THAM ÑOÀ HIEÅN QUYEÁT VAØ THI TUÏNG

CAÙC THIEÀN SÖ ÑÔØI LYÙ GIAÛNG GIAÛI

H.T THÍCH THANH TÖØ

PHAÀN I: THAM  ÑOÀ  HIEÅN  QUYEÁT

CUÛA THIEÀN SÖ VIEÂN CHIEÁU (tt)

Dòch: BAØY ROÕ BÍ QUYEÁT CHO NGÖÔØI THAM VAÁN

Coù vò taêng hoûi : “Phaät Vaø Thaùnh khaùc nhau theá naøo ?”

Sö ñaùp :Truøng döông cuùc nôû döôùi raøo,

            Treân caønh oanh hoùt thanh tao diuï daøng.

Taêng thöa : “Caûm taï thaày chæ daïy, hoïc nhaân chaúng hoäi, xin laïi neâu baøy ra”.

Sö ñaùp :Ngaøy thì vaàn nhaät chieáu,

            Ñeâm ñeán aùnh traêng soi.

Taêng laïi hoûi : “ Ñaõ ñöôïc chaân chæ cuûa thaày, coøn huyeàn cô thì theá naøo ?”

Sö ñaùp :Böng thau nöôùc ñaày khoâng chuù yù,

            Moät luùc saåy chaân hoái ích gì ?

Taêng thöa : Ña taï !

Sö baûo :Chôù röûa soâng to soùng,

            Chính mình ñeán cheát chìm.

Taêng hoûi : Thieáu Thaát, Ma Kieät raát huyeàn dieäu, töø xöa ñeán nay ai keá thöøa laøm chuû ?

Sö ñaùp :Trôøi toái saùng soi nhôø thaät nguyeät

            Ñaát hieåm, phaân ranh coù nuùi soâng.

Taêng hoûi :Theá naøo laø ñaïi ñaïo,

            Coäi nguoàng moät loái ñi ?

Sö ñaùp :Gioù maïnh bôø cao bieát coû cöùng,

            Nöôùc nhaø laän ñaän thaáy toâi trung.

Hoûi :   Taát caû chuùng sanh töø ñaâu tôùi.

            Sau khi traêm tuoåi seõ veà ñaâu ?

Ñaùp :  Ruøa muø duøi vaùch ñaù,

            Traïnh queø treøo nuùi cao.

Hoûi : “Truùc bieát xanh Xanh troïn laø chaânnhö”, theá naøo laø “duïng” cuûa chaân nhö ?

Ñaùp :  Taëng anh ñi ngaøn daëm,

            Cöôøi trao moät aám traø.

Hoûi : Theá naøo laø uoång coâng ñeán maø voâ ích ?

Ñaùp :  Ai bieát ñöôïc ngöôøi chuû (Ñoâng A),

            Treân ñöôøng laïi baïc ñaàu.

Hoûi :   Cöûa kín nhaø queâ vaéng,

            Ai bieát goõ deã daøng.

Ñaùp :  Kim coác tieâu ñieàu hoa coû loaïn,

            Maø nay sôùm toái maëc ngöïa deâ.

Hoûi : Taïi sao nhö theá ?

Ñaùp :  Giaøu sang vaãn kieâu sa,

            Khieán thaønh laàu chôï hoaïi.

Hoûi :   Long nöõ daâng chaâu thaønh Phaät quaû,

            Ñaøn na boá thí phöôùc theá naøo ?

Ñaùp :  Queá trong traêng muoân thuôû,

            Heùo töôi taïi moät vaàng.

Hoûi : Theá naøo nhoïc maø khoâng coâng ?

Ñaùp :  Treân trôøi nhö treo göông,

            Nhaân gian nôi nôi toû.

Hoûi :   Qua soâng caàn duøng beø,

            Ñeán bôø thuyeàn boû laïi.

            Khi khoâng qua thì theá naøo ?

Ñaùp :  Hoà khoâ caù maéc caïn,

            Soáng ñöôïc muoân naêm xuaân.

Hoûi : Theá naøo theo doøng môùi ñöôïc dieäu lyù ?

Ñaùp :  Thaáy noùi baïn Kinh Kha,

            Moät ñi khoâng trôû laïi.

Hoûi :   Quaëng, vaøng laãn loän nguyeân moät loaïi,

            Thænh Thaày phöông tieän luyeän cho tinh.

Ñaùp :  Chaúng phaûi khaùch vua Teà,

            Ñaâu bieát caù to bieån.

Hoûi :   OÂng Quaùch chaúng chiuï nhaän,

Can giaùn laøm cuõng laøm gì ?

Ñaùp :  Neáu muoán tröôùc uoáng röôïu,

            Kheùo veõ raén laøm gì ?

Hoûi : Raén cheát treân ñöôøng xin thaày cöùu soáng ?

Sö baûo : OÂng laø ngöôøi phöông naøo ?

Taêng thöa : Voán laø ngöôøi ôû nuùi.

Sö baûo :Nuùi xöa veà aån gaáp,

            Chôù thaáy Höùa Chaân Quaân.

Hoûi :   Bieån caû meânh moâng troïn chaúng hoûi,

            Taøo Kheâ gioït gioït laø theá naøo ?

Ñaùp :  Tröôùc gioù thoâng reo tieáng buoàn baõ,

            Möa taïnh treân ñöôøng ít buøn laày.

Hoûi : Theá naøo laø chaúng khaùc thôøi nay ?

Ñaùp :  Truøng döông cuùc ôû döôùi raøo,

            Treân caønh oanh hoùt thanh tao nheï daøng.

Hoûi :   Roõ raøng trong khoaûng taâm maét,

            Saùng choùi ôû trong saéc thaân.

Theá naøo lyù khoâng theå phaân, töôùng khoâng theå thaáy, taïi sao khoâng thaáy ?

Ñaùp :  Trong vöôøn hao khoe saéc,

            Laáy gì ñeå khoe xinh.

Ñaùp :  Möøng oâng ñaõ thaáu suoát,

            Cuõng chaúng vui hay sao.

Taêng noùi :      Haân haïnh nghe Thaày giaûi,

                        Töø ñaây khoûi chôït khoâng.

Sö ñaùp :          Chìm caïn vöøa ra khoûi,

                        Quay ñaàu muoân tröôïng ñaàm.

Hoûi : “Trong thaønh Nieát baøn vaãn coøn nguy”. Theá naøo laø choå chaúng nguy ?

Daùp :  Xaây toå treân reøm chaùy,

            Raâu toùc laøm hoa lau.

Hoûi :   Neáu gaëp khi böùc baùch,

            Gioù traêng maëc tieâu dao.

Hoûi :   Taát caû chuùng sanh ñeàu noùi laø Phaät,

            Lyù naøy chöa roõ xin Thaày chæ daïy.

Ñaùp :  Khuyeân oâng haûy gaéng vieäc noâng tang,

            chôù hoïc theo ngöôøi ñôïi thoû nhoïc.

Taêng noùi :      Ñöôïc nhôø Thaày chæ roõ,

                        Troïn chaúng ñeán ai caàu.

Sö noùi :          Ñaùng thöông ngöôøi maéc ngheïn,

                        Ngoài ñoùi laïi queân aên.

Taêng noùi :      Nhieàu naêm caát giaáu baùu trong ñaõy,

                        Ngaøy nay tröôùc maét thaáy roõ raøng.

Sö noùi :          Chæ ñôïi traêng thu saùng,

                        Ñaâu ngôø maây möa che.

Taêng noùi :      Tuy nghe Thaày thuyeát giaûng,

                        Lyù naøy vaãn chöa raønh.

Sö ñaùp :          Cöôøi keû luoáng oâm coät,

                        Cheát ñuoái naèm giöaõ doøng.

Hoûi : Theá naøo laø moät phaùp ?

Ñaùp :  Chaúng thaáy xuaân sanh cuøng haï tröôûng,

            Laïi gaëp thu chín vaø ñoâng thaâu.

Hoûi : Theá naøo laø nhyeàu ngöôøi thaønh Phaät ?

Ñaùp :  Toå long chôït töï döøng,

            Töø Phuùc xa luoáng nhoïc.

Hoûi : Kieán taùnh thaønh Phaät, nghiaõ aáy theá naøo ?

Ñaùp :  Caây khoâ gaëp xuaân hoa ñua nôû,

            Gioù thoåi höông thaàn thôm raát xa.

Taêng noùi : Ñeä töû chöa hieåu, xin Thaày chæ laïi.

Sö ñaùp :Muoân naêm caây caø aáy,

            Xanh töôi thaáu töøng maây.

Hoûi :   Ma Ni cuøng caùc saéc,

            Chaúng hôïp cuõng chaúng liaø ?

Ñaùp :  Hoa xuaân cuøng böôm böôùm,

            Luùc meán luùc chia liaø.

Hoûi : Theá naøo theo kia hoãn taïp ? 

Ñaùp :  Chaúng phaûi maét taêng AÁn,

            Luoáng nhoïc trình bieän chaâu.

Hoûi : Theá naøo laø chaïm maét Boà ñeà ?

Ñaùp :  Chim töøng sôï caây cong,

            Thoåi maõi ngöôøi laïnh buoát.

Hoûi : Ñeä töû chaúng hieåu, xin Thaày cho duï khaùc.

Ñaùp :  Keû ñieác nghe ñaøn saùo,

            Ngöôøi muø ngaém traêng leân.

Hoûi :   Voán töï coù hình cuøng coù boùng,

            Coù khi boùng cuõng liaø hình chaêng ?

Ñaùp :  Caùc soâng veà Ñoâng chöø muoân doøng tranh chaûy,

            Chuùng sao chaàu Baéc chöø ngaøn xöa veà taâm.

Hoûi : Theá naøo laø moät caâu saùng toû sieâu traêm öùc ?

Ñaùp :  Xa neùm Thaùi Sôn qua bieån Baéc,

            Ngöôùc tung caây gaäy ñeán cung traêng.

Hoûi : Chæ moät vieäc naøy laø thöïcCoøn hai aét chaúng chaân, theá naøo laø chaân ?

Ñaùp :  Ñaàu gaäy gioù deã ñoäng,

            Treân ñöôøng möa thaønh laày.

Hoûi :   “Chaúng höôùng Nhö lai caàu dieäu taïng,

            Khoâng mong ñuoác Toå noái ñeøn chi”.

            YÙ chæ caâu naøy theá naøo ?

Ñaùp :  Trôøi thu hoaøng oanh hoùt,

            Trong tuyeát maãu ñôn xinh.

Hoûi : Theá naøo laø caâu tuyeät dieäu ?

Ñaùp :  Moät ngöôøi xaây vaùch ñöùng,

            Caû nhaø uoáng chaúng vui.

Hoûi :   Coå kim vieäc lôùn thoâi khoâng hoûi,

            Chæ chuyeän Taây lai yù theá naøo ?

Ñaùp :  Ngöôøi noùi kheùo maët laønh,

            Keû duøi ruøa ñaäp ngoùi.

Hoûi : “Taâm phaùp caû hai ñeàu queân, taùnh töùc chaân”,theá naøo laø chaân ?

Ñaùp :  Hoa nuùi möa sa Thaàn nöõ khoùc,

            Tre saân gioù thoåi, Baù Nha ñôøn.

Hoûi : Theá naøo laø caâu tuyeät dieäu ?

Ñaùp :  Trong coå do coøn ngheïn,

            Thöôøng ôû choå baát an.

Hoûi :   Coøn tu coøn chöùng sanh boán beänh,

            Xuaát ñaàu ñaâu theå thoaùt loàng traàn ?

Ñaùp :  Nuùi cao laïi lôùn dung chöùa buïi,

            Beå caû caøng saâu nhaän caùc doøng.

Hoûi : “Chæ Phaät  vôùi Phaät môùi bieát vieäc naøy”, theá naøo laø vieäc naøy ?

Ñaùp :  Ñöôøng heïp truùc um tuøm,

            Gioù thoåi thaønh khuùc nhaïc.

Hoûi : Chaúng duøng bình thöôøng, chaúng duøng thieân nhieân, chaúng duøng taùc duïng, thì nay phaûi laøm theá sao  ?

Ñaùp :  Coû boàng chim eùn ñaäu,

            Bieån caû naùu caù kình.

Hoûi :   Töù ñaïi ñeo mang ñaõ nhieàu kieáp,

            Thænh Thaày phöông tieän thoaùt luaân hoài ?

Ñaùp :  Taát caû chuùng sanh teâ giaùc quùi,

            AÊn toaøn gai goùc, nghæ trong buøn.

Hoûi : Caùc thöù thuû xaû ñeàu laø luaân hoài, khi khoâng coù thuû xaû thì sao ?

Ñaùp : Xöa nay sam tiaù saéc thöôøng khaùc,

            Caønh laù sum seâ chaúng coù hoa.

Hoûi : Ñöôøng ngoân ngöõ döùt laø yù theá naøo ?

Ñaùp :  Gioù thoåi tieáng coøi xuyeân truùc ñeán,

            Ñaàu non mang nguyeät vöôït töôøng sang.

Hoûi : Chö Phaät thuyeát phaùp ñeàu nhaèm giaùo hoaù moïi ngöôøi, meán moä baûn yù goïi laø xuaát theá, sao goïi laø baûn yù ?

Ñaùp :  Xuaân deät hoa nhö gaám,

            Thu sang laù töï vaøng.

Hoûi : Theá naøo laø moät ñöôøng thaúng ñöùt ?

Ñaùp :  Ñoâng Taây xe ngöïa chaïy,

            Sôùm toái buïi muø bay.

Hoûi :   Coù phaùp, coù taâm môû voïng thöùc,

            Laøm sao taâm phaùp thaûy tieâu vong ?

Ñaùp :  Vöôït ñöôïc tuøng cao che rôïp rôïp,

            Ñaâu lo söông tuyeát rôùt bôøi bôøi.

Hoûi : YÙ Toå, cuøng yù Kinh theá naøo ?

Ñaùp :  Höùng leân xaùch gaäy chôi röøng nuùi,

            Nhoïc söùc xoå reøm naèm choõng tre.

Hoûi : Toå Toå truyeàn nhau laø truyeàn vieäc gì ?

Ñaùp :  Ñoùi ñeán caàn aên,

            Laïnh veà phaûi maëc aùo.

Hoûi :   Ngöôøi ñôøi ñeàu thueâ nhaø,

            Nhaø doät ôû choå naøo ?

Ñaùp :  Quïa vaøng cuøng thoû baïc,

            Ñaày vôi chôù baän loøng.

Hoûi : Theá naøo laø moät con ñöôøng Taøo Kheâ ?

Ñaùp :  Ñaùng thöông keû maéc thuyeàn.

       Ñeán choán yù laêng xaêng.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM