 |
THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM CUOÁI THEÁ KYÛ 20 H.T THÍCH THANH TÖØ |
 |
 |
||
|
YEÁU CHÆ THIEÀN TOÂNG (tt) V. THIEÀN TOÂNG VÔÙI CAÙC KINH ÑAÏI THÖØA. Thieàn laø taâm cuûa Phaät, kinh laø mieäng cuûa Phaät. Ñöùc Phaät taâm mieäng töông öng, cho neân ñem kinh ñoái chieáu vôùi Thieàn laø moät cuoäc tao phuøng kyø thuù. Kinh Ñaïi thöøa quaù nhieàu, ôû ñaây chuùng toâi chæ ñôn cöû naêm ba boä, thöôøng ñöôïc Phaät töû ñoïc tuïng vaø hieåu bieát. Moãi boä chuùng toâi chia: lieân heä Thieàn söû, chuû ñích, ñoái chieáu chi tieát vaø toaùt yeáu toaøn boä. Toå Boà-ñeà-ñaït-ma sau khi truyeàn y baùt cho Toå Hueä Khaû, Ngaøi coøn trao cho boán quyeån kinh Laêng-giaø ñeå laøm taâm aán. Cho neân kinh Laêng-giaø trong nhaø Thieàn ñöôïc coi laø moät boä kinh ñeå taâm aán. Caâu: "Dó taâm vi toâng, dó voâ moân vi phaùp moân" cuûa kinh Laêng-giaø ñaõ noùi leân chuû ñích cuûa kinh naøy roài. "Laáy taâm laøm chuû, laáy cöûa khoâng laøm cöûa phaùp" laø toaùt yeáu toaøn theå boä kinh. Cöûa vaøo cuûa kinh Laêng-giaø laø trí tueä Baùt-nhaõ thaáy caùc phaùp nhö huyeãn, cöùu kính cuûa kinh laø nhaän ra baûn taâm chaân thaät. Caâu naøy cuõng laø toâng chæ cuûa Thieàn toâng. Chuùng ta nghe baøi keä cuûa Boà-taùt Ñaïi Hueä taùn thaùn Phaät trong phaàn töï: Theá gian lìa sanh dieät Ví nhö hoa hö khoâng Trí chaúng thaáy coù, khoâng Maø khôûi taâm ñaïi bi Taát caû phaùp nhö huyeãn Xa lìa nôi taâm thöùc Trí chaúng thaáy coù, khoâng Maø khôûi taâm ñaïi bi Xa lìa chaáp ñoaïn, thöôøng Theá gian haèng nhö moäng Trí chaúng thaáy coù, khoâng Maø khôûi taâm ñaïi bi Bieát nhaân, phaùp voâ ngaõ Phieàn naõo vaø sôû tri Thöôøng thanh tònh khoâng töôùng Maø khôûi taâm ñaïi bi Taát caû khoâng Nieát-baøn Khoâng Nieát-baøn cuûa Phaät Khoâng coù Phaät Nieát-baøn Xa lìa giaùc, sôû giaùc Hoaëc coù, hoaëc khoâng coù Caû hai thaûy ñeàu lìa Quaùn Maâu-ni tòch tónh Theá laø xa lìa sanh AÁy goïi laø chaú?g thuû Ñôøi naøy ñôøi sau tònh. Trong baøi taùn Phaät naøy, thaáy roõ chuû yeáu cuûa kinh Laêng-giaø. Boán caâu ñaàu, thaáy theá gian naøy chaúng thaät coù sanh, chaúng thaät coù dieät, ví nhö hoa ñoám trong hö khoâng, trí Baùt-nhaõ chaúng keït nôi coù nôi khoâng maø khôûi taâm ñaïi bi. Boán caâu keá, thaáy taát caû phaùp nhö huyeãn, neân xa lìa voïng thöùc phaân bieät, trí Baùt-nhaõ chaúng dính vaøo coù vaø khoâng, maø khôûi taâm ñaïi bi. Boán caâu tieáp, thaáy theá gian nhö moäng chaúng thaät, phaù ñöôïc caùi chaáp ñoaïn kieán vaø thöôøng kieán, trí Baùt-nhaõ chaúng maéc coù vaø khoâng, maø khôûi taâm ñaïi bi. Boán caâu keá, thaáy ngöôøi voâ ngaõ, phaùp voâ ngaõ, neân phieàn naõo chöôùng vaø sôû tri chöôùng thöôøng ñöôïc thanh tònh khoâng daáy khôûi, maø phaùt taâm ñaïi bi. Saùu caâu tieáp, khoâng thaáy thaät coù Nieát-baøn thì ñaâu coù Nieát-baøn cuûa Phaät, cuõng khoâng thaáy Phaät vaøo Nieát-baøn, töùc laø lìa ñöôïc chaáp coù Phaät naêng giaùc vaø Nieát-baøn sôû giaùc, taát caû caùi chaáp hai beân thaûy ñeàu lìa. Boán caâu choùt, phaûi nhaän ra phaùp thaân tòch tónh, laø xa lìa sanh töû, ñoù goïi laø khoâng chaáp, muoân ñôøi ñöôïc thanh tònh. Suoát baøi keä coù hai möôi saùu caâu, hai möôi hai caâu treân laø chæ thaúng cöûa khoâng, boán caâu choùt chæ ra taâm theå. Maâu-ni tòch tónh laø chæ Phaät phaùp thaân, phaùp thaân naøy naèm saün trong chuùng sanh, goïi laø Chaân taâm hay Phaät taùnh. Ñoái chieáu vôùi Thieàn toâng thì hai möôi hai caâu treân naèm trong hai phaàn giaùc ngoä haï vaø trung, "voâ ngaõ" vaø "voâ nieäm", boán caâu sau laø phaàn giaùc ngoä thöôïng "tri höõu". Toùm laïi, kinh Laêng-giaø vaø Thieàn toâng ñaõ ñoàng hoaù nhau, chuû ñích kinh Laêng-giaø laø chuû ñích Thieàn toâng, khoâng coøn gì phaûi so saùnh ñoái chieáu. Qua moät traêm leû taùm caâu hoûi cuûa Boà-taùt Ñaïi Hueä, ñöùc Phaät chæ traû lôøi baèng moät chöõ "phi" hay chöõ "baát". Ñeå roõ raøng caâu traû lôøi Phaät laëp laïi caâu hoûi roài ñaët vaøo moät chöõ "phi" ñaùp cho taát caû. Cuõng theá, Thieàn sö Voâ Nghieäp khi coù thieàn khaùch ñeán hoûi baát cöù caâu gì, Ngaøi cuõng traû lôøi baèng caâu: "Chôù voïng töôûng". Hôn nöõa Thieàn sö Vaân Moân, moãi khi ñaùp caâu hoûi cuûa ngöôøi, Ngaøi thöôøng duøng moät chöõ hoaëc "coá" hoaëc "giaùm" hoaëc "di". Ñeán phaàn "Chæ Phaät giaùc töï chöùng, khoâng theå noùi baøy", Phaät toaùt yeáu baèng baøi tuïng: Ta ñeâm aáy thaønh ñaïo Ñeán ñeâm aáy Nieát-baøn ÔÛ trong khoaûng giöõa naøy Ta troïn khoâng coù noùi Duyeân töï ñaéc phaùp truï Neân ta noùi theá aáy Phaät kia cuøng vôùi ta Thaûy khoâng coù sai bieät. Trong choã töï chöùng khoâng theå noùi ra ñöôïc, coù noùi ra ñeàu khoâng ñuùng söï thaät. Phaùp thaân khoâng coù töôùng maïo, khoâng coù danh töï, duøng danh töï dieãn taû, möôïn töôùng maïo so saùnh, ñeàu traùi vôùi töï theå. Cho neân ñöùc Phaät noùi: "Töø khi thaønh ñaïo ñeán nhaäp Nieát-baøn, trong khoaûng giöõa chöa töøng noùi moät caâu". Choã khoâng noùi moät caâu ñoù, ñeå chæ phaùp theå töï chöùng ngoaøi ngoân ngöõ vaên töï. Coù vò taêng ñeán hoûi Thieàn sö Baûo Trieät: "Theá naøo laø ñaïi yù Phaät phaùp?" Sö laëng thinh. Thieàn sö Laâm Teá Nghóa Huyeàn ñeán hoûi Hoaøng Baù: "Theá naøo laø ñaïi yù Phaät phaùp?" Hoaøng Baù lieàn ñaùnh. Laâm Teá ba phen hoûi laø ba phen aên ñoøn. Ñeán ñaây chuùng ta thaáy yeáu chæ Phaät, Thieàn sö naøo coù khaùc nhau. Treân phöông tieän, Phaät coøn duøng lôøi, Thieàn sö chæ im laëng hoaëc ñaùnh, ñeàu thaàm chæ caùi phi ngoân ngöõ aáy. Ñoaïn noùi veà Thuyeát vaø Toâng, ñöùc Phaät keát thuùc baèng boán caâu tuïng: Ta noùi hai thöù thoâng Toâng thoâng vaø ngoân thuyeát Thuyeát laø daïy ñoàng moâng Toâng vì ngöôøi tu haønh. Thuyeát laø giaùo, toâng laø thieàn; hoaëc thuyeát laø lôøi noùi, toâng laø taâm. ÔÛ ñaây Phaät ñaõ noùi roõ, ngöôøi sô cô Ngaøi duøng thuyeát ñeå daïy hoï, ngöôøi ñaït ñaïo tu haønh Ngaøi duøng toâng chæ cho hoï. Theá thì Giaùo vaø Thieàn ôû trong kinh Laêng-giaø naøy, chuùng ta thaáy heä troïng döôøng naøo. Ñoaïn chæ Nhö Lai chaúng sanh chaúng dieät, khoâng ñoàng vôùi ngoaïi ñaïo, phaàn keát ñöùc Phaät noùi tuïng, ñoaïn choùt cuûa tuïng: Nhö thaày trò caùc beänh Khoâng coù bao nhieâu luaän Vì beänh coù sai bieät Neân laäp caùc thöù trò Ta vì chuùng sanh kia Phaù hoaïi caùc phieàn naõo Bieát caên kia hôn keùm Vì noùi ñoä moân kia Phi goác phieàn naõo khaùc Maø coù caùc thöù phaùp Chæ noùi phaùp nhaát thöøa AÁy töùc laø Ñaïi thöøa. Phaät khoâng laäp moät phaùp coá ñònh naøo heát, chæ vì beänh phieàn naõo cuûa chuùng sanh coù nhieàu thöù, taïm baøy caùc ñoä moân khaùc nhau. Nhö oâng thaày thuoác, chæ tuøy beänh nhaân maø cho nhieàu toa thuoác khaùc nhau. Ñeán toät cuøng goác cuûa phieàn naõo khoâng coù nhieàu thöù, chæ moät caùi meâ thoâi, neân Phaät cuõng chæ daïy moät thöøa laø Ñaïi thöøa hay giaùc ngoä. Thieàn sö Ñöùc Sôn thöôïng ñöôøng noùi: "Toâng ta khoâng ngöõ cuù, khoâng moät phaùp daïy ngöôøi". Thieàn sö Laâm Teá noùi: "Ta khoâng coù moät phaùp ñeå chæ daïy ngöôøi, coát vì hoï nhoå ñinh thaùo choát thoâi". Theá thì, chuùng ta thaáy Phaät vaø Thieàn sö choã daïy naøo coù khaùc nhau. Noäi dung kinh Laêng-giaø, ñöùc Phaät taïm döïng laäp: taùm thöùc, naêm phaùp, ba töï taùnh, hai voâ ngaõ… Tröôùc giaûi thích taùm thöùc: 1. Nhaõn thöùc, 2. Nhó thöùc, 3. Thieät thöùc, 4. Tyõ thöùc, 5. Thaân thöùc, 6. Y Ù thöùc, 7. Y Ù caên, 8. Taøng thöùc. Ñeå thaáy roõ yù nghóa cuûa taùm thöùc, chuùng ta haõy nghe baøi tuïng ñöùc Phaät truøng tuyeân: Ví nhö soùng bieån caû Ñaây do gioù maïnh thoåi Soùng to voã bieån roäng Khoâng coù khi ñoaïn döùt. Bieån taøng thöùc thöôøng truï Gioù caûnh giôùi noåi daäy Lôùp lôùp caùc soùng thöùc AØo aït maø chuyeån sanh Caùc thöù saéc xanh ñoû Kha, söõa vaø ñöôøng pheøn. Vò laït caùc hoa quaû Nhaät nguyeät cuøng aùnh saùng Chaúng khaùc khoâng chaúng khaùc Nöôùc bieån noåi soùng moøi. Baûy thöùc cuõng nhö vaäy Taâm cuøng hoøa hôïp sanh Ví nhö nöôùc bieån ñoåi Lôùp lôùp soùng moøi chuyeån Baûy thöùc cuõng nhö vaäy Taâm cuøng hoøa hôïp sanh. Laø choã taøng thöùc kia Bao nhieâu caùc thöù chuyeån. Laø do yù thöùc kia Suy nghó nghóa caùc töôùng Töôùng chaúng hoaïi coù taùm Voâ töôùng cuõng voâ töôùng. Ví nhö bieån soùng moøi Theá laø khoâng sai bieät Caùc thöùc taâm nhö theá Khaùc cuõng khoâng theå ñöôïc. Taâm teân gom goùp nghieäp Y Ù teân roäng gom goùp Caùc thöùc, thöùc sôû thöùc Caûnh hieän thaáy noùi naêm. Taùm caâu keä ñaàu, Phaät noùi nguyeân nhaân coù thöùc daáy khôûi töông tuïc. Bieån caû duï taøng thöùc, gioù maïnh duï traàn caûnh, soùng to voã duï caû baûy thöùc. Bieån taøng thöùc nguyeân khoâng coù soùng, do yù thöùc duyeân theo traàn caûnh neân soùng baûy thöùc ñeàu noåi daäy tieáp tuïc khoâng döùt. Bieån taøng thöùc laø thöôøng truï, soùng baûy thöùc noåi daäy lôùp lôùp khaùc nhau aøo aït, daáy ñoäng laø voâ thöôøng. Möôøi hai caâu keä keá, boán caâu tröôùc noùi teân caùc traàn caûnh, taùm caâu sau noùi tuy coù caûnh, thöùc döôøng nhö khaùc nhau, song vaãn khoâng khaùc nhau, vì cuøng taøng thöùc hoøa hôïp sanh. Ví nhö caùc löôïn soùng khaùc nhau, maø ñoàng moät theå nöôùc. Boán caâu tieáp noùi, taøng thöùc laø bieån chöùa caùc soùng thöùc, goác taïi yù thöùc suy nghó phaân bieät caùc töôùng, neân caùc soùng thöùc kia noåi daäy. Saùu caâu tieáp noùi, taùm thöùc treân giaû töôùng thì hoaïi, maø treân thaät theå thì khoâng hoaïi, vì ñoàng moät theå töø taøng thöùc phaùt sanh. Ví nhö bao nhieâu löôïn soùng treân maët bieån coù khi noåi, khi laën, töôùng coù to coù nhoû, song theå nöôùc cuûa caùc löôïn soùng naøo coù khaùc nhau vaø coù maát bao giôø. Boán caâu keä choùt noùi, taøng thöùc laø gom chöùa chuûng töû caùc nghieäp, Y Ù caên mang chuûng töû vaøo taøng thöùc neân roäng gom goùp, caùc thöùc kia duyeân theo naêm traàn caûnh laø caùi bò phaân bieät. Toùm laïi, ñöùc Phaät phaân chia laøm taùm thöùc laø tuøy töôùng duïng rieâng bieät cuûa moãi caùi, thaät theå vaãn khoâng khaùc nhau. Moïi söï daáy ñoäng aøo aït cuûa soùng thöùc, ñeàu do yù thöùc chaïy theo phaân bieät traàn caûnh. Moät khi yù thöùc döøng phaân bieät, soùng baûy thöùc döøng laëng trôû veà maët bieån taøng thöùc trong veo, töôùng baát sanh baát dieät hieän tieàn. Theá laø, thaáy roõ trong töôùng sanh dieät, coù caùi theå baát sanh dieät ngay nôi taùm thöùc. Trôû veà theå baát sanh dieät goïi laø Nhö Lai taøng. Naêm phaùp töùc laø: Danh, töôùng, phaân bieät (giaùc töôûng), chaùnh trí, nhö nhö. Bôûi phaân bieät danh vaø töôùng neân taïo nghieäp thoï khoå trong sanh töû luaân hoài. Bieát roõ danh, töôùng khoâng thaät, duyeân hôïp, nhö huyeãn hoùa, voïng töôûng phaân bieät cuõng hö giaû, laø chaùnh trí. Do chaùnh trí thaáy roõ thaät töôùng cuûa danh, töôùng vaø phaân bieät, neân khoâng duyeân chaáp, trôû thaønh nhö nhö. Vì theá, danh, töôùng vaø phaân bieät laø chieàu meâ; chaùnh trí, nhö nhö laø loái giaùc. Phaân bieät laø ñoäng cô chính cuûa meâ, chaùnh trí laø ñoäng cô chính cuûa giaùc. Ba töï taùnh chính laø: Bieán keá sôû chaáp taùnh, y tha khôûi taùnh vaø vieân thaønh thaät taùnh. Bieán keá sôû chaáp taùnh laø chaïy theo danh töôùng, baùm chaët vaøo noù. Danh töôùng khoâng thaät maø laàm chaáp laø thaät, ñeo ñuoåi maõi khoâng thoâi. Y tha khôûi laø bieát danh töôùng, do duyeân hôïp maø coù, moãi phaùp ñeàu khoâng coù töï taùnh, phaûi nöông phaùp khaùc môùi sanh khôûi ñöôïc. Bôûi bieát caùc phaùp do duyeân khôûi neân döùt caùi laàm chaáp cuûa bieán keá, trôû veà vieân thaønh thaät. Trong ba taùnh, bieán keá laø chaáp sai laàm, y tha thaáy ñöôïc duyeân khôûi, vieân thaønh hoaøn toaøn chaân thaät. Chuùng ta haõy nghe baøi tuïng cuûa Phaät, lieân heä caû naêm phaùp vaø ba töï taùnh: Danh, töôùng giaùc töôûng Chaùnh trí, nhö nhö Töï taùnh hai töôùng AÁy laø thaønh töôùng. Baøi keä naøy, hai caâu treân chæ cho naêm phaùp, hai caâu döôùi chæ cho ba töï taùnh. Ba töï taùnh khoâng lìa naêm phaùp, bieán keá töông ñöông vôùi giaùc töôûng, y tha töông ñöông vôùi chaùnh trí, vieân thaønh töông ñöông vôùi nhö nhö. Bieán keá sôû chaáp laø chaáp caùi gì? Töùc laø chaáp danh, töôùng. Y tha khôûi laø bieát caùi gì? Cuõng bieát danh, töôùng. Theá laø naêm phaùp vaø ba töï taùnh khoâng rôøi nhau. Hai voâ ngaõ töùc laø: Nhaân voâ ngaõ, phaùp voâ ngaõ. Nôi ngöôøi khoâng chaáp thaät ngaõ, nôi phaùp khoâng chaáp thaät ngaõ. Phaù ñöôïc hai thöù chaáp ngaõ naøy, quaû laø ngöôøi giaùc ngoä. Phaät toaùt yeáu hai voâ ngaõ nhö sau: Kheùo bieát hai voâ ngaõ Hai chöôùng phieàn naõo ñoaïn Haèng lìa hai thöù töû AÁy goïi tri giaùc Phaät. Ngöôøi kheùo bieát hai thöù voâ ngaõ, töùc lìa ñöôïc hai chöôùng, phieàn naõo vaø sôû tri, döùt haún ñöôïc hai thöù töû, phaàn ñoaïn vaø bieán dòch. Thaáy bieát ñöôïc nhö vaäy laø caùi thaáy bieát cuûa Phaät. Toùm laïi boä kinh Laêng-giaø laø taâm aán cuûa thieàn gia, bao nhieâu lôøi kinh laø bao nhieâu yù thieàn, kinh vaø thieàn coøn choã naøo khoâng töông öng nhau. Chæ taïi ngöôøi tu thieàn cuõng nhö keû hoïc kinh khoâng noã löïc nghieân cöùu trôû thaønh môø mòt aáy thoâi. Luïc Toå Hueä Naêng khi coøn laø cö só, gaùnh cuûi vaøo nhaø ngöôøi mua, nghe nhaø beân caïnh tuïng kinh Kim Cang, Ngaøi lieàn coù tænh. Sau ñoù Ngaøi ñi xuaát gia tìm ñeán Nguõ Toå. Khi ñöôïc Nguõ Toå cho vaøo thaát, cuõng ñem kinh Kim Cang giaûng cho Ngaøi nghe. Nghe ñeán caâu: "Öng voâ sôû truï nhi sanh kyø taâm", Ngaøi lieàn ñaïi ngoä. Ñöôïc Nguõ Toå truyeàn y baùt vaø tieãn ñi trong ñeâm aáy. Chuû ñích kinh Kim Cang chæ naèm trong hai caâu hoûi cuûa Toân giaû Tu-boà-ñeà: "Khi ngöôøi nam laønh, ngöôøi nöõ laønh phaùt taâm caàu Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc, laøm sao an truï? Laøm sao haøng phuïc taâm aáy?". Ñöùc Phaät traû lôøi haøng phuïc taâm toùm löôïc baèng caùch ñoä taát caû chuùng sanh (voïng töôûng) vaøo Voâ Dö Nieát-baøn, maø khoâng thaáy coù chuùng sanh (voïng töôûng) ñöôïc dieät ñoä, vì khoâng coøn thaáy coù boán töôùng. Noùi moät caùch deã hieåu hôn, ñöa taát caû voïng töôûng vaøo choã voâ sanh, vì moïi chaáp ngaõ ñeàu saïch. Phaät traû lôøi veà an truï taâm raèng: "Boà-taùt neân khoâng coù choã truï maø laøm vieäc boá thí. Nghóa laø khoâng truï saéc boá thí, khoâng truï thanh, höông, vò, xuùc, phaùp boá thí". Noùi moät caùch deã hieåu, Boà-taùt neân buoâng xaû, khoâng dính maéc, buoâng xaû saùu traàn khoâng dính maéc töôùng. Chöõ boá thí laø buoâng xaû, chöõ truï laø dính maéc. Theá laø, ngöôøi phaùt taâm caàu thaønh Phaät, muoán haøng phuïc vaø an truï, caàn phaûi ñöa taát caû voïng töôûng vaøo voâ sanh, buoâng xaû saùu traàn khoâng dính maéc töôùng. Toùm laïi, ngoaøi khoâng dính maéc naêm traàn, trong khoâng theo voïng töôûng, ñoù laø haøng phuïc taâm vaø an truï taâm. Theá thì, chuû ñích kinh Kim Cang vôùi chuû ñích Thieàn toâng naøo coù khaùc. Ngöôøi tu thieàn muoán ñöôïc haèng soáng vôùi taùnh giaùc thì trong khoâng theo voïng töôûng, ngoaøi khoâng maéc naêm traàn. Bôûi leõ ñoù, Luïc Toå nghe ñeán caâu "Öng voâ sôû truï nhi sanh kyø taâm" lieàn ngoä ñaïo. Trong phaàn möôøi baûy "Cöùu kính voâ ngaõ", coù ñoaïn Phaät baûo Toân giaû Tu-boà-ñeà: "Naøy Tu-boà-ñeà! Thaät khoâng coù phaùp Nhö Lai ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Tu-boà-ñeà! Neáu coù phaùp Nhö Lai ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc thì Phaät Nhieân Ñaêng khoâng thoï kyù cho ta…" Thieàn sö Tuyeát Phong Nghóa Toàn thöôïng ñöôøng, coù vò taêng hoûi: "Hoøa thöôïng ôû choã Ñöùc Sôn (thaày cuûa Tuyeát Phong) ñöôïc phaùp gì veà ñaây daïy chuùng?" Tuyeát Phong ñaùp: "Ta khi xöa ñi tay khoâng, veà tay khoâng." Quaû thaät, neáu thaáy coù phaùp sôû ñaéc töùc laø coù ngaõ nhaân roài. Theá neân, choã thaáy cuûa Thieàn sö naøo coù khaùc choã thaáy cuûa Phaät. Chaúng nhöõng khoâng coù phaùp sôû ñaéc, cuõng khoâng coù phaùp ñeå noùi. Trong phaàn hai möôi moát "Phi thuyeát sôû thuyeát", Phaät baûo toân giaû Tu-boà-ñeà: "Naøy Tu-boà-ñeà! OÂng chôù noùi Nhö Lai nghó theá naøy: ‘Ta seõ coù phaùp ñeå noùi’, chôù nghó theá aáy. Vì côù sao? Neáu ngöôøi noùi Nhö Lai coù phaùp ñeå noùi, töùc laø phæ baùng Phaät, khoâng theå hieåu choã ta noùi. Naøy Tu-boà-ñeà! Noùi phaùp, khoâng phaùp ñeå noùi, aáy goïi laø noùi phaùp…". Ñaây thaät phuø hôïp vôùi tinh thaàn Thieàn toâng, khoâng thaáy coù moät phaùp ñeå cho ngöôøi, song haèng thöôïng ñöôøng thuyeát phaùp. Phaàn thöù hai möôi saùu "Phaùp thaân phi töôùng", Phaät hoûi Toân giaû Tu-boà-ñeà: "Naøy Tu boà-ñeà! Y Ù oâng nghó sao, coù theå do ba möôi hai töôùng maø xem Nhö Lai chaêng?" Tu-boà-ñeà thöa: "Nhö theá, nhö theá, do ba möôi hai töôùng maø xem Nhö Lai." Phaät baûo: "Naøy Tu-boà-ñeà! Neáu do ba möôi hai töôùng maø xem Nhö Lai thì vua Chuyeån Luaân töùc laø Nhö Lai…". Nhö Lai ôû ñaây laø phaùp thaân Phaät. Neáu ngöôøi chaáp vaøo thaân coù ñuû ba möôi hai töôùng cho laø thaân Phaät thì vua Chuyeån Luaân coù ñuû ba möôi hai töôùng, aét laø Phaät roài sao? Chính kinh Kim Cang Phaät noùi roõ Phaät laø taùnh giaùc, chôù khoâng phaûi thaân xaùc thòt. Theá laø kinh naøy vôùi caùi nhìn cuûa Thieàn toâng veà ñöùc Phaät naøo coù khaùc nhau. Toaøn boä kinh Kim Cang chæ goïn gheõ naèm trong hai caâu hoûi cuûa Toân giaû Tu-boà-ñeà, baèng moät ñieäp khuùc "haøng phuïc taâm vaø an truï taâm". Chuùng ta muoán thaáy roõ yù traû lôøi cuûa Phaät coù theå ñuùc keát trong hai baøi keä naøy. Chuùng ta saép ngöôïc thöù töï ñeå thaáy yù roõ hôn: Nhaát thieát höõu vi phaùp Nhö moäng huyeãn baøo aûnh Nhö loä dieäc nhö ñieän Öng taùc nhö thò quaùn. Taát caû phaùp höõu vi Nhö moäng, huyeãn, boùng, boït Nhö söông cuõng nhö ñieän Neân khôûi quaùn nhö theá. Phaät daïy chuùng ta neân khôûi quaùn taát caû phaùp höõu vi nhö giaác moäng huyeãn hoùa, hoøn boït, caùi boùng, söông muø, ñieän chôùp. Phaùp höõu vi laø nhöõng caùi coù hình töôùng, coù ñoäng taùc, toùm laïi laø saùu traàn beân ngoaøi, saùu caên nôi thaân vaø saùu thöùc beân trong. Neáu chuùng ta thaáy caên, traàn, thöùc ñeàu laø moäng huyeãn… thì phaù ñöôïc caùi ngu si chaáp ngaõ nôi thaân, chaáp ngaõ trong taâm vaø chaáp phaùp beân ngoaøi. Duøng trí tueä Baùt-nhaõ haèng soi saùng nhö vaäy töùc laø ñaõ vaøo cöûa Thieàn toâng. Baøi keä tieáp: Nhöôïc dó saéc kieán ngaõ Dó aâm thinh caàu ngaõ Thò nhaân haønh taø ñaïo Baát naêng kieán Nhö Lai. Neáu do saéc thaáy ta Do aâm thanh caàu ta Ngöôøi aáy haønh ñaïo taø Khoâng theå thaáy Nhö Lai. Phaät noùi kinh laø vì chuùng sanh chôù khoâng vì Phaät. Chöõ Nhö Lai ôû ñaây laø chæ phaùp thaân Phaät, chính laø taùnh giaùc saün coù nôi moïi chuùng sanh. Neáu chaïy theo saéc töôùng thanh aâm maø caàu Phaät, töùc laø caàu Phaät ngoaøi taâm. Ngoaøi taâm caàu Phaät laø ngoaïi ñaïo, neân noùi: "Ngöôøi aáy haønh ñaïo taø, khoâng theå thaáy Nhö Lai". Phaät muoán chæ thaúng cho chuùng ta thaáy Phaät laø taùnh giaùc thöôøng haèng cuûa moïi ngöôøi. Ñöùc Thích-ca do ngoä taùnh giaùc aáy ñöôïc thaønh Phaät. Moïi ngöôøi chuùng ta muoán caàu Phaät phaûi xoay laïi taùnh giaùc cuûa chính mình lieàn thaáy Phaät. Chaïy theo Phaät baèng hình saéc, thanh aâm laø Phaät beân ngoaøi, Phaät sanh dieät. Ñaõ sanh dieät laø voâ thöôøng, coøn bò voâ thöôøng töùc coøn luaân hoài, laøm sao giaùc ngoä giaûi thoaùt maø goïi laø Phaät. Chæ coù phaùp thaân voâ töôùng, haèng giaùc, chaúng sanh chaúng dieät. Phaät Thích-ca ñaõ chöùng ñöôïc, chuùng ta coù caàu neân caàu thaúng nôi ñoù lieàn thaáy Nhö Lai. Thaáy Nhö Lai töùc nhaän ñöôïc taùnh giaùc, soáng vôùi oâng chuû cuûa chính mình, ñaây laø choã giaùc ngoä cöùu kính cuûa nhaø thieàn. Theá neân, Luïc Toå nghe ñeán ñoaïn "Chaúng neân dính nôi saéc maø sanh taâm, chaúng neân dính thanh, höông, vò, xuùc, phaùp maø sanh taâm, neân khoâng coù choã dính maéc maø sanh taâm Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc" (Baát öng truï saéc sanh taâm, baát öng truï thanh höông vò xuùc phaùp sanh taâm, öng voâ sôû truï nhi sanh kyø taâm) lieàn ñöôïc thaáy phaùp thaân thanh tònh cuûa chính mình. Choã ngoä cuûa Luïc Toå vaø baøi keä ngaén naøy, chuùng ta thaáy Phaät daïy naøo coù khaùc. Chæ vì chuùng ta ngu meâ aùm chöôùng, neân lôøi Phaät daïy toû raïng nhö ban ngaøy maø chuùng ta ñoïc môø mòt khoâng hieåu, coù khi hieåu leäch laïc, trôû thaønh xuyeân taïc Phaät laø khaùc. Chính vì theá, coù ngöôøi nghe baøi keä naøy roài quôû traùch trong chuøa taïi sao coøn thôø Phaät töôïng laø saéc töôùng, taïi sao coøn ñaùnh chuoâng goõ moõ, tuïng kinh laø aâm thanh, quaû laø haønh ñaïo taø khoâng theå thaáy Phaät. Theá roài laøm sao ñeå thaáy Phaät ñaây? Hoï laïi môø mòt khoâng hieåu. Ñoù laø xuyeân taïc Phaät. Neáu nhaân Phaät töôïng ñeå nhôù laïi taùnh giaùc, nhaân tuïng kinh ñeå döøng voïng nieäm khoâng chaïy theo saùu traàn, coù loãi gì? Toùm laïi, baøi keä tröôùc laø haøng phuïc taâm, baøi keä sau laø an truï taâm cuûa Toân giaû Tu-boà-ñeà hoûi. Hai baøi keä ñaõ ñaày ñuû yù nghóa cuûa toaøn quyeån kinh. a) Thieàn sö Toâng Nhaát phaùp danh Sö Bò ôû Huyeàn Sa. Sö nhaäp thaát queân maát sôùm chieàu, laïi xem kinh Laêng Nghieâm phaùt minh taâm ñòa. Do ñoù Sö öùng ñoái leï laøng cuøng kinh ñieån phuø hôïp. Nhöõng vò huyeàn hoïc ôû caùc nôi chöa giaûi quyeát nghi ngôø ñeàu ñeán caàu Sö chæ daïy. b) Thieàn sö Phaùp Loa, Toå thöù hai phaùi Truùc Laâm Vieät Nam. Sö ñöôïc Ñieàu Ngöï thu laøm ñeä töû, daïy Sö ñeán tham vaán Hoøa thöôïng Taùnh Giaùc ôû Quyønh Quaùn. ÔÛ ñaây Sö tìm ñuû caùch thöa hoûi maø vaãn khoâng khai ngoä. Sö töï ñoïc boä kinh Laêng Nghieâm ñeán baûy choã hoûi taâm vaø ñoaïn duï khaùch traàn, xem ñi xem laïi nhieàu laàn, boãng nhieân Sö coù choã vaøo. Chuû ñích kinh Laêng Nghieâm, Phaät coát chæ ra cho hoäi chuùng bieát moïi ngöôøi ñeàu coù taùnh giaùc trong saùng, goïi laø taùnh giaùc dieäu minh hay Nhö Lai taïng hoaëc Chaân taâm. Taùnh giaùc naøy phaùt saùng nôi saùu caên, neân noùi: "Nhaát tinh minh sanh luïc hoøa hôïp". Song chuùng sanh queân taùnh giaùc naøy, chaïy theo saùu caên, phaân bieät saùu traàn, neân bò luaân hoài sanh töû. Muoán ngoä taùnh giaùc phaûi nöông caùi saùng töø saùu caên phaùt ra maø trôû veà. Ñaây laø chaân lyù muoân ñôøi cuûa chö Phaät. Cho neân chö Phaät ôû möôøi phöông, nhieàu nhö soá vi traàn, khaùc mieäng ñoàng lôøi, baûo Toân giaû A-nan: "Laønh thay A-nan! OÂng muoán bieát ‘caâu sanh voâ minh’, caùi goác khieán oâng luaân hoài sanh töû, chæ laø ‘saùu caên cuûa oâng’, khoâng coù gì khaùc. OÂng muoán bieát ‘voâ thöôïng boà-ñeà’, khieán oâng choùng chöùng an laïc giaûi thoaùt, tòch tònh dieäu thöôøng, cuõng chính laø ‘saùu caên cuûa oâng’, khoâng coù vaät naøo khaùc". Saùu caên laø goác luaân hoài, saùu caên cuõng laø goác giaûi thoaùt, nguyeân nhaân taïi sao sai bieät nhö vaäy? Chuùng ta haõy nghe Phaät noùi: "Tri kieán maø laäp tri laø goác voâ minh; tri kieán maø khoâng kieán ñaây laø Nieát-baøn" (Tri kieán laäp tri töùc voâ minh boån, tri kieán voâ kieán tö töùc Nieát-baøn). Trong caùi thaáy bieát, chaïy theo phaân bieät laø goác voâ minh; trong caùi thaáy bieát, khoâng phaân bieät laø Nieát-baøn. Ñoù laø con ñöôøng trôû veà taùnh giaùc. Trong saùu caên, ôû ñaây ñaët naëng taùnh nghe nhieàu hôn. Cho neân trong phaàn choïn löïa caên ñeå tu, Ngaøi Vaên Thuø coù ñoaïn noùi: "Ñaïi chuùng vaø A-nan! Baûo caùc oâng xoay cô quan nghe, trôû laïi nghe caùi taùnh nghe, laø thaønh ñaïo Voâ thöôïng. Vieân thoâng thaät nhö theá, ñaây laø con ñöôøng vaøo cöûa Nieát-baøn cuûa chö Phaät nhieàu nhö soá vi traàn. Chö Phaät ñôøi quaù khöù cuõng töø cöûa naøy thaønh töïu. Chö Boà-taùt hieän taïi ñeàu vaøo vieân minh vaø nhöõng ngöôøi tu hoïc ñôøi vò lai cuõng y phaùp nhö theá". Phaät vaø Boà-taùt ñeàu xaùc nhaän "Nghe laïi taùnh nghe cuûa mình" laø con ñöôøng vaøo cöûa Nieát-baøn. Ñaây laø loái tu trôû veà taùnh giaùc, do kinh naøy chuû tröông. Tu nhö theá, töùc laø "Töï taùnh thanh tònh thieàn" cuûa Thieàn toâng. Chuû yeáu cuûa kinh Laêng Nghieâm laø töø "Nhaát tinh minh sanh luïc hoøa hôïp". Thieàn sö khoâng noùi danh töø kinh, song luùc naøo cuõng soáng vaø thöïc hieän ñuùng nhö vaäy. Chuùng ta haõy nghe lôøi ñoái ñaùp cuûa ngaøi Döôïc Sôn vôùi Thieàn sö Ñaøm Thaïnh. Döôïc Sôn hoûi: "Ta nghe ngöôi bieát laøm sö töû muùa phaûi chaêng?" Sö thöa: "Phaûi." Döôïc Sôn hoûi: "Muùa ñöôïc maáy xuaát?" Sö thöa: "Muùa ñöôïc saùu xuaát." Döôïc Sôn noùi: "Ta cuõng muùa ñöôïc." Sö hoûi: "Hoøa thöôïng muùa ñöôïc maáy xuaát?" Döôïc Sôn ñaùp: "Ta muùa ñöôïc moät xuaát." Sö noùi: "Moät töùc saùu, saùu töùc moät." Qua maáy caâu ñoái ñaùp naøy, coù thaáy ñaïo lyù gì ñaâu, tuy nhieân traøn treà ñaïo lyù trong aáy. Kinh Laêng Nghieâm ñaõ daïy "saùu caên laø goác luaân hoài, saùu caên cuõng laø goác Nieát-baøn". Ngöôøi muoán trôû veà chaân taùnh, khoâng coù loái naøo khaùc hôn laø phaûi nöông vaøo saùu caên. Thieàn sö chæ daïy loái naøy raát linh ñoäng vaø ñôn giaûn: Thieàn sö Hueä Tòch ñeán phieân chaên traâu döôùi söôøn nuùi, thaáy moät vò taêng leân nuùi, khoâng bao laâu laïi xuoáng. Sö hoûi: "Thöôïng toïa sao khoâng löu laïi trong nuùi?" Taêng noùi: "Chæ vì nhaân duyeân chaúng hôïp." Sö hoûi: "Coù nhaân duyeân gì thöû noùi xem." Taêng noùi: "Hoøa thöôïng hoû? toâi teân gì? Toâi ñaùp Qui Chaân, Hoøa thöôïng hoûi Qui Chaân ôû ñaâu? Toâi ñaùp khoâng ñöôïc." Sö baûo: "Thöôïng toïa trôû leân thöa vôùi Hoøa thöôïng, con noùi ñöôïc. Hoøa thöôïng hoûi noùi theá naøo thì neân ñaùp trong maét, trong tai, trong muõi…" Vò taêng trôû laïi noùi ñuùng nhö Sö daïy. Qui Sôn quôû: "Keû noùi suoâng voâ ích, ñaây laø lôøi baäc Thieän tri thöùc cuûa naêm traêm ngöôøi". Hoûi teân Qui Chaân ôû choã naøo, chæ thaúng trong maét, tai, muõi… quaû thaät ñaõ giaûi thích saùu caên laø goác boà-ñeà Nieát-baøn vaäy. Thieàn sö Thieäu Long ñeán tham vaán Vieân Ngoä. Vieân Ngoä daãn moät caâu trong kinh Laêng Nghieâm noùi: "Kieán kieán chi thôøi, kieán phi thò kieán, kieán du ly kieán, kieán baát naêng caäp", lieàn ñöa tay leân hoûi: "Thaáy khoâng?" Sö thöa: "Thaáy." Vieân Ngoä baûo: "Ñaàu laïi theâm ñaàu." Vieân Ngoä hoûi tieáp: "Thaáy caùi gì?" Sö thöa: "Tre daøy khoâng ngaïi nöôùc chaûy qua." (Truùc maät baát phoøng löu thuûy quaù.) Vieân Ngoä gaät ñaàu. Nguyeân vaên caâu kinh ñaïi khaùi noùi: "Khi thaáy ñöôïc caùi bò thaáy, caùi hay thaáy chaúng phaûi laø caùi bò thaáy, caùi hay thaáy vaãn xa rôøi caùi bò thaáy, caùi bò thaáy khoâng theå theo kòp". Thieàn sö lieàn ñöa tay hoûi: "Thaáy khoâng?" Thoâng thöôøng ai cuõng baûo laø thaáy. Noùi thaáy, Thieàn sö baûo: "Ñaàu laïi theâm ñaàu." Taïi sao? Neáu chæ thaáy khi caùi tay ñöa leân, luùc tay khoâng ñöa leân laø chaúng thaáy sao? Muoán nghieäm kyõ laø ngöôøi bò vaät chuyeån hay ñaõ chuyeån vaät, Thieàn sö hoûi: "Thaáy caùi gì?" Neáu laø ngöôøi bò vaät chuyeån nhö chuùng ta, nhaát ñònh phaûi ñaùp: "Thaáy caùi tay." Song Thieàn sö laïi ñaùp: "Tre daøy khoâng ngaïi nöôùc chaûy qua." Taïi sao theá? Bôûi vì Thieàn sö khi thaáy vaät vaãn khoâng queân taùnh thaáy cuûa mình, nhö coù tre maø nöôùc vaãn chaûy. Quaû laø ngöôøi chuyeån ñöôïc vaät, neân Vieân Ngoä gaät ñaàu. Theá laø Thieàn sö ñaõ giaûi thích kinh vaø öùng duïng kinh moät caùch taøi tình. Laïi moät ñoaïn trong kinh: Phaät ôû trong ñaïi chuùng ñöa tay leân naém laïi xoeø ra, naém laïi xoeø ra, hoûi A-nan: "Nay oâng thaáy caùi gì?" A-nan thöa: "Con thaáy baøn tay traêm baùu cuûa Nhö Lai ôû trong chuùng xoøe naém." Phaät baûo A-nan: "OÂng thaáy tay ta ôû trong chuùng xoøe naém, hay caùi thaáy cuûa oâng coù xoøe naém?" A-nan thöa: "Tay traêm baùu cuûa Theá Toân ôû trong chuùng xoøe naém, con thaáy tay Nhö Lai töï xoøe naém, chaúng phaûi taùnh thaáy cuûa con coù xoøe naém." Phaät hoûi: "Caùi naøo ñoäng, caùi naøo tònh?" A-nan thöa: "Tay Phaät ñoäng, taùnh thaáy cuûa con coøn khoâng coù tònh, huoáng laø ñoäng." Phaät khen: "Ñuùng theá." Thuaät ñöa tay leân ñeå chæ taùnh thaáy, trong nhaø thieàn öùng duïng raát tinh vi maø khoâng giaûi thích. Chaúng nhöõng ñöa tay, hoaëc döïng caây phaát töû, hoaëc ñöa caây gaäy, hoaëc chieác goái… Ñaây vaøi hình aûnh cuûa Thieàn sö chæ taùnh thaáy trong chôùp nhoaùng, ngöôøi chaäm luït khoâng sao thaáy kòp: Thieàn sö Tuøng Chí ôû Kim Phong, ñöùng tröôùc chuùng ñöa chieác goái leân baûo: "Taát caû ngöôøi goïi laø chieác goái, Kim Phong noùi chaúng phaûi." Taêng thöa: "Chaúng bieát Hoøa thöôïng goïi laø gì?" Sö caàm chieác goái ñöa leân. Taêng thöa: "Nhö theá thì y ñoù maø haønh." Sö hoûi: "Ngöôi keâu laø gì?" Taêng thöa: "Chieác goái." Sö noùi: "Rôi trong hang Kim Phong." Laïi, Thieàn sö Vaân Moân ñöa caây gaäy leân tröôùc chuùng baûo: "Phaøm phu goïi noù laø thaät, Nhò thöøa phaân tích goïi noù laø khoâng, Duyeân giaùc goïi noù laø huyeãn coù, Boà-taùt thì ñöông theå töùc khoâng, Thieàn gia thì thaáy caây gaäy goïi laø caây gaäy, ñi chæ ñi, ngoài chæ ngoài, khoâng ñöôïc ñoäng ñeán." Moïi ngöôøi nghe thaáy ñeàu maéc keït ôû nhöõng caâu giaûi thích sau, ít ai thaáy ñöôïc caây gaäy cuûa Vaân Moân. Caây gaäy aáy chæ laø caây gaäy, ñi chæ ñi, ngoài chæ ngoài, khoâng ñöôïc ñoäng ñeán. Ñaâu khoâng phaûi caâu giaûi thích cuûa ngaøi A-nan "Tay Phaät ñoäng, taùnh thaáy cuûa con coøn khoâng coù tònh, huoáng laø ñoäng". Moät ñoaïn kinh: Phaät baûo La-haàu-la ñaùnh moät tieáng chuoâng, hoûi A-nan: "Hieän giôø oâng coù nghe chaêng?" A-nan vaø ñaïi chuùng ñoàng thöa: "Chuùng con nghe." Tieáng chuoâng baët döùt. Phaät laïi hoûi: "Hieän giôø caùc oâng nghe chaêng?" A-nan cuøng ñaïi chuùng ñoàng thöa: "Chaúng nghe." La-haàu-la laïi ñaùnh moät tieáng chuoâng, Phaät hoûi: "Hieän giôø caùc oâng nghe chaêng?" A-nan cuøng ñaïi chuùng ñaùp: "Nghe." Phaät hoûi A-nan: "OÂng taïi sao nghe?". A-nan cuøng ñaïi chuùng ñoàng baïch Phaät: "Neáu ñaùnh chuoâng coù tieáng thì chuùng con nghe, ñaùnh laâu tieáng baët aâm vang döùt heát thì goïi khoâng nghe…" Phaät baûo: "Naøy A-nan! Tieáng baët khoâng coøn aâm vang, oâng noùi khoâng nghe, neáu thaät khoâng nghe thì taùnh nghe ñaõ dieät, gioáng nhö caây khoâ, laïi ñaùnh moät tieáng chuoâng thì oâng laøm sao maø bieát? Bieát coù bieát khoâng chính laø thanh traàn hoaëc coù hoaëc khoâng, ñaâu phaûi taùnh nghe kia laø coù laø khoâng. Neáu taùnh nghe thaät khoâng thì ai bieát noù khoâng? Theá neân, A-nan! Tieáng ôû trong taùnh nghe töï coù sanh dieät, chaúng phaûi taùnh nghe cuûa oâng do tieáng coù tieáng khoâng maø noù thaønh coù thaønh khoâng…" Ñoaïn kinh naøy Phaät chæ taùnh nghe thaät quaù roõ raøng. Thieàn sö cuõng chæ taùnh nghe maø raát aån maät. Thieàn sö Tuyeát Phong Nghóa Toàn ñi tham vaán Thieàn sö Ñaïi Ñoàng Ñaàu Töû, töø giaõ ra veà. Ñaàu Töû tieãn ra cöûa, lieàn goïi: "Ñaïo giaû!" Tuyeát Phong ngoaùi ñaàu laïi: "Daï!" Ñaàu Töû baûo: "Ñi ñöôøng vui veû." Laïi moät Thieàn sö cuõng chæ nhö theá. Coù söù thaàn ñeán vieáng Thieàn sö Ñaïo Minh (Traàn Toân Tuùc). Söù thaàn hoûi: "Ba cöûa ñeàu môû, töø cöûa naøo vaøo?" Sö goïi: "Thöôïng thô!" Söù thaàn öùng thinh: "Daï!" Sö baûo: "Töø cöûa tín vaøo." Söù thaàn nhìn leân vaùch thaáy töôïng veõ, hoûi: "Hai toân giaû ñoái maët luaän vieäc gì?" Sö goõ caây coät noùi: "Trong ba thaân caùi naøo chaúng noùi phaùp?" Ñaây laø nhöõng thuaät daïy raát nhanh vaø raát kín cuûa Thieàn sö, muoán cho ngöôøi hoûi ngoä ñöôïc taùnh nghe maø khoâng duøng lôøi giaûi thích. Ñeå thaáy roõ kinh Laêng Nghieâm laø chaùnh thoáng Thieàn toâng, chuùng ta ñoïc baøi keä cuûa Toân giaû A-nan, sau khi ñoán ngoä, taùn Phaät: Dieäu traïm toång trì baát ñoäng toân Thuû Laêng Nghieâm vöông theá hi höõu Tieâu ngaõ öùc kieáp ñieân ñaûo töôûng Baát lòch taêng kyø hoaïch phaùp thaân Nguyeän kim ñaéc quaû thaønh Baûo vöông Hoaøn ñoä nhö thò haèng sa chuùng Töông thöû thaâm taâm phuïng traàn saùt Thò taéc danh vi baùo Phaät aân Phuïc thænh Theá Toân vò chöùng minh Nguõ tröôïc aùc theá theä tieân nhaäp Nhö nhaát chuùng sanh vò thaønh Phaät Chung baát ö thöû thuû neâ hoaøn Ñaïi huøng ñaïi löïc ñaïi töø bi Hy caùnh thaåm tröø vi teá hoaëc Linh ngaõ taûo ñaêng Voâ thöôïng giaùc Ö thaäp phöông giôùi toïa ñaïo traøng Thuaán-nhaõ-ña taùnh khaû tieâu vong Thöôùc-ca-ra taâm voâ ñoäng chuyeån Ñaáng dieäu traïm toång trì baát ñoäng Kinh Thuû Laêng Nghieâm ñôøi ít coù. Con saïch öùc kieáp töôûng ñieân ñaûo, Chaúng traûi taêng kyø ñöôïc phaùp thaân. Nay nguyeän ñöôïc thaønh quaû Baûo vöông. Trôû laïi ñoä nhö haèng sa chuùng Ñem thaâm taâm naøy thôø traàn saùt Ñaây môùi goïi laø ñaùp Phaät aân. Laïi xin Theá Toân vì chöùng minh Ñôøi aùc nguõ tröôïc theà vaøo tröôùc, Coøn moät chuùng sanh chöa thaønh Phaät Con quyeát nôi ñaây chaúng Nieát-baøn. Ñaáng ñaïi huøng ñaïi löïc ñaïi töø bi Mong laïi xeùt tröø hoaëc vi teá, Khieán con sôùm ñöôïc Voâ thöôïng giaùc, Nôi coõi muôøi phöông ngoài ñaïo traøng. Hö khoâng duø coù theå tieâu vong Taâm kieân coá con khoâng ñoäng chuyeån. Boán caâu ñaàu, nhôø Phaät phaùp Ngaøi ñoán ngoä, thaáy phaùp thaân. Boán caâu keá, Ngaøi nguyeän ñöôïc thaønh Phaät, trôû laïi ñoä chuùng sanh vaø phuïng thôø chö Phaät, aáy laø ñeàn ôn Phaät. Boán caâu tieáp, caàu Phaät chöùng minh con xoâng vaøo ñôøi nguõ tröôïc naøy tröôùc nhaát ñeå ñoä chuùng sanh. Boán caâu keá, xin Phaät xeùt kyõ tröø saïch hoaëc vi teá cho con ñeå con sôùm ñöôïc thaønh Phaät. Hai caâu sau, khaúng ñònh duø hö khoâng coù tan naùt, taâm kieân coá cuûa con cuõng chaúng ñoäng. Thieàn toâng chuû tröông kieán taùnh khôûi tu hay ñoán ngoä tieäm tu. Tröôøng hôïp ngaøi A-nan quaû ñuùng nhö theá. Tröôùc nhôø Phaät vaø phaùp neân thaáy ñöôïc phaùp thaân, ñaây laø Kieán taùnh. Thaáy ñöôïc phaùp thaân roài môùi bieát caùch ñeàn ôn Phaät, bieát thöông xoùt chuùng sanh, neân phaùt taâm ñaïi bi. Song coøn nhöõng thöù hoaëc vi teá caàn phaûi tieäm tu môùi saïch. Sau cuøng theä quyeát treân ñöôøng tu khoâng coøn thoái chuyeån. Quaû laø Thieàn vaø Kinh hoäi ngoä trong baøi keä naøy. Toaøn boä kinh Laêng Nghieâm, chuùng toâi toùm löôïc chia thaønh hai phaàn chaùnh: "kieán taùnh, khôûi tu" hay "ñoán ngoä, tieäm tu". Trong hai phaàn naøy laïi chia vaøi phaàn nhoû. Kieán taùnh: bieát giaû, nhaän thaät. Khôûi tu: tu chaùnh, tu phuï vaø bieát ma. Kieán taùnh töùc laø nhaän ra ñöôïc Phaùp thaân. Phaùp thaân chính laø baûn theå chaân thaät cuûa chuùng sanh. Tröôùc khi chæ ra caùi thaät, ñöùc Phaät phaù moïi laàm chaáp nhöõng thöù hö giaû. Môû ñaàu vaøo cuoäc ñoái thoaïi, ñöùc Phaät hoûi Toân giaû A-nan lyù do gì ñi xuaát gia. Toân giaû A-nan thöa raèng: "Vì öa thích thaân ba möôi hai töôùng toát cuûa Phaät neân phaùt taâm xuaát gia." Phaät hoûi A-nan: "Laáy caùi gì thaáy thaân ba möôi hai töôùng? Laáy caùi gì öa thích?" Toân giaû A-nan traû lôøi: "Do maét thaáy thaân Phaät, taâm sanh öa thích." Theá laø böôùc vaøo baûy choã hoûi taâm, khieán Toân giaû A-nan ñi ñeán taän cuøng choã chaáp, quaû nhieân taâm aáy khoâng thaät. Keá Phaät chæ caûnh vaø thaân laø töôùng dao ñoäng sanh dieät, maø taùnh thaáy chöa bao giôø dao ñoäng. Töø ñaây Phaät vöøa phaù chaáp giaû, ñoàng thôøi chæ caùi thaät. Caùi giaû laø thaân vaø caûnh, caùi thaät laø taùnh thaáy. Cho ñeán "taùm thöù traû veà" (baùt hoaøn) cuõng coát chæ tieàn traàn hö giaû, taùnh thaáy chaân thaät. Keå caû nguõ aám, thaäp baùt giôùi, thaát ñaïi ñeàu laø töôùng hö giaû, theo nghieäp öùng hieän, goác töø Nhö Lai taïng löu xuaát. Nhö Lai taïng laø theå chaân thaät, ví nhö maët traêng thaät. Taùnh thaáy gaàn keà caùi chaân thaät aáy, song chöa hoaøn toaøn thaät, ví nhö maët traêng thöù hai, do aán con maét thaáy. Ñeán ñaây, Toân giaû A-nan nhaän ra ñöôïc baûn taùnh, noùi keä trình baøy sôû ngoä. Phaàn tu chaùnh, Phaät chæ roõ saùu caên laø nhaân luaân hoài, saùu caên cuõng laø nhaân giaûi thoaùt. Trong saùu caên choïn moät caên vieân thoâng, tu haønh choùng thaønh ñaïo. Ví nhö caùi khaên coù saùu guùt, moät guùt môû, saùu guùt ñoàng thôøi xoå ra. Keá Phaät baûo hai möôi laêm vò thaùnh trình baøy choã tu chöùng cuûa mình. Roát sau Phaät daïy Boà-taùt Vaên Thuø choïn löïa caên naøo vieân thoâng vaø phuø hôïp vôùi coõi naøy. Boà-taùt Vaên Thuø choïn qua, sau cuøng thöøa nhaän "nhó caên" laø vieân thoâng hôn caû. Ñaây laø loái tu "Phaûn vaên vaên töï taùnh" cuûa Boà-taùt Quaùn Theá AÂm. Yeáu ñieåm tu haønh cuûa Boà-taùt Quaùn Theá AÂm laø: "Ban ñaàu ôû trong caùi nghe, vaøo doøng queân caùi bò nghe. Choã vaøo ñaõ laëng leõ thì hai töôùng ñoäng tònh roõ raøng chaúng sanh. Nhö theá, tieán leân daàn daàn, caùi hay nghe vaø bò nghe ñeàu maát, cuõng khoâng truï choã maát. Caùi naêng giaùc vaø sôû giaùc khoâng. Caùi khoâng giaùc hoaøn toaøn troøn, khoâng vaø sôû khoâng ñeàu dieät. Sanh dieät ñaõ dieät thì tòch dieät hieän tieàn". Boà-taùt Vaên Thuø khuyeán khích ñaïi chuùng vaø A-nan raèng: "Xoay cô quan nghe cuûa oâng, trôû laïi nghe taùnh nghe cuûa mình, thaønh töïu taùnh nghe laø ñaïo Voâ thöôïng. Vieân thoâng thaät nhö theá. Ñaây laø con ñöôøng vaøo cöûa Nieát-baøn cuûa chö Phaät nhö soá vi traàn…" Loái tu "Phaûn vaên vaên töï taùnh" coù laém ngöôøi hieåu sai laàm, tu khoâng tieán, trôû laïi thaønh beänh. Bôûi vì cöù nghó raèng xoay caùi nghe trôû laïi taùnh nghe cuûa mình, roài hoï ngoài yeân nghe trôû laïi trong hoâng ngöïc, laâu ngaøy thaønh thoå huyeát. Chöõ "phaûn" ôû ñaây coù nghóa laø ngöôïc laïi, thay vì töø thuôû naøo ñeán giôø, chuùng ta thaû xuoâi caùi nghe chaïy theo aâm thanh, coù aâm thanh laø coù nghe, khoâng aâm thanh cho laø khoâng nghe, queân maát taùnh nghe thöôøng coøn cuûa mình. Nay ñaây, moãi khi nghe aâm thanh, chuùng ta bieát mình coù taùnh nghe, bao nhieâu aâm thanh lieân tuïc beân tai, ta khoâng chaïy theo chuùng, chæ nhôù mình ñang coù taùnh nghe, nghe taát caû. Nhôù taùnh nghe laø khoâng nhôù thanh traàn. Taùnh nghe thì thöôøng haèng, thanh traàn vì ñoäng tònh neân sanh dieät. Haèng nghe laø giaùc tri, chính noù hieän töôùng cuûa taùnh giaùc. Soáng vôùi taùnh nghe laø soáng vôùi hieän töôùng cuûa taùnh giaùc chaân thaät, neân goïi laø con ñöôøng vaøo cöûa Nieát-baøn. Troïn ngaøy chuùng ta ñi ñöùng naèm ngoài coù bao nhieâu aâm thanh vang tai, chuùng ta chæ vui veû nheï nhaøng nhôù mình coù taùnh nghe ñang nghe moïi aâm thanh. Khi toïa thieàn cuõng theá, töø tieáng tích taéc ñoàng hoà, tieáng thaèn laèn chaéc löôõi, tieáng gioù rì raøo beân ngoaøi…, chuùng ta ñeàu nghe, maø chæ nhôù mình ñang coù taùnh nghe, chôù khoâng chaïy theo tieáng ñeå phaân bieät. Ñaây laø thuaät "Phaûn vaên vaên töï taùnh". Chaúng nhöõng nghe thoâi, maø caû thaáy, ngöûi, neám, xuùc chaïm ñeàu coù theå "phaûn vaên" ñöôïc heát. Ñoù laø loái tu "Töï taùnh thanh tònh thieàn" cuûa Thieàn toâng. Soáng vôùi taùnh nghe cuûa chuùng ta, töùc laø trôû veà nguoàn giaùc, neân goïi laø "vaøo doøng" (nhaäp löu). Haèng nhôù taùnh nghe thì lô laø vôùi aâm thanh, goïi laø "queân caùi bò nghe" (vong sôû). Soáng thuaàn thuïc vôùi taùnh nghe roài thì hai töôùng ñoäng tònh chaúng sanh. Cho ñeán naêng giaùc sôû giaùc ñeàu khoâng, moïi thöù ñoái ñaõi döùt baët, chæ coøn moät taùnh giaùc tòch tónh nhö nhö. Theá laø ñaït ñaïo vieân maõn. Tuy nhieân nhö theá, cuõng caàn coù phaàn trôï giuùp môùi choùng vieân thaønh. Phaàn tu phuï, chaùnh yeáu laø trôû veà taùnh giaùc, song nhôø coù söï phuï trôï ñeå voâ minh vi teá choùng saïch. Trong kinh phaàn phuï daïy phaûi gìn giöõ giôùi luaät. Coù giöõ giôùi luaät ngöôøi tu thieàn môùi vieân maõn quaû giaûi thoaùt. Neáu tu thieàn maø khoâng coù giôùi luaät, tuøy söï tu haønh cao thaáp, hoaëc sanh laøm quæ thaàn, hoaëc sanh vaøo caùc coõi trôøi. Tu thieàn maø coù giôùi luaät laø ñi ñuùng ñöôøng cuûa ñöùc Phaät daïy, sôùm muoän gì cuõng ñeán Phaät quaû. Neáu ngöôøi tu coù nhieàu ma chöôùng, Phaät daïy coù theå trì thaàn chuù Laêng Nghieâm phuï giuùp cho ma chöôùng choùng tieâu. Bieát ma: Sau cuøng boä kinh, Phaät noùi veà nguõ aám ma. Ngöôøi tu thieàn vöôït qua moãi aám coù möôøi thöù ma laøm chöôùng ngaïi. Ma aáy voán töø söï tu haønh daèn eùp cuûa thieàn giaû maø phaùt hieän. Thieàn giaû kheùo thaáy nhöõng caûnh laï, töï bieát ñöøng chaáp thì caûnh aáy ñeàu laø toát, khôûi chaáp mình ñaõ ñöôïc ñaïo, chöùng thaùnh v.v… laø rôi vaøo löôùi cuûa ma. Toùm laïi, ñöôøng loái tu haønh trong kinh Laêng Nghieâm laáy Thieàn laøm caên baûn. Song muoán tu thieàn tröôùc phaûi ñoán ngoä sau môùi tieäm tu. Quaû nhieân kieán taùnh khôûi tu cuûa Thieàn cuøng ñoán ngoä tieäm tu cuûa Kinh roõ raøng khoâng coù hai phaùp. * |
||
