AÂm :
Thöôïng
voâ phieán ngoõa giaù,
Haï voâ
traùc chuøy ñòa.
Hoaëc dòch
phuïc tröïc ngheä,
Hoaëc
saùch tröôïng nhi chí.
Chuyeån
ñoäng xuùc xöù gian.
Tôï long
döôùc thoân nhó.
Dòch :
Treân
khoâng meáng ngoùi che,
Döôùi
khoâng ñaát caém duøi.
Hoaëc ñoåi
aùo thaúng ñeán,
Hoaëc
xaùch tröôïng maø ñi.
Khoaûng
chuyeån ñoäng xuùc chaïm.
Tôï roàng
vaãy ñôùp moài.
Giaûng :
“Thöôïng voâ phieán
ngoõa giaù,, haï voâ traùc chuøy ñòa”. Treân khoâng coù mieáng ngoùi che,
döôùi khoâng coù ñaát caém duøi. Hai caâu naøy phaùt suaát töø giai thoaïi
thieàn cuûa Hoa Ñình Thuyeàn Töû. Hoa Ñình Thuyeàn Töû laø teân cuûa thieàn
sö Ñöùc Thaønh. Thieàn sö Ñöùc Thaønh cuøng Vaân Nham Ñaøm Thaïnh, Ñaïo Ngoâ
Vieân Trí laø baïn ñoàng hoïc thaâm giao.
Khi rôøi Döôïc Sôn Sö
baûo hai baïn :
Hai huynh moãi ngöôøi
seõ ôû moät nôi ñeå döïng laäp toâng chæ Döôïc Sôn, rieâng toâi taùnh tình
queâ muøa, chæ öa sôn thuûy laøm vui thuù. Ngaøy sau hai huynh bieát toâi ôû
ñaâu, giôùi thieäu cho moät ngöôøi, toâi seõ ñem chuyeän bình sanh thoï
nhaän trao laïi, goïi laø ñeàn ñaùp ôn cuûa tieân sö.
Chia tay nhau, Sö ñeán
Tuù Chaâu, soâng Ngoâ, Beán Hoa Ñình laøm ngöôøi cheøo ñoø tuøy duyeân ñoä
nhaät. Ngöôøi thôøi aáy goïi Sö laø Thuyeàn Töû Hoøa Thöôïng.
Sau naøy, thieàn sö
Vieân Trí, Ñaïo Ngoâ coù dòp ñi ñeán Kinh Khaåu, gaëp ngaøi Thieän Hoäi
thöôïng ñöôøng. Coù vò taêng hoûi : “Theá naøo laø phaùp thaân ?” Thieän
Hoäi ñaùp : “Phaùp thaân khoâng töôùng”. Taêng hoûi : “Theá naøo laø phaùp
nhaõn ?” Thieän Hoäi ñaùp : “Phaùp nhaõn khoâng veát”. Vieân Trí baát chôït
phaùt cöôøi.
Thieän Hoäi xuoáng
toøa hoûi Vieân Trí :
Toâi vöøa ñaùp caâu
hoûi cuûa taêng, chaéc coù choã khoâng ñuùng khieán Thöôïng toïa phaùt
cöôøi, xin Thöôïng toïa töø bi chæ daïy.
Vieân Trí baûo :
Hoøa Thöôïng nhaát
ñaúng (baät nhaát) laø ñuùng, veà phaàn xuaát theá thì chöa coù thaày.
Choã naøo toâi khoâng
ñuùng, mong Thöôïng toïa vì toâi noùi phaù.
Toâi hoaøn toaøn
khoâng noùi, môøi Hoøa Thöôïng ñeán Hoa Ñình Thuyeàn Töû.
Ngöôøi aáy nhö theá
naøo ?
Ngöôøi aáy treân
khoâng coù mieáng ngoùi, döôùi khoâng coù muõi duøi. Hoøa Thöôïng muoán ñi
xin ñoåi y phuïc.
Thieän Hoäi beøn giaûi
taùn chuùng, söûa sang haønh lyù, ñi thaúng ñeán thieàn sö Ñöùc Thaønh.
Qua giai thoaïi naøy
chuùng ta thaáy Thieän Hoäi laø ngöôøi quyeát taâm hoïc ñaïo, bieát mình
coøn khuyeát, töø ñòa vò moät toïa chuû giaùm giaûi taùn chuùng, ñoåi y
phuïc laøm moät thieàn khaùch lang thang tìm thaày hoïc ñaïo. Khi thieàn sö
Vieân Trí giôùi thieäu thieàn sö Ñöùc Thaønh thì Thieän Hoäi hoûi Ñöùc
Thaønh laø ngöôøi nhö theá naøo. Thieàn sö Vieân Trí noùi thieàn sö Ñöùc
Thaønh laø ngöôøi treân khoâng coù mieáng ngoùi che ñaàu, döôùi khoâng coù
mieáng ñaát caém duøi. Caâu noùi naøy coù hai nghóa : Nghóa thöù nhaát laø
Ngaøi ôû treân thuyeàn, khoâng ôû chuøa neân khoâng coù ngoùi che ñaàu, vaø
ôû treân thuyeà leânh ñeânh treân soâng nöôùc neân khoâng coù ñaát ñeå caém
duøi. Ñoù laø nghóa thoâng thöôøng. Nghóa thöù hai sieâu thoaùt hôn, thieàn
sö Ñöùc Thaønh laø con ngöôøi töï taïi thong dong khoâng vöôùng baän gì caû.
Do ñoù thieàn sö Tònh Khoâng noùi “Treân khoâng mieáng ngoùi che, duôùi
khoâng ñaát caém duøi” laø daãn caâu chuyeän naøy.
“Hoaëc dòch phuïc
tröïc ngheä, hoaëc xaùch tröôïng nhi chí”. Nghóa laø hoaëc ñoåi aùo thaúng
ñeán, hoaëc xaùch tröôïng maø ñi. YÙ noùi ngaøi Thieän Hoäi thay ñoåi y
phuïc laøm moät thieàn taêng taàm thöôøng ñeå ñeán hoïc ñaïo vôùi thieàn sö
Ñöùc Thaønh.
“Chuyeån ñoäng xuùc
xöù gian,tôï long döôùc thoân nhó”. Khoaûng chuyeån ñoäng xuùc chaïm tôï
roàng vaãy ñôùp moài. Nghóa laø chæ ñoái ñaùp trong choác laùt maø ngoä
ñaïo, gioáng nhö roàng ñôùp moài vaäy. Thieän Hoäi ñeán thieàn sö Ñöùc
Thaønh, qua vaøi caâu ñoái ñaùp, thieàn sö Ñöùc Taønh cöôøi baûo : “Moät
caâu hôïp ñaàu ngöõ, muoân kieáp coïc coät löøa. Thaû ngaøn thöôùc tôyù ôû
ñaàm saâu, liaø löôõi caâu ba taát noùi mau, noùi mau”. Thieän Hoäi vöøa môû
mieäng, thieàn sö Ñöùc Thaønh ñaùnh moät cheøo teù xuoáng nöôùc. Thieän Hoäi
vöøa leo leân thuyeàn, thieàn sö Ñöùc Thaønh laïi thuùc : “Noùi ! Noùi!”
Thieän Hoäi vöøa môû mieäng, laïi bò thieàn sö Ñöùc Thaønh ñaùnh. Thieän
Hoäi hoaùt nhieân ñaïi ngoä, beøn gaät ñaày ba caùi.
Thieàn sö Ñöùc Thaønh
noùi, Ngaøi thaû daây caâu ngaøn thöôùc ñeå caâu, nhöng khoâng coù löôõi
caâu ba taát ñoù dính moài. YÙ noùi khoâng cho caùi löôõi ba taát cong laïi
ñeå noùi chuyeän phaûi quaáy toát xaáu... liaø ngoân ngöõ maø baûo : “Noùi
ñi ! Noùi ñi !” Thaày baûo noùi, nhöng troø vöøa môû mieäng thì bò thaày
ñaùnh, troø ngöôùc leân ñaùp moät caâu, cuõng bò thaày ñaùnh. Nhö vaäy
chuùng ta môùi thaáy choã “uoång khaåu voâ ngoân” cuûa ni sö Dieäu Nhaân,
vöøa môû mieäng laø traät. Theá neân ôû ñaây thieàn sö Ñöùc Thaønh khoâng
cho noùi, môû mieäng noùi laø bò ñaùnh. Bò ñaùnh maáy cheøo, Thieän Hoäi
môùi nhaän ra theå chaân thaät moät caùch nhanh choùng. Nhôø caùch khai thò
quaù ñaëc bieät cuûa thieàn sö Ñöùc Thaønh, neân Thieän Hoäi nhaän ra theå
chaân thaät, do ñoù noùi hoïc ñaïo coù thaày. Toùm laïi hai caâu naøy dieãn
taû giai thoaïi ngaøi Thieän Hoäi ñeán vôùi thieà sö Ñöùc Thaønh chæ trong
choác laùt maø ñöôïc ngoä ñaïo. Ngaøy xöa ngaøi Thieän Hoäi bò ñaùnh trong
chôùp maét ñöôïc ngoä ñaïo, chuùng ta ngaøy nay bò ñaùnh hai ba cheøo chaéc
laø leân bôø chaïy maát.
Caâu “döôùi khoâng
ñaát caém duøi” coøn noùi leân giai thoaïi khoâng ñaát caém duøi cuûa ngaøi
Höông Nghieâm. Luùc rôøi chuùng Ngaøi ôû aån, khi cuoác ñaát löôïm soûi neùm
truùng buïi tre, nghe tieáng coâc vang leân, Ngaøi ñaïi ngoä laøm keä :
Moät
tieáng queân sôû tri,
Chaúng
caàn phaûi tu trì.
Ñoåi saéc
baøy ñöôøng xöa,
Chaúng rôi
cô laëng yeân.
Nôi nôi
khoâng daáu veát,
Oai nghi
ngoaøi saéc thinh.
Nhöõng
ngöôøi baät ñaït ñaïo,
Ñeàu goïi
thöôïng thöôïng cô.
Ngaøi Quy Sôn nghe
ñöôïc, noùi vôùi Ngöôõng Sôn : “Trí Nhaøn ñaõ trieät ngoä”. Ngöôõng Sôn thöa
: “Ñaây laø maùy taâm yù thöùc tröôùc thuaät, ñôïi con ñeán nôi khaùm phaù
môùi chaéc”. Ngöôõng Sôn ñeán thaêm, Höông Nghieâm ñoïc laïi baøi tuïng
tröôùc cho Ngöôõng Sôn nghe, Ngöôõng Sôn noùi : “Ñoù laø do tröôùc kia hoïc
taäp ghi nhôù maø thaønh, neáu thaät chaùnh ngoä haõy laøm baøi tuïng
khaùc”. Höông Nghieâm lieàn noùi keä :
Naêm xöa
ngheøo chöa thaät ngheøo,
Naêm nay
ngheøo môùi thaät ngheøo.
Naêm xöa
ngheøo vaãn coøn chuùt ñaát caém duøi,
Naêm ngay
ngheøo duøi cuõng khoâng.
Ngöôõng Sôn nghe baøi
keä tröôùc cuûa Höông Nghieâm Ngaøi khoâng tin, e raèng do hieåu bieát hoïc
hoûi laømra chöù chöa thaät ngoä, neân môùi baát ngôø baûo Höông Nghieâm
laøm baøi keä khaùc. Hai caâu cuoái cuøng cuûa baøi keä naøy Höông Nghieâm
noùi naêm xöa ngheøo caøn coù ñaát caém duøi, naêm nay ngheøo khoâng coù
duøi ñeå caém. Ngöôøi theá gian thöôøng noùi ngheøo khoâng coù ñaát ñeå caém
duøi. Coøn Ngaøi noùi khoâng coù duøi ñeå caém, caùi ngheøo ñoù môùi thaät
laø ngheøo. Nhö vaäy ñaát vaø duøi duï cho ngaõ vaø phaùp. YÙ Ngaøi Höông
Nghieâm noùi raèng tu ñeán choã roát raùo ngaõ phaùp khoâng coøn.
Baøi keä naøy Ngaøi
Tònh Khoâng daãn yù hai caâu chuyeän treân ñeå daïy chuùng ta tu phaûi ñeán
choã roát raùo nhö ngöôøi xöa, khoâng coøn chaáp ngaõ chaáp phaùp, khoâng
coøn keït thì môùi ñaït ñeán choã cöùu caùnh laø nhaän ra theå chaân thaät
cuûa mình. Neáu noùi raèng toâi khoâng coøn chaáp ngaõ chaáp phaùp nhöng
chöa nhaän ra theå chaân thaät cuûa mình thì chöa roát raùo.
Coù vò taêng ñeán
hoûi: Töø tröôùc chæ thaúng laø noùi caùi gì ?
Sö ñaùp :Ngaøy ngaøy
ñi gaët luùa,
Giôø giôø
kho laãm khoâng.
Con chaúng
hoäi.
Nhaät
nguyeät haèng saùng, maây noåi phuû che.
Sö noùi keä :
|