HÖÔNG THIEÀN

H.T THÍCH NHAÄT QUANG

TRANG NGHIEÂM HAÏNH NGUYEÄN

Hoâm nay chuùng toâi seõ noùi veà haïnh nguyeän cuûa ngöôøi tu. Ngöôøi tu thöôøng phaùt nguyeän haønh haïnh Boà-taùt, haïnh Phaät. Taïi sao phaûi phaùt nguyeän ? Theo tinh thaàn Ñaïi thöøa Phaät giaùo, ngöôøi tu luoân luoân phaûi phaùt nguyeän ñeå ñaït cho ñöôïc muïc ñích, ñeå thöïc hieän cho ñöôïc yù muoán cuûa mình. Khoâng phaùt nguyeän töùc laø khoâng coù muïc ñích. Khoâng coù muïc ñích thì chuùng ta tu haønh ñeå laøm gì ? Cho neân haïnh nguyeän raát caàn thieát cho ngöôøi tu caàu ñaïo giaûi thoaùt vieân maõn.

Theá naøo laø haïnh nguyeän ? Nguyeän laø sôû nguyeän, laø öôùc muoán cuûa mình. Haïnh laø thöïc haønh. Haïnh nguyeän laø thöïc haønh nhöõng öôùc mong cuûa mình. Vì vaäy nhìn chung ai cuõng coù sôû nguyeän. Nhö ngöôøi ñôøi caàu mong ñöôïc an oån khoeû maïnh. Ngöôøi tu Tònh ñoä nieäm danh hieäu Phaät A Di Ñaø, mong ñöôïc sanh veà coõi Cöïc Laïc. Ngöôøi tu caùc phaùp moân khaùc cuõng vaäy, luoân luoân mong moûi tha thieát ñaït ñöôïc sôû nguyeän cuûa mình.

            Ngöôøi tu thieàn cuõng coù haïnh nguyeän rieâng cuûa mình. Ñoù laø nhöõng mong muoán roäng môû, truøm khaép, khoâng daønh rieâng cho ai, khoâng haïn cuoäc trong phaïm vi naøo. Trong taát caû lôøi phaùt nguyeän, nguyeän lôùn lao nhaát laø nguyeän caàu thaønh Phaät. Ngöôøi tu thieàn chæ nguyeän caàu thaønh Phaät. Phaät laø giaùc. Chuùng ta soáng ñöôïc vôùi taùnh giaùc laø soáng ñöôïc vôùi Phaät cuûa chính mình. Soáng ñöôïc vôùi taùnh giaùc cuûa mình roài thì khoûi caàn mong caàu. Chuùng ta bò caùc söï kieän xung quanh quaáy raày, neân thöôøng mong caàu ñöôïc yeân oån. Nhö beänh taät lieân mieân tu khoâng tieán, mong cho heát beänh. Trí nhôù keùm hoïc kinh hoaøi khoâng thuoäc mong cho ñöôïc thoâng minh saùng suoát v.v… Ñoù laø nhöõng caùch nguyeän öôùc raát töï nhieân bình thöôøng. Nguyeän caàu thaønh Phaät laø öôùc nguyeän lôùn lao, nhöng taùnh giaùc laø caùi saün coù cuûa mình, chæ vì queân maø mình khoâng daùm nhaän, thaønh ra noùi mong caàu cuõng chæ laø moät caùch noùi. Song neáu chæ mong caàu thoâi, e khoù thaønh töïu. Chuùng ta phaûi thöïc haønh nhöõng chí nguyeän cuûa mình cho ñeán ngaøy vieân maõn.

1. Theä Nguyeän Ñoä Taát Caû Chuùng Sanh.

Taát caû nhöõng böùc xuùc, phieàn naõo, khi ñoái duyeân xuùc caûnh laø chuùng sanh trong taâm ta. Nhöõng chöôùng duyeân, thuaän duyeân, moïi hieän töôïng chung quanh chuùng ta laø chuùng sanh ngoaøi taâm. Taát caû ñeàu caàn phaûi ñöôïc ñoä heát. Bôûi vì chuùng sanh beân trong hay beân ngoaøi cuõng ñeàu laø chuùng sanh cuûa taâm. ÔÛ ñaây taïm chia trong ngoaøi ñeå tieän noùi veà phöông tieän tu haønh.

 Chaúng haïn ñoái vôùi chuùng sanh trong taâm, nhöõng thöù laøm ta deã chòu thích thuù, ta thöôøng coù khuynh höôùng nuoâi döôõng hôn laø loaïi tröø chuùng ñi. Ñoái vôùi chuùng sanh ngoaøi taâm, nhöõng caûnh thuaän ta giöõ laïi, caûnh nghòch ta xua ñuoåi. Ngöôøi tu thieàn khoâng neân coù thaùi ñoä nhö theá. Duø thuaän hay nghòch ñeàu phaûi laäp chí quyeát ñoä cho baèng ñöôïc.

Vôùi chuùng sanh ngoaøi taâm, thuaän thì gaéng ñoä theo duyeân thuaän. Nghòch thì gaéng ñoä theo duyeân nghòch. Ñoä ñeán khi naøo chuùng ta bình thaûn, khoâng thaáy coù vaán ñeà deã hay khoù nöõa môùi laø thaät ñoä heát chuùng sanh. Coù theá, môùi xöùng vôùi lôøi nguyeän cuûa Phaät, cuûa Boà-taùt.

Moät khi ñaõ hieåu nhö vaäy, ta khoâng coøn ngaùn phieàn naõo nöõa, vì ñoù laø ñoái töôïng ñeå chuùng ta tu. Nhieàu duyeân phieàn naõo chöøng naøo ta neân vui chöøng naáy môùi phaûi. Coù duyeân phieàn naõo ta môùi bieát vieäc tu haønh cuûa mình thaêng tieán hay khoâng. Moïi thöù chung quanh laëng yeân, thì mình chìm trong ñoù neân seõ khoâng bieát mình ra sao. Coù nhieàu soùng gioù, phong ba baõo taùp môùi bieát taøi cheøo choáng cuûa thuyeàn tröôûng. Bieån laëng soùng yeân thuyeàn bo bo chaïy, ai laùi chaúng ñöôïc. Chæ nhöõng luùc trôøi long ñaát lôû, vieäc noï vieäc kia toái maët toái maøy, maø mình vaãn an nhieân bình thaûn môùi ñích thöïc laø thieàn töû, laø con Phaät. Cho neân caàn laäp nguyeän ñoä taän chuùng sanh.

Theä nguyeän ñoä taát caû chuùng sanh ôû ñaây, tröôùc nhaát laø tieâu dung ñöôïc taát caû nhöõng böïc boäi, phieàn naõo, daáy nieäm loaïn töôûng cuûa chính mình. Trò ñöôïc, buoâng ñöôïc nhöõng thöù naøy töùc laø chuùng ta ñoä chuùng sanh trong taâm. Nhöõng thöù ñoù neáu khoâng trò, chuùng seõ laø giaëc ngaên chöôùng ñöôøng tu cuûa chuùng ta. Trôû ngaïi beân ngoaøi cuõng ñeàu phaùt xuaát töø ñaây. Bieát roài ta phaûi trò thaúng ngay noù. Cho neân Thieàn sö Nam Tuyeàn noùi “taâm bình theá giôùi bình”.

Taâm chæ bình khi naøo ta trò ñöôïc nhöõng ñieân loaïn cuûa chính mình. Phaät daïy “Chieán thaéng traêm ngaøn quaân ñòch chöa goïi laø hieån haùch, chieán thaéng ñöôïc mình môùi laø chieán coâng oanh lieät nhaát”. Chieán thaéng ôû ñaây laø söï bình thaûn, tieâu dung, giaûi thoaùt nhöõng daáy nieäm, nhöõng voïng töôûng laêng xaêng cuûa chính mình. Trong nhöõng sinh hoaït bình thöôøng, nhö luùc aên côm, uoáng nöôùc nguû nghæ… nhieàu khi mình chieán thaéng khoâng noåi. Moät hôùp nöôùc hay moät nguïm côm nuoát khoâng troâi, trong buïng böïc boäi laø chöa töï chieán thaéng ñöôïc. Vieäc laøm naøy laø ñaïi haïnh cuûa Boà-taùt, chaúng phaûi chuyeän thöôøng tình.

Nhöõng vieäc beân ngoaøi chæ hoã trôï, nhaém thaúng beân trong môùi laø ñieàu quan troïng. Caùc Thieàn sö noùi “Tu maø khoâng tu”, nghóa laø khoâng coù ngöôøi tu vaø phaùp ñeå tu.

Chaúng haïn mình ñang noåi giaän ñeán töùc ngheïn. Luùc aáy phaûi tuïng kinh gì ? Tuïng Baùt Nhaõ cuõng khoâng xong. Toát nhaát khi ñoù ta nhìn thaúng vaøo caùi giaän xem noù dieãn tieán ra sao, töï nhieân noù seõ lui tan ngay. Chöøng ñoù chuùng ta mau choùng laáy laïi söï bình tónh vaø chieán thaéng ñöôïc mình. Ñoù laø caùch theå hieän coát loõi cuûa ngöôøi coù coâng phu.

Theä ñoä taát caû chuùng sanh, gaàn nhaát laø ñoä taát caû voïng töôûng cuûa mình vaøo Nieát-baøn. Giaûi quyeát ñöôïc choã naøy roài thì ñôøi soáng chuùng ta raát bình thaûn, an nhieân. Duø baát cöù chuyeän phieàn phöùc gì xaûy ra, nhöng moät khi trong loøng chuùng ta yeân thì moïi thöù ñeàu bình oån. Trong kinh Laêng Nghieâm, Phaät daïy voïng töôûng chæ laø boùng daùng cuûa tieàn traàn. Yeáu chæ tu haønh ôû ñaây chính laø ñoä heát caùc loaïi chuùng sanh voïng töôûng naøy. Bao giôø chuùng ta nhaän roõ voïng töôûng laø nhöõng boùng daùng cuûa tieàn traàn, hö giaû khoâng thaät thì môùi sieâu ñoä ñöôïc chuùng. Ngöôïc laïi chuùng ta vaãn thaáy chuùng thaät, laø thaân thuoäc cuûa mình thì khoù laém. Cöù nghieäm maø xem, neáu chuùng laø thaät thì duø trôøi ñaát bao la, khoâng gian meânh moâng cuõng khoâng theå chöùa heát noåi. Chuùng ñaày aép beân ngoaøi, ñaày aép beân trong, roài thì aên khoâng ñöôïc nguû khoâng yeân. Chæ khi naøo ta thaáy chuùng khoâng thaät, thì môùi hoùa giaûi ñöôïc chuùng. Nhö vaäy, lôøi nguyeän thöù nhaát cuûa chuùng ta laø theä ñoä taát caû chuùng sanh. Töùc laø trò ñöôïc taát caû nhöõng daáy nieäm cuûa mình. Sau ñoù, ta môùi môû roäng hoaëc taïo duyeân hoã trôï moïi ngöôøi chung quanh. Chæ caàn buoâng ñöôïc caùc daáy nieäm laø ta ñaõ taïo döïng ñöôïc theá giôùi bình yeân, nhaân sinh an laïc. Ñoù laø naêng löïc do taâm theå thanh tònh phaùt sinh vaäy. Nhö kinh noùi, theá giôùi Cöïc Laïc hoaøn toaøn khoâng coù tieáng  khoå, noùi gì ñeán khoå caûnh, khoå hình. Ngöôøi ôû ñoù laø caùc baäc thöôïng thieän nhaân, hoùa sanh töø hoa sen, khoâng coù taâm töôûng ñieân ñaûo, voïng ñoäng. ÔÛ ñaáy gioù thoåi, chim keâu ñeàu laø Phaät phaùp.

Theá giôùi chuùng ta chöa ñöôïc vaäy, ñöôøng goà gheà neân caàn phaûi ñaép baèng, troàng theâm hoa caûnh ñeå che laáp choã gai goác. Nhö Thieàn vieän ñaây, caây coái saép xeáp theo moät traät töï nhaát ñònh thì ñeïp, thì hay nhöng chæ laø ñoà giaû. Nhöng neáu khoâng tænh, khoâng kheùo thì ñoà giaû laïi bieán thaønh thaät. Khoâng tin quyù vò thöû böùng vaøi caây caûnh xem, seõ thaáy söï böïc boäi cuûa caùc thieàn taêng. Vì caây cuûa mình, chuøa cuûa mình! Thieân nhieân khoâng phaûi vaäy. Thieân nhieân bình thaûn, bình thöôøng. Caây lôùn moïc cuõng ñöôïc, coû gai moïc cuõng ñöôïc. Thieân nhieân hoàn nhieân khoâng vöôùng baän. Ta ñoán caây, caây khoâng noùi gì. Ñuïng noù, böùng noù, noù cuõng chaúng keâu la. Neáu chuùng ta ñöôïc bình thaûn nhö caây röøng, hoàn nhieân nhö coû noäi, thì khoâng caàn haïn cuoäc vaøo chuyeän ngoài thieàn.

2. Theä Nguyeän Tröø Saïch Taän Goác Moïi Taâm Nieäm Xaáu Aùc Cuûa Chính Mình.

 Lôøi nguyeän thöù hai laø tröø saïch taän goác moïi haønh vi, moïi taâm nieäm xaáu aùc cuûa chính mình. Taïi sao vieäc naøy laïi ñaët thaønh lôøi nguyeän ? Vì coù khi ta laøm ñöôïc nhöõng vieäc lôùn lao beân ngoaøi, nhöng ñoái vôùi nhöõng vieäc bình thöôøng thì ta queân. Nhö ta deã daøng nhaän thaáy veát nhô treân maët ngöôøi, nhöng laïi khoâng thaáy veát nhô treân maët mình. Lôøi nguyeän thöù hai chính laø quay laïi nhìn vaøo mình, töø ñoù chuùng ta môùi coù theå thaáy ñöôïc maët thaät cuûa chính mình.

Nhìn laïi nhö theá naøo ? Nhìn laïi ñeå thaáy nhöõng cuø caën, nhöõng nghieäp taäp cuûa mình. Vôùi baát cöù söï vieäc gì, moãi khi ñoái dieän chuùng ta thaáy trong loøng khoù chòu hay ruùng ñoäng thì coi chöøng, khoâng bình thöôøng roài ! Phaûi phaùt hieän ngay töø goác, töùc trong taâm. Vì beân trong coù saün taäp nghieäp, saün gai goác neân khi beân ngoaøi ñuû ñieàu kieän thì noù lieàn töông öùng phaùt khôûi. Ñoù laø do con khæ cuûa mình chöa nguû, chöa nhaäp ñònh, thaønh ra khi con khæ beân ngoaøi keâu, con khæ beân trong lieàn ñaùp öùng ngay.

Vì vaäy lôøi nguyeän thöù hai laø theä boû nhöõng nghieäp taäp xaáu aùc cuûa mình. Nieäm naøo coøn taêm toái thì chuùng ta loaïi boû ñi. Khoâng phaûi moãi khi noåi giaän, mình giaän cho ñaõ roài mai môùi tu. Hay muoán chöôûi ngöôøi naøo, thì chöôûi cho ñaõ roài ngoài thieàn môùi tu. Tu nhö vaäy treã laém. Tu thì phaûi tu töùc khaéc, neáu khoâng kòp thì khi nghieäp ñaõ taïo roài, quaû baùo hoaøn töï thoï.

Nguyeän laø xin, laø mong moûi. Trong nhaø thieàn mong moûi khoâng phaûi laø yeáu ñuoái caàu caïnh beân ngoaøi, maø laø töï khaéc töï höùa mình seõ coù naêng löïc tænh giaùc, ñeå chuyeån hoùa nghieäp taäp cuõ baèng caùch buoâng heát caùc nieäm xaáu. Khoâng nghó, khoâng noùi, khoâng laøm theo voïng töôûng ñaûo ñieân laø thöïc haønh haïnh nguyeän tu ñaïo giaùc ngoä giaûi thoaùt. “Nieäm daáy, bieát khoâng thaät, lieàn buoâng” laø lôøi daïy thaúng taét vaø ngaén goïn trong nhaø thieàn. Tuy nhieân neáu khoâng coù trí Baùt-nhaõ, thì khoâng bao giôø ta bieát noù khoâng thaät. Lôøi nguyeän thöù hai giuùp loøng mình ñöôïc roãng rang saùng suoát. Con khæ yù thöùc nguû ñi, maëc cho beân ngoaøi theá naøo, beân trong vaãn yeân. Laøm ñöôïc lôøi nguyeän naøy thì ñoái vôùi keû oaùn ngöôøi thaân, taâm thaûy ñeàu bình ñaúng. Moät loøng giuùp ñôõ khi ngöôøi caàn ñeán mình, taâm hoaøn toaøn khoâng choïn löïa. Ñoù chính laø thöïc haønh haïnh nguyeän roäng lôùn cuûa Boà-taùt ñaïo.

Vua Traàn Thaùnh Toâng, thaáy roõ vaø hieåu roõ ñöôïc nhöõng taâm nieäm nhö vaäy, Ngaøi ñaõ laøm baøi saùm hoái saùu caên heát söùc tha thieát, giuùp chuùng ta quaøy ñaàu trôû veà vôùi con ñöôøng chaân saùng. Ñoù laø phaùp tu cuûa haøng Ñaïi thöøa, haøng Boà-taùt. Laø moät vò vua, traêm coâng ngaøn vieäc maø Ngaøi ñaõ laøm ñöôïc, soáng ñöôïc nhö theá. Chuùng ta baây giôø moïi thöù ñaõ ñöôïc ngöôøi tröôùc doïn veõ saün, neáu khoâng tu ñöôïc thì quaû laø ñaùng tieác, ñaùng traùch. Coá gaéng !

3. Theä Nguyeän Hoïc Hoûi Heát Thaûy Giaùo Lyù, Ngheà Nghieäp.

Lôøi nguyeän thöù ba laø theä hoïc hoûi heát thaûy giaùo lyù ngheà nghieäp. Lôøi nguyeän naøy coù taùnh caùch môû roäng. Sau khi ñaõ thöïc hieän ñöôïc hai lôøi nguyeän ñaàu, chuùng ta böôùc sang lôøi nguyeän thöù ba, hoïc ñaïo lyù vaø ngheà nghieäp. Ñaïo lyù ñeå tu vaø ngheà nghieäp ñeå soáng.

Vì Boà-taùt khoâng nhaát thieát chæ laø nhöõng vò xuaát gia, ñaép y oâm baùt hay ôû chuøa, maø hình thöùc sinh hoaït cuûa caùc Ngaøi raát roäng raõi. Coù khi caùc Ngaøi thò hieän laø ngöôøi nöõ, coù khi thò hieän laø vua chuùa, cuõng coù khi laø quæ söù döõ daèn v.v... Caùc hình thöùc naøy ñeàuø vì lôïi ích chuùng sanh. Nhö Boà-taùt Quaùn Theá AÂm, muoán ñoä caùc loaøi quyû chuùa, quyû vöông, quyû ñoùi trong coõi ngaï quyû, Ngaøi thò hieän thaønh Tieâu Dieän ñaïi só v.v…

Boà-taùt thò hieän vaøo taát caû coõi, ñoä taát caû chuùng sinh. Maø muoán vaøo taát caû coõi, ñoä taát caû chuùng sanh thì phaûi coù nhieàu lôùp aùo, nhieàu phöông tieän. Neáu khoâng ñuû phöông tieän thì vieäc ñoä sanh trôû thaønh haïn heïp.

Ví duï coù Phaät töû nöôùc ngoaøi ñeán thieàn vieän, hoï khoâng bieát noùi tieáng Vieät, chö taêng cuõng khoâng bieát noùi tieáng cuûa hoï. Theá laø khoâng ai hieåu ai, thaønh ra mình khoâng theå giaûi thích hay noùi Phaät phaùp gì vôùi hoï. Vaäy thì laøm sao höôùng daãn hoï tu ñöôïc. Do thaáy söï haïn heïp ñoù, maø chuùng ta noi theo göông haïnh cuûa Boà-taùt, nguyeän hoïc hieåu caùc phöông tieän, thò hieän trong caùc taàng lôùp, caùc caûnh ñôøi ñeå vì lôïi ích chuùng sanh. Cho neân muoán thaønh töïu ñöôïc caùc Phaät söï, caàn phaûi coù phöông tieän roäng raõi.

Lôøi nguyeän thöù ba naøy nhaèm ñeå deã daøng haøng phuïc, gaàn guõi giaùo hoùa chuùng sanh. Taâm haïnh cuûa Boà-taùt laø töï giaùc, giaùc tha. Ñaây laø vieäc chính. Töï mình giaùc ngoä nhöng coøn voâ soá chuùng sanh chöa giaùc ngoä. Cuõng nhö mình laø ngöôøi heát khoå, ñuû côm aên aùo maëc, nhöng keû khaùc coøn ñoùi ngheøo thì chuùng ta khoâng theå ngoài yeân ñöôïc. Vôùi taâm haïnh cuûa Boà-taùt, khoâng theå an höôûng moät mình, maø coøn phaûi nghó ñeán voâ löôïng chuùng sanh ñang khoå ñau. Vì vaäy caùc Ngaøi nguyeän khoaùc nhieàu lôùp aùo, vaøo trong taát caû caûnh giôùi, laøm taát caû coâng vieäc, mang laïi lôïi ích cho muoân loaøi.

Chuùng ta coøn nhôù lôøi nguyeän cuûa Boà-taùt Ñòa Taïng. Ngaøi nguyeän ñi vaøo ñòa nguïc, gaàn guõi vôùi caùc chuùng sanh trong ñoù ñeå an uûi, ñoäng vieân hoï. Giuùp hoï nhaän ñöôïc raèng, hoï coù khaû naêng chuyeån hoùa nhöõng khoå ñau maø hoï ñang phaûi gaùnh chòu, hoï coù khaû naêng ñi treân con ñöôøng bình an giaûi thoaùt. Ñoù cuõng laø lôøi nguyeän cuûa voâ löôïng caùc vò ñaïi Boà-taùt, thò hieän khaép nôi nhö Boà-taùt Di Laëc, Boà-taùt Vaên Thuø, Phoå Hieàn…

Chuùng ta cuõng thò hieän, nhöng thò hieän trong saùu neûo luaân hoài vì bò nghieäp daãn. Bò nghieäp daãn neân thaân khaåu yù cuûa ta khoâng thanh tònh. Ñoù laø vì haïnh nguyeän ñôøi tröôùc khoâng trang nghieâm. Neáu ñôøi naøy cöù tieáp tuïc nhö theá thì hoâm naøo quô tay muùa chaân, nhaém maét taét thôû, theo nghieäp troâi daït khoâng bieát ra sao. Voøng nhaân quaû luaân hoài nhieàu voâ keå. Neáu chuùng ta khoâng lo tu taäp, khoâng chuaån bò cho mình, thì töông lai mòt môø  taêm toái. Quí vò cuõng bieát, luùc nhaém maét xuoâi tay taâm nieäm hoãn loaïn laø chuùng ta deã loït vaøo nhöõng caûnh giôùi khoâng toát. Vaäy muoán bình thaûn vui veû luùc ra ñi thì ngay baây giôø, chuùng ta phaûi tu taäp. Coù vaäy môùi mong höôùng ñi cuûa mình ñöôïc thaêng hoa, ñöôïc töï taïi.

Toùm laïi, lôøi nguyeän thöù ba naøy laø lôøi nguyeän ñaày ñuû tinh thaàn haøng phuïc caùc duyeân, ñaày ñuû phöông tieän ñeå lôïi mình lôïi ngöôøi, ñaày ñuû löïc thoâng caûm ñeå khuyeán hoùa nhöõng chuùng sanh ñaõ tin vaø chöa tin.

4. Theä Nguyeän Thaønh Phaät.

Lôøi nguyeän thöù tö laø nguyeän thaønh Phaät. Chuùng ta tu haønh nguyeän thaønh Phaät chöù khoâng nguyeän thaønh gì khaùc. Ñaây laø nguyeän roát sau cuûa ngöôøi tu. Khi phaûi caån thaän, neáu khoâng seõ bò boïn ma löøa gaït. Bôûi vì nhöõng giaû caûnh hieän ra nhö Phaät, Boà-taùt cuõng töø chính coâng phu cuûa mình maø ra. Neáu laàm nhaän thì chuùng ta seõ bò nhöõng giaû caûnh naøy röôùc tröôùc. Cho neân nguyeän thaønh Phaät, nhöng phaûi tænh giaùc, ñöøng ñeå caùc aûo töôûng daãn daét.

Nghieäm laïi ñôøi soáng hieän taïi, chuùng ta raát deã bò aûo töôûng meâ hoaëc. Vì vaäy nguyeän löïc phaûi ñi ñoâi vôùi trí tueä, vôùi coâng phu thieàn ñònh. Muïc ñích tu hoïc cuûa chuùng ta laø laøm sao taäp trung vaøo vieäc lôïi ích cho taát caû chuùng sanh. Ngöôøi thöïc hieän ñöôïc lôøi nguyeän naøy laø ngöôøi laøm chuû ñöôïc nhaân quaû, khoâng laàm ñoái vôùi taát caû caûnh duyeân, töï taïi tröôùc moïi hoaøn caûnh. Sôû dó chuùng ta sôï seät caàu cöùu laø vì chuùng ta khoâng laøm chuû ñöôïc nhaân quaû. Neáu mieäng cöù nguyeän khoâng vaøo nhöõng nôi khoå ñau, nhöng thaân yù cöù gaây nhaân khoå ñau thì nguyeän cuõng voâ ích. Khoå ñau naøy laø quaû cuûa caùc nhaân mình ñaõ gaây taïo. Chính nhaân naøy troùi buoäc khieán mình khoâng thoaùt khoûi khoå ñau. Thaønh ra toát nhaát laø ñöøng gaây nhaân, ñeå khoûi phaûi sôï seät caàu cöùu van xin ai.

Lôøi nguyeän naøy taäp trung vaøo naêng löïc thaønh Phaät, hoaøn toaøn giaùc ngoä giaûi thoaùt. Muoán theá, chuùng ta phaûi bieát boû caùi giaû vaø nhaän caùi thaät laø taùnh giaùc cuûa mình. Töø ñoù laøm taát caû Phaät söï ñeàu töø taùnh giaùc.

Chö Toå daïy cuoäc ñôøi giaû, caûnh duyeân giaû, con ngöôøi giaû. Quan heä cha meï anh em thaày baïn chaúng qua cuõng chæ laø giaû taïm. Coù roài cuõng thaønh khoâng, bôûi höõu hình thì höõu hoaïi. Caùi gì raøng buoäc chuùng ta ? Ngöôøi saùng chæ kheùo söû duïng thaân naøy, caûnh naøy ñeå tu haønh cho ñöôïc keát quaû vieân maõn.

Trong coâng phu haèng ngaøy, ngaøi Ñaïi Hueä daïy: “Nghòch caûnh phaù deã, maø thuaän caûnh thì phaù khoù. Nghòch caûnh chæ caàn toán moät chöõ nhaãn, ñònh tænh giaây laùt lieàn maát. Thuaän caûnh khoâng coù choã cho ta laån traùnh, nhö nam chaâm gaëp saét, hai thöù hôïp nhau töï nhieân laøm thaønh moät choã”. Nghóa laø gaëp caûnh nghòch, chuùng ta chæ caàn nhaãn moät chuùt thì qua ñöôïc. Ai trong chuùng ta cuõng sôï nghòch caûnh. Nhöng thaät ra nghòch caûnh khoâng phaûi laø ñieàu ñaùng sôï. Vì noù khoâng thuaän loøng thuaän yù mình, neân mình khoâng coù taâm naém giöõ. Chæ caàn nhaãn laø qua.

Ngöôïc laïi, gaëp caûnh thuaän thì ta khoâng coù choã naøo ñeå phaù. Laøm sao phaù ñöôïc ? Nhö baûo mình ñaùnh moät ngöôøi mình thöông, laøm sao ñaønh loøng ñaùnh ? Trong kinh Phaät daïy, caùc vò tu nhaäp Boà-taùt ñòa, ñeán ñòa thöù taùm laø Baát ñoäng ñòa thì ñònh tueä troøn ñaày. Khi naøy ñöôïc Baùo thaân Phaät khuyeán hoùa khôûi ñaïi töø bi, vaøo trong taát caû caûnh giôùi sai bieät, tu taäp taát caû Phaät ñaïo, ñeå thaønh töïu Phaät vò. Caùc vò A La Haùn nhaäp voâ sanh vò roài, cuõng ñöôïc khuyeán hoùa nhaäp Boà-taùt ñaïo ñeå thaønh Phaät khoâng neân an truï trong hoùa thaønh. Hoùa thaønh laø moät thuaän caûnh gaây trôû ngaïi cho vieäc thaønh töïu quaû Phaät.

Thôøi ñöùc Phaät coøn taïi theá, sau ngaøy maõn haï, caùc thaày Tyø-kheo töø nhöõng truù xöù khaùc trôû veà tinh xaù Kyø Hoaøn ñaûnh leã ñöùc Theá Toân caàu chæ giaùo. Treân ñöôøng veà, caùc vò thaáy moät ngöôøi ñang bò xieàng xích goâng cuøm. Khi gaëp Phaät, caùc thaày keå laïi söï vieäc treân vaø thöa hoûi: “Baïch ñöùc Theá toân ! Treân ñôøi naøy coù sôïi giaây naøo cöùng chaéc hôn thöù xieàng xích ñoù khoâng ?”. Ñöùc Phaät ñaùp: “Sôïi daây aùi luyeán coøn cöùng chaéc hôn nhieàu laàn sôïi daây xieàng xích aáy nöõa”. Roài ñöùc Phaät keå caâu chuyeän sau.

Coù moät Phaät töû hieáu haïïnh, khi meï giaø maát oâng xin ngöôøi baïn ñôøi cho oâng ñi tu ñeå baùo hieáu. Ngöôøi vôï baûo: “Toâi ñang coù thai, thoâi thì raùng ñôïi ñeán khi sinh nôû xong, thaáy ñöôïc maët con roài haõy ñi”. Nghe hôïp lyù oâng cuõng raùng. Khi sanh roài, ngöôøi vôï laïi baûo “Thoâi, ñôïi con döùt söõa, toâi coù theå laøm ñöôïc caùc vieäc, roài ñi haõy coøn kòp”. OÂng nghe cuõng hôïp tình, thaønh xuoâi theo laàn nöõa. Nhöng khi ñöùa con vöøa döùt söõa thì vôï laïi coù thai, roài… boån cuõ soaïn laïi. Cuoái cuøng oâng phaûi boû qua nhöõng lôøi tæ teâ, döùt khoaùt ñeán gaëp Phaät vaø noã löïc tu haønh ñaéc quaû.

Sau khi ñaéc quaû, oâng tuyeân boá: “Ta ñaõ gan daï beû gaõy goâng cuøm beàn chaéc nhaát. Ñoù laø goâng cuøm duïc nhieãm. Ta ñaõ chaët ñöùt sôïi daây raøng buoäc chaéc chaén nhaát, ñoù laø loøng luyeán aùi vôï con”. Daây laøm baèng saét, baèng gai hay baèng goã chöa phaûi laø beàn chaéc. Sôïi daây beàn chaéc chính laø sôïi daây aùi luyeán raøng buoäc vôï con.

Quí vò thaáy, thuaän caûnh eâm aám seõ raøng buoäc nhö vaäy, cöù maét xích naøy noái tieáp maét xích kia voâ keå, khoâng khi naøo döùt heát. Nghieäm laïi loøng mình, ai cuõng coøn sôïi daây aùi luyeán naøy. Goâng cuøm xieàng xích chæ laø hình thöùc caïn côït beân ngoaøi. Sôïi daây luyeán aùi môùi laø thöù voâ hình troùi buoäc ngaøn ñôøi, khoù maø nhuùc nhích cuïc cöïa. Khoâng haún ai cuõng aùi luyeán vôï con, nhöng sôïi daây luyeán aùi gia laø tieâu bieåu nhaát. Roài coøn vaøng baïc, ñòa vò, raát nhieàu thöù... Ngöôøi tu chuùng ta phaûi caét cho ñöôïc sôïi daây naøy, phaûi töï gôõ töï thaùo, khoâng ai laøm duøm cho mình. Khi naøo thaùo gôõ ñöôïc thì môùi noùi ñeán chuyeän töï do töï taïi.

Song nghòch caûnh hay thuaän caûnh gì cuõng ñeàu khoâng thaät. Laøm chuû ñöôïc nghòch caûnh thuaän caûnh thì chuùng ta seõ an laïc. Ñaây laø choã nhaém cuûa ngöôøi tu thieàn, laø choã chuùng ta duïng coâng phu. Chæ caàn tænh giaùc, vieäc gì cuõng xong.

Toùm laïi, trong baøi trang nghieâm haïnh nguyeän hoâm nay, toâi neâu leân boán ñieàu caàn thieát giuùp ngöôøi tu chuùng ta ñi töø ñòa vò phaøm phu ñeán ñòa vò Phaät. Ñöôøng tu haønh gian nan, Phaät ñaïo khoù thaønh, neáu khoâng coù haïnh nguyeän thì khoù maø vöôït qua. Laø ngöôøi con Phaät, tu theo haïnh Boà-taùt haïnh Phaät, chuùng ta coá gaéng chí thaønh phaùt nguyeän vaø trang nghieâm haïnh nguyeän cuûa mình. Ñöôïc vaäy môùi mong thaønh töïu ñöôïc ñaïo nghieäp giaùc ngoä giaûi thoaùt.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM