NHAËT LAÙ BOÀ ÑEÀ

(TAÄP 01)

H.T THÍCH THANH TÖØ

PHAÀN V: TRÍCH GIAÛNG THIEÀN SÖÛ

1. Ñöôïc danh vaø ñöôïc theå

Coù vò Thieàn khaùch hoûi Thieàn Sö Taùnh Khoâng:

-Theá naøo laø yù Toå Sö töø AÁn Ñoä sang?

Taùnh Khoâng ñaùp:

-Nhö coù ngöôøi bò teù döôùi gieáng saâu ngaøn tröôïng, khoâng coù moät taát daây, ñôïi chöøng naøo ngöôøi aáy leân seõ ñaùp oâng.

Ngöôõng Sôn Hueä Tòch nghe noùi vaäy thaéc maéc ñem hoûi Ngaøi Ñam Nguyeân:

-Ngöôøi ôû döôùi gieáng laøm sau leân ñöôïc?

Ñam Nguyeân quôû:

-Keû si! Ai ôû döôùi gieáng?

Sau ñeán Qui Sôn, Hueä Tòch laïi ñem caâu aáy hoûi:

- Ngöôøi ôû döôùi gieáng laøm sau leân ñöôïc?

Qui Sôn lieàn goïi:

-Hueä Tòch!

Hueä Tòch ñaùp:

-Daï !

Qui Sôn lieàn baûo:

-Ra roài! Ra roài!

Ngay ñoù Hueä Tòch lieàn ngoä. Ngaøi noùi:

-Toâi ôû choã Ñam Nguyeân ñöôïc danh, ôû choã Qui Sôn ñöôïc theå.

Bình:

Vì sao Ngaøi noùi ôû choã Ñam Nguyeân ñöôïc danh? Vì sao ôû choã Qui Sôn ñöôïc theå?

Bôûi Ngaøi Ngöôõng Sôn cöù ñinh ninh raèng, coù ngöôøi ôû döôùi leân, ngôø ñaâu bò gaït moät caùch ñaùng thöông. Thaáy vaäy Ngaøi Ñam Nguyeân beøn phaù gôõ cho, lieàn baûo: - Keû si! Ai ôû döôùi gieáng?  Hueä Tòch lieàn nhaän ra loãi tröôùc, tuy nhieân chæ môùi nhaän ra caùi lyù khoâng ngöôøi döôùi gieáng maø chöa thaät thaáy chính mình. Ñeán Qui Sôn goïi: Hueä Tòch. Ñaùp: Daï! Baûo: Ra roài! Ra roài! Laø chæ roõ caùi theå hieän tieàn. Hueä Tòch ngay ñoù vôõ leõ: chính mình vaäy.

2. Traâu ñaõ thuaàn chöa?

Moät hoâm Teà An Coâng ñeán hoûi ñaïo Ngaøi Baïch Vaân Nghóa Ñoan. Baïch Vaân hoûi:

-Traâu ñaõ thuaàn chöa?

Coâng thöa:

-Ñaõ thuaàn, ñaõ thuaàn.

Baïch Vaân beøn maéng cho moät traän. Coâng maët ñoãi saéc, ñang ngoài beøn ñöùng daäy khoanh tay. Baïch Vaân hoûi:

-Thuaàn chöa?

Coâng im laëng.

Baïch Vaân lieàn noùi:

-Traâu ôû trong nuùi ñuû nöôùc ñuû coû, traâu ra khoûi nuùi chaïm Ñoâng chaïm Taây.

Bình:

Ngöôøi tu ví nhö ngöôøi chaên traâu giöõ gìn chôù cho aên luùa maï ngöôøi. Luùc ñaàu noù coøn hung haêng, sau laàn laàn thuaàn thuïc. Khi thuaàn buoâng roi buoâng daây khoâng phaûi chaên giöõ maø noù vaãn khoâng phaïm luùa ngöôøi. Ngöôøi giöõ taâm mình ñuùng möùc thì khoâng bò thinh saéc (caûnh) laøm chuyeån lay. Ñeå traéc nghieäm trình ñoä, Thieàn Sö ñaõ hoûi ngöôøi:

-Traâu ñaõ thuaàn chöa?

Töùc taâm oâng ñaõ yeân chöa?

ÔÛ ñaây Coâng thöa: Ñaõ thuaàn, ñaõ thuaàn (taâm toâi ñaõ yeân roài).

Ngay ñoù Thieàn Sö beøn maéng cho moät traän. Ñaây laø ñeå nghieäm xem Coâng ñaõ thieät chöa, taâm ñaõ thöïc yeân chöa? Tieác thay Coâng chöa ñöôïc yeân thaät söï, neân maët maøy bieán saéc, trong loøng coù veû khoâng vui.

Baïch Vaân gaïn laïi: Thuaàn chöa?

Hoûi nhö vaäy ñeå ñaùnh thöùc thöïc traïng trong taâm ngöôøi. Nhöng Coâng laïi coá chaáp, khoanh tay im laëng. Ngaøi tieáp: Traâu ôû nuùi ñuû nöôùc, ñuû coû. Traâu ra khoûi nuùi chaïm Ñoâng chaïm Taây.

Khi taâm khoâng duyeân thì yeân. Coù duyeân ñeán thì bò ñoäng, maát ñi caùi an oån, maø saân haän noåi daäy. Khaùc naøo traâu ra khoûi chuoàng thì baùng boå quaät Ñoâng quaät Taây.

Vieäc huaân tu nhö vaäy laø chöa ñöôïc thuaàn. Khi khoâng duyeân thì ngôõ mình ñaõ thuaàn. Khi duyeân ñeán, chaïm duyeân môùi hay mình chöa.

Ngöôøi tu, tu khoâng chæ ôû trong yeân, maø phaûi ôû ngay trong caùi ñoäng maø vaãn yeân, theá môùi laø thöïc.

Coâng khi khoâng coù bò maéng thì thì ngôõ mình laø yeân. Khi bò maéng thì noåi saân heát yeân. Ñaây laø chöa thaät. Phaûi khi khoâng coù maéng, khi coù maéng maø vaãn yeân thì caùi yeân ñoù môùi laø thöïc.

3. Haùi döa cho ngöôøi khoâng vaøo vöôøn aên

Thieàn Sö Thanh Phaåu ôû nôi hoäi Ngaøi Ñaïi Döông. Moät hoâm Sö ñang troàng döa, Ñaïi Döông vaøo vöôøn hoûi:

-Döa ñaõ chín chöa?

Sö thöa:

-Döa ñaõ chín.

Ñaïi Döông baûo:

-Löïa moät traùi haùi aên chôi.

Sö thöa:

- Haùi cho ngöôøi naøo aên?

Ñaïi Döông baûo:

-Haùi cho ngöôøi khoâng vaøo vöôøn aên.

Sö thöa:

-Chöa bieát ngöôøi khoâng vaøo vöôøn coù aên khoâng?

Ñaïi Döông hoûi:

-OÂng coù bieát y chöa?

Sö thöa:

-Tuy nhieân khoâng bieát maø ñaâu ñöôïc chaúng cho.

Bình:

Ñaõ coù ngöôøi hoûi xin maø chuû vöôøn laïi hoûi: Haùi cho ngöôøi naøo aên?

Ngöôøi chuû vöôøn muoán gì? OÂng traû treo khoù deã. Muoán ngöôøi xaùc ñònh caùi keû “bieát aên”, keû aáy laø ai?

Taïi sao ñöông söï sôø sôø ra ñaáy maø hoûi quaùi nhö vaäy?

Tuy vaäy khoâng theå traû lôøi raèng:

-Haùi cho toâi aên.

Noùi nhö vaäy coù ñöôïc khoâng?

Ngöôøi xin xaùc nhaän nhö vaäy laø ñaõ laàm, maéc baåy keû troàng döa roài!

Ñaïi Döông khoâng theá, Ngaøi laø ngöôøi “laùi buoân” saønh soûi, chæ coù löøa ngöôøi, naøo ai löøa ñöôïc. Ñaâu deã nöûa caâu laïi bò maéc hôïm! Ñaõ laø keû “laùi “ chuyeân nghieäp neân traû giaù ñuùng möùc ñeå thuû lôïi, phaûi naém chaéc vieäc aáy trong tay. Ngaøi quaät ngöôïc laïi ngöôøi, ñoaït cô chuû raãy: - Haùi cho ngöôøi khoâng vaøo vöôøn aên.

Moät caâu traû lôøi ma quaùi, hö aûo! Ngöôøi vaøo vöôøn xin döa cho keû “khoâng vaøo” aên. Moät chuyeän laät loïng ngöôïc laïi chuû  vöôøn traû treo. Ñaõ vaøo, môû mieäng xin, sao laïi ñeå cho keû khaùc? Ngaøi maéc côû chaêng? Khoâng daùm nhaän keû aáy laø mình? Khoâng töï cho mình laø keû aên, laïi ñoå thöøa keû khaùc!

“Keû khoâng vaøo vöôøn” aáy laø ai? Laø keû naøo? Coù ai thaáy haén ñaâu! Coù chaêng cuõng chæ laø boùng ma.

Nhöng ñaõ laø moät baäc ñaïi nhaân, Ngaøi Ñaïi Döông ñaâu theå choái quanh, noùi voâ nghóa nhö theá.

Ngaøi noùi moät caùch xaùc thaät ñoù. Ñaõ giôùi thieäu moät khaùch quí vôùi chuû vöôøn. Ngöôøi ñoù laø keû saønh soûi bieát thöôûng thöùc höông vò döa ngon. Keû ñoù ñaùng ñöôïc cho aên. Ngöôøi ñoù laø “ngöôøi khoâng vaøo vöôøn”.

Neáu laø keû khaùc, khoâng phaûi Thanh Phaåu, ngöôøi chuû vöôøn naøy, thì seõ nhìn quanh quaát kieám ngöôøi khoâng vaøo vöôøn aáy laø ai? Nhöng keû chuû vöôøn naøy khoâng laøm caùi vieäc phí coâng voâ ích aáy. Khoâng bò lôøi leõ ma mò cuûa “oâng giaø” löøa. Maø traùi laïi, coøn laøm khoù deã hoûi ñon ren, khoâng muoán haùi döa cho nöõa laø khaùc.

-Chöa bieát ngöôøi khoâng vaøo vöôøn coù aên khoâng?

Moät loái hoûi ñeå giöõ döa, khoâng muoán maát moät quaû. Ngöôøi chuû vöôøn thaät lôïi haïi, duø laø tay ñaïi bòp cuõng khoù maø qua. Lôøi noùi aáy chöùng toû ngöôøi chuû döa ñaõ bieát roõ con ngöôøi “khoâng vaøo vöôøn” kia. Lôøi noùi aáy ñaõ chaën traùi döa tröôùc maét Ñaïi Döông. Ngöôøi chuû vöôøn quaû thaät laø keû ñaùo ñeå. Keû “boûn xeûn”.

Nhöng Ñaïi Döông laø moät oâng laùi taøi gioûi, ñaâu ñeå maát moùn haøng xeùt ra lôïi nhuaän raát cao. Ngaøi laät ngang lôøi ngöôøi, haát chaân keû chaën:

-OÂng coù bieát y chöa?

Ñaây laø lôøi quyeát lieät, lôøi ñoaït döa. Lôøi naøy thaät lôïi haïi, neáu khoâng phaûi laø Ñaïi Döông, keû laùi buoân chuyeân nghieäp thì khoù loøng, chæ ngoù döa maø tröø, hoái tieác.

Ñaïi Döông, moät lôøi ñaõ buoäc ngöôøi daâng hoa quaû. Moät xaûo thuaät “kieám aên” thaät taøi tình. Lôøi aáy ñaõ ñöa chuû vöôøn vaøo theá phaûi chaáp nhaän. Vaø chuû döa ñaõ hoan hyû khoâng coøn traû treo nöõa, maø nhaát taâm tuøy hyû cuùng döôøng leân con ngöôøi “khoâng vaøo vöôøn” aáy. Chuû döa ñaõ kính caån:

-Tuy nhieân khoâng bieát maø ñaâu ñöôïc chaúng cho.

Ngöôøi chuû vöôøn thaät laø hieáu khaùch, moät keû thaïo vieäc troàng troït, laïi thaïo cuûa thaïo ngöôøi. Moät chuû vöôøn giöõ döa troïn veïn, daâng döa maø khoâng maát moät traùi.

“Ngöôøi khoâng vaøo vöôøn” aáy laø ai?

4. Coù maét khoâng maét

Moät hoâm Thieàn Sö Nguyeät Am ñeán chôi Phong Nguyeät Ñình thaáy coù ñeà baøi thi:

            Phong lai tuøng ñaûnh thanh nan laäp

            Nguyeät ñaùo ba taâm ñoaïn duïc traàm

            Hoäi ñaéc phong tuøng nguyeân ngoaïi vaät

            Thuûy tri giang nguyeät töï ngoâ taâm.

Ñoïc xong Sö lieàn noùi:

-Ai laøm baøi thô naøy laø keû muø.

Bình:

Ñaây chæ caàn söûa hai chöõ thoâi töùc ñöôïc saùng maét, moãi ngöôøi töï söûa xem?

5. Caùi ñaùnh khoâng can döï gì ñeán vieäc kia

Ngaøi Minh Ñaïo Giaû ôû chuøa Khai Phöôùc ñeán tham vaán vôùi Nguõ Toå Phaùp Dieãn. Nguõ Toå thaáy Sö tính tình ñieàm ñaïm, thoâng minh, phong caùch ñaëc bieät, thöôøng khen ngôïi haïnh Sö tröôùc chuùng. Vì theá, trong chuùng coù moät soá ngöôøi ñoá kî, muoán laøm nhuïc Sö cho boû gheùt. Moät hoâm noï ruû Sö ñi daïo nuùi, roài heø nhau ñaùnh Sö moät traän thöông tích ñaày mình. Veà chuøa, Sö naèm lieät luoân maáy hoâm khoâng ñi thoï trai ñöôïc. Sau Nguõ Toå hoûi ra môùi hay côù söï, beøn ñeán thaêm Sö. Nguõ Toå baûo:

-OÂng bò boïn voâ leã laøm hoãn nhö theá sao khoâng maùch vôùi laõo Taêng ñeå laõo Taêng ñuoåi hoï ñi.

Sö thöa:

-Con bò ñaùnh thöông tích thì con chòu, khoâng can döï gì ñeán vieäc kia.

Toå baûo:

-Söùc nhaãn nhuïc cuûa oâng coøn hôn laõo Taêng, veà sau khoâng ai laøm gì oâng noåi.

Bình:

Tuy laø choán ñaïo traøng, nhöng ngöôøi tieåu taâm ñaâu phaûi khoâng coù. ÔÛ ñaïo traøng Hoaøng Mai, Nguõ Toå Hoaèng Nhaãn khi trao y baùt cho Luïc Toå, khieán Ngaøi Hueä Naêng thieáu ñieàu maát maïng nay ñeán ñaïo traøng Nguõ Toå Phaùp Dieãn, chæ vì Ngaøi Phaùp Dieãn ñaëc bieät chuù yù ñeán ngöôøi, khieán ngöôøi bò keû xaáu aùc ñaùnh ñaäp taøn nhaãn. Vieäc ñôøi laø vaäy. Trong taäp theå thì coù keû xaáu ngöôøi toát laø leõ ñöông nhieân, nhö baøn tay coù naêm ngoùn, ngoùn daøi, ngoùn ngaén khoâng ñeàu; vieäc aáy khoâng phaûi noùi. Chæ noùi ñeán ngöôøi thoï naïn.

Ngaøi Minh Ñaïo Giaû ñaõ bò keû xaáu haønh hung. Ngaøi coù thaân theá lôùn (Hoøa Thöôïng Phaùp Dieãn) theá maø khoâng döïa vaøo ñeå traû haän, ngöôïc laïi Ngaøi coøn laëng leõ khoâng ræ hôi. Bò ñaùnh ñau, lieät baïi thì chòu, khoâng keâu than, khoâng thoáng traùch tính toaùn traû haän. Moät vieäc laøm nhö vaäy, coù phaûi vì Ngaøi sôï boïn kia haêm doïa seõ haï saùt khi Ngaøi thöa ra khoâng?

Khoâng! Chaéc chaén laø khoâng. Ngaøi coù theá löïc lôùn maø. Ngaøi moät beà im laëng chòu ñöïng chæ vì moät daï soáng vì Phaät phaùp.

– Laáy aân baùo oaùn?

– Tình thöông xoùa boû haän thuø?

– Töù ñaïi giaû hôïp?

– Nguõ uaån giai khoâng v.v…?

Nhöng Ngaøi khoâng phaûi vì nhöõng thöù aáy maø nhaãn chòu, ñeå trôû thaønh con ngöôøi cao thöôïng, moät con ngöôøi coù daï töø bi, maø Ngaøi ñaõ theå nhaän saâu saéc leõ nhieäm maàu: “Khoâng can döï ñeán vieäc kia!”.

“Vieäc kia” chính laø phaùp maàu röùt Ngaøi ra khoûi voøng aân oaùn, maø coù ñöôïc söï nhaãn chòu phi thöôøng ñeå Ngaøi trôû thaønh moät keû coù taâm hoàn cao thöôïng, moät keû bieát ñem tình thöông xoùa boû haän thuø, moät con ngöôøi töø bi ñaïi ñoä.

 “Vieäc kia” laø vieäc gì? AÁy laø vieäc khoâng laø nguõ uaån, khoâng ngoaøi nguõ uaån. Laø vieäc maø ôû trong ñoù khoâng moät quaû ñaám naøo coù theå ñaám ñöôïc.

Coù theá Nguõ Toå Phaùp Dieãn môùi taùn thaùn:

-Söùc nhaãn nhuïc cuûa OÂng coøn hôn laõo Taêng, veà sao khoâng ai laøm gì oâng noåi!

6. Moät chieác aùo raùch naùt

Ngaøi Tuyeát Ñöôøng luùc ôû trong chuùng ngoä ñaïo, Sö chæ maëc duy nhaát coù moät chieác aùo töø ñoâng sang haï traûi qua nhieàu naêm neân raän ñaày caû aùo maø Sö khoâng nôõ baét. Trong chuùng coù ngöôøi chaùn gheùt caùi haïnh nuoâi raän cuûa Sö.

Sö coù oâng thaân laøm quan, khi aáy ñoåi ñeán gaàn choã Sö ñang ôû. Moät hoâm, Sö ñeán thaêm cha meï, nhöng lính gaùc thaáy Sö aên maëc dô raùch quaù neân khoâng cho vaøo coång. Sö beøn côûi chieác aùo ñöa cho lính nhôø ñem vaøo trình quan. Baø meï nhìn bieát aùo cuûa con beøn cho goïi vaøo. Thaáy aùo raùch quaù vaø ñaày raän baø meï ñem deïp vaø ñoåi aùo khaùc cho Sö. Sö khoùc noùi:

-Laø quyeán thuoäc ôû cuøng toâi ñaõ laâu, nay chia tay leõ ñaâu laïi chaúng buoàn.

Khi aáy baø con quyeán thuoäc hay tin Sö veà môùi heïn hoâm sau cuøng ñeán thaêm Sö. Ñeâm aáy, Sö leõn troán ñi vaø ñeå laïi moät baøi keä:

            Maïc hieàm taâm tôï thieát

            Töï kyû thöôïng vi oan

            Taûo taän moân tieàn tuyeát

            Phöông khai hoûa lyù lieân

            Vaïn ban höu caùch vaán

            Nhaát ñaúng thò vong duyeân

            Caù söï töông öng xöù

             Kim Cang chuûng hieän tieàn.

Dòch:

            Chôù traùch taâm nhö saét

            Chính mình coøn chaúng öa

            Queùt saïch tuyeát tröôùc cöûa

            Môùi nôû loø sen hoàng.

            Muoân vieäc thoâi chôù hoûi

            Baäc nhaát laø queân duyeân

            Vieäc naøy choã thích hôïp

            Gioáng Kim Cang hieän tieàn.

Bình:

Khi ngöôøi ngoä ñaïo, thaáu leõ Chôn khoâng, moïi vieäc quanh thaân ñeàu ñöôïc xem nheï. AÊn maëc côm aùo ñaõ trôû thaønh phuï thuoäc. Coù gì phaûi nghó tôùi. Moät caùi aùo chaân thaät maëc hoaøi khoâng cuõ, truøm hoaøi khoâng raùch, mang hoaøi khoâng hö hoaïi nhaàu naùt. Tung ra thì khaép sum la vaïn töôïng, thaâu laïi chöøng maåy loâng ñaàu sôïi toùc. Coù gì laøm nhô noù? Baát caáu baát tònh. Coù gì laøm thay ñoåi? Baát taêng baát giaûm. Coù gì laøm suy suyeãn? Baát sinh baát dieät.

Chieác aùo nhö vaâî ñaõ khoaùc leân mình Sôn Taêng, thì coøn chieác aùo naøo ñaùng giaù hôn nöõa. Vì vaäy vieäc aùo xoáng chæ laø sôû thuoäc cuûa Sôn Taêng. Sôn Taêng ñaõ duøng noù, laøm chuû noù. Chöù noù khoâng coøn laøm chuû, sai khieán Sôn Taêng nöõa. Maëc vaø maëc maõi, maëc ñeán khi naøo khoâng maëc ñöôïc nöõa thì quaêng, khoûi chaêm soùc khoâng luyeán tieác.

Ñeå noùi leân vieäc laøm chuû söï aên maëc khi thaáy mình coù chieác aùo baèng traân baûo loäng laãy. Ngaøi Tuyeát Ñöôøng ñaõ maëc hoaøi moät chieác aùo suoát bao naêm. Vieäc aáy ñaõ laøm ngöùa maét ngöôøi coù caùi nhìn chæ bieát treân caùi aên caùi maëc. Ñaùng tieác thay cho ngöôøi! Ngöôøi trong tuøng laâm coøn nhö vaäy, huoáng laø keû theá tuïc khoâng hieåu ñaïo lyù gì!

Töø moät chieác aùo nhö vaäy, ñaõ hoùa hieän bieát bao chuùng sanh. Loaïi raän maëc tình naåy nôû. Duø coù bò caén röùt maø Ngaøi vaãn xem nhö baïn. Moãi caén röùt ngoaøi da thòt coù laø bao. Ngaïi raèng noãi caén röùt trong tim trong naõo kia. Ngaøi khoâng coù noãi caén röùt trong tim naõo thì coi vieäc caén röùt treân da thòt coù nghóa gì. Noù huùt maùu Ngaøi laø huùt doøng maùu cam loà. Vôùi doøng maùu aáy chuùng seõ “tu” theo Ngaøi, seõ laø con caùi Ngaøi. Cuõng nhö con caùi nuùt söõa meï vaäy.

Vì vaäy, khi caùc “luõ con” cuûa Ngaøi baét buoäc phaûi xa lìa Ngaøi bôûi baøn tay ngöôøi meï thì Ngaøi khoâng laøm sao maø khoâng xoùt xa ñöôïc.

Söï theå hieän ñôøi soáng ñaïo cuûa Ngaøi tuy cuïc boä, nhöng raát gaàn guõi vaø xaùc thaät vôùi sinh hoaït thöôøng nhaät cuûa cuoäc soáng.

Con ngöôøi maõi baän roän, cuõng chæ vì duyeân. Duyeân maø khoâng döùt chæ phí coâng tu. Ngöôøi muoán raûnh rang thanh saïch phaûi lo queùt doïn tuyeát ngoõ nhaø mình. Duyeân duyeân phaûi caét ñöùt. AÁy laø yeáu chæ: Vaïn duyeân buoâng heát.

Duyeân trong duyeân ngoaøi ñeàu baët döùt, ñaây laø choã gioáng Kim Cang naåy nôû.

7. Thaønh caùi gì?

Vua Hieán Toâng nhaø Toáng hoûi Thieàn sö Phaät Chieáu:

-Ñöùc Theá Toân vaøo nuùi Tuyeát, sau thaønh ñaïo, hoûi thaønh caùi gì?

Phaät Chieáu ñaùp:

-Daùm hoûi beä haï ñaõ queân.

Vua raát haøi loøng.

-Vua Hieán Toâng ñaõ töøng hoûi caâu naøy vôùi nhieàu vò Thieàn Sö khaùc, nhöng caâu ñaùp khoâng ñöôïc vua haøi loøng laém.

Bình:

Ñöùc Theá Toân thaønh ñaïo laø thaønh caùi gì? Ñaây laø moät vaán ñeà troïng ñaïi. Vua Hieán Toâng ñaõ töøng hoûi caâu naøy vôùi nhieàu Thieàn Sö. Thaønh caùi gì? Ñaõ bao ngöôøi hoïc ñaïo thaéc maéc ñeàu naøy. Ngöôøi ta noùi “thaønh” töùc chöùng Boà Ñeà ñaït coõi Nieát Baøn. Nhöng ôû ñaây Ngaøi Phaät Chieáu traû lôøi ñôn giaûn:

-Daùm baûo beä haï ñaõ queân.

“Coù” maø khoâng nhôù ra, töùc ñaõ “queân”.

Ngaøi Phaät Chieáu raát kheùo, vua hoûi vieäc Phaät maø Ngaøi töø Phaät xoay laïi vua, vì vua maø chæ thaúng. Khaùc naøo Ñaït Ma Toå Sö vì vua Löông maø chæ cho. Ngaøi ñaõ maïnh daïn noùi: Beä haï ñaõ queân.

“Queân” caùi gì?

-Queân caùi ñaõ coù.

ÔÛ vò Beä haï “coù” caùi gì?

-Coù caùi maø nhaø vua ñaõ queân.

Caùi “coù” laø caùi quí giaù toät böïc ôû moät oâng vua, ôû moät ngöôøi. Nhöng raát tieác ôû nhaø vua vaø con ngöôøi ñeàu queân.

Ñöùc Phaät ñaõ thaønh ñaïo, nay Ngaøi töø bi chæ thaúng choã “thaønh” aáy. Ñoù laø choã maø beä haï ñaõ queân, maø bao ngöôøi ñaõ queân. Thaønh caùi “coù” maø ñaõ “queân”.

Thaät ñôn giaûn bieát bao?

Nhaø vua nghe qua maø böøng tænh. Tænh caùi mình ñaõ “coù”.

Vua coù, ngöôøi coù chaêng?-Coù.

8. Moät tieáng naït ñaùng giaù ngaøn vaøng 

Thieàn Sö Phaàn ôû Kieám Moân. Thuôû nhoû, moät hoâm Sö baát thaàn hieåu ñaïo roài töï caïo toùc, nhöng vaãn thöôøng chaïy rong chôi trong xoùm laøng, neân thieân haï goïi Sö laø “Taêng ñieân”.

Sau Sö xuaát gia tham thieàn vaø ñeán nöông Ngaøi Ñaïi Hueä. Ñaïi Hueä nghe noùi “Gaõ phong ñieân” neân khoâng cho Sö nhaäp chuùng. Sö ñaønh phaûi ra ñi, ñeán soâng Trieát Giang, ñöùng beân bôø traïm, Sö tuûi thaân khoùc than:

-Ta ñaõ lang thang bao naêm trôøi nay ñònh nöông Ngaøi Ñaïi Hueä maø cuõng khoâng ñöôïc chaáp nhaän, chaéc taïi kieáp tröôùc ta khoâng coù gieo haït gioáng Baùt Nhaõ.

Trong khi ñang khoùc söôùt möôùt thì nghe lính naït:

-Traùnh ra, quan Thò Lang ñeán!

Sö boång nhieân ñaïi ngoä lieàn laøm baøi keä:

            Cô nieân caù söï quaûy hung hoaøi

            Vaán taän chö phöông nhaãn baát khai

            Kim nhaät can tröôøng hoát nhieân phaù

            Nhaát thinh giang thöôïng Thò Lang lai.

Dòch:

            Bao naêm vieäc aáy chöùa trong loøng

            Hoûi heát caùc nôi maét chaúng khai

            Nay boãng ruoät gan tan vôû heát

            Treân soâng moät tieáng Thò Lang lai.

Bình:

Moät con ngöôøi ñaõ thao thöùc treân loái veà ñaïi ñaïo. Nhöng hình tung kyø quaùi, khieán ngöôøi ruoàng raãy khoâng chaáp nhaän. Haän mình moät noãi voâ duyeân, keùm maàm Baùt Nhaõ. Theà moät quyeát hy sinh thaân maïng, döùt ñi nghieäp chöôùng oan khieân. Mong sao ñôøi khaùc tieáp noái troïn laønh, khoâng oan oan, öông öông nhö thuôû naøy nöõa.

Thôøi cô ñaõ ñeán. Lính môû ñöôøng quaùt naït môû loái cho quan Thò Lang tieán böôùc. Ñang khi ñau khoå bôøi bôøi, ruoät gan roái loaïn, noãi loøng raõ tan. Giöõa caùi luùc chæ coøn coù ta vaø ta, nieàm baêng giaù phuû laáp coõi hoàn thì tieáng quaân theùt.

Ngay ñoù baêng tan giaù raõ, noãi khoå cuoán troâi. Phaêng phaêng moät moái. Taâm hoàn roãng rang nheï höûng. Ngaøi ñaõ soáng laïi töø beân kia coõi cheát.

*

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM