Taïi Sao Toâi Tu Theo Ñaïo Phaät?

 Treân theá gian coù khaù nhieàu ñaïo giaùo, taïi sao toâi choïn Ñaïo Phaät ñeå tu theo? Bôûi vì Phaät phaùp ñaùp öùng ñöôïc taâm tö nguyeän voïng cuûa toâi. Ngöôøi ñi tu coát tìm chaân lyù, nôi naøo giaûi roõ chaân lyù moät caùch cuï theå thì coù söùc haáp daãn ngöôøi tu döøng nôi ñoù. Chuùng ta ñi tu laø hieán daâng caû cuoäc ñôøi cho chaân lyù, neáu khoâng choïn löïa kyõ caøng lôõ ñi leäch ñöôøng thì raát uoång cho kieáp hy sinh. Mang caû taâm hoàn trong saùng cuûa moät ngöôøi phaùt nguyeän ñi tu, voâ lyù chuùng ta cam ñem noù choân vuøi döôùi ñoáng buøn nhô. Cho neân tröôùc khi böôùc chaân vaøo moät ñaïo giaùo naøo, chuùng ta phaûi nhaän ñònh chín chaén doø xeùt taän töôøng, sau ñoù môùi thöïc hieän baûn nguyeän cuûa mình. Ñeán vôùi Ñaïo Phaät, toâi raát haøi loøng vôùi nhöõng ñieàu Phaät daïy, xin löôïc keå moät soá vaán ñeà caên baûn sau ñaây:

      I- Ñaïo Phaät Noùi Söï Thaät.

1- Lyù Voâ Thöôøng.

Phaät giaùo thöôøng nhaéc nhôû chuùng ta "Vaïn vaät treân theá gian laø voâ thöôøng". Töø con ngöôøi ñeán muoân vaät luoân chuyeãn bieán lieân tuïc nhö doøng thaùc ñoå khoâng moät phuùt giaây döøng nghó. Nôi con ngöôøi teá baøo naøy sanh teá baøo kia dieät, sanh dieät, dieät sanh noái tieáp khoâng ngöøng, maõi ñeán khi thaân naøy hoaøn toaøn baïi hoaïi. ÔÛ söï vaät caùc nguyeân töû cuõng quay cuoàng sinh dieät, thay ñoåi khoâng bao giôø an truï. Söï toàn taïi cuûa ngöôøi vaø vaät trong voøng luaân chuyeån bieán ñoäng, döøng chuyeån ñoäng thì con ngöôøi cheát, söï vaät hoaïi, neân noùi "soáng ñoäng". Söï chuyeån ñoäng lieân tuïc goïi laø saùt na voâ thöôøng. Neáu chia töøng phaàn, chaën töøng ñoaïn ñeå khaûo saùt ôû con ngöôøi vaø ñoäng vaät coù boán töôùng sanh, giaø, beänh, cheát; loaøi thöïc vaät coù boán töôùng sanh, truï, dò, dieät; loaïi khoaùng chaát cho ñeán quaû ñòa caàu coù boán töôùng: Thaønh, truï, hoaïi, khoâng, goïi chung laø Nhaát Kyø Voâ Thöôøng. Ñaây laø leõ thaät, laø chaân lyù trong theá gian naøy.

Coù laém ngöôøi khoâng thaáu suoát lyù voâ thöôøng cöù aûo töôûng ta soáng laâu maõi, moät khi giaø beänh cheát ñeán thì kinh hoaøng sôï haõi than thôû khoå ñau. Do aûo töôûng ta maïnh khoûe soáng dai, duø coù thaáy ngöôøi giaø beänh cheát vaãn döûng döng, cöù nghó ñoù laø vieäc cuûa ngöôøi khoâng can heä gì ñeán ta. Töø choã khoâng thaáy hieåu lyù voâ thöôøng khieán hoï nhìn ñôøi moät caùch ngaây thô khôø khaïo, khi nghe caùi cheát saép ñeán mình, hoï ñaâm ra sôï haõi hoát hoaûng caàu cöùu khoùc than. Ngöôïc laïi, ngöôøi thaâm nhaäp lyù voâ thöôøng seõ vöõng vaøng chöõng chaïc ñöùng nhìn caùi giaø cheát ñeán vôùi moät nuï cöôøi. Ngöôøi naøy bieát raèng voâ thöôøng laø leõ thaät chi phoái taát caû theá gian khoâng moät ai troán thoaùt ñöôïc, duø muoán chaïy troán hay keâu khoùc van xin chæ khoå taâm nhoïc thaân voâ ích. Chi baèng:

"Maëc cuoäc thònh suy ñöøng sôï haõi,

Thònh suy nhö coû haït söông ñoâng"

                                (Thieàn Sö Vaïn Haïnh)

coù phaûi thaûnh thôi chaêng? Do nhaän chaân ñöôïc lyù voâ thöôøng con ngöôøi gan daï cöùng coûi, khoâng phaûi heøn nhaùt yeáu ñuoái nhö ngöôøi ta töôûng. Coù nhieàu ngöôøi nghe Phaät noùi lyù voâ thöôøng, hoï cho laø tinh thaàn bi quan yeám theá. Hoï ñaâu ngôø, keû hieåu ñöôïc lyù voâ thöôøng caøng noã löïc tu haønh, noã löïc laøm lôïi ích chuùng sanh, haõy nghe caâu "Caàn tu nhö löûa chaùy ñaàu...", vì hoï bieát qua maát moät ngaøy khoâng theå naøo tìm laïi ñöôïc. Ñeå theâm can ñaûm, chuùng ta caàn nghieân cöùu leõ thaät cuûa lyù nhaân quaû.

 2- Lyù Nhaân Quaû.

Con ngöôøi maéc phaûi moät beänh raát traàm troïng laø troán traùnh traùch nhieäm, moïi vieäc xaáu toát hay dôû trong ñôøi mình ñeàu ñoå truùc do taïo quaù saép ñaët, do soá meänh ñònh saün, cam an phaän chôø ñôïi phaûi sao chòu vaäy. Quaû laø moät quan nieäm sai laàm quaù lôùn, töï töôùc boû heát quyeàn laøm chuû cuûa con ngöôøi. Phaät giaùo vaïch roõ cho chuùng ta thaáy moïi thaønh coâng thaát baïi, taát caû khoå vui trong ñôøi trong ñôøi mình ñeàu do ta laøm chuû quyeát ñònh. Ñaây laø caên cöù treân leõ thaät cuûa lyù nhaân quaû, vì moïi keát quaû hình thaønh ñeàu xuaát phaùt töø nguyeân nhaân cuûa noù. Ñoäng vaät, thöïc vaät... trong vuõ truï sanh thaønh hoaïi dieät ñeàu töø nguyeân nhaân ñeán keát quaû, khoâng coù ngaãu nhieân thaønh, khoâng coù baøn tay voâ hình naøo saép ñaët xaây döïng töông lai theo yù muoán cuûa chuùng ta. Söï khoå vui ñaõ ñeán vaø seõ ñeán, chuùng ta can ñaûm chaáp nhaän, khoâng than traùch, khoâng van xin, töï ta bieát roõ keát quaû naøo cuõng töø nguyeân nhaân chuùng ta ñaõ taïo. Chæ caàn khoân ngoan gaëp quaû khoå kheùo chuyeån ñoåi thaønh vui, ñöôïc quaû vui khoâng coáng cao töï ñaéc maø khieâm toán vun boài theâm nhaân toát cho mai sau. Gaëp khoå than thôû oaùn hôøn, gaëp vui töï cao ngaïo maïn laø thaùi ñoä cuûa keû si meâ heøn yeáu.

Ngöôøi bieát roõ nhaân quaû deø daët töø yù nghó lôøi noùi haønh ñoäng cuûa ta, vì khaúng ñònh raèng yù nghó xaáu lôøi noùi aùc haønh ñoäng toäi loãi laø gieo nhaân ñau khoå, sôùm muoän quaû ñau khoå seõ ñeán vôùi ta. Traùi laïi, yù nghó toát, lôøi noùi laønh, haønh ñoäng nhaân ñaïo laø gieo nhaân vui, sôùm muoän quaû vui seõ ñeán. Neáu sôï quaû khoå thì khoâng sôï ai baèng sôï mình, muoán ñöôïc quaû vui khoâng van xin ai baèng van xin mình. Ta laø chuû nhaân ñaët ñònh cuoäc ñôøi hieän taïi vaø töông lai khoå vui cuûa ta, taát caû quyeàn naêng voâ hình phi lyù khoâng coøn choã xen vaøo cuoäc ñôøi cuûa ta. Chuùng ta coù thaåm quyeàn tuyeân boá raèng: “chuùng toâi toân troïng nhaân quyeàn”. Khoa hoïc ngaøy nay chöùng minh cuï theå leõ thaät cuûa nhaân quaû.

Söï phaân tích cuûa khoa hoïc ñeàu caên cöù treân quaû ñeå phaêng tìm nguyeân nhaân, khoâng moät quaû naøo maø chaúng coù nguyeân nhaân, do naém chaéc nguyeân nhaân caùc nhaø khoa hoïc cheá taïo keát quaû theo yù muoán cuûa hoï. Ngaøy nay chuùng thaáy khoa hoïc coù ñaày ñuû vaïn naêng do kheùo söû duïng trieät ñeå lyù nhaân quaû, chuùng ta coù theå noùi “khoâng coù nhaân quaû thì khoâng coù khoa hoïc”. Tuy nhieân khoa hoïc môùi öùng duïng ñöôïc nhaân quaû treân hình töôùng vaät chaát, phaàn taâm linh khoa hoïc chöa sôø moù ñeán. Ngöôøi tu theo Ñaïo Phaät khoâng nhöõng bieát roõ lyù nhaân quaû cuûa vaät chaát maø coøn thaáu suoát nhaân quaû cuûa taâm linh. Baøi phaùp ñaàu tieân Phaät daïy nhoùm OÂng Kieàu Traàn Nhö thuoäc veà nhaân quaû taâm linh. Hieän taïi quaû Khoå laø töø taäp nhaân, quaû Dieät laø töø ñaïo nhaân, ñaây laø boán leõ thaät khoâng theå sai chaïy hay choái caõi ñöôïc goïi laø phaùp Töù Ñeá. Boán thöù nhaân quaû taâm linh naøy chuùng ta bieát roõ kheùo söû duïng vaø ñieàu phuïc ñöôïc laø döùt saïch phieàn naõo ñau khoå, chöùng quaû an laïc Nieát baøn.

Song ngaøy nay coù nhöõng ngöôøi töï xöng laø tröôûng töû Nhö Lai maø khoâng hieåu nhaân quaû, khoâng öùng duïng nhaân quaû tu haønh, laïi baøy ra laém troø löøa ñôøi bòp chuùng, thaät laø ñaùng buoàn. Nhaân quaû ñaõ khoâng hieåu thì laøm sao thaâm nhaäp ñöôïc lyù nhaân duyeân.

3- Lyù Nhaân Duyeân.

     Ngöôøi cha daãn ñöùa con möôøi tuoåi ra ñöùng döïa bôø soâng, thaèng beù hoûi: “Taïi sao coù soâng?” Muoán noù khoûi thaéc maéc, cha traû lôøi: “Trôøi sanh”. Thaáy doøng nöôùc chaûy, beù hoûi: “Taïi sao coù nöôùc?” Cha ñaùp: “Trôøi sanh”. Beù hoûi: “Trôøi ôû ñaâu?” Cha ñaùp: “ÔÛ treân xanh thaêm thaúm ñoù”. Beù yeân loøng khoâng coøn thaéc maéc gì nöõa. Söï vaät ôû trong theá gian khoâng ñôn giaûn, vì söï hieåu bieát giôùi haïn cuûa con ngöôøi neân giaûi quyeát nhö theá cho taïm oån. Ñaïo Phaät khoâng chaáp nhaän söï ñaùnh löøa aáy neân noùi lyù Nhaân Duyeân. Taát caû hình töôùng vaät theå treân theá gian ñeàu do söï keát tuï nhieàu nhaân hôïp thaønh, khoâng moät vaät naøo ngaãu nhieân coù hay moät nhaân taïo neân, maø phaûi nhieàu nhaân chung hôïp, söï chung hôïp laø duyeân. Lyù Nhaân Duyeân laø leõ thaät, caùc nhaø khoa hoïc ñaõ phaân tích cuï theå roài khoâng coøn gì phaûi nghi ngôø thaéc maéc. Trong kinh Phaät phaân tích ñôn giaûn thaân naøy do töù ñaïi (ñaát, nöôùc, gioù, löûa) hay nguõ uaån (saéc, thoï, töôûng, haønh, thöùc) hôïp thaønh, neáu chia cheû teá vi hôn thì coù voâ soá hoä truøng vaø hoaïi truøng ñang tranh ñaáu baûo veä vaø phaù hoaïi. Cho neân kinh noùi: “Trong thaân ngöôøi voâ soá vi truøng ñang truù nguï beân trong”. Ngaøy nay khoa hoïc phaân tích trong thaân ngöôøi coù bao nhieâu tyû teá baøo sinh hoaït, trong söï vaät coù voâ soá nguyeân töû... keát tuï thaønh.

     Ñaõ laø nhaân duyeân thì moïi hình töôùng ñeàu khoâng coù thaät theå, khoâng coá ñònh. Nhaân duyeân tuï hôïp thaønh hình thì caùi gì laø thaät theå? Nhaân duyeân luoân luoân sanh dieät bieán ñoäng thì laøm sao coá ñònh? Moät vaät khoâng coù thaät theå, coá ñònh thì ai daùm baûo laø vaät thaät, cho neân Phaät daïy “Saéc töùc laø khoâng, khoâng töùc laø saéc” hay “Phaøm vaät gì coù töôùng ñeàu laø hö doái”. Noùi ñeán nhaân duyeân laø thöøa nhaän söï lieân ñôùi raøng buoäc chaèng chòt giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi, ngöôøi vôùi muoân vaät raát maät thieát. Khoâng ai coù theå taùch rôøi mình vôùi moïi ngöôøi, mình vôùi muoân vaät ñöôïc, neân phaûi kính troïng ngöôøi, phaûi thöông yeâu muoân vaät, vì “Mình laø taát caû, taát caû laø mình”.

     Do nhöõng leõ thaät ñaõ daãn ôû treân haáp daãn toâi böôùc chaân vaøo cöûa Phaät. Ñöôïc nghe lôøi Phaät daïy con maét trí tueä toâi loùe saùng ñoâi phaàn, song toâi theøm khaùt muoán ñöôïc môû saùng hôn nöõa, ñaáy laø phaàn trí tueä ôû sau.

     II- Ñaïo Phaät Ñaët Giaùc Ngoä Treân Heát.

     Thaùi Töû Taát Ñaït Ña neáu khoâng giaùc ngoä döôùi coäi Boà Ñeà thì khoâng coù Ñaïo Phaät. Baûn thaân Ñaïo Phaät laø giaùc ngoä, khoâng giaùc ngoä laø khoâng phaûi Ñaïo Phaät. Nhöõng baäc tu haønh chöùng ñaïo quaû ñeàu laø ngöôøi giaùc ngoä. Boà taùt laø höõu tình giaùc hay giaùc höõu tình; Duyeân giaùc laø giaùc ngoä phaùp nhaân duyeân; A La Haùn laø giaùc ngoä phaùp Töù Ñeá. Chö Toå truyeàn thöøa chaùnh phaùp treân hai ngaøn naêm cuõng laø truyeàn thöøa söï giaùc ngoä. Ngöôøi sau minh hoïa söï truyeàn thöøa aáy baèng haønh aûnh “Trao ñeøn noái ñuoác” (Truyeàn ñaêng tuïc dieäm), töùc laø ñeøn tueä thöôøng chieáu roïi, ñuoác tueä maõi soi ñöôøng. Trí tueä laø ngoïn ñeøn, laø caây ñuoác soi saùng ñöa ngöôøi ra khoûi loái voâ minh. Cho neân giaùo phaùp Phaät daïy, phaùp naøo cuõng ñaët trí tueä laø troïng yeáu. Caùc kinh A Haøm noùi Baùt Chaùnh Ñaïo thì hai ñaïo ñaàu laø Chaùnh Kieán, Chaùnh Tö Duy. Kinh Baùt Nhaõ noùi phaùp Luïc Ñoä thì hai ñoä cuoái laø Thieàn Ñònh vaø Trí Hueä. Ngöôøi môùi vaøo ñaïo phaûi hoïc Tam Hueä: Vaên Hueä, Tö Hueä, Tu Hueä. Nhöõng keû tu haønh tieán saâu vaøo giaûi thoaùt phaûi thöïc haønh: Giôùi Luaät, Thieàn Ñònh, Trí Hueä. Caùc caáp baäc ngöôøi tu khaùc nhau ñeàu caên cöù giaùc ngoä laøm vò thöù. Phaân chia giaùo lyù cao thaáp ñeàu laáy trí hueä laøm neàn taûng.

     Ñaïo Phaät xem troïng trí hueä, vì noù laø ngoïn ñeøn soi saùng khieán ngöôøi thaáy ñöôïc chaân lyù cuûa cuoäc ñôøi, cuõng nhôø ngoïn ñuoác trí tueä soi ñöôøng ngöôøi tu thoaùt khoûi caùi khoå ñeâm daøi u toái voâ minh. Cuõng nhôø ngoïn ñeøn ñuoác trí hueä ngöôøi tu môùi höôùng daãn ñöôïc nhöõng keû laàm ñöôøng laïc loái traùnh khoûi xa hoá suïc haàm. Neáu khoâng coù trí tueä,chaúng bieát ngöôøi tu seõ laøm gì ñeå cöùu ñoä chuùng sanh. Nhaân loaïi hieän nay cuõng bieát quyù troïng chaát xaùm, vì chaát xaùm neùm vaøo noâng nghieäp thì ñaát ñai maøu môõ thu hoaïch vöôït troäi; chaát xaùm neùm vaøo coâng nghieäp thì kyû thuaät tieân tieán thaønh phaåm xuaát saéc; chaát xaùm neùm vaøo chaùnh trò thì quoác gia höng thònh xaõ hoäi vaên minh... Chaát xaùm giaûi quyeát ñöôïc söï thieáu thoán ngheøo naøn cuûa nhöõng quoác gia chaäm tieán. Nhôø bieát söû duïng chaát xaùm, caùc quoác gia laïc haäu chaäm tieán ñöôïc vöôn leân.

     Ñaïo Phaät xem troïng trí hueä ngang haøng vôùi töø bi. Trí hueä vaø töø bi phaûi ñi song ñoâi, phaûi caân baèng khoâng ñöôïc cheânh leäch. Coù trí hueä maø thieáu töø bi laø trí hueä khoâ (caøn hueä), coù töø bi maø khoâng trí hueä laø töø bi muø quaùng (si töø). Töø bi vaø trí tueä nhö chim hai caùnh, chích moät caùnh laø khoâng theå bay ñöôïc. Song treân theá giôùi hieän nay ngöôøi ta ñaàu tö cho con tim. Coù chaát xaùm maø thieáu con tim thì chaát xaùm seõ bò baïi hoaïi. Söï maát thaêng baèng naøy laø moät tai hoïa khoâng theå löôøng cuûa nhaân loaïi veà sau!

    III- Ñaïo Phaät Laø Ñaïo Töø Bi.

     Ñaïo Phaät daïy töø bi khoâng ñaët naëng lyù thuyeát, maø chuù troïng thöïc haønh. Ngöôøi vöøa ñaët chaân vaøo cöûa Phaät baét buoäc phaûi giöõ naêm giôùi. Chæ giöõ naêm giôùi thoâi cuõng ñuû theå hieän loøng töø bi. Khoâng saùt sanh laø toân troïng sanh maïng cuûa ngöôøi vaø vaät. Khoâng troäm cöôùp laø toân troïng söï nghieäp taøi saûn cuûa ngöôøi. Khoâng taø daâm laø laø toân troïng haïnh phuùc gia ñình mình vaø gia ñình ngöôøi. Khoâng noùi doái laø giöõ uy tín cuûa mình vaø toân troïng phaåm giaù ngöôøi. Khoâng uoáng röôïu, huùt aù phieän, xì ke ma tuùy laø baûo veä söï saùng suoát vaø söùc khoûe cuûa mình, ñoàng thôøi toân troïng an ninh traät töï xaõ hoäi. Neáu laø tu só xuaát gia, Phaät caám khoâng ñöôïc voâ côù maø ngaét moät coäng coû töôi, beû moät caønh caây xanh, cuõng khoâng ñöôïc huûy hoaïi maàm soáng cuûa muoân vaät. Khoâng laøm phieàn laøm haïi ngöôøi vaø moïi vaät, ñaây laø theå hieän thöïc teá loøng töø bi. Tuy nhieân phaàn töø bi naøy coøn mang veû tieâu cöïc, phaûi tieán leân moät böôùc xoâng xaùo cöùu giuùp moïi ngöôøi, laøm lôïi ích chuùng sanh thöïc hieän haïnh boá thí môùi laø tích cöïc.

     Boá thí laø ban cho hay giuùp ñôõ, giuùp ñôõ nhöõng ngöôøi gaëp khoù khaên hoaïn naïn, ñoäng cô boá thí laø tình thöông. Giuùp ñôõ maø khoâng coù tình thöông thì khoâng phaûi laøm haïnh boá thí. Coù nhöõng ngöôøi ñeán chuøa gaëp nhöõng ngaøy leã lôùn, vaøo buoåi chieàu cuùng coâ hoàn, sau khi cuùng xong taát caû quaø baùnh treân baøn ñem tung vaõi caùc nôi, boïn treû con ñua nhau giaøng giöït, goïi laø thí coâ hoàn. Hoï hieåu laàm töôûn boá thí cuõng ñem quaêng neùm moät caùch voâ yù thöùc nhö vaäy. Cho neân caàn boá thí ai vaät gì, hoï cöù neùm nhö theá, hoaëc coù bò ñaùnh caép vaät gì, hoï noùi boá thí cho noù ñi. Boá thí phaûi ñuû hai yeáu toá tình thöông vaø quyù troïng ngöôøi mình bieáu taëng. Vì thöông yeâu quyù troïng ta giuùp ñôõ moät caùch chaân tình cho nhöõng ngöôøi khoù khaên thieáu thoán, môùi ñuùng tinh thaàn boá thí cuûa ñaïo Phaät. Taøi vaät duø ít duø nhieàu khoâng quan troïng, maø quan troïng ôû tình thöông quyù kính ngöôøi mình cöùu giuùp. Ngöôøi gaëp caûnh khoå ñau buoàn tuûi, ñoù laø nguoàn an uûi to lôùn cho ngöôøi baát haïnh. Khoâng chæ duøng tieàn baïc vaät duïng giuùp ñôõ ngöôøi môùi goïi laø boá thí, neáu ta coù khaû naêng ñuû phöông tieän taïo coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi thaát nghieäp, giuùp voán cho ngöôøi caàn voán laøm aên, hoaëc duøng coâng söùc mình giuùp ñôõ ngöôøi caàn giuùp ñôõ... cuõng laø tu haïnh boá thí. Nhöõng coâng taùc giuùp ñôõ ngöôøi vì tình thöông, vì quyù kính ñeàu theå hieän loøng töø bi qua haønh ñoäng boá thí.

     Tuy nhieân con ngöôøi khoâng phaûi chæ khoå vì thieáu côm aên aùo maëc, maø coøn khoå vì taâm thaàn baát an buoàn phieàn lo sôï..., hoaøn caûnh naøy phaûi nhôø chaùnh phaùp ñeå cöùu giuùp hoï. Phaät phaùp seõ môû saùng con maét trí hueä cho ta nhìn thaáy leõ thaät trong cuoäc soáng. Moïi khoå ñau do aûo töôûng cuûa ta taïo ra, moät khi thaáy leõ thaät chuùng ñeàu tan bieán nhö aùnh naéng tan bieán söông muø. Con ngöôøi phaàn lôùn soáng baèng mô töôûng aûo huyeàn, khi chaïm söï thaät baát nhö yù ñaâm ra baát maõn thaát chí khoå ñau. Thaáu trieät ñöôïc leõ thaät, con ngöôøi khoâng coøn ñau khoå baâng quô, maø ñöôïc bình an thanh thaûn trong cuoäc soáng hieän taïi. Baùc só ñeán chaån maïch vaø chích thuoác cho moät cho moät ñöùa beù vaø moät ngöôøi lôùn. Vöøa thaáy oáng thuoác gaén kim, chích vaøo thòt, ñöùa beù khoùc la inh oûi, traùi laïi ngöôøi lôùn cuõng thaáy vaø bò chích nhö theá, maø vui veû caùm ôn Baùc só. Ngöôøi thaáy roõ chaân lyù cuoäc ñôøi, hoï chæ vui cöôøi chôù khoâng keâu khoùc oaùn hôøn. Keû meâ muoäi soáng baèng aûo töôûng, luùc naøo hoï cuõng oaùn traùch than phieàn ñau khoå. Cho neân Phaät xem troïng boá thí phaùp hôn boá thí taøi. Boá thí taøi chæ giuùp ngöôøi giaûi khoå taïm thôøi trong caáp baùch, boá thí phaùp môùi ñem laïi söï an bình vónh cöûu cho con ngöôøi. Do ñoù, tu só Phaät giaùo laáy boá thí phaùp laøm troïng taâm ñem laïi lôïi ích cho chuùng sanh.

     Ñaïo Phaät quyù troïng maïng soáng con ngöôøi vaø muoân vaät, vì loaøi naøo cuõng ham soáng sôï cheát. Treân leõ coâng baèng, ta ham soáng ngöôøi vaät cuõng ham soáng, voâ lyù vì söï soáng cuûa mình maø taøn haïi söï soáng cuûa ngöôøi vaät khaùc. Theá neân ngöôøi Phaät töû khoâng saùt haïi ngöôøi vaät, maø coøn cöùu maïng phoùng sanh. Tình thöông bao la khaép muoân loaøi, muoán taát caû ñeàu ñöôïc an vui cöôøng traùng soáng laâu, ñaây laø loøng töø bi cuûa ñaïo Phaät. Thieáu loøng töø bi thì ñaïo Phaät seõ khoâ caèn, vì vaäy loøng töø bi ñöôïc bieåu tröng baèng nöôùc cam loà. Chuùng sanh bò löûa haän thuø thieâu ñoát, bò naéng phieàn naõo chaùy da, bò söùc noùng lo sôï khoâ coå, gaëp nöôùc cam loà töôùi maùt thì moïi ñau khoå ñeàu tieâu tan, neân noùi töø bi ñeán ñaâu thì ñau khoå maát daïng ñeán ñoù. Loøng töø bi khoâng nôõ gieát haïi, khoâng ñaønh coät troùi ngöôøi vaät, maø luoân luoân giuùp ñôõ buoâng tha cho taát caû ñöôïc töï do thong thaû.

     IV- Ñaïo Phaät Toân Troïng Töï Do.

     Con ngöôøi ai khoâng thích thong thaû töï do, coù söï eùp buoäc keàm cheá töø beân ngoaøi laø maát töï do. Vì theá ngöôøi ñeán vôùi ñaïo Ñaïo Phaät khoâng coù ñieàu kieän gì caû, chæ caàn taâm meán ñaïo thích tu laø ñuû. Sau khi thaønh Phaät töû cuõng khoâng coù söï baét buoäc naøo, thích ñi chuøa thì ñeán, khoâng thích ôû nhaø tu cuõng ñöôïc. Khi phaùt taâm quy y coù khuyeán khích giöõ naêm giôùi, chaúng qua laø phöông tieän ñem laïi söï an bình cho Phaät töû ñoù thoâi. Song toân troïng töï do coù lôïi vôùi ngöôøi bieát nhaän thöùc coù yù chí maïnh, seõ baát lôïi vôùi ngöôøi keùm nhaän thöùc vaø öa cheånh maûng. Tinh thaàn toân troïng “Töï giaùc töï nguyeän” cuûa Phaät töû, Ñaïo Phaät khoâng taïo ñieàu kieän keàm cheá thuùc eùp naøo.

     Cho ñeán khoå ñau vaø an vui cuûa con ngöôøi, ñaïo Phaät noùi roõ ñeàu do con ngöôøi töï do taïo laáy. Phaät khoâng coù quyeàn can thieäp khoå vui cuûa con ngöôøi. Ngaøi chæ laø ngöôøi höôùng daãn chæ ñöôøng cho nhöõng ai muoán traùnh khoå tìm vui, moïi khoå vui ñeàu do con ngöôøi quyeát ñònh. Ai muoán an vui thì tröôùc phaûi ñem söï an vui laïi cho moïi ngöôøi. Chaúng coù ai caàm caân naåy möïc ban phöôùc xuoáng toäi cho chuùng ta. Haønh ñoäng toát cuûa ta seõ mang vui cho ta, haønh ñoäng xaáu cuûa ta seõ chuoác ñau khoå cho ta. Ta laø chuû nhaân ban phöôùc giaùng hoïa cho ta, con ngöôøi töï do choïn khoå löïa vui, khoâng ñoå thöøa khoâng leä thuoäc theá löïc voâ hình beân ngoaøi.

     Hôn nöõa, töï do khoâng ñoøi hoûi ôû ñaâu, nôi ai, chính ta thaéng ñöôïc moïi caùm doã beân ngoaøi laø töï do. Moïi saéc taøi danh lôïi khoâng loâi cuoán ñöôïc ta laø töï do. Ngöôøi ñôøi mieäng luoân noùi töï do ñoøi töï do, maø ghieàn röôïu, meâ saéc, hieáu danh... khoâng bao giôø ñöôïc töï do? Töï do laø chaân giaù trò cuûa con ngöôøi, song muoán töï do ta phaûi ñuû nghò löïc chieán thaéng boïn ma saéc, taøi, danh, lôïi..., chuùng bieán hoùa thieân hình vaïn traïng quyeán ruõ duï doã ta rôi vaøo traän meâ hoàn cuûa chuùng. Chuùng ta khoâng moät beà ñoå loãi cho boïn noù, maø phaûi nhìn taän noäi taâm mình. Trong taâm ta saün saøng meán khaùch, khaùch môøi ruû môùi chaïy theo. Neáu moïi aùi duïc beân trong ñaõ laïnh nhaït khoâ khan thì chuùng laøm gì quyeán ruõ ñöôïc. Ta phaûi can ñaûm chieán thaéng boïn quæ vöông ôû noäi taâm thì ñaùm yeâu quaùi saéc taøi beân ngoaøi seõ ñaàu haønh. Caùi goác tham meâ aùi duïc ñaõ nhoå thì caønh laù phieàn naõo ñaâu coøn naûy sanh. Hoà nöôùc taâm ñaõ loùng saïch trong veo vaø gaïn loïc heát buøn nhô, duø coù gioù maïnh thoåi, maët nöôùc daäy soùng vaãn khoâng ngaøo ñuïc. Döùt saïch maàm taâm meâ luyeán traàn caûnh laø ta thaät söï töï do. Nhaân töï do ñöa ñeán quaû giaûi thoaùt.

     Giaûi thoaùt khoâng phaûi sang theá giôùi kyø ñaëc ôû beân kia, khoâng phaûi ngao du trong caûnh huyeàn bí maàu nhieäm, maø ngay nôi naøy taâm khoâng dính maéc saùu traàn laø giaûi thoaùt. Coøn dính maéc laø troùi buoäc, khoâng dính maéc laø töï do giaûi thoaùt. Söï troùi buoäc dính maéc khoâng phaûi loãi ôû saùu traàn maø loãi ôû noäi taâm. Saéc ñeïp tieáng hay... ñaâu coù thaàn thoâng troùi buoäc ñöôïc ta, chæ vì ta coøn meán saéc ñeïp, thích tieáng hay, öa vò ngon... chaïy ñuoåi theo chuùng neân bò chuùng troùi buoäc. Neáu loøng ta baêng giaù thì saùu traàn seõ baát löïc khoâng coøn khaû naêng loâi keùo. Thaät söï chuùng ta khoâng caàn tìm giaûi thoaùt ôû ñaâu xa, ngay nôi ñaây, chính taâm mình ñuû khaû naêng laøm chuû troïn veïn laø chaân thaät giaûi thoaùt.

     V- Phaät Hoùa Höõu Duyeân Nhôn.

     “Ñaïo Phaät chæ giaùo hoùa ngöôøi coù duyeân”, thaùi ñoä naøy môùi nhìn qua döôøng nhö tieâu cöïc. Hôn nöõa, chuøa chieàn ngaøy xöa haàu heát xaây caát nôi nuùi non xa vaéng, ít khi coù chuøa naèm nôi phoàn hoa phoá thò. Söï truyeàn baù Ñaïo Phaät coù veû thaàm laëng, khoâng tuyeân truyeàn oàn naùo, vaøng taêng veû tieâu cöïc hôn. Song thaùi ñoä naøy raát thích hôïp tinh thaàn cuûa ñaïo Phaät, ngöôøi Ñoâng phöông thuoäc loøng caâu “Höõu xaï töï nhieân höông, haø taát ñöông phong laäp”. Quaû thaät chuùng ta coù cuûa quyù, duø coá giaáu kín thieân haï vaãn bieát, löïa laø phaûi ñi khoe. Ñöùc Phaät bieát roõ caên cô chuùng sanh raát ña daïng, khoâng theå naøo buoäc hoï coù caùi nhìn caùi hieåu nhö nhau, neân ñeå hoï töï yù löïa choïn caùi gì hoï thích. Vì vaäy ñaïo Phaät khoâng thích khoa tröông oàn aøo, chæ soáng trong caûnh yeân tænh traàm laëng, ai thích thì tìm ñeán. Khi ngöôøi ta tìm ñeán vôùi mình thì phaûi taän tình chæ daïy cho hoï thaâm nhaäp ñaïo lyù, ñaây laø thaùi ñoä cuûa taêng só Phaät giaùo. Neáu ngöôøi truyeàn giaùo tin raèng “Giaùo lyù ñaïo mình laø sieâu xuaát tuyeät haûo”, khôûi loøng vò tha muoán moïi ngöôøi treân theá gian ñeàu theo ñaïo mình, lieàn duøng moïi phöông tieän giaûi thích, keâu goïi, duï doã, ruùng eùp vaø vaãn coù nhöõng ngöôøi khoâng chòu theo. Hoï ñaâm ra böïc boäi, coù khi daùm söû duïng ñeán haønh ñoäng taøn aùc phi ñaïo lyù, ñoù laø “beänh chaáp thieän” maø ra. Ñaïo Phaät truyeàn baù chaùnh phaùp baèng caùch thuyeát giaûng taïi chuøa, ai thích nghe thì ñeán, khoâng thích thì thoâi. Ñeán vôùi ñaïo Phaät baèng tin thaàn töï giaùc töï nguyeän, moät khi ngöôøi ta nhaän ñöôïc chaùnh phaùp laø cuûa quyù thì xa xoâi maáy thì hoï cuõng tìm ñeán. Traùi laïi ñieàu gì ngöôøi ta khoâng thích maø ta cöù môøi ruû maõi, hoï caøng sanh böïc boäi choáng ñoái chaúng coù lôïi ích gì. Nhö cuøng ngoài chung moät baøn aên, coù nhöõng moùn raát thích khaåu ta, maø ngöôøi khaùc khoâng thích, ta cöù naøy eùp maõi hoï seõ sanh böïc boäi, vì khaåu vò moãi ngöôøi coù khaùc. Toân giaùo treân theá gian cuõng nhö theá, tuøy caên cô trình ñoä cuûa moãi ngöôøi ñeå cho hoï ñöôïc töï do löïa choïn.

     Baûn chaát toân giaùo laø ñem an vui haïnh phuùc cho nhaân loaïi nhöng ngaøy nay chuùng ta ñaõ ñöôïc nghe, ñöôïc chöùng kieán nhaân danh toân giaùo gaây ra caûnh ñau thöông tang toùc cho con ngöôøi. Chính laø vì nhieät tình vì lôïi tha maø maéc phaûi loãi laàm nhö theá. Do ñaây, chuùng ta caøng thaám thieát caâu “Phaät hoùa höõu duyeân nhôn” vaø caøng thaáu hieåu ñöôïc thaùi ñoä döôøng nhö tieâu cöïc cuûa ñaïo Phaät.

      Keát Thuùc.

     Qua nhöõng döõ kieän treân, toâi thaáy ñaïo Phaät raát thích hôïp vôùi taâm tö nguyeän voïng cuûa toâi. Caøng tieán saâu vaøo ñaïo Phaät, toâi caøng thaáy coøn nhieàu döõ kieän thích thuù hôn, khieán toâi haêng haùi phaán khôûi treân ñöôøng tu. Toâi töï nghó ñaây laø phuùc laønh nhieàu ñôøi cuûa mình neân choïn ñöôïc moät ñaïo vöøa chaân thaät, saùng suoát, tình thöông, töï do vaø bao dung theá naøy. Soáng trong theá kyû hai möôi nhieàu toân giaùo bò xao ñoäng vì caâu noùi “Khoa hoïc tieán thì toân giaùo thoái”. Song khaûo saùt chính chaén trong ñaïo Phaät, toâi thaáy ngöôïc laïi vaø coù theå noùi “Khoa hoïc tieán caøng laøm saùng toû ñaïo Phaät”. Thaät vinh haïnh cho toâi choïn ñöôïc moät ñaïo khoâng bò aùnh saùng khoa hoïc laøm lu môø, maø coù theå cuøng saùnh vai vôùi khoa hoïc ñem laïi haïnh phuùc thaät söï laâu daøi cho nhaân loaïi.

]