THAM ÑOÀ HIEÅN QUYEÁT VAØ THI TUÏNG

CAÙC THIEÀN SÖ ÑÔØI LYÙ GIAÛNG GIAÛI

H.T THÍCH THANH TÖØ

PHAÀN II: THI TUÏNG CAÙC THIEÀN SÖ ÑÔØI LYÙ (tt)

THIEÀN SÖ TRÖÔØNG NGUYEÂN

Thieàn sö Tröôøng Nguyeân hoï Phaïm, queâ ôû Tröôøng Nguyeân, Tieân Du, goác ngöôøi Hoa, sinh naêm 1110 tòch naêm 1165, ñôøi thöù 10 doøng Voâ Ngoân Thoâng. Tieåu söû cuûa Ngaøi ñöôïc in trong quyeån Thieàn Sö Vieät NAm trang 179 cuøng taùc giaû. Sau ñaây laø baøi keä daïy chuùng cuûa Ngaøi :

AÂm :

            Taïi quang taïi traàn,

            Thöôøng ly quang traàn.

            Taâm phuû traàn trieät,

            Döõ vaät voâ thaân.

            Theå ö töï nhieân,

            ÖÙng vaät voâ ngaân.

            Toâng thöôïng nhò nghi,

            Ñaøo thaûi nhaân luaân.

            Ñình ñoäc vaïn vaät,

            Döõ vaät vi xuaân.

            Taùc vuõ thieát nöõ,

            Ñaõ coå moäc nhaân.

Dòch :

            ÔÛ choã saùng buïi,

            Thöôøng liaø saùng buïi.

            Taâm phuû boùng toät,

            Cuøng vaät khoâng thaân.

            Theå voán töï nhieân,

            Hieän vaät khoâng thieân.

            Taøi baèng trôøi ñaát,

            Vöôït caû nhaân luaân.

            Ngaên ñoäc moân vaät,

            Cuøng vaät laøm xuaân.

            Ñöùng muùa gaùi saéc,

            Ñaùnh troáng ngöôøi caây.

Giaûng :

“Taïi quang taïi traàn, thöôøng ly quang traàn”. ÔÛ choã aùng saùng buïi traàn thöôøng liaø aùnh saùng buïi traàn. Taïi sao ôû trong aùnh saùng ôû trong buïi traàn maø thöôøng liaø aùnh saùng thöôøng liaø buïi traàn ? Ví duï khoaûng hö khoâng trong nhaø naøy, saùng sôùm aùnh saùng maët trôø chieáu vaøo, nhìn khoaûng khoâng chuùng ta thaáy coù buïi baëm laêng xaêng. Buïi thì xao ñoäng maø aùnh saùng vaø hö khoâng thì khoâng ñoäng. AÙnh saùng vaø buïi ôû trong hö khoâng, nhöng hö khoâng khoâng phaûi laø aùnh saùng khoâng phaûi laø buïi, noù khoâng rôøi aùnh saùng vaø buïi. Neáu noù laø aùnh saùng thì khi aùnh saùng heát hö khoâng cuõng maát, Neáu hö khoâng laø buïi thì buïi heát thì hö khoâng cuõng khoâng coøn. Hö khoâng tröôùc sau vaãn laø hö khoâng. AÙnh saùng suyeân qua thì thaáy coù aùnh saùng, nhôø coù aùnh saùng neân thaáy buïi laêng xaêng. Coù aùnh saùng coù buïi, nhöng aùnh saùng vaø buïi khoâng phaûi laø hö khoâng. Hö khoâng truøm caû aùnh saùng vaø buïi, nhöng khoâng phaûi aùnh saùng khoâng phaûi buïi, neân noùi ôû choã saùng buïi thöôøng liaø saùng buïi.

“Taâm phuû traàn trieät, döõ vaät voâ thaân”. Taâm phuû loùng toät, cuøng vaät khoâng thaân. Töùc laø taâm tö chuùng ta loùng laëngkcuøng toät thì khoâng coøn dính keït vôùi söï vaät beân ngoaøi.

Toùm laïi, töø caâu keä thöù nhaát ñeán caâu naøy, Ngaøi choû cho thaáy nôi môõi ngöôøi coù taâm theå khoâng phaûi laø saéc chaát (buïi) khoâng phaûi laø tinh thaàn (aùnh saùng). Ngay trong thaân saéc chaát naøy  coù phaàn tinh thaàn (voïng töôûng), taâm theå chaân thaät khoâng phaûi saéc chaát cuõng khoâng phaûi tinh thaàn (voïng töôûng). Nhö vaäy khi loùng laëng voïng töôûng taâm an ñònh khoâng coøn dính maéc nôi thaân caûnh thì theå chaân thaät hieän baøy.

“Theå ö töï nhieân, öùng vaät voâ ngaân”. Taâm theå ñoù khoâng ai laøm ra, noù saün vaäy, noù öùng hieän ra muoân vaät maø khoâng coù tyø veát. Ví duï nhö hình aûnh ôû ngoaøi hieän treân maët göông, chuùng ta nhìn göông thaáy aûnh ngöôøi aûnh caûnh. Khi aûnh ngöôøi aûnh caûnh khoâng coøn, chuùng ta nhìn vaøo göông. Thaáy maët göông nguyeân veïn khoâng coù tyø veát gì caû. Cuõng vaäy, taâm theå chuùng ta öùng vaät hieän hình ñuû thöù, maø khoâng hieän töôïng naøo laøm cho noù tyø veát, cho neân :

“Toâng töôïng nhò nghi, ñaøo thaûi nhaân luaân”. Laøm neân trôøi ñaát, loaïi boû loaøi ngöôøi. Nghóa laø moät beân laøm neân, moät beân loaïi boû, yù noùi raèng noù truøm caû trôøi ñaát vaø loaøi ngöôøi, khoâng coù caùi gì ngoaøi noù.

“Ñình ñoäc vaïn vaät, döõ vaät vi xuaân”. Ngaên ñoäc cho vaïn vaät, cuøng vaät laøm xuaân. Nghóa laø taâm theå naøy khoâng phaù hoaïi söï vaät maø coøn laøm cho vaïn vaät caøng theâm töôi toát. ÔÛ ñaây Ngaøi muoán dieãn taû cho chuùng ta thaáy taâm theå khoâng nhöõng laøm neân con ngöôøi maø coøn bao truøm caû trôøi ñaát, noù laø caùi theå cuûa nhaân loaïi, cuûa muoân vaät chöù khoâng  rieâng cuûa moät ai.

“Taùc vuõ thieát nöõ, ñaû coå moäc nhaân”. Coâ gaùi baèng saéc ñöùng muùa, ngöôøi baèng goã ñaùnh troáng. Gaùi saéc laøm sao bieát muùa, ngöôøi goã laøm sao bieát ñaùnh troáng ? Vaät voâ tri maø coù ñoäng taùc laø ngaàm yù noùi ñeán dieäu duïng nhieäm maøu cuûa theå chaân thaät, hay noùi Baùt Nhaõ voâ tri maø voâ baát tri. Baùt Nhaõ chæ cho theå chaân thaät. “Voâ tri) laø khoâng bieát maø (Voâ baát tri) laø khoâng coù caùi gì khoâng bieát. Gaùi saéc vaø ngöôøi goã laø voâ tri maø muùa vaø ñaùnh troáng ñöôïc laø voâ sôû baát tri, ñoù laø theo lyù Baùt Nhaõ. Ñöùng veà maët chaân khoâng dieäu höõu maø noùi, thì gaùi saéc vaø ngöôøi goã laø theå chaân khoâng, bieát muùa vaø bieát ñaùnh troáng laø dieäu höõu. Ngay nôi theå chaân khoâng coù caùi dieäu höõu. Chaân khoâng dieäu höõu khoâng rôøi nhau. Ñoù laø giaûng theo kinh. Neáu giaûng theo thieàn thì gaùi saéc bieát muùa vaø ngöôøi goã bieát ñaùnh troáng laø caâu noùi phi lyù, gioáng nhö caâu thaàn chuù, noùi ñeå ngöôøi nghe khoâng coøn suy nghó phaân bieät. Khoâng suy nghó phaân bieät môùi hôïp vôùi theå chaân thaät. Hai caâu naøy cho chuùng ta thaáy ngöôøi xöa duøng töø ngöõ raát laø kyø ñaëc chuùng ta nghe thaáyb laï luøng. Chính caùi kyø ñaëc laï luøng ñoù, khieán ngöôøi nghe coù caên cô nhaïy beùn, laõnh hoäi ñöôïc choã cöùu caùnh chaân thaät.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM