NÖÕA NGAØY CUÛA THAÙI THÖÔÏNG HOØANG

T.T THÍCH NHAÄT QUANG

HOÄI THÖÙ BAÛY

Vaäy môùi hay;

Pheùp Buït troïng thay;

Reøn môùi coác hay.

Voâ minh heát boà-ñeà theâm saùng;

Phieàn naõo roài ñaïo ñöùc caøng say.

Xem phoûng loøng kinh, lôøi Buït thoát deã cho thaáy daáu;

Hoïc ñoøi cô toå, saù thieàn khoâng khoân chuùt bieát nôi.

Cuøng caên baûn, ruûa traàn duyeân, möïa ñeå maáy haøo ly ñöông maët;

Ngaõ thaéng chaøng, vieân tri kieán, chôù cho coøn hoïa tröõ cong tay.

Buoâng löûa giaùc ngoä, ñoát hoaïi thaûy röøng taø ngaøy tröôùc;

Caàm kieám trí tueä, queùt cho khoâng taùnh thöùc thuôû nay.

Vaâng ôn Thaùnh, xoùt meï cha, thôø thaày hoïc ñaïo;

Meán ñöùc Coà, kieâng buøi ngoït, caàm giôùi aên chay.

Caûm ñöùc töø bi, ñeå nhieàu kieáp nguyeàn cho thaân caän;

Ñoäi ôn cöùu ñoä, naùt muoân thaân thaø chòu ñaéng cay.

Nghóa haõy nhôù, ñaïo chaúng queân, höông hoa cuùng xem coøn neân thaûo;

Mieäng raèng tin, loøng laïi loãi, vaøng ngoïc thôø cuõng chöûa heát ngay.

Chuù thích:

- Xem phoûng: Xem thaáu.

- Saù thieàn: Con ñöôøng thieàn.

 - Daáu: Thích thuù.

- Khoâng khoân: Khoâng khoù.

- Ruûa: Röûa saïch.

- Möïa: Chôù.

- Chaøng: Caây côø.

- Cong: Trong.

- Meán ñöùc Coà: Meán ñöùc Coà-ñaøm.

- Mieäng raèng tin, loøng laïi loãi, vaøng ngoïc thôø cuõng chöûa heát ngay: Mieäng noùi tin maø taâm khoâng thöïc haønh neân cöù phaïm loãi, nhö theá duø coù ñem vaøng ngoïc thôø phuïng cuõng khoâng theå heát loãi.

GIAÛNG:

Trong hoäi naøy coù naêm ñieåm caàn phaûi hieåu roõ.

Ñieåm thöù nhaát noùi Phaät phaùp coù coâng naêng raát to lôùn, ñoù laø queùt saïch voâ minh; moät khi voâ minh heát thì Boà-ñeà saùng, phieàn naõo saïch thì ñaïo ñöùc saâu. Khi trí tueä thaép saùng queùt saïch heát voâ minh thì phieàn naõo taêm toái khoâng coøn choã ñöùng nöõa. Muoán ñöôïc vaïây chuùng ta phaûi tu. Duø Phaät phaùp coù coâng naêng nhö theá nhöng neáu khoâng tu thì chuùng ta cuõng khoâng söû duïng ñöôïc coâng naêng aáy. Coâng naêng aáy laø gì? Ñoù laø Ñònh Tueä. Tu thieàn ñònh thì trí tueä ñaày ñuû. Thieàn ñònh vöõng thì con ngöôøi baát ñoäng, trí tueä troøn ñaày, khoâng gì coù theå laøm môø mòt, lay chuyeån chuùng ta ñöôïc.

Ngöôøi tu theo ñaïo Phaät duø laø tu phaùp naøo cuõng phaûi ñaày ñuû thieàn ñònh vaø trí tueä. Ví duï ngöôøi tu nieäm Phaïât maø khoâng ñònh taâm, khoâng döøng ñöôïc nhöõng laêng xaêng loaïn töôûng thì nieäm Phaät khoâng ñaéc löïc. Nieäm Phaät khoâng ñaéc löïc thì khoâng phaùt huy ñöôïc trí tueä, laøm sao coù theå kheá hôïp ñöôïc vôùi giaùc taâm cuûa Phaät? Khoâng kheá hôïp maø noùi ñeán luùc laâm chung ñöôïc Phaät, Boà-taùt ñeán ñoùn mình veà theá giôùi an vui, ñieàu naøy khoâng coù gì chöùng thöïc ñöôïc heát.

Neáu trong moïi sinh hoaït chuùng ta ñònh tónh thì baát ñoäng ñoái vôùi taát caû, töø ñoù trí tueä baûn höõu ñöôïc phaùt huy maïnh meõ, troøn ñuû, saùng suoát. Ngöôøi ñaày ñuû ñònh tueä laø ngöôøi giaùc ngoä, khoâng bò caùc phaùp keùo loâi, khoâng vöôùng maéc caùi gì heát, töï taïi giaûi thoaùt. Thaønh ra noùi giaûi thoaùt laø noùi ñeán ñònh tueä, noùi giaùc ngoä hay thaønh Phaät cuõng laø noùi ñònh tueä ñaày ñuû, khoâng theå thieáu hai moân naøy. Ñöôïc moät moân cuõng chöa hoaøn bò maø phaûi hai thöù troøn ñaày, môùi thöïc söï giaùc ngoä, giaûi thoaùt, thaønh Phaät.

Phaät phaùp coù theå trò ñöôïc nhöõng caên beänh phieàn naõo thaâm caên coá ñeá cuûa chuùng ta, nhöng neáu chæ hoïc hieåu Phaät phaùp maø khoâng aùp duïng tu taäp vaøo trong ñôøi soáng ñeå ñoái trò nhöõng phieàn naõo thì Phaät phaùp cuõng khoâng coù taùc duïng gì ñoái vôùi chuùng ta, khoâng theå hoùa giaûi, buoâng boû ñöôïc phieàn naõo. Nhôø Phaät phaùp, chuùng ta tu taäp ñuùng ñaén neân trí tueä khai môû môùi giaûi thoaùt, an vui, chaám döùt moïi khoå ñau. Nhö theá quan troïng laø ôû söï tu. Sau khi hoïc hieåu chuùng ta phaûi haønh. Ngöôïc laïi, chæ hieåu roài noùi cho thieân haï nghe hoaëc vieát saùch thaønh pho thaønh quyeån maø mình khoâng tu gì heát laø töï doái mình doái ngöôøi. Hieåu vaø haønh phaûi töông xöùng nhau chuùng ta môùi höôûng ñöôïc giaù trò thieát thöïc cuûa Phaät phaùp.

Cho neân nhöõng vò tu haønh ñaéc löïc coù thaàn duïng phi thöôøng. Nhö taïi chuøa Ñaäu ôû nöôùc ta coù hai vò Toå ñeå laïi nhuïc thaân laø thieàn sö Vuõ Khaéc Minh vaø Vuõ Khaéc Tröôøng, tính tôùi baây giôø laø treân 300 naêm. Chæ coù thieàn sö Vuõ Khaéc Minh vaøo naêm nöôùc luït, nhuïc thaân Ngaøi bò ngaäp tôùi coå neân hö hao chuùt ít thoâi. Ñoù laø caùi gì? Laø thaàn löïc phi thöôøng töø moät caùi taâm töï taïi giaûi thoaùt. Thöôøng thöôøng khi ngöôøi cheát vöøa nín thôû thì thaân nhaân nhanh choùng chuaån bò quan taøi ñeå goùi kyõ caùi xaùc aáy vì sôï noù thoái röõa ra, nhieãm truøng vaø hoâi haùm khoâng ai chòu noåi. Quaøn laïi daêm ba ngaøy cho ngöôøi thaân thaêm vieáng roài ñem choân hoaëc ñem ñoát. Ai cuõng vaäy heát chöù khoâng coù thaân naøo ñaëc bieät hôn. Theá nhöng Thieàn sö tu haønh ñaõ ñaéc ñaïo thì laïi khaùc. Ñieàu naøy ñuû minh chöùng cho chuùng ta thaáy ñaïo löïc phi thöôøng cuûa caùc ngaøi.

Con ñöôøng chuùng ta ñi laø con ñöôøng nhö theá. Vì vaäy ngöôøi tu haønh tröôùc nhaát ñoái vôùi caûnh duyeân khoâng bò vöôùng maéc, moïi thöù chung quanh nhö ñòa vò, taøi saûn… ñeàu laø nhöõng thöù phaûi boû heát, trong loøng cuõng saïch seõ môùi tieán ñeán choã saùng taâm, heát phieàn naõo, ñöôïc giaùc ngoä giaûi thoaùt. Heã coøn meâ thì khoâng coù giaùc, coøn ham tieàn taøi vaät chaát, ñòa vò, saéc ñeïp thì khoâng theå naøo töï taïi giaûi thoaùt ñöôïc. Cho neân ngöôøi tu laø phaûi buoâng boû. Taát caû nhöõng cuø caën tham saân phieàn naõo, taät ñoá, danh voïng ñeàu boû heát. Boû moät caùch töï taïi, döùt khoaùt, khoâng ngoaùi ñaàu nhìn laïi.

Baây giôø quyù vò vaøo coång Thieàn vieän Thöôøng Chieáu roài, tuy chöa trieät ñeå nhö ngöôøi xöa nhöng ta coá gaéng hoïc theo göông haïnh cuûa caùc ngaøi, boû bôùt nhöõng lo laéng cuûa gia ñình xuoáng, ñöøng nghó nhôù tôùi nöõa. Bôûi coù nghó nhôù tôùi, quyù vò cuõng khoâng theå laøm gì ñöôïc, chæ caøng theâm voâ ích, maát heát thì giôø maø khoâng giaûi quyeát ñöôïc vieäc cho mình cuõng nhö cho ngöôøi thaân. Voâ thieàn vieän roài thì duø ôû ngoaøi caùc vò coù baïc muoân baïc vaïn gì, tôùi cöûa naøy ñeàu ñeå laïi heát. Vì ñem voâ ñaây khoâng coù choã chöùa, ñeå taàm baäy maát heát, theâm buoàn khoå thoâi. Ñöøng ñem chi heát laø toát.

Phaät daïy ngöôøi xuaát gia “caùt aùi töø sôû thaân”, nghóa laø caét boû nhöõng sôïi daây tình caûm luyeán aùi cuûa gia ñình töø thuôû naøo, töø boû taát caû nhöõng söï thaân thöông ñoù laøm keû khoâng nhaø, khoâng taøi saûn, chuyeân taâm tu haønh. Quyù huynh ñeä vaøo thieàn vieän phaûi taäp nhö vaäy. Cho neân ngöôøi tu luoân soáng moät mình. Ai naáy ñeàu tu ñöôïc vaø tu ñuùng cuõng ñeàu thaønh Phaät. Tuy nhieân moãi ngöôøi ñeàu coù phöôùc duyeân rieâng, neáu chuùng ta coá gaéng thaùo gôõ, goät boû taäp nghieäp cuûa mình cho goïn gaøng laïi thì seõ deã tu, deã an laïc giaûi thoaùt.

Ví duï ngöôøi tu trong thieàn vieän tuyeät ñoái khoâng huùt thuoác, caùc vò coøn ñöùng ngoaøi cöûa thì coøn huùt thuoác nhöng ñaõ böôùc vaøo thieàn vieän, caïo boû raâu toùc roài thì nhaát ñònh phaûi boû huùt thuoác. Boû khoâng ñöôïc cuõng phaûi boû, baèng moïi caùch phaûi boû thoâi, coù theá môùi hôïp vôùi ñôøi soáng cuûa ngöôøi tu ñöôïc. Taát caû nhöõng thöù khaùc cuõng vaäy. Bôûi vì chuùng ta taäp trung vaøo moät höôùng, moät lyù töôûng tu haønh thì phaûi buoâng boû caùc thöù taïp nhaïp ôû theá gian. Huynh ñeä ñöøng nghó tu thaønh Phaät mình seõ coù haøo quang hoaëc bieát bay bieát aån gì gì, tröôùc maét trong cuoäc soáng naøy, chuùng ta töï taïi giaûi thoaùt khoâng bò nghieäp keùo loâi laø Phaät hieän tieàn.

Baây giôø caùc vò khoâng giöõ tieàn rieâng, soáng trong taäp theå theo söï phaân coâng cuûa quyù thaày, tôùi giôø aên thì aên, tôùi giôø nguû thì nguû, tôùi giôø laøm coâng taùc thì laøm coâng taùc, tôùi giôø tu thì tu, khoûi baên khoaên lo laéng giöõ gìn tieàn taøi söï saûn chi heát. Huynh ñeä chöa deïp ñöôïc tuùi tieàn cuûa mình, ñi ñaâu cuõng phaûi xaùch theo, naèm ñaâu cuõng phaûi keø keø ñoù, ñeå voâ tuû phaûi coi chìa khoùa coù chaéc khoâng. Baát an. Roõ raøng nhö theá. Baây giôø deïp ñöôïc, thaùo gôõ ñöôïc moät moùn laø giaûi thoaùt ñöôïc moät moùn. Cho neân noùi giôùi cuûa Phaät laø Bieät giaûi thoaùt töùc giöõ ñöôïc moät giôùi laø giaûi thoaùt ñöôïc moät phaàn. Ñaëc bieät nhö theá!

Coù vaøi vò tònh nhaân hoài tröôùc khoâng quen aên saùng. Baây giôø vaøo Thieàn vieän coâng quaû taäp tu, tôùi giôø aên saùng quyù vò thöa: - Con khoâng theå aên saùng ñöôïc Thaày ôi! Bôûi hoài ôû nhaø sôùm mai uoáng caø pheâ ñi laøm, khoaûng chöøng nöûa buoåi môùi aên. Nhöng ôû thieàn vieän ñaâu coù chuyeän ñoù, saùng phaûi ñi aên. Taäp theå maø, ñaùnh baûng phaûi ñi aên, khoâng aên thì haønh ñöôøng deïp heát, laùt ñaâu xuoáng luïc ñöôïc. Khoâng chöùa tieàn rieâng cuõng khoâng voâ beáp luïc ñöôïc, chaén chaén tôùi giöõa buoåi seõ ñoùi buïng. Cho neân saùng phaûi ñi aên saùng. Taäp rieát thaønh quen. Ñaàu tieân aên ít thoâi, ngöôøi ta goïi aên saùng laø ñieåm taâm töùc loùt daï, aên ñeå ñöøng coù coàn caøo buïng luùc ñi laøm. Khi quen roài aên cuõng ñöôïc laém. Caùi gì cuõng vaäy, taäp thì quen.

Ñieàu ñaùng taùn döông laø coù moät soá huynh ñeä ñaõ thöùc daäy tröôùc ba giôø khuya moät caùch duõng maõnh. Hoài tröôùc ôû nhaø, nhieàu vò khoâng thöùc daäy noåi, vì giôø ñoù nguû ngon laém, phaûi khoâng? Nhöng khi vaøo thieàn vieän quyù vò ñaõ daäy noåi. Toâi thaáy böôùc chaân cuûa quyù vò vöõng vaøng laém, chöa coù ai ñi baêng xieân baêng nai nhö ngöôøi say röôïu. Voâ chaùnh ñieän, caùch ñöùng laïy Phaät cuûa quyù vò trang nghieâm, döùt khoaùt, maïnh meõ, huøng duõng. Ñoù laø ñieàu ñaùng möøng! Taäp buoâng boû nhöõng thöù thoâ ñoäng tröôùc, sau khi taâm ñaõ yeân roài thì quyù vò ngoài thieàn bao nhieâu cuõng ñöôïc. Ñeán luùc naøo cuõng thieàn ñöôïc, thì khoûi noùi “Tôùi giôø leân ñieän Phaät ngoài thieàn” nöõa, ôû ñaâu chuùng ta cuõng coù theå tu ñöôïc heát. Tuy nhieân, giai ñoaïn naøy phaûi leân chaùnh ñieän ngoài thieàn ñeàu ñaën môùi ñöôïc.

Moät oâng vua, moät oâng hoaøng maø coøn boû ñöôïc thoùi quen thuï höôûng nhöõng duïc laïc theá gian, tu haønh thaønh Phaät thaønh Toå. Chuùng ta laø daân ñen coù gì ñaâu maø boû khoâng ñöôïc. Cho neân anh em raùng leân, phaán ñaáu leân laø ñöôïc. Neân nhôù tu laø söûa, laø boû ñi nhöõng gì khoâng caàn thieát, phaùt huy caùi trí tueä tænh taùo saùng suoát cuûa mình, phaù tan boùng toái voâ minh. Saùng ñeán thì toái ñi, toái ñeán thì saùng ñi. Chuùng ta cuõng aùp duïng chieâu thöùc ñoù, ñeå aùnh saùng trí tueä hieän höõu töùc laø ñaåy lui boùng toái. Ngöôøi noùi vôùi ta moät lôøi thaân thöông ta cuõng saùng, ngöôøi chöûi ta nhöõng lôøi naëng neà ta cuõng saùng. Toùm laïi, ñoái vôùi cuoäc soáng haèng ngaøy, duø ñaày ñuû phöông tieän hay thieáu thoán moïi thöù ta vaãn luoân luoân saùng. Ñöôïc theá, nhaát ñònh ngaøy giaùc ngoä giaûi thoaùt ñeán vôùi mình khoâng xa.

Ñieåm thöù hai laø, xem thaáu suoát ñöôïc coát tuûy cuûa kinh, môùi thaáy lôøi Phaät daïy raát thích thuù; hoïc theo cô Toå, con ñöôøng thieàn môùi saùng röïc. ÔÛ ñaây noùi chuùng ta hoïc kinh, hoïc lôøi Phaät daïy phaûi hoïc cho taän töôøng. Roài tham thieàn, aùp duïng thieàn cuõng phaûi thaáu ñaùo, tôùi nôi tôùi choán. Kinh Phaät thì nhieàu laém! Boán möôi chín naêm Theá Toân thuyeát phaùp töø thoân queâ cho tôùi thaønh thò, nôi naøo ñuû duyeân laø Phaät thuyeát phaùp. Nhöõng lôøi giaûng daïy ñoù ñöôïc ghi laïi cho ñôøi sau, cho chuùng ta nöông theo tu haønh. Phaät noùi phaùp laø tuøy caên cô chuùng sanh, tuøy beänh cho thuoác. Vì theá chuùng ta hoïc heát caùc phaùp ñeå töï löïa choïn xem phaùp naøo thích hôïp vôùi mình, öùng duïng tu taäp cho coù keát quaû toát. Baát cöù kinh ñieån naøo, mieãn hôïp vôùi caên cô cuûa mình thì tu cuõng ñöôïc giaùc ngoä heát, chöù khoâng phaûi ñôïi tôùi kinh ñieån lôùn môùi giaùc ngoä. Nhieàu ngöôøi ñoïc nhöõng baøi kinh ngaén thoâi cuõng giaùc ngoä. Laøm sao ba nghieäp thanh tònh laø giaùc ngoä giaûi thoaùt.

Ba nghieäp laø gì? Tham, saân, si. Ñöøng ñeå tham hoaønh haønh, ñöøng ñeå saân noùng hoåi, ñöøng ñeå si meâ u toái che maát taùnh saùng suoát hieän tieàn thì giaùc ngoä, thaønh Phaät. Huynh ñeä môùi vaøo chuøa hoïc caùc baûn kinh ngaén tröôùc, nhö kinh Baùt Ñaïi Nhaân Giaùc, kinh Thaäp Thieän, kinh Töù Thaäp Nhò Chöông… töø töø tieán leân caùc kinh lôùn hôn. Nhöng xin nhôù cho moät ñieàu, lôøi naøo cuûa Phaät neáu ta aùp duïng ñuùng cuõng ñöôïc giaùc ngoä giaûi thoaùt.

Toå nhaéc ngöôøi nghieân cöùu kinh ñieån thì phaûi nghieân cöùu tôùi nôi tôùi choán, roài tu. Ngöôøi tham thieàn hoïc ñaïo cuõng phaûi tích cöïc, khoâng theå noùi phaùp moân thieàn laø toái thöôïng, tröïc chæ, laø phaùp moân thaúng taét roài ngoài ñoù noùi, khoâng thöïc haønh coâng phu, roát cuoäc khoâng ñi tôùi ñaâu heát. Chuùng ta ñuû duyeân ñöôïc hoïc kinh Phaät thì phaûi hoïc cho thaáu ñaùo, tham cöùu tôùi nôi tôùi choán. Ñuû duyeân hoïc thieàn thì noã löïc, tích cöïc aùp duïng cho ñöôïc coát tuûy thieàn vaøo maïch soáng thöïc. Ñoù laø lôøi raên nhaéc cuûa Toå.

Ñieåm thöù ba laø, löûa giaùc ngoä moät phen thaép leân thì ñoát tieâu heát röøng taø kieán thuôû tröôùc; kieám trí tueä moät phen vung leân thì cheùm tan khoâng coøn chuùt tình thöùc hoâm nay. Caùi laøm cho chuùng ta ñieâu ñöùng laø tình vaø thöùc. Tình laø caùi ñaém luyeán, thöùc laø caùi phaân bieïât laêng xaêng. Neáu chuùng ta khoâng ñònh tænh thì luoân bò tình thöùc quaáy raày. Ngoài laïi ta môùi nghieäm thaáy noù laêng xaêng khoâng khi naøo yeân. Chuyeän tröôùc chuyeän sau, chuyeän mình chuyeän ngöôøi, chuyeän quaù khöù vò lai, chuyeän nhaø chuyeän nöôùc, chuyeän cuûa ai ñaâu khoâng dính daùng gì tôùi mình maø cuõng cöù laêng xaêng. Ngoä thaät! Roõ raøng chuùng ta khoâng laøm chuû ñöôïc, cöù leä thuoäc vaøo caùi beân ngoaøi. Ñoù laø trôû ngaïi lôùn lao ñoái vôùi ngöôøi tu thieàn. Ñeå ñoái trò vôùi thöù chöôùng duyeân naøy, Hoøa thöôïng Vieän tröôûng daïy chuùng ta phaûi bieát caùi laêng xaêng ñoù khoâng thaät. Ñoù laø goác ñeå trò voïng töôûng.

Chuùng ta trò beänh maø khoâng bieát goác noù ôû ñaâu thì khoù maø trò ñöôïc. Gioáng nhö baét aên troäm, muoán baét ñöôïc mình phaûi bieát noù ôû ñaâu, saøo huyeät naøo, noù gioûi caùi gì, bao nhieâu ñöùa… môùi coù theå vaøo thaúng saøo huyeät baét noù chöù. Baét troäm maø mình khoâng bieát noù ôû ñaâu, bao nhieâu ñöùa, kieám cung noù laøm sao, thì vaøo ñoù naïp maïng cho noù chöù baét bôù gì? Vieäc tu cuõng vaäy, mình trò phieàn naõo, trò caùi laêng xaêng ñieân ñaûo thì tröôùc heát phaûi bieát noù laø gì? Phaät daïy noù khoâng thaät, ñoù laø boùng daùng cuûa tieàn traàn, laø voïng töôûng ñieân ñaûo. Nhöõng maáu choát naøy chuùng ta phaûi naém vöõng. Chöù ñi baét giaëc maø khoâng bieát maët giaëc, tôùi nôi thaáy thích daùm mình ôû ñoù luoân laém aø nghen!

Baây giôøø tröôùc nhaát chuùng ta trò nhöõng baát an baát oån trong loøng, nhö nhöõng tô töôûng vöôùng maéc. Nhieàu thöù laém, nhöõng caûm nhaän, töôûng töôïng, suy gaãm, phaân tích, bieän bieät… Ta ngoài ñaây, nhìn thaáy caây buùt thì caûm nhaän noù toát hay xaáu, hieäu gì, haõng naøo cheá taïo… Voïng töôûng nhieàu voâ keå, noù keùo daøi vaø cuoán saïch thôøi gian cuûa vieäc tu haønh. Cho neân ngöôøi tu haønh maø khoâng bieát daáy nieäm cuûa mình laø voïng töôûng thì seõ nuoâi voïng töôûng töø ñôøi naøy sang ñôøi khaùc, khoâng döøng ñöôïc. Chæ khi chuùng ta bieát noù laø voïng töôûng thì môùi buoâng boû. Ngöôøi tu thieàn phaûi nhôù laøm chuû ñöôïc caùc daáy nieäm, ñöøng theo voïng töôûng.

Nhöõng daáy nieäm laø gì? Ví duï nhö toâi ñang ngoài taïi giaûng ñöôøng naøy, nhöng ñeå taâm nhôù nghó nhaø khaùch ngoaøi kia. Neáu toâi khoâng döøng ñöôïc thì tuy vaãn noùi chuyeän vôùi quyù vò nhöng taâm voïng töôûng noù seõ leùn luùt chaïy qua nhaø khaùch soaùt xeùt beân ñoù. Thaønh ra toâi bò phaân hai phaân ba neân phieàn naõo. Hoaëc chuùng ta ñang ngoài ñaây maø nghe caùi “ñuøng” beân loø töông, thì ñoäi quaân trong taâm leùn luùt chaïy qua choã tieáng noå, coi chuyeän gì? Chuïm löûa bò noå hay baùnh xe noå? Daáy nieäm voïng töôûng laø nhö vaäy. Cho neân ngöôøi tu thieàn phaûi caét ñöùt voïng töôûng. “Caét ñöùt” laø moät caùch noùi, ñuùng ra laø khoâng chaïy theo noù thì ta bình yeân.

Caùc thieàn sö thöôøng ñem hình aûnh con choù vaø sö töû so saùnh vôùi mình. Con choù nghe ñoäng thì noù suûa hoaûng leân, coøn sö töû thì khaùc. Sö töû nghe ñoäng, nhaém ngay choã phaùt ra tieáng ñoäng noù chuïp. Cho neân moät maåu thòt thaåy leân, con choù noù chuïp mieáng thòt, coøn sö töû chuïp ngöôøi thaåy thòt. Chuùng ta chaïy theo voïng töôûng gioáng nhö con choù chuïp mieáng thòt. Mình bò voïng töôûng keùo, chaïy theo voïng töôûng neân vöôùng maéc voïng töôûng. Ngay ñoù neáu bieát tieáng ñoäng khoâng thaät, boû ñi, khoûi chaïy ñaâu heát töùc yeân.

Chuùng ta soáng ñaây, caùc giaùc quan luoân luoân va chaïm vôùi traàn caûnh, baây giôø laøm sao bieát caùc caûnh duyeân ñoù khoâng thaät, ñeå noù ñöøng dính caùc caûnh duyeân. Ñoù laø moät caùch thaéng laïi, caùch giöõ ñöôïc söï bình yeân. Ngöôøi tu thieàn phaûi trò ñöôïc voïng töôûng baèng caùch bieát nhöõng daáy nieäm laø khoâng thaät, ñöøng chaïy theo noù. Tôùi toät cuøng choã caên baûn laø phaûi saïch heát nhöõng phieàn naõo traàn duyeân, khoâng coøn ñeå moät chuùt gì heát.

Ñieåm thöù tö laø, muoán thaéng caây côø ngaõ maïn, ñöôïc troøn ñaày tri kieán thì chaúng neân ñeå moät chuùt hoïa trong tay; taát caû nhöõng beänh duyeân, nhöõng taêm toái uø lyø trong ta ñeàu deïp saïch heát. Löûa giaùc ngoä thaép leân thì ñoát tieâu heát röøng taø kieán thuôû tröôùc. Kieám trí tueä moät phen vung leân thì cheùm tan khoâng coøn chuùt tình thöùc hoâm nay. Caùi tình thöùc noù laøm cho mình ñieân ñaûo, laêng xaêng, khoâng bình yeân. Baây giôø bieát tu roài thì buoâng boû noù. Buoâng boû moät caùch nheï nhaøng, buoâng boû maø khoâng coù thöông tieác gì heát.

Hoài xöa khi chuùng toâi môùi vaøo trong thieàn vieän, Hoøa thöôïng daïy taát caû thaân nhaân tôùi thieàn vieän thaêm, chuùng toâi chæ ñöôïc tieáp coù möôøi laêm phuùt thoâi. Thaày Tri khaùch môøi mình xuoáng phoøng khaùch gaëp ngöôøi thaân, thaày ñaët caùi ñoàng hoà tröôùc maët mình ñeå bieát giôø giaác. Sau möôøi laêm phuùt ñoù thì ñöùng daäy. Hoøa thöôïng nhaéc: “Moät khi ñöùng daäy roài thì con ñi leân vaø ñi thaúng. Khoâng ngoù laïi, khoâng ñöùng nhìn ngöôøi thaân cuûa mình xuoáng nuùi. Khoâng noùi caâu gì coù veû quyeán luyeán khoâng nôõ caét ñöùt vôùi ngöôøi thaân cuûa mình!” Moät khi ñöùng daäy laø ñi thaúng, khoâng ngoù laïi. Cho neân chuùng toâi “phaûi ñaønh loøng maø caét ñöùt”.

Ñaây khoâng phaûi laø baøi kinh, khoâng phaûi laø caùi gì troïng ñaïi lôùn lao, nhöng thöïc söï ñoù laø moät phaùp giuùp cho chuùng ta yeân taâm tu haønh. Chöù mình coøn troâng ngoùng, coøn ñôïi chôø, coøn vöôùng maéc thì trong loøng tôi bôøi ngoån ngang traêm moái, laøm sao thieàn ñònh ñöôïc. Vì vaäy ñoái vôùi chuùng toâi ñaây laø baøi kinh khoûi caàn hoïc ôû ñaâu, nhöng aùp duïng ñöôïïc thì quaû thöïc yeân oån. Ñoù laø noùi veà tình thöùc laøm trôû ngaïi vieäc tu haønh cuûa chuùng ta, vì theá huynh ñeä phaûi yù thöùc roõ maø döùt khoaùt vôùi mình, ñeå ñöôøng tu khoâng bò lui suït, khoâng bò maát thôøi gian voâ ích.

Ñieåm thöù naêm: Vì ñeàn nghóa sanh thaønh, caûm ñöùc töø bi cuûa Phaät maø giöõ giôùi aên chay. Thôø thaày hoïc ñaïo thaân chaúng maøng bao ñaéng cay. Vieäc tu haønh coát troïn moät beà ñaïo ñöùc chôù chaúng phaûi noùi suoâng ngoaøi mieäng maø trong taâm thöôøng sanh loãi.

ÔÛ ñaây noùi vieäc aên chay giöõ giôùi laø vì hieáu ñaïo, aân nghóa sanh thaønh cuûa cha meï vaø caûm troïng töø bi giaùo hoùa cuûa Phaät Toå. Vieäc tu haønh coát troïn moät beà ñaïo ñöùc, chaúng phaûi noùi suoâng ngoaøi mieäng maø trong taâm thöôøng coù loãi. Chuùng ta hieåu roài phaûi aùp duïng tu, noùi maø khoâng aùp duïng laø noùi suoâng. Noùi suoâng thöôøng coù loãi nhieàu laém, neân ngöôøi tu vaø nhaát laø tu thieàn raát kî beänh noùi suoâng. Noùi nhieàu thì loãi nhieàu. Huynh ñeä neân nhôù nhö vaäy ñoù.

Ngöôøi tu thieàn coù maáy ñieåm caàn löu yù: thöù nhaát laø Ngoä ñaïo, thöù hai laø Kieán taùnh, thöù ba laø Haèng nhôù taùnh giaùc, thöù tö laø Trò ñöôïc nhöõng taäp khí cuûa mình. Ngoä ñaïo ñaây laø noùi nhöõng cô duyeân gaëp ñaïo. Chöõ Ngoä ñaây töùc laø gaëp gôõ, gaëp ñöôïc Phaät phaùp. Keá nöõa laø gì? Phaûi laøm sao coù söï gaén boù töø cô duyeân gaëp ñöôïc Phaät phaùp, chöù khoâng phaûi noùi suoâng. Keá nöõa laø phaûi haèng soáng vôùi taùnh giaùc, töùc laø soáng ñöôïc vôùi baûn lai dieän muïc cuûa mình. Vaø cuoái cuøng trò ñöôïc nhöõng taäp khí, nhöõng thoùi quen khieán chuùng ta troâi laên trong sanh töû trong nhieàu ñôøi.

Ngöôøi tu haønh phaûi ñeán nôi môùi nhaän ra ñöôïc giaù trò tuyeät vôøi cuûa ñaïo. An laïc giaûi thoaùt trong ta, thaønh töïu taâm nguyeän tu haønh cuûa ta. Chính ta ñöôïc an laïc thöïc söï, traàn lao phieàn naõo khoâng laøm gì ñöôïc ta. Ngöôøi hieåu ñaïo khoâng chuoäng noùi suoâng maø phaûi coù söï thöïc haønh ñeán nôi ñeán choán. Coù theá môùi höôûng ñöôïc giaù trò thieát thöïc cuûa ñaïo. Bôûi vì an laïc giaûi thoaùt trong ta, thaønh töïu taâm nguyeän tu haønh cuûa ta laø phaän söï cuûa moãi ngöôøi. Chính ta laø chuû nhaân oâng thöïc hieän nhöõng ñieàu ñoù, khoâng theå yû laïi hay troâng chôø vaøo ñaáng naøo khaùc coù theå ban boá cho mình söï an vui. Chuùng ta phaûi xoâng pha böôùc vaøo choã thöïc duïng aáy môùi thöïc söï bình yeân.

Lôøi noùi cuûa Toå xuaát phaùt töø söï daán thaân. Ngaøi töø boû ngai vaøng, vaøo röøng nuùi tu haønh khoå haïnh vaø thaønh töïu ñaïo quaû. Ñieàu naøy laø moät söï thöïc, chôù khoâng phaûi noùi suoâng. Cho neân nhöõng gì Ngaøi daïy laïi chuùng ta ñeàu mang tính hieän thöïc, ñeàu töø kinh nghieäm traûi thaân trong coâng phu maø ra. Chuùng ta ngaøy hoâm nay, vôùi neàn vaên minh tieán boä ñaït tôùi möùc “toác ñoä”, nhöõng tieän nghi vaät chaát khoâng thieáu thöù gì treân ñôøi, cho neân raát khoù tu. Chuùng ta phaûi söû duïng nhö theá naøo ñeå ñöøng bò chuùng raøng buoäc, söû duïng ñeå noù coù theå hoã trôï cho ta thaønh töïu coâng phu deã daøng. Töø vieäc aên maëc, nguû nghæ, taát caû caùc thöù tieän nghi khoâng quaù nhieàu cuõng khoâng quaù thieáu, giöõ haøi hoøa, vöøa ñuû, ñöøng maát söï thaêng baèng laø deã tu nhaát.

Ngöôøi theá gian böõa naøo vui quaù, baïn beø nhieàu, thöùc aên nhieàu, hoï aên uoáng noùi chuyeän cho tôùi möôøi moät möôøi hai giôø khuya. Tôùi luùc nghe nhoïc nhaèn quaù môùi giaûi taùn, chöøng ñoù hai con maét thao laùo, naèm xuoáng nguû khoâng ñöôïc. Saùng ra caùi tim noù ñaäp saàm saäp roài noùi ñau tim. Taïi vì maát thaêng baèng chöù khoâng coù gì heát. Ñieàu hoøa trôû laïi thì heát. Cho neân chöông trình cuûa ngöôøi tu khoâng bao giôø nhö theá. Chieàu saùu giôø hoâ troáng, gioùng chuoâng caûnh tænh leân, sau ñoù tuïng kinh Baùt-nhaõ. Sau thôøi kinh Baùt-nhaõ laø chuaån bò toïa thieàn. Tôùi chín giôø xaû thieàn, huynh ñeä naøo coù hoïc thì hoïc khoaûng nöûa giôø, treã laém laø möôøi giôø phaûi nghæ. Tôùi tröôùc ba giôø thöùc daäy tænh taùo, sau ñoù laïy Phaät, ngoài thieàn cho tôùi naêm giôø saùng xaû thieàn. Quyù vò xuoáng laøm vieäc veä sinh, aên tieåu thöïc, roài baét ñaàu coâng taùc theo söï phaân coâng cuûa quyù thaày. Nguyeân taéc laø nhö vaäy. Taát caû thieàn sinh ñeàu giöõ neáp sinh hoaït ñeàu ñaën nhö theá, söùc khoûe ñöôïc oån ñònh thì thaân ít sanh beänh hoaïn, taâm khoâng phieàn naõo.

Caùc huynh ñeä nhôù, neáp soáng thieàn moân haøi hoøa ñeàu ñaën nhö theá laø phaùp ñeå giöõ thaân vaø taâm thöôøng ñöôïc an laïc. Chuùng ta haï thuû coâng phu maø maát thaêng baèng cuõng deã daãn ñeán gaãy ñoå coâng phu. Phaät daïy soáng bình thöôøng laø ñaïo. Chöõ bình thöôøng ôû ñaây nghóa laø khoâng baát thöôøng. Ngöôøi tu maø baát thöôøng laøm sao giaùo hoùa ai ñöôïc? Cho neân tu haønh phaûi coù neà neáp. Ñoù laø moân quy cuûa Thieàn vieän. Mong raèng vôùi tinh thaàn tu haønh nhö theá, caùc huynh ñeä lôùn ôû thieàn vieän laâu naêm, naém vöõng cöông phong ñöôøng loái tu haønh roài, sau naøy ñi ñaâu cuõng giöõ ñöôïc neáp soáng trang nghieâm aáy, môùi xöùng ñaùng laø thieàn taêng, töï lôïi lôïi tha, khoâng coâ phuï chính mình maø cuõng khoâng coâ phuï coâng ôn sö tröôûng.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM