 |
THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM CUOÁI THEÁ KYÛ 20 H.T THÍCH THANH TÖØ |
 |
 |
||
|
THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM CUOÁI THEÁ KYÛ XX Noùi ñeán Thieàn toâng Vieät Nam cuoái theá kyû 20 laø noùi ñöôøng höôùng tu thieàn cuûa Tu vieän Chaân Khoâng (1970-1986) ngaøy tröôùc, hay cuûa Thieàn vieän Thöôøng Chieáu… hieän nay (1974-1991…) do chuùng toâi (Thích Thanh Töø) chuû tröông höôùng daãn. Chuùng toâi khoâng theo caùc toâng phaùi chi nhaùnh Thieàn toâng Trung Hoa sau naøy, nhö toâng Taøo Ñoäng, Laâm Teá, Qui Ngöôõng, Vaân Moân, Phaùp Nhaõn. Chuùng toâi chæ keát hôïp ba caùi moác quan troïng trong doøng lòch söû truyeàn thöøa Thieàn toâng töø Trung Hoa ñeán Vieät Nam. Moác thöù nhaát laø Nhò Toå Hueä Khaû, moác thöù hai laø Luïc Toå Hueä Naêng, moác thöù ba laø Sô Toå Truùc Laâm. Hoøa hoäi choã thaáy, choã ngoä vaø söï öùng duïng tu haønh cuûa ba vò Toå naøy thaønh phöông phaùp tu thieàn trong caùc Thieàn vieän chuùng toâi. Sau khi ngaøi Hueä Khaû ñöôïc Toå Boà-ñeà-ñaït-ma (Bodhidharma) nhaän laøm ñeä töû maø loøng vaãn coøn thao thöùc, taïi sao taâm maõi laêng xaêng trong luùc ngoài thieàn. Moät hoâm ñeán tröôùc Toå, Ngaøi baïch: "Baïch Hoaø thöôïng taâm con chaúng an, xin Hoøa thöôïng daïy con phaùp an taâm". Toå Ñaït-ma nhìn thaúng baûo: "Ñem taâm ra ta an cho." Ngaøi söûng soát quay laïi tìm taâm, khoâng thaáy boùng daùng, baïch Toå: "Con tìm taâm khoâng ñöôïc." Toå baûo: "Ta an taâm cho ngöôi roài." Ngay ñaây ngaøi Hueä Khaû bieát ñöôïc ñöôøng vaøo. Choã bieát ñöôïc ñöôøng vaøo cuûa ngaøi Hueä Khaû laø moät phaùp tu maø khoâng coù phaùp. Bôûi vì töø xöa ñeán nay, taát caû chuùng ta ñeàu nhaän caùi suy nghó phaân bieät laêng xaêng laø taâm cuûa mình, ngaøi Hueä Khaû cuõng chung moät thoâng leä aáy. Cho neân ngoài laïi tu, muoán cho taâm an maø noù khoâng chòu an, khieán chuùng ta raát khoå sôû veà vaán ñeà naøy. Caàu phaùp an taâm laø ñieàu caáp thieát cuûa ngöôøi quyeát chí tu haønh. ÔÛ ñaây Toå Ñaït-ma khoâng daïy phöông phaùp gì, Ngaøi chæ baûo "Ñem taâm ra ta an cho". Caâu naøy laø moät tieáng saám deïp tan meâ laàm muoân thuôû cuûa ngaøi Hueä Khaû. Bình thöôøng chuùng ta nhaän caùi hay suy nghó laø taâm cuûa mình, chòu söï sai söû loâi keùo cuûa noù. Baát thaàn chuùng ta tìm laïi noù thì noù maát taêm maát daïng. Khi noù khoâng coøn taêm daïng thì khoâng an laø gì? Cho neân Toå noùi "Ta an taâm cho ngöôi roài". Ngaøi Hueä Khaû saùng yù nhaän ra ñöôïc leõ naøy neân bieát ñöôøng vaøo. Nhö vaäy, Toå Ñaït-ma coù daïy phöông phaùp gì an taâm khoâng? Neáu khoâng, taïi sao ngaøi Hueä Khaû bieát ñöôøng vaøo? Roõ raøng phaùp an taâm maø khoâng coù phaùp, chæ xoay aùnh saùng trí tueä soi roïi xem caùi taâm baát an aáy theá naøo thì noù bieán maát. Thuaät ngöõ nhaø Thieàn goïi laø "Hoài quang phaûn chieáu". Chuùng toâi goïi "Bieát voïng khoâng theo". Chính ñaây laø "Bieát ñöôïc ñöôøng vaøo" cuûa ngaøi Hueä Khaû. Taïi sao nhaø Thieàn khoâng chaáp nhaän caùi taâm suy nghó so tính aáy? Bôûi vì, neáu chaáp nhaän noù laøm taâm mình seõ maéc phaûi nhöõng laàm loãi nhö sau: 1. Caùi taâm suy nghó aáy khi coù khi khoâng, coøn chuùng ta thì luùc naøo cuõng haèng höõu. Neáu chaáp nhaän noù laø mình thì khi khoâng suy nghó laø khoâng coù mình sao? 2. Bình thöôøng noù suy nghó laêng xaêng, khi nhìn laïi tìm kieám noù thì maát taêm maát daïng. Neáu noù laø thaät mình thì luùc naøo cuõng phaûi coù. Traùi laïi khi tìm thì maát, chaúng qua noù chæ laø boùng daùng maø thoâi. Chaáp nhaän caùi boùng laøm mình thì thaät laø ñau khoå cho con ngöôøi. 3. Chuùng ta ai cuõng thöøa nhaän mình tröôùc sau vaãn laø mình, mình laø moät töø beù ñeán giaø. Theá maø, taâm suy nghó aáy laïi traêm ngaøn thöù, coù khi nghó laønh nhö hieàn thaùnh, coù khi nghó döõ nhö coïp soùi…, thì caùi naøo laø mình? 4. Luùc ñang suy nghó, chuùng ta bieát mình ñang suy nghó, luùc khoâng suy nghó bieát khoâng suy nghó. Caùi suy nghó aáy laø ñoái töôïng bò bieát cuûa chuùng ta. Ñaõ laø ñoái töôïng töùc laø khaùch, laø caùi beân ngoaøi khoâng phaûi mình. Neáu caùi suy nghó laø thaät mình, luùc khoâng suy nghó, ai bieát khoâng suy nghó? Ñaõ coù caùi bieát luùc khoâng suy nghó thì laøm sao nhaän caùi suy nghó laøm mình ñöôïc? Caùi khoâng phaûi mình maø laàm nhaän laø mình, trong kinh Phaät goïi laø "Nhaän giaëc laøm con", tai hoïa khoâng theå löôøng ñöôïc. Cho neân bao nhieâu kinh ñieån, bao nhieâu phaùp tu, ñöùc Phaät ñeàu daïy xoay quanh caùi truïc "Chaän ñöùng taâm suy nghó laêng xaêng naøy". Tuïng kinh phaûi nhieáp taâm, nieäm Phaät phaûi nhaát taâm, toïa thieàn phaûi ñònh… Song ñaëc bieät laø Thieàn toâng, chö Toå khoâng duøng phöông tieän ñeå ñeø beïp, ñeå ngaên chaën noù, maø duøng trí bieát roõ baûn chaát khoâng thaät cuûa noù thì noù heát taùc quaùi. Chính caâu "Ñem taâm ra ta an cho" cuûa Toå Ñaït-ma ñuû theå hieän yù nghóa naøy. "Bieát ñöôøng vaøo" chöa phaûi laø keû ñeán nhaø, phaûi traûi thôøi gian laâu xa, ngaøi Hueä Khaû môùi baïch vôùi Toå Ñaït-ma: "Töø ñaây trôû ñi con döùt heát caùc duyeân." Toå Ñaït-ma baûo: "Chôù rôi vaøo ñoaïn dieät." Hueä Khaû thöa: "Khoâng rôi." Toå Ñaït-ma hoûi: "Con laøm theá naøo?" Hueä Khaû thöa: "Con thöôøng bieát roõ raøng, noùi khoâng theå ñeán." Toå Ñaït-ma daïy: "Ñaây laø choã truyeàn cuûa chö Phaät, chôù neân hoaøi nghi." Ñeán ñaây môùi thaät laø ngöôøi veà tôùi nhaø, khoâng coøn nghi ngôø gì nöõa. Khi Toå Ñaït-ma saép tòch, hoûi laïi choã sôû ngoä cuûa caùc ñoà ñeä, ñeán löôït Hueä Khaû, Ngaøi chæ böôùc ra ñaûnh leã ba laïy roài lui. Toå Ñaït-ma noùi: "OÂng ñöôïc phaàn tuûy cuûa ta." Ñeán choã cöùu kính khoâng coøn ngoân ngöõ ñeå trình baøy, vì ngoân ngöõ laø phöông tieän töông ñoái, khoâng theå dieãn taû ñöôïc caùi chaân thaät tuyeät ñoái. Töø ñoù ngaøi Hueä Khaû ñöôïc truyeàn y baùt laøm Toå thöù hai ôû Trung Hoa. Choã sôû ngoä cuûa Toå Hueä Naêng laø do nghe kinh Kim Cang Baùt-nhaõ. Sau khi ñöôïc Nguõ Toå Hoaèng Nhaãn cho vaøo thaát vaø nghe giaûng kinh Kim Cang ñeán ñoaïn Toân giaû Tu-boà-ñeà hoûi: "Khi phaùt taâm caàu voâ thöôïng chaùnh giaùc, laøm sao an truï taâm?" Phaät ñaùp: "Chaúng neân truï saéc, chaúng neân truï thanh, höông, vò, xuùc, phaùp maø sanh taâm kia; neân khoâng choã truï maø sanh taâm aáy." Ngaøi ñaïi ngoä keâu leân: "Ñaâu ngôø taùnh mình voán töï thanh tònh! Ñaâu ngôø taùnh mình voán khoâng sanh dieät! Ñaâu ngôø taùnh mình voán töï ñaày ñuû! Ñaâu ngôø taùnh mình voán khoâng dao ñoäng! Ñaâu ngôø taùnh mình hay sanh muoân phaùp!" Nguõ Toå baûo: "Chaúng bieát baûn taâm hoïc phaùp voâ ích, neáu nhaän ñöôïc baûn taâm mình, goïi laø Tröôïng phu, Thieân nhaân sö, Phaät…" Theá laø Ngaøi ñöôïc Nguõ Toå truyeàn y baùt laøm Toå thöù saùu. Qua caâu chuyeän ngoä ñaïo cuûa Luïc Toå, chuùng ta thaáy töø lyù Baùt-nhaõ khoâng cho saùu caên dính maéc (truï) vôùi saùu traàn laø phaùt taâm Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Luïc Toå khoâng döøng ôû choã khoâng dính maéc maø nhaûy voït vaøo theå taùnh thanh tònh, baát sanh baát dieät cuûa chính mình. Chính theå taùnh naøy goïi laø Phaùp thaân hay Baûn Lai Dieän Muïc, ñaõ coù saün töø voâ thuûy nôi taát caû chuùng ta. Thaáy toät choã naøy vaø soáng ñöôïc vôùi noù laø Ñoán ngoä, laø Kieán taùnh. Baûn thaân Luïc Toå ñöôïc nhö vaäy, song khi daïy ngöôøi Ngaøi cuõng coù phöông tieän. Luïc Toå vì phöông tieän laäp Tam voâ: Voâ Nieäm laøm Toâng, Voâ Töôùng laøm Theå, Voâ Truï laøm Boån. Theo Luïc Toå giaûi: Ñoái treân caùc phaùp moãi nieäm khoâng truï, töùc laø khoâng phöôïc, ñaây laø laáy Voâ truï laøm goác. Ngoaøi lìa taát caû töôùng goïi laø Voâ töôùng, hay lìa töôùng töùc laø phaùp theå thanh tònh, ñaây laø laáy Voâ töôùng laøm theå. Ñoái treân caùc caûnh taâm khoâng nhieãm, goïi laø Voâ nieäm (Kinh Phaùp Baûo Ñaøn, phaåm Ñònh Hueä). Khoâng nhieãm caùc phaùp, khoâng keït caùc töôùng, khoâng dính maéc caùc phaùp, ñaây laø chuû tröông cuûa Luïc Toå. Khoâng nhieãm, khoâng keït, khoâng dính, ngay khi tieáp xuùc vôùi saùu traàn laø thieàn ñònh. Khoâng phaûi chaïy troán caûnh traàn, roài sau taâm môùi an ñònh nhö caùc loái thieàn ñònh khaùc. v SÔ TOÅ TRUÙC LAÂM (1258-1308) Vua Traàn Nhaân Toâng luùc coøn laøm Thaùi töû ñaõ thoâng suoát Thieàn toâng do söï giaùo duïc cuûa Tueä Trung Thöôïng só. Sau khi boû ngoâi ñi xuaát gia, laáy hieäu laø Höông Vaân Ñaïi Ñaàu Ñaø. Ngaøi hoøa hoäi caùc phaùi thieàn Tyø-ni-ña-löu-chi, Voâ Ngoân Thoâng, Thaûo Ñöôøng ñaõ truyeàn baù treân ñaát nöôùc Vieät Nam, laäp thaønh phaùi thieàn Truùc Laâm Yeân Töû. Ñaây laø phaùi thieàn hoaøn toaøn Vieät Nam. ÔÛ ñaây chuùng toâi chæ chaét loïc moät vaøi neùt noåi baät trong söï chæ daïy cuûa Ngaøi ñeå laøm tieâu chuaån, ñoù laø baøi keä Höõu Cuù Voâ Cuù: Höõu cuù voâ cuù Ñaèng khoâ thoï ñaûo Cô caù naïp taêng Chaøng ñaàu khaùi naõo. Höõu cuù voâ cuù Theå loä kim phong Haèng haø sa soá Phaïm nhaãn thöông phong. Höõu cuù voâ cuù Laäp toâng laäp chæ Ñaû ngoûa toaûn qui Ñaêng sôn thieäp thuûy. Höõu cuù voâ cuù Phi höõu phi voâ Khaéc chu caàu kieám Saùch kyù aùn ñoà. Höõu cuù voâ cuù Hoã baát hoài hoã Laïp tuyeát haøi hoa Thuû chu ñaõi thoá. Höõu cuù voâ cuù Töï coå töï kim Chaáp chæ vong nguyeät Bình ñòa luïc traàm. Höõu cuù voâ cuù Nhö thò nhö thò Baùt töï ñaû khai Toaøn voâ baû tyõ. Höõu cuù voâ cu Coá taû coá höõu A thích thích ñòa Naùo quaùt quaùt ñòa. Höõu cuù voâ cuù Ñao ñao phaï phaï Tieät ñoaïn caùt ñaèng Bæ thöû khoaùi hoaït. Caâu coù caâu khoâng Bìm khoâ caây ngaõ Maáy keû naïp taêng U ñaàu söùt traùn Caâu coù caâu khoâng Theå baøy gioù thu Haèng haø sa soá Va ñao chaïm beùn. Caâu coù caâu khoâng Laäp toâng laäp chæ Ñaäp ngoùi duøi ruøa Treøo non loäi nöôùc. Caâu coù caâu khoâng Chaúng coù chaúng khoâng Khaéc thuyeàn moø kieám Tìm ngöïa baûn ñoà. Caâu coù caâu khoâng Hoài hoã hay khoâng Noùn tuyeát giaøy hoa OÂm caây ñôïi thoû. Caâu coù caâu khoâng Töï xöa töï nay Nhìn tay queân traêng Ñaát baèng cheát chìm. Caâu coù caâu khoâng Nhö theá nhö theá Chöõ baùt môû ra Sao khoâng naém muõi. Caâu coù caâu khoâng Ngoù taû ngoù höõu Lau chau moàm meùp OÀn aøo naùo ñoäng. Caâu coù caâu khoâng Ñau ñaùu lo sôï Caét ñöùt saén bìm Ñoù ñaây vui thích. Qua baøi keä naøy chuùng ta thaáy Ngaøi phaûn ñoái caùi chaáp hai beân bieåu tröng baèng Coù vaø Khoâng. Song caùi chaáp hai beân coù voâ soá loaïi: coù khoâng, phaûi quaáy, hôn thua, toát xaáu, thaéng baïi, hay dôû, laønh döõ v.v… vaø v.v… Chính caùi chaáp hai beân laø maàm tranh ñaáu, laø nhaân phieàn naõo, keát quaû khoå ñau khoâng thaáy chaân lyù. Cho neân chín ñoaïn trong baøi keä naøy, Ngaøi vöøa quôû traùch, vöøa chæ daïy raát ñaày ñuû. Nhö ñoaïn moät: "Maáy keû naïp taêng, u ñaàu söùt traùn", ñoaïn hai: "Haèng haø sa soá, va ñao chaïm beùn", ñoaïn ba: "Ñaäp ngoùi vuøi ruøa, treøo non loäi nöôùc", ñoaïn boán: "Khaéc thuyeàn moø kieám, tìm ngöïa baûn ñoà", ñoaïn naêm: "Noùn tuyeát giaøy hoa, oâm caây ñôïi thoû", ñoaïn saùu: "Nhìn tay queân traêng, ñaát baèng cheát chìm", ñoaïn baûy: "Chöõ baùt môû ra, sao khoâng naém muõi", ñoaïn taùm: "Lau chau moàm meùp, oàn aøo naùo ñoäng", ñoaïn chín: "Caét ñöùt saén bìm, ñoù ñaây vui thích". Ñoaïn moät vaø hai, Ngaøi quôû ngöôøi chaáp hai beân laø töï chuoác khoå vaøo mình. Ñoaïn ba vaø boán, Ngaøi cheâ keû chaáp hai beân laø daïi khôø, chæ nhoïc nhaèn luoáng coâng. Ñoaïn naêm vaø saùu, Ngaøi traùch nhöõng phöông tieän taïm bôï maø ngöôøi vì coá chaáp hai beân neân khoâng thaáy chaân lyù. Ñoaïn baûy vaø taùm, Ngaøi chæ thaúng chaân lyù ngay tröôùc maét nhö loã muõi naèm saün döôùi chaân maøy maø ngöôøi ta khoâng nhaän, cöù lyù luaän oàn aøo voâ ích. Ñoaïn chín, Ngaøi noùi ai döùt chaáp hai beân môùi thaät vui thích. Ngay ñoaïn chín naøy, haún laø choã Nhò Toå trình kieán giaûi baèng ba leã maø khoâng coù moät lôøi. Khoâng keït hai beân laø caên baûn cuûa Thieàn toâng, cuõng chính laø coát tuûy cuûa Phaät giaùo. Laïi moät baøi keä keát thuùc baøi phuù "Cö Traàn Laïc Ñaïo" cuûa Sô Toå Truùc Laâm laø coâ ñoïng nhöõng gì Luïc Toå ñaõ thaáy vaø öùng duïng: Cö traàn laïc ñaïo thaû tuøy duyeân Cô taéc xan heà khoán taéc mieân Gia trung höõu baûo höu taàm mích Ñoái caûnh voâ taâm maïc vaán thieàn. ÔÛ ñôøi vui ñaïo haõy tuøy duyeân Ñoùi ñeán thì aên, meät nguû lieàn Trong nhaø coù baùu, thoâi tìm kieám Ñoái caûnh khoâng taâm chôù hoûi thieàn. Chæ hai caâu choùt trong baøi keä cuõng ñuû keát thuùc choã sôû ngoä vaø muïc tieâu daïy tu haønh cuûa Luïc Toå moät caùch kyø dieäu. Thaáy hoøn ngoïc saün coù trong nhaø, chính laø choã Luïc Toå thoát leân "Ñaâu ngôø taùnh mình voán töï thanh tònh!…" Thieàn laø ñoái caûnh khoâng taâm thì laøm gì coù nieäm nhieãm, laø voâ nieäm; khoâng taâm thì ñaâu keït caûnh beân ngoaøi, laø lìa töôùng töùc voâ töôùng, khoâng taâm thì laáy gì ñeå dính maéc, laø voâ truï. Moät caâu keát naøy ñaõ bao goàm caû Voâ Nieäm, Voâ Töôùng, Voâ Truï hay Toâng, Theå, Boån cuûa Luïc Toå daïy. Thieàn laø ñoái caûnh khoâng nhieãm, khoâng keït, khoâng maéc, chính ñaây laø chuû tröông cuûa Luïc Toå. Ngaøi Truùc Laâm Ñaàu Ñaø ñaõ öùng duïng tuyeät vôøi choã thaáy cuûa Nhò Toå, choã ngoä vaø choã haønh cuûa Luïc Toå. Chuùng ta laø keû haäu hoïc, töï haõnh dieän ôû Vieät Nam xuaát phaùt moät phaùi thieàn troïn veïn mang daáu aán cuûa chö Toå tieàn boái vaø dung hoäi taøi tình ñöôøng loái tu haønh cuûa ngöôøi xöa laøm kim chæ nam cho haønh giaû Vieät Nam chuùng ta. Chuùng toâi dung hôïp phaùp tu cuûa ba vò Toå treân thaønh moät loái tu cuï theå nhö sau: - Nôi Nhò Toå chuùng toâi öùng duïng phaùp an taâm. Nghóa laø bieát roõ taâm suy töôûng laâu nay laø hö aûo, khoâng ñeå noù ñaùnh löøa, loâi daãn chuùng ta chaïy theo traàn caûnh, neân noùi "Voïng töôûng khoâng theo". Moãi khi noù daáy leân ñeàu bieát roõ nhö vaäy. Moät khi haønh giaû nhaän dieän baûn chaát hö aûo cuûa chuùng thì chuùng töï bieán maát. Khi toïa thieàn cuõng nhö luùc tieáp duyeân xuùc caûnh ñeàu thaáy roõ, khoâng laàm chuùng. Ñeán bao giôø ñöôïc nhö Nhò Toå noùi "Ñoaïn heát caùc duyeân maø roõ raøng thöôøng bieát, noùi khoâng theå ñeán" laø ñaït keát quaû. Tuy nhieân voïng töôûng naøy khoâng phaûi deã laéng, döùt caùi naøy khôûi caùi khaùc lieân mieân khoâng döøng. Haønh giaû phaûi beàn chí theo doõi, soi saùng maõi chuùng môùi töø töø thöa daàn. Nhaän voïng töôûng hö aûo laøm taâm mình laø meâ laàm, bieát voïng töôûng hö doái khoâng thaät laø tænh giaùc. Loái tu naøy laø duøng "caùi duïng cuûa trí ñeå phaù si meâ", chôù khoâng coù phaùp gì duøng ñeå ñeø beïp, neân noùi "phaùp an taâm maø khoâng coù phaùp". Khi heát si meâ voïng töôûng laëng thì trí duïng cuõng döøng, nhö trong muôøi muïc chaên traâu, khi traâu maát thì ngöôøi chaên cuõng khoâng coøn. Trí duïng heát ñoái trò, lieàn hoäi nhaäp trí theå. - Vôùi Luïc Toå, chuùng toâi öùng duïng saùu caên khoâng dính maéc saùu traàn laøm höôùng tieán tu. Ñoù laø caâu "Baát öng truï saéc sanh taâm…" trong kinh Kim Cang ñöôïc Nguõ Toå giaûng cho Luïc Toå. Nhöng laøm sao caên khoâng dính traàn? Ñöông nhieân phaûi duøng trí tueä Baùt-nhaõ quaùn chieáu, thaáy caùc phaùp duyeân hôïp hö doái nhö huyeãn nhö hoùa. Vì theá trong kinh Phaùp Baûo Ñaøn, sau phaåm Haønh Do laø ñeán phaåm Baùt-nhaõ. Nhôø trí tueä Baùt-nhaõ soi roïi thaáy roõ caùc phaùp duyeân sanh, khoâng coù chuû theå (voâ ngaõ), khoâng coá ñònh (voâ thöôøng) neân taâm khoâng nhieãm tröôùc saéc… do ñoù caên, caûnh khoâng dính maéc nhau. Caên, caûnh khoâng dính maéc nhau laø Voâ Nieäm, Voâ Töôùng, Voâ Truï, ñoù laø chuû tröông cuûa Luïc Toå. Laïi coù moät caùch khaùc, neáu haønh giaû kieán taùnh nhö Luïc Toå, haèng soáng vôùi theå taùnh baát sanh baát dieät cuûa mình thì coøn gì baän bòu vôùi voïng töôûng hö doái, vôùi saùu traàn giaû hôïp. Ñi ñöùng naèm ngoài khoâng luùc naøo rôøi töï taùnh chính mình. Ñöôïc theá thì ung dung töï taïi, neân noùi "ñoùi aên khaùt uoáng". - Ñeán Sô Toå Truùc Laâm, trong baøi keä "Caâu Coù Caâu Khoâng", ñoaïn thöù tö noùi "Noùn tuyeát giaøy hoa, oâm caây ñôïi thoû" laø tinh thaàn Baùt-nhaõ cuûa Luïc Toå. Caùc phaùp hö giaû nhö noùn tuyeát, nhö ñoâi giaøy baèng hoa, taïm coù roài tan maát, môùi thaáy ñeïp roài heùo xaøu, coù gì laâu beàn. Neáu chaáp giöõ noù laø ngöôøi ngu, nhö keû "oâm caây ñôïi thoû". Toaøn theå phaùp ñoái ñaõi ñeàu khoâng thaät, do phöông tieän baøy laäp, gioáng nhö daây saén daây bìm, moät phen caét ñöùt chuùng môùi laø an vui töï taïi. Ñaáy laø tinh thaàn hai caâu keát cuûa baøi keä "Caét ñöùt saén bìm, ñoù ñaây vui thích". Vöøa daáy nieäm laø ñoái ñaõi, vöøa thoát lôøi laø ñoái ñaõi, neáu döùt heát ñoái ñaõi thì coøn nieäm naøo ñeå khôûi, coøn lôøi gì ñeå noùi. Ñaây laø haèng soáng thaät vôùi thieàn. Phaàn sau ôû hai caâu keä "Trong nhaø coù baùu thoâi tìm kieám. Ñoái caûnh khoâng taâm chôù hoûi Thieàn", laø hình aûnh Luïc Toå thoát leân "Ñaâu ngôø taùnh mình voán töï thanh tònh!…" Thaáu trieät taùnh mình nhö thaáy hoøn ngoïc quyù voâ giaù coù saün trong nhaø, coøn gì phaûi tìm kieám ñaâu xa. Thaáy taùnh mình thanh tònh, chaúng sanh chaúng dieät, so vôùi thaân voâ thöôøng taïm bôï vaø taâm voïng töôûng hö aûo thì thaân taâm naøy coøn coù giaù trò gì. Trong khoâng chaáp thaân, khoâng chaáp voïng töôûng laøm mình, ngoaøi ñoái caûnh khoâng coøn dính maéc, chính ñaây laø chuû yeáu cuûa Thieàn toâng, cuõng laø coäi nguoàn cuûa Phaät phaùp. ÔÛ ñaây chuùng toâi laáy "Ñoái caûnh khoâng taâm" laøm tieâu chuaån tu haønh. Khoâng taâm laø khoâng taâm voïng töôûng chaïy ñuoåi theo ngoaïi traàn, chôù chaúng phaûi khoâng taâm laø voâ tri voâ giaùc nhö caây goã. Khoâng taâm hö aûo sanh dieät maø vaãn coù taâm haèng giaùc haèng tri, baát sanh baát dieät. Ñaây laø choã giaûi thoaùt sanh töû cuûa ngöôøi tu Phaät. Nhò Toå Hueä Khaû sau khi ngoä ñaïo vaãn ñöôïc Toå Ñaït-ma giôùi thieäu boán quyeån kinh Laêng-giaø ñeå aán taâm. Luïc Toå Hueä Naêng nghe giaûng kinh Kim Cang ngoä ñaïo. Theá laø ñuû minh chöùng Thieàn toâng khoâng rôøi Kinh, vì Thieàn laø taâm cuûa Phaät, Kinh laø mieäng cuûa Phaät. Ñöùc Phaät taâm mieäng khoâng khaùc thì Thieàn vaø Giaùo laøm sao taùch rôøi ñöôïc. Cho neân chuùng toâi chuû tröông "Thieàn, Giaùo ñoàng haønh". Ñeå thaáy roõ neùt loái dung hôïp phaùp tu qua ba vò Toå treân, chuùng toâi coâ ñoïng laïi baèng nhöõng loái tu: 1- Bieát voïng khoâng theo, vì voïng töôûng laø nhöõng taâm nieäm hö aûo. 2- Ñoái caûnh khoâng taâm, vì noù laø töôùng duyeân hôïp giaû doái taïm bôï. 3- Khoâng keït hai beân, vì ñoái ñaõi laø khoâng thaät. 4- Haèng soáng vôùi caùi thaät, khoâng theo caùi giaû, vì giaû laø luaân hoài, thaät laø giaûi thoaùt. Ñaây laø boán phöông tieän chuùng toâi taïm laäp ñeå höôùng daãn ngöôøi tu. Tuøy theo caên cô trình ñoä nhanh chaäm, cao thaáp cuûa haønh giaû maø loái öùng duïng coù khaùc. Cuõng coù theå boán loái tu naøy, haønh giaû linh ñoäng öùng duïng theo thöù töï töø phaùp thöù nhaát ñeán phaùp thöù tö ñeå tu haønh cuõng toát. Nhöõng neùt coâ ñoïng treân laø keát thuùc baøi naøy cuûa chuùng toâi ] |
||
