NÖÕA NGAØY CUÛA THAÙI THÖÔÏNG HOØANG

T.T THÍCH NHAÄT QUANG

HOÄI THÖÙ NAÊM

Vaäy môùi hay!

Buït ôû cong nhaø;

Chaúng phaûi tìm xa.

Nhaân khuaây baûn neân ta tìm Buït;

Ñeán coác hay chæn Buït laø ta.

Thieàn ngoû naêm caâu, naèm nhaõng cong queâ Haø höõu;

Kinh xem ba baän, ngoài ngôi maùi quoác Taân-la

Trong ñaïo nghóa, khoaûng cô quan, ñaø loït laãn tröôøng Kinh cöûa Toå;

Laùnh thò phi, gheâ thanh saéc, ngaïi chôi bôøi daëm lieãu ñöôøng hoa.

Ñöùc Buït töø bi, mong nhieàu kieáp nguyeàn cho thaân caän;

Ôn Nghieâu khoaùng caû, loït toaøn thaân phoâ vieäc ñaõ tha.

AÙo mieãn chaên ñaàm aám qua muøa, hoaëc chaèm hoaëc xeå;

Côm cuøng chaùo ñoùi no ñoøi böõa, daàu baïc daàu thoa.

Ngaên baùt thöùc, neùn baùt phong, caøng ñeø caøng boäi;

Laãy tam huyeàn, nong tam yeáu, moät caét moät ma.

Caàm voán thieáu huyeàn, xaù ñaøn daáu xoang voâ sinh khuùc;

Ñòch chaêng coù loã, cuõng baám chôi xöôùng thaùi bình ca.

Laãy coäi tìm caønh, coøn khaù tieác Caâu Chi tröôûng laõo;

Quay ñaàu chaáp boùng, aét kham cöôøi Dieãn Nhaõ Ñaït Ña.

Loït quyeän Kim Cöông, haù maët haàu thoâng neân noùng;

Nuoát boàng laät cöùc, naøo tay phaûi xöôùc töôïng da.

Chuù thích:

- Cong: Trong.

- Khuaây: Xao laõng hay queân laõng. Nhaân khuaây baûn: Nhaân vì xao laõng hay queân laõng caùi goác.

- Ngoû: Roõ. Thieàn ngoû naêm caâu… : yù noùi, roõ ñöôïc caùc caâu noùi cuûa nhaø thieàn laø naém ñöôïc yù thieàn.

- Naèm nhaõng: Naèm thanh thaûn.

- Queâ Haø höõu: Queâ chaúng coù nôi choán.

- Ngoài ngôi: ngoài chôi thaûnh thôi.

- Maùi quoác: Meù nöôùc.

- Taân La: Trieàu Tieân. Ngaøy xöa ngöôøi Trung Hoa thöôøng cho raèng daân Trieàu Tieân ít lo laéng, coù cuoäc soáng raát nhaøn haï.

- Trong: Troïng.

- Khoaûng cô quan: Môû roäng caùc cô quan.

- Ñaø: Ñaõ.

- Loït laãn: Loït vaøo trong.

- Loït toaøn thaân: Vaøo ñöôïc hoaøn toaøn.

- Phoâ vieäc: Nhieàu vieäc.

- Ñaõ tha: Ñaõ qua.

- AÙo mieãn chaên: AÙo vôùi chaên.

- Chaèm: Vaù víu.      

- Xeå: Xaäp xeä.

- Daàu baïc daàu thoa: Duø ñaïm baïc, duø sô saøi.

- Laãy: Baät.       

- Nong: Nôùi, môû roäng.

- Moät caét, moät ma: Moät doài, moät maøi.

- Caàm: Ñaøn.         

- Huyeàn: Daây

- Xaù ñaøn: Haõy ñaøn

- Daáu: Thích thuù.

- Xoang: Xöôùng.

- Quyeän Kim Cöông: Loàng Kim Cöông.

- Haù maët haàu thoâng neân noùng: Göông maët ñaâu coù heà noùng.

- Boàng, laät, cöùc: Nhöõng loaïi daây gai.

- Töôïng da: Da thòt.

GIAÛNG:

Vaäy môùi hay! Buït ôû cong nhaø; chaúng phaûi tìm xa. Nghóa laø khi bieát ñöôïc leõ thaät roài thì thaáy roõ Phaät ôû trong nhaø, chaúng caàn tìm ñaâu xa. Nhaân khuaây baûn neân ta tìm Buït; Ñeán coác hay chæn Buït laø ta. Chæ vì queân goác neân ta môùi ñi tìm Phaät, ñeán khi bieát ñöôïc roài thì chính Phaät laø ta.

Trong hoäi thöù naêm naøy, toâi taïm chia ra laøm naêm ñieåm:

Ñieåm thöù nhaát. ÔÛ ñaây noùi raèng Phaïât ôû trong nhaø, chaúng caàn tìm ôû ñaâu xa, chæ vì queân goác neân ta môùi ñi tìm Phaät, ñeán khi bieát ñöôïc roài thì chính Phaät laø ta. Nhöõng ñieàu naøy chuùng ta ñöôïc Hoøa thöôïng daïy roài, neân khoâng thaáy môùi laï. Tuy nhieân, hoïc thì coù hoïc nhöng neáu khoâng haønh thì chuùng ta cuõng chaúng thaáy ñöôïc Phaät cuûa mình. Vì vaäy chöa theå goïi laø tu nhö yù Phaät Toå daïy. Trong kinh Phaùp Hoa hay kinh Laêng Nghieâm cuõng coù nhaéc ñeán Phaät ôû trong nhaø, chaúng caàn tìm ñaâu xa. Nhaø ôû ñaây laø nhaø gì? Töùc laø phaùp thaân Phaät, Tri kieán Phaät cuûa chuùng ta. Noùi theo thieàn thì Hoøa thöôïng Toân sö daïy ñoù laø taùnh giaùc.

Taùnh giaùc thì ngay nôi moãi chuùng ta ñeàu coù saün, do vaäy ta khoûi tìm. Nhöng coù ñieàu laø töø laâu chuùng ta khoâng nhaän dieän ñöôïc, hoaëc boû queân, quay löng vôùi taùnh giaùc, neân baây giôø giaû nhö coù gaëp laïi cuõng khoâng quen, khoâng bieát. Bôûi gaëp nhau khoâng quen khoâng bieát neân mình ñaønh chaáp nhaän nhöõng gì mình quen bieát haèng ngaøy trong cuoäc soáng, cho ñoù laø mình.

Vaäy thì taùnh giaùc ôû ñaâu? Chính baûn thaân chuùng ta cuõng chöa bieát noù ôû ñaâu nöõa, phaûi khoâng? Caùi chöa bieát maø chæ ôû ñaâu, hình daùng theá naøo thì chaéc raèng khoâng ñuùng. Noùi theá ñeå chuùng ta phaûi noã löïc coâng phu tu haønh, môùi coù theå nhaän ra caùi chaân thaät cuûa mình, chöù khoâng theå nghe noùi suoâng maø nhaän bieát ñöôïc. Chæ coù tu haønh môùi nhaän laïi ñöôïc caùi thöïc cuûa mình. Nhö taát caû chuùng ta khi phaùt taâm xuaát gia, vaøo Thieàn vieän soáng theo thanh quy, ôû trong taäp theå, luùc naøo cuõng ñöôïc nhaéc nhôû phaûi tu, töùc laø phaûi coù coâng phu. Töø coâng phu tu taäp ñoù, daàn daàn veùn leân, toác heát taát caû nhöõng meâ môø bu baùm töø laâu nay, roài seõ saùng ñöôïc vieäc lôùn. Ñoù laø phaàn coâng phu cuûa moãi thieàn sinh. Chö huynh ñeä neân nhôù duø cho haïng caên khí ñaëc bieät gì gì, nhöng neáu thieáu coâng phu cuõng khoù coù cô hoäi nhaän ra vaø soáng ñöôïc vôùi caùi chaân thaät cuûa chính mình.

Chuùng ta phaùt huy ñöôïc taâm nieäm cuûa mình, saép ñaët thôøi khoùa tu haønh oån ñònh vaø giöõ ñeàu ñaën coâng phu nhö theá, ñaây laø moät duyeân toát töø quaù khöù ñeán trong hieän taïi, chöù khoâng phaûi töï nhieân maø ñöôïc ñaâu. Cho neân soáng trong moät ñaïo traøng, trong moät taäp theå ñoàng tu laø phöôùc duyeân lôùn, caùc huynh ñeä phaûi bieát traân troïng gìn giöõ, ñöøng ñaùnh maát phöôùc duyeân quyù baùu aáy. Neáu vì moät lyù do gì ñoù chöôùng ngaïi, chuùng ta phaûi xa ñaïo traøng, xa taäp theå caùc baïn ñoàng tu, huynh ñeä seõ thaáy vieäc tu haønh raát khoù. Chöøng aáy muoán quay trôû laïi cuõng khoâng deã.

Cho neân huynh ñeä coù theå soáng trong moâi tröôøng bình thöôøng nhö theá naøy, khai thoâng cho ñöôïc vieäc cuûa mình. Vieäc tu caàn phaûi quaùn xeùt kyõ caøng, coù ñöôïc chuùt keát quaû naøo cuõng khoâng neân töï cho laø mình ñaõ ñöôïc. Phaûi kieåm nghieäm vôùi lôøi Phaät daïy vaø nhöõng kinh nghieäm chö Toå truyeàn ñaït qua ngöõ luïc hay luaän, söû. Ví duï coù ngöôøi hoài tröôùc raát ít noùi, nhöng xuaát gia tu moät thôøi gian, töï nhieân caùi gì cuõng noùi, caùi gì cuõng lyù luaän heát. Nhö vaäy laø sao? Ñöøng nghó raèng ngöôøi aáy ngoä ñaïo hoaëc khai thoâng ñöôïc bieän taøi voâ ngaïi. Thöa, khoâng deã daøng nhö vaäy ñaâu!

Ngöôøi xöa muoán leân treân chuøa Ñoàng phaûi ñi töø saùng tôùi toái, baêng röøng loäi suoái, leo nuùi treøo ñeøo, coïp soùi chöïc chôø vaãn khoâng sôï, khoâng sôøn loøng. Cho neân caùc ngaøi leân tôùi chuøa Ñoàng baèng caû taâm thaønh vaø söï vaát vaû. Coøn baây giôø chuùng ta chæ caàn boû ra naêm ba chuïc ngaøn ngoài xe ñieän, ñi caùi uø tôùi nôi khoûe re! Noù khaùc xa ngöôøi xöa, phaûi khoâng? Khaùc xa veà thôøi gian, veà ñoaïn ñöôøng vaø veà caû taâm thaønh leân chuøa Ñoàng. Töøng böôùc töøng böôùc vieãn haønh treân ñoaïn ñöôøng doác ngöôïc, maø leân ñöôïc tôùi ñænh nuùi khaùc raát xa vôùi keû ngoài xe ñieän chaïy baèng daây caùp leân ñænh nuùi. Chuùng ta neân hieåu cho töôøng taän vieäc tu haønh cuûa mình cuõng vaäy ñoù. Giaù trò naèm ôû coâng phu chôù khoâng phaûi ôû kieán thöùc, kieán giaûi.

Con ngöôøi thöôøng coù taâm höôùng ngoaïi, ñöùng nuùi naøy troâng nuùi noï. Khi chöa vaøo Thieàn vieän thì tha thieát, caàu xin cho ñöôïc vaøo Thieàn vieän tu haønh. Ñeán khi vaøo ñöôïc roài thì tieáp tuïc troâng ngoùng choã khaùc. Vaø neáu cöù caùi beänh aáy tieáp dieãn thì daãu tìm ñöôïc choã khaùc hoï cuõng khoâng haøi loøng, ñeå roài laïi tìm nöõa. Coù vò ôû ñaây veà Thaønh phoá, ôû Thaønh phoá moät thôøi gian noùi oàn aøo roài veà queâ, choáng xuoàng qua soâng. Cheøo ñoø, ñi ruoäng moät thôøi gian thaáy buoàn quaù laïi chaïy leân vuøng cao, coù nuùi coù röøng. Quanh quaát moät hoài laïi trôû veà Thaønh phoá… Cuoái cuøng laø moät oâng thaày soà soä, uy nghi, aùo quaàn nhö theá maø khoâng naèm trong Taêng ñoaøn naøo heát. Quyù vò thaáy, nguy hieåm nhö vaäy, laø do töø taâm ban ñaàu, chí nguyeän tu khoâng vöõng.

Cho neân moâi tröôøng tu haønh raát quan troïng, chö huynh ñeä choïn ñöôïc nôi toát roài, coøn phaûi thöïc taâm noã löïc coâng phu ñeå giöõ vöõng taâm ban ñaàu. Bôûi khoâng coù ñaïo naøo chuùng ta coù theå ngoä ñöôïc trong moät saùng moät chieàu ñaâu. Nhaân caùc caûnh duyeân thuaän nghòch, chuùng ta nhaän ra caùi naøo giaû, caùi naøo thuoäc veà si meâ thì boû, caùi naøo thaät thì ñoù laø taùnh giaùc, haõy gìn giöõ vaø soáng vôùi caùi ñoù. Phaät daïy chuùng sanh tuy coù khaû naêng thaønh Phaät, nhöng vôùi ñieàu kieän laø phaûi tu, chöù khoâng theå noùi thaønh Phaät laø thaønh Phaät lieàn. Muoán tu thì phaûi yeân ôû oån ñònh môùi tu ñöôïc chöù, coøn chaïy hoaøi cuoái cuøng ñaùo ñaàu laïi cuõng chính laø mình, ñaâu theå tìm nôi naøo khaùc.

Caùi sai laàm cuûa phaàn ñoâng chuùng ta baây giôø laø noùi hay maø laøm khoâng hay. Coù ngöôøi laøm ñöôïc moät soá coâng vieäc gì ñoù, lieàn töôûng mình thaønh ñaït. Hoaëc hoï saép ñaët moät soá coâng vieäc töông ñoái khoù khaên, maø vò thaày cuõng luùng tuùng. Ñöôïc theá roài cöù ngôõ mình sieâu xuaát hôn thaày, ngôõ mình laø Phaät. Ñoù laø nhöõng caùi laàm to deã daãn tôùi choã hö hoûng. Cho neân ngöôøi thaät tu phaûi taâm taâm nieäm nieäm, böôùc töøng böôùc vöõng chaéc, tieán leân baèng loøng khieâm haï chaân thaønh.

Phaät taùnh chuùng ta coù, trí tueä chuùng ta coù, nhöng hoaøn chænh nhöõng caùi ñoù coøn phaûi ñôïi. Ñôïi gì? Ñôïi xem chuùng ta thöïc haønh nhö theá naøo, taâm nieäm ra laøm sao? Cho neân taát caû chuùng ta phaûi gaéng leân! Gaéng khaéc phuïc, gaéng laøm chuû laáy, gaéng ñieàu chænh ñöôøng ñi nöôùc böôùc cuûa mình trong töøng ngaøy töøng giôø. Gaéng laøm chuû laáy töùc laø khoâng ñeå nhöõng söï duyeân chung quanh laøm lay chuyeån vieäc tu haønh cuûa mình. Bôûi vì ñoái dieän vôùi taát caû, giaûi quyeát ñöôïc taát caû, laøm chuû laáy mình laø töø söï tu haønh maø ra, chöù khoâng coù ai theá cho mình ñöôïc heát.

Ñieåm thöù hai, Toå daïy khi ñaõ hieåu ñöôïc Thieàn roài thì ta soáng thanh thaûn an nhaøn ôû choã khoâng nôi choán. Khoâng nôi choán töùc laø choã naøo? Choã an laïc töï taïi, khoâng bò raøng buoäc bôûi baát cöù thöù gì heát. Thaät vaäy! Ngöôøi ñaõ an laïc thì ôû choã naøo cuõng töï taïi, cho neân caùc vò tu Boà-taùt ñaïo thöôøng hoøa nhaäp cuoäc soáng cuûa moïi ngöôøi ñeå hoaøn thaønh Phaät söï, giaùo hoaù chuùng sanh, thaønh töïu ñaïi nguyeän Boà-taùt cuûa mình, ñeå ñaït ñeán muïc ñích cöùu caùnh laø vieân thaønh Phaät ñaïo.

Trôû laïi vieäc tu haønh cuûa chuùng ta, tuy naém ñöôïc phaùp tu nhöng neáu ta khoâng thöïc haønh lieân tuïc, giöõ vöõng taâm nieäm thöùc tænh trong töøng phuùt giaây thì seõ deã phoùng tuùng vaø taâm bò cuoán troâi theo ngoaïi caûnh. Vöøa thaáy duyeân thuaän nghòch laø daáy nieäm, trong loøng khoâng yeân, nhö vaäy laø coâng phu chöa ñaéc löïc. Do ñoù khoâng soáng trong choã an laïc thöôøng nhieân töï taïi, luoân bò vöôùng maéc buoäc raøng. Do vaäy moãi thôøi toïa thieàn cuûa chuùng ta raát quan troïng, Hoøa thöôïng thöôøng nhaéc nhôû caùc thieàn sinh phaûi laøm sao moät giôø toïa thieàn laø moät giôø laøm Phaät. Chuùng ta phaûi nuoâi döôõng yù chí, söï quyeát taâm môùi coù theå vöôït leân voâ minh baát giaùc vaø thoùi quen löôøi bieáng giaûi ñaõi. Muoán ñöôïc an nhieân töï taïi thì tröôùc phaûi laøm chuû ñöôïc mình.

Toâi thaáy trong soá chö huynh ñeä ôû ñaây coù vò cuõng sieâng naêng phaán phaùt coâng phu, buoåi toái toïa thieàn hôn hai tieáng. Veà hình thöùc nhö vaäy laø coù tieán, song quan troïng laø noäi taâm cuõng phaûi vöõng chaõi, coù nieàm vui. Ñöôïc vaäy keát quaû tu taäp cuûa moãi huynh ñeä seõ laø söï coå vuõ ñoäng vieân, khuyeán khích cho caùc anh em, taùc ñoäng toát leân tinh thaàn tu taäp cuûa toaøn theå ñaïi chuùng. Ngoài thieàn khi coù an laïc, coù söï tænh giaùc roõ raøng, chuùng ta khoâng coøn thaáy moûi meät hay ñau chaân, khoâng buoàn nguû, khoâng sôï muoãi moøng caén, khoâng sôï noùng sôï laïnh, khoâng sôï gì heát. Hoaøn caûnh chung quanh khoâng theå taùc ñoäng leân moät haønh giaû taâm ñaõ ñöôïc thanh tònh. Xin môøi chö huynh ñeä thaúng thaén, duõng maõnh böôùc vaøo choã thaät söï bình yeân.

Toâi thaáy moät soá chö huynh ñeä trong noäi vieän ñaõ phaùt taâm böôùc leân choã aáy. Moät soá böôùc ñöôïc nhöng chöa daùm böôùc. Moät soá vieän lyù do naøy lyù do khaùc ñöùng beân ngoaøi nhìn, chöù khoâng böôùc leân. Thieät laø uoång! Tuy nhieân choã naøy khoâng ai eùp. Vò naøo muoán tieán tôùi thì cöù tieán tôùi, ai muoán böôùc lui thì cöù böôùc lui. Tuøy söï löïa choïn cuûa moãi vò maø keát quaû töông öng. Coù ñieàu ñaëc bieät laø, choã naøy vò naøo nhaän ra roài thì töï nhieân tieán tôùi, khoâng caàn ngöôøi khaùc nhaéc nhôû cuõng duõng maõnh tieán böôùc. Tôùi ñieåm “uoáng traø” naøy, quyù vò coù theå ngoài uoáng traø moät ngaøn naêm cuõng khoâng ai noùi! Coøn tu khoâng tôùi ñaâu maø chuïm ñaàu uoáng traø, taùn gaãu laø quyû söù ma vöông ñöùng chöïc moät beân chôø giôø loâi quyù vò xuoáng chaàu Dieâm chuùa ñaáy.

Ñöùc Theá Toân trong khoaûng thôøi gian tu thieàn ñònh döôùi coäi Taát-baùt-la, Ngaøi nguyeän “Duø thòt naùt xöông tan, neáu khoâng ñaït ñöôïc ñaïo quaû Voâ thöôïng Boà-ñeà, ta nhaát ñònh khoâng rôøi khoûi choã ngoài naøy.” Khi nguyeän nhö vaäy xong, Ngaøi traûi coû laøm toøa ngoài thieàn suoát boán möôi chín ngaøy ñeâm. Cuoái cuøng chieán thaéng taát caû nhöõng ngoaïi ma vaø noäi ma, Theá Toân hoaøn toaøn giaùc ngoä vieân maõn vaø thaønh Phaät. Lòch söû cuoäc ñôøi cuûa ñöùc Phaät ñaõ cho chuùng ta thaáy chæ coù thieàn ñònh môùi loùe leân aùnh saùng trí tueä, ñi ñeán giaùc ngoä trieät ñeå. Cho neân lôøi nguyeän laãm lieät cuûa Boà-taùt Só Ñaït Ta tröôùc khi thaønh ñaïo, chuùng ta phaûi khaéc ghi. Neáu khoâng ñaït ñaïo Ngaøi khoâng ñi ñaâu heát, khoâng laøm vieäc gì khaùc, thaúng thaén quyeát lieät nhö vaäy neân Ngaøi môùi thaønh töïu sôû nguyeän.

Con ñöôøng chuùng ta ñi cuõng phaûi nhö theá. Duø coù neù beân naøy traùnh beân kia, coù bò nhöùc ñaàu, caûm maïo, ho phong, ñau chaân ñau buïng gì gì, cuoái cuøng cuõng phaûi ñeán choã ñoù. Bôûi vì moãi chuùng sanh ñeàu coù Phaät taùnh maø. Huynh ñeä coù duyeân môùi xuaát gia tu Phaät, nhö vaäy taát caû chuùng ta ñeàu coù chuûng töû Phaät. Chuûng töû seõ daãn chuùng ta ñeán choã giaùc ngoä, khoâng coù caùi khaùc, nhöng mau chaäm coøn tuøy moãi ngöôøi. Duø baây giôø mình coù maéc caùi naøy vöôùng caùi kia, cuoái cuøng cuõng töï thaùo gôõ thoâi, maø khoâng gôõ noù cuõng maát, bôûi ñaâu coù gì thaät maø theo mình hoaøi. Ñaõ vaäy, tröôùc sau gì chuùng ta cuõng buoâng boû heát caùc thöù giaû taïm, vaäy sao khoâng ngay baây giôø laøm lieàn, ñeå maát thì giôø chi cho uoång. Con ñöôøng luoân ôû tröôùc maët, chæ caàn chuùng ta caát böôùc laø ñi ñeán thoâi.

Nhöõng gì chuùng ta vöôùng maéc, tuy khoâng thaät nhöng noù seõ baùm víu leân mình thaønh lôùp aùo saét, thaønh löûa vaây buûa ñoát haïi ta khoác lieät. Chæ khi naøo mình côûi ra thì môùi thoaùt khoûi nhieät naõo khoå ñau. Phaûi anh huøng duõng daïc môùi thaùo gôõ ñöôïc. Thaùo gôõ cho mình roài, vì nhöõng ngöôøi chung quanh chæ hoï caùch thaùo gôõ. Moãi ñeâm chuùng ta thöôøng hoài höôùng “Nguyeän cho phaùp giôùi chuùng sanh troïn thaønh Phaät ñaïo”. Phaùp giôùi chuùng sanh nhieàu bieát bao nhieâu, maø nguyeän cho hoï ñeàu troïn thaønh Phaät ñaïo, chuyeän naøy khoâng phaûi noùi giôõn ñöôïc. Cho neân chuùng ta phaûi chaân thaønh, khaån thieát tu haønh môùi khoâng bò toäi ñaïi voïng ngöõ.

Ñieåm thöù ba laø môû con maét ñaïo. Ñieàu naøy khoâng daønh rieâng cho ai heát, vì ai cuõng coù theå môû con maét ñaïo. Phaät daïy taát caû chuùng sanh ñeàu coù Phaät taùnh nhö nhau, neân ai cuõng coù trí tueä, ai cuõng coù theå laøm Phaät. Ngöôøi môû ñöôïc con maét trí tueä roài thì ôû trong thinh saéc maø traùnh xa thinh saéc. Traùnh xa thinh saéc trong ñaïo Phaät khoâng coù nghóa laø khoâng daùm ñoái dieän vôùi thinh saéc. Laøm sao khoâng ñoái dieän ñöôïc? Nhieàu ngöôøi cho raèng tìm veà vuøng queâ thaät xa, thaät heûo laùnh seõ khoâng coù thinh saéc. Nhöng vuøng queâ baây giôø cuõng phaùt trieån, coù truyeàn hình truyeàn thanh ñuû heát, hoï buoân baùn ñuû thöù treân ñôøi, khoâng thieáu thöù chi. Nhö vaäy khoâng coù nôi naøo traùnh ñöôïc thinh saéc. Song nhöõng thöù thinh saéc beân ngoaøi aáy khoâng ñaùng lo ngaïi baèng thinh saéc trong loøng. Chính thöù thinh saéc naøy môùi nguy hieåm hôn nhieàu, vì noù coù söùc cuoán huùt con ngöôøi baát keå luùc naøo, ôû ñaâu neân chuùng ta khoâng traùnh khoûi noù.

Vì vaäy ngöôøi môû ñöôïc con maét tueä, khi ñoái dieän tröôùc thinh saéc, seõ thaáy bieát roõ noù khoâng thaät, hö aûo neân khoâng ñaém luyeán, khoâng say meâ chaïy theo noù. Nhôø theá ta coù theå döøng taïo caùc nghieäp, daàn daàn laøm chuû thaân taâm, soáng laãn trong thinh saéc nhöng khoâng hoøa tan vôùi noù. Ñaây chính laø dieäu duïng cuûa trí tueä chaân thaät vaäy. Cho neân noùi taát caû ñeàu töø taâm löu xuaát. Moät khi taâm ñaõ thanh tònh, ñaõ yeân roài thì muoân söï muoân vaät cuõng theo ñoù maø yeân. Nhöng khi taâm phaùt khôûi loaïn ñoäng thì chuùng ta khoù baûo veä ñöôïc mình khoâng vöôùng theo voøng thinh saéc.

Neáu chuùng ta chöa theå môû ñöôïc con maét tueä thì ñoái dieän tröôùc thinh saéc thaät söï laø ñieàu ñaùng ngaïi. Bieát mình coøn yeáu phaûi lo phöông tính keá, xa laùnh bôùt nhöõng thöù caùm doã aáy ñi. Do ñoù Toå daïy Laùnh thò phi, gheâ thanh saéc, ngaïi chôi bôøi daëm lieãu ñöôøng hoa. Ngöôøi xöa deø daët caån troïng trong vieäc tu haønh ñeán nhö vaäy, chuùng ta ngaøy nay khoâng theå khoâng noi theo. Phaät daïy ngöôøi chöa chöùng A-la-haùn chöa theå tin taâm mình. Theá neân huynh ñeä muoán baûo döôõng coâng phu, tröôùc phaûi thu thuùc caùc caên, traùnh bôùt duyeân beân ngoaøi, ñoàng thôøi noã löïc khai saùng trí tueä, môû con maét ñaïo. Môû ñöôïc con maét ñaïo roài thì tha hoà tung hoaønh maø vaãn khoâng sôï vöôùng maéc vaøo ñaâu. Ñaây chính laø kinh nghieäm quyù baùu cuûa coå nhaân truyeàn daïy laïi cho chuùng ta.

Ñieåm thöù tö Toå daïy ngöôøi tu haønh khoâng chuù troïng ñeán vieäc ñoùi no höôûng thuï theo theá gian. Ñöùc Buït töø bi, mong nhieàu kieáp nguyeàn cho thaân caän. Ôn Nghieâu khoaùng caû, loït toaøn thaân phoâ vieäc ñaõ tha. AÙo mieãn chaên ñaàm aám qua muøa, hoaëc chaèm hoaëc xeå. Côm cuøng chaùo ñoùi no ñoøi böõa, daàu baïc daàu thoa. ÔÛ ñaây noùi keû tu haønh khoâng nghó ñeán vieäc aên maëc, höôûng thuï nhö ngöôøi theá gian. Ñaïm baïc, vaù víu sao cuõng toát, chæ coát thöùc tình khoâng daáy ñoäng, taùm gioù thoåi khoâng lay chuyeån. Thaáu toät ñöôïc choã huyeàn nghóa, tha hoà thoåi khuùc voâ sinh, haùt ca thaùi bình.

ÔÛ ñaâu mieãn tu haønh ñaéc löïc laø ñöôïc. Neáu taâm ñieàu hoøa an oån duø chöa ñöôïc giaùc ngoä, chuùng ta cuõng caûm thaáy nheï nhaøng roài. Ngöôøi khoâng naëng cuûa caûi, khoâng naëng vieäc aên maëc chaûi chuoát beân ngoaøi, khoâng vöôùng maéc bôûi nhöõng caûnh duyeân, ñôøi soáng tu haønh cuûa hoï nheï nhaøng laém. Noùi vaäy nhöng kieám moät ngöôøi soáng nheï teânh cuõng hieám. Chuùng ta khoâng vöôùng caùi naøy cuõng maéc caùi kia, ngöôøi khoâng naëng vaán ñeà aên uoáng laïi naëng vaán ñeà giao teá, hôû moät chuùt sôï ngöôøi naøy buoàn ngöôøi kia giaän, neân phaûi laøm sao cho baët thieäp. Heát leã naøy tôùi leã khaùc, vieäc noï saép ñaët chöa roài ñaõ tôùi vieäc kia, thö môøi hoâm qua chöa giaûi quyeát hoâm nay theâm hai ba thö môøi tieáp, cöù theá mình trang traûi cho ñeïp trong moái giao löu quan heä chung quanh. Cuoái cuøng khoâng coøn thôøi gian ñaâu maø tu haønh nöõa.

Cho neân heã ngöôøi xöa noùi ñeán tu haønh thì thöôøng laø leân non, ôû choã xa vaéng. Bôûi muoán tu ñöôïc deã daøng thì phaûi traùnh duyeân, ôû choã yeân laéng. Ngaøy xöa ñöùc Theá Toân cuõng daïy caùc thaày Tyø-khöu nhö theá. Khi laõnh moät ñeà aùn roài thì caùc thaày phaùt nguyeän tìm ñeán choã yeân laéng, xa thaønh thò oàn naùo, ñeå thieàn ñònh. Yeáu toá ñaéc löïc ñaàu tieân cuûa thieàn ñònh laø nhôø söï yeân laéng. Cuõng coù ngoài nôi choán oàn naùo maø ñöôïc thieàn ñònh, ñoù laø söï thò hieän cuûa caùc baäc Boà-taùt chöù khoâng phaûi thöôøng. Böôùc ban ñaàu haàu heát chö vò tröôûng laõo Tyø-khöu ñeàu traùnh duyeân.

Cho neân ngöôøi muoán tu phaûi laøm sao? Caét! Treân ñoaïn ñöôøng cuûa mình ñi gaëp nhieàu duyeân laém. Taäp khí nghieäp laïi maïnh meõ, noù coù söùc cuoán huùt chuùng ta kinh khuûng, chæ caàn phuùt giaây lô laø ta seõ maát mình ngay. Nhö ngöôøi ghieàn röôïu, tuy ñaõ tu roài nhöng ñi ngang quaùn röôïu laø phaùt theøm. Neáu luùc ñoù coù ngöôøi baïn cuõ chaïy ra tay baét maët möøng roài keùo vaøo quaùn, thì khoù maø giöõ mình. Lôøi qua chuyeän laïi thaû lôi cho tôùi ma men daãn ñi hoài naøo khoâng hay. Ñeán chöøng nhìn laïi thì söï nghieäp tu haønh maát heát. Nguy hieåm nhö vaäy ñoù. Cho neân keû xuaát gia phaûi bieát tuaân giöõ giôùi haïnh, pheùp taéc moân qui, bôûi vì ñoù laø haøng raøo baûo veä cho chuùng ta ñöøng bò ma mò vaø quyû döõ baét ñi, laøm tieâu tan heát coâng quaû tu haønh.Thaønh ra ngöôøi bieát tu laø ngöôøi laøm chuû ñöôïc ñoái vôùi taát caû caûnh duyeân, aên maëc nguû nghæ tieáp xuùc laøm vieäc, khoâng bò ñoäng bôûi söï kieän tröôùc maét. Coù daäp taét nhöõng tham ñaém, nhöõng nieäm töôûng cuûa mình môùi tu tieán ñöôïc. Tieán ñöôïc môùi thaáy ñaát nöôùc toâi thanh bình. Bôûi choã ñoù khoâng ai coù theå ñoäng tôùi ñöôïc neân noù luoân thanh bình.

Ñieåm thöù naêm: Quay ñaàu chaáp boùng, aét kham cöôøi Dieãn Nhaõ Ñaït Ña. Toå muoán nhaéc chuùng ta neáu cöù chaïy tìm ñaïo beân ngoaøi thì gioáng nhö chaøng Dieãn Nhaõ Ñaït Ña oâm ñaàu chaïy keâu maát ñaàu, raát ñaùng xoùt thöông. Dieãn Nhaõ Ñaït Ña boû queân caùi ñaàu thaät, nhaän boùng laøm thaät. Ñeán khi caùi boùng bò maát ñi thì cho raèng mình maát ñaàu, chaïy ñieân cuoàng trong thaønh phoá la saûng mình maát ñaàu. Phaät noùi ngöôøi theá gian cuõng theá, nhaän nhöõng thöù hö giaû beân ngoaøi cho laø thaät maø boû queân caùi thaät saün coù nôi mình. Trong coâng phu tu haønh cuõng theá, neáu khoâng phaûn quan soi laïi mình, cöù chaïy tìm phaùp tu naøy phaùp tu noï beân ngoaøi thì caøng tìm caøng maát mình.

Chuùng ta noùi veà taùnh giaùc, giaûi thích taùnh giaùc vanh vaùch nhöng thaät söï khoâng bieát taùnh giaùc ôû ñaâu, Phaät taùnh laø caùi gì? Lôùn leân soáng, aên maëc nguû nghæ, tieáp xuùc laøm vieäc vôùi nhöõng thöù buoàn vui giaän töùc v.v… bao nhieâu söï kieän. Nhöõng thöù ñoù ta bieát maø caùi thaät cuûa mình ta khoâng bieát. Cho tôùi moät luùc naøo ñoù nhöõng thöù ta bieát khoâng söû duïng ñöôïc nöõa thì hoát hoaûng keâu maát mình. Do vaäy con ngöôøi sôï cheát, sôï maát caùi naøy maát caùi kia. Thaät voâ lyù phaûi khoâng? Khi khoâng oâm ba thöù taïp nhaïp cho laø mình, ñeán luùc noù maát ñi laïi sôï. Trong khi ñoù ta coù caùi quyù baùu ñaëc bieät, xöùng ñaùng laøm sao maø laïi khoâng nhaän ra. Duø ngöôøi lôùn ngöôøi nhoû, tu haønh bao laâu, trí thöùc hay khoâng trí thöùc, choã coâng phu phaûi nhaém ñeán laø nhaän cho ra caùi chaân thaät aáy. Chuùng ta ñöøng ñeå loït vaøo soá baø con doøng hoï cuûa chaøng Dieãn Nhaõ Ñaït Ña, maø phaûi tænh taùo soi laïi rôø laïi caùi ñaàu thaät cuûa mình. Ñoù laø choã coâng phu tu haønh cuûa chuùng ta. Chaïy tìm beân ngoaøi hoaøi ñeán hoâm naøo ñoù taát caû nhöõng thöù aáy maát ñi thì mình ñau khoå vì ngôõ ñaõ maát saïch heát. Ñaõ quen vôùi boùng giaû, moät khi caùi giaû maát, chaïy loaïn kieám tìm chaúng khaùc ngöôøi ñieân.

Chuùng sanh luoân yeâu quyù thaân giaû taïm naøy vaø raát sôï maát noù. Giaây phuùt gaàn taét thôû, thaàn thöùc hoaûng loaïn thoáng khoå. Töø khoaûng naøy tôùi thoï thaân sau deã laàm laém. Neáu mang taâm traïng aáy ra ñi, vöøa taét thôû lieàn thaáy trôøi saám seùt, ñen toái, nghe nhöõng aâm thanh gheâ rôïn… … Chung quanh khoâng thaáy ai heát, sôï haõi voâ cuøng, lieàn ñaâm ñaàu chaïy, chaïy ñi ñaâu cuõng khoâng bieát nöõa. Cöù laïng quaïng nhö theá, cuoái cuøng thaáy luøm buïi, nghó  luøm buïi coù theå giuùp mình, lieàn chui vaøo luøm buïi aån naùu. Vöøa chui vaøo thì thaáy mình mang loâng ñoäi söøng, thoï sanh nhö theá, thaät khieáp ñaûm voâ cuøng. Coøn ngöôøi thong thaû nhaøn nhaõ coù phöôùc thì vöøa caùch aám thaáy coù soâng nöôùc, hoa caûnh, chim muoâng hoùt vang lieàn ñeán nôi ñoù. Töùc chuyeån sang ñôøi sau hoaëc laøm trôøi, hoaëc sanh trong nhaø giaøu coù vui söôùng tuøy theo thieän nghieäp cuûa mình. Chuyeän caùch aám ñaùng sôï nhö vaäy ñoù.

Cho neân Toå nhaéc ñeán chaøng Dieãn Nhaõ Ñaït Ña, ñeå chuùng ta nhaän laïi caùi thöïc cuûa chính mình, ñöøng chaïy theo caùi beân ngoaøi nöõa. Thaân naøy hôïp tan baát thöôøng, khoâng coù gì baûo ñaûm. Theá maø chuùng ta cöù nhaän ñaây laø thaân cuûa toâi, ñaây laø taâm cuûa toâi, ñaây laø ngöôøi thaân cuûa toâi… Ñaâu bieát raèng nhöõng thöù ñoù maát ñi baát cöù luùc naøo, neân con ngöôøi cöù khoå ñau vôùi chöøng baáy nhieâu chuyeän. Vì vaäy caàn gaáp phaûn tænh, ñöøng oâm ñaàu chaïy la maát ñaàu nhö chaøng Dieãn Nhaõ Ñaït Ña nöõa.

Chuùng ta tu haønh laø ñeä töû Phaät, coù phuùc duyeân lôùn môùi bieát tham thieàn, hoïc ñaïo. Ñaõ theá caàn phaûi tham thieàn nhö theá naøo ñeå saùng ñöôïc vieäc, ñeå laøm chuû, ñöøng tha höông nhö chaøng cuøng töû queân laøng queân xoùm, queân queâ höông xöù sôû, cuoái cuøng laïng quaïng bò nghieäp ñaåy ñi ñeán choã nguy khoán cuøng ñoà. Ngöôøi tu haønh saùng suoát thì chuyeån ñöôïc nghieäp, chuyeån ñöôïc nghieäp môùi coù theå laøm chuû luaân hoài sanh töû. Cho neân caùi hay cuûa ngöôøi tu laø chuyeån ñöôïc nghieäp, neáu khoâng chuyeån ñöôïc nghieäp chuùng ta seõ troâi giaït voâ ñònh maõi trong sanh töû, raát ñau khoå. Duø raèng nghieäp naëng neà nhöng neáu chuùng ta sieâng naêng, noã löïc chuyeån hoùa thì daàn daàn noù seõ vôi heát. Huynh ñeä haõy tin töôûng chaéc chaén nhö vaäy.

Mong raèng chuùng ta chuyeån ñöôïc nghieäp cuûa mình. Chuyeån baèng trí tueä Baùt-nhaõ, ñoù laø nhaùt göôm saéc beùn nhaát caét ñöùt nhöõng daây mô reã maù, moïi thöù raøng buoäc khieán chuùng ta vöôùng trong luaân hoài sanh töû. Coù theá chuùng ta môùi ñi leân ñöôïc.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM