TIEÁU DAÕ KHOÂNG TAÄP

HAÏNH CHIEÁU

Ñoâi maét Toå sö

Thieàn vieän toâi coù treo moät böùc chaân dung toå Boà-ñeà-ñaït-ma. Ñoù laø moät böùc hoïa baèng nöôùc laõ vaø möïc taøu vôùi buùt khí thaät huøng maïnh. Caëp loâng maøy, ñoâi maét vaø chieác caøm baïnh raâu cuûa Ngaøi bieåu loä moät phong caùch thaät ngang taøng, khí phaùch, töông phaûn vôùi caønh sen dòu daøng tröôùc hoà nöûa buùp nöûa nôû, cuõng thaät töï nhieân, thaät töôi taén.

Cöù moãi laàn ngaém sen nôû laø toâi laïi thaáy Toå sö nhìn mình, roài nhìn sen, ñoâi maét saùng. Ñoâi maét aáy, caønh hoa aáy, coù gì gioáng coù gì khaùc ñoâi maét xöa, caønh hoa xöa cuûa caâu chuyeän “nieâm hoa vi tieáu”?

Moät hoâm ñöùc Phaät ôû tröôùc chuùng hoäi Linh Sôn, quí thaày im laëng chôø ñôïi baøi thuyeát phaùp thöôøng nhaät. Nhöng ñöùc Phaät vaãn khoâng noùi naêng gì. Laâu laém, Phaät môùi caàm moät caønh hoa sen ñöa leân, ñoâi maét nhìn thaúng veà ñaïi chuùng. Hoäi Linh Sôn im phaêng phaéc. Thôøi gian nhö ngöøng troâi, khoâng gian nhö baát ñoäng. Giöõa luùc aáy coù moät thaày nhìn Phaät mæm cöôøi, ñoâi maét saùng. Ñöùc Phaät vui quaù, lieàn noùi ngay laäp töùc:

- Ta coù chaùnh phaùp nhaõn taïng, Nieát-baøn dieäu taâm, thaät töôùng voâ töôùng, phaùp moân vi dieäu. Nay phoù chuùc laïi cho oâng. OÂng neân kheùo giöõ gìn vaø laøm cho höng thònh.

Thaày aáy chính laø Toân giaû Ñaïi Ca Dieáp.

Toân giaû ñaõ ñaït ñöôïc söï giaùc ngoä trieät ñeå khi nhìn thaáy moät caønh hoa sen neân nhaän ñöôïc phaàn thöôûng thaät xöùng ñaùng. Ñoù laø taâm aán cuûa Nhö Lai. Baáy giôø, Toân giaû trôû thaønh con ngöôøi haïnh phuùc nhaát traàn gian, khoâng coøn bò leä thuoäc vaø khoáng cheá cuûa sanh, laõo, beänh, töû. Toân giaû laø ñeä töû cuûa Phaät vaø cuõng laø tri aâm tri kyû cuûa Phaät. Bôûi vì Toân giaû hieåu Phaät.

Trong baøi “Nhaân duyeân ngoä ñaïo”, coù moät ñoaïn Thieàn sö Chaân Nguyeân vieát nhö vaày:

Nhaát ñieåm taâm ñaêng Phaät nhaõn sinh,

Töông truyeàn töù muïc coá phaân minh.

Lieân phöông tuïc dieäm quang voâ taän,

Phoå phoù thieàn laâm thoï höõu tình.

Dòch:

Moät ngoïn ñeøn taâm maét Phaät sinh,

Truyeàn nhau boán maét thaáy phaân minh.

Ñeøn ñeøn noái maõi voâ taän saùng,

Trao gôûi thieàn laâm daïy höõu tình.

Baøi keä ñuû tình ñuû lyù ñaõ noùi ñöôïc thaät saâu vaø thaät troøn ñaày caùi giaây phuùt thieâng lieâng giöõa hai thaày troø. Ngaøi Ñaïi Ca Dieáp ñaõ nhaän ñöôïc troïn veïn nhöõng gì Phaät muoán trao. Maø thaät ra hai thaày troø coù noùi gì vôùi nhau ñaâu! Vaø, ñoù chính laø coát tuûy cuûa thieàn.

Vôùi con maét cuûa moät keû phaøm phu tuïc töû, toâi khoâng daùm laïm baøn veà söï chöùng ngoä cuûa Toå sö. Nôi ñaây, toâi chæ xin ñöôïc ñoùn nhaän vaø chieâm ngöôõng ñoâi maét Toå sö tröôùc moät caønh hoa. Neáu laø ngaøi Vaân Moân, Ngaøi seõ baûo: “Ca Dieáp thaáy caønh hoa laø caønh hoa”. Theá thoâi. Nhöng ñoâi maét aáy, caønh hoa aáy ñoái vôùi nhöõng ai coøn ñöùng ngoaøi ngoõ, muoán goõ cöûa nhaø thieàn vaãn laø moät giai thoaïi “nhö tieâu nguyeät chæ” thaät tuyeät vôøi. Bôûi vì thoâng qua aùnh maét ñoù, nuï cöôøi ñoù, Toå sö thaàm gôûi ñeán nhöõng ngöôøi baïn ñoàng haønh moät böùc thoâng ñieäp vôùi nhieàu maät yù. Thaáy caønh hoa laø caønh hoa töùc laø thaáy ñöôïc söï hieän höõu cuûa chính mình vaø söï hieän höõu cuûa muoân söï muoân vaät, maø khoâng caàn trí quaùn. Laø thaáy ñöôïc thöïc taïi. Laø thaáy taùnh. Vì vaäy maø Toå sö ñaõ mæm cöôøi. Vaø coù leõ, Ngaøi cuõng ñaõ coá gaéng heát söùc ñeå cho chuùng ta cuõng mæm cöôøi, khi ñoái dieän vôùi moät nieàm vui chôùm nôû hay moät noãi buoàn saép taøn. Laø vì Ngaøi khoâng muoán chuùng ta chìm trong ñau khoå maø laø ung dung treân ñau khoå, thoaùt khoå. Ñoâi maét aáy, nuï cöôøi aáy vì theá ñöôïc tieáp noái maõi.

Theo ñoù maø ñoâi maét cuûa Boà-ñeà-ñaït-ma duø ôû trong tranh, nhöng khi nhìn ngaém moät caønh hoa vaãn ñoäng sinh nhö ñoâi maét cuûa toå Ca Dieáp vaøo thôøi Phaät coøn taïi theá. Bôûi vì, ñoái vôùi Thieàn sö, khuoân saùo thôøi gian vaø khoâng gian coù nghóa lyù gì ñaâu! Ñoâi maét naøo cuõng bieát nhìn, caønh hoa naøo cuõng thaät xinh. Cho neân caùc Ngaøi thaáy hoa laø thaáy Phaät. Ñoâi maét cuûa toå Boà-ñeà-ñaït-ma vì theá mang bieåu töôïng cuûa loøng töï tín, cuûa trí duõng, cuûa tueä nhaõn tröïc giaùc. Phong caùch vaø tinh thaàn cuûa Toå sö vì theá trôû thaønh thaàn töôïng cuûa nhöõng ai muoán coù ñöôïc moät söï traàm tónh lôùn, moät an ñònh lôùn, moät ñöùc voâ uùy lôùn, moät söùc maïnh taâm linh lôùn. Coù leõ ñoù laø nguyeân do maø caùc thieàn vieän ñeàu toân thôø chaân dung Toå sö.

Toâi khoâng phaûi laø moät Thieàn sö, nhöng toâi cuõng höõu duyeân ñeå laøm moät thieàn sinh. Vì vaäy, moãi khi nhìn hoa sen, tuy khoâng ñuû dieãm phuùc thaáy heát söï huyeàn nhieäm cuûa hoa sen hay cuûa chính mình, ñeå cöôøi nuï cöôøi cuûa ngaøi Ca Dieáp, nhìn baèng aùnh nhìn cuûa ngaøi Ñaït-ma, nhöng toâi tin töôûng luoân coù söï hieän dieän cuûa caùc Ngaøi beân caïnh toâi, trôï löïc toâi. Söï hieän dieän ñoù khoâng chæ treân nhöõng bieåu töôïng hay nhöõng caâu chuyeän ñi vaøo lòch söû quaù vaõng, maø söï hieän dieän ñoù chính laø söï coù maët thöôøng xuyeân cuûa moãi caùnh sen, caønh sen, coïng sen, reã sen ñang caém saâu trong buøn sình vaø saün saøng vöôn leân moät ñoùa sen hoàng tinh khieát, ñeå cuùng döôøng cho söï coù maët cuûa moãi vò Phaät ñöông lai. Trong ñoù, coù toâi vaø huynh ñeä toâi.

Saùng nay, toâi nhìn thaáy Toå sö ñang ngaém moät caønh sen. Caønh sen heù nhuïy ngaém caû moät baàu trôøi xanh. Baàu trôøi xanh trôû laïi theânh thang trong ñoâi maét Toå sö. Vaø ñoâi maét Toå sö hieån hieän troøn ñaày trong ñoâi maét toâi.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM