HOÄI THÖÙ TÖ

Tin xem;

Mieãn coác moät loøng;

Thì roài moïi hoaëc.

Chuyeån tam ñoäc môùi chöùng tam thaân;

Ñoaïn luïc caên neân tröø luïc taëc.

Tìm ñöôøng hoaùn coát, chæn xaù naêng phuïc döôïc luyeän ñan;

Hoûi pheùp chaân khoâng, heà chi laùnh ngaïi thanh chaáp saéc.

Bieát chaân nhö, tin Baùt-nhaõ, chôù coøn tìm Phaät Toå Taây Ñoâng;

Chöùng thaät töôùng, ngoû voâ vi, naøo nhoïc hoûi kinh thieàn Nam Baéc.

Xem Tam taïng giaùo, aét hoïc ñoøi Thieàn uyeån thanh qui;

Ñoát nguõ phaàn höông, chaúng toán ñeán chieân-ñaøn chieâm-baëc.

Tích nhaân nghì, tu ñaïo ñöùc, ai hay naøy chaúng Thích-ca;

Caàm giôùi haïnh, ñoaïn ghen tham, chæn thaät aáy laø Di-laëc.

Chuù thích:

- Mieãn coác moät loøng: Coát bieát moät taâm.

- Roài: Raûnh roãi.

- Chæn xaù naêng: Chæ haõy neân.

- Ngoû: Roõ.

- Caàm giôùi haïnh: Giöõ giôùi haïnh.

GIAÛNG:

Trong ñaây coù nhöõng ñieåm chuùng ta caàn phaûi neâu leân ñeå cuøng tìm hieåu lôøi daïy cuûa Sô Toå Truùc Laâm.

YÙ thöù nhaát laø: Tu haønh coát bieát ñöôïc taâm thì seõ chaám döùt moïi laäu hoaëc; chuyeån ba ñoäc môùi chöùng ba thaân, laøm chuû saùu caên môùi tröø ñöôïc saùu giaëc. Chuùng ta tu laøm sao nhaän ñöôïc oâng chuû töùc bieát ñöôïc taâm. Taát caû nhöõng hieän töôïng laêng xaêng chung quanh theo ñoù ñöôïc yeân. Caùi goác vöõng roài thì moïi thöù theo ñoù yeân heát. Caùi goác chöa vöõng thì mình seõ bò ñoäng, bò luî bôûi nhöõng thöù chung quanh. Thaønh ra ôû ñaây xaây döïng töø caùi goác, maø goác ñoù laø taâm mình.

Taâm chuùng ta phaûi vöõng. Taâm vöõng roài duø thieáu côm aên, thieáu aùo maëc, thieáu tình thöông, ta vaãn thaáy an oån bình thöôøng. Bôûi vì mình coù caùi goác laø taâm theå roãng rang saùng suoát, coù khaû naêng thaønh Phaät laø ñaày ñuû heát. Do vaäy khoâng lo sôï, khoâng taùn taâm, khoâng xao ñoäng bôûi nhöõng hieän töôïng chung quanh. Cho neân noùi, bieát ñöôïc taâm thì chaám döùt taát caû caùc laäu hoaëc. Laäu hoaëc laø nhöõng thöù laøm cho chuùng ta meâ môø, phieàn naõo, cuoái cuøng noù coät troùi mình vaøo voøng nhaân quaû luaân hoài.

Chuyeån ba ñoäc, chöùng ñöôïc ba thaân. Chuyeån ba ñoäc tham, saân, si thì chöùng ñöôïc ba thaân laø phaùp thaân, baùo thaân, hoùa thaân. Laøm chuû saùu caên môùi tröø ñöôïc saùu giaëc. Töùc laøm chuû ñöôïc caùc giaùc quan cuûa mình, thì nhöõng thöù chung quanh khoâng keùo loâi gì ñöôïc heát. Maét thaáy saéc nhöng khoâng bò ñoäng bôûi saéc ñeïp saéc xaáu. Khoâng khôûi nieäm thöù hai thöù ba ñaèng sau caùi thaáy saéc ñoù, ngöôøi ñoù laø chuùa teå sôn laâm. Ngöôøi ñoù ñi töøng böôùc ñi chaán ñoäng caû tam thieân ñaïi thieân theá giôùi. Coøn vöøa thaáy saéc lieàn phaân bieät ñeïp xaáu roài lao theo thì muoân ñôøi bò troùi buoäc bôûi nhöõng thöù ñoù. Tu haønh chæ khaùc nhau moät chuùt xíu vaäy thoâi. ÔÛ ñaây Toå daïy “Laøm sao laøm chuû caùc giaùc quan, laøm chuû caùc caên laø goác cuûa chuyeän tu haønh”. Trong kinh Laêng Nghieâm ñöùc Theá Toân cuõng daïy roõ raøng nhö vaäy. Ngöôøi tu phaûi nhaän ra taâm, soáng ñöôïc vôùi taâm, laøm chuû caùc giaùc quan cuûa mình.

YÙ thöù hai laø: Phaûi bieát chaân nhö Baùt-nhaõ ngay nôi thanh saéc maø thaáy; tam taïng thaùnh giaùo cuûa ñöùc Phaät laø giuùp cho chuùng ta dieät tröø si meâ, khi heát meâ cuõng khoâng ñöôïc keït trong kinh ñieån ngoân cuù.

Phaûi bieát chaân nhö Baùt-nhaõ ngay nôi thanh saéc maø thaáy, töùc laø töø hình saéc aâm thanh ta nhaän ñöôïc chaân nhö Baùt-nhaõ cuûa chính mình, khoâng bò ñoäng, khoâng bò leä thuoäc bôûi nhöõng hình thöùc ñoù. Tam taïng thaùnh giaùo cuûa ñöùc Phaät laø phöông tieän giuùp cho chuùng ta dieät tröø si meâ. Chuùng ta neân bieát trong giai ñoaïn ñaàu cuûa söï tu caàn duøng phöông tieän, nhöng nhôù phöông tieän cuõng phaûi boû khi ñaõ xong vieäc. Ñaõ nhaän laïi, soáng laïi vôùi theå giaùc thanh tònh roài thì phöông tieän khoâng duøng nöõa. Baây giôø chuùng ta hoïc kinh, luaät, luaän, ngöõ luïc, taát caû ngoân cuù cuûa ngöôøi xöa ñeå nhaän ra coát tuûy cuûa söï tu haønh, ñeå phaù deïp tham saân si, chôù khoâng phaûi hoïc ñeå laáy ñoù laøm kieán giaûi ñaày buïng, roài noùi suoâng.

Hoïc thì hoïc cuûa ngöôøi xöa maø trò laø trò beänh cuûa mình, chôù khoâng phaûi hoïc ñeå trò beänh cho ngöôøi xöa hoaëc trò beänh cho ai. Nhôù vaäy ñoù. Ta khoâng laøm kinh ñoäng thieân haï. Mình thaáy hoài xöa chö Toå vaùc heøo ñaäp, mình cuõng vaùc heøo ñaäp, ñaäp ngöôøi ta maø khoâng ñaäp mình. Caøng ñaäp ngöôøi ta mình caøng taêng tröôûng ngu si. Thaønh ra ôû ñaây phaûi trò caùi beänh cuûa mình. ÖÙng duïng thuû thuaät, phöông tieän cuûa ngöôøi xöa ñeå trò beänh cho mình. Ñoù laø tröø si meâ, khoâng bò keït vöôùng vaøo phöông tieän.

Noùi thì noùi theá, chuùng ta coù beänh ñaõ duøng phöông tieän roài thì khoù boû laém. Ví duï loø baùnh mì ñoù laøm baùnh mì mình aên vöøa mieäng, mình thích laém. Böõa nay aên, ngaøy mai coù tieàn keâu ñeä töû “Mua baùnh mì thì laïi caùi loø ñoù mua nghe, mua ôû maáy loø khaùc thaày aên khoâng ñöôïc!...” Ñoù laø keït roài. Chuùng ta luoân luoân nhö vaäy, töø caùi nhoû xíu cho tôùi caùi lôùn lao, thaønh ra thoùi quen. Cho neân ngaøy xöa Phaät daïy caùc thaày Tyø-kheo khoâng neân nguû quaù ba ñeâm döôùi moät goác caây, ôû thì ôû goø maû, ñoà duøng chaúng coù gì ngoaøi moät bình baùt, ba y vaø ñaõy löôïc nöôùc. Ñöùc Phaät sinh ra döôùi boùng caây, thaønh ñaïo döôùi boùng caây vaø vieân tòch cuõng döôùi boùng caây. Chuùng ta baây giôø khaùc haún roài. Lôùp tham ñaém, coá chaáp cuûa mình daày quaù. Do ñoù tham saân si coøn y nguyeân. Chuùng sanh laø vaäy, chìm trong voâ minh taêm toái hoaøi, khoâng bieát bao giôø môùi chòu ngoi leân?

YÙ thöù ba laø: Phaûi thaép saùng naêm phaàn höông nôi chính mình. Giôùi höông, Ñònh höông, Tueä höông, Giaûi thoaùt höông vaø Giaûi thoaùt tri kieán höông. Ñoù laø naêm phaàn höông nôi chính mình. Haèng ngaøy haèng giôø duøng naêm phaàn höông naøy, ñaây laø höông töï taùnh phaùp thaân ñeå cuùng döôøng chö Phaät.

Moät laø höông giôùi. Höông giôùi chính laø töï taâm khoâng quaáy, khoâng xaáu aùc, khoâng ganh gheùt, khoâng tham saân, khoâng cöôùp haïi. Chæ moät höông giôùi thoâi cuõng ñaõ khoù roài ñoù! Töùc laø soáng ñöôïc vôùi töï taâm cuûa mình, khoâng quaáy, khoâng xaáu aùc, khoâng ganh gheùt, khoâng tham saân, khoâng cöôùp haïi. Soáng ñöôïc vôùi töï taâm cuûa mình roài thì taát caû nhöõng thöù ñoù khoâng coøn nöõa.

Höông thöù hai laø höông ñònh. Höông ñònh laø thaáy caûnh töôùng thieän aùc, taâm khoâng loaïn. Ai ñöôïc nhö theá laø haèng soáng ñöôïc vôùi Ñònh höông cuûa mình. Giôùi höông hay Ñònh höông gì cuõng ñeàu laø taâm höông caû.

Höông thöù ba laø höông tueä. Höông tueä laø töï taâm khoâng ngaïi, thöôøng duøng trí tueä quaùn chieáu töï taùnh. Khoâng taïo caùc aùc, tu taïo caùc ñieàu laønh maø khoâng vöôùng maéc. Kính treân nhöôøng döôùi, ñuøm boïc keû coâ baàn. Chæ ngöôøi naøo coù trí tueä thì töï taâm môùi khoâng ngaïi. Thöôøng duøng trí tueä quaùn chieáu. Quaùn chieáu ôû ñaâu? Quaùn chieáu laïi töï taùnh cuûa mình. Khoâng taïo caùc aùc maø thöôøng tu taïo caùc ñieàu laønh, taâm khoâng vöôùng maéc, khoâng coøn bò ngaên ngaïi bôûi nhöõng hình thöùc chung quanh. Ñaây laø ngöôøi duøng ñöôïc trí tueä cuûa mình quaùn chieáu moät caùch trieät ñeå taát caû caùc phaùp. Ngöôøi naøy taâm roãng rang saùng suoát truøm khaép, neân môùi baûo döôõng ñuøm boïc keû coâ baàn. Laø ngöôøi ñaõ thuaän haïnh, böôùc ñöôïc nhöõng böôùc thaät daøi treân con ñöôøng Boà-taùt ñaïo, ñeå tieán ñeán vieân thaønh Phaät quaû.

Chuùng ta tu, neáu taâm ñöôïc yeân, laøm chuû caùc caûnh duyeân, haèng soáng vôùi taùnh giaùc cuûa mình, nhö theá coù theå goïi laø söû duïng ñöôïc höông trí tueä, coù theå thaønh töïu taát caû Phaät söï, ñaày ñuû caùc coâng ñöùc. Baáy giôø taâm töø bi giaøn traûi truøm khaép, cöùu giuùp quaàn sinh. Ñaây laø thöïc hieän Boà-taùt ñaïo tôùi möùc ñoä saâu roäng voâ cuøng. Ngöôøi söû duïng ñöôïc höông trí tueä laø vaän duïng ñöôïc trí tueä thanh tònh giaûi thoaùt ngay nôi mình, chöù khoâng phaûi cuûa ai.

Höông thöù tö laø höông giaûi thoaùt. Höông giaûi thoaùt laø taâm khoâng vin theo caùc duyeân, khoâng nghó thieän khoâng nghó aùc, töï taïi voâ ngaïi. Do khoâng vin theo neân khoâng vöôùng khoâng maéc. Ñoái caûnh thieän aùc voâ ngaïi töï taïi, laø giaûi thoaùt roài. Giaûi thoaùt ôû ñaây muoán noùi laø giaûi thoaùt töø taâm cuûa mình, chöù khoâng coù hình thöùc giaûi thoaùt naøo khaùc. Chöõ Giaûi laø côûi ra, chöõ Thoaùt laø khoâng vöôùng maéc gì heát. Chæ ngöôøi soáng ñöôïc vôùi taâm theå cuûa mình, môùi loät boû ñöôïc taát caû nhöõng raâu ria khoâng caàn thieát. Gioáng nhö ngöôøi trong tuû saét coù vaøi ba chuïc khoái ngoïc ngaø chaâu baùu roài, thì tieàn baïc vaûi voùc beân ngoaøi xem nhö giaáy vuïn. Coøn beân trong troáng roãng, thì gaëp caùi gì cuõng nheùt voâ cho ñaày. Thaønh ra, muoán giaûi thoaùt laø beân trong phaûi ñaày, ñaày ñuû ñaïo haïnh trí tueä. Ñaïo haïnh trí tueä naøy töø coâng phu moãi ngaøy cuûa chuùng ta maø coù.

Noùi tôùi thieàn laø noùi tôùi haèng soáng vôùi taùnh giaùc, vôùi caùi goác cuûa mình. Soáng ñöôïc vôùi caùi goác thì khoâng noùi giaûi thoaùt mình vaãn giaûi thoaùt nhö thöôøng. Cho neân ngöôøi soáng ñöôïc vôùi taâm theå goïi laø soáng thieàn, ngöôøi aáy rong chôi töï taïi trong caùc caûnh maø khoâng bò vöôùng maéc baát cöù caûnh duyeân naøo. Nhö theá môùi laø töï taïi chöù! Chaúng nhöõng töï taïi trong luùc soáng maø khi maát ñi cuõng töï taïi, muoán sanh vaøo caûnh giôùi naøo ñeàu tuøy nguyeän löïc maø ñöôïc nhö yù.

Chuùng ta chöa noùi tôùi ñöôïc nhö Thieàn sö, mình chæ laø thieàn sinh ôû Thieàn vieän, nhöng ñôøi soáng cuõng ít bò troùi buoäc hôn ngöôøi theá gian roài, khoâng vöôùng maéc aên, khoâng vöôùng maéc maëc, khoâng vöôùng maéc ñòa vò, khoâng vöôùng maéc tình caûm… Neáu giöõ gìn vaø phaùt trieån ñöôïc ñôøi soáng toát ñeïp nhö vaày thì trong nhöõng ñôøi sau, hoaëc vì nghieäp quaù khöù maø ta coù rôi vaøo caùc ñöôøng xaáu hôn, mình vaãn coøn chuûng töû tu haønh, neân cuõng seõ töï taïi hôn, ít khoå hôn caùc chuùng sanh trong caûnh giôùi aáy. Bôûi vì mình thöôøng ñöôïc Phaät Toå daïy phaûi quaùn chieáu cha meï, huynh ñeä, chuøa chieàn ñeàu do duyeân hôïp giaû taïm. Thaày toå cuõng laø moät ñoaïn nhaân duyeân gaëp nhau ñeå hoã trôï tu haønh. Chuùng ta gioáng nhö moät ngöôøi khaùch löõ haønh gheù laïi coõi naøy nghæ troï qua ñeâm, qua moät ñoaïn ñôøi. Coù gì ñeå vöôùng maéc? Phaûi quaùn chieáu nhö vaäy môùi khoâng vöôùng keït, môùi töï taïi ra ñi. Nghó theá taâm seõ thaáy giaûi thoaùt, an oån, bình thaûn vôùi taát caû caûnh duyeân beân ngoaøi.

Coù caâu chuyeän Boà-taùt trong moät kieáp rôùt xuoáng ñòa nguïc. Khi vaøo ñòa nguïc thaáy maáy ngöôøi baïn ñang bò haønh hình, keùo chieác xe löûa baèng saét. Chieác xe phun löûa, thaèng quyû ñöùng treân xe ñieàu ñoäng loã muõi noù, mieäng noù, khaép thaân theå noù choã naøo cuõng phun löûa, cho ñeán caây chæa ba noù caàm cuõng phun löûa. Nhìn thaáy toäi nhaân oám yeáu keùo khoâng noåi, ñaõ vaäy laïi bò quyû löûa caàm caây chæa ñaâm hoaøi. Cöù moãi laàn ñaâm laø toäi nhaân chaùy ruïi vaø cheát. Cheát roài soáng laïi tieáp tuïc thoï hình nöõa. Boà-taùt thaáy thöông quaù môùi noùi vôùi quyû:

- OÂng laøm ôn bôùt chuùt ñi! Ngöôøi ta oám yeáu, oâng haønh haï quaù laøm sao chòu noåi. Ñeå toâi chòu thay heát nhöõng cöïc hình naøy cho, xin oâng bôùt tay moät chuùt.

Ngaøi vöøa noùi tôùi ñoù, quyû löûa noåi noùng ñaâm Ngaøi ñoå ruoät cheát lieàn taïi choã vaø ngay ñoù Ngaøi thoaùt kieáp ñòa nguïc. Thoaùt ñöôïc laø nhôø Ngaøi khôûi taâm thöông toäi nhaân kia. Coøn nhöõng chuùng sanh thoï hình trong ñòa nguïc phaûi chòu muoân laàn soáng muoân laàn cheát kinh khuûng nhö vaäy, chöù khoâng thoaùt ñöôïc nhö Ngaøi. Cho neân huynh ñeä coá gaéng tu ñeå ñöôïc giaûi thoaùt, ñeå khoâng bò thoáng khoå maõi trong ba coõi saùu ñöôøng, nhaát laø nhöõng ñöôøng döõ.

Höông thöù naêm laø höông giaûi thoaùt tri kieán. Höông giaûi thoaùt tri kieán laø töï taâm khoâng chaïy theo thieän aùc, khoâng chìm, khoâng treä tòch, hoïc roäng nghe nhieàu, bieát töï taâm thoâng thaät lyù cuûa chö Phaät, hoøa quang tieáp vaät, taâm khoâng nhaân ngaõ, thaúng ñeán Voâ thöôïng Boà-ñeà, chaân taùnh khoâng dôøi ñoåi. Höông naøy töï beân trong chôù tìm beân ngoaøi. Ñaây laø taâm höông cuoái cuøng, taâm höông naøy laø höông giaûi thoaùt tri kieán, töùc côûi môû saïch heát. Ñeán ñaây roài thì soáng trieät ñeå vôùi trí tueä saùng suoát, taâm theå bình ñaúng nhaát nhö, hoaøn toaøn an oån vaø ñaày ñuû dieäu löïc, laøm voâ löôïng coâng ñöùc.

Sô Toå Truùc Laâm daïy chuùng ta phaûi thaép saùng naêm phaàn höông nôi chính mình. Song höông naøo cuõng töø töï taâm thoâi. Töï taâm chuùng ta phaûi vöõng, phaûi doõng maõnh, khoâng vöôùng maéc, thanh tònh giaûi thoaùt.

YÙ cuoái cuøng laø: Tích nhaân nghóa, tu ñaïo ñöùc, giöõ giôùi, tröø boû kieát söû, aáy chính laø Phaät Thích Ca, Phaät Di Laëc hieän nôi ñôøi, nôi mình. Chöõ Tích laø chöùa nhoùm, cuõng coù nghóa tu trì. Tu ñaïo ñöùc laø chöùa nhoùm tu trì, gìn giöõ giôùi haïnh trang nghieâm thanh tònh. Boû taát caû nhöõng kieát söû, töùc laø boû phieàn naõo. Bôûi vì phieàn naõo laø giaëc. Trong thôøi gian noã löïc phaán ñaáu tu haønh, chuùng ta khoâng neân ñeå cho giaëc phieàn naõo xaâm nhaäp gia cö cuûa mình. Gioáng nhö moät töôùng laõnh gioûi ñang chieán ñaáu giöõa quaân traän muoân truøng, thì khoâng bao giôø nuoâi giaëc, khoâng coù moät sô hôû naøo cho giaëc tieán coâng hoaëc laøm saøo huyeät trong doanh traïi cuûa mình. Queùt saïch taát caû boïn giaëc môùi coù theå an oån. Thaønh ra ôû ñaây Ngaøi daïy: Tu ñaïo ñöùc, giöõ giôùi, tröø boû phieàn naõo, tích chöùa nhaân nghóa… ñöôïc nhö vaäy thì Phaät Thích Ca hieän ñôøi, Phaïât Di Laëc cuõng ngay ñaây.

Phaät Thích Ca yù noùi ñöùc Phaät ngay trong hieän ñôøi, Phaät Di Laëc laø ñöùc Phaät töông lai, nghóa laø hieän taïi chuùng ta soáng ñöôïc vôùi taâm Phaät hoaøn toaøn maø töông lai cuõng theá. Ñöùc Phaät Di Laëc bieåu tröng cho söï hoan hyû, neáu chuùng ta soáng ñöôïc vôùi oâng Phaät cuûa mình roài thì hieän ñôøi yeân oån vaø töông lai raát an vui, luùc naøo cuõng cöôøi toe toeùt nhö ñöùc Phaät Di Laëc.

Tinh thaàn cuûa caùc toå Truùc Laâm laø tu ngay trong ñôøi thöôøng, hoøa cuøng caùt buïi maø thaønh töïu ñaïo nghieäp. Tích nhaân nghóa, tu ñaïo ñöùc, gìn giôùi haïnh, phaù tham saân si, deïp tröø phieàn naõo. Ñoù laø nhöõng sinh hoaït bình thöôøng, chöù khoâng phaûi leân trôøi leân maây môùi tu. Sô Toå Truùc Laâm vaøo quaõng cuoái ñôøi, Ngaøi ñi vaøo daân gian phaù deïp caùc daâm töø vaø daïy Thaäp thieän cho nhaân daân. Laø moät oâng vua, moät oâng toå maø hoøa nhaäp vôùi cuoäc theá, vôùi ngöôøi daân khaép moïi mieàn khuyeân daïy nhöõng phaùp tu heát söùc giaûn dò nhö giöõ naêm giôùi, tu Thaäp thieän… Ngaøi khoâng giaûng nhöõng baøi phaùp treân trôøi treân maây, daønh cho Boà-taùt hay chö thieân nghe ñaâu.

Ngaøi phaù daâm töø töùc laø ñi vaøo daân gian, phaù nhöõng laàm chaáp taäp tuïc meâ tín dò ñoan, khoâng ñuùng vôùi tinh thaàn, yù nghóa Phaät phaùp. Thaät laø moät con ngöôøi troïn vieäc ñôøi veïn vieäc ñaïo, töï lôïi lôïi tha vieân maõn. Thôøi gian laøm Thaùi thöôïng hoaøng, Ngaøi chia sinh hoaït ra laøm hai böõa: nöûa ngaøy xöû lyù vieäc quoác gia, nöûa ngaøy tu. Chuùng ta thaáy yù chí cuûa moät oâng vua nhö vaäy môùi laøm Toå ñöôïc chöù! Khi xuaát gia tu haønh, Ngaøi ngoä ñaïo töø caâu Phaûn quan töï kyû boâ!n phaän söï baát tuøng tha ñaéc. Nhaø vua khi ñaõ ñi tu laø tu cho tôùi nôi tôùi choán, haønh haïnh ñaàu ñaø. Lòch söû ñöùc Phaät Thích Ca cuõng vaäy. Khi Ngaøi töø boû hoaøng cung ñi xuaát gia cuõng tu khoå haïnh.

YÙ chí vaø taâm löïc maïnh meõ, chuyeân nhaát nhö theá môùi thaønh töïu ñaïo nghieäp. Chuùng ta phaûi hoïc vaø thöïc haønh theo taám göông cuûa caùc ngaøi.

	]

	THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM