TIEÁU DAÕ KHOÂNG TAÄP

HAÏNH CHIEÁU

Muøa Xuaân treân Coân Sôn

Muøa xuaân treân Coân Sôn, trôøi vaãn coøn laïnh laém. Toâi tieác khoâng ñem theo chuùt traø ñeå daâng Sö. Hoài ñoù Sö thích uoáng traø. Gaàn hai möôi naêm trong choán quan tröôøng, giaøu sang phuù quyù Sö vaãn xem thöôøng. Ñeán cuoái ñôøi, Sö chæ vui vôùi “moät giöôøng gioù maùt moät chung traø”.

Toâi thích Thieàn sö Huyeàn Quang khoâng phaûi vì Ngaøi laø moät danh quan, moät nhaø thô lôùn, moät Ñeä Tam Toå Truùc Laâm Yeân Töû; maø coù leõ treân taát caû, vì Ngaøi ñaõ töø boû moïi thöù aáy ñeå laøm oâng taêng nhaøn ôû nuùi, tay goõ moõ tay naâng saùo, chôi vôùi gioù ñuøa vôùi maây, vaäy thoâi. ÔÛ Sö, taâm hoàn cuûa moät taêng só sieâu vieät nhi nhieân ñaõ hoøa nhaäp vôùi taâm hoàn cuûa moät ngheä só phoùng khoaùng taøi hoa, phaù toang nhöõng khuoân thöôùc ñònh saün, töï taïi ñi vaøo ñôøi.

Cuûi heát, loø coøn vöông khoùi nheï,

Sôn ñoàng hoûi nghóa moät chöông kinh.

Tay caàm duøi moõ, tay naâng saùo,

Thieân haï cöôøi ta, cöù maëc tình.

OÅi dö coát ñoát ñoäc phaàn höông,

Khaåu ñaùp sôn ñoàng vaán ñoaûn chöông.

Thuû baû xuy thöông hoøa moäc ñaïc,

Tuøng giao nhaân tieáu laõo taêng mang.

Kheùo vaø ñeïp laï thöôøng! Nhöng neáu khoâng phaûi laø Ñeä Tam Toå Huyeàn Quang thì laøm sao ñöôïc nhö vaäy. Naâng oáng saùo thoåi khuùc taâm kinh, möôïn sôïi khoùi thay cho laàn “coù maët”. Bình dò maø sieâu thoaùt ñeán voâ cuøng. Thieân haï ai daùm cöôøi?

Thaät ra, töø nhoû Sö ñaõ khaùc ngöôøi. Hình dung kyø laï, hoïc moät bieát möôøi, raát coù taøi vaên chöông nhöng khoâng öa coâng danh söï nghieäp ôû ñôøi. Naêm 20 tuoåi ñaäu tröôøng Höông, sang 21 tuoåi ñaäu luoân tröôøng Hoäi. Hay tin Sö ñoã Traïng Nguyeân, vua choïn laøm Phoø maõ. Sö khoâng chòu ñoøi vaøo chuøa, nhöng vua khoâng cho neân baát ñaéc dó Sö phaûi laøm quan. Ñeán 51 tuoåi Sö môùi ñöôïc thoûa nieàm rieâng.

Hoâm gaëp Sö vôùi chieác naïp taêng ôû chuøa Vónh Nghieâm, Ñieàu Ngöï haøi loøng laém, cho theo laøm thò giaû lieàn. Vaø töø ñoù, Yeân Töû sôn, Coân sôn, Thanh Mai sôn trôû thaønh choã aån thaân cuûa Sö. Ñeán khi ñaõ chính thöùc laø ngöôøi noái Toå ñaêng, ñöôïc ngaøi Phaùp Loa trao taâm keä vaø truyeàn y cuûa Ñieàu Ngöï cho, trôû thaønh Ñeä Tam Toå, laõnh ñaïo Giaùo hoäi Yeân Töû, nhöng Sö vaãn khoâng rôøi nuùi ñeå trôû veà choán ñoâ thò laø truï sôû Trung Öông ôû chuøa Quyønh Laâm. Khoâng gì coù theå troùi buoäc ñöôïc Sö. Theá cuõng ñuû thaáy yù chí thoaùt tuïc nôi Ngöôøi.

Toâi ñeán Coân sôn vaøo giöõa Xuaân naêm ñoù. Nhöng toâi hieåu, vôùi Sö muøa Xuaân ñeán baây giôø vaãn coøn. Bôûi vì khoâng coù ngaøy thaùng naêm cho moät sôn taêng ôû choán chaân maây. Chæ coù “loøng thieàn vaèng vaëc” giöõa maáy töøng nuùi xanh xanh, nöôùc cuõng xanh xanh. Khieán cho bao keû cuøng töû lang thang, duø chæ moät laàn gheù ñeán nôi naøy cuõng mong ñöôïc caùi phuùt döøng chaân. Coác vaéng. Thieân nhai. Boùng thieàn taêng traûi daøi suoát vaïn nieân Xuaân.

Toâi coøn nhôù baøi “Xuaân nhaät töùc söï” cuûa Sö ñaõ laøm chaán ñoäng trong giôùi thieàn moân laãn giôùi thi ca, xöa cuõng nhö nay:

Nhò baùt giai nhaân thích tuù trì,

Töû kinh hoa haï chuyeån hoaøng ly.

Khaû lieân voâ haïn thöông xuaân yù,

Taän taïi ñình chaâm baát ngöõ thì.

            Töùc caûnh ngaøy Xuaân

Myõ nhaân theâu gaám, daùng tuyeät vôøi,

Chim ñuøa oanh hoùt, khoùm hoa chôi.

Quaù thöông voâ haïn, thöông Xuaân yù!

Laø luùc döøng kim, chaúng thoát lôøi.

Khoâng giaät mình sao ñöôïc, khi moät baøi thô Xuaân yù töù nhö vaäy laïi ñöôïc vieát ra töø baäc Tröôûng laõo cuûa nuùi röøng Yeân Töû. Ñoái vôùi sôn taêng, coù nghóa gì ñaâu moät chuùt kieàu dieãm cuûa myõ nhaân trong muøa Xuaân ngaén voäi. Chaúng leõ Thieàn sö laïi thaû troâi loøng mình trong moät phuùt daït daøo moäng mò? Caùi ñoäc ñaùo cuûa Sö laø ôû choã ñoù. Caùi hôn ngöôøi cuõng ôû choã ñoù. Bôûi vì coù gì ñeïp hôn moät buoåi saùng naéng aám trôøi trong, hoa nôû, chim hoùt, ngöôøi con gaùi ñoâi taùm xuaát hieän möôït maø treân neàn trôøi Xuaân vôùi daõy luïa ñang theâu dang dôû. Taû caûnh Xuaân nhö vaäy thì khoâng coøn gì baèng.

Nhöng thaät baát ngôø, Sö laïi haï buùt: “Quaù thöông voâ haïn, thöông Xuaân yù. Laø luùc döøng kim, chaúng thoát lôøi”. Caùi yù Xuaân cuûa Thieàn sö neáu khoâng coù lôøi naøy thì baøi thô coù leõ ñaõ cheát maát roài. “Döøng kim, khoâng noùi” chính laø keát quaû, laø hoa traùi cuûa bao naêm Sö theo Ñieàu Ngöï, Phaùp Loa veà nuùi öôm maàm, gieo haït; khoâng thöông tha thieát sao ñöôïc! Thoâi thì ngöôøi coù traùch cuõng cam. Moät thoaùng myõ mieàu cuûa raùng maây hoàng ñieåm leân baàu trôøi Khoâng, caøng ñeïp chôù sao. Chæ coù ñieàu, muøa Xuaân baát taän cuûa Sö khoâng bieát ñöôïc maáy keû tri aâm? Ung dung tieâu saùi, khoâng vöôùng traàn lao, chaúng treä phaùp maàu laø neùt ñeïp trong thô Sö. Ñieàu Ngöï coù ñöôïc Sö, töùc laø Thieàn phaùi Truùc Laâm Yeân Töû coù ñöôïc moät trôøi Xuaân mieân vieãn.

Toâi rôøi Coân sôn khi trôøi chöa taét naéng. Muøa Xuaân vaãn coøn. Xe voøng qua nhöõng khuùc quanh uoán löôïn trong röøng thoâng laøm cho toâi nhôù ñeán Ñaø Laït vôùi Thieàn vieän Truùc Laâm cuûa Thaày toâi. Rôøi Coân sôn, rôøi nhöõng ñoài hoa, nhöõng raëng tuøng im tieáng, nhöõng toøa coå saùi cao ngaát ngaát trôøi maây, nhöõng non, nhöõng nöôùc, nhöõng taêng, nhöõng tuïc, nhöõng Xuaân, nhöõng Haï, nhöõng Thu Ñoâng… nhöng toâi khoâng ñeå laïi moät lôøi töø giaõ naøo. Bôûi vì toâi bieát, seõ coù ngaøy mình trôû laïi.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM