HOA THIEÀN

H.T THÍCH NHAÄT QUANG

PHAÙP VÒ CUÛA NGÖÔØI TU

Taát caû chuùng ta sau moät thôøi gian noã löïc tu haønh, ít nhieàu cuõng coù keát quaû naøo ñoù, nhö vaäy môùi coù theå tieáp tuïc ñi heát con ñöôøng Phaät ñaïo. Cho neân hoâm nay chuùng toâi seõ noùi veà Phaùp Vò Cuûa Ngöôøi Tu.

Chöõ “Vò” laø muøi vò, “Phaùp” laø Phaät phaùp. Chuùng ta höôûng ñöôïc muøi vò Phaät phaùp chaân chính sau khi traûi qua moät thôøi gian tu, ñoù goïi laø phaùp vò. Noùi theá khoâng coù nghóa laø ta caàu chöùng ñaéc hay mong moûi chöùng ñaéc. Ñaây laø moät hieän thöïc, neáu ngöôøi quyeát taâm, naém vöõng phöông phaùp, khaúng ñònh coâng phu tu haønh taêng tieán thì seõ ñöôïc phaùp vò.

Phaùp vò trong nhaø Phaät khoâng phaûi deã daøng thöôûng thöùc. Muoán thöôûng thöùc ñöôïc phaùp vò, ngöôøi xöa ñaõ phaûi khaéc chöõ “Töû” leân traùn hoaëc “coi nhö mình ñaõ cheát”. Kieåm laïi chuùng ta ngaøy nay chöa theå coi nhö mình ñaõ cheát, maø coøn ham soáng sôï cheát nöõa laø khaùc. Bôûi ham soáng neân ñoái duyeân xuùc caûnh, ta khoâng theå tha thöù baát cöù moät vieäc lôùn nhoû naøo, hieän töôïng naøo mình cuõng chieáu coá. Bôûi chieáu coá neân vui thì cöôøi, buoàn thì maët maøy meùo xeïo.

Thieàn sö ñaõ daïy ñeä töû nhö theá naøy: “OÂng haõy giöõ caùi mieäng cuûa oâng nhö caây quaït muøa ñoâng ôû cao nguyeân”. OÂng thaày khoâng cho ñeä töû noùi chuyeän, nhaát laø nhöõng chuyeän khoâng thích hôïp vôùi vieäc tu haønh, vôùi ñôøi soáng sinh hoaït cuûa ngöôøi xuaát gia. Lôøi daïy aáy raát giaûn dò, nhöng cuõng khoâng phaûi deã daøng thöïc hieän. Bôûi chuùng ta coù beänh hay noùi, chuyeän cuûa mình noùi ñaõ ñaønh, chuyeän cuûa ngöôøi ta khoâng can döï gì ñeán mình cuõng noùi, ñeå chöùng toû ta laø ngöôøi bieát noùi. Bôûi noùi chuyeän taøo lao neân maát loøng, sanh söï roài phieàn naõo daãy ñaày. Ngöôøi nhö vaäy duø tu bao laâu cuõng khoâng höôûng ñöôïc phaùp vò.

Vaäy thì ngöôøi naøo ñöôïc höôûng phaùp vò? Nhö toâi vöøa giôùi thieäu, ngöôøi chòu tu, quyeát taâm tu, coi nhö mình ñaõ cheát, ngöôøi gaén ñöôïc chöõ “Töû” leân traùn, hoan hyû tha thöù, buoâng boû heát laø ngöôøi höôûng ñöôïc phaùp vò. Tuy nhieân, khoâng theå nhaát thôøi chuùng ta hoaøn chænh moät loaït nhöõng ñieàu nhö vaäy. Baây giôø tuaàn töï töøng phaàn, töøng giai ñoaïn chuùng ta hoaøn chænh. Neáu phaàn naøo khoù khaên, chuùng ta vaän duïng duõng löïc coâng phu tu haønh nhieàu hôn nöõa, nhaát ñònh tieán chôù khoâng luøi.

Vaän duïng coâng phu tu haønh nghóa laø vaän duïng naêng löïc cuûa söï duõng maõnh ôû beân trong chuùng ta. Nhö khi ta coù moät vieäc gì khoâng yeân trong loøng, caûm thaáy böùc xuùc thì luùc baáy giôø mình nghe maø nhö khoâng nghe, nhìn maø nhö khoâng nhìn, töùc laø khoâng ñeå yù gì heát, töï nhieân seõ ñöôïc yeân. Ñieàu naøy tuy ñôn giaûn nhöng phaûi vaän duïng naêng löïc, söùc maïnh beân trong môùi laøm ñöôïc.

Thöôøng khi muoán giaáu nhöõng noãi buoàn böïc, ngöôøi ta hay noùi ñoâng noùi taây, giaän chuyeän naøy maø ñaùnh troáng laûng chuyeän kia. Nhö theá chæ coù söùc maïnh khaéc phuïc ñöôïc nhöõng gì beân ngoaøi, nhöng chöa khaéc phuïc ñöôïc chính mình. Bôûi vaäy nhöõng thaønh coâng ñoù thöïc chaát cuûa noù laø söï thaát baïi. Chæ coù ngöôøi naøo laøm chuû ñöôïc mình, töï khaéc phuïc chính mình, coù theå tha thöù, khoan dung, töø aùi, nhaãn nhòn vaø bình an vôùi moïi ngöôøi, ñaây môùi ñích thöïc laø ngöôøi coù söùc maïnh. Söùc maïnh naøy khoâng phaûi töø beân ngoaøi ñem voâ, cuõng khoâng do naêng löïc cuûa thaàn thaùnh naøo ban cho, maø ñaây laø söùc maïnh do yù chí vaø naêng löïc cuûa chính mình.

Ví duï chuùng ta ñang tu theo ñaïo Phaät, nhöng coù ngöôøi baïn noùi: “Tu haønh nhö anh bieát bao giôø môùi thaønh Phaät, boû quaùch ñi theo toâi neø, chæ ba thaùng laø ñöôïc thaàn thoâng quaûng ñaïi”. Neáu chuùng ta khoâng coù söùc maïnh thì deã nghe laém. Cho neân ngöôøi tu Phaät phaûi coù laäp tröôøng vöõng vaøng, baát ñoäng tröôùc moïi caùm doã beân ngoaøi. Thieàn sö khi ñaõ ñöôïc baát ñoäng roài, caùc Ngaøi khaúng ñònh theá naøy: “Neáu  nhö ngay baây giôø, con bò nhöõng nghieäp baùo oan khieân nhieàu ñôøi haønh haï cuøng cöïc, giaû nhö phaûi cheát ñi, bò ñoïa vaøo ñòa nguïc, chòu khoå voâ vaøn, nhöng ñoái vôùi taâm ñaïo, ñoái vôùi trí tueä Baùt-nhaõ, con xin khaúng nguyeän sau khi traû heát nhöõng oan baùo nôï naàn ñoù, con quaøy ñaàu trôû laïi vôùi trí Baùt-nhaõ, tieáp tuïc tu haønh cho tôùi ngaøy thaønh Phaät. Trong quaõng ñoù, ai noùi gì veà phaùp tu cuûa con, con cuõng bình thöôøng”.

Kieân taâm vaø lôøi khaúng ñònh cuûa ngöôøi tu haønh laø nhö vaäy. Chæ khi naøo ñöôïc nhö theá ta môùi höôûng ñöôïc phaùp vò. Vaäy nhöõng caùch thöùc cuï theå ñeå höôûng phaùp vò nhö sau:

Thöù nhaát laø ñöøng dính maéc. Coù dính laø coù maéc, do ñoù hai töø naøy thöôøng ñi chung, chæ cho söï raøng buoäc, maéc möùu, gôõ khoâng ra. Baây giôø ñoái vôùi taát caû hieän töôïng tröôùc maét, chuùng ta ñöøng dính maéc. Nhöõng hieän töôïng ñoù laø gì? Hoaøn caûnh chung quanh ta nhö aên maëc, nguû nghæ, tieáp xuùc, ñi laïi, ñòa vò, tieàn baïc, tình caûm… moïi thöù treân ñôøi. Ta gôõ töø töø, gioáng nhö tröôùc maét mình coù moät môù daây roái bôøi, baây giôø ta bình thaûn, ngoài gôõ laàn laàn thì noù seõ heát roái. Thôøi gian chaäm mau khoâng ñaët thaønh vaán ñeà, maø vôùi taâm cöông quyeát saùng suoát, bình tónh, nhaát ñònh ta seõ gôõ ra heát.

Sôïi daây ñoù ví cho daây tieàn baïc, ñòa vò, taøi saéc, quyeàn lôïi, quyeán thuoäc… taát caû caùc thöù. Nghóa laø moïi thöù trong cuoäc ñôøi naøy nhö môù boøng bong, cuoän chuùng ta laïi khoâng bieát ñöôøng chui ra. Thöû kieåm laïi xem coù phaûi mình ham tieàn khoâng? Phaät daïy, ngöôøi tu ñöøng ham tieàn, ta môû thaûy ra. Mình coù ham aên khoâng? Tu maø ham aên coi sao ñöôïc, ta môû thaûy ra. Mình coù ham chôi khoâng? Tu maø ham chôi laøm sao ñònh ñöôïc, ta môû thaûy ra. Nhôù thaûy caùi naøo cho goïn caùi naáy, chöù ñöøng ñeå gaàn roài noù queán trôû laïi. Laøm sao trong tay naûi cuûa mình chæ coù phaùp aán thoâi. Phaùp aán laø gì? Laø Phaät phaùp ñeå môû taát caû nhöõng sôïi daây ôû treân ñoù. Môû thaûy ra chöøng naøo thì nheï nhaøng chöøng aáy, chöøng naøo trong tay naûi saïch seõ, khoâng coøn gì nöõa thì ta töï taïi giaûi thoaùt.

Ngöôøi saùng suoát khoâng daïi gì giöõa trôøi tröa naéng gaét, ñöôøng xa gaùnh naëng maø cöù chaát ñoà leân hoaøi. Khoâng coù oâng Thöôïng ñeá naøo tôùi gôõ cho mình ñöôïc ñaâu. Chæ coù ta khoân thì thaûy bôùt ñoà trong gaùnh ra laø nheï thoâi. Ñöôøng daøi sanh töû voâ cuøng voâ taän, ñoái vôùi caùc vò thaùnh thì ñoù laø chuyeän khoâng thaät nhöng neáu chuùng ta môû khoâng ra, döùt khoâng ñöôïc, buoâng khoâng xong, thì noù cöù laày nhaày hoaøi töø ñôøi naøy sang kieáp noï, khoâng coù ngaøy döùt.

Coù nhieàu cuï giaø caû traêm tuoåi luïm cuïm ñi khoâng noåi, maø vaãn cöù chaêm lo con chaùu, chuùt chít, khoâng buoâng boû ñöôïc. Trong gia ñình giaûi quyeát chuyeän thaèng hai chöa xong, chuyeän thaèng ba roái tôùi, maáy ñöùa chaùu noäi, chaùu ngoaïi… ñuû thöù heát. Tôùi luùc mình khoâng coøn thôû noåi nöõa noù cuõng laïi hoûi beân tai, maáy theû vaøng ñeå ñaâu, chia cho ñöùa naøo, moãi ñöùa bao nhieâu, hoûi kyõ laém. Tính khoâng xong, laùt nöõa mình naèm xuoáng noù quaät leân xem coù caát ñaâu trong ngöôøi khoâng. Con chaùu noù thöông mình laém, sôï cheát chöa laõnh phaàn neân döïng daäy coi cho kyõ. Cuoäc ñôøi naøy laø nhö vaäy.

Cho neân ngöôøi khoân ngoan phaûi giaûi quyeát cho xong trong ñôøi mình, laøm sao höôûng ñöôïc phaùp vò tröôùc khi nhaém maét ra ñi. Phaùp vò chæ coù ôû söï boá thí, buoâng ñi, gioáng nhö gaùnh naëng thaûy xuoáng thì nheï. Ñöøng noùi baùnh ít baùnh teùt toâi thaûy ñöôïc, coøn ngoïc ngaø chaâu baùu laøm sao thaûy? Thöa, moùn naøo trong gaùnh cuõng naëng heát, khoâng löïa laø baùnh ít baùnh teùt naëng coøn vaøng ngoïc khoâng naëng. Chuùng ta hay löïa choïn, bôûi löïa choïn neân cöù gaùnh hoaøi. Gaùnh töø hoài môùi möôøi laêm möôøi baûy tuoåi cho tôùi saùu baûy möôi tuoåi, ñi coøm löng gaùnh heát noåi maø vaãn cöù gaùnh.

Muoán höôûng thuï phaùp vò, chuùng ta phaûi noã löïc baèng chính söùc maïnh cuûa mình, phaàn noäi taïi phaûi vöõng môùi khoâng bò lay chuyeån bôûi moïi thöù chung quanh. Traùnh tình traïng moät naéng möôøi möa, töùc laø böôùc tôùi moät böôùc, böôùc luøi hai ba böôùc, nhö vaäy laøm sao tôùi nôi tôùi choán ñöôïc. Ngöôøi buoâng ñöôïc khoâng dính maéc laø ngöôøi laøm chuû ñöôïc taát caû, laø ngöôøi bieát thöông mình. Ngöôøi nhö theá luoân soáng trong theá bình an, gioáng nhö keû ñang ngoài yeân ôû choã goø cao, nhìn moïi thöù qua laïi tröôùc maét maø vaãn baát ñoäng.

Trong huynh ñeä chuùng ta, ít nhieàu cuõng höôûng ñöôïc ñoâi chuùt phaùp vò roài. Nhöng laøm sao boài döôõng, phaùt trieån cho noù ñöôïc roäng raõi, lôùn lao hôn nöõa môùi toát. Ñieàu ñoù coøn tuøy thuoäc vaøo hoaøn caûnh, ñieàu kieän, söï tu taäp cuûa töøng ngöôøi. ÔÛ ñaây ñieàu thöù nhaát laø khoâng dính maéc maø thöôøng bieát, chôù khoâng phaûi khoâng ngô, khoâng bieát gì. Nhö Hoøa thöôïng daïy, ngöôøi tu thieàn caùc giaùc quan raát saùng suoát beùn nhaïy, khoâng moät trôû ngaïi naøo laøm môø toái caùc giaùc quan. Nghóa laø ñoái duyeân xuùc caûnh, chuùng ta khoâng bò baát cöù moät caûnh duyeân naøo keùo loâi. Maét vaãn thaáy caùc saéc töôïng maø khoâng chaïy theo baát cöù moät saéc töôïng naøo. Vaø ngöôïc laïi khoâng moät saéc töôïng naøo laøm laàm, keùo loâi ñöôïc söï tænh giaùc cuûa chuùng ta. Ñoù laø hieän töôùng cuûa ngöôøi höôûng ñöôïc phaùp vò.

Thöïc söï khi chuùng ta coù coâng phu tu haønh saâu saéc, nhöõng daáy nieäm laêng xaêng giaûm thieåu, chaéc chaén muøi vò an laïc hieän tieàn. Nhöõng giaây phuùt aáy thoáng khoaùi ñaëc bieät vaø thôøi gian ñoù chuùng ta khoâng theå naøo noùi ra hoaëc tính ñöôïc. Nhö buoåi saùng ta ngoài thieàn moät tieáng ñoàng hoà khoâng nguû guïc, khoâng ñoùi buïng, khoâng coù gì böùc xuùc, chuùng ta thaáy raát khinh an. Coøn ngoài thieàn maø moïi vieäc töø saùng tôùi chieàu giaûi quyeát chöa roài, baây giôø ngoài ñoù nhôù laïi, thaân theå gioáng nhö ñang ngoài treân soùng bieån, hoaëc treân löng tuaán maõ vaäy. Noù nhoài mình heát caùi naøy tôùi caùi kia, hôù moät chuùt noù daãn mình ñi maát. Quaû thöïc phaùp vò mình khoâng neám ñöôïc. Cho neân moät tieáng ñoàng hoà vôùi coâng phu saâu saéc seõ neám ñöôïc phaùp vò khoâng theå tính keå.

Duø cho chuùng ta xuaát gia maáy möôi naêm maø trong coâng phu tu haønh, kieåm ñieåm laïi thaáy bò maát mình thì bieát chöa höôûng ñöôïc moät chuùt phaùp vò naøo heát. Ñoù laø nhöõng daãn daét bình thöôøng trong tö töôûng daáy nieäm, khoâng coù gì hieän thöïc caû, huoáng laø nhöõng caûnh vöùc, nhöõng söï kieän hieän thöïc tröôùc maét, lieäu xem mình coù laøm chuû ñöôïc khoâng? Do ñoù chuùng ta coù theå traû lôøi moät caùch döùt khoaùt veà vieäc sanh töû cuûa chính mình, baèng caùch nhìn vaøo hieän taïi ngay baây giôø mình coù laøm chuû ñöôïc hay khoâng? Moïi daáy nieäm chuùng ta coù laøm chuû ñöôïc khoâng? Nhöõng voïng töôûng ñieân ñaûo coù döøng ñöôïc khoâng? Neáu ta coù naêng löïc, coù coâng phu döøng ñöôïc noù thì con ñöôøng luaân hoài sanh töû coù theå döøng ñöôïc. Coøn kieåm laïi hieän taïi neáu chuùng ta buoâng loûng, cöù bò keùo loâi thì khoâng coù gì baûo ñaûm caû.

Khi chôùi vôùi khoâng coøn ñuû hôi thôû ñeå soáng, ta môùi thaáy khoâng coù pheùp maàu naøo, thaàn duïng naøo cöùu gôõ ñöôïc mình baèng phaùp vò. Cho neân phaùp vò laø söùc maïnh, laø noäi löïc, laø coâng phu tu haønh thoâng qua ñònh tueä cuûa chuùng ta, chôù khoâng coù gì khaùc. Hieåu theá roài chuùng ta khoûi ñôïi chôø, khoûi mong caàu. Neáu laøm ñieàu toát thì seõ coù nhöõng ngöôøi toát hoã trôï cho ta, neáu laøm ñieàu taêm toái thì ma mò seõ ñeán thuùc baùch sau löng ta.

Laø nhöõng ngöôøi con Phaät, naém chaéc luaät nhaân quaû vaø coù coâng phu tu haønh, chuùng ta kieåm laïi thaáy roõ raøng, neáu taâm ta chaân chính, coâng phu tu hoïc ñuùng phöông phaùp thì nhaát ñònh seõ khoâng bò rôi laïc vaøo ma mò neân ta khoâng sôï haõi chuùng. Ñieàu maø ta sôï laø nhöõng daáy nieäm ta khoâng laøm chuû ñöôïc. Bôûi khi ta leân saùu baûy möôi tuoåi thì maïng soáng khoâng coù gì baûo ñaûm, coù theå duyeân keát thuùc baát cöù luùc naøo, khoâng bieát ñöôïc. Do ñoù neáu khoâng chuaån bò, khoâng coù phaùp vò thì thaät ñaùng sôï. Höôûng ñöôïc phaùp vò cuõng nhö coù phaùp aán trong tay naûi, khoâng coøn gì ñeå sôï nöõa.

Noùi tôùi ñaây, toâi nhôù hoài coøn nhoû, caùc cuï lôùn tuoåi keå cho toâi nghe veà taám giaáy baïc coù hình boä lö. Chæ gia ñình ai giaøu môùi coù tieàn naøy, caäu naøo cuoãm ñöôïc chöøng naêm chuïc moät traêm, mang ra ñoåi cuõng khoâng ai coù tieàn ñoåi heát. Giaù trò cuûa noù lôùn lao nhö vaäy. Baây giôø nhôù laïi, toâi thaáy tôø giaáy baïc aáy cuõng nhö phaùp aán vaäy. Chuùng ta ñi ñaâu maø coù phaùp aán trong tay naûi thì khoâng sôï gì heát. Khoâng sôï ma, khoâng sôï quyû, khoâng sôï ñòa nguïc, cuõng khoâng khoaùi thieân ñöôøng. Bôûi phaùp aán truøm khaép ba coõi, thoáng laõnh ba coõi, laøm chuû ba coõi thì coøn gì ñeå sôï chöù!

Ñaïo lyù nhaø Phaät chæ thaúng choã chính yeáu ñoù cho chuùng ta tu, neáu chöa yeân laø taïi ta thoâi. Coù theå noùi naêng löïc chuû ñoäng trong moïi thöù baát an baát oån laø si meâ. Bôûi si meâ neân mình chaáp caùi naøy, dính caùi kia, chaïy theo caùi noï, maát ñi söï thaêng baèng neân phaùp vò khoâng coøn nöõa. Baây giôø chuùng ta giöõ theá chuû trì trôû laïi, laäp cöôùc treân vieäc tu haønh cuûa mình, loaïi boû nhöõng gì si meâ môø toái ra, töï nhieân taâm trong saùng hieän tieàn, phaùp vò phaùt sinh.

Si meâ laø gì? Laø nhöõng voïng töôûng ñieân ñaûo laêng xaêng. Chuùng ta ngoài laïi cöù tô töôûng khoâng döøng ñöôïc, heát baø con doøng hoï tôùi coâng aên vieäc laøm ñua nhau taán coâng mình. Caùi maø chuùng ta thöôøng cho laø taâm mình ñoù, Phaät noùi khoâng phaûi laø taâm. Noù laø boán loaïi quyeán thuoäc cuûa si meâ, ñoù laø töôûng töôïng, caûm thuï, phaân bieät vaø suy nghó. Noù laø baø con goác gaùc cuûa si meâ. Chuùng ta cöù töôûng suy nghó cuûa mình laø ngon, thöa khoâng phaûi ñaâu. Coù nhöõng vieäc khoâng neân suy nghó hoaëc suy nghó khoâng ra, ta töôûng coá suy nghó, phaân tích laø gioûi. Nhöng khoâng phaûi, caøng phaân tích laø caøng ñieân ñaûo.

Chæ moät phaùp aán thoâi, aán xuoáng thì töï nhieân goác gaùc hoï haøng cuûa si meâ ñieân ñaûo khoâng coøn ngoùc ñaàu daäy noåi. Noù khoâng soáng daäy thì xem nhö chuùng ta ñaõ caét ñöùt nhöõng daây mô reã maù cuûa si meâ, töï oån ñònh daàn. Khi ngoài thieàn, coù nhöõng kinh nghieäm chuùng ta caàn löu yù, nhö vöøa coù moät suy nghó chaïm ñeán noù lieàn doäi ra. Nhöng ta ñöøng töôûng noù doäi ra roài thoâi. Noù doäi ra ñeå chuaån bò taán coâng maïnh hôn. Neáu mình sô hôû laàn thöù hai noù seõ nhaäp vaøo ñoät phaù thaønh trì cuûa taâm. Voïng töôûng lì lôïm döõ laém, noù vaêng ra teù ngöûa teù nghieâng nhö theá, nhöng roài cuõng bu tôùi, ñôïi mình sô hôû laø xaâm nhaäp lieàn. Neáu khoâng caàm chaéc phaùp aán trong tay, ta seõ bò gaït daøi daøi.

Hoøa thöôïng thöôøng nhaéc nhôû Taêng Ni: “Phaûi laøm chuû cho ñöôïc”. Ñaây laø moät phaùp aán. Bôûi khoâng laøm chuû ñöôïc xem nhö coâng phu cuûa chuùng ta troâi maát heát. Thaønh ra ñoái vôùi vieäc tu haønh, chuùng ta caàn phaûi laäp chí vöõng chaéc, kieân trì. Quan troïng ñöøng ñeå loït vaøo voïng töôûng hoaëc khoâng ngô. Coù ngöôøi noùi cöù buoâng hoaøi rieát thaønh ngu, khoâng nhôù gì heát. Khoâng phaûi ñaâu. Ta khoâng nhôù vì roái nhieàu chôù khoâng phaûi vì buoâng. Neáu gôõ ñöôïc moïi suy nghó, töôûng töôïng, phaân bieät vaø caûm thuï, thì tueä giaùc saùng suoát chieáu soi, ta nhôù vaø giaûi quyeát moïi vieäc thaät tænh taùo chính xaùc. Ñieàu naøy chæ khi naøo caûm nhaän ñöôïc ta môùi thaáy thích thuù.

Baây giôø toâi môùi caûm thoâng ñöôïc lôøi cuûa moät Thieàn sö noùi: “Treân ñöôøng khoâng gaëp kieám khaùch thì ñöøng trình kieám, khoâng phaûi nhaø thô chôù noùi thô”. Bôûi coù ai caûm thoâng ñaâu maø noùi. Ví duï nhö toâi maát nguû, saùng mai toâi noùi vôùi maáy thaày chung quanh. Hoï baûo kieám thuoác nguû cho toâi uoáng, ñieàu naøy khoâng giaûi quyeát ñöôïc. Phaûi bieát nguyeân nhaân cuûa söï maát nguû ñoù laø do ñaâu, thuoäc sinh lyù hay taâm lyù. Neáu coù noäi keát beân trong chöa thaùo gôõ ñöôïc, duø uoáng caû væ thuoác nguû vaãn khoâng chôïp maét nhö thöôøng. Cho neân chuû yeáu laø töï mình giaûi quyeát. Ngöôøi chung quanh chæ hoã trôï phaàn naøo thoâi.

Thieàn sö Tuyeát Phong, ñöôïc sö huynh laø ngaøi Toaøn Khoaùt nhaán cho moät phaùp aán raèng: “OÂng phaûi bieát, nhöõng cuûa baùu gì töø beân ngoaøi ñem voâ, khoâng phaûi thaät”. Bôûi do voïng töôûng ta nhìn laïi, nhôù laïi maø thaáy thì khoâng phaûi chaân thaät, laøm sao thuoäc veà mình ñöôïc. Töø söï ñònh tænh an laïc trong taùnh giaùc phaùt sinh môùi laø chaân thaät, ñaây chính laø phaùp vò cuûa mình. Chuùng ta bieát, trong tính giaùc, trong trí tueä saùng suoát cuûa chuùng ta khoâng coù phieàn naõo, khoâng coù gia ñình, khoâng coù nhaø cöûa, khoâng coù ñòa vò tieàn taøi gì caû. Noù roãng rang saùng suoát neân khoâng do voïng töôûng maø bieát ñöôïc.

Ñieàu thöù hai laø khoâng truï vaøo choã an laïc. Bôûi vì coøn truï laø coøn ñoái ñaõi vôùi dao ñoäng. Maø giao ñoäng thì phaùp vò maát, töø ñoù ta khoâng tieán ñöôïc. Cho neân phaûi nhôù, an laïc cuõng vöôït qua, maø khoâng an laïc cuõng khoâng chaáp nhaän. Toå Laâm Teá daïy “Phuøng Phaät saùt Phaät, phuøng ma saùt ma”. Nghóa laø choã an oån hay laø khoâng an oån gì, chuùng ta bieát ñeàu laø khoâng thaäät. Treân loä trình chuùng ta coøn phaûi tieán nöõa, chöù khoâng phaûi ngang ñoù laø roài. Neân thay vì ñöôïc phaùp vò maø do truï phaùp vò neân bò loaïn töôûng coät chaët, khoâng tieán leân ñöôïc nöõa. Nhöõng loaïi voïng töôûng naøy gôõ khoâng ra, phaûi nhôø baäc thaày cao tay aán ñaû thoâng môùi mong thoaùt khoûi. Neáu khoâng ta cöù bò loay hoay laån quaån trong ñoù, coâng phu khoâng tieán ñöôïc nöõa, raát nguy hieåm.

Cho neân chôù truï phaùp, chôù vöôùng maéc caùc traïng thaùi trong quaù trình tu taäp. Trong giai ñoaïn chuùng ta raát beùn nhaïy vôùi caûnh duyeân. Bôûi do coâng phu tu haønh, chuùng ta coù chuùt ñaïo löïc neân tueä giaùc hôi loùe saùng, chôù chöa phaûi thaät. Vì theá neáu khoâng kheùo ta bò chính caùi tueä giaùc töôûng nhö thaät naøy, laøm cho mình deã duyeân theo caûnh. Caùi nhìn, caùi thaáy, caùi nghe, caùi hieåu bieát cuûa chuùng ta baây giôø beùn nhaïy laém.

Ngöôøi tu ñeán giai ñoaïn naøy deã bò vöôùng, khoâng vöôït qua ñöôïc. Maø khoâng vöôït qua ñöôïc nhöõng giai ñoaïn naøy, voâ tình chuùng ta trôû thaønh thaày boùi. Thaày boùi luùc naøy aên tieàn ngon laém. Bôûi vì ta noùi nhöõng ñieàu thuoäc veà taâm lyù beân trong khaù saâu saéc. Nhìn treân saéc dieän, aùnh maét, daùng ñi, gioïng noùi laø mình bieát ngöôøi ñoù ñang bò caùi gì, ra sao, neân noùi truùng phoùc. Noùi ñeán möùc ñoä maø ñoàng tieàn caát kyõ trong tuû saét cuõng phaûi nhaûy ra. Thaày boùi nhö vaäy môùi ngon chöù. Ngöôøi tu coù coâng phu maø trôû thaønh thaày boùi, phuïc vuï chuùng sanh kieåu naøy thì uoång laém, phaûi khoâng?

Thaønh ra tôùi choã naøy, caùc Toå, caùc thieän höõu tri thöùc ñi tröôùc daën chuùng ta phaûi böôùc qua, môùi tieán thaúng ñöôïc, môùi thaät söï ñôn ñao ñoät nhaäp Voâ thöôïng giaùc. Neáu khoâng chuùng ta bò nhöõng caûnh trí do chính coâng phu cuûa mình chaén loái, laøm trôû ngaïi lôùn lao ñeán vieäc tieán ñaïo.

Ñieàu thöù ba, chuùng ta noã löïc tu taäp ñöøng ñeå bò vöôùng vaøo ñaâu caû. Ñieàu naøy phaûi teá nhò laém môùi ñöôïc. Bình thöôøng ta coù ñuû thöù coâng vieäc, khoâng vöôùng caùi naøy cuõng maéc caùi kia. Ví duï caùc vò hoïc gioûi thì laøm giaùo thoï, caùc vò seõ vöôùng vaøo vieäc dieãn giaûng, phaûi nghieân cöùu. Caùc vò coù baûn ñaïo, coù ñeä töû ñoâng thì vöôùng vaøo vieäc chaêm soùc baûn ñaïo, ñeä töû. Caùc vò vieát laùch, laøm thô laøm vaên hay thì vöôùng vaøo nhöõng vieäc naøy. Theá neân chuùng ta phaûi nhôù laïi phaùp aán cuûa Phaät daïy “Taát caû ñeàu laø huyeãn”, neáu khoâng ta seõ bò vöôùng.

Trong haønh traïng cuûa ngaøi Haùm Sôn, coù ñoaïn noùi raèng khi coâng phu ñaõ thuaàn, Ngaøi coù moät caûm xuùc laï luøng, neáu luùc ñoù caàm buùt, Ngaøi ghi tôùi ñaâu thì thô vaên traøo ra tôùi ñoù. Nhöng Ngaøi baûo ñoù laø moät loaïi beänh thieàn. Hoài xöa khi ñoïc tôùi ñaây, toâi ngaïc nhieân “UÛa! Sao ñöôïc nhö vaäy maø Ngaøi noùi laø beänh thieàn, huoáng laø mình ngoài naén noùt moät baøi baùo caû tuaàn leã!” Ngaøi noùi beänh naøy neáu khoâng trò thì trôû thaønh ñieân, ñieân chöõ ñoù. Nghe cuõng ngaùn. Nhöng quaû thaät laø beänh.

Ngöôøi maéc beänh naøy khoâng laøm chuû ñöôïc mình. Caàm buùt ghi moät hoài, caây buùt naøy heát möïc, laáy caây buùt khaùc ghi tieáp, ghi hoaøi. ÔÛ ñaâu cuõng ghi ñöôïc heát. Coù khi ñang tuïng kinh, yù töôûng nhaûy ra phaûi döøng tuïng, ghi. Ñang aên côm, môùi vöøa böng cheùn leân laïi phaûi ghi. Ñang nguû, giöït mình thöùc daäy, môû ñeøn leân ghi. Nhö vaäy roõ raøng laø beänh roài. Buoàn quaù, vui quaù, aên quaù, nguû quaù ñeàu laø tình traïng baát thöôøng, khoâng phaûi laø ngöôøi tænh. Caùi gì maø coù chöõ “quaù” laø beänh.

Tu haønh tôùi möùc naøy neáu khoâng buoâng ñöôïc nhöõng traïng thaùi nhö vöøa keå treân laø thaønh beänh. Ñieàu naøy ñaùng sôï chöù. Cho neân toâi neâu leân ñaây ñeå caûnh giaùc huynh ñeä, vì bieát raèng seõ coù huynh ñeä tu tôùi giai ñoaïn naøy.

Chuùng ta nhôù khoâng phaûi ñôïi ñöa voâ nhaø thöông Bieân Hoøa, noùi saøm noùi nhaûm môùi goïi laø ñieân, maø meâ baát cöù caùi gì cuõng laø ñieân, maát bình thöôøng laø ñieân. Cho neân choã naøy raát teá nhò, ngöôøi tu phaûi giöõ ôû möùc bình thöôøng maø tieán, chôù khoâng phaûi tieán trong caùi baát thöôøng. Hoài xöa coøn ôû Chaân Khoâng, Hoøa thöôïng thöôøng noùi vôùi chuùng toâi: “Maáy chuù thaáy mình nhö ngöôøi leo nuùi, ñi leân ngöôïc doác, khoâng ñöôïc quyeàn ñöùng laïi lieác ngoù gì trong luùc ñang leo. Raùng leân, ai teù phaûi ngoài daäy, ñi khoâng noåi thì boø leát sao cho leân tôùi ñænh môùi ñöôïc ngoài yeân. Duø khoaûng giöõa naøy coù gioù maùt, coù haùt boäi, muùa laân gì cuõng ñöøng chieáu coá. Phaûi ñi, treøo leân nhö vaäy môùi tieán tôùi ñænh ñöôïc”. Nhöõng lôøi daïy naøy thaät giaûn dò maø saâu saéc laøm sao, ai coù coâng phu tu haønh môùi thaâm caûm ñöôïc.

Coù moät laàn Hoøa thöôïng nhaéc toå Khaùnh Anh vôùi nhöõng caâu chuyeän maø Toå ñaõ keå traøn ñaày phaùp vò. Ngaøy xöa coù moät Hoøa thöôïng soáng ngaây ngoâ nhö khoâng bieát gì. Tôùi giôø aên, thò giaû thöa: “Baïch Hoøa thöôïng duøng côm”. Ngaøi noùi: “ÔØ, duøng côm”. Tôùi giôø taém: “Baïch Hoøa thöôïng ñi taém”. “ÔØ, ñi taém”. Tôùi giôø nghæ: “Baïch Hoøa thöôïng ñi nghæ”. “ÔØ, ñi nghæ”. Naêm ñoù, moät ngoâi chuøa lôùn môû tröôøng haï vaø thænh Ngaøi chöùng minh. Treân ñöôøng ñi, ngang qua khe suoái, thaày troø phaûi loät heát ñoà loäi qua. Qua roài Hoøa thöôïng ñi tænh bô. Thaày thò giaû noùi: “Thöa Thaày, maëc ñoà laïi”. Hoøa thöôïng noùi: “Maëc ñoà laïi”.

Ngöôøi theá gian cho vaäy laø ngô ngaùo. Nhöng trong ñaïo, nhöõng baäc nhö theá laø ñaõ theå nhaäp phaùp vò.

Ñeán nôi, sau khi laøm leã an cö roài, trong lôøi nhaéc nhôû Hoøa thöôïng caên daën ñaïi chuùng phaûi ñaép bôø leân cao naêm taác, chöù khoâng nöôùc seõ traøn vaøo. Mieàn trung giöõa muøa naéng haïn, chuøa laïi ôû nuùi non maø cuï daïy ñaép bôø bao vuøng giôùi traøng. Maáy thaày lôùn nghe noùi khoâng daùm cöôøi nhöng cuõng khoâng tin haún. Naøo ngôø ñoä chöøng nöûa thaùng sau, moät traän möa luõ traøn veà, nöôùc ngaäp voâ traøn lan. Luùc ñoù moïi ngöôøi môùi bieát Hoøa thöôïng laø hieän thaân cuûa Boà-taùt. Naøo ngôø beà ngoaøi ngô ngô ngaùo ngaùo aáy laïi chöùa Thaùnh hieàn beân trong.

Ngöôøi thaät tu khoâng chuù troïng hình thöùc beân ngoaøi. Quan troïng laø phaûi ñöôïc phaùp vò, phaûi laøm chuû. Ñoái vôùi taát caû nhöõng hieän töôïng chung quanh bieát heát maø khoâng dính maéc baát cöù hieän töôïng naøo. Ñoù laø nhôø ñònh tueä ñaày ñuû, khi tueä phaùt thì voâ minh tan bieán. Muoán theá chæ coù coâng phu tu haønh maø thoâi.

Trong kinh keå laïi, laàn ñoù ñöùc Phaät nhaäp ñònh trong caùi choøi raãy cuûa moät Baø-la-moân, baát ngôø nöûa ñeâm coù moät traän möa lôùn, saám seùt döõ doäi. Ñöùc Phaät vaãn an nhieân nhaäp ñònh, khoâng nghe thaáy gì heát. Saùng Ngaøi ñi khaát thöïc, thaáy ngöôøi ta ñang moå nhöõng con boø con traâu bò seùt ñaùnh cheát. Ngaøi hoûi nguyeân do. Moïi ngöôøi ngaïc nhieân noùi:

- Vaäy chöù khi hoâm Ngaøi ôû ñaâu?

- Ta ôû ñoù.

- Trôøi möa baõo saám seùt nhö vaäy maø khoâng bieát, luùc ñoù Ngaøi nguû hay thöùc?

- Nhö Lai khoâng töøng nguû.

Khoâng töøng nguû laø thöùc, taïi sao Phaät khoâng nghe saám seùt, khoâng thaáy trôøi möa ñeán ñoãi boø traâu bò saám seùt ñaùnh cheát cuõng khoâng hay bieát. Thaät ra luùc ñoù Ngaøi ñang nhaäp ñaïi ñònh, neân moïi thöù beân ngoaøi khoâng chi phoái noåi ñònh löïc cuûa Phaät.

Hy voïng trong huynh ñeä chuùng ta moät luùc naøo ñoù, cuõng seõ ñöôïc ôû trong chaùnh ñònh nhö ñöùc Phaät, thì moïi tieáng ñoäng, moïi oàn aøo chung quanh khoâng coøn taùc ñoäng ñeán mình nöõa. Coù theå trong khi tu haønh, chuùng ta aùp duïng coâng phu cuûa mình vaø seõ gaët haùi ñöôïc nhöõng lôïi laïc nhö vaäy.

Tuy raèng hieän taïi chuùng ta coøn laø phaøm phu, nhöng vôùi quyeát taâm tu haønh, thì phaùp laïc coù theå neám ñöôïc. Song ñoøi hoûi ôû coâng phu tu haønh raát nhieàu. Neân nhôù treân böôùc ñöôøng ta phaûi ñoäc haønh ñoäc boä. Vieäc cuûa mình töï mình ñaûm ñang, coâ ñôn thoâi. Nhöng xin nhôù cho raèng coâ ñôn laø söùc maïnh, laø thöôùc ño cuûa taâm hoàn ñeå ta ñoát leân aùnh saùng trí tueä, soi ñöôøng ñi tôùi Phaät ñaïo.

Vaäy thì xin chuùc quí vò coâ ñôn trieät ñeå vaø thaønh coâng treân con ñöôøng Phaät ñaïo, taän höôûng troïn veïn phaùp vò.

?

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM