THAM ÑOÀ HIEÅN QUYEÁT VAØ THI TUÏNG

CAÙC THIEÀN SÖ ÑÔØI LYÙ GIAÛNG GIAÛI

H.T THÍCH THANH TÖØ

PHAÀN I: THAM  ÑOÀ  HIEÅN  QUYEÁT

CUÛA THIEÀN SÖ VIEÂN CHIEÁU

Dòch: THIEÀN SÖ VIEÂN CHIEÁU

999 - 1090 (Ñôøi thöù 7, Doøng Voâ Ngoân Thoâng)

Sö hoï Mai teân Tröïc, queâ ôû Phöôùc Ñöôøng, Long Ñaøm , laø con ngöôøi anh baø Linh Thaùi haäu vôï vua Lyù Thaùi Toâng . Thuûô nhoû Sö raát thoâng minh vaø hieáu hoïc, nghe ôû chuøa Maät Nghieâm trong boån quaän coù vò tröôûng laõo gioûi veà töôùng soá lieàn ñeán nhôø xem. Tröôûng laõo sem xong baûo: Ngöôi coù duyeân vôùi Phaät phaùp, neáu xuaát gia seõ laø vò thieän Boà taùt, baèng khoâng thì vieäc thoï yeåu khoù giöõ.

Caûm ngoä lôøi ñoaùn naøy, Sö töø giaû cha meï ñeán aáp Tieâu Sôn thoï giaùo vôùi Ñònh Höông tröôûng laõo. ÔÛ ñaây phuïc dòch nhieàu naêm ñeå thaâm nghieâm thieàn hoïc,Sö thöôøng trì kinh Vieân Giaùc tinh thoâng phaùp tam quaùn. Moät ñeâm, Sö thaáy Boà taùt Vaên Thuø caàm dao moå buïng Sö, röûa ruoät vaø trao cho dieäu döôïc. Töø ñaây nhöõng sôû taäp trong taâm roõ raøng kheá hôïp, saâu ñöôïc ngoân ngöõ tam muoäi, giaûng khinh thuieát phaùp thao thao.

Veà sau, Sö tìm ñeán phía taû kinh ñoâ Thaêng Long, döïng moät ngoâi chuøa ñeå hieäu laø  Caùc Töôøng vaø truï trì ôû ñoù. hoïc giaû boán phöông tìm ñeán tham vaán raát ñoâng.

Coù vò taêng hoûi :

- Phaät vaø Thaùnh khaùc nhau theá naøo ?

 Sö ñaùp :

            Truøng döông cuùc ôû döôùi raøo,

            Treân caønh oanh hoùt thanh tao dòu daøng.

             (Ly haï truøng döông cuùc ly ñaàu thuïc khí oanh ).

Taêng thöa :

Caûm taï thaày chæ daïy, hoïc nhaân chaúng hoäi, xin laïi neâu baøy ra.

Sö ñaùp :

            Ngaøy thì vaàn traêng chieáu,

            Ñeâm ñeán aùnh traêng soi.

             (Truù taéc kim oâ chieáu, daï lai ngoïc thoá minh).

Taêng hoûi :

Ñaõ ñöôïc thaân chæ cuûa thaày, coøn huyeà cô thì daïy theá naøo ?

Sö ñaùp :

            Böng thau nöôùc ñaày khoâng chuù yù,

            Moät luùc saåy chaân hoái ích gì !

            (Baát taän thuûy baøn kình maõn khöù, nhaát tao tha ñieät hoái haø chi.)

Taêng hoûi :

Taát caû chuùng sanh töø ñaâu maø ñeán ? Sau khi cheát ñi veà ñaâu ?

Sö ñaùp :

            Ruøa muø duøi vaùch ñaù,

            Traïnh quøe treøo nuùi cao.

            (Manh quy xuyeân thaïch bích, baû mieát thöôùng cao sôn).

Taêng hoøi :

Taâm vaø Phaùp caû hai ñeàu queân, taùnh töùc  chaân ; theà naøo laø chaân ?

Sö ñaùp :

            Hoa nuùi möa sa, thaàn nöõ khoùc,

            Tre saân gioù thoåi, Baù Nha ñôøn.

            (Vuõ trích nham hoa thaàn nöõ leä, phong sao ñình truùc Baù Nha caàm.)

Sö coù soaïn “ Döôïc Sö döôïc Nhò Nguyeän Vaên”, vua Lyù Nhaân Toâng ñöa baûn thaûo söù thaàn sang Trung Hoa daân vua Trieát Toâng nhaø Toáng. Vua Trieát Toâng trao cho caùc vò cao toïa phaùp sö ôû chuøa Töôùng Quoác xem. Xem song caùc Ngaøi taâu vua Toáng raèng :

Ñaây laø nhuïc thaân Boà taùt ra ñôøi ôû phöông Nam, giaûng giaûi kinh nghóa raát tinh vi, chuùng toâi ñaâu daùm theâm bôùt chöõ naøo.

Vua Toáng lieàn saéc sao laïi moät baûn, baûn chính traû laïi cho vua ta. Söù thaàn kinh veà taâu laïi, trieàu ñình caøng kính neå vaø khen thöôûng Sö.

Thaùng 9 naêm Quaûng Höïu thöù VI (1090)ñôøi vua Lyù Nhaân Toâng, Sö khoâng beänh goïi moân ñoà vaøo daïy:

Trong thaân ta ñaây, xöông, loùng ,gaân maïch... boán ñaïi hoøa hôïp, aét phaûi coù voâ thöôøng. Ví nhö gnoâi nhaø khi hoaïi, noùc maùi xaø ngang ñeàu rôi rôùt. Taïm bieät caùc ngöôi, haûy nghe ta noùi keä:

AÂm :

            Thaân nhö töôøng bích dó ñoài thì,

            Cöû theá thoâng thoâng thuïc baát bi,

            Nhöôïc ñaït taâm khoâng voâ saéc töôùng,

            Saéc khoâng aån hieån nhaäm suy di.

 Dòch :

            Thaân nhö töôøng vaùch ñaõ lung lay,

            Ñau ñaùu ngöôøi ñôøi luoáng xoùt thay

            neáu ñaït taâm khoâng khoâng töôùng saéc,

            Saéc khoâng aån hieän maëc vaàn xoay.

Noùi keä xong, Sö ngoài ngay thaúng an nhieân thò tòch, thoï 92 tuoåi, 56 tuoåi haï.

Taùc phaåm goàm coù:

            Taùn Vieân Giaùc Kinh.

            Thaäp Nhò Boà Taùt Haïnh Tu Chöùng Ñaïo Traøng.

            Tham Ñoà Hieån Quyeát, 1 quyeån.

            Döôïc Sö Thaäp Nhò Nguyeän Vaên.

Giaûng :

“Thieàn Sö Vieân Chieáu sinh naêm 999 tòch naêm 1090, ñôøi thöù 7 doøng Voâ Ngoân Thoâng. Sö hoï Mai teân Tröïc, queâ ôû Phöôùc Ñöôøng, Long Ñaøm, laø con ngöôøi anh baø Linh Thaùi haäu vôï vua Lyù Thaùi Toâng” Long Ñaøm laø teân huyeän, nay tuoäc huyeän Thanh Trì ngoaïi thaønh Haø Noäi. Cha Ngaøi laø anh cuûa baø Linh Caûm Thaùi haäu, töùc laø anh vôï vua Lyù Thaùi Toâng.

“Thuôû nhoû Sö raát thoâng minh vaø hieáu hoïc, nghe ôû chuøa Maät Nghieâm trong boån quaän coù vò tröôûng laõo gioûi veà töôùng soá lieàn ñeán nhôø xem. Tröôûng laõo xem xong, baûo :

Ngöôi coù duyeân vôùi Phaät phaùp, neáu xuaát gia seõ laø vò thieän Boà Taùt, baèng khoâng thì vieäc thoï yeåu khoù giöõ”.

Tröôûng laõo noùi ‘... thoï yeåu khoù giöõ ‘ laø do tröôûng laõo thaáy töôùng Ngaøi yeåu maø noùi, hay vì thaáy tö chaát Ngaøi thoâng minh ñónh ñaïc, muoán Ngaøi ñi tu ñeå laøm lôïi ích cho Phaät phaùp neân noùi nhö theá ñeå doïa. Caâu naøy coù taùc duïng laøm cho ngöôøi nghe sôï cheát yeåu phaûi ñi tu. Phaàn ñoâng tu só chuùng ta chuû quan thaáy ai coøn treû, thoâng minh khoâi ngoâ ñeán chuøa thöa hoûi ñieàu gì laø khuyeán khích ñi tu, hoaëc khuyeán khích tröïc tieáp hay giaùn tieáp. Vò tröôûng laõo naøy khoâng tröïc tieáp khuyeán khích Ngaøi tu, maø chæ noùi neáu xuaát gia seõ laø vò thieän Boà taùt, baèng khoâng thì vieäc soáng laâu hay cheát yeåu khoù löôøng ñöôïc. Nghe noùi vaäy ñaâu ai coù gan ôû ngoaøi ñôøi, ñaønh phaûi ñi tu. Ñoù laø caùi kheùo cuaû tröôûng laûo.

“Caûm ngoä lôøi noùi naøy, Sö töø giaû cha meï ñeán aáp Tieâu Sôn thoï giaùo vôùi Ñònh Höông tröûng laõo. ÔÛ ñaây phuïc dòch nhieàu naêm ñeå thaâm nghieâm thieàn hoïc, Sö thöôøng trì kinh Vieân Giaùc, tinh thoâng phaùp Tam quaùn”. Ngaøi trì phaùp Tam quaùn cuaû Kinh Vieân Giaùc ñeán thoâng suoát. Ñieàu naøy cho chuùng ta thaáy Ngaøi vöøa tu thieàn vöøa trì kinh, chôù khoâng phaûi chæ chuyeân veà thieàn. Tam quaùn cuûa Kinh Vieân Giaùc : Xa ma tha, Tam ma baùt ñeà, Thieàn na, dòch nhö theá thì ñôn giaûn vaø deã hieåu.

Kinh Vieân Giaùc giaûi Xa ma tha laø döøng laëng, ngöôøi muoán caàu taùnh Vieân Giaùc nôi mình thì duøng taâm tænh giaùc quaùn chieáu, laáy laëng leõ laøm haïnh, ñoái caûnh nhieåm tònh taâm khoâng duyeân theo laø theå chaân chæ. Nhôù laø theå chaân chæ, chôù khoâng phaûi laø keàm cheá moät choå. Theå chaân chæ laø döøng ôû baûn theå chaân taâm. Nhö vaäy ôû ñaây khaùc vôùi chæ thoâng thöôøng, chæ thoâng thöôøng laø chuù taâm vaøo moät caûnh cho taâm an ñònh. Coøn chæ ôû ñaây laø ñoái caûnh nhieåm tònh khoâng theo, töùc laø döøng ngay baûn theå chôn taâm nôi mình, khoâng phaûi döøng ôû caûnh beân ngoaøi. Quyù vò phaûi hieåu choå naøy cho roõ, keûo laàm vôùi phaùp tu chæ khaùc. Phaùp tu chí naøy töông ñöông vôùi Khoâng quaùn cuaû toâng Thieân Thai. Toâng Thieân Thai cuõng chia Tam quaùn laø Khoâng quaùn, Giaû quaùn vaø Trung quaùn.

Tam ma baùt ñeà ôû ñaây dòch laø ñaúng chí, nghóa laø ñeán moät caùch bình ñaúng, xa liaø hoân traàm traïo cöû goïi laø ñaúng. Ngöôøi tu thieàn ña soá ñeàu maéc beänh hoân traàm vaø traïo cöû, liaø ñöôïc hai beänh naøy thì taâm bình ñaúng an hoøa, khoâng coøn bò traïo cöû laøm roái, khoâng bò hoân traàm laøm meâ, bình ñaúng ôû choå ñoù. Noùi caùch khaùc laø trung hoøa giöõa traïo cöû vaø hoân traàm, ñeán choå an hoøa goïi laø ñaúng goïi laø chí. Ngöôøi muoán caàu Vieân Giaùc nôi mình, duøng taâm tænh giaùc bieát roõ taâm thöùc vaø caên traàn ñeàu do nhaân huyeãn hoùa maø coù, lieàn khôûi quaùn huyeãn ñeå tröø caùc huyeãn. Nghóa laø thaáy caùc phaùp ñeàu laø huyeãn hoùa, do meâ laàm neân chaáp noù laø thaät. Baây giôø phaûi quaùn huyeãn ñeå tröø meâ laàm, döùt caùi chaáp huyeã laø thaät, goïi laø tröø huyeãn. Ñaây laø phöông tieän tuøy duyeân quaùn, töùc laø tuøy duyeân traûi qua caùc caûnh maø taâm an khoâng ñoäng. Noùi caùch khaùc laø thaáy taát caû phaùp nhö huyeãn, hay thaáy caên, traàn vaø taâm thöùc ñeàu laø töôùng huyeãn hoùa, neân taâm an khoâng ñoäng. Taâm thöùc thuoäc veà thoï, töôûng, haønh, thöùc, hay thuoäc veà yù, do caùc duyeân sanh ra, khoâng phaûi laø theå taùnh cuûa taâm. Choå naøy toâi thöôøng nhaéc taêng ni ‘tu bieát voïng ‘ xaû boû voïng nieäm, laâu ngaøy thaáy hôi ñau ñaàu thì neân khôûi quaùn thaân naøy vaø ngoaïi caûnh ñeàu laø töôùng huyeãn hoùa, ñeå khoûi quay laïi quaùn noäi taâm. Nhôø thaáy thaân töù ñaïi vaø ngoaïi caûnh beân ngoaøi, do duyeân hôïp huyeãn hoùa khoâng thaät neân maét thaáy caûnh taâm khoâng xao ñoäng khoâng dính maéc. Quaùn beân ngoaøi thì khoâng keàm cheá beân trong do ñoù khoâng bò ñau ñaàu. Tu nhö theá goïi laø ‘hay tuøy duyeân traûi qua caùc caûnh maø taâm an khoâng ñoäng ‘. Tuy vaãn thaáy caûnh naøy caûnh noï khaùc nhau, song taát caû töôùng khaùc aáy ñeàu laø huyeãn hoùa khoâng thaät neân taâm khoâng dính maéc khoâng ñoäng. Ñoù cuõng laø moät phöông tieän an taâm. Theá neân noùi phaùp quaùn naøy töông ñöông vôùi Giaû quaùn cuûa toâng Thieân Thai. Veà sau Ngaøi dòch quùa ñôn giaûn, Tam ma baùt ñeà dòch laø quaùn, khoâng dòch laø ñaúng chí.

Thieàn na dòch laø tònh löï, tònh laø ñònh, laø taâm khoâng daáy nieäm xao ñoäng, löï laø tueä, laø quaùn chieáu soi seùt caùc phaùp thaáy ñuùng nhö thaät. Ngöôøi muoán caàu Vieân Giaùc duøng taâm tònh giaùc thaáy caùc phaùp thöôøng yeân laëng, khoâng khôûi quaùn caøc phaùp huyeãn hoùa. Kheùo tuøy thuaän caûnh giôùi laëng leõ, töùc laø ñoái caûnh maø taâm vaãn laëng leõ. Thay vì ñoái caûnh phaûi quaùn huyeãn hoùa, nhöng khoâng quaùn maø tuøy thuaän caùc caûnh taâm vaãn laëng leõ, goïi laø nhò bieân chæ. Nhò bieân laø hai beân, beân chæ vaø beân quaùn ñeàu laëng leõ, töùc laø khoâng phaân bieät sanh töû vaø Nieát baøn. Thöôøng thì chuùng ta hoaëc ñaém meâ sanh töû hoaëc öa thích Nieát baøn, nhöng tu tôùi ñaây thì khoâng coøn thaáy sanh töû vaø Nieát baøn laø hai töôùng ñoái ñaõi nöõa. Taát caû töôùng ñoái ñaõi : coù khoâng, phaûi quaáy, toát xaáu... laø kieán chaáp hai beân ñeàu heát saïch, Chæ vaø Quaùn ôû tröôùc khoâng coøn. Ñoù laø Thieàn na, töông ñöông vôùi Trung quaùn cuûa toâng Thieân Thai.

Ba phaùp Chæ, Quaùn vaø Thieàn na laø ba phaùp tu cöông yeáu cuûa kinh Vieân Giaùc, thieàn sö Vieân Chieáu nghieân cöùu laâu ngaøy ñöôïc thaâm nhaäp. Ngaøi tu thieàn maø thaâm nhaäp ba phaùp quaùn cuûa kinh Vieân Giaùc, nhö vaäy laø Ngaøi vöøa thoâng giaùo vöøa ñaït lyù thieàn. Gioáng nhö thieàn sö Toâng Maät sau khi ñöôïc truyeàn taâm aán, Ngaøi tieáp nhaän kinh Vieân Giaùc, xem chöa heát, caûm ngoä rôi nöôùc maét. Nhö vaäy thieàn sö Vieân Chieáu ôû Vieät Nam vaø thieàn sö Toâng Maät ôû Trung Hoa vöøa hoäi lyù thieà vöøa thoâng lyù kinh Vieân Giaùc. Kinh Vieân Giaùc laø boä kinh Ñaïi Thöøa daïy tu thieàn raát cao, phuø hôïp vôùi ñöôøng loái tu cuûa Thieàn Toâng. Bôûi theá kinh vaø thieàn khoâng taùch rôøi maø lieân heä raát chaët cheõ.

‘ Moät ñeâm trong thieàn ñònh, Sö thaáy Boà Taùt Vaên Thuø caàm dao moå buïng Sö, röûa ruoät cho vaø trao dieäu döôïc. Töø ñaây nhöõng sôû taäp trong taâm roõ raøng kheá hôïp, saâu ñöôïc ngoân ngöõ tam muoäi, giaûng kinh thuyeát phaùp thao thao ‘. Choå naøy hôi khoù hieåu nhöng coù thaät. Taïi sao khoù hieåu ? Trong thieàn ñònh leõ ra khoâng ñöôïc meâ, maø Ngaøi thaáy Boà taùt Vaên Thöø caàm dao moå buïng, röûa ruoät roài cho thuoác hay. Vaäy luùc ñoù Ngaøi tænh hay meâ? Neáu tænh thì khoâng coù moäng, maø moäng thì khoâng tænh. Thaät ra vieäc naøy hôi huyeàn bí, nhöng thöôøng xaûy ra ôû caùc thieàn sö. Töùc laø trong khi ñònh döôøng nhö meâ, song ñaây  laø vieäc maàu nhieäm trong ñaïo, khoù maø giaûi thích. Boà taùt Vaên Thuø laø caên baûn trí laø trí goác. Coù saün nôi moãi ngöôøi, caàm dao moå buïng röûa ruoät laø deïp saïch heát voâ minh phieàn naõo, trao cho dieäu döôïc laø phaùt ra dieäu duïng. Töø ñoù Ngaøi saïch heát voâ minh phieàn naõo, cho neân töø khi moäng veà sau, nhöõng sôû taäp nôi taâm Ngaøi ñöôïc kheá hôïp. Ngaøi khoâng ñaén ño, caàn thì phaùt ngoân khoâng nghó ñöôïc ngoân ngöõ tam muoäi giaûng kinh thuyeát phaùp thao thao. Ngoân ngöõ tam muoäi laø noùi naêng trong chaùnh ñònh. Noùi naêng laø ñoäng laøm sao ñònh ñöôïc ? Sôû dó ôû ñaây noùi ngoân ngöõ tam muoäi laø vì ngöôøi nhaäp ñöôïc theå Vieân Giaùc roài, luùc noùi khoâng suy nghó, khoâng ñaén ño, caàn thì phaùt ngoân khoâng nghó ngôïi, neân noùi ngoân ngöõ tam muoäi. Ngöôøi thöôøng ngöôøi thöôøng muoán noùi phaûi suy nghó löïa lôøi roài môùi noùi, noùi nhö theá chöa phaûi laø ngoân ngöõ tam muoäi. coøn Ngaøi thì giaûng noùi thao thao, khoâng laép baép ngaàn ngaïi neân goïi laø ngoân ngöõ tam muoäi. Quyù vò mai kia saùng ñaïo, baát cöù ai hoûi caâu gì, cuõng traû lôøi thao thao vaø hôïp ñaïo, ñoù laø quyù vò ñaõ ñöôïc ngoân ngöõ tam muoäi.

‘ Veà sau, Sö tìm ñeán phía taû kinh ñoâ Thaêng Long, döïng moät ngoâi chuøa ñeå hieäu laø Caøt Töôøng vaø truï trì ôû ñoù. Hoïc giaû boán phöông tìm ñeán tham vaán raát ñoâng’. Caøt laø toát, töôøng laø laønh, caøt töôøng laø toát laønh. Ngoâi chuøa Ngaøi döïng ôû phía taû kinh ñoâ Thaêng Long vôùi caùi höôùng toát laønh, neân ngöôøi khaép nôiñeán tham vaán raát nhieàu. Phaàn tham vaán chuùng toâi khoâng giaûng ôû ñaây, vì trong Tham Ñoà Hieån Quyeát, neân chuùng toâi thoâng qua phaàn naøy.

‘ Sö coù soaïn Döôïc Sö Thaäp Nhò Nguyeän Vaên, vua Lyù Nhaân Toâng ñöa baûn thaûo cho söù thaàn sang Trung Hoadaâng cho vua Trieát Toâng nhaø Toáng. Vua Trieát Toâng trao cho caùc vò cao toïa phaùp sö ôû chuøa Töôùng Quoác xem. Xem xong, caùc Ngaøi taâu vua Toáng raèng :

Ñaây laø nhuïc thaân Boà-taùt ra ñôøi ôû phöông Nam, giaûng giaûi kinh nghóa raát tinh vi, chuùng toâi ñaâu daùm theâm bôùt chöõ naøo.

Vua Toáng lieàn saéc sao moät baûn, baûn chính lieàn traû laïi cho vua ta. Söù thaàn veà kinh taâu laïi, trieàu ñình caøng kính neå vaø khen thöôûng Sö”.

Ngaøy xöa ngöôøi Trung Hoa töï xem nöôùc hoï laø nöôùc lôùn ôû giöõa, nhöõng nöôùc nhoû ôû chung quanh, hoï cho laø nhöõng nöôùc nhöôïc tieåu. Vieät Nam chuùng ta cuõng bò ôû trong caûnh ñoù, vì vaäy moãi naêm phaûi trieàu coáng ñeå giöõ moái giao hoøa. Vaø, vaên hoïc cuûa chuùng ta ngaøy xöa cuõng bò leä thuoäc Trung Hoa, neân hoï raát xem thöôøng ngöôøi Vieät Nam. Theá maø khi ñoïc quyeån Döôïc Sö Thaäp Nhò Nguyeän Vaên cuûa thieàn sö Vieân Chieáu, caùc vò phaùp sö ñeàu khen vaø noùi khoâng daùm theâm bôùt moät chöõ. Ñoù laø loøng kính troïng cuûa hoï ñoái vôùi Ngaøi ngöôøi nöôùc nhöôïc tieåu, khieán cho vua vaø trieàu ñình Vieät Nam caøng kính troïng Ngaøi.

“Thaùng 9 naêm Quaûng Höïu thöù 6 (1090) ñôøi Lyù Nhaân Toâng, Sö khoâng beänh goïi moân ñoà vaøo daïy:

- Trong thaân ta ñaây, xöông loùng gaân maïch, boán ñaïi hoøa hôïp, aét phaûi voâ thöôøng. Ví nhö ngoâi nhaø khi hoaïi, noùc maùi, xaø ngang ñeàu rôi rôùt. Taïm bieät caùc ngöôi, haõy nghe ta noùi keä:

            Thaân nhö töôøng bích dó ñoài thì,

            Cöû theá thoâng thoâng thuïc baát bi.

            Nhöôïc ñaït taâm khoâng voâ saéc töôùng,

            Saéc khoâng aån hieån nhaäm suy di.

Dòch :

            Thaân nhö töôøng vaùch ñaõ lung lay,

            Ñau ñaùu ngöôøi ñôøi luoáng xoùt thay.

            Neáu ñaït taâm khoâng, khoâng töôùng saéc,

            Saéc khoâng aån hieän maëc vaàn xoay.

Noùi keä xong, Sö ngoài ngay thaúng an nhieân thò tòch, thoï 92 tuoåi, 56 tuoåi haï.

Taùc phaåm goàm coù:

- Taùn Vieân Giaùc Kinh.

- Thaäp Nhò Boà-taùt Haïnh Tu Chöùng Ñaïo Traøng.

- Tham Ñoà Hieån Quyeát.

- Döôïc Sö Thaäp Nhò Nguyeän Vaên.

Caùc taùc phaåm cuûa Ngaøi ñeàu bò maát, chæ coøn quyeån Tham Ñoà Hieån Quyeát, chuùng ta ñang hoïc ñaây. Baây giôø toâi giaûng nghóa baøi keä cho quí vò hieåu. “Thaân nhö töôøng bích dó ñoài thì, cöû theá thoâng thoâng thuïc baát bi”. Ngaøi noùi thaân töù ñaïi naøy nhö töôøng vaùch ñaõ lung lay hö suïp. Taát caû ngöôøi ñôøi khi thaáy thaân töù ñaïi lung lay hö hoaïi ai cuõng buoàn baõ xoùt thöông. “Nhöôïc ñaït taâm khoâng voâ saéc töôùng, saéc khoâng aån hieån nhaäm suy di”. Neáu thaáu suoát ñöôïc taâm khoâng, töùc laø khoâng coøn thaáy töôùng ñoái ñaõi hai beân thì saéc hay khoâng aån hieän tuøy noù ñoåi dôøi. Neáu ngöôøi tu chuùng ta ai cuõng thaáy töôøng taän nhö vaäy thì khi nhaém maét chæ nôû nuï cöôøi chôù khoâng buoàn, ngöôïc laïi thì khi nhaém maét buoàn lo. Hai caâu ñaàu noùi leân taâm traïng cuûa ngöôøi theá gian, ñoái vôùi thaân töù ñaïi naøy, khi baûy taùm möôi tuoåi, giaø yeáu gioáng nhö töôøng vaùch xieâu veïo lung lay, tuy noù lung lay saép ngaõ saép cheát, maø vaãn thöông tieác khoâng ñaønh loøng boû ñi. Ñoù laø taâm lyù chung cuûa nhöõng ngöôøi meâ thöông tieác thaân. Laø ngöôøi tænh ñaït ñöôïc taâm theå voán roãng laëng, khoâng bò töôùng saéc töôùng khoâng ñoái ñaõi laøm phieàn luïy, chæ laø moät taâm theå theânh thang roãng laëng thì, maëc tình thaân naøy sinh hay töû khoâng buoàn lo thöông tieác. Toâi mong raèng taát caû chuùng ta tu ôû ñaây, tôùi luùc xaû boû thaân xaùc naøy, ai cuõng ñöôïc taâm thaùi nhö hai caâu keä maø chuùng ta vöøa hoïc. Ñaây laø phaàn lòch söû chöùng minh choã ñaït ñaïo cuûa Ngaøi. Do ñoù thieàn khaùch ñeán thöa hoûi, Ngaøi tuøy duyeân ñoái ñaùp raát linh ñoäng vaø chính xaùc; ñoái vôùi giaùo ñieån cuõng nhö ñoái vôùi Thieàn toâng khoâng coù choã naøo ñaùng cho chuùng ta nghi ngôø.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM