löïc phi thöôøng! Chuùng ta caàn coù thôøi gian ngoài nhìn laïi mình, thaáy nhöõng ñieåm dôû hoaëc nhöõng beänh taät, töø ñoù coá gaéng söûa ñoåi, chuyeån hoùa cho noù toát ñeïp, laønh maïnh trôû laïi. Neân bieát ñaây laø moät tinh thaàn cao sieâu, ôû trong cuoäc ñôøi maø vöôn leân khoûi cuoäc soáng, khoâng baùm víu vaøo baát cöù gì treân theá gian naøy môùi goïi laø giaûi thoaùt töï taïi. Ñöùng tröôùc nhöõng moái nguy khoán, chuùng ta luoân bình tónh saùng suoát töï gôõ roái, töï phaán ñaáu, töï giaûi quyeát, ñöøng khôûi nieäm mong moûi caàu caïnh ai ñeán giuùp mình heát. Nhö vaäy môùi coù theå ñi troïn con ñöôøng Phaät ñaïo. Phaät phaùp nhö ao nöôùc trong maùt daønh cho khaùch boä haønh ñöôøng xa. Ngöôøi con Phaät neáu bieát caùch hoïc hoûi, bieát öùng duïng Phaät phaùp tu trì, loaïi boû nhöõng gì khoâng caàn thieát thì seõ höôûng ñöôïc an laïc. Gioáng nhö ao nöôùc trong maùt kia giuùp cho keû boä haønh ñöôøng daøi sau nhöõng chuyeán ñi meät moûi coù nôi taém maùt töôi tænh, thích thuù khoâng gì baèng. Chuùng ta ñaõ ñöôïc duyeân toát, nhaän hieåu phaùp cuûa Phaät daïy roài thì töï saép ñaët cho mình ñeå ñöôïc vui höôûng phaùp laïc. Hoøa thöôïng Vieän tröôûng thöôøng nhaéc: “Chuùng ta tu hoïc nhö theá naøo, ñeå hieän taïi ñaây höôûng ñöôïc giaù trò thieát thöïc cuûa Phaät phaùp”. Trong nhaø thieàn ñaëc bieät chuù troïng ñeán phöông phaùp ñònh tueä ñaúng trì, nghóa laø ñònh tueä ñoàng tu. Trong cuoäc soáng hieän taïi, neáu coù ñònh tueä hieän tieàn, chuùng ta khoâng coøn phaûi sôï gì nöõa. Vì ñònh tueä laø vuõ khí saéc beùn nhaát ñeå phaù tröø noäi ma cuõng nhö ngoaïi ma. Coù ñònh maø thieáu tueä thì chìm trong nöôùc ñöùng, khoâng khôûi dieäu duïng, khoâng giaûi quyeát ñöôïc vieäc gì. Coù tueä maø thieáu ñònh thì taâm deã dao ñoäng, phoùng tuùng khoù ñieàu phuïc. Vì vaäy haønh giaû tu thieàn caàn phaûi bieát quaân bình trong theá ñònh tueä song tu. Laïi, ngöôøi haønh thieàn laø boû taát caû, khoâng naém giöõ baát luaän thöù gì treân theá gian. Haïnh phuùc hay ñau khoå khoâng coøn laø vaán ñeà hoï quan taâm, maø phaûi buoâng boû ñeå vöôït leân treân noù. Nhö vaäy ngöôøi haønh thieàn khoâng tham ñaém, coá chaáp, trong loøng roãng rang voâ ngaïi. Taâm vaø lôøi nhö nhaát, chaân thaät. Duø cho caûnh thuaän hay caûnh nghòch, luùc naøo cuõng giöõ moät tinh thaàn voâ uùy, vì bieát roõ caùc phaùp taùnh khoâng, tuøy duyeân löu chuyeån. Ñoù laø ñieàu thöù nhaát. Ngöôøi haønh thieàn luoân soáng an töôøng. Nghóa laø hoï thöïc söï soáng trong cuoäc soáng hieän taïi, an laønh vui veû. Vì thaáy ñöôïc söï phaùt sinh vaø hoaïi dieät cuûa söï vaät ñuùng vôùi boái caûnh cuûa noù neân khoâng lo aâu, khoâng voïng ñoäng. Taâm vaéng laëng tieán böôùc trong haïnh phuùc cuõng nhö baát haïnh. Moïi hieän töôïng ñeàu do duyeân phaùt sinh, do duyeân hoaïi dieät. Ngöôøi naøy bình an soáng ñeàu ñaën nhö caùi ñoàng hoà giöõa phong ba baõo toá. Chuùng ta thaáy caùi ñoàng hoà khi coù gioù baõo, trôøi saám seùt hay cuùp ñieän… noù vaãn chaïy bình thöôøng, chöù khoâng khi naøo noù noùi “Baây giôø toâi sôï quaù, khoâng daùm chaïy nöõa”. Caùc phaùp cuõng theá, töï noù nhö vaäy, khoâng coù vaán ñeà gì heát. Ñoù laø ñieàu thöù hai. Cuoái cuøng theâm moät ñieàu nöõa, Phaät daïy: “Chuùng ta phaûi soáng moät mình”. Ngaøy xöa, ñöùc Phaät luoân ca ngôïi haïnh soáng moät mình. Ngaøi daïy caùc thaày Tyø-kheo khi ra khoûi xoùm laøng, neân soáng moät mình nhö theá naøy: Quaù khöù ñaõ khoâng coøn, Töông lai thì chöa tôùi, An nhieân trong hieän taïi, Khoâng bò vöôùng tham duïc. Ñaây laø coâng thöùc cuûa haïnh soáng moät mình. Quaù khöù khoâng coøn vì noù ñaõ qua roài. Töông lai chöa ñeán, laøm sao ta bieát ñöôïc. Caùi chöa ñeán maø mình keùo cho noù ñeán thì chæ laø aûo aûnh, chôù hoaøn toaøn khoâng thaät coù. Soáng moät mình laø nhö vaäy, chôù khoâng phaûi töø giaõ heát gia ñình, baø con quyeán thuoäc ra ngoaøi röøng ôû. Ñoù laø caùch tu haønh cuûa baäc Thöôïng só. Chuùng ta muoán ñi theo con ñöôøng giaùc ngoä cuûa caùc Ngaøi, cuõng phaûi taäp soáng nhö vaäy. Nhö moät ngaøy töø saùng tôùi chieàu, chuùng ta baän roän vôùi bieát bao nhieâu vieäc, baây giôø ñeán ñaàu ñeâm ñeå ra moät hai giôø ngoài laïi soáng moät mình. Gaït heát moïi chuyeän ñaõ qua hay chöa tôùi, taâm an truù trong giaây phuùt tónh laëng cuûa hieän taïi. Soáng ñöôïc moät mình nhö vaäy, ta seõ thaáy an oån voâ cuøng. Roõ raøng caû ngaøy chuùng ta khoâng soáng ñöôïc cho mình. Heát quaù khöù theâu deät keùo loâi, ñeán töông lai aûo voïng quaáy roái, khoâng an nhieân trong hieïân taïi ñöôïc. Thaønh ra duø trong hieän taïi ta ñang aên nhöõng thöùc aên ngon, ñang ngoài treân nhöõng chieác gheá thaät ñeïp thaät quyù, maø loøng vaãn baát an, boàn choàn nhö thöôøng. Baøi keä Phaät daïy nhö moät phöông chaâm soáng cho nhöõng ngöôøi thöïc söï muoán ñöôïc an oån haïnh phuùc. Soáng ñöôïc nhö vaäy roài thì taâm khoâng coøn do döïï, hoái haän, döùt heát tham duïc, luoân luoân tænh saùng. Coù khi nhöõng nieäm hoái haän cuõng laøm cho mình ñieâu ñöùng, maát thì giôø! Vôùi tinh thaàn tu Phaät, chuùng ta phaûi boû taát caû ñeå soáng moät mình. Ñoù laø neáp soáng thieàn. Chuùng ta neân nhôù quaù khöù ñaõ qua roài, töông lai thì chöa tôùi. Caû hai thöù ñoù ñeàu ngoaøi taàm tay cuûa mình, ñöøng khôø daïi keùo loâi nöõa. An nhieân trong hieän taïi thì luoân an oån. Chuùc quyù vò luoân coù ñôøi soáng thieàn an vui trong hieän taïi. ? |
||
