TỰA TRÙNG KHẮC THÁNH ĐĂNG LỤC

            Sa môn ẩn tích Tánh Quảng Thích Điều Điều ở viện Thiền Phong, núi Tử Sầm thuật.

            Buổi chiều ngày 25 cuối thu, tôi đang nhìn xuống qua cửa đá, chợt thấy một bạn thiền, pháp danh Tánh Lãng đi thẳng lên núi này, đến trước mặt tôi làm lễ rồi ngồi một bên, tôi hỏi thăm liền đáp: “Đã lên đường đi Tứ Kỳ ở Hải Dương mà đến đây”. Rồi ông lấy trong tay áo ra hai trương Thánh Đăng Lục khắc in lại cùng mấy cân giấy trắng nói với tôi: “Trước kia Sư ông là Hòa thượng Huệ Đăng lúc trụ Long Động có khắc bản quyển Lục này vào năm Ất Dậu (1705), niên hiệu Vĩnh Thịnh, đương triều đến nay đã bốn mươi sáu năm rồi. Bản đó ngày nay đã thất lạc. Giả như có môn đồ thiền học muốn tìm lại dấu vết Thánh giáo, khó lấy đâu để ấn chứng. Do vậy ngày 28 tháng 03 năm Canh Ngọ này, con mới sai thợ khắc bản và đi khuyến hoá, người có duyên hỗ trợ rất đông; qua thu đông thì hoàn thành.” Ông tìm đến tôi nơi núi sâu xin lời tựa. Tôi bất đắc dĩ mà ghi rằng:

            “Trước kia khoảng hai trăm năm, Đại sư Chân Nghiêm khắc bản ngữ lục này ở chùa Sùng Quang tại Cẩm Giang có thấy một đoạn Đại sĩ Trúc Lâm chỉ dạy cho công chúa Thiên Thụy bệnh, ở am Bình Dương tại Chí Linh trao phó bài kệ:

            Thế số nhất sách mạc,

            Thời tình lưỡng hải ngân.

            Ma cung hồn quản thậm,

            Phật quốc bất thắng xuân.

            Tạm dịch :

            Số đời thật tẻ nhạt,

            Lòng người hai biển vàng.

            Cung ma dồn qúa lắm,

            Cõi Phật vui nào hơn.

            Đến khi thấy bản khắc ở Long Động đổi hai chữ “sách mạc”, thành “tức mặc”, thì điều vướng ngại trong lòng từ ba mươi năm trước, nay mới được cởi mở mà hiểu thông với người đương thời. Cổ Đức nói: “Việc phò trì là hoàn toàn ở con cháu của ta”, ý nói: do họ mà chỉnh trang lại những giềng mối hư tệ.

            Thầm nghĩ nước Nam từ khi có bờ cõi đến nay, Phật pháp đã thạnh hành ngang hàng với Trung Quốc. Đến đời Trần, các vị vua tham thiền ngộ ý chỉ, trọng đạo tôn thầy, cho đến bỏ ngôi đi xuất gia, nối thạnh dòng Thánh, tu hành khổ hạnh, thay Phật tuyên dương chánh pháp, thì từ đây trở về trước, trải qua các triều đại, không triều nào qua thời này. Trong khoảng đó, họ tỏ rõ được ý chỉ như trăng sáng giữa trời, rất là tròn lặng trong sáng, không thêm không bớt, rành rành vượt cả tông thừa, dường như gió mát chạm vật, dấu qua vết lại, mặc cho động tịnh. Từ chỗ tâm ấn đó, các Ngài trước thuật bày phương tiện (nôm, bẩy), văn tự rõ ràng hầu làm mẫu mực cho trời người.

            Kính đề tựa.

            Kệ :

            Đưa hoa cười mĩm đến nay truyền,

            Lần lượt tin vang khắp đại thiên.

            Uổng nghĩ, Hàn Lô đuổi theo khối,

            Lời đâu, sư tử cắn người liền.

            Quét tan đường ngộ từ đầu dấy,

            Rửa sạch mảy may buộc niệm duyên.

            Thánh Lục rạng ngời còn mãi đấy,

            Trao hàng đạo nhãn mặc vuông tròn.

            (Niêm hoa vi tiếu chí kim truyền,

            Triển chuyển phong thanh biến đại thiên.

            Trục khối Hàn Lô đồ nghĩ nghị,

            Giảo nhân sư tử khởi ngôn thuyên.

            Tảo không ngộ liễu tùng đầu khởi,

            Tẩy tận hào ly hệ niệm duyên.

            Thánh Lục dương dương kim cổ tại,

            Hoàn tha đạo nhãn nhậm chu viên.)

            Đời Lê, niên hiệu Cảnh Hưng thứ mười bốn (1753) nhằm ngày thu năm Canh Ngọ, viết tại viện Thiền Phong.

            Truy tìm tông tích nước Nam thiền,

            Vững mãi còn đây pháp lưu truyền.

            Quy cũ người đời toàn thả lỏng,

            Bởi do tư thái nhớ ngoại duyên.

            Thánh Đăng Ngữ Lục xương tủy cứng,

            Trúc Lâm mỏ sắt nói vô biên.

            Đêm qua ngày ẩn ai biết sáng?

            Thiền Phong đông chấn mở tròn vìn.

            (Truy tông tục tích cổ Nam thiền

            Vĩnh trấn tồn y pháp lưu miên

            Thế lãng nhân quy chân bất thức

            Do lai khách khí niệm ngoại duyên

            Thánh Đăng Ngữ Lục cương cốt tủy

            Trúc Lâm thiết chủy đạo vô biên

            Hối vãn thao quang thùy tri hiểu?

            Thiền Phong đông chấn thích đoàn đoàn.)

            Giảng :

            Buổi chiều ngày 25 cuối thu, tôi đang nhìn xuống qua cửa đá, chợt thấy một bạn thiền, pháp danh Tánh Lãng đi thẳng lên núi này, đến trước mặt tôi làm lễ rồi ngồi một bên, tôi hỏi thăm, liền đáp: “Đã lên đường từ Tử Kỳ ở Hải Dương mà đến đây”. Rồi ông lấy trong tay áo ra hai trương Thánh Đăng Lục khắc in lại cùng mấy cân giấy nói với tôi: “Trước kia Sư ông là Hoà thượng Huệ Đăng lúc trụ Long Động có khắc bản quyển Lục này vào năm Ất Dậu (1705), niên hiệu Vĩnh Thịnh, đương triều đến nay đã bốn mươi sáu năm rồi. Bản đó ngày nay đã thất lạc. Giả như có môn đồ thiền học muốn tìm lại dấu vết Thánh giáo, khó lấy đâu để ấn chứng. Do vậy ngày 28 tháng 3 năm Canh Ngọ (1750) này, con mới sai thợ khắc bản và đi khuyến hóa, người có duyên hỗ trợ rất đông; qua thu đông thì hoàn thành”. Ông tìm đến tôi nơi núi sâu xin lời tựa.

            Thiền sư Tánh Quảng hiệu Thích Điều Điều thuật lại nguyên do Ngài viết Lời Tựa quyển Thánh Đăng Lục tái bản năm 1750. Ngài nói lúc bấy giờ Ngài đang ở trên núi Tử Sầm, có một người bạn đạo cùng tu tên Tánh Lãng đem lên núi quyển Thánh Đăng Lục định khắc in lại, nhờ Ngài viết lời tựa. Vì quyển của Thiền sư Chân Nguyên in năm 1705 đã thất lạc tìm không ra, người sau muốn tìm lại dấu vết Thánh giáo, khó lấy đâu để ấn chứng. Do đó, tôi bất đắc dĩ mà ghi rằng:

            Trước kia khoảng hai trăm năm, Đại sư Chân Nghiêm khắc bản Ngữ Lục này ở chùa Sùng Quang tại Cẩm Giang có thấy một đoạn Đại Sĩ Trúc Lâm chỉ dạy cho công chúa Thiên Thụy bệnh, ở am Bình Dương tại Chí Linh trao phó bài kệ:

            Thế số nhất sách mạc,

            Thời tình lưỡng hải ngân.

            Ma cung hồn quản thậm,

            Phật quốc bất thắng xuân.

            Tạm dịch :

            Số đời thật tẻ nhạt,

            Lòng người hai biển vàng.

            Cung ma dồn quá lắm,

            Cõi Phật vui nào hơn.

            Đến khi thấy bản khắc ở Long Động đổi hai chữ “sách mạc” thành “tức mặc”, thì điều vướng ngại trong lòng từ ba mươi năm trước, nay mới được cởi mở mà hiểu thông với người đương thời. Cổ Đức nói: “Việc phò trì là hoàn toàn ở con cháu của ta”, ý nói: do họ mà chỉnh trang lại những giềng mối hư tệ.

            Qua đoạn này chúng ta thấy có thêm bảng Thánh Đăng Lục do Thiền sư Chân Nghiêm in tái bản tại chùa Sùng Quang, Cẩm Giang khoảng năm 1550. Bảng của Ngài Chân Nghiêm in câu đầu bài kệ của Điều Ngự Giác Hoàng là thế số nhất sách mạc, nhưng bảng của ngài Chân Nguyên ở Long Động in năm 1705 thì thế số nhất tức mặc. Trước đây Thiền sư Tánh Quảng đọc thế số nhất sách mạc Ngài không hiểu, sau đọc thế số nhất tức mặc thấy hợp lý, nên Ngài viết Cổ Đức nói: “Việc phò trì là hoàn toàn ở con cháu của ta”. Ý nói do họ mà chỉnh trang lại những giềng mối hư tệ. Nghĩa là những chỗ sai con cháu phải sửa lại đúng chớ không để sai mãi. Câu “ thế số nhất sách mạc” không có nghĩa, nếu sữa chữ sách mạc thành tức mặc thì nghĩa lý rõ ràng. Thế số là số đời, nhất tức mặc là một hơi thở; thở ra không hít vào là chết ngay. Nghĩa trọn câu là số đời chỉ trong hơi thở, thở ra mà không hít vào là mất mạng sống. Nhưng thời tình lưỡng hải ngân. Thời tình là tình đời hay lòng người, lưỡng hải ngân là hai biển bạc.Nghĩa trọn câu là lòng tham muốn tiền bạc qúa lớn. Ý nói mạng sống con người chỉ trong hơi thở mà lòng tham danh lợi thì vô tận. Mạng sống và lòng tham không tương xứng.

            Ma cung hồn quản thậm, Phật quốc bất thắng xuân. Cung ma thì mờ mịt tối tăm, quản lý rất chặt chẽ nên rất khổ sở. Cõi Phật thì đẹp đẽ vui tươi không gì hơn. Bài kệ bốn câu, hai vế đối nhau. Hai vế trên, một bên thì tuổi thọ ngắn một bên thì lòng tham nhiều. Hai vế dưới, một bên thì cung ma khổ sở, một bên thì cõi Phật vui tươi. Như vậy mới có ý nghĩa phù hợp với kinh Phật. Chớ còn nói số đời thật tẻ nhạt, lòng người hai biển vàng thì không có ý nghĩa, đọc qua không biết nói cái gì. Kinh sách khi khắc in không tránh khỏi sai sót lỗi lầm, nếu không coi và sửa lại thì người sau đọc không hiểu không biết nói cái gì.

            Tới đây chúng ta có thể kết luận lần nữa là Thánh Đăng Lục in vào năm 1550 một lần, in năm 1705 một lần, in năm 1750 một lần và năm 1848 một lần. Như vậy in tất cả là bốn lần, không biết trước kia có in lần nào nữa không chúng ta không có tài liệu. Hiện giờ chúng ta đang học quyển in năm 1750.

            Thầm nghĩ nước Nam từ khi có bờ cõi đến nay, Phật Pháp đã thạnh hành ngang hàng với Trung Quốc. Đến đời Trần, các vị vua tham thiền ngộ ý chỉ, trọng đạo tôn thầy, cho đến bỏ ngôi đi xuất gia, nối thạnh dòng Thánh, tu hành khổ hạnh, thay Phật tuyên dương chánh Pháp, thì từ đây trở về trước, trải qua các triều đại, không triều nào qua thời nầy. Trong khoảng đó, họ tỏ rõ được ý chỉ như trăng sáng giữa trời, rất là tròn lặng trong sáng, không thêm không bớt, rành rành vượt cả tông thừa, dường như gió mát chạm vật, dấu qua vết lại, mặc cho động tịnh. Từ chỗ tâm ấn đó, các Ngài trước thuật bày phương tiện (nôm bẩy), văn tự rõ ràng hầu làm mẫu mực cho trời người.

]