HOÄI THÖÙ NHAÁT

Mình ngoài thaønh thò;

Neát duøng sôn laâm.

Muoân nghieäp laëng an nhaøn theå taùnh;

Nöûa ngaøy roài töï taïi thaân taâm.

Tham aùi nguoàn döøng, chaúng coøn nhôù chaâu yeâu ngoïc quyù;

Thò phi tieáng laëng, ñöôïc daàu nghe yeán thoát oanh ngaâm.

Chôi nöôùc bieác, aån non xanh, nhaân gian coù nhieàu ngöôøi ñaéc yù;

Bieát ñaøo hoàng, hay lieãu luïc, thieân haï naêng maáy chuû tri aâm.

Nguyeät baïc vöøng xanh, soi moïi choã thieàn haø lai laùng;

Lieãu meàm hoa toát, ngaát quaàn sanh tueä nhaät saâm laâm.

Lo hoaùn coát, öôùc phi thaêng, ñan thaàn môùi phuïc;

Nhaém tröôøng sanh, veà thöôïng giôùi, thuoác thoû coøn ñaâm.

Saùch Dòch xem chôi, yeâu taùnh saùng yeâu hôn chaâu baùu;

Kinh nhaøn ñoïc daáu, troïng loøng roài troïng nöõa hoaøng kim.

Chuù thích:

- Neát: Neáp.

- Roài: Raûnh roãi.

- Daàu: Maëc tình.

- Maáy chuû: Maáy chuù.

- Vöøng xanh: Vaàng xanh, chæ baàu trôøi.

- Thieàn haø: Soâng thieàn.

- Saâm laâm: Buûa khaép.

- Daáu: Thích thuù. “Ñoïc daáu” laø ñoïc moät caùch thích thuù.

- Troïng nöõa: Troïng hôn.

GIAÛNG:

Hoäi thöù nhaát, Ngaøi noùi taâm traïng cuûa rieâng mình, ñoàng thôøi cuõng laø taâm traïng chung cuûa nhöõng vò chuyeân taâm tu haønh. Tuy ôû ñaâu, khoâng nhaát thieát laø thaønh thò hay thoân queâ, röøng nuùi, baát cöù hoaøn caûnh naøo mình cuõng phaûi tu haønh, taâm tö cuõng trong saïch thuaàn tònh. Ngöôøi bieát tu luùc naøo cuõng öùng duïng ñöôïc ñaïo, khoâng luaän ôû ñaïo traøng hay treân non cao môùi tu ñöôïc. Ñoù laø chaân tinh thaàn tu haønh, nhaát laø tu Thieàn.

Ñoái vôùi voïng töôûng maø heïn moät thôøi gian, moät cô hoäi naøo ñoù mình seõ ñieàu phuïc thì xem nhö laø ñaàu haøng noù roài. Ngay baây giôø khoâng trò noù thì noù trò mình, loâi daãn mình ñi thoâi. Maø noù loâi ñöôïc mình laø maïnh hôn mình roài, caøng loâi thì caøng maïnh hôn, laøm gì coù chuyeän mai moát mình quaät ñöôïc noù, thaéng noù. Hôn nöõa chuùng ta neân nhôù voâ thöôøng khoâng cho pheùp chuùng ta heïn. Troâng ngoùng mong ñôïi moät caùi gì ôû ngaøy mai töùc laø ta töï huûy dieät töøng phuùt giaây soáng hieän taïi. Cho neân töï moãi chuùng ta yù thöùc tu haønh, yù thöùc coâng phu, aùp duïng cho ñöôïc ñaïo lyù vaøo ñôøi soáng cuûa mình. Vaø caùi theå hieän ñöôïc ñaïo lyù trong ñôøi soáng haèng ngaøy cuûa mình chính laø söï an nhaøn tònh laïc nôi moãi chuùng ta.

Vua Traàn Nhaân Toâng noùi leân taâm traïng cuûa Ngaøi laø taâm traïng cuûa moät ngöôøi coù traùch nhieäm lôùn, vaø nhöõng thöù vaät chaát caùm doã hay nhieàu thöù khaùc nöõa cuûa moät baäc ñeá vöông maø chuùng ta khoâng coù, nhöng Ngaøi vaãn tu ñöôïc. Ngaøi nuoâi döôõng taâm ñaïo lieân tuïc ñeå cuoái cuøng ñi ñeán giai ñoaïn xuaát gia vaø thaønh ñaïo. Vì theá nhöõng gì Ngaøi ghi laïi trong baøi phuù naøy ñeàu laø choã soáng thöïc, choã chieâm nghieäm Phaät phaùp cuûa Ngaøi trong cuoäc ñôøi, luùc coøn ñang ôû theá gian cuõng nhö khi saép veà nuùi. Tuy ôû taïi choán oàn aøo nhaát maø vaãn haønh ñaïo ñöôïc, vaãn an vui vôùi ñaïo.

Ngaøi noùi raèng tuy ôû thaønh thò maø taâm khoâng vöôùng danh lôïi; soáng an nhaøn töï taïi, toaøn baøy theå taùnh cuûa mình. Neáu chuùng ta khoâng phaûi laø ngöôøi vöõng taâm, khoâng coù söï caû quyeát ñoái vôùi cuoäc ñôøi mình, ñoái vôùi vieäc tu haønh cuûa mình, thì raát deã leâu loång lô ñeãnh qua ngaøy, ñaëc bieät trong giai ñoaïn haï thuû coâng phu. Vì lyù do naøy lyù do khaùc, chuùng ta cheånh maûng ñeå cho caùc vieäc taïp nhaïp xen voâ sinh hoaït tu taäp cuûa mình. Ñieàu naøy ngöôøi xöa goïi laø moät naéng möôøi möa. Ñoù laø vì chuùng ta yeáu, khoâng ñuû söùc tænh saùng, neân gaëp ñaâu laø maéc möùu ñoù.

Neáu chuùng ta coù moät thaùi ñoä döùt khoaùt, naém vöõng chuû tröông ñöôøng loái roõ raøng, moät beà nhìn thaúng tieán tôùi thì nhaát ñònh chuùng ta seõ vöôït qua taát caû nhöõng caùi taàm thöôøng cuûa thaân taâm naøy. Vì chöa coù ñöôïc nhöõng phuùt giaây phaán ñaáu quyeát lieät neân chuùng ta cöù lang thang trong voøng traàn lao phieàn naõo maõi thoâi. Ñoâi khi toâi thaáy mình gioáng nhö luïc bình troâi vaäy, doøng nöôùc leân thì troâi leà meà leân theo, doøng nöôùc xuoáng thì theo doøng nöôùc maø leà meà xuoáng, nghóa troâi giaït laø nhö theá.

ÔÛ ñaây, Toå noùi tuy ôû thaønh thò maø taâm khoâng vöôùng danh lôïi, soáng moät caùch an nhaøn, ñoù laø soáng ñöôïc vôùi taùnh giaùc. Chuùng ta ngaøy nay cuõng hoïc theo Toå, tuy ñang ôû giöõa cuoäc ñôøi naøy, chung quanh coù voâ vaøn nhöõng söï vieäc phaûi tieáp caän, phaûi ñoái dieän, neáu mình luoân tænh taùo saùng suoát thì seõ ñöôïc bình oån, ngöôïc laïi khoâng kheùo tænh saùng thì baát oån. Cuõng cuøng moät söï vieäc, maø ngöôøi coù trí tueä öùng xöû khaùc, ngöôøi si meâ öùng xöû khaùc. Ngöôøi trí tueä thì soáng trong moïi hoaøn caûnh ñeàu ñöôïc an vui, keû si meâ duø ôû treân ñoáng nhung luïa cuõng khoå ñau nhö thöôøng. Khoå ñau vì khoâng thaáy ñuû, vì tham lam, saân haän, ích kyû v.v… Trong cuoäc soáng töông giao, neáu chuùng ta khoâng kheùo seõ deã xaûy ra nhieàu vaán ñeà khoâng vui vôùi nhau. Nhöõng maâu thuaãn aáy daàn daàn lôùn leân, neáu khoâng hoùa giaûi cho tieâu döùt thì noù seõ trôû thaønh doøng soâng nghòch löu nhaán chìm chuùng ta trong phieàn naõo khoå ñau.

Moät vò vua ñang ngoài treân ngai vôùi bao nhieâu vieäc beà boän cuûa quoác gia, vaäy maø Ngaøi tu haønh ñöôïc, ñeå laïi nhöõng kinh nghieäm cho chuùng ta noi theo tu taäp. Thaät quyù giaù bieát chöøng naøo! Caâu keá tieáp Ngaøi noùi, töï mình tænh taùo neà neáp coâng phu, moãi ngaøy qua laø moãi an nhieân roãng saùng. Ngaøi ñaõ saép ñaët ñöôïc vieäc tu haønh cuûa mình, phaùt trieån lieân tuïc khoâng ñeå giaùn ñoaïn. Duø baän roän vieäc noï vieäc kia, vaát vaû caùch maáy Ngaøi cuõng giöõ coâng phu neà neáp. Neà neáp nghóa laø giöõ ñeàu ñaën, Ngaøi tu taäp nhö moät ngöôøi bình thöôøng, chöù khoâng phaûi xuaát caùch nhö caùc Thieàn sö noùi “moät nghe ngaøn ngoä” hay “moät nhaûy vaøo thaúng ñaát Nhö Lai”. Neà neáp laø coù baøi baûn lieân tuïc, ñeàu ñaën maø ñaâu ra ñoù.

Gioáng nhö sinh hoaït ôû caùc Thieàn vieän vaäy, cöù saùng naêm giôø nghe moät hoài kieång laø xaû thieàn, saùu giôø nghe moät tieáng baûng laø tieåu thöïc, baûy giôø nghe tieáng kieång laø chaáp taùc, möôøi giôø nghe moät hoài kieång laø nghæ laøm vieäc, möôøi moät giôø nghe tieáng baûng laø thuï trai v.v… cho tôùi ñi hoïc, tuïng kinh, toïa thieàn, nguû nghæ luoân luoân coù chuoâng kieång höôùng daãn ñeàu ñaën nhö vaäy. Ban ngaøy thì nghe leänh baùo ban ngaøy, ban ñeâm thì nghe leänh baùo ban ñeâm, theo moät neà neáp. Neà neáp naøy tuy ta khoâng thaáy nhöng mình laøm sai laø coù ngöôøi thaáy lieàn. Ví duï nhö toái caùc vò am thaát chung quanh Thieàn vieän thöôøng hay laéng nghe tieáng hoâ thieàn khoaûng baûy giôø röôõi, hoâm naøo tôùi baûy giôø boán möôi phuùt maø khoâng nghe tieáng hoâ thieàn laø ngöôøi ta bieát ngay oâng thaày chòu traùch nhieäm hoâ thieàn hoâm ñoù ñaõ cheånh maûng roài. Bôûi vì nhôø nghe hoâ thieàn, nghe tieáng chuoâng hoøa quyeän vôùi aâm thanh cuûa moät thieàn sinh, hoâ lôùn leân nhöõng lôøi nhaéc nhôû cuûa chö Toå ñeå moïi haønh giaû böôùc vaøo giôø tu taäp. Chung quanh moïi ngöôøi nghe roõ raøng nhö vaäy quen roài, ñaõ thaønh thôøi khoùa roài. Neáu hoâm naøo mình khoâng hoâ thieàn ñuùng giôø thì nhaát ñònh ngöôøi chung quanh seõ pheâ phaùn lieàn. Ñoù laø vì neà neáp bò ñaûo loän. Cho neân trong coâng phu raát caàn ñeán moät neà neáp ñaøng hoaøng.

So vôùi vua, vôùi Thaùi thöôïng hoaøng, chö taêng chuùng ta ñaâu coù baän roän hôn ñöôïc. Mình cuõng khoâng coù gia ñình con caùi gì heát maø voâ neà neáp khoâng ñöôïc laø nghóa laøm sao? Hoài xöa ngöôøi ta baän roän nhö theá maø coøn giöõ neà neáp tu haønh ñöôïc, ñieàu naøy cho thaáy mình khoâng theå vieän lyù do gì ñeå lô laø cheånh maûng trong coâng phu tu taäp caû.

Tham aùi döøng, nieäm laêng xaêng yeân laéng. Moät khi xaû boû nhöõng thò phi oàn naùo roài thì seõ ñöôïc töï taïi trong ñôøi soáng cuûa mình. Khoâng phaûi töï nhieân chuùng ta ñöôïc töï taïi, bao nhieâu thöù ñaém tröôùc meâ laàm noù heát, maø phaûi coù tu haønh. Coù tu haønh, coù aùp duïng lôøi Phaät Toå daïy, chuùng ta thaáy nhöõng gì khoâng thaät boû ñi, hoaëc nhöõng gì ta nuoâi döôõng chæ caøng laøm khoå mình theâm thì buoâng heát. Nhôø lôøi Phaät daïy, nhôø caùc baäc ñi tröôùc ñaõ theå nghieäm chæ laïi cho chuùng ta, töø ñoù mình cuõng ñi vaøo theå nghieäm môùi thaáy laâu nay mình meâ laàm. Tænh ra roài ta môùi buoâng ñöôïc, buoâng ñöôïc môùi an ñöôïc. Ví nhö chuùng ta khoâng bieát vaøng laø gì, khi ra chôï ngöôøi ta ñöa vaøng giaû vaøng thaät chi cuõng thích heát. Bôûi caùi naøo mình thaáy cuõng loùng laùnh maø. Coù khi ñoà giaû coøn ñeïp, coøn myõ mieàu hôn ñoà thaät nöõa. Do ñoù môùi coù chuyeän bò laàm. Khi coù ngöôøi chæ daãn, hay ra mình laàm roài, töï nhieân khoâng baûo ta cuõng boû mieáng vaøng giaû ngay.

Khi coâng phu tôùi moät trình ñoä nhaát ñònh naøo ñoù, trí tueä moãi ngaøy moãi saùng, chuùng ta thaáy ñöôïc thöïc chaát cuûa caùc vaán ñeà. Töø ñoù söï theå nghieäm cuûa mình môùi ñi vaøo chieàu saâu, nieàm an vui giaûi thoaùt cuõng theo ñoù maø saâu laéng hôn. Chöøng aáy môùi thaáy coâng phu tu taäp haèng ngaøy mang tính quyeát ñònh cho mình, chôù khoâng phaûi ai khaùc”. Khi caùc nieäm laêng xaêng laëng xuoáng heát, ta soáng yeân oån roài, baáy giôø nghe ai noùi caùi gì, pheâ phaùn chi chi mình vaãn cöù thaûn nhieân thoâi. Ai coù cheâ cöôøi oâng taêng queâ ta cuõng chaúng nao nuùng. Laøm ruoäng cuõng laø laøm ruoäng cho mình, troàng rau laøm raãy cuõng laø troàng rau laøm raãy cho mình, ngoài thieàn tuïng kinh cuõng laø ngoài thieàn tuïng kinh cho mình v.v… khoâng coù caùi khaùc xen voâ. Bao giôø chuùng ta yù thöùc moät caùch roõ raøng, quaùn trieät nhö vaäy môùi yeân.

Coù ngöôøi hoûi: “Muoán döøng ñöôïc nhöõng nieäm tham chaáp cuûa mình thì phaûi laøm sao?” Ñaây laø moät caâu hoûi khoù traû lôøi baèng mieäng, maø caàn phaûi traû lôøi baèng chính söï thöïc haønh cuûa mình môùi ñöôïc. Caùc huynh ñeä nghieäm laïi loøng mình xem, quaû thöïc nhöõng nieäm tham chaáp trong ta vaãn coøn nhieàu laém phaûi khoâng? Coøn tham lam, coøn saân haän laø coøn ngoâ ngaõ. Neáu ngoâ ngaõ saïch thì khoâng noåi böïc gì heát, khoâng ham muoán gì heát, roõ raøng nhö vaäy. Cho neân muoán döùt tham chaáp thì phaûi döùt ngaõ tröôùc caùi ñaõ. Nghe khen mình phöøng phöøng phaán chí, bò cheâ maët daøu daøu saàu naõo v.v… ñoù laø hieän töôïng ma mò cuûa ngoâ ngaõ. Ngöôøi soáng ñöôïc töï taïi laø ngöôøi laøm chuû taát caû nhöõng thöù ñoù.

Thieàn sö Baïch AÅn khi bò ngöôøi ta ñem con ñeán thaûy vaøo loøng, vu khoáng cho Ngaøi ñeán theá maø Ngaøi cuõng “Theá aø!”. Sau ñoù hoï chòu khoâng noåi, tôùi phaân traàn xin mang con veà, Ngaøi cuõng “Theá aø!”. Ñoù laø ngöôøi thaät söï ñaõ coù coâng phu. Chuùng ta ngaøy nay coøn vöôùng maéc nhieàu laém, nhaát laø beänh ngoâ ngaõ raát naëng neà. Beänh naøy laøm khoå ñöông söï ñaønh roài, maø coøn laøm khoå huynh ñeä chung quanh nöõa. Do vaäy chuùng ta coá gaéng tu haønh laøm sao cho heát meâ laàm, maïnh daïn deïp tan baûn ngaõ môùi mong yeân vui ñöôïc.

Tham aùi nguoàn döøng laø nhöõng thöù laêng xaêng thò phi döùt, töø ñoù caùi thaáy caùi nghe cuûa mình khoâng coøn laàm nöõa. Sôû dó thaáy nghe laàm laø vì tham aùi voïng ñoäng daãn, chuùng ta chaïy theo nhöõng thöù aáy vaø laàm nhaän noù laø mình. Coøn thaáy nghe töï taïi, khoâng bò voâ minh ngoaïi caûnh cuoán troâi thì thaáy laø thaáy, nghe laø nghe. Caùi hay thaáy hay nghe aáy chính laø taùnh giaùc saùng suoát cuûa mình, noù voán baát sanh baát dieät. Ñoù laø caùi thaáy caùi nghe cuûa ngöôøi coù coâng phu vaø soáng ñaïo. Chuùng ta baây giôø cuõng thaáy nghe maø xa caùch trôøi vöïc vôùi taùnh giaùc. Con ngöôøi khoå sôû laø vì caùi beänh thaáy nghe taàm baäy naøy ñaây. Nhö ngöôøi thích nghe aâm nhaïc, gioûi phaân bieät aâm thanh thì khi nghe moät baûn nhaïc troåi leân laø hoï chaïy theo cho tôùi queân heát moïi thöù chung quanh vaø queân ngay caû chính mình luoân. Moät khi chuûng töû naøy ñaõ huaân saâu thì gaëp duyeân thích hôïp noù seõ troåi daäy. Ñoù chính laø nguyeân nhaân ñeå daãn chuùng ta ñi maõi trong luaân hoài sanh töû.

Nhöõng luùc chuùng ta thieáu tænh giaùc, hoaëc khi nguû meâ, cheát giaác caùc chuûng töû nghieäp aáy phaùt ra. Cho neân coù nhöõng ngöôøi ban ngaøy noùi chuyeän vôùi ai, toái nguû hoï keå laïi heát trôn heát troïi. Noùi leùn, noùi thaàm gì ñeàu khai ra ñaày ñuû. Roài ñeán luùc saép cheát, caän töû nghieäp hoaønh haønh thì bao nhieâu laø thöù hieän ra. Caùc thöù nieäm löï cuø caën phaùt ra, noù ñieàu ñoäng vaø daãn mình ñi vaøo moät quaù trình sanh töû môùi. Noùi leân nhöõng ñieàu naøy ñeå huynh ñeä chuùng ta phaán ñaáu tu haønh, khoâng neân deã duoâi qua ngaøy. Con ñöôøng phía tröôùc ñeàu do mình ñònh ñoaït, khoå hay vui ñeàu do chuùng ta heát, khoâng ai khaùc vaøo ñoù thay theá ñöôïc. Toùm laïi, khi coâng phu ñaõ oån thì nhöõng thöù oàn aøo chung quanh seõ laéng yeân vaø mình khoâng coøn laàm bôûi nhöõng thöù beân ngoaøi nöõa. Thaáy nghe roõ raøng maø vaãn laëng yeân khoâng bò dao ñoäng bôûi saéc, thanh, höông, vò, xuùc, phaùp.

Trong nguõ uaån, ngoaïi tröø saéc uaån ra, boán thöù coøn laïi laø thoï, töôûng, haønh, thöùc thöôøng ñem ñeán cho chuùng ta nhöõng aûo giaùc khoâng thaät. Khi aûo giaùc böøng böøng troåi daäy thì con ngöôøi cuõng böøng böøng lao theo voâ minh ñeå roài taïo voâ soá nghieäp. Huynh ñeä nhôù ñöøng ñeå rôi vaøo quyõ ñaïo aáy, khoå laém. Chuùng ta thaáy laø mình coù tu ñoù maø khi caùc giaùc quan tieáp caän vôùi traàn caûnh beân ngoaøi, ta vaãn coøn bò laàm, huoáng laø chaïy theo caùc aûo giaùc voïng ñoäng thì khoâng bieát mình ñi tôùi ñaâu nöõa? Sôû dó chuùng ta khoå, chuùng ta keát nghieäp laø do laàm, chôù khoâng coù gì heát. Con maét thaáy khoâng baûo ñaûm, loã tai nghe khoâng chín chaén v.v… taát caû nhöõng caùi aáy ñeàu do ngoâ ngaõ xen vaøo. Baây giôø mình phaûi laøm chuû, phaûi ñieàu ñoäng laïi.

Caûnh duyeân beân ngoaøi coù thuaän laãn nghòch, khi ñoái tieáp ai ai cuõng thích caûnh thuaän, gheùt caûnh nghòch. Chính vì taâm choïn löïa yeâu gheùt aáy maø coù khoå. ÔÛ ñaây Sô Toå Truùc Laâm daïy cho chuùng ta bieát, khi tieáp caän vôùi moïi thöù chung quanh, chuùng ta phaûi laø ngöôøi coù trí, ñaày ñuû bình tónh ñeå caû quyeát vieäc tu haønh cuûa chính mình, khoâng bò sai laãn, khoâng bò leä thuoäc, khoâng bò vaáp ngaõ, khoâng bò söùc huùt cuûa taát caû nhöõng söï kieän chung quanh cuoán ñi. Ñöôïc vaäy thì taâm bình thöôøng an nhieân, baát ñoäng vôùi taát caû caùc caûnh duyeân. Hoøa thöôïng Vieän tröôûng thöôøng daïy chö taêng phaûi “bieát voïng”, vöøa coù moät nieäm daáy khôûi lieàn bieát noù khoâng thaät, khoâng chaïy theo. Ñoù laø hoa trí tueä khai nôû, töùc trí Baùt-nhaõ thöôøng saùng. Coâng phu cuûa chuùng ta nhö theá.

Moät khi thaáy ñöôïc leõ thöïc cuûa muoân phaùp, thì ta laø tri aâm cuûa chính mình, laø tri aâm cuûa taát caû caûnh duyeân. Tri aâm laø gì? Ví nhö ngöôøi ta noùi vaät naøy toát ñeïp nhöng vôùi ngöôøi tu thaáy noù bieát laø duyeân hôïp roài seõ hö hoaïi. Bôûi theá ñuû duyeân thì duøng, heát duyeân thì thoâi, khoâng ñaët vaán ñeà ñeïp xaáu, khoâng ñaët vaán ñeà gì vôùi caùc phaùp neân khoâng gheùt khoâng thöông, khoâng laáy khoâng boû. Ñoù laø tri aâm. Bôûi vaäy Boà-taùt khoâng noùi Boà-taùt, maø nhöõng vò thaáy ñöôïc leõ thaät, goïi laø tri aâm cuûa caùc phaùp. Caùc ngaøi tôùi ñaâu, ñi ñaâu, ôû ñaâu cuõng an nhaøn, khoâng vöôùng baän chi heát. Chuùng ta bò vöôùng maéc nhieàu thöù, laø vì khoâng theå tri aâm vôùi caùc phaùp, vì taâm so saùnh laáy boû coøn nhieàu quaù. Vì theá caùc phaùp cuõng ngaùn mình, cuõng neù mình.

Coù laàn toâi cuøng vaøi huynh ñeä ñi vaøo moät nôi baùn phaùp khí. Taïi ñoù ngöôøi ta treo ñuû loaïi linh, cuûa Trung Quoác, Ñaøi Loan, Hoàng Koâng, Nhaät Baûn, Vieät Nam… Maáy huynh ñeä choïn löïa moät hoài khoâng bieát neân mua caùi naøo. Coù ngöôøi baûo caùi naøo ñaét nhaát laø toát nhaát. Toâi noùi ñieàu naøy chöa haún nhö vaäy ñaâu, bôûi toát hay xaáu gì roài noù cuõng seõ hoaïi heát. Cuoái cuøng thaày troø chaúng mua ñöôïc caùi naøo, ñoù laø vì mình khoâng phaûi tri aâm cuûa caùc phaùp, neân khoâng theå duøng ñöôïc caùi naøo.

ÔÛ ñaây ñoái vôùi ngöôøi tu, caàn phaûi coù caùi nhìn thaáu ñaùo, caùi nhìn cuûa ngöôøi thaáy ñöôïc chaân lyù, thaáy ñöôïc leõ thaät cuûa taát caû caùc phaùp. Maø caùc phaùp thì caùi naøo cuõng hö hoaïi, giaûn dò nhö theá. Khoâng coù caùi naøo coù theå toàn taïi maõi ñöôïc, thaân mình roài cuõng hoaïi. Trong moät giôùi haïn naøo ñoù, moät ñieàu kieän thuaän duyeân naøo ñoù chuùng ta duøng noù, khi heát duyeân, heát ñieàu kieän thích hôïp thì noù tan raõ, trôû veà vôùi thöïc taùnh cuûa noù. Cho neân ngöôøi tu ñoái tieáp caûnh duyeân luùc naøo cuõng saùng, nhö maët traêng trí tueä traûi khaép, maët trôøi giaùc ngoä bao la. Töùc laø luùc naøo cuõng phaùt huy ñöôïc trí tueä, soáng ñöôïc vôùi taùnh giaùc cuûa mình, bao nhieâu ngoâ ngaõ bæ thöû vaéng boùng, khoâng coøn baát cöù moät loaïi buïi muø naøo bu baùm caû. Thaáy muoân söï muoân vaät baèng trí tueä Baùt-nhaõ thì thaân taâm an oån. Ngöôøi khoâng gaây nghieäp luaân hoài sanh töû ñeå bò troâi giaït ñôøi kieáp laêng xaêng laø ngöôøi haèng soáng vôùi trí tueä cuûa mình.

Tu thieàn laø tu trí tueä, tu thieàn laø gaày döïng laïi neàn moùng, phaùt huy laïi Baùt-nhaõ löïc cuûa chính mình. Coù trí tueä Baùt-nhaõ môùi caét ñöùt ñöôïc taát caû nhöõng ngoâ ngaõ, nhöõng laàm chaáp, nhöõng hôi höôùm töø bao nhieâu ñôøi ta ñaõ daãm chaân vaø bò vöôùng maéc trong ñoù. Chæ coù trí tueä Baùt-nhaõ môùi coù theå trieät tieâu taát caû daây mô reã maù, nhöõng haàm saâu taêm toái cuûa voâ minh. Do vaäy cho neân phaùp thieàn laø moät phaùp khoâng coù phöông phaùp. Tu thieàn khoâng ñaët vaán ñeà tu chöùng. Ngöôøi tu thieàn chæ caàn phaù vôõ taát caû nhöõng hình thöùc, nhöõng söï kieän, nhöõng gì khoâng thaät ñeå khoâng coøn bò laàm laãn nöõa thoâi. Tu thieàn laø tu trí tueä, soáng laïi vôùi caùi chaân thaät cuûa chính mình.

ÔÛ ñaây Ngaøi daïy khoâng caàn hoaùn coát bay leân thöôïng giôùi, khoâng uoáng thuoác tröôøng sinh baát töû, tieân ñaïo ñeå ñöôïc soáng laâu muoân tuoåi, maø gìn moät taùnh saùng saün coù nôi mình. Ñoái vôùi ngöôøi tu thieàn laøm sao cho taâm roãng rang saùng suoát. Thieàn sö laø gì? Laø ngöôøi saùng suoát, töï taïi ñoái vôùi caùc phaùp, khoâng laàm caùc phaùp. Ngaøi baûo ñoïc saùch Dòch laø ñoïc chôi thoâi, coøn loøng cuûa Ngaøi yeâu taùnh saùng töùc laø yeâu ñaïo, nhaän soáng ñöôïc vôùi taâm ñaïo cho neân caøng ñoïc kinh Phaät caøng thích thuù, caøng phaán khôûi, caøng nhaän ra vaø haèng soáng ñöôïc vôùi taâm chaân thaät cuûa mình. Chuùng ta phaûi nhôù duø soáng trong hoaøn caûnh naøo, ngöôøi tu haønh cuõng moät loøng yeâu ñaïo, quyù ñaïo, haèng soáng vôùi ñaïo. Ñaïo laø gì? Laø soáng thöïc, soáng tænh giaùc, soáng thieàn.

Toùm laïi, trong hoäi thöù nhaát naøy Ngaøi daïy chuùng ta tuy ôû giöõa phoá thò ñoâng ngöôøi nhöng taâm luoân roãng rang, khoâng vöôùng maéc nhöõng caûnh duyeân roän raøng cuûa thaønh thò. Muoán theá phaûi soáng baèng trí tueä. Ñoù laø tinh thaàn, laø neáp soáng cuûa ngöôøi tu. Trong chuùng ta khoâng luaän ai, neáu ôû choã ñoâng ñaûo phoá thò maø taâm ñöôïc nhö vaäy thì ñaõ soáng ñaïo, soáng thieàn roài, khoâng caàn phaûi tìm ñeán röøng nuùi laøm chi. Caùi laøm cho chuùng ta khoâng yeân laø nhöõng nieäm laêng xaêng, do voïng töôûng daãn neân ta chaïy ñoâng chaïy taây, buoâng caùi naøy, baét caùi khaùc neân khoâng luùc naøo saùng suoát yeân oån heát. Ñoù laø tình huoáng thoâng thöôøng cuûa ngöôøi chöa soáng ñöôïc vôùi taùnh giaùc. Baây giôø chuùng ta coá gaéng soáng cho coù neà neáp, giöõ loøng roãng rang, laøm sao nhöõng caûnh duyeân beân ngoaøi khoâng laøm gì ñöôïc mình heát.

Toå daïy chuùng ta laø ngöôøi tu thì haõy soáng theá naøo ñeå ñöøng bò thò phi keùo loâi, nhö vaäy laø ngöôøi laøm chuû ñöôïc mình, laøm chuû ñöôïc caùc giaùc quan khi tieáp xuùc vôùi traàn caûnh beân ngoaøi. Coù laøm chuû nhö theá môùi laøm chuû ñöôïc caùc caûnh duyeân thuaän nghòch, môùi heát phieàn naõo. Caûnh thuaän thì nhaän chìm mình trong caùi thuaän yù thuaän tình, trong caùi luyeán aùi neân tu khoâng ñöôïc. Caûnh nghòch thì ta laïi bò böùc xuùc khoù chòu neân cuõng tu khoâng ñöôïc. Nhö vaäy tìm ñaâu ra söï an oån? Cho neân noùi chuùng sanh bò nhaän chìm trong goïng keàm taéng aùi hoaëc caûnh duyeân thuaän nghòch. Cuoái cuøng daáy khôûi voâ löôïng phieàn naõo, chuoác laáy voâ löôïng khoå ñau. Cho neân ngöôøi tu phaûi laøm chuû mình ñeå coù theå laøm chuû thuaän nghòch, môùi mong thoaùt ly sanh töû.

	]

	THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM