| 
       
      HAÏT CHUOÃI 
      MOÄNG, NGAØY QUA MAÁT 
      
      NGHIEÄP 
      THIEÄN AÙC COØN
      
      TAÁT 
      NIEÂN AÁT MAÕO 1975 
      
                  Chuùng 
      toâi thöôøng noùi vôùi quí vò moãi moät ngaøy qua laø laàn ñi moät haït 
      chuoãi, roài ngaøy khaùc tôùi laø laàn ñi moät haït chuoãi. Nhö vaäy hoâm 
      nay laø cuoái naêm AÁt Maõo. Chuùng ta ñaõ laàn ñöôïc bao nhieâu haït 
      chuoãi roài? Töùc laø laàn heát ba traêm naêm möôi maáy haït. Vì thaùng 
      thieáu neân khoâng ñuû ba traêm saùu möôi maø chæ coù ba traêm naêm möôi 
      maáy haït chuoãi. Quí vò thaáy maáy haït chuoãi laàn qua roài, noù coøn 
      hay khoâng? Taát caû quí vò nhôù oân laïi xem, töø ñaàu naêm chuùng ta 
      ñoùn Giao thöøa, leã Phaät ngaøy moàng moät Teát. Giôø ñaây ñoùn giao 
      thöøa nöõa, nhö ba traêm naêm möôi maáy ngaøy qua kieåm ñieåm laïi ñoái 
      vôùi chuùng ta noù coøn hay khoâng? Taát caû nhöõng ai muoán oân laïi thì 
      chæ coøn nhôù mang maùng ôû trong kyù öùc cuûa mình, chöù thöïc teá thì 
      khoâng coøn, chæ thaáy hieän giôø. Maø bao nhieâu ngaøy qua roài maát nhö 
      vaäy, taát caû qua roài maát hay coøn caùi gì? 
      
                  Tuy 
      nhieân ngaøy qua chuùng ta tìm laïi khoâng ñöôïc, chaúng khaùc nhöõng haït 
      chuoãi moäng chuùng ta laàn qua roài maát khoâng coøn tìm laïi ñöôïc haït 
      naøo. Nhöng maø trong ba traêm naêm möôi maáy ngaøy qua chuùng ta ñaõ gaây 
      nhöõng haän thuø; ñaõ vay nôï tieàn baïc cuûa nhöõng keû khaùc. Ñeán ngaøy 
      choùt cuûa moät naêm vaø ngaøy mai sang naêm môùi, nhöõng oaùn thuø ñoù, 
      tieàn baïc cuûa caûi ta vay möôïn ñoù coù phaûi traû hay khoâng? Tuy maáy 
      traêm ngaøy qua chuùng ta tìm laïi khoâng ñöôïc, nhöng nhöõng caùi gì 
      chuùng ta ñaõ taïo, hoaëc laø vay möôïn tieàn baïc cuûa caûi hoaëc laø 
      gaây oaùn thuø vôùi keû naøy ngöôøi noï, sang naêm nhöõng caùi ñoù coù 
      maát chöa? Hay laø ngöôøi ta seõ ñem haän khaùc traû laïi cho mình. Nhö 
      vaäy chuùng ta thaáy neáu moät naêm qua, ngaøy thaùng troâi qua noù khoâng 
      döøng laïi, nhöng nhöõng caùi vay möôïn, caùi haän thuø, chuùng ta ñaõ 
      gaây thì naêm môùi khoù maø maát. Hoaëc ngöôïc laïi, neáu moät naêm qua 
      chuùng ta ñaõ cho ngöôøi vay möôïn hoaëc chuùng ta gieo coâng ñöùc vôùi 
      nhöõng ngöôøi chung quanh, sang naêm tôùi, nhöõng ngöôøi ñoù coù traû hay 
      laø queân aân ñöùc chuùng ta ñaõ gieo? Chaéc chaén khoâng queân. Nhö vaäy 
      quí vò thaáy moãi ngaøy qua roài maát, nhöng nghieäp chuùng ta ñaõ taïo 
      hoaëc thieän hoaëc aùc chöa maát haún. Ñoù laø nhìn ngay hieän taïi thöïc 
      teá cuoäc soáng sanh dieät cuûa chuùng ta. Thôøi gian troâi qua khoâng 
      döøng, nhöng vieäc thieän aùc gaây ra roài cuõng khoù maø maát. 
      
                  Ngöôøi 
      Phaät töû tu haønh treân phöông dieän sô cô, chuùng ta phaûi nghó ñeán 
      ngaøy qua khoâng tìm laïi ñöôïc nhöõng vieäc laønh vieäc döõ ngaøy ñoù 
      khoâng maát. Duø coù traûi qua möôøi naêm, hai möôi, ba möôi naêm roài 
      naêm baûy möôi naêm ñeán ngaøy chuùng ta ra ñi, töùc laø caùi phuùt choùt 
      boû thaân tieàn aám sang thaân trung aám tôùi thaân haäu aám, nghieäp 
      thieän aùc haõy coøn. Neáu kieåm ñieåm laïi naêm saùu möôi naêm ñaõ soáng, 
      thôøi gian naêm saùu möôi naêm ñaõ troâi qua khoâng tìm laïi ñöôïc. Cuõng 
      nhö hoâm nay ñeán giao thöøa, nhìn laïi ba traêm naêm möôi maáy ngaøy 
      troâi qua chuùng ta khoâng vôùt laïi ñöôïc ngaøy naøo heát. Khi chuùng ta 
      saép haáp hoái boû thaân naøy ñeå sang thaân khaùc, giôø phuùt aáy cuõng 
      nhö ñeâm giao thöøa naøy, taát caû caùi gì trong moät ñôøi chuùng ta ñaõ 
      soáng naêm baûy möôi naêm ñaõ maát, nhöng vieäc thieän aùc chuùng ta 
      khoâng phaûi laø tieâu haún. Vaøo giôø phuùt ra ñi chuùng ta khoâng tìm 
      ñöôïc thôøi gian ñaõ soáng qua, nhöõng vieäc ñaõ taïo neáu laø vieäc döõ 
      seõ höôùng daãn chuùng ta sang cuoäc ñôøi khaùc chòu ñau khoå. 
      
                  Vì chuùng 
      sanh ñöông gaây taïo neân Phaät luoân nhaéc nhôû vaø khuyeân chuùng ta 
      thöùc tænh taïo nhöõng vieäc laønh. Duø ñôøi naøy coù khoå maø bieát gaây 
      nghieäp laønh thì ñôøi sau ñöôïc an vui. Ñoù laø phöông höôùng cuûa ngöôøi 
      coøn ñi trong luaân hoài. 
      
                  Chuùng ta 
      coøn ñi trong luaân hoài thì neân choïn con ñöôøng luaân hoài thieän töùc 
      laø ñi leân chôù ñöøng choïn luaân hoài aùc ñeå roài phaûi ñi xuoáng. 
      Cuõng nhö hieän taïi chuùng ta phaûi dôøi choã ôû, neân dôøi choã coù 
      tieän nghi, coù ñaày ñuû phöông tieän sanh soáng deã daøng, chôù khoâng 
      neân tìm choã khoå ñau phaûi ñoùi reùt v.v... Ñoù laø chuùng ta khoân 
      ngoan bieát löïa, saép ñaët cho moät cuoäc soáng hieän taïi vaø cuoäc 
      soáng cuûa töông lai. Baèng khoâng, chuùng ta cöù muø muø mòt mòt khoâng 
      bieát thieän khoâng bieát aùc. Roài cöù nhö vaäy qua ngaøy, taïo khoâng 
      bieát bao nhieâu toäi loãi, ñeán ngaøy cuoái cuøng phaûi mang nghieäp ñen 
      toái, chòu ñoïa trong coõi haéc aùm. Ñoù laø nhöõng ngöôøi thaät ñaùng 
      thöông, chòu ñau khoå khoâng bieát ñeán ñôøi naøo ra khoûi. 
      
                  Chuùng 
      toâi ñaõ noùi theo chieàu sanh dieät cho quí vò thaáy. Chuùng ta coøn ôû 
      trong luaân hoài thì chuùng ta neân choïn con ñöôøng ñi saùng suûa an 
      laønh hôn, thôøi gian qua laø khoâng trôû laïi. Tuy vaäy nghieäp ñaõ taïo 
      thì khoâng bao giôø maát. Cho neân trong kinh Nhaân Quaû Phaät noùi: 
      
                  
                  Giaû söû baù thieân kieáp 
      
                  
                  Sôû taùc nghieäp baát vong 
      
                  
                  Nhaân duyeân hoäi ngoä thôøi 
      
                  
                  Quaû baùo hoaøn töï thoï 
      
                  Nghóa 
      laø: Giaû söû mình taïo nghieäp traûi qua traêm ngaøn kieáp ñi nöõa, 
      nghieäp baùo cuõng khoâng maát. Nghieäp ñoù töùc laø nghieäp laønh, 
      nghieäp döõ ñaõ gaây. Khi duyeân hoäi ngoä töùc laø gaëp nhaân duyeân ñeán 
      roài thì phaûi gaùnh chòu quaû baùo chôù khoâng chaïy troán ñaâu ñöôïc. 
      Neáu chuùng ta bieát roõ nghieäp baùo roài, chuùng ta taïo ñöôïc nghieäp 
      laønh thì an höôûng vui, nhöõng caùi töï taïi. Baèng chuùng ta taïo 
      nghieäp döõ, ñoù laø goác ñau khoå, bò loâi cuoán trong voøng khoå ñau 
      maõi maõi. Ñoù laø giai ñoaïn ñaàu cuûa vieäc tu haønh. 
      
                  Ñeán ñaây 
      chuùng ta tieán leân moät böôùc nöõa. Chuùng ta ñaõ töï bieát moãi ngaøy 
      qua laø moät haït chuoãi moäng laàn qua keõ tay roài khoâng coøn nöõa. Cöù 
      moãi ngaøy qua roài, thì maát. Nhö vaäy keát thuùc cuûa cuoäc ñôøi chaúng 
      qua laø moät giaác moäng daøi. Khoâng coù gì heát. Neáu tính nhöõng ngaøy 
      moäng nhoû, roài nhieàu ngaøy moäng ngaén keát laïi thaønh moät moäng 
      daøi, goïi laø thaùng, roài möôøi hai thaùng, thaønh moäng daøi hôn laø 
      moät naêm. Ba möôi hoaëc naêm baûy möôi naêm keát thuùc laïi thaønh moät 
      tröôøng ñaïi moäng. Töùc laø moäng daøi cuûa moät cuoäc ñôøi. Trong moät 
      kieáp moäng nhö vaäy, neáu chuùng ta khoâng thöùc tænh bieát noù laø 
      moäng, cöù töôûng laø thaät, chaïy theo nghieäp taïo khoå ñôøi ñôøi khoâng 
      heát. 
      
                  Ñoù laø 
      caùi meâ laàm cuûa chuùng ta. Vì vaäy cho neân ñöùc Phaät luùc naøo cuõng 
      nhaéc baûo chuùng ta phaûi bieát roõ cuoäc soáng khoâng thaät, thôøi gian 
      khoâng thaät. Moãi moät ngaøy qua roài maát, khoâng ai keùo laïi ñöôïc, 
      giöõ laïi ñöôïc. Noùi moät caùch gaàn hôn heát laø moät tích taéc ñoàng 
      hoà ñi qua roài khoâng trôû laïi. Thôøi gian troâi vuøn vuït khoâng döøng. 
      Cuoäc soáng cuûa chuùng ta thì cöù tieán tôùi, tieán thaúng tôùi choã 
      cuoái cuøng laø cheát. Khoâng ai döøng ñöôïc, khoâng ngöôøi naøo coù theå 
      duy trì kieáp soáng khi duyeân ñaõ maõn. Moãi moät cuoäc soáng laø thoâi 
      thuùc mình ñeán caùi cheát. Quí vò moãi saùng thöùc daäy, thöû tìm laïi 
      caùi ngaøy hoâm qua cuûa mình xem noù ôû ñaâu? Nhöõng caùi gì qua roài 
      khoâng theå tìm ñöôïc, roõ raøng thôøi gian qua khoâng tìm laïi ñöôïc 
      nöõa. Chuùng ta coøn maéc keït trong thôøi gian thì chuùng ta phaûi quí 
      tieác thôøi gian. Chuùng ta caàn noã löïc laøm caùi gì lôïi ích cho mình 
      cho chuùng sanh ñeå khoûi maát thì giôø voâ ích. Ñoù laø khi chuùng ta 
      coøn cuoäc trong thôøi gian. 
      
                  Neáu 
      chuùng ta coù caùi nhìn thaáu ñaùo roõ raøng bieát thôøi gian huyeãn hoùa, 
      nhö toâi noùi laø nhöõng haït chuoãi moäng hay laø nhöõng haït chuoãi 
      nöôùc thì chuùng ta cuõng ngay nôi thôøi gian huyeãn hoùa ñoù tìm cho 
      ñöôïc caùi leõ chaân thaät, caùi khoâng coøn sanh dieät, khoâng coøn maéc 
      keït, khoâng coøn bò loâi cuoán trong doøng sanh dieät cuûa thôøi gian... 
      Nhö vaäy chuùng ta môùi laø ngöôøi thoaùt ra khoûi voøng sanh töû. Baèng 
      khoâng nhö vaäy thì chuùng ta bò cuoán troâi maõi trong doøng thôøi gian. 
      Vì vaäy neân trong nhaø Phaät, coù khi ñöùc Phaät chuù troïng thôøi gian 
      voâ cuøng. Ngaøi nhaéc chuùng ta luùc naøo cuõng phaûi quí tieác thôøi 
      gian. Coù khi Ngaøi noùi thôøi gian laø caùi voâ nghóa, thôøi gian khoâng 
      coù thaät. Tuøy choã maø Ngaøi ñaùnh giaù thôøi gian. Neáu tính theo 
      chieàu sanh dieät thì thôøi gian raát laø quí baùu, lôïi duïng thôøi gian 
      ñeå chuùng ta taïo taát caû phöôùc laønh. Coøn ñöùng veà chieàu voâ sanh, 
      thì thôøi gian bieán thaønh voâ nghóa. Noù khoâng coù giaù trò gì. Vì 
      chính thôøi gian laø nhöõng haït chuoãi moäng nhö toâi thöôøng keå cho quí 
      vò nghe veà baø coâng chuùa ñoøi xaâu chuoãi nöôùc. Chuùng ta ñöøng daïi 
      khôø nhö baø coâng chuùa ñoù nöõa laø cöù ñoøi cho ñöôïc xaâu chuoãi nöôùc 
      ñeå ñeo voâ coå. Nhöng tôùi bao giôø môùi xaâu ñöôïc xaâu chuoãi nöôùc. 
      Neáu baø ñöùng tröôùc nhöõng haït nöôùc loùng laùnh, baø ñöa tay ra naém, 
      thì naém ñöôïc chöøng maáy haït? Vöøa naém noù noù ñaõ loøn döôùi keõ tay 
      roài rôi maát. Nhö vaäy nhöõng haït nöôùc kia, noù loùng laùnh ñeïp thaät. 
      Nhöng ôû xa maø nhìn thì noù ñeïp, baèng khi naém noù ôû tay roài, thì noù 
      loøn qua keõ tay vaø bieán maát. Caøng naém baét, chæ moûi meät, nhoïc 
      nhaèn thoâi chöù khoâng naém ñöôïc caùi gì. 
      
                  Neáu 
      chuùng ta cöù daïi khôø chaïy theo thôøi gian mong moûi naém baét nhöõng 
      caùi gì maø ta cho laø haïnh phuùc baèng nhöõng phaùp sanh dieät ôû theá 
      gian, thì nhöõng haïnh phuùc ñoù luoàn qua keõ tay cuõng nhö laø giaác 
      moäng hay laø nhöõng haït söông, nhöõng caùi boùng vaäy thoâi. Khoâng coù 
      gì thaät. 
      
                  Baø coâng 
      chuùa sau khi naém baét nhöõng haït nöôùc loùng laùnh ñoù maø khoâng ñöôïc 
      haït naøo heát môùi chaùn cheâ roài xin vôùi vua cha moät xaâu chuoãi 
      thaät. Baø ñöôïc vua cha cho moät xaâu chuoãi kim cöông. Vaø töø ñoù veà 
      sau baø coâng chuùa khoâng coøn mô xaâu chuoãi nöôùc nöõa, vì baø quaøng 
      xaâu chuoãi kim cöông ñôøi ñôøi. 
      
                  Chuùng ta 
      cuõng nhö vaäy. Tröôùc khi chuùng ta bieát haïnh phuùc cuûa nhaân gian laø 
      caùi sanh dieät laø caùi aûo aûnh, chuùng ta coá naém baét noù thì noù 
      luoàn qua keõ tay khoâng bao giôø coøn ôû vôùi chuùng ta phuùt giaây naøo. 
      Bieát ñöôïc nhö vaäy, thaáy roõ nhö vaäy, chuùng ta môùi trôû laïi tìm 
      caùi chaân thaät maø ñöùc Phaät ñaõ chæ daïy. Tìm ñöôïc caùi maët chaân 
      thaät ñoù roài, töùc laø chuùng ta ñöôïc xaâu chuoãi kim cöông, chuùng ta 
      mang maõi maõi beân mình maø khoâng bao giôø tan naùt. Töø caùi giaû 
      chuùng ta chuyeån sang caùi thaät, töø caùi sanh dieät böôùc vaøo coõi voâ 
      sanh. Nhö vaäy ñoù môùi laø ngöôøi bieát tænh giaùc. Tænh giaùc ñöôïc caùi 
      giaû khoâng coøn meâ laàm nöõa. Ngöôøi bieát ñöôïc caùi thaät soáng trôû 
      veà vôùi noù, ñoù laø ngöôøi tu theo ñaïo giaùc ngoä. 
      
                  Chuùng ta 
      giaùc ngoä caùi gì? 
      
                  - Giaùc 
      ngoä caùi giaû laâu nay töôûng laø thaät. Nhaän ra caùi thaät maø laâu nay 
      bò boû queân. Caùi thaät laâu nay mình bò boû queân, roài ñi tìm kieám. 
      Trong khi mình boû queân caùi thaät chaáp caùi giaû cho noù laø thaät laø 
      meâ. Bieát ñöôïc caùi giaû goïi ñoù laø giaùc. Ngöôøi hieåu ñaïo Phaät 
      roài raát laø ñôn giaûn, khoâng coù caùi gì caàu kyø huyeàn bí xa laï 
      heát, maø chæ thaáy roõ ngay nôi mình caùi naøo giaû caùi naøo thaät. Caùi 
      giaû maø laâu nay mình laàm, mình chaáp nhaän noù laø mình, laø ta ñoù, 
      giôø ñaây mình thaáy noù laø hö giaû. Ñoù laø chuùng ta ñaõ giaùc ngoä. 
      Giaùc ngoä ñöôïc phaàn thöù nhaát. Qua caùi giaû ñoù chuùng ta tìm ñöôïc 
      caùi thaät, noù ñöông aån naùu trong caùi giaû. Ñoù laø chuùng ta ñaõ 
      giaùc ngoä qua giai ñoaïn thöù hai. Chuùng ta tieán thaúng vaøo con ñöôøng 
      giaùc ngoä vieân maõn khoâng coù sai laïc. 
      
                  Taát caû 
      ngöôøi theá gian ñeàu ñi tìm caùi meâ laàm. Meâ laàm cho caùi giaû laøm 
      thaät. Chính chuùng ta cuõng laø naïn nhaân ñoù. Taát caû quí vò keå caû 
      toâi nöõa, coù thaáy caùi giaû laøm thaät hay khoâng? Taïi sao thaáy caùi 
      giaû laøm thaät? Nhö thaân töù ñaïi chuùng ta ñang mang ñaây laø thaät hay 
      giaû? Coù ai ñoäng tôùi noù mình coù öng hay khoâng? Bình thöôøng luùc 
      tænh taùo thì thaáy töù ñaïi naøy laø giaû hôïp, khoâng coù thaät. Vì neáu 
      thaät thì coøn hoaøi nhö moät khoái kim cöông, môùi goïi laø thaät. Nay 
      coøn mai maát, trong phuùt giaây laø tan naùt, caùi ñoù cuõng nhö laø boït 
      nöôùc chöù gì? Vì theá bieát noù laø giaû. Luùc bình tónh nghe Phaät daïy 
      bieát noù laø giaû, nhöng maø coù ai thoi moät thoi thì thaáy giaû hay 
      thaäät? Luùc ñoù laïi thaáy thaät. Taïi sao noù laø thaät? 
      
                  Nhö vaäy 
      laø sao? Taïi sao mình bieát noù giaû khi mình bình tónh? Ñeå thaáy roõ 
      raèng khi chuùng ta bình tónh thì trí tueä saùng suoát thaáy noù hö giaû. 
      Khi bò caùi gì phaûn öùng maïnh laøm cho noù ñau ñôùn thì luùc ñoù caùi 
      bình tónh maát ñi, trí tueä khoâng coøn nöõa, baûn ngaõ si meâ phaùt hieän 
      ra, roài caùi giaû töôùng mình thaáy noù laø thaät. Bôûi thaáy thaät neân 
      môùi aên thua tranh giaønh vôùi ngöôøi ta roài taïo nghieäp. Cho neân ta 
      theo ñaïo Phaät laø phaûi giöõ bình tónh. Coù bình tónh môùi saùng suoát, 
      maø coù saùng suoát môùi khoûi laàm. Khoûi laàm caùi giaû laøm thaät. 
      Thieáu bình tónh thì bò meâ laàm. Ñoù laø ñieàu caên baûn. Khi chuùng ta 
      nghe Phaät daïy, nghe quí Thaày giaûng thì coi nhö tænh heát roài, coi nhö 
      mình laø thaùnh nhaân roài, nhöng ñuïng vieäc vôùi theá gian thì mình laø 
      phaøm phu haún. Ñoù laø chuùng ta chæ bình tónh ñöôïc khi voâ söï, khi coù 
      söï laø meâ. Ñoù laø ñieåm toâi nhaán maïnh nhaát hoâm nay. 
      
                  Chuùng ta 
      phaûi laøm sao khi höõu söï coi nhö voâ söï. Ñoù laø caùi thieát yeáu. Ñoù 
      môùi laø caùi söùc maïnh cuûa ngöôøi tu haønh. Khi vaéng veû laëng leõ thì 
      chuùng ta tænh taùo, thaáy caùi naøo giaû caùi naøo thaät raønh reõ, nhöng 
      khi ñuïng vieäc, trí tueä ñoù maát ñi, chuùng ta laïi noåi saân leân roài 
      chaáp caùi giaû thaønh thaät. Ngaøi Vónh Gia noùi: “Giaû söû voøng löûa 
      quay treân ñænh, ñònh tueä vaãn troøn saùng khoâng maát.” 
      
                  Nhö vaäy 
      môùi thaät laø tænh ngoä. Coøn mình tænh khi laëng leõ vaéng veû, khi oàn 
      naùo thì mình meâ. Caùi ñoù chöa phaûi laø thaät tænh. Taát caû chuùng ta 
      ai cuõng coù theå bieát ñöôïc heát. 
      
                  Moät laø 
      thieáu söï höôùng daãn cuûa thaày cuûa baïn. 
      
                  Hai laø 
      thieáu yù chí cöông quyeát maõnh lieät ñeå noã löïc tu haønh. 
      
                  Do ñoù 
      khoâng giaùc noåi roài ôû maõi trong meâ. 
      
                  Raát 
      tieác raèng coù nhieàu ngöôøi caû ñôøi chöa bao giôø bieát ñöôïc caùi 
      thaân naøy laø hö giaû, hoï chæ bieát noù laø thaät, cho neân khi noùi noù 
      laø giaû hoï khoâng tin. Ñoù laø vì hoï thieáu söï höôùng daãn cuûa thaày 
      baïn, cho neân hoï meâ. Coù ngöôøi ñöôïc thaày baïn höôùng daãn, vì thieáu 
      yù chí maõnh lieät neân khi nghe thì tænh, khi heát nghe thì meâ. Vaäy 
      chuùng ta nhaát laø hieän nay, phaûi quaû quyeát vaø can ñaûm ngay trong 
      khi chuùng ta bieát caùi ñoù laø giaû, caùi kia laø thaät. Quaû quyeát 
      raèng caùi naøy laø giaû khoâng bao giôø meâ noù. Caùi kia laø thaät ñöøng 
      bao giôø boû noù. Ñöøng meâ caùi giaû vaø ñöøng boû caùi thaät ñeå haèng 
      soáng vaø coá gaéng soáng moãi ngaøy moãi huaân, moãi ngaøy taäp, laâu 
      ngaøy môùi thuaàn thuïc, töï nhieân chuùng ta cuõng nhö ngaøi Vónh Gia khi 
      Ngaøi noùi: Duø coù voøng löûa xoay treân ñaàu, ñònh tueä Ngaøi cuõng 
      khoâng maát. Cho neân choã quan troïng maø chuùng ta phaûi thaáy laø taâm 
      chuùng ta deã xao xuyeán luùc oàn naùo. Baây giôø mình phaûi noã löïc 
      theâm, laøm sao khi xao xuyeán maø chuùng ta vaãn cöôøi. 
      
                  Ví duï 
      cuï theå laø khi xöa môùi taäp ngoài thieàn nhaát laø khoaûng taùm chín 
      giôø toái. Coù nhöõng caùi loa ôû döôùi voïng leân nuùi caùc baøi haùt, 
      caùc baøi ca laûnh loùt, luùc ñoù thieàn taâm bò phaân taùn. Chuùng ta noã 
      löïc höôùng daãn noù, noã löïc keàm haõm noù, laàn laàn seõ laøm chuû noù. 
      Ñeán luùc naøo ñoù, tieáng ca haùt khoâng coøn ñuû haáp daãn nhö xöa nöõa. 
      Thaáy khoâng? Keát quaû roõ raøng nhö theá, chöùng minh raèng neáu caùi gì 
      chuùng ta noã löïc coá gaéng thì seõ vöôït qua, khoâng coøn bò leä thuoäc 
      nöõa. Mình töôûng raèng mình ngoài thieàn trong choã yeân thì ñöôïc yeân, 
      khi coù ñoäng chaïy theo tieáng ñoäng, roài mình caûm thaáy tieáng ñoäng 
      seõ loâi mình ñi, khoâng bao giôø mình thaéng noù. Ñöøng töôûng nhö vaäy. 
      Mình phaûi tin töôûng quaû quyeát raèng khi ñoäng chuùng ta vaãn laøm chuû 
      ñöôïc. Ngaøy nay laøm chuû moät phaàn, ngaøy mai laøm chuû moät phaàn, 
      nhieàu ngaøy nhö vaäy, roài ngaøy naøo ñoù taát caû tieáng ñoäng ñeàu voâ 
      nghóa ñoái vôùi chuùng ta. Ñoù laø leõ chaân thaät chôù khoâng phaûi toâi 
      bòa ñaët. Taát caû chuùng ta neáu coá gaéng nhö vaäy thì taát caû tieáng 
      ñoäng seõ voâ nghóa khi chuùng ta laøm chuû hoaøn toaøn. Toâi noùi ví duï 
      nhoû, ngoaøi ra nhöõng vieäc lôùn cuõng nhö vaäy. 
      
                  Giaû söû 
      chuùng ta ôû trong caûnh ngoä naøo khaét khe maáy hay laø oàn naùo maáy ñi 
      nöõa, mieãn taâm hoàn chuùng ta laøm chuû ñöôïc, toâi tin raèng ai cuõng 
      tu ñöôïc heát. Hoài chuùng ta raûnh rang thì chuùng ta ngoài thieàn, luùc 
      chuùng ta baän roän hoaëc cuoác coû hoaëc troàng rau chuùng ta cuõng tu 
      ñöôïc nhö vaäy chuùng ta thaáy luùc naøo mình cuõng tu ñöôïc, luùc ñoù 
      thaáy mình vui veû khoâng thieät thoøi gì heát. Baèng cho raèng ngoài 
      thieàn môùi tu ñöôïc; cuoác raãy khoâng tu ñöôïc thì seõ thaáy thieät 
      thoøi. Bôûi vì coù ngaøy khoâng ngoài thieàn ñöôïc giôø naøo, nhö vaäy 
      ngaøy ñoù khoâng tu sao? Cuoác raãy maø tu ñöôïc thì khoâng thieät thoøi 
      tí naøo heát. Thay vì ngaøy xöa ngoài moät ngaøy ba tieáng ñoàng hoà, baây 
      giôø cuoác raãy saùu tieáng tu luoân, thì mình lôøi ñöôïc theâm ba tieáng 
      nöõa. Phaûi vaäy khoâng? Nhö vaäy mình coù thieät thoøi chuùt gì ñaâu. Ñoù 
      laø caùi maø chuùng ta hieän nay phaûi taäp noã löïc nhö vaäy. Laøm sao 
      trong caùi tu cuûa chuùng ta khoâng vì hoaøn caûnh maø noù chöôùng ngaïi. 
      Ñoù laø caùi thieát yeáu. 
      
                  Tuy 
      nhieân luùc ñaàu phaûi chaáp nhaän raèng, mình ñang ngoài trong yeân maø 
      coù tieáng ñoäng thì theá naøo cuõng bò xao xuyeán. Trong khi xao xuyeán 
      ñoù chuùng ta noã löïc moãi ngaøy, noã löïc caøng ngaøy caøng laâu, tieáng 
      ñoäng seõ voâ nghóa vôùi chuùng ta. Ñeán chöøng ñoù chuùng ta môùi töï 
      taïi tröôùc taát caû tieáng ñoäng. Nhö vaäy chuùng ta ñöøng coù thoái 
      chuyeån vì coù tieáng ñoäng maø tu khoâng ñöôïc. Chuùng ta phaûi nghó ai 
      trong chuùng ta cuõng seõ ñöôïc thöû thaùch cuûa nhöõng tieáng ñoäng. Nhôø 
      tieáng ñoäng maø sau ñoù khoâng bò chöôùng. Ñoù laø ñieàu caàn phaûi noã 
      löïc. Neáu noã löïc ñöôïc nhö vaäy roài thì sau quí vò seõ cöôøi, nhôù 
      hoài xöa tieáng ñoäng laø caùi chöôùng cuûa mình, baây giôø coù tieáng 
      ñoäng mình ngoài cuõng hay. Nhö vaäy mình khoâng thaáy buoàn thaáy sôï 
      thaáy naûn gì  heát. Ñoù laø toâi nhaéc roõ choã thieát yeáu cuûa ngöôøi 
      tu. 
      
                  Taát caû 
      chuùng ta roõ ñaâu laø meâ. Meâ caùi gì? Nhö khi naõy toâi ñaõ noùi moät 
      laàn: Meâ laø laàm nhaän caùi giaû laøm thaät. Meâ laø vì chuùng ta chaïy 
      theo caùi giaû maø queân caùi thaät. Ngay nôi baûn thaân chuùng ta, chuùng 
      ta cöù chaáp voïng töôûng laøm taâm mình, chaáp töù ñaïi laøm thaân mình 
      roài cöù töôûng caû ngaøy caû thaùng caû naêm. Suoát ñôøi cöù chaïy theo 
      voïng töôûng, theo thaân töù ñaïi, lo baûo boïc  boài döôõng cho noù ñuû 
      thöù heát ñeå roài noù hoaïi. 
      
                  Giaû söû 
      quí vò coù troàng hai caùi caây, caây chuoái chaúng haïn. Khi quí vò 
      troàng noù troå boâng coù traùi, cho keát quaû nhö yù cuûa quí vò thì quí 
      vò môùi saên soùc. Neáu khi troàng maø noù eøo uoät, hö gaõy, bieát raèng 
      khoâng theå naøo cöùu ñöôïc, thì quí vò laøm sao? Thoâi thì boû lieàu cho 
      noù gaõy noù muïc. Khoâng theå giöõ ñöôïc thì phaûi boû lieàu. Nhöng caùi 
      thaân quí vò coù boû ñöôïc khoâng? Ai cuõng bieát khoâng giöõ ñöôïc maø 
      khoâng daùm buoâng noù. Phaûi vaäy khoâng? Bieát caùi khoâng bao giôø giöõ 
      ñöôïc maø bao giôø cuõng coá giöõ. Thôû thoi thoùp saép taét thôû maø 
      cuõng noùi coøn nöôùc thì coøn taùt. Khoâng bao giôø boû ñöôïc. Nhö vaäy 
      ñeå thaáy roõ raèng chuùng ta baùm vaøo noù, cho ñeán phuùt cuoái cuøng 
      cuõng coøn baùm. Baùm vaøo maø khoâng coù tí naøo baûo ñaûm heát maø vaãn 
      baùm. Khoâng phaûi toâi baûo quí vò coá tình boû noù, nhöng maø chuùng ta 
      mang noù nhö laø mang beø qua soâng. Nhôù chuùng ta nuoâi thaân naøy laø 
      keû ñeo beø qua soâng. Giöõa soâng noù coù hö coù ñöùt daây, thì chuùng ta 
      raøng noù laïi, khi tôùi bôø thì boû leân bôø. Khi tôùi bôø chuùng ta 
      khoâng thaáy noù quan troïng nöõa. Chuùng ta thaáy noù laø giaû, nhöng 
      caàn noù ñöa ñeán choã giaùc ngoä vieân maõn neân chuùng ta phaûi nöông 
      noù. Khi chuùng ta nöông noù thì phaûi bieát roõ noù laø caùi khoâng giöõ 
      ñöôïc, bieát roõ raøng nhö vaäy, ñöøng bao giôø queân. Khoâng thì cöù nhôù 
      noù laø thaät khoâng theå maát. Thaân nhaân cuûa chuùng ta cuõng theá. Quí 
      vò naøo ñoä naêm möôi tuoåi trôû leân kieåm ñieåm laïi coi coøn ñöôïc maáy 
      vò. OÂng coá coøn khoâng? OÂng noäi baø noäi coøn khoâng? Ba maù chöa 
      chaéc laø coøn. Phaûi vaäy khoâng? Nhö vaäy bieát lôùp ngöôøi tröôùc ñaõ 
      tan hoaïi, mình cuõng ñang tan hoaïi. Taïi sao khi ñoù cöù cho thaân naøy 
      laø thaät, caùi khoâng giöõ ñöôïc, bieát roài noù seõ tan hoaïi, maø mình 
      cöù cho laø thaät, coá baûo veä, gìn giöõ, taïo bao nhieâu cuõng vì noù. 
      Ñoù laø caùi laàm lôùn lao cuûa chuùng ta. Cho neân ngöôøi tænh giaùc 
      bieát roõ thaân naøy laø hö giaû nhaân duyeân hoøa hôïp khoâng thaät, keå 
      caû caùi voïng töôûng ñieân cuoàng cuûa mình. 
      
                  Quí vò 
      suy nghó ñieàu naøy, suy nghó vieäc noï. Caùi suy nghó ñoù laø ai suy 
      nghó? Mình suy nghó phaûi vaäy khoâng? Toâi ñaët caâu hoûi: Thí duï quí vò 
      ñang suy nghó ñieàu thieän, nghó giuùp ngöôøi naøy ngöôøi kia, cho raèng 
      caùi suy nghó thieän naøy laø mình. Moät laùt coù ai choïc töùc, mình 
      muoán haïi ngöôøi ñoù, thì caùi suy nghó aùc laø ai? Neáu caùi suy nghó 
      thieän laø mình, vaäy caùi suy nghó aùc laø ai? Roài moät laùt suy nghó 
      thaáy ngöôøi kia göông maët deã gheùt quaù. Gaëp ngöôøi khaùc thaáy göông 
      maët deã thöông. Vaäy thaáy deã thöông deã gheùt laø ai thaáy. Neáu nghó 
      thöông laø mình, nghó gheùt laø ai? Vaäy mình coù boán naêm thöù mình sao? 
      Caùi naøo cuõng mình thì caùi naøo laø mình thaät? 
      
                  Quí vò 
      nhìn roõ raøng moãi moät nieäm sanh dieät, sanh dieät voâ thöôøng, töøng 
      ñôït töøng ñôït nhö doøng nöôùc chaûy. Noù khoâng coù thaät. Môùi nieäm 
      thöông ñaây roài ñeán nieäm gheùt, nieäm buoàn nieäm giaän xen laãn nhau. 
      Caùi doøng sanh dieät chaäp choàng vôùi nhau khoâng thaät. Mình chaáp ñoù 
      laø taâm mình thaät. Chaáp caùi thaân töù ñaïi hö giaû laø thaät, chaáp 
      caùi taâm sanh dieät töøng ñôït, töøng ñôït laø thaät. Nhö vaäy chaáp caùi 
      sanh dieät hö giaû laø mình thì seõ ñi trong con ñöôøng naøo? Baùm vaøo 
      caùi  sanh dieät thì phaûi ñi trong sanh dieät. Sanh dieät töùc laø meâ. 
      Meâ thì dó nhieân mình phaûi ñi trong luaân hoài khoâng choái caõi gì 
      ñöôïc heát. Neáu chuùng ta cöù laàm chaáp voïng töôûng, cho ñoù laø mình, 
      chaáp thaân töù ñaïi naøy laø mình thì suoát ñôøi suoát kieáp khoâng bieát 
      bao nhieâu a-taêng-kyø kieáp mình môùi thoaùt khoûi luaân hoài. Chæ bao 
      giôø mình bieát quaû quyeát raèng caùi voïng töôûng ñoù laø hö giaû khoâng 
      thaät thì chöøng ñoù mình môùi tìm caùi chaân thaät. Nhö khi naõy toâi keå 
      chuyeän baø coâng chuùa naém baét nhöõng haït nöôùc. Naém baét noù luoàn 
      qua keõ tay khoâng ñöôïc haït naøo heát, chöøng ñoù baø môùi bieát nhöõng 
      haït nöôùc khoâng theå naém ñöôïc. Baø khoâng coøn ham meâ nhöõng haït 
      nöôùc nöõa, môùi ñoøi nhaø vua cho xaâu chuoãi kim cöông. Chöøng quaøng 
      xaâu chuoãi kim cöông vaøo coå môùi chaéc laø xaâu chuoãi thaät. Coøn bao 
      nhieâu haït nöôùc laáp laùnh maø mình baùm vaøo ñoù ñeàu laø hö giaû. 
      
                  Cuõng nhö 
      vaäy, khi naøo chuùng ta thaáy roõ thaân hö giaû naøy laø khoâng thaät, 
      voïng töôûng hö giaû khoâng thaät, bieát roõ noù khoâng thaät roài thì 
      böôùc qua giai ñoaïn thöù hai. Töùc laø tìm caùi chaân thaät trong caùi hö 
      giaû ñoù. Ñöôïc caùi thaät trong caùi hö giaû ñoù roài chuùng ta môùi 
      thaáy mình töø tröôùc ñeán giôø laø keû ngu si. Mình laàm caùi giaû laø 
      caùi thaät, roài boû queân caùi thaät. Cho neân trong kinh Phaät noùi: 
      “Chuùng ta coù hoøn ngoïc baùu coät trong cheùo aùo maø queân.” Queân hoøn 
      ngoïc trong cheùo aùo roài ñi aên xin, ñi ñaàu laøng xoù chôï, soáng vaát 
      vöôûng qua ngaøy laáy ñoù laøm ñuû laøm dö. Khoâng bieát mình coù hoøn 
      ngoïc quí ñeå laáy ra xaøi. Keû coù cuûa baùu boû queân chòu ngheøo khoå 
      laø keû tænh hay meâ? Ñoù laø keû meâ. Chuùng ta cuõng vaäy. Bieát ñöôïc 
      caùi thaân hö giaû naøy roài, chuùng ta môùi tìm ñöôïc caùi chaân thaät 
      cuûa chuùng ta. Ñoù laø tænh. Coøn baèng chuùng ta boû queân caùi chaân 
      thaät ñoù, chaáp nhaän caùi thaân hö giaû naøy laø mình, ñoù laø keû meâ. 
      Vì vaäy ñöùc Phaät noùi raèng: Chuùng ta laø keû si meâ. Neáu trong ñôøi 
      chuùng ta töï bieát roõ caùi giaû khoâng meâ laàm nöõa, vaø tìm ra caùi 
      thaät, nhö vaäy môùi thaät laø con ngöôøi caàu ñaïo giaûi thoaùt. Cuõng 
      nhö lôøi cuûa ngaøi Vónh Gia Huyeàn Giaùc noùi: 
      
                  “Cuøng 
      Thích töû, khaåu xöng baàn, Thaät thò thaân baàn ñaïo baát baàn.” Ngöôøi 
      doøng hoï Thích laø keû baàn cuøng luoân luoân töï nhaän mình laø baàn 
      ñaïo. Nhö vaäy maø coù thaät laø baàn hay khoâng? Thaät söï thaân tuy baàn 
      nhi ñaïo baát baàn. Thaân baàn thaät nhöng ñaïo khoâng baàn. Taïi sao 
      thaân naøy baàn? - Laø vì maëc aùo vaù. Coøn taïi sao khoâng baàn? - Vì 
      mình coù chöùa haït chaâu voâ giaù.  - Voâ giaù traân. Nhö vaäy taïi sao 
      chuùng ta ngheøo? - Vì chuùng ta laø keû aên maøy maëc aùo vaù. Cho neân 
      luoân luoân xöng laø baàn ñaïo. Tuy beân ngoaøi chuùng ta ngheøo, maø beân 
      trong tìm ñöôïc haït chaâu voâ giaù. Haït chaâu voâ giaù duøng hoaøi 
      khoâng heát. Ñoù môùi ñuùng laø ngöôøi caàu ñaïo. Bieát roõ mình coù moät 
      cuûa quí voâ giaù cho neân khoâng chaïy theo hö giaû, ñeå tìm caùi cuûa 
      baùu chaân thaät. Tìm ñöôïc cuûa baùu chaân thaät, môùi laø ngöôøi giaùc 
      ngoä, ngöôøi caàu ñaïo chaân chaùnh. Chuùng ta cöù chaïy theo caùi beân 
      ngoaøi hoaøi thì khoâng bao giôø tìm thaáy ñöôïc caùi kho baùu nôi mình. 
      Ñoù laø choã thieát yeáu cuûa chuùng ta trong khi tu haønh. 
      
                  Vaäy ai 
      ñaõ phaùt taâm tu haønh theo ñaïo Phaät neân nhôù roõ raøng Phaät laø 
      giaùc. Tu theo Phaät laø ñi treân con ñöôøng giaùc ngoä cuûa Phaät. Tu 
      theo ñaïo Phaät maø khoâng giaùc ñöôïc gì heát thì khoâng phaûi tu theo 
      ñaïo Phaät. Cuõng nhö toâi noùi ñi veà Saøi Goøn, töùc nhieân mình ñi 
      treân con ñöôøng veà Saøi Goøn. Ñaõ ñi treân con ñöôøng veà Saøi Goøn maø 
      khoâng tieán ñöôïc caây soá naøo heát, thì caùi ñoù goïi laø ñi veà Saøi 
      Goøn khoâng? Töùc goïi laø ngoài, hoaëc laø ôû moät choã, hoaëc laø ñi con 
      ñöôøng khaùc. Chôù thaät tình mình ñi treân con ñöôøng veà Saøi Goøn thì 
      moãi moät giôø, moãi moät ngaøy ñaõ tieán ñi roài. Ngaøy naøo ngaøy naøo 
      cuõng coù tieán treân con ñöôøng ñoù khoâng döøng. Cuõng vaäy, chuùng ta 
      theo ñaïo giaùc ngoä thì ngaøy naøo naêm naøo chuùng ta phaûi coù giaùc 
      môùi ñöôïc. Neáu chuùng ta khoâng giaùc thì khoâng phaûi tu theo ñaïo 
      Phaät. Nhö vaäy quí vò caûm thaáy mình coù giaùc hay khoâng? Thaät söï quí 
      vò coù giaùc chôù sao khoâng giaùc. Taïi vì mình quen töôûng giaùc ngoä 
      nhö luùc ñöùc Phaät thaønh ñaïo, phaûi coù ñöôïc tam minh luïc thoâng. 
      Töôûng mình khoâng coù tam minh luïc thoâng gì heát thì khoâng goïi laø 
      giaùc, chôù söï thaät khoâng phaûi. Ngaøy xöa quí vò chöa tu, quí vò coù 
      bao giôø nghó thaân naøy laø giaû ñaâu? Bao giôø cuõng cho thaân naøy laø 
      thaät, roài tranh hôn tranh thua, duyeân ñuû thöù heát. Hieän giôø quí vò 
      coù nghe Phaät daïy, coù nghe giaûng kinh, nhaän thaân naøy laø giaû, töùc 
      laø coù giaùc ngoä roài. Tuy nhieân môùi laø tænh thoâi luùc meâ thì 
      queân. Trong nhaø Phaät goïi caùi giaùc ngoä ñoù laø beänh reùt caùch 
      ngaøy. Ngaøy thì maïnh saân saån, ngaøy thì truøm chaên. Caùi giaùc ñoù 
      chöa laø thuaàn giaùc. Nhöng duø sao cuõng laø giaùc. Bôûi vì sao? 
      
                  Bôûi ñöùc 
      Phaät daïy: Tu thaønh Phaät phaûi ñöôïc Voâ thöôïng chaùnh ñaúng chaùnh 
      giaùc, nghóa laø caùi giaùc cuûa ñöùc Phaät, khoâng ai hôn vaø haèng maõi. 
      Chaùnh ñaúng laø chaân chaùnh vieân maõn khoâng döøng khoâng coù moät choã 
      hôû. Ñaït ñöôïc giaùc ngoä, ñoù laø thaønh Phaät. Coøn chuùng ta giaùc 
      ngoä caùch ngaøy caùch giôø, caùi giaùc ngoä ñoù ñöôïc goïi laø Phaät 
      chöa? Cuõng laø coù giaùc nhöng chöa phaûi laø Phaät con, cuõng laø Phaät 
      chaùu, Phaät chaét. Cuõng coù moät chuùt trong ñoù chôù chaúng phaûi voâ 
      phaàn. Nhö vaäy chuùng ta khoâng coù maëc caûm raèng chuùng ta chöa töøng 
      giaùc. Chuùng ta bieát ñöôïc hoaøn caûnh xaõ hoäi, hay laø taát caû söï 
      vieäc chung quanh laø duyeân hôïp neân cuõng laø hö giaû. Bieát nhö vaäy 
      tuy chöa thöôøng xuyeân, nhöng coù bieát chuùt naøo laø coù giaùc chuùt 
      aáy. Nhö vaäy chuùng ta coù giaùc chôù khoâng phaûi khoâng giaùc. Laïi 
      nöõa, chuùng ta laâu nay chaáp nhaän nhöõng voïng töôûng ñieân cuoàng laø 
      mình laø taâm cuûa mình, giôø ñaây bieát laø voïng töôûng thì chuùng ta 
      coù giaùc roài. Giôø phuùt naøo chuùng ta coù bieát nhö vaäy laø giôø 
      phuùt chuùng ta giaùc. Neáu kieåm ñieåm laïi so vôùi naêm roài, naêm nay 
      quí vò tieán nhieàu chöa? Tieán khaù laém chöù, phaûi vaäy khoâng? Tu laâu 
      maø khoâng tieán laø taïi mình queân, mình thaáy sao caùi ñoù noù thöôøng 
      quaù, chöa coù haøo quang, phaûi vaäy khoâng? Chöa bieát bay cho neân mình 
      cho laø khoâng giaùc, chôù söï thaät ñaõ tieán roài. Coù khi caùi giaùc 
      ñoù caùch khoaûng thöa thì moät giôø, nhaët thì nöûa giôø, hoaëc laø möôøi 
      phuùt chaúng haïn. Chæ caùch khoaûng nhö vaäy, khi xöa caû naêm chöa töøng 
      giaùc laàn naøo, phaûi vaäy khoâng? Nhö vaäy laø mình ñaõ tieán boä khaù 
      nhieàu ñöøng bi quan. 
      
                  Toâi ñaõ 
      chæ söï thaät cho quí vò thaáy vieäc tu haønh khoâng phaûi laø khoâng 
      tieán nhöng vì mình khoâng kieåm ñieåm neân thaáy khoâng tieán. Taïi mình 
      töôûng laø khoâng tieán chôù khoâng phaûi laø mình khoâng tieán ñaâu. Vì 
      vaäy taát caû chuùng ta neáu laø keû tu haønh caàu ñaïo giaùc ngoä thì 
      chuùng ta phaûi thaáy roõ raèng moãi ngaøy, moãi ngaøy chuùng ta phaûi 
      giaùc, khoâng theå meâ ñöôïc. Neáu giaùc caøng nhaët laø tieán boä cuûa 
      chuùng ta, coøn giaùc thöa laø lui cuûa chuùng ta. Coù nhieàu vò than thôû 
      vôùi chuùng toâi, bieát voïng maø voïng cöù sanh hoaøi laøm sao? Voïng noù 
      sanh thì sanh, noù sanh thì ñöøng chaïy theo noù. Bieát voïng ñöøng theo 
      noù laø giaùc roài. Traêm laàn voïng thì coù traêm laàn giaùc, khoâng coù 
      buoàn khoâng coù sôï. Ñoù laø toâi noùi veà taâm. 
      
                  Giôø ñaây 
      ñeán thaân cuõng vaäy. Neáu coù beänh hoaëc chöôùng ngaïi gì ñi nöõa, mình 
      bieát thaân naøy laø hö giaû, thì ngay nôi thaân naøy tænh giaùc. 
      
                  Giaùc 
      thaân giaùc taâm laø caùi giaùc caên baûn. Mình bieát roõ raøng thaân taâm 
      khoâng laàm roài, tìm ra caùi thaät nöõa thì quí baùu voâ cuøng. Ñoù laø 
      quí vò ñaõ naém ñöôïc hoøn ngoïc voâ giaù trong tay. Neáu chöa tìm ñöôïc 
      hoøn ngoïc ñoù, khi bieát thaân hö giaû, ñoù laø quí vò töø boû con ñöôøng 
      giaû ñeå trôû veà con ñöôøng thaät. Tuy chöa naém ñöôïc, nhöng ñaõ tieán 
      moät böôùc roài. Ñoù laø söï thaät, cho neân taát caû quí vò naøo hieåu 
      ñaïo roài thì töï nhieân nhìn thaáy mình tu coù veû chín chaén haêng haùi 
      chöù khoâng thoái chuyeån. Bôûi vì mình bieát coù giaùc, maø coù giaùc nhö 
      ñaùnh giaëc vôùi phieàn naõo. Coøn coù ñaùnh töùc laø mình chöa thua. 
      Ngöôøi thua laø ngöôøi xeáp giaùp chaïy daøi môùi thua. Mình coøn ñaùnh, 
      duø chöa coù thaéng hoaøn toaøn nhöng cuõng coøn ñaùnh chôùù chöa phaûi 
      laø keû thua traän. Giaëc mình coøn ñaùnh laø thaéng hay thua? Vöøa daáy 
      voïng, bieát voïng laø noù heát. Ñoù laø mình thaéng ñöôïc giaëc roài, 
      phaûi nhö vaäy khoâng? Coù giaëc naøo mình gieát noù maø noù coøn keùo 
      mình, noù khoâng maát. Coù thöù giaëc noù keùo mình ñi xa moät chuùt môùi 
      maát. Quí vò kieåm laïi laø keû toaøn thaéng chôù khoâng phaûi thua ñaâu. 
      Taïi vì giaëc nhieàu quaù neân thaéng laâu. Neáu moät hai chuù thì mình 
      thaéng nhanh coù leõ thaønh Phaät roài, phaûi vaäy khoâng? Taïi vì coù 
      trieäu trieäu chuù thaønh ra mình cöù ñaùnh hoaøi maø chöa heát. Taát caû 
      quí vò cöù tin taát caû nhöõng chuù giaëc cuûa mình laø nhöõng ñöùa giaû. 
      OÂng chuû môùi laø ngöôøi thaät. Keû thaät ñaùnh vôùi keû giaû lo gì 
      khoâng thaéng. Tin quaû quyeát nhö vaäy thì vieäc tu tieán cuûa mình seõ 
      thaønh coâng, chaéc chaén thaønh coâng moät traêm phaàn traêm. Ñoù laø 
      toâi noùi quí vò thaáy roõ vieäc tieán tu cuûa mình. Khi nhôù vieäc tieán 
      tu cuûa mình, chuùng ta khoâng neân queân hieän giôø laø ngaøy ba möôi 
      Teát, töùc laø qua moät naêm nhìn laïi, chuùng ta coù giaø treû gì khoâng? 
      
                  Moät naêm 
      qua, taát nhieân chuùng ta nhaän xeùt chaäm luït maáy ñi nöõa, cuõng thaáy 
      mình coù giaø nhieàu roài. Neáu nhaän xeùt tinh vi thì mình giaø ñi töøng 
      giaây phuùt huoáng nöõa moät naêm. Ñaây laø toâi noùi nhaän xeùt chaäm 
      luït nhaát thì qua moät naêm, chuùng ta cuõng thaáy giaø nhieàu sinh löïc 
      coù giaûm ñi, söï chieán ñaáu cuõng coù keùm ñi moät chuùt. Naêm nay yeáu 
      ñi moät chuùt, naêm tôùi yeáu ñi moät chuùt maø mình khoâng noã löïc thì 
      thaønh coâng hôi khoù. Neân nhôù qua moät naêm mình suy yeáu ñi, trí tueä 
      cuõng yeáu, tinh thaàn cuõng yeáu, vaäy chuùng ta phaûi noã löïc, nhaát 
      laø nhöõng vò saùu möôi tuoåi trôû leân. Con ñöôøng cuûa mình saép tôùi 
      giai ñoaïn choùt roài. Muoán laøm moät cuoäc ñua ñeán giai ñoaïn choùt 
      phaûi chaïy nöôùc ruùt. Khoâng theå chaàn chôø ñöôïc. Vì vaäy maø ai ñaõ 
      saùu möôi tuoåi roài thì nhôù moät naêm qua laø chuùng ta phaûi noã löïc 
      baèng maáy laàn naêm tröôùc. Nhö vaäy naêm roài coù noã löïc hôi ít thì 
      döï bò cho naêm tôùi ñaây phaûi noã löïc baèng hai baèng ba môùi ñöôïc. 
      Khoâng theå chaàn chôø vì boïn ma quaân coøn ñoâng quaù, neáu mình chaàn 
      chôø thì noù thaéng mình chôù mình khoâng theå thaéng ñöôïc noù. Vì vaäy 
      quí vò phaûi noã löïc hôn. Khoâng cöù phaûi quí vò giaø saùu möôi tuoåi 
      trôû leân môùi noã löïc, quí vò boán naêm chuïc tuoåi thì sao? Khoâng 
      bieát mình coù soáng tôùi saùu möôi tuoåi hay khoâng. Coù theå ñeán saùu 
      möôi nhöng chöa chaéc, caàn phaûi nhôù laø maïng soáng trong hôi thôû. 
      Phaûi noã löïc nhö nhöõng ngöôøi ñaõ lôùn tuoåi. Ñöøng yû laïi ñôøi coøn 
      daøi ñi töø töø cuõng ñöôïc, caàn noã löïc chôù khoâng loâi thoâi ñöôïc. 
      
                  Nhö vaäy, 
      chuùng ta thaáy phaûi noã löïc, noã löïc thì môùi coù tieán vaø baûo ñaûm 
      moät ngaøy naøo chieác beø naøy raõ, chuùng ta böôùc leân bôø. Baèng 
      khoâng thì khoâng baûo ñaûm. Ai daùm tin raèng ngaøy mai cuõng coøn an oån 
      khoûe maïnh nhö ngaøy nay. Khi ñaõ thôû ra maø khoâng hít vaøo thì ñaõ 
      heát cuoäc ñôøi. Cho neân taát caû chuùng ta phaûi noã löïc, raát laø noã 
      löïc môùi ñöôïc, chôù khoâng phaûi noã löïc taàm thöôøng. Do ñoù toâi nghó 
      raèng, nhôù ñeán ngaøy ba möôi, ñeâm giao thöøa thì chuùng ta neân nhôù 
      ñeán caùi phuùt thôû haøo heån, baø con chung quanh keû chaáp tay nieäm 
      Phaät, ngöôøi thì lau nöôùc maét chôø ñöa chuùng ta qua theá giôùi khaùc. 
      Noùi nhö vaäy ñeå quí vò ñöøng chaàn chôø nöõa. Chôù thaáy sum hôïp ñaày 
      ñuû, thì vui töng böøng leân, roài khoâng bieát laøm sao nöõa. Nhôù tôùi 
      ñeâm giao thöøa thì chuùng ta phaûi neân nhôù ñeán ngaøy ñeán giôø maø 
      moïi ngöôøi thaân chuùng ta ñang lau nöôùc maét khoùc tieãn chuùng ta ñi 
      töø thaân naøy böôùc qua thaân khaùc. Coù nhôù nhö vaäy thì ñeâm giao 
      thöøa seõ laø ñeâm thoâi thuùc ñaäm ñaø trong loøng chuùng ta. Coøn khoâng 
      nhôù nhö vaäy thì yù nghóa ñeâm giao thöøa noù yeáu ôùt ñi. Khi nhôù tôùi 
      moät naêm qua laø chuùng ta giaø ñi moät phaàn, chuùng ta phaûi noã löïc 
      phaûi laøm sao tieán tôùi tieán maõi, khoâng luøi. 
      
                  Töø 
      tröôùc toâi noùi söï thaät cuûa toâi thaáy vaø vôùi taâm nieäm maø toâi 
      ñaõ ñoïc ñöôïc qua quí vò ñeå nhaéc nhôû quí vò coá gaéng trong söï tieán 
      tu. 
      
                  Giôø ñaây 
      toâi noùi qua caùc vò Thieàn sö cho vui. Bôûi caùi thaáy cuûa caùc Thieàn 
      sö luùc naøo cuõng töông töï chôù khoâng khaùc nhau maáy. Toâi daãn moät 
      Thieàn sö Trung Hoa, ngaøi Quang Giaùc ñôøi Toáng. Moät hoâm ñeán ngaøy 
      Xuaân coù ngöôøi hoûi Ngaøi coù caûm töôûng gì veà con ngöôøi thì Ngaøi 
      laøm moät baøi thô nhö sau: 
      
                  
                  Khöù nieân phuøng thanh Xuaân 
      
                  
                  Chaâu nhan aùnh ñaøo lyù 
      
                  
                  Kim nieân phuøng thanh Xuaân 
      
                  
                  Baïch phaùt yeåm song nhæ 
      
                  
                  Nhaân sanh thaát thaäp nieân 
      
                  
                  Taät nhöôïc ñoâng löu thuûy 
      
                  
                  Baát lieãu baûn lai taâm 
      
                  
                  Sanh töû haø do ly 
      
                  Dòch: 
      
                  
                  Naêm tröôùc gaëp thanh xuaân 
      
                  
                  Maù hoàng khoe ñaøo lyù 
      
                  
                  Naêm nay gaëp thanh xuaân 
      
                  
                  Toùc baïc ñaày caû maùi 
      
                  
                  Ngöôøi ñôøi tuoåi baûy möôi 
      
                  
                  Nhanh nhö doøng nöôùc chaûy 
      
                  
                  Chaúng ngoä taâm xöa nay 
      
      
                              Sanh töû laøm sao khoûi
      
                  Thieàn sö 
      moãi naêm qua thaáy thaân treû bieán thaønh giaø. Keå caû baûy möôi naêm 
      troâi nhanh nhö doøng nöôùc chaûy. Neáu khoâng ngoä ñöôïc baûn taâm xöa 
      nay, laøm sao thoaùt khoûi doøng luaân hoài sanh töû. Chuùng ta laø con 
      chaùu trong nhaø Thieàn caàn phaûi thaáy nhö theá. Coù ñöôïc caùi thaáy 
      naøy, chuùng ta môùi thöùc tænh tieán tu choùng thoaùt ly sanh töû. 
      
                  Vaäy mong 
      taát caû quí vò cuøng chuùng toâi, chuùng ta döï buoåi tieäc traø ñaïm 
      baïc ñeâm giao thöøa naøy, laø moät aán töôïng ñaùnh thöùc chuùng ta tænh 
      giaùc cuoäc ñôøi laø voâ thöôøng, phaûi noã löïc tieán tu ñöøng ñeå troâi 
      qua voâ nghóa. 
      
                  Chuùc quí 
      vò sang naêm môùi thöôøng tænh giaùc. 
      
      ]
       |