HÖÔNG THIEÀN

H.T THÍCH NHAÄT QUANG

TÒNH TU BA NGHIEÄP

Buoåi sinh hoaït hoâm nay toâi seõ noùi veà caùch thöùc chöõa trò ba nghieäp thaân, khaåu, yù. Trong ba nghieäp ñoù, yù nghieäp laø quan troïng nhaát.

Tröôùc nhaát toâi noùi nguyeân nhaân khieán ba nghieäp taïo toäi. Noùi nguyeân nhaân töùc laø coù nhaân duyeân, ñuû nhaân ñuû duyeân thì nguyeân nhaân naøy daãn ñeán keát quaû cuûa noù. Nguyeân nhaân laø naêng löïc, naêng löïc ñoù laø nghieäp. Ñaõ thaønh nghieäp roài thì seõ coù quaû baùo.

Ngöôøi hieåu Phaät phaùp, thaáy roõ nhöõng nhaân toá naøy khôûi ra töø söï laàm meâ. Hoaëc noùi, hoaëc nghó, hoaëc laøm theo daáy khôûi cuûa ba nghieäp. Chuùng ta thieáu töï chuû, thieáu tænh saùng seõ deã daøng chaáp nhaän theo taäp nghieäp. Bôûi vaäy cho neân laøm baát cöù vieäc gì, noùi nhöõng lôøi gì hoaëc suy nghó vaán ñeà gì, chuùng ta ñeàu phaûi nghieäm xeùt kyõ, ñeå ngaên chaën ba nghieäp cuûa mình, khoâng cho noù taïo nhaân baát thieän.

Phaät daïy voâ minh daãn chuùng ta ñi taïo nghieäp. Voâ minh laø meâ laàm, taêm toái. Bôûi môø mòt khoâng tænh saùng, khoâng laøm chuû ñöôïc ba nghieäp, cöù maëc tình taïo nhaân ñeán khi thaønh quaû roài than khoå. Neáu chuùng ta tænh taùo, laøm chuû ñöôïc thì coù theå naém ñöôïc vaän meänh cuûa mình. Ñieàu ñoäng ñöôïc ba nghieäp ñi theo nhöõng con ñöôøng laønh. Tieán leân nöõa laø ñi tôùi giaùc ngoä, giaûi thoaùt.

Muoán laøm chuû ñöôïc thì phaûi coù trí tueä. Nhôø coù trí tueä neân yù nghó toát, mieäng noùi lôøi toát, thaân laøm vieäc toát. Luùc tuïng kinh, khi toïa thieàn hoaëc laøm taát caû coâng vieäc ñeàu phaûi vaän duïng trí tueä. Ñoù laø ñieåm then choát cuûa ngöôøi tu. Coù trí tueä thì khoâng coù voâ minh. Coøn moät chuùt voâ minh, noù cuõng seõ daãn mình ñi trong taêm toái. Gioáng nhö töøng gioït nöôùc nhoû daàn daàn laøm ñaày chung lôùn, moät ñoùm löûa nhoû aâm æ cuõng chaùy lan caû khu röøng lôùn. Phaät nhaéc nhôû chuùng ta phaûi tænh giaùc, ñeå loaïi tröø taát caû nhöõng taêm toái coøn vöôùng maéc trong loøng. Vöôùng moät chuùt laø coøn coù vaán ñeà, laø coøn baát an. Do si meâ neân laàm nhaän, thaáy khoâng ñuùng, do vöôùng maéc voïng töôûng… Khoâng ñeå si meâ taùc ñoäng thì ba nghieäp seõ thanh tònh. Muoán nhö vaäy chuùng ta phaûi tu theá naøo ? Ñoù laø ñoù laø ñieàu quan troïng toâi muoán noùi.

Phaät daïy ngay nôi caùc giaùc quan cuûa mình laø con ñöôøng daãn ñi trong luaân hoài sanh töû, maø cuõng chính ngay ñoù laø con ñöôøng daãn ñeán Nieát-baøn an vui. Meâ laàm chaïy theo traàn caûnh thì ba nghieäp khoâng thanh tònh. Tænh taùo saùng suoát khoâng chaïy theo caùc caûnh duyeân thì ba nghieäp thanh tònh. Cho neân phaûi tu ngay nôi saùu caên. Saùu caên thanh tònh thì ba nghieäp trôû thaønh giôùi ñònh hueä. Saùu caên lao theo saùu traàn thì ba nghieäp trôû thaønh ba ñoäc. Vì vaäy giöõ gìn caùc caên thanh tònh laø tònh tu ba nghieäp, cuõng laø trôû veà choã chaân thaät mieân vieãn, khoâng coøn khoå ñau nöõa.

Chuùng ta coù nhieàu thöù meâ laàm thaät voâ lyù. Söï meâ laàm ñoù khoâng haïn cuoäc ôû löùa tuoåi naøo hay giôùi tính naøo. Chaúng haïn mình cöù töôûng maáy cuï giaø baûy taùm möôi tuoåi khoâng coù phieàn naõo. Nhöng thaät ra ñoâi khi caùc cuï phieàn naõo coøn hôn giôùi treû nöõa. Phieàn naõo vì tuoåi giaø yeáu ñau, aên khoâng ñöôïc, nguû khoâng ñöôïc. Phieàn naõo vì chaùu noäi, chaùu ngoaïi, chaùu coá, chaùu chaéc. Phieàn naõo vì con meøo con choù xoùm gieàng… ñuû thöù chuyeän treân ñôøi, caùi gì cuõng phieàn naõo ñöôïc heát.

Hoaëc mình töôûng ngöôøi nhoû tuoåi luùc naøo cuõng vui veû, thaân theå khoûe maïnh khoâng coù phieàn naõo, nhöng teù ra hoï cuõng phieàn naõo chuyeän baïn beø, chuyeän thi cöû hoïc haønh, chuyeän tình caûm rieâng tö… Coøn löùa tuoåi trung nieân thì thoâi, maéc möùu chuyeän ñôøi, chuyeän laøm aên, chuyeän gia ñình, ñuû thöù… ñaày daãy phieàn naõo. Nghóa laø khoaûng treân khoaûng döôùi khoaûng giöõa gì, trong löùa tuoåi naøo cuõng coù phieàn naõo heát.

Phieàn naõo laø khaùch khoâng heïn maø ñeán, noù muoán ñeán luùc naøo thì ñeán, neáu chuùng ta khoâng coù söï töï chuû. Nhieàu khi trong giaác nguû noù ñeán, laøm cho mình nhöùc ñaàu nguû khoâng ñöôïc. Saùng ra choaùng vaùng khoâng laøm gì ñöôïc caû, laïi tieáp tuïc phieàn naõo. Cho neân thieáu tænh giaùc, khoâng coù trí tueä thì bò phieàn naõo chi phoái, ñieàu ñoäng laøm cho mình khoå sôû, ñieâu ñöùng, khoâng yeân.

Vieäc ñoái trò phieàn naõo raát khoù khaên, neân ngoaøi söï coá gaéng ôû töï thaân, chuùng ta cuõng raát caàn ñeán thieän höõu tri thöùc trôï löïc theâm. Nghóa laø chuùng ta khoâng gaëp minh sö, khoâng gaàn guõi baïn toát, khoâng ñöôïc uoán naén nuoâi döôõng trong chaùnh phaùp thì khoù maø ñieàu phuïc caùc nghieäp cuûa mình. Vì vaäy thaân caän vôùi thieän höõu tri thöùc, boài döôõng chaùnh phaùp laø nhöõng ñieàu kieän ban ñaàu trong vieäc tu taäp cuûa keû sô cô.

Tuy nhieân trí quaùn vaãn laø ñieàu then choát trong coâng phu tu haønh. Trí quaùn laø gì ? Töùc laø söï soi roïi, soi roïi laïi mình vaø soi roïi taát caû söï kieän chung quanh ta. Thieáu trí quaùn thì khoâng theå tu ñöôïc. Chæ duøng trí quaùn môùi thaáy ñöôïc leõ thöïc cuûa caùc phaùp. Thaáy ñöôïc leõ thaät caùc phaùp töùc laø thaáy chaân lyù. Thaáy ñöôïc chaân lyù töùc laø khoâng coøn laàm laãn nöõa. Khoâng coøn laàm laãn laø heát voâ minh. Heát voâ minh laø heát nghieäp, töï taïi giaûi thoaùt.

Ví duï Phaät noùi caùi nhaø khoâng thaät. Do coät keøo xuyeân trính hôïp laïi môùi thaønh caùi nhaø. Ngöôøi coù trí nghe theá bieát nhaän ñònh thì tin theo, Phaät goïi ñoù laø ngöôøi coù trí tueä. Coøn ngöôøi thieáu trí nghe theá khoâng tin, Phaät goïi ñoù laø keû si meâ. Chuùng ta laø ñeä töû Phaät phaûi thaáy ñöôïc thöïc chaát cuûa caùc phaùp. Thaáy roài phaûi öùng duïng tu taäp. Cho neân xöû duïng trí quaùn chính laø tu taäp vaäy.

Nhö Phaät noùi caùi nhaø khoâng thaät töùc laø chæ thaúng chaân lyù. Chaúng nhöõng caùi nhaø maø taát caû caùc thöù beân ngoaøi hay ngay nôi baûn thaân chuùng ta cuõng vaäy. Thöôøng xuyeân quaùn chieáu caùc phaùp beân ngoaøi, cho ñeán thaân taâm naøy khoâng coù gì chaéc thaät caû. Thaáy roõ nhö vaäy môùi khoâng coøn baùm chaët vaøo ñoù maø taïo caùc nghieäp. Vieäc tu taäp laø phaûi bieán lyù thuyeát thaønh hieän thöïc, neáu khoâng noù chæ laø lyù thuyeát suoâng, khoâng coù giaù trò gì.

Moãi ngaøy cöù saùng ra thì aên saùng, ñeán tröa duøng côm tröa, chieàu tôùi laïi aên chieàu… Ngaøy qua ngaøy, naêm taøn thaùng luïn cöù troâi giaït beành boàng nhö theá thì bao giôø môùi thoaùt khoûi tam giôùi. Sôû dó chuùng ta troâi noåi maõi laø vì mình chaáp nhaän nhö vaäy. Phieàn naõo thì than khoå maø tu thì khoâng chòu tu. Cöù chieàu uoán theo ba nghieäp, maëc tình cho noù nghó, noùi, laøm lung tung; khoâng ra söùc ñieàu phuïc chuyeån ñoåi thì bao giôø ba nghieäp môùi thanh tònh ñöôïc.

Muoán laøm chuû ñöôïc ba nghieäp, thöù nhaát laø phaûi tænh taùo saùng suoát. Thöù hai phaûi thaân caän thieän höõu tri thöùc. Thöù ba laø phaûi duøng trí quaùn soi roïi taän coäi nguoàn cuûa taát caû caùc phaùp. Ñoái vôùi ngöôøi tu, nhaát laø tu thieàn caàn phaûi vaän duïng trí tueä moät caùch trieät ñeåù. Qua ba ñieàu chuùng toâi neâu leân, neáu quyù vò thöïc hieän ñöôïc thì coù theå trò heát phieàn naõo, laøm chuû ñöôïc ba nghieäp cuûa mình. Caùc kinh Tònh Ñoä thöôøng daãn lôøi Phaät daïy: “Tam nghieäp haèng thanh tònh, ñoàng Phaät vaõng Taây phöông”. Nghóa laø ba nghieäp maø thanh tònh thì cuøng vôùi chö Phaät sanh veà Taây phöông. Giaûn dò nhö theá.

Keá ñeán, toâi noùi nhöõng duyeân khieán cho chuùng ta khoâng ñöôïc giaûi thoaùt. Giaûi laø côûi ra, thoaùt laø troùt loït, khoâng dính maéc gì heát. Thöôøng noùi giaûi thoaùt laø ñöôïc töï taïi, khoâng coøn vöôùng maéc trong sanh töû nöõa. Phaät noùi caùc phaùp coù thaønh thì coù hoaïi, thaân naøy coù sinh thì coù töû, vaät gì coù hôïp thì coù tan. Khoâng moät phaùp höõu vi naøo hình thaønh, maø khoâng coù söï bieán dòch tan hoaïi. Chuùng ta hoïc thuoäc, coù theå giaûi thích cho ngöôøi khaùc hieåu nhö vaäy nhöng baûn thaân mình thì khoâng aùp duïng ñöôïc nhöõng ñieàu ñoù. Bôûi khoâng aùp duïng ñöôïc, neân chuùng ta bò phieàn naõo laøm hoaëc loaïn khieán cho ba nghieäp khoâng thanh tònh.

Khi phaûi chia lìa ngöôøi thaân chuùng ta khoùc. Caàu mong ñieàu gì maø khoâng ñöôïc chuùng ta buoàn. Cöù theá maø phieàn naõo luoân. Ñoù laø taïi vì chuùng ta nuoâi döôõng, phaùt trieån noù trong taâm. Theá neân Phaät baûo chuùng sanh meâ toái thaät ñaùng thöông. Ñieàu naøy mình ñaõ hoïc laâu roài, mình coøn noùi cho ngöôøi khaùc nghe nöõa, nhöng baûn thaân mình khoâng aùp duïng. Cho neân roài mình cuõng khoùc, cuõng cöôøi, cuõng than traùch ñuû thöù chuyeän treân ñôøi.

Toùm laïi chuùng ta coøn bò taùc ñoäng bôûi nhöõng nhaân toá beân ngoaøi thì caùi u nhoït phieàn naõo vaãn hoaønh haønh beân trong hoaøi. Ngöôøi ñaày phieàn naõo laø ngöôøi coù muïc gheû beân trong. Ngöôøi ta goïi laø ung thö. Muïc gheû ñoù lôùn leân, roài vôõ ra thì cheát. Ung thö laø baát trò, ngöôøi ñôøi coøn sôï beänh naøy. Huoáng laø ngöôøi tu laïi nuoâi döôõng muïc gheû trong taâm.

Phaät noùi thaân naøy laø gheû ñoùi, neân noù ñoøi aên ñuû thöù. Coù ai daùm nhìn nhaän thaân mình nhö theá khoâng ? Neáu nhaän ra ñöôïc nhö theá thì ngöôøi ta ñaâu coøn giaønh giöït nhau töøng mieáng aên, hôn thua nhau töøng tieáng noùi. Cho neân do yù nghó khoâng ñuùng, daãn tôùi nhaän ñònh sai laàm, thaønh ra thaân mieäng laøm baäy. Theá laø ba nghieäp laãy löøng, daãn ta ñi theo con ñöôøng cuûa noù. Vì vaäy muoán tònh tu ba nghieäp thì phaûi tònh caùi yù tröôùc tieân. Nghe giaùo phaùp Phaät daïy, yù khoâng nghó vieãn voâng, ñieân ñaûo thì taâm mieäng cuõng yeân oån theo.

Söï bình an ñoù laø do ôû chính ta maø ra. Khoâng coù ñöùc Phaät hay vò Boà-taùt naøo trao cho ta ñöôïc caû. Chuùng ta gaày döïng töø nôi cuoäc soáng, quaùn saùt ngay ôû saùu caên. Ñoù laø con ñöôøng duy nhaát treân loä trình tieán tôùi giaùc ngoä giaûi thoaùt. Ngöôøi con Phaät neáu coù trí löïc, nhaän ñònh, soáng ñöôïc nhö vaäy thì nhaát ñònh seõ thoaùt khoûi voâ minh, ñöôïc giaûi thoaùt an vui. Ví duï mình sôï mau giaø, sôï beänh khoå sôï cheát, lo sôï ñuû thöù. Baây giôø hoïc Phaät, mình bieát thaân naøy laø ñoà giaû, coù ngaøy seõ tan raõ, lo cuõng chaúng ích gì, thoâi khoâng theøm lo nöõa. Lo töùc laø khôûi nieäm toan tính. Thaân naøy khoâng keùo daøi hôn moät hôi thôû, maø mình tính tôùi chuyeän traêm naêm ngaøn naêm thì thaät laø daïi khôø. Moät chuùt xíu vaäy thoâi, neáu chuùng ta nhaän ñònh ñuùng thì seõ chuyeån caû moät cuoäc ñôøi, töø lo aâu tính toan thaønh ra töï taïi an vui.

Trí löïc khoâng hieän tieàn, söï tu taäp khoâng taêng tieán thì ñoái vôùi nghieäp mình bò ñoäng, khoâng laøm chuû ñöôïc. Phaät, Boà-taùt laøm chuû ñöôïc nghieäp, giaûi tröø ñöôïc nghieäp neân caùc Ngaøi an vui vónh vieãn. Coøn vôùi chuùng ta bò nghieäp keùo loâi neân ñau khoå trong sanh töû khoâng coù ngaøy cuøng. Ngaøi Khueâ Phong noùi ngöôøi khoâng tænh taùo saùng suoát seõ bò nghieäp keùo loâi. Coøn ngöôøi tænh taùo saùng suoát hay chuyeån ñöôïc nghieäp.

Laïi nöõa, chuùng ta khoù chaáp nhaän buoâng boû thaân taâm naøy laø vì söï hieän dieän cuûa ngaõ. Noù luoân tieàm phuïc beân trong ñeå baûo veä cho nhöõng lyù leõ sai laàm do voâ minh voïng töôûng xuùi giuïc. Ngaõ laø gì ? Phaät noùi ngaõù laø nguïc tuø giam haõm tueä maïng chuùng ta. Ngaõ khoâng thaät coù, noù chæ laø moät saûn phaåm cuûa voâ minh. Noù khoâng coù hình töôùng döõ daèn, traêm tay ngaøn maét nhöng noù cöù choân chaët, troùi buoäc ta khoâng thoaùt ra ñöôïc. AÊn maëc, nguû nghæ, thöông gheùt, vui buoàn, tieáp xuùc laøm vieäc… töïu trung ñeàu vì baûn ngaõ maø ra. Ngöôøi tu nhaát ñònh phaûi deïp phaù baûn ngaõ thì môùi coù theå thaønh töïu ñaïo nghieäp ñöôïc.

Trí tueä phaùt sinh thì baûn ngaõ seõ khoâng coøn. Noù ñaõ bò caây kieám trí tueä chaët ñöùt roài. Trí tueä laø söï nghieäp cuûa ngöôøi tu. Coù trí tueä môùi quaùn chieáu laïi mình, thaáy ñöôïc thaân naøy do töù ñaïi hôïp thaønh khoâng thaät, taâm naøy voâ thöôøng luoân luoân thay ñoåi, caùi gì laø mình, caùi gì laø ngaõ ? Bieát roõ nhö vaäy roài, khoâng coøn ñaém luyeán thaân, khoâng coøn chaáp giöõ thaân. Nhôø theá ta khoâng lo sôï söï thònh suy, ñöôïc maát cuûa caùc phaùp höõu hình höõu hoaïi. Soáng cheát ñaõ khoâng maøng thì noùi gì ñeán caùc thöù khaùc, do ñoù ta döøng ñöôïc söï taïo taùc cuûa ba nghieäp.

Cho neân giai ñoaïn thöù nhaát laø laøm sao thaáy roõ ñöôïc söï hôïp tan cuûa caùc phaùp, töùc laø thaáy ñöôïc thöïc chaát cuûa caùc phaùp thì mình khoâng bò noù keùo loâi nöõa. Thöù hai laø nhaän ra ñöôïc ngaõ  khoâng thaät, ñöøng ñeå noù troùi buoäc nöõa thì goïi laø giaûi thoaùt. Ñoù laø hai vaán ñeà chuû yeáu treân böôùc ñöôøng tu.

ÔÛ ñaây noùi tu töùc laø chuùng ta phaûi duõng maõnh tinh tieán, kieân trì laâu daøi. Phaät daïy:

            Phaät phaùp khoâng nhieàu,

            Ngöôøi laâu beàn khoù coù.

            Hoïc ñaïo nhö taâm ban ñaàu,

            Thaønh ñaïo haún coù thöøa.

            Tröôùc sau khoâng heà ñoåi,

            Môùi thaät laø baäc tröôïng phu.

Phaät phaùp khoâng nhieàu, bôûi vì taát caû vaán ñeà Phaät neâu leân cuõng chæ vì moät muïc ñích giuùp cho chuùng sanh döùt tröø heát phieàn naõo, ñöôïc töï taïi giaûi thoaùt. Nhöng vì chuùng sanh coù nhieàu taäp khí, nhieàu beänh khaùc nhau neân Phaät cuõng uyeån chuyeån noùi thaønh nhieàu caùch, chôù thaät ra phaùp Phaät cuõng chæ coù baáy nhieâu ñoù thoâi.

Ngöôøi laâu beàn khoù coù, töùc laø ngöôøi kieân trì, ngöôøi phaùt taâm tröôøng vieãn raát ít. Phaàn nhieàu tu thì cuõng coá gaéng nhöng gaëp khoù thì nghæ hoaëc thoaùi lui. Tu nhaøn nhaøn thì ñöôïc, chöù duøi cho luûng ñaùnh cho phuûng, thì thaät hieám hoi tìm ñöôïc ngöôøi naøy. Thaønh ra noùi ngöôøi laâu beàn khoù coù.

Hoïc ñaïo nhö taâm ban ñaàu, töùc laø taâm chí thaønh khaån tha thieát, chæ mong caàu ñöôïc thaønh Phaät thoâi, khoâng caàu gì khaùc. Neáu ngöôøi hoïc ñaïo giöõ ñöôïc taâm ban ñaàu maõi thì chuyeän thaønh Phaät khoâng khoù. Cho neân noùi hoïc ñaïo nhö taâm ban ñaàu thì thaønh ñaïo haún coù thöøa. Vieäc aáy chaéc chaén nhö vaäy, khoâng nghi.

Tröôùc sau khoâng heà ñoåi, môùi thaät laø baäc tröôïng phu. Nghóa laø ngöôøi tu haønh tröôùc sau khoâng thay ñoåi, ñoù môùi laø tröôïng phu. Ngöôøi naøy khi ñaõ quyeát thì phaûi laøm cho ñöôïc. Khoâng phaûi tröôïng phu laø ngöôøi to lôùn, hoaëc kyø laï hôn thieân haï. Ngöôøi tröôïng phu laø ngöôøi thuûy chung döùt khoaùt, moät tieán thì nhaát ñònh khoâng luøi. Tröôïng phu laø nhöõng baäc coù yù chí cao vôøi, kieân ñònh tu cho thaønh Phaät môùi thoâi. Chöøng naøo baèng Phaät môùi vöøa loøng con, chöa baèng thì chöa haøi loøng.

Ngöôøi tu theo ñaïo Phaät neáu khoâng ñaày ñuû yù chí, khoâng coù söï quyeát taâm chòu ñöïng thì seõ khoâng ñi tôùi ñaâu heát. Do ñoù chuùng ta phaûi luoân giöõ vöõng taâm ban ñaàu cuûa mình. Taát caû ngöôøi tu ñeàu nhôù nghó, thöïc hieän sôû nguyeän duy nhaát cuûa mình laø tu haønh cho tôùi giaùc ngoä vieân maõn môùi thoâi. Ñoù laø baäc tröôïng phu. Phaät, Boà-taùt laø nhöõng baäc ñaïi tröôïng phu. Phaät laø gì ?  Laø ngöôøi ñaõ giaùc ngoä. Boà-taùt laø gì ? Laø ngöôøi ñang thöïc hieän ñaïo giaùc ngoä. Phaät laø baäc giaùc ngoä hoaøn toaøn, Boà-taùt laø nhöõng vò ñang giaùc ngoä töøng phaàn. Chuùng ta ñang hoïc, ñang thöïc hieän nhöõng haïnh nguyeän ñoù, vaäy chuùng ta cuõng coù phaàn. Noùi tröôïng phu laø trong ñoù coù chuùng ta.

Trôû laïi vaán ñeà ban ñaàu, muoán tònh tu ba nghieäp thì ñieàu thöù nhaát laø ñoái vôùi nhöõng taät xaáu cuûa thaân khaåu yù, chuùng ta khoâng ñeå cho noù phaùt khôûi nöõa. Traùi laïi chuùng ta coá gaéng phaùt huy nhöõng ñöùc taùnh cao thöôïng toát ñeïp ñeå chuyeån hoùa thaân khaåu yù nghieäp. Ñoái trò ñöôïc ba nghieäp cuûa mình goïi laø tu. Thaáy ñöôïc thöïc chaát cuûa noù khoâng thaät, khoâng ñeå cho noù lao lung keùo loâi, daãn daét mình maø mình phaûi laøm chuû noù. Ñoù laø chuùng ta hoïc theo haïnh nguyeän giaùc ngoä vaø thöïc hieän tinh thaàn giaùc ngoä giaûi thoaùt cuûa Phaät.

Ñieàu thöù hai laø chuùng ta neân traùnh xa nhöõng nghieäp xaáu, bôûi vì noù seõ thieâu ñoát thaân taâm ta. Ngöôøi tu phaûi duøng trí tueä thaáu ñaït ñöôïc voïng töôûng daáy khôûi laø khoâng thaät neân phaûi phoøng trò nhöõng daáy nieäm cuûa mình. Ñeán ñaây toâi nhaéc laïi lôøi Hoøa thöôïng. Hoøa thöôïng daïy “nieäm khôûi lieàn buoâng”. Buoâng ñöôïc thì ñònh tænh hieän tieàn. Coù ñònh lieàn phaùt sinh trí tueä, cho neân ñaây cuõng laø phaùp tu ñònh tueä ñoàng ñaúng. Soáng trong ñònh thì khoâng bò voïng töôûng keùo loâi, tueä giaùc hieän tieàn. Ngöôøi nhö theá laø ngöôøi giaûi thoaùt khoûi caùc nghieäp troùi buoäc, töï do töï taïi.

Ñieàu thöù ba laø khoâng bò nhöõng nieäm töôûng laêng xaêng keùo loâi, thì ñaïo quaû giaûi thoaùt chaéc chaén seõ ñaït ñöôïc. Baát luaän taïi gia hay xuaát gia, neáu coá gaéng tu taäp, trao doài taâm trí ñeå thoaùt khoûi voøng phieàn naõo tham saân, haún nhieân ngöôøi aáy seõ ñöôïc giaûi thoaùt an vui. Ñieàu naøy chuùng ta phaûi quyeát taâm thöïc hieän. Phaät noùi taát caû chuùng sinh ñeàu coù khaû naêng thaønh Phaät. Vaäy taïi sao chuùng ta khoâng thöïc hieän ngay. Phaán ñaáu thöïc hieän cho ñöôïc lôøi daïy cuûa Phaät laø tònh tu ba nghieäp ñeå ñi ñeán giaûi thoaùt.

Nieát-baøn giaûi thoaùt ñoù phaûi töï mình gaày döïng, töï mình tu taäp. Ñaïo Phaät chaân chính khoâng daïy chuùng ta ngoài chôø caùc baäc thaùnh linh treân nuùi treân non ban phuùc giaùng hoïa. Tinh thaàn giaùc ngoä giaûi thoaùt daïy chuùng ta phaûi khaúng ñònh vò trí vaø vieäc laøm cuûa mình. Moãi ngöôøi ñeàu coù khaû naêng chuyeån hoùa ba  nghieäp, ñoàng thôøi phaùt huy ñöôïc quyeàn töï quyeát töï chuû cuûa mình. Ñoù laø quyeàn laøm Phaät. Ngay baây giôø chuùng ta phaûi gaày döïng söï nghieäp giaùc ngoä giaûi thoaùt cho mình.

Ñoái vôùi phaùp tu trong ñaïo Phaät, neáu chuùng ta aùp duïng ñuùng thì noù seõ tieán hoùa töø töø. Hieåu tuy nhanh nhöng söûa ñoåi taäp khí laø moät quaù trình laâu daøi. Trong khi tu khoâng baét buoäc chuùng ta duïng coâng quaù söùc, nhöng cuõng ñöøng thaû loûng, buoâng xuoâi ba nghieäp cuûa mình. Nhö vaäy vieäc tu chaéc chaén seõ thaønh coâng.

Moät ngaøy möôøi hai tieáng ñoàng hoà, mình muoán ngoài thieàn tôùi möôøi ba tieáng thì cheát. Ngoài töø saùng tôùi chieàu, töø chieàu tôùi toái, boû aên, boû nguû… ngaøy hoâm sau beänh. Theá laø nghæ tu moät tuaàn leã. Khoâng neân laøm nhö theá, cöù töø töø laø toát nhaát. Chuû yeáu laø laøm chuû ñöôïc saùu caên, khoâng cho noù chaïy theo saùu traàn. Ñaây môùi laø ñieàu quan troïng. Do ñoù luùc naøo chuùng ta cuõng tænh, cuõng saùng, soáng bình thöôøng tuøy duyeân vui veû maø vaãn khoâng maát mình.

Thieàn sö Trung AÁp coù noùi moät ví duï theá naøy. Nhö moät con khæ ôû trong chuoàng, nghe con khæ beân ngoaøi keâu choùe choùe, noù cuõng chaïy laêng xaêng ñaùp laïi choùe choùe. Nhö vaäy con khæ beân ngoaøi vaø beân trong ñaùp öùng vôùi nhau, beân ngoaøi keâu thì beân trong traû lôøi. Neáu con khæ trong chuoàng nguû thì con khæ beân ngoaøi coù keâu maáy noù cuõng khoâng ñaùp laïi.

Cuõng vaäy, Thieàn sö ñeà nghò vôùi chuùng ta haõy ñeå cho con khæ cuûa mình nguû ñi, thì con khæ beân ngoaøi coù keâu bao nhieâu cuõng maëc tình noù, mình luoân bình yeân. Traàn caûnh beân ngoaøi duø coù haáp daãn ñeán ñaâu, loâi cuoán ñeán ñaâu maø taâm mình ñaõ laëng roài thì noù khoâng laøm gì ñöôïc chuùng ta. Cho neân thöôøng quaùn chieáu laïi mình, bieát roõ taâm ñang ôû traïng thaùi naøo lieàn ñieåm maët keâu teân noù, töùc thì noù seõ quaøy ñaàu laïi thoâi. Neáu khoâng chaêm chuùt kyõ löôõng thaân taâm naøy, thì traùnh sao khoûi traàn caûnh keùo loâi. Traàn caûnh ñaõ keùo loâi thì ba nghieäp seõ daãn chuùng ta troâi laên trong caùc neûo, khoâng coù ngaøy ra khoûi, chòu voâ löôïng khoå ñau. Söï vieäc roõ raøng nhö vaäy.

Toâi xin möôïn ví duï treân ñeå keát thuùc buoåi noùi chuyeän hoâm nay. Chuùc con khæ cuûa taát caû quyù vò nguû yeân.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM