TU LAØ NGUOÀN HAÏNH PHUÙC

Giaûng taïi chuøa Khaùnh Sôn - Soùc Traêng

ngaøy 19-6-2000 - Canh Thìn

Hoâm nay, chuùng toâi theå theo lôøi môøi cuûa Ban trò söï Phaät giaùo tænh hoäi Soùc Traêng, ñeán ñaây giaûng cho Taêng Ni, Phaät töû moät thôøi phaùp. Chaùnh phaùp cuûa Phaät cao sieâu dieäu vôïi, muoán thaám nhuaàn ñöôïc khoâng phaûi laø vieäc ñôn giaûn. Nhöng neáu chuùng ta ñaõ coù taâm quyeát tu, coá gaéng laéng nghe thì seõ laõnh hoäi, ñöôïc phaàn lôïi ích trong söï tu haønh. Baøi phaùp hoâm nay coù teân: Tu laø nguoàn haïnh phuùc.

Ngöôøi xöa hay noùi tu laø coäi phuùc, tình laø daây oan. Nhöng ôû ñaây, toâi chæ noùi phaân nöûa tu laø nguoàn haïnh phuùc thoâi. Chuùng ta tu laø ñeå tìm con ñöôøng an laønh haïnh phuùc, thaûnh thôi töï taïi. Khoâng phaûi tu ñeå maø tu, chaúng bieát lôïi ích gì trong cuoäc soáng. Cho neân chuùng toâi muoán laøm sao Taêng Ni, Phaät töû ñeàu thaáy ñöôïc lôïi ích thieát thöïc trong vieäc tu haønh cuûa mình. Neáu khoâng nhö theá thì laâu ngaøy chuùng ta seõ ñaâm ra chaùn naûn trong vieäc tu haønh.

Taát caû chuùng ta ñaõ ñöôïc duyeân laønh xuaát gia, hoïc ñaïo, tu theo Phaät. Coøn quyù Phaät töû tuy chöa xuaát gia, nhöng cuõng coù taâm haâm moä, kính meán Phaät phaùp. Quyù vò ñeán vôùi ñaïo ñeå trôû thaønh con ngöôøi höõu ích cho gia ñình, xaõ hoäi vaø laøm ñeïp cuoäc ñôøi cho mình, cho ngöôøi.

Chuùng ta laø ñeä töû Phaät, tu theo Phaät ñeå chuyeån moät con ngöôøi phaøm tuïc trôû thaønh con ngöôøi trí tueä. Ñoù laø quaù trình töï chuyeån hoùa ñôøi mình töø xaáu trôû thaønh toát, töø phaøm trôû thaønh Thaùnh. Nhö vaäy tu laø chuyeån ñoåi chöù khoâng phaûi tu ñeå caàu xin aân hueä cuûa Phaät. Ña soá Phaät töû coù loøng tin Phaät raát saâu, nhöng tin baèng caùch caàu xin chöù khoâng phaûi tin baèng söï coá gaéng tu haønh. Ví duï chuùng ta muoán ñöôïc bình yeân thì giöõ taâm luoân ñònh tænh saùng suoát trong moïi luùc moïi thôøi. Coøn khi bò ngöôøi ta choïc töùc, mình noåi saân leân maéng chöûi ñaùnh ñaäp ngöôøi ta, thì laøm sao Phaät gia hoä ñöôïc.

Cuõng nhö cha meï coù moät ñöùa con trai, heát möïc cöng chieàu. Khi noù lôùn leân, cha meï daïy baûo khoâng ñöôïc ra ñöôøng ñaùnh loän chöûi loän, khoâng ñöôïc huùt thuoác, uoáng röôïu, côø baïc hoaëc chôi vôùi nhöõng ñöùa du ñaõng. Ñoù laø cha meï thöông, muoán cho con ñöôïc yeân oån ñeå hoïc haønh. Nhöng khi ra ñöôøng noù ngoã nghòch, ñaùnh loän vôùi ngöôøi ta. Bò ngöôøi ta ñaäp laïi ñau quaù, noù keâu: "Ba ôi, meï ôi, cöùu con! ". Khi ñoù cha meï cöùu kòp khoâng? Cöùu khoâng kòp. Roài noùi cha meï khoâng thöông, con keâu cöùu maø khoâng chòu cöùu noù. Lôøi noùi ñoù coù caên cöù hay voâ caên cöù?

Cuõng vaäy, Phaät thöông chuùng sanh ñaùo ñeå, luùc naøo cuõng heát loøng chæ daïy, giaùo hoùa chuùng ta. Song chuùng ta khoâng nghe theo lôøi Phaät chæ daïy thì laøm sao Phaät cöùu ñöôïc. Trong kinh Töù Thaäp Nhò Chöông coù keå laïi raèng: Ñöùc Phaät ñi giaùo hoùa trong xoùm theo ñaïo Baø-la-moân. Daân chuùng nghe phaùp roài keùo nhau theo Ngaøi neân boû ñaïo cuûa hoï. Khi ñoù vò laõnh ñaïo Baø-la-moân töùc quaù, oâng ñoùn ñöôøng Phaät, keâu teân Phaät chöûi töø ñaàu tôùi cuoái xoùm. Chöûi ñeán khoâ coå hoïng maø Phaät vaãn cöù ung dung, khoâng traû lôøi gì heát. OÂng caøng töùc, neân chaän Phaät laïi hoûi:

- Cuø Ñaøm! Ngaøi coù ñieác khoâng?

Phaät ñaùp:

- Ta khoâng coù ñieác.

- Ngaøi khoâng ñieác taïi sao toâi chöûi Ngaøi khoâng traû lôøi?

Phaät lieàn ñöa ví duï:

- Nhö ôû nhaø oâng coù ñaùm gioã, oâng môøi baø con ñeán. Khi döï tieäc xong, ra veà. OÂng ñem taëng baø con, moãi ngöôøi moät goùi quaø. Hoï khoâng nhaän, thì quaø ñoù thuoäc veà ai?

Vò Baø-la-moân traû lôøi:

- Toâi taëng hoï maø hoï khoâng nhaän, thì quaø ñoù thuoäc veà toâi chôù veà ai!

Phaät noùi:

- Cuõng vaäy, oâng chöûi ta maø ta khoâng nhaän, thì nhöõng lôøi chöûi aáy coù dính daùng gì vôùi ta.

Phaät chæ noùi moät caâu nheï nhaøng nhö vaäy. Quyù vò thaáy Phaät thieät thoøi hay oâng Baø-la-moân thieät thoøi? Chöûi ngöôøi ta maø ngöôøi ta khoâng nhaän thì phaàn ñoù thuoäc veà mình. Nhôø vaäy maø ñeán baây giôø chuùng ta laïy Phaät hoaøi. Neáu luùc ñoù Phaät döøng laïi, caõi loän vôùi oâng Baø-la-moân, thì baây giôø chuùng ta ñaâu coù thôø, coù laïy Ngaøi. Nhaãn nhòn, khoâng choáng cöï, khoâng phaûn ñoái, ñoù laø tö caùch cuûa ngöôøi tu. Cho neân duø xuaát gia hay taïi gia maø kheùo nhaãn nhòn, ñoù laø ngöôøi coù söùc maïnh.

Ngöôøi tu phaûi taäp, ñoái vôùi nhöõng gì traùi yù nghòch loøng, chuùng ta vaãn thaûn nhieân boû qua. Thöôøng chuùng ta nhòn khoâng ñöôïc laø vì baûn ngaõ maø ra. Thí duï nghe ngöôøi ta noùi: "Anh ngu quaù" hay "Thaày ngu quaù" thì noåi noùng leân lieàn, cöï laïi ñeå toû raèng mình khoân. Nhöng cöï vôùi ngöôøi ta ñeå thaønh khoân laø ngu hay khoân? Toâi thöôøng noùi neáu coù ai baûo toâi ngu thì toâi traû lôøi: "Phaûi, toâi laø ngöôøi ngu". Bôûi vì trong theá gian naøy, coù voâ soá ñieàu maø mình chæ bieát coù ít ñieàu thoâi thì khoâng ngu sao ñöôïc? Thí duï mình hoïc ñöôïc ngheà thôï hoà thì bieát trong ngheà thôï hoà, chôù qua ngheà ñieän, mình ñaâu coù bieát. Treân theá gian naøy coù traêm ngaøn muoân öùc ngheà, traêm ngaøn muoân öùc moân hoïc, ai maø hoïc heát cho ñöôïc. Nhö vaäy laøm sao daùm töï xöng laø khoân ñöôïc.

Chuùng ta chæ bieát moät phaàn trong trieäu trieäu phaàn, laø khoân hay chöa khoân? Laø chöa khoân. Theá neân ngöôøi ta noùi mình ngu, mình nhaän laø ngu, vì mình bieát ít quaù. Bieát roõ nhö vaäy thì ngu hay khoân? Coøn neáu nghe mình ngu lieàn noåi töùc leân chöûi loän, ñaùnh loän vôùi ngöôøi ta laø khoân hay ngu? Nhö vaäy maø theá gian coù ai chòu ngu ñaâu. Luùc naøo cuõng nghó mình khoân. Vì vaäy hình aûnh ñöùc Phaät ung dung ñi khaát thöïc, bò ngöôøi ta chöûi Ngaøi vaãn thaûn nhieân khoâng giaän khoâng hôøn. Ñoù laø taám göông saùng cho taát caû chuùng ta noi theo.

Nhö vaäy chuùng ta bieát tu, tröôùc nhöõng caûnh thaùch ñoá, bò ngöôøi ta nhuïc maï, mình vaãn thaûn nhieân töï taïi, ñoù laø haïnh phuùc. Ngöôøi tu môùi nhìn qua thaáy nhö thieät thoøi, nhöng chính söï thieät thoøi ñoù laïi laø ñieàu toát. Vì qua nhöõng nghòch caûnh aáy, chuùng ta môùi bieát ñöôïc nhaãn löïc cuûa mình tôùi ñaâu, vieäc tu tieán hay luøi.

Hieåu nhö vaäy taát caû chuùng ta tu, neáu gaëp caûnh khoâng vui khoâng thuaän, chuùng ta vaãn thaûn nhieân, coá gaéng laøm chuû ñöôïc mình, thaéng ñöôïc mình. Ñoù môùi thaät laø ngöôøi tu. Ngöôïc laïi chuùng ta thua giaëc noùng giaän, ñoù laø chuùng ta chöa kheùo tu.

Trong kinh, Phaät daïy: "Thaéng moät vaïn quaân khoâng baèng thaéng mình, thaéng mình môùi laø chieán coâng oanh lieät nhaát! " Chuùng ta vaøo caùc chuøa coå, thöôøng thaáy taám baûng ñeå treân ñieän thôø: "Ñaïi huøng, Ñaïi löïc, Ñaïi töø bi". Ñaïi huøng laø söùc maïnh phi thöôøng. Ñaïi löïc cuõng laø söùc maïnh khoâng coù gì ñöông noåi. Nhö vaäy, ngöôøi coù söùc maïnh phi thöôøng, khoâng gì ñöông noåi laø moät vò anh huøng.

Ñöùc Phaät ñaõ caàm binh ñaùnh giaëc bao nhieâu laàn maø chuùng ta goïi Ngaøi laø ñaáng Ñaïi huøng? Thöôøng ôû theá gian hay noùi ai thaéng ñöôïc keû ñòch, ñoù laø ngöôøi anh huøng. Nhö vaäy Phaät ñaõ thaéng ñöôïc keû ñòch naøo? Ñöùc Phaät khoâng thaéng ai beân ngoaøi heát, maø Ngaøi thaéng ñöôïc chính mình. Ngaøi khoâng bò noùng giaän, tham lam, si meâ chi phoái, laøm chuû ñöôïc noù laø thaéng mình. Thaéng ñöôïc mình laø chieán coâng lôùn nhaát.

Chuùng ta nhôù laïi bao nhieâu vò anh huøng treân theá gian ñöôïc nhaân loaïi quyù troïng, ñeàu do söùc maïnh thaéng ñöôïc ngöôøi ngoaøi. Nhöng söï quyù troïng ñoù chæ moät luùc, moät thôøi naøo thoâi. Coøn ñöùc Phaät tôùi ngaøy nay, ñaõ treân hai möôi laêm theá kyû maø toaøn theá giôùi ñeàu quyù troïng. Bôûi Ngaøi ñaõ töøng thaéng ñöôïc mình. Vì vaäy maø noùi Phaät laø ñaáng Ñaïi Huøng.

Muoán thaéng ñöôïc mình phaûi nhôø coâng phu tu. Nhôø tu chuùng ta thaéng ñöôïc taát caû taâm xaáu xa, nhöõng yù nieäm khoâng toát. Nhôø tu chuùng ta deïp boû ñöôïc phieàn naõo. Nhôø tu chuùng ta môùi coù trí tueä saùng suoát. Nhö vaäy tu laø haïnh phuùc. Cho neân ngöôøi tu haønh maø noùng naûy thì khoâng theå goïi laø tu haønh. Nhö vaäy muoán cho baûo ñaûm treân ñöôøng tu chuùng ta ñöôïc an laønh töï taïi, thì caàn phaûi saùng suoát, thaáy ñuùng leõ thaät, ñöøng bò ngoaïi caûnh loâi daãn, ñöøng bò nhöõng vieäc thaùch ñoá nghòch loøng laøm cho chuùng ta maát heát tö caùch ngöôøi tu. Chuùng ta tu laø ñem laïi söï an laønh, töï taïi cho chính mình.

Haøng cö só taïi gia neáu bieát tu, seõ coù nhöõng haïnh phuùc gì? Phaät töû taïi gia, sau khi quy y Tam Baûo roài, ñöùc Phaät daïy phaûi giöõ naêm giôùi caám. Toâi trôû laïi ví duï tröôùc. Nhö cha meï vì thöông con, muoán baûo veä cho con ñöôïc an laønh, neân caám khoâng ñöôïc ñaùnh loän chöûi loän, huùt thuoác, uoáng röôïu, hoaëc chôi vôùi maáy ñöùa du ñaõng v. v… Ñoù laø tình thöông cuûa cha meï muoán baûo veä con, neân môùi caám nhö vaäy.

Coù nhieàu ngöôøi ñaët caâu hoûi: "Ñaïo Phaät laø ñaïo giaûi thoaùt, ñaïo töï do taïi sao böôùc chaân vaøo ñaïo, Phaät baét giöõ giôùi. Nhö vaäy laø maát töï do roài". Quyù vò xeùt kyõ chuùng ta giöõ giôùi nhö cö só thì naêm giôùi; xuaát gia Sa di thì möôøi giôùi, Tyø-kheo hai traêm naêm möôi giôùi, Tyø-kheo Ni ba traêm boán möôi taùm giôùi v. v… Giöõ giôùi laø töï do hay maát töï do? Thöôøng ngöôøi ta noùi töï do laø khoâng bò raøng buoäc. Coù raøng buoäc laø maát töï do. Nhöng toâi ñaët tröôøng hôïp: Thí duï nhö ñi ñöôøng, nhaát laø ôû thaønh phoá, xe coä nöôøm nöôïp. Neáu ngöôøi ñi ñöôøng khoâng giöõ luaät ñi ñöôøng, ngöôøi ta ñi tay phaûi, mình ñi tay traùi v. v… thì tai naïn xaûy ra nhieàu hay ít? Chuùng ta khoâng giöõ luaät ñi ñöôøng, ñoù laø chuùng ta gaây tai naïn cho mình, cho ngöôøi. Coøn neáu ngöôøi giöõ ñuùng luaät ñi ñöôøng, thì khoâng gaây tai naïn cho ai caû. Nhö vaäy mình bình yeân, ngöôøi khaùc cuõng bình yeân.

Cuõng vaäy, vì chuùng ta muoán bình yeân, töï taïi neân Phaät baét phaûi giöõ nhöõng giôùi caám. Nhôø giöõ giôùi neân chuùng ta an vui. Do ñoù giöõ giôùi khoâng phaûi laø maát töï do, maø giöõ giôùi laø toân troïng töï do. Nhôø giöõ giôùi chuùng ta khoâng xaâm phaïm, khoâng coù gaây phieàn luïy cho mình cho ngöôøi. Ñoù laø söï töï do. Ngöôïc laïi, khoâng giöõ giôùi môùi maát töï do, vì mình vaø ngöôøi ñeàu bò thöông toån.

ÔÛ ñaây toâi daãn naêm giôùi cho quyù Phaät töû nhôù. Trong nhaø Phaät coù chia ra Nguõ thöøa Phaät giaùo:

1.Nhaân thöøa.

2.Thieân thöøa.

3.Thanh vaên thöøa.

4.Duyeân giaùc thöøa.

5.Boà-taùt thöøa.

Chöõ "thöøa" nghóa laø coã xe, ngöôøi Baéc ñoïc laø "thaëng". Nguõ thöøa laø naêm coã xe. Toâi duøng moät ví duï cuï theå cho quyù vò deã hieåu hôn. Nhö beán xe cuûa tænh Soùc Traêng coù loaïi xe chaïy gaàn, coù loaïi xe chaïy xa. Quyù vò muoán ñi gaàn thì mua veù xe chaïy gaàn. Muoán ñi trung bình thì mua veù xe trung bình. Muoán ñi xa, thì mua veù xe xa. Tuøy theo mình muoán tôùi ñaâu thì mua veù xe tôùi ñoù. Nhö vaäy moãi xe coù loä trình, coù khaû naêng chuyeân chôû khaùc nhau.

Cuõng vaäy, treân ñöôøng tu coù ngöôøi muoán laøm Boà-taùt, coù ngöôøi muoán laøm Thanh vaên, Duyeân giaùc; coù ngöôøi muoán sanh leân coõi Trôøi, coù ngöôøi muoán trôû laïi laøm ngöôøi toát hôn v. v… Phaät cuõng tuøy theo sôû nguyeän cuûa moãi ngöôøi maø daïy caùc phaùp tu khaùc nhau. Cho neân Phaät giaùo coù Nguõ thöøa laø vaäy. Nhö ngöôøi tu Nhaân thöøa thì ñôøi naøy laøm moät ngöôøi toát, ñôøi sau sanh ra laïi caøng toát hôn, an laønh hôn. Hieän giôø Taêng Ni chuùng ta tu laø ñang ñi treân ñöôøng naøo? Neáu chuùng ta tu Thanh vaên thöøa thì phaûi giöõ giôùi Tyø-kheo. Coøn tu Boà-taùt thöøa thì giöõ theâm giôùi Boà-taùt.

Trôû laïi naêm giôùi cuûa haøng cö só. Giôùi thöù nhaát khoâng ñöôïc saùt sanh. Trong giôùi naøy noùi moät caùch roõ raøng laø khoâng ñöôïc gieát ngöôøi. Nhieàu ngöôøi noùi khoâng saùt sanh laø töø caùc loaøi coân truøng vi teá cho ñeán con ngöôøi ñeàu khoâng ñöôïc gieát. Nhö vaäy coù ñuùng laø giôùi cuûa Phaät töû taïi gia khoâng? Caám saùt sanh cuûa Phaät töû taïi gia troïng taâm laø khoâng ñöôïc gieát ngöôøi. Khoâng ñöôïc gieát ngöôøi coù chia ra ba phaàn: Moät laø thaân khoâng gieát ngöôøi. Hai laø mieäng khoâng xuùi baûo keû khaùc gieát ngöôøi. Ba laø thaáy, nghe ngöôøi ta gieát nhau mình khoâng vui. Neáu roäng hôn thì theâm nhöõng con vaät lôùn nhö traâu, boø, heo, choù v. v… quyù vò traùnh ñöôïc bao nhieâu toát baáy nhieâu. Ñoù laø giöõ giôùi khoâng saùt sanh cuûa haøng Phaät töû taïi gia.

Phaät töû taïi gia giöõ giôùi khoâng gieát ngöôøi coù lôïi ích gì? Neáu chuùng ta khoâng gieát ngöôøi thì ngöôøi seõ khoâng gieát laïi mình. Khoâng gieát ngöôøi thì khoûi tuø toäi. Neáu noùng giaän gieát ngöôøi, ñoù laø mình gieo tai hoïa cho chính mình vì seõ bò tuø toäi, bò ngöôøi gieát laïi. Vaû nhö ngöôøi ta khoâng gieát laïi thì cuõng oaùn thuø khoâng coù ngaøy traû xong. Do ñoù giöõ giôùi khoâng saùt sanh thì chuùng ta ñöôïc bình an haïnh phuùc. Ngöôïc laïi thì suoát ñôøi seõ baát an, chòu khoå caû thaân laãn taâm.

Phaät töû khoâng troäm cöôùp cuûa ngöôøi thì khoâng bò tuø toäi, khinh khi. Quyù vò töôûng töôïng trong xoùm, trong laøng coù keû troäm, keû cöôùp thì ñöôïc ngöôøi ta khen hay bò ngöôøi ta phæ nhoå, ñöôïc bình an hay soáng trong hoài hoäp lo aâu? Neân giöõ giôùi khoâng troäm cöôùp laø chuùng ta baûo veä giaù trò cuûa mình, baûo veä söï bình yeân cuûa mình. Ñoù laø neàn taûng ñeå ñöôïc an vui, haïnh phuùc.

Phaät töû khoâng ñöôïc taø daâm. Giôùi naøy coù nhieàu ngöôøi coi thöôøng. Nhöng söï thaät, noù raát quan troïng. Bôûi vì ñaïo Phaät laø ñaïo ñem laïi haïnh phuùc cho moïi ngöôøi. Taø daâm töùc laø ngoaïi tình, ngöôøi choàng hoaëc ngöôøi vôï ngoaïi tình vôùi keû khaùc goïi laø taø daâm. Neáu trong moät gia ñình ñang bình an, vui veû, boãng ngöôøi choàng hoaëc vôï ngoaïi tình vôùi keû khaùc thì gia ñình ñoù coù coøn bình an, haïnh phuùc khoâng? Gia ñình ñoù seõ tan naùt, con caùi khoå sôû. Nhö vaäy, khoâng giöõ giôùi taø daâm laø laøm cho mình khoå, ngöôøi khoå, cha meï phieàn haø, xaõ hoäi khinh bæ. Neáu Phaät töû kheùo giöõ giôùi naøy thì chaúng nhöõng baûo veä ñöôïc haïnh phuùc gia ñình, maø coøn goùp phaàn laøm cho xaõ hoäi vaên minh toát ñeïp hôn.

Phaät töû khoâng noùi doái. Giôùi naøy, coù nhieàu ngöôøi giaûi thích laø taát caû moïi vieäc ñeàu khoâng ñöôïc noùi doái. Nhöng toâi nhìn khaùc hôn moät chuùt. Khoâng noùi doái laø khoâng töï mình noùi nhöõng lôøi doái traù, gaït gaãm ngöôøi ñeå thu lôïi veà mình, laøm cho ngöôøi phaûi thieät thoøi. Cho neân phaïm toäi noùi doái coù ba ñoäng cô:

Moät laø noùi doái do loøng tham. Hoaëc tham taøi, tham saéc, tham danh, tham lôïi v. v… noùi doái ñeå gaït gaãm ngöôøi, ñoù laø phaïm toäi noùi doái. Ví duï coù nhieàu ngöôøi ñaõ laäp gia ñình roài, khi ñi xa gaëp ai vöøa yù, hoï noùi vôùi ngöôøi aáy chöa coù gia ñình, chöa thöông ai v. v… Ñeán chöøng sau phaùt giaùc ra ñaõ coù gia ñình, coù con caùi, thì ñuû chuyeän raéc roái xaûy ra phaûi khoâng? Ñoù laø do tham saéc maø noùi doái. Tham taøi, tham danh… maø noùi doái cuõng nhö vaäy.

Hai laø noùng giaän maø noùi doái. Noùng giaän maø noùi doái nghe voâ lyù quaù. Nhöng thaät ra theá naøy, khi noåi giaän leân, mình bieát ngöôøi ñoái dieän laø anh A, anh B gì ñoù, nhöng laïi goïi ngöôøi ta laø ñoà choù, ñoà traâu. Nhö vaäy coù ñuùng söï thaät khoâng? Ngöôøi ta laø ngöôøi maø noùi laø choù laø traâu, laøm sao ngöôøi ta khoâng böïc töùc. Vì giaän maø mình noùi nhöõng lôøi khoâng ñuùng leõ thaät gaây phieàn naõo cho ngöôøi, goïi laø phaïm toäi noùi doái.

Ba laø vì taâm aùc ñoäc, taâm oaùn thuø muoán haïi ngöôøi maø noùi doái. Mình bieát ngöôøi ta khoâng phaïm luaät phaùp, nhöng vì thuø rieâng neân laøm ñôn vu oan, ñeå hoï bò giam caàm khoå sôû. Ñoù laø phaïm toäi noùi doái.

Toùm laïi, toäi noùi doái do ba ñoäng cô: tham lam, noùng giaän, aùc ñoäc.

Ngöôïc laïi neáu ngöôøi coù loøng töø bi thöông ngöôøi, thöông vaät, noùi doái ñeå cöùu naïn thì khoâng coù toäi. Thí duï coù moät ngöôøi haøng xoùm beänh traàm troïng ñang naèm ôû beänh vieän, chuùng ta laïi thaêm. Nghe baùc só noùi beänh naøy khoâng qua khoûi. Chuùng ta bieát beänh naøy theá naøo cuõng cheát, nhöng khi beänh nhaân hoûi: "Thöa thaày (anh) beänh toâi coù qua khoûi khoâng? " Mình coù nôõ khaúng ñònh laø anh phaûi cheát khoâng? Bieát hoï seõ cheát maø chuùng ta khoâng daùm noùi thaät. Maø laïi noùi: "Khoâng sao ñaâu, uoáng thuoác töø töø seõ laønh". Vì thöông hoï, sôï hoï khoå maø mình noùi doái cho neân khoâng phaïm giôùi. Hoaëc nhö coù ngöôøi thôï saên ñeán vöôøn chuøa, trong vöôøn coù thoû choàn. Nhöng khi thôï saên hoûi: "Vöôøn chuøa thaày coù thoû, choàn khoâng? " Mình noùi: "Vöôøn toâi khoâng coù thoû, choàn. " Nhö vaäy noùi doái maø khoâng coù toäi. Vì thöông khoâng muoán cho chuùng bò gieát neân ta noùi doái.

Hieåu nhö vaäy chuùng ta môùi thaáy noùi doái phaïm toäi hay khoâng laø do nôi taâm. Vôùi taâm tham lam, taâm noùng giaän, taâm aùc ñoäc maø noùi doái thì phaïm toäi. Vôùi taâm töø bi thöông ngöôøi thöông vaät, maø noùi doái thì khoâng phaïm. Cho neân vieäc lôïi haïi tuøy theo quan nieäm, tuøy theo taâm tö cuûa mình. Khoâng phaûi baát cöù luùc naøo noùi doái cuõng phaïm toäi heát.

Phaät töû khoâng ñöôïc uoáng röôïu. Trong giôùi naøy chuùng ta neân xeùt ñeán nhöõng tröôøng hôïp ngoaïi leä. Nhö ngöôøi Taây phöông ôû xöù laïnh, khoâng uoáng bia hoï chòu laïnh khoâng noåi. Baây giôø keå caû röôïu maïnh, röôïu nheï ñeàu caám khoâng ñöôïc uoáng thì hoï giöõ khoâng ñöôïc. Cho neân vôùi toâi, thì neân chaâm chöôùc theá naøy, caám uoáng röôïu maïnh, caám uoáng say. Trong thôøi ñaïi hieän nay caàn phaûi caám theâm caùc chaát nöõa: khoâng ñöôïc huùt aù phieän, xì ke, ma tuùy. Hoài xöa khoâng coù ba thöù ñoù, chæ caám röôïu thoâi. Nhöng baây giôø, xì ke, ma tuùy, aù phieän coøn nguy haïi hôn caû röôïu nöõa. Cho neân phaûi caám haún, tuyeät ñoái khoâng ñöôïc duøng xì ke, ma tuùy, aù phieän duø chæ moät chuùt thoâi.

Nhö vaäy giöõ giôùi coù giaù trò, coù lôïi ích raát cuï theå. Phaät töû khoâng gieát ngöôøi, khoâng troäm cöôùp, khoâng taø daâm, khoâng noùi doái, khoâng uoáng röôïu, khoâng huùt aù phieän, xì ke, ma tuùy thì gia ñình chaéc chaén ñöôïc haïnh phuùc. Baây giôø caû xoùm, caû laøng ñeàu tu theo Phaät, ñeàu giöõ naêm giôùi troïn veïn thì xoùm laøng ñoù coù sôï aên troäm, coù nghi kî nhau veà taø daâm hoaëc caõi vaõ khoâng? Moät xoùm laøng kheùo tu, giöõ troøn naêm giôùi thì toái nguû khoâng caàn ñoùng cöûa. Trong sinh hoaït khoâng sôï ai löôøng gaït mình. Taát caû moïi ngöôøi tin töôûng nhau, khoâng nghi ngôø nhau cuõng khoâng coù nhöõng tai hoïa nhö aù phieän, xì ke, ma tuùy v. v… Ñoù laø moät xoùm, moät laøng raát ñeïp.

Neân bieát Phaät töû chæ caàn giöõ naêm giôùi laø ñaõ ñem laïi haïnh phuùc cho baûn thaân, cho gia ñình vaø cho xaõ hoäi nöõa. Ñoù laø ñieàu heát söùc caàn yeáu. Do ñoù toâi noùi: "Ngöôøi bieát tu laø ngöôøi taïo ñöôïc nguoàn haïnh phuùc cho mình, cho ngöôøi". Ñoù laø lôïi ích trong ñôøi naøy. Cho neân tu Nhaân thöøa Phaät giaùo, ngay trong ñôøi naøy chuùng ta laø moät ngöôøi Phaät töû chaân chính, maø cheát ñi ñôøi sau taùi sanh laïi, caøng ñöôïc toát ñeïp hôn.

Ngöôøi giöõ giôùi khoâng saùt sanh thì ñôøi sau ñöôïc tuoåi thoï daøi. Ngöôøi giöõ giôùi khoâng troäm cöôùp thì ñôøi sau sanh ra ñöôïc nhieàu tieàn cuûa. Ngöôøi giöõ giôùi khoâng taø daâm thì ñôøi sau sanh ra ñöôïc ñeïp ñeõ trang nghieâm. Ngöôøi giöõ giôùi khoâng noùi doái thì ñôøi sau sanh ra noùi naêng löu loaùt, noùi ra ñieàu gì ngöôøi ta cuõng tin, cuõng quyù. Ngöôøi giöõ giôùi khoâng uoáng röôïu, khoâng huùt aù phieän, xì ke, ma tuùy thì ñôøi sau sanh ra trí tueä saùng suoát.

Neáu ngöôøi giöõ ñöôïc boán giôùi, khoâng troäm cöôùp, khoâng taø daâm, khoâng noùi doái, khoâng uoáng röôïu maø khoâng giöõ ñöôïc giôùi saùt sanh; thì ngöôøi ñoù ñôøi sau ñöôïc trí tueä thoâng minh, noùi naêng löu loaùt, ñeïp ñeõ, giaøu sang nhöng laïi cheát yeåu. Ñöôïc taát caû maø cheát yeåu, quyù vò coù muoán khoâng? Chaéc khoâng muoán. Cho neân toát nhaát laø giöõ ñuû naêm giôùi.

Hoaëc coù ngöôøi giöõ giôùi khoâng saùt sanh, khoâng taø daâm, khoâng noùi doái, khoâng uoáng röôïu nhöng laïi phaïm giôùi troäm caép; thì ñôøi sau ñöôïc soáng laâu, ñeïp ñeõ, noùi naêng löu loaùt, trí tueä thoâng minh nhöng laïi ngheøo xô xaùc, khoâng coù gaïo aên. Nhö vaäy quyù vò coù chòu khoâng? Hoaëc ñöôïc soáng laâu, nhieàu cuûa, thoâng minh, noùi naêng löu loaùt nhöng vì khoâng giöõ giôùi taø daâm neân ñôøi sau xaáu xí, khoâng ai muoán nhìn heát. Chaéc quyù vò cuõng khoâng chòu.

Hoaëc giöõ giôùi khoâng saùt sanh ñöôïc tuoåi thoï daøi laâu, khoâng troäm caép ñöôïc giaøu sang, khoâng taø daâm ñöôïc ñeïp ñeõ, khoâng uoáng röôïu ñöôïc thoâng minh nhöng vì khoâng giöõ giôùi noùi doái neân ñôøi sau noùi ngoïng, noùi lòu, noùi ra ñieàu gì ngöôøi ta cuõng cheâ cöôøi, khoâng tin. Quyù vò coù chòu khoâng? Chaéc cuõng khoâng chòu. Hoaëc trong boán thöù: soáng dai, coù cuûa, noùi naêng löu loaùt, ñeïp ñeõ nhöng ngu toái, quyù vò chòu khoâng?

Noùi chung neáu chuùng ta giöõ troøn naêm giôùi thì hieän ñôøi laø moät ngöôøi toát, moät ngöôøi xöùng ñaùng. Khi cheát ñi, ñôøi sau trôû laïi sanh laøm ngöôøi ñöôïc tuoåi thoï daøi, giaøu sang, ñeïp ñeõ, noùi naêng löu loaùt, trí tueä thoâng minh. Chuùng ta coù muoán thieáu ñieàu naøo khoâng? Neáu khoâng muoán thieáu thì phaûi giöõ ñuû naêm giôùi. Nhaân theá naøo quaû seõ theá aáy. Neân cuõng ôû theá gian, maø ngöôøi ñöôïc ñieàu naøy, thieáu ñieàu kia, khoâng troïn veïn. Ñoù laø vì khoâng kheùo tu. Neáu chuùng ta kheùo tu, giöõ troøn naêm giôùi thì ñôøi naøy ñaõ toát, ñôøi sau sanh ra caøng toát hôn.

Phaät töû naøo hieän ñôøi tu giöõ troøn naêm giôùi, khi saép laâm chung, coù ai ñeán hoûi: " Anh hay chò cheát roài seõ ñi veà ñaâu? " Quyù vò seõ traû lôøi: "Toâi giöõ troøn naêm giôùi neân seõ ngoài treân coã xe Nhaân thöøa Phaät giaùo, ñôøi sau nhaát ñònh trôû laïi laøm ngöôøi vaø tieáp tuïc tu nöõa". Neân ngöôøi bieát tu seõ naém roõ ngaøy mai keát quaû ra sao. Chöù khoâng phaûi tu thì tu, maø khi gaàn cheát khoâng bieát mình ñi ñaâu, roài ñaâm ra hoang mang, hoaûng hoát.

Chính choã naøy, ngaøy xöa Ma Ha Nam hoûi Phaät:

- Baïch Theá Toân, con giöõ troøn naêm giôùi vaø tinh taán tu haønh caùc phaùp Phaät daïy, nhö vaäy neáu con ra ñöôøng lôõ nhö bò tai naïn cheát lieàn taïi choã, thì ñôøi sau con seõ sanh veà ñaâu?

Khi ñoù ñöùc Phaät ñöa tay leân, nghieâng sang moät beân vaø noùi:

- Nhö caây nghieâng nhö vaày, khi cöa noù seõ ngaõ veà ñaâu?

Ma Ha Nam traû lôøi:

- Neáu caây nghieâng chieàu naøo, khi cöa noù seõ ngaõ theo chieàu aáy.

- Cuõng vaäy, oâng ñang tu phaùp naøo, ñang gaây taïo nghieäp gì thì khi cheát seõ ñi theo ñöôøng ñoù.

Chính choã naøy, Phaät töû cuõng hoang mang laém. Mình beänh, coù quyù thaày quyù coâ ñeán nhaéc nhôû ñaïo lyù, coøn hy voïng ñöôïc theo Phaät. Neáu ra ñöôøng lôõ xe ñuïng cheát baát ñaéc kyø töû, chöøng ñoù hoaûng hoát khoâng bieát ñi ñaâu? Trong ñaïo Phaät noùi nghieäp coù nhieàu thöù, nhöng coù hai thöù raát troïng yeáu: Moät laø tích luõy nghieäp, hai laø caän töû nghieäp.

Tích luõy nghieäp laø nghieäp tích luõy trong cuoäc soáng haèng ngaøy. Chuùng ta thöôøng laøm ñieàu laønh, ñoù laø tích luõy nghieäp laønh. Khi nhaém maét neáu khoâng ñöôïc Taêng Ni trôï nieäm hay nhaéc nhôû ñaïo lyù, nhöng nhôø tích luõy nghieäp ñoù daãn chuùng ta ñi con ñöôøng laønh. Cuõng nhö caây nghieâng chieàu naøo thì nhaát ñònh seõ ngaõ chieàu ñoù.

Caän töû nghieäp töùc laø nghieäp luùc gaàn cheát. Tröôùc kia coù theå chuùng ta phaïm nhieàu toäi loãi, nhöng khi gaàn cheát naêm baûy thaùng gì ñoù, laïi phaùt taâm höôùng veà Tam Baûo, bieát aên naên hoái haän nhöõng loãi laàm tröôùc. Töø ñoù ra söùc laøm nhöõng vieäc thieän. Ñoù laø caän töû nghieäp thieän. Luùc laâm chung laïi ñöôïc Taêng Ni hoä nieäm, ngöôøi ñoù lyù ñaùng phaûi ñoïa, nhöng nhôø caän töû nghieäp toát, neân ñöôïc sanh coõi laønh. Song thoï maïng ôû coõi laønh ngaén nguûi, vì hoï phaûi ñoïa vaøo caùc ñöôøng aùc ñeå traû laïi nôï tröôùc. Do ñoù chuùng ta thaáy coù ngöôøi sanh ra trong gia ñình giaøu sang, nhöng chöøng naêm baûy tuoåi thì cheát. Bôûi vì hoï coù phaùt taâm laønh, neân höôûng ñöôïc quaû laønh, nhöng quaû laønh raát ngaén neân hoï höôûng cuõng ngaén thoâi. Hieåu nhö vaäy chuùng ta môùi khoâng ngaïc nhieân taïi sao ngöôøi coù phöôùc, sanh ra trong gia ñình khaù giaû maø laïi cheát yeåu.

Nhö vaäy tích luõy nghieäp laø nghieäp chuùng ta taïo haøng ngaøy, coøn caän töû nghieäp laø nghieäp gaàn cheát chuùng ta môùi taïo. Hai nghieäp ñoù ñeàu coù caûm quaû. Nhöng quaû theo hai höôùng khaùc nhau. Môùi thaáy lyù nghieäp baùo trong ñaïo Phaät raát coâng baèng, raát hôïp lyù. Chuùng ta taïo ñieàu laønh thì ñöôïc quaû laønh, taïo ñieàu aùc thì phaûi bò quaû aùc. Do taïo nghieäp maø phaûi chòu quaû, chöù khoâng coù Phaät trôøi naøo can döï vaøo ñöôïc.

Chuùng ta tu haønh, bieát höôùng veà Tam Baûo, caûi ñoåi nhöõng thoùi quen, nhöõng taät xaáu ñeå trôû thaønh ngöôøi hay, ngöôøi toát. Nhôø vaäy sau khi nhaém maét, mình ñöôïc ñi ñöôøng laønh. Ngöôïc laïi neáu khoâng bieát caûi ñoåi, maø cöù xin Phaät cho caùi naøy cho caùi kia, thì keát quaû khoâng ñöôïc gì caû. Cho neân tu nhieàu thì haïnh phuùc nhieàu, tu ít thì haïnh phuùc ít. Mình laø ngöôøi chuû taïo duyeân laønh quaû toát cho mình, chöù khoâng phaûi ai khaùc.

Treân ñöôøng tu, chuùng ta hieåu thaáu ñöôïc leõ naøy thì khoâng coøn troâng chôø ñöùc Phaät cöùu. Cho duø Phaät coù cöùu maø khoâng chòu tu thì cuõng khoâng bao giôø ñöôïc höôûng quaû toát. Ñoù laø moät leõ thaät. Cho neân nguoàn haïnh phuùc laø ôû nôi chính mình, do coâng cuûa mình chaêm soùc, nuoâi döôõng, chöù khoâng phaûi töø ñaâu ñeán. Theá neân chuùng ta phaûi coá gaéng taïo cho mình moät töông lai toát ñeïp.

Baøi giaûng hoâm nay toâi noùi tu haønh laø nguoàn haïnh phuùc cho taát caû Taêng Ni, Phaät töû hieåu. Ñeå töø ñoù chuùng ta choïn laáy moät con ñöôøng toát, daãn mình tôùi choã an laïc giaûi thoaùt. Mong taát caû quyù vò saùng suoát choïn laáy cho mình moät con ñöôøng.

]