NHAËT LAÙ BOÀ ÑEÀ

(TAÄP 01)

H.T THÍCH THANH TÖØ

PHAÀN 1: TRÍCH GIAÛNG KINH A HAØM

1. Traû lôøi trong im laëng:

Vua Ba Tö Naëc ñeán hoûi ñaïo Tyø Kheo Ni Khema. Vua hoûi:

-Sau khi Phaät Nieát baøn coù coøn chaêng?

Baø Khema ñaùp:

-Caâu naøy Theá Toân thöôøng khoâng traû lôøi.

Vua hoûi:

-Nhö vaäy sau khi Phaät Nieát baøn khoâng coøn chaêng?

Baø ñaùp:

-Caâu naøy Theá Toân thöôøng khoâng traû lôøi.

Vua hoûi tieáp:

-Sau khi Phaät Nieát baøn cuõng coøn, cuõng khoâng coøn chaêng? Chaúng phaûi coøn, chaúng phaûi khoâng coøn chaêng?

Baø Khema cuõng ñaùp:

-Caâu naøy Theá Toân thöôøng khoâng traû lôøi.

Vua laïi hoûi:

-Vì sao khoâng traû lôøi?

Baø ñaùp:

-Ví nhö trong nöôùc coù nhaø toaùn hoïc gioûi, thöû baûo toaùn xem caùt soâng Haèng laø bao nhieâu, toaùn ñöôïc khoâng?

Vua ñaùp:

-Khoâng theå toaùn ñöôïc.

-Laïi baûo toaùn xem nöôùc bieån ñaïi döông laø bao nhieâu ñaáu, toaùn ñöôïc khoâng?

Vua cuõng ñaùp:

-Khoâng theå toaùn ñöôïc.

Baø noùi:

-Cuõng vaäy, Theá Toân ñaõ döùt saïch saéc, thoï, töôûng, haønh, thöùc, khoâng thaáy coù ta vaø cuûa ta. Ngaøi ñaõ vaøo choã thaâm saâu khoâng theå nghó löôøng ñöôïc neân Phaät khoâng traû lôøi.

Vua laïi ñeán hoûi Phaät, Phaät cuõng ñaùp nhö vaäy. Vua khen:

-Hay thay! Hay thay! Phaät vaø ñeä töû Phaät ñeàu noùi khoâng khaùc.

BÌNH:

Sôû dó hoûi Nhö Lai coøn hay khoâng coøn, laø bôûi trong loøng coøn chöùa nieäm ta vaø cuûa ta. Vì chaáp naêm uaån laø thaät neân ta baên khoaên thaéc maéc sôï tu haønh roát sau roài khoâng coøn gì ñeå nöông töïa nöõa. Ñoù laø coøn nghó ñeán thaân ñeå thuï höôûng. Roõ raøng ngöôøi ñaët caâu hoûi naøy hoaøn toaøn chöa thoaùt khoûi naêm uaån. Ngöôøi ñaït naêm uaån khoâng thaät, chaúng coøn coù nieäm ta vaø cuûa ta thì söï coøn maát cuûa noù ñaâu coøn quan troïng nöõa!

Ví duï: Coù ngöôøi ñöùng treân beán taøu thaáy ngöôøi leân keû xuoáng taáp naäp, nhöng khoâng heà ngoù ngaøng gì ñeán caû. Baát chôït coù ngöôøi thaân trong ñoù lieàn chaïy ñeán hoûi han: Ñi ñaâu? Bao giôø trôû laïi? V.v… Vì sao theá? – Vì coù lieân heä ñeán ta; coøn thaáy coù ta laø coøn vöông vaán. Traùi laïi bao nhieâu ngöôøi khaùc vì khoâng dính daùng gì ñeán ta neân maëc tình hoï ñi ñaâu thì ñi khoâng caàn ñeå yù.

Keát luaän ñieåm naøy, heå coøn nghieäp laø coøn sanh, coøn sanh laø coøn choã ñeå noùi. Nhö Lai ñaõ heát nghieäp neân khoâng choã sanh, khoâng choã sanh neân khoâng theå noùi, do ñoù chæ im laëng, döùt heát hyù luaän.

2. Kinh ruøa muø tìm boäng caây:

Moät hoâm Phaät ôû Truøng Caùc Giaûng Ñöôøng beân hoà Di Haàu, toâi nghe nhö vaày:

Baáy giôø Theá Toân baûo caùc Tyø Kheo:  Ví nhö quaû ñaát suïp thaønh beå caû, coù moät con ruøa muø soáng voâ löôïng kieáp, moät traêm naêm môùi troài ñaàu leân moät laàn. Trong bieån coù boäng caây noåi chæ coù moät loã, troâi giaït treân maët bieån theo gioù sang Ñoâng Taây, con ruøa muø moät traêm naêm môùi troài ñaàu leân tìm boäng caây, seõ gaëp ñöôïc boäng caây naøy chaêng?

A Nan baïch:

-Khoâng theå gaëp, thöa Theá Toân! Vì côù sao? Vì con ruøa naøy neáu ñeán beå Ñoâng, boäng caây ñaõ theo gioù ñeán beå Taây, Nam, Baéc boán phía, chung quanh cuõng vaäy, khoâng theå gaëp nhau.

Phaät baûo A Nan:

-Con ruøa muø tìm boäng caây tuy sai laïc, nhöng coù luùc gaëp nhau, keû phaøm phu ngu si troâi giaït trong nguõ thuù taïm ñöôïc thaân ngöôøi, raát khoù hôn con ruøa muø kia tìm boäng caây. Vì côù sao? Vì chuùng sanh kia khoâng haønh nghóa, khoâng haønh phaùp, khoâng haønh thieän, khoâng haønh chôn thaät, saùt haïi laãn nhau, maïnh hieáp yeáu, taïo voâ löôïng toäi aùc. Theá neân, Tyø Kheo! Ñoái Töù Thaùnh Ñeá neáu chöa ñöôïc voâ giaùn ñaúng, phaûi chuyeân caàn tìm phöông tieän mong muoán taêng thöôïng, hoïc voâ giaùn ñaúng.

Phaät noùi Kinh naøy roài, chö Tyø Kheo nghe Phaät noùi hoan hæ phuïng haønh.

BÌNH:

Qua caâu chuyeän ruøa muø Phaät daãn treân, chuùng ta xeùt coù traùi vôùi tinh thaàn “Voâ ngaõ” cuûa Phaät giaùo khoâng? Vì chuû tröông cuûa Phaät giaùo laø phaù ngaõ, thaáy thaân nguõ uaån giaû hôïp nhö beøo boït khoâng nghóa lyù gì, taïi sao ôû ñaây laïi quí thaân?

Thaät ra ôû ñaây noùi thaân naøy “khoù gaëp”, khoâng phaûi quyù thaân vaø quan troïng noù tôï hoà moät baûo vaät ñeå toân thôø nhö ngöôøi ta laàm töôûng, maø yù nghóa quyù ôû ñaây laø muoán noùi ñeán trong cuoäc soáng, thôøi gian soáng, phaûi laøm gì cho ñuùng yù nghóa cuûa noù.

ÔÛ ñôøi coù hai haïng ngöôøi laàm chaáp:

-Haïng ngöôøi thöù nhaát quaù bi quan ñoái vôùi thaân naøy, cho noù laø baát tònh, laø xaáu xa, ñeâ tieän, taïm bôï v.v…  roài muoán phaù hoaïi cho noù tieâu tan, nhö caâu chuyeän: Khi Phaät coøn taïi theá, moät hoâm giaûng ñaïo Ngaøi noùi veà phaùp “Quaùn thaân baát tònh”. Sau ñoù Ngaøi tuyeân boá vôùi chuùng Taêng ñeå cho Ngaøi ôû yeân moät thôøi gian ba thaùng, khoâng ai ñöôïc thaêm vieáng chæ tröø moät ngöôøi thò giaû thoâi. Sau ba thaùng trôû ra Ngaøi thaáy soá Tyø Kheo boång nhieân thöa thôùt ñi. Ngaøi hoûi lyù do, thì A Nan thöa raèng: Sau khi nghe Theá Toân giaûng veà phaùp “Quaùn baát tònh”, caùc Thaày Tyø Kheo quaùn thaáy thaân naøy nhô nhôùp quaù neân moät soá Thaày möôùn ngöôøi gieát ñi ñeå khoûi coøn thaáy noù nöõa! Phaät lieàn hoïp caùc Thaâyø Tyø Kheo laïi, cheá giôùi ngaên caám: “Khoâng ai ñöôïc möôùn ngöôøi gieát, neáu möôùn gieát laø phaïm giôùi”. Ñoù laø haïng thöù nhaát.

-Haïng ngöôøi thöù hai thì traùi laïi, hoï quaù quan troïng thaân naøy, quanh naêm suoát thaùng cöù moät beà lo boài boå töng tiu chìu chuoäng caùi thaân, khoâng daùm duøng noù vaøo vieäc gì, maëc duø vieäc ñaùng laøm vaø neân laøm.

Hai haïng treân ñeàu traùi vôùi tinh thaàn ñaïo lyù cuûa Phaät daïy. Phaät noùi thaân naøy laø voâ thöôøng, baát tònh v.v… laø chæ roõ leõ thaät cho chuùng ta nhaän thaáy ñeå khoûi ñaém meâ chaïy theo duïc laïc. Khi hieåu roõ roài, chuùng ta laïi phaûi lôïi duïng noù ñeå tieán tu hoaëc laøm caùc vieäc lôïi ích cho moïi ngöôøi… chôù khoâng phaûi hieåu roõ lyù voâ thöôøng ñeå bi quan chaùn ñôøi roài ñi töï töû, thaät laø moät ñieàu laàm laãn!

Vôùi caëp maét cuûa ngöôøi tu Phaät, vaãn thaáy thaân naøy laø giaû taïm voâ thöôøng, khoâng ñaùng keå, nhöng hoï vaãn giöõ laáy thaân naøy ñeå laøm phöông tieän tieán tu. Nhö ngöôøi muoán qua soâng, vaãn bieát khuùc goã muïc khoâng ñaùng giaù chuùt naøo, nhöng luùc chôùi vôùi giöõa gioøng vaãn phaûi duøng noù laøm chieác phao khi mình chöa ñeán bôø. Coù ai daïi doät gì, khi coøn leânh ñeânh ngoaøi bieån maø voäi boû “beø” khoâng? Cuõng theá, khi chöa ñaït ñaïo thì phaûi möôïn thaân naøy laøm thuyeàn beø ñeå ñeán bôø giaùc ngoä. Khi qua ñeán bôø luùc ñoù boû beø cuõng khoâng muoän gì. Neáu chöa ñaït ñaïo maø voäi huûy boû thaân laø moät ñieàu laàm laãn ñaùng tieác!

Trong Kinh cheùp: Moät hoâm Phaät khôi moät chuùt ñaát dính ñaàu moùng tay ñöa leân hoûi trong chuùng hoäi:

“Ñaát ñaàu moùng tay nhieàu hay ñaát quaû ñòa caàu nhieàu?” Trong chuùng hoäi ñeàu ñaùp: “Baïch Theá Toân, ñaát quaû ñòa caàu raát nhieàu, so vôùi ñaát ñaàu moùng tay coù thaâoõm vaøo ñaâu!”. Phaät keát luaän: “Cuõng theá, chuùng sanh khi boû thaân naøy roài maø trôû laïi ñöôïc thaân ngöôøi raát ít nhö ñaát ñaàu moùng tay, coøn ñi vaøo caùc thuù thì nhieàu nhö ñaát quaû ñòa caàu”.

Cuõng noùi yù naøy Coå Ñöùc coù caâu: “Traêm naêm caây saét troå hoa coøn deã, moät phen maát thaân naøy, muoân kieáp khoù tìm” (Thieân nieân thieát thoï khai hoa dò, nhöùt thaát nhôn thaân vaïn kieáp nan).

Vì theá, chuùng ta laø haønh giaû ñang ñi treân loä trình xa vaïn daëm, phaûi coù quan nieäm chính xaùc ñoái vôùi thaân naøy ñeå khoûi phaûi dôû dang giöõa ñöôøng maø chöa ñaït ñeán bôø kia!

3. Kinh nhôn quaû:

Moät hoâm Phaät ôû nöôùc Xaù Veä röøng Kyø Ñaø vöôøn oâng Caáp Coâ Ñoäc, toâi nghe nhö vaày:

Khi aáy vua Ba Tö Naëc ñi ñeán choã Phaät, cuùi ñaàu leã döôùi chaân Phaät, lui ngoài moät beân, baïch Phaät:

-Theá naøo Theá Toân! Baø La Moân cheát roài trôû laïi sanh trong doøng Baø La Moân chaêng? Saùt Lôïi, Tyø Xaù, Thuû Ñaø la cuõng theá chaêng?

-Ñaïi Vöông! Ñaâu ñöôïc nhö vaäy. Ñaïi Vöông neân bieát coù boán haïng ngöôøi:

1. Coù ngöôøi töø toái vaøo toái.

2. Coù ngöôøi töø toái vaøo saùng.

3. Coù ngöôøi töø saùng vaøo toái.

4. Coù ngöôøi töø saùng vaøo saùng.

            Ñaïi Vöông! Theá naøo laø haïng ngöôøi töø toái vaøo toái?

-Coù nhöõng ngöôøi sanh ra trong nhaø ty tieän hoaëc nhaø Chieân Ñaø La (Candala), nhaø laøm löôùi baãy, nhaø ñöông ñaùt, nhaø thôï moäc vaø caùc ngheà nghieäp haï tieän, ngheøo cuøng, cheát yeåu, thaân theå xaáu xa, maø laïi laøm nhöõng ngheà haï tieän, cuõng bò ngöôøi sai laøm nhöõng vieäc haï tieän, aáy goïi laø toái.

ÔÛ trong choã toái, ngöôøi kia laïi thaân laøm aùc, mieäng noùi aùc, yù nghó aùc, do nhôn aáy thaân hoaïi maïng chung seõ sanh coõi aùc ñoïa ñòa nguïc. Ví nhö coù ngöôøi töø toái vaøo toái, töø nhaø xí vaøo nhaø xí, duøng maùu röûa maùu, xaû aùc thoï aùc, ngöôøi töø toái vaøo toái cuõng nhö theá.

            Theá naøo laø ngöôøi töø toái vaøo saùng?

-Coù nhöõng ngöôøi sanh trong gia toäc ty tieän, cho ñeán laøm ngheà haï tieän, aáy goïi laø toái. Nhöng ngöôøi kia ôû trong choã toái naøy, thaân haønh thieän, khaåu haønh thieän, yù haønh thieän, do nhaân duyeân aáy thaân hoaïi maïng chung, sanh vaøo coõi laønh, ñöôïc hoùa sanh leân coõi trôøi. Ví nhö coù ngöôøi böôùc leân choõng, töø choõng cöôõi ngöïa, töø ngöïa leân voi, töø toái vaøo saùng cuõng nhö theá.

            Theá naøo laø ngöôøi töø saùng vaøo toái?

-Coù nhöõng ngöôøi sanh trong gia toäc giaøu sang hoaëc nhaø Saùt Lôïi giaøu sang, hoaëc nhaø Baø La Moân giaøu sang, nhaø tröôûng giaû vaø caùc gia ñình giaøu sang nhieàu tieàn cuûa, toâi tôù, nhieàu trí thöùc, thaân toát ñeïp, thoâng minh trí tueä, aáy goïi laø saùng. ÔÛ trong choã saùng naøy, thaân haønh aùc, khaåu haønh aùc, yù haønh aùc, do nhaân duyeân aáy thaân hoaïi maïng chung sanh coõi aùc, ñoïa ñòa nguïc. Ví nhö coù ngöôøi töø laàu cao xuoáng cöôõi voi, töø voi xuoáng löng ngöïa, töø ngöïa xuoáng xe, töø xe xuoáng choõng, töø choõng xuoáng ñaát, töø ñaát rôi xuoáng haàm, töø saùng vaøo toái cuõng nhö theá.

            Theá naøo laø ngöôøi töø saùng vaøo saùng?

-Coù nhöõng ngöôøi sanh trong gia toäc giaøu sang cho ñeán hình töôùng toát ñeïp. ÔÛ trong choã saùng naøy taâm haønh thieän, khaåu haønh thieän, yù haønh thieän, do nhaân duyeân naøy thaân hoaïi maïng chung sanh coõi laønh ñöôïc hoùa sanh coõi trôøi. Ví nhö coù ngöôøi töø laàu ñeïp ñeán laàu ñeïp, nhö theá cho ñeán töø choõng ñeán choõng, ngöôøi töø saùng vaøo saùng cuõng nhö theá. Khi aáy Theá Toân noùi baøi keä:

            Ngöôøi baàn cuøng khoán khoå

            Khoâng tin theâm saân haän

            Saân tham töôûng aùc taø

            Si meâ khoâng cung kính

            Thaáy Sa Moân, Ñaïo Só

            Ngöôøi trì giôùi, ña vaên

            Cheâ bai, khoâng khen ngôïi

            Chöôùng ngöôøi trí keû thoï

            Keû só phu nhö theá

            Töø ñaây ñeán ñôøi sau

            Seõ ñoïa trong ñòa nguïc

            Töø toái vaøo nôi toái.

            Neáu coù ngöôøi baàn cuøng

            Tín taâm ít saân haän

            Thöôøng sanh taâm taøm quí

            Boá thí lìa xan tham

            Thaáy Sa Moân, Phaïm chí

            Ngöôøi trì giôùi, ña vaên

            Thaáp mình vaø thaêm hoûi

            Tuøy nghi kheùo giuùp ñôõ

            Khuyeân ngöôøi khieán boá thí

            Khen thí vaø ngöôøi thoï

            Ngöôøi tu thieän nhö theá

            Töø ñaây ñeán ñôøi sau

            Coõi laønh sanh leân trôøi

            Töø toái vaøo nôi saùng.

            Coù só phu giaøu vui

            Khoâng tin nhieàu saân haän

            Saân tham, taät töôûng aùc

            Taø si khoâng cung kính

            Thaáy Sa Moân, Phaïm chí

            Cheâ bai khoâng khen ngôïi

            Chöôùng ngaïi ngöôøi boá thí

            Cuõng ñoaïn ngöôøi thoï thí

            Só phu aùc nhö theá

            Töø ñaây ñeán ñôøi sau

            Seõ sanh ñòa nguïc khoå

            Töø saùng vaøo trong toái.

            Neáu coù só phu giaøu

            Tín taâm khoâng saân haän

            Thöôøng khôûi taâm taøm quí

            Hueä thí lìa saân ñoá

            Thaáy Sa Moân, Phaïm Chí

            Ngöôøi trì giôùi, ña vaên

            Tröôùc kính ñoùn thaêm hoûi

            Tuøy nghi caáp choã caàn

            Khuyeân ngöôøi khieán cuùng döôøng

            Khen thí vaø thoï thí

            Keû só phu nhö theá

            Töø ñaây ñeán ñôøi sau

            Sanh tam thaäp tam thieân

            Töø saùng vaøo nôi saùng.

Phaät noùi kinh naøy roài, vua Ba Tö Naëc nghe Phaät noùi hoan hyû tuøy hyû laøm leã roài lui ñi.

BÌNH:

Ñoïc qua baøi kinh Nhaân Quaû treân, chuùng ta thaáy lyù nhaân quaû cuûa ñaïo Phaät raát roäng raõi vaø phoùng khoaùng. Bôûi moät soá ñoâng ngöôøi trong theá gian laàm chaáp: Heå ngöôøi cheát sanh coõi ngöôøi, trôøi cheát sanh coõi trôøi, thuù vaät cheát sanh thuù vaät v.v... Hoï ñaâu bieát cuoäc soáng cuûa chuùng ta laø moät doøng chuyeån bieán, chuyeån bieán lieân tuïc töøng saùt na. Töø khi chaøo ñôøi ñaõ chòu quaû baùo nghieäp nhaân cuûa quaù khöù. Daàn daàn thaønh moät con ngöôøi laø noù ñaõ taïo theâm nghieäp môùi. Neáu gaëp duyeân laønh ôû trong hoaøn caûnh toát, gaàn thieän tri thöùc daïy ñieàu laønh, ñieàu toát thì noù seõ tieán leân caùc coõi laønh. Traùi laïi gaàn ngöôøi aùc, hoaøn caûnh xaáu xa nhieãm theo nghieäp aùc, noù seõ ñoïa xuoáng caùc coõi döõ. Nhö theá cöù tieáp tuïc thaêng traàm töø ñôøi naøy sang kieáp khaùc, khoâng bao giôø döùt (gaây nghieäp traû quaû baùo, traû quaû baùo roài gaây nghieäp v.v...)

Vì theá ôû ñaây Phaät neâu leân boán haïng ngöôøi:

            Ngöôøi töø toái vaøo toái.

            Ngöôøi töø toái vaøo saùng.

            Ngöôøi töø saùng vaøo toái.

            Ngöôøi töø saùng vaøo saùng.

-Haïng ngöôøi thöù nhaát laø ngöôøi keùm phöôùc ñöùc. Ñôøi tröôùc ñaõ gieo nhaân baát thieän, neân hieän nay gaëp quaû baùo sanh choã xaáu aùc. Theá maø cuõng chaúng bieát laøm thieän ñeå chuyeån ñoåi nghieäp nhaân ñau khoå, hoï ñaønh chòu quaû khoå maõi maõi (nhö töø toái vaøo toái).

-Haïng ngöôøi thöù hai, cuõng ôû trong hoaøn caûnh xaáu aùc (cuûa nghieäp qua khöù), nhöng hoï bieát chuyeån nghieäp döõ thaønh nghieäp laønh, töùc hoï heát khoå ñau (nhö töø toái vaøo saùng).

-Haïng ngöôøi thöù ba laø haïng ngöôøi coù phöôùc ñöùc, do ñôøi tröôùc taïo nhaân toát, ñôøi naøy höôûng quaû laønh, nhöng hoï khoâng bieát tu tieán, cöù tha hoà thuï höôûng duïc laïc, gaây taïo aùc nghieäp ñeå roài phaûi gaët haùi quaû khoå ñau (nhö töø saùng vaøo toái).

-Haïng ngöôøi thöù tö, ngöôøi naøy vöøa coù phöôùc ñöùc laïi bieát huaân tu nghieäp laønh, traùnh xa nghieäp aùc. Ngöôøi naøy moãi ngaøy moät tieán leân, taâm trí saùng ngôøi, töông lai hoï seõ leân quaû giaûi thoaùt (nhö töø saùng vaøo saùng).

Toùm laïi trong boán haïng ngöôøi noùi treân, coù hai haïng bieát caàu tieán (haïng thöù hai vaø thöù tö) vaø hai haïng khoâng bieát caàu tieán (haïng thöù nhaát vaø thöù ba). Nhö theá vieäc tu haønh coù tieán hay thoái ñeàu do chuùng ta coù chòu chuyeån ñoåi nghieäp nhaân hay khoâng, chöù khoâng phaûi do ai ñònh ñoaït. Vaø nghieäp nhaân cuõng khoâng phaûi coá ñònh thieän aùc… maø tuøy chuùng ta chuyeån ñoåi ñoù thoâi.

Bieát ñöôïc leõ naøy, chuùng ta môùi noã löïc tu thieän, ñoaïn aùc, vaø khoâng keït vaøo hai chaáp “thöôøng” vaø “ñoaïn” cuûa ngoaïi ñaïo.

4. Giöõ gìn gia baûo

Moät hoâm Phaät baûo caùc Thaày Tyø Kheo raèng: Naøy caùc Tyø Kheo! Trong haøng ñeä töû cuûa ta coù chia laøm boán haïng ngöôøi. Theá naøo laø boán?

1. Haïng ngöôøi ngoaøi chín trong soáng.

2. Haïng ngöôøi ngoaøi soáng trong chín

3. Haïng ngöôøi ngoaøi soáng trong soáng

4. Haïng ngöôøi ngoaøi chín trong chín.

-Theá naøo laø haïng ngöôøi ngoaøi chín trong soáng?

Töùc laø nhöõng keû tu haønh beân ngoaøi thaáy thanh tònh nghieâm trang maø beân trong thì buoâng lung, tö töôûng khoâng theå ñieàu phuïc.

-Theá naøo laø haïng ngöôøi ngoaøi soáng trong chín?

Töùc laø nhöõng keû beân trong thanh tònh nhöng ngoaøi thì haïnh thoâ thaùo phoùng tuùng.

-Theá naøo laø ngöôøi ngoaøi soáng trong soáng?

Töùc laø nhöõng keû trong ngoaøi ñeàu khoâng thanh tònh.

-Theá naøo laø ngöôøi ngoaøi chín trong chín?

Töùc laø nhöõng keû trong ngoaøi ñeàu thanh tònh.

Naøy caùc Tyø Kheo! Chính haïng ngöôøi sau cuøng naøy môùi laø haïng thanh tònh chôn thaät, xöùng ñaùng laø ngöôøi giöõ gìn gia baûo cuûa Nhö Lai.

BÌNH:

Ñoïc qua boán haïng ngöôøi treân, chuùng ta moãi ngöôøi haõy töï kieåm ñieåm laïi xem mình thuoäc haïng ngöôøi naøo?

Chuùng ta coù phaûi laø keû chæ lo trau gioài caùi hình töôùng beà ngoaøi cho trang nghieâm thanh tònh ra daùng tu haønh tinh tieán laém, nhöng trong loøng ñeå rôm raùc ñaày daãy, chaát chöùa bao nhieâu laø tö töôûng xaáu xa ñen toái maø khoâng heà coù phuùt giaây chieáu soi trôû laïi, ñieàu phuïc laáy mình. Thaät hoå theïn xieát bao! Coù bieát ñaâu doái ngöôøi thì ñaëng nhöng doái mình thì khoâng theå ñöôïc. Moät khi nhaân duyeân chín muøi, chieác aùo ñeïp beân ngoaøi raõ naùt thì nhöõng gì chöùa aån beân trong laâu nay noù baøy hieän ra caû, nhaân naøo quaû naáy, chuùng ta töï thoï khoå, che ñaäy ñöôïc ñaâu? Ngoaøi chín maø trong soáng khoâng theå duøng ñöôïc.

Hoaëc keû beân ngoaøi thì buoâng lung phoùng tuùng, haïnh laïi thoâ thaùo, coù ai nhaéc nhôû cho thì baûo: “Toâi töï giöõ beân trong”. Thaät laàm to! Neáu beân trong ñaõ ñöôïc thanh tònh thì côù gì laïi hieän töôùng thoâ thaùo? Tröø moät vaøi tröôøng hôïp Boà Taùt hieän thaân ñaëc bieät, vì caûm hoùa moät soá ngöôøi naøo ñoù, coøn ngoaøi ra e raèng chuùng ta bò ma meâ hoaëc maø khoâng hay. Duø quaû thaät chuùng ta coù ñöôïc trong loøng nhö “Thaùnh” chaêng nöõa, song chung quanh chuùng ta bao nhieâu ngöôøi hoï coøn ñang soáng vôùi phaøm tình, ñaâu hieåu thaáu ñöôïc beân trong chuùng ta theá naøo. Do vaäy, thaáy haønh ñoäng chuùng ta qua thoâ, hoï ñaâm ra huûy baùng chaùnh phaùp, cheâ bai Tam Baûo; voâ tình chuùng ta ñöa hoï vaøo con ñöôøng toäi loãi caøng saâu. Nhö vaäy chuùng ta cuõng chöa troøn ñöôïc baûn nguyeän töï lôïi, lôïi tha. Cho neân duø chuùng ta coù ñöôïc trong loøng voâ söï chaêng nöõa, nhöng vì lôïi tha caàn phaûi caån thaän oai nghi khoâng theå thoâ xuaát. Ñöøng ñeå trong chín maø ngoaøi soáng.

Coøn keû  caû trong laãn ngoaøi ñeàu chaúng thanh tònh thì sao? Hy voïng chuùng ta khoâng thuoäc haïng naøy!

Haïng sau cuøng, trong taâm saùng ngôøi vôùi trí tueä. Ngoaøi thaân giôùi haïnh tinh nghieâm khoâng choã khieám khuyeát goïi laø “Nhö ngoïc löu ly ngaäm aùnh traêng” suoát caû trong ngoaøi. Quaû thaät moät baäc trí vaø haïnh troøn ñaày, khoâng ñeå cho theá gian tim thaáy loãi. Ñöôïc nhö vaäy thì khoûi phaûi caàu Nhö Lai thoï kyù nhöng Theá Toân ñaõ taùn thaùn laém roài! Vaäy chuùng ta coù phaûi laø haïng naøy chaêng?

Xeùt kyõ laïi, boán haïng treân tuy noùi rieâng bieät, song nhìn laïi trong moãi chuùng ta cuõng töï coù ñuû caû, ñaâu laï gì? Luùc ngoaøi thaân thanh tònh maø trong taâm thoâ ñoäng laø haïng thöù nhaát chöù gì? Luùc ngoaøi thaân tuy thoâ ñoäng maø trong taâm giöõ gìn ñöôïc thanh tònh laø haïng thöù hai. Luùc caû trong ngoaøi ñeàu thoâ ñoäng laø ôû haïng thöù ba. Luùc trong ngoaøi ñeàu thanh tònh laø ôû haïng thöù tö. Ba haïng tröôùc, hai haïng 1 vaø 3 thì thieáu thaät tu, haïng hai coù tu nhöng coøn khuyeát ñieåm, chæ haïng thöù thöù tö môùi laø chôn thaät troøn ñaày.

Toùm laïi, neáu chuùng ta chöa haún nhö haïng thöù tö naøy thì phaûi coá gaéng theâm leân cho ñöôïc kheá hieäp, sau naøy seõ laø baäc lôïi laïc khaép nhaân thieân.

5. Con vaät naøo maïnh hôn

Trong Töông Öng Boä Kinh, Phaät keå caâu chuyeän: Nhö coù saùu con thuù: khæ, daõ can, caù saáu, chim, choù soùi, raén. Ngöôøi ta baét saùu con thuù naøy coät chung laïi moät chuøm. Moãi con ñeàu duøng heát söùc maïnh cuûa mình loâi moãi höôùng. (Khæ loâi leân caây, caù saáu loâi xuoáng bieån, chim bay leân hö khoâng, daõ can loâi voâ goø maû, raén loâi voâ hang, choù soùi loâi voâ buïi raäm). Trong tröôøng hôïp aáy neáu con naøo maïnh seõ keùo nhöõng con khaùc theo höôùng cuûa mình nhaém.

Cuõng theá, moãi caên, maét, tai, muõi, löôõi, thaân, yù cuûa phaøm phu, neáu caên naøo huaân taäp chuûng töû maïnh, noù seõ loâi cuoán caùc caên khaùc chaïy theo noù.

Ví duï: Nhö maét bò nhieãm saéc chaïy theo saéc, thì tai cuõng aûnh höôûng nhieãm nghe nhöõng tieáng cuûa saéc. Muõi, löôõi, thaân, yù cuõng ñeàu nhö vaäy.

Vì theá, Tyø Kheo caùc oâng phaûi duøng caây truï “Thieàn Quaùn” ñeå coät saùu con laïi, khi vuøng vaãy meät noù seõ ñöùng yeân.

BÌNH:

Phaät noùi söï töông quan cuûa caùc caên. Caên ñoái vôùi caûnh noù haáp daãn taïo thaønh söùc maïnh goïi laø “nghieäp”. Bôûi nghieäp môùi coù naêng löïc daét daãn chuùng sanh luaân hoài trong luïc ñaïo.

Vaäy muoán chaän ñöùng ñoäng cô taïo nghieäp, ngöôøi tu phaûi duøng Thieàn quaùn laøm caây coät truï ñeå coät noù döøng laïi. Thieàn quaùn caùnh naøo?

Quaùn thaân naêm uaån naøy do duyeân hôïp taïm coù roài khoâng. Ñaõ do duyeân hôïp thì ñaâu coù gì thaät coù vaø thöôøng coøn. Quaùn thaáy roõ nhö theá thì khoâng coøn nieäm ñaém tröôùc, laø caét ñöùt doøng tham aùi vaø khoâng coøn taïo nghieäp, töùc laø ra khoûi doøng luaân hoài vaäy.

Cuõng trong Töông Öng Boä Kinh, Phaät keå caâu chuyeän: Coù moät oâng vua, moät hoâm ñang ngoài, boãng nghe beân caïnh coù ngöôøi khaûy ñaøn Tyø baø, tieáng keâu thaâm traàm laûnh loùt. Vua baûo ñem ñaøn laïi cho vua xem. Ngöôøi khaûy ñaøn ñem caây ñaøn laïi ñeå treân baøn tröôùc maët nhaø vua. Vua hoûi: “Sao noù khoâng phaùt ra tieáng hay”. Ngöôøi kia giaûi thích: “Vì noù thieáu tay ngöôøi khaûy”. Vua baûo ñem caây ñaøn ra cheû töøng maûnh vaø hoûi: “Tieáng ñaøn ôû choã naøo?”. Vaø cuoái cuøng Vua baûo: “Neáu khoâng tìm ñöôïc tieáng ñaøn thôøi haõy ñoát noù ñi!”. Khi ñoát caây ñaøn thaønh tro vua lieàn thoåi tro bay theo maây khoùi, noùi: “Chæ coù moät chuùt ñoù maø laøm meâ hoaëc bao nhieâu ngöôøi”.

Thaân nguõ uaån giaû hôïp naøy cuõng nhö caây ñaøn kia khoâng khaùc. Ñuû duyeân thì giaû hôïp taïm coù, khi duyeân heát thì tìm laïi coù coøn ñaâu?

*

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM