THAM ÑOÀ HIEÅN QUYEÁT VAØ THI TUÏNG

CAÙC THIEÀN SÖ ÑÔØI LYÙ GIAÛNG GIAÛI

H.T THÍCH THANH TÖØ

PHAÀN II: THI TUÏNG CAÙC THIEÀN SÖ ÑÔØI LYÙ (tt)

THIEÀN SÖ NGUYEÄN HOÏC

Thieàn sö Nguyeän Hoïc hoï Nguyeãn, ôû laøng Phuø Caåm, khoâng bieát naêm sinh, chæ bieát naêm tòch laø 1174, ñôøi thöù 10 doøng Voâ Ngoân Thoâng. Tieåu söû cuûa Ngaøi ñöôïc in trong quyeån Thieàn Sö Vieät Nam trang 188 cuøng taùc giaû. Sau ñaây laø hai baøi keä daïy chuùng cuûa Ngaøi :

Keä thöù nhöùt :

AÂm :

            Ñaïo voâ aûnh töôïng

            Xuùc muïc phi dieâu

            Töï phaûn thoâi caàu

            Maïc caàu tha ñaéc.

            Tuùng nhieâu caàu ñaéc

            Ñaéc taát baát chaân,

            Thieát söû ñaéc chaân

            Chaân thò haø vaät.

            Sôû dó tam theá chö Phaät,

            Lòch ñaïi Toå Sö,

            AÁn thoï taâm truyeàn,

            Dieät nhö thò thuyeát.

Dòch :

            Ñaïo khoâng hình töôùng,

            Tröôùc maét chaúng xa,

            xoay laïi tìm kieám,

            Chôù caàu nôi khaùc.

            Duø cho caàu ñöôïc,

            Ñöôïc taát chaúng chaân.

            Ví coù ñöôïc chaân,

            Chaân aáy vaät gì ?

            Vì theá, chö Phaät ba ñôøi,

            Lòch ñaïi Toå Sö,

            AÁn thoï taâm truyeàn,

            Cuõng noùi nhö theá.

Giaûng :

“Ñaïo voâ aûnh töôïng, xuùc muïc phi dieâu”. Ñaïo khoâng hình töôùng tröôùc maét chaúng xa. “Xuùc muïc” laø chaïm maét, toâi dòch laø tröôùc maét. “Phi dieâu” laø chaúng xa. Ñaïo ôû ngay tröôùc maét chôù chaúng ôû ñaâu xa. ÔÛ tröôùc maét taïi sao chuùng ta khoâng thaáy chæ thaáy toaøn söï vaät ? Ñaïo ôû tröôùc maét laø ñaïo coù saün ôû nôi chuùng ta, chuùng ta muoán nhaän ra thì ñoái caûnh lieàn bieát, bieát maø khoâng phaân bieät, ñoù laø ñaïo, ñaïo khoâng ôû ngoaøi mình. Cho neân hai caâu keá Ngaøi:

“Töï phaûn thoäi caàu, maïc caàu tha ñaéc”. Xoay laïi tìm kieám chôù caàu nôi khaùc. Tuy noùi ñaïo ôû tröôùc maét, nhöng phaûi xoay laïi mình tìm, chôù tìm ôû beân ngoaøi thì môùi nhaän ra ñaïo. Ví duï nhö quí vò ngoài nghe toâi giaûng, tieáng toâi giaûng ôû ngoaøi tai quí vò, nhöng caùi hay nghe vaø nhaän bieát cuûa quí vò veà tieáng cuûa toâi giaûng ôû ñaâu ? Tieáng giaûng cuûa toâi laø aâm thanh ôû beân ngoaøi, neáu quí vò muoán thaáy ñaïo maø cöù chaïy theo tieáng cuûa toâi thì khoâng bao giôø thaáy. Quí vò phaûi xoay laïi coi caùi gì ñang nghe ? Caùi ñang nghe vaø bieát ñöôïc tieáng khoâng phaûi ôû beân ngoaøi quí vò. Quí vò coù nhaän ra khoâng ? Toå Laâm Teá cuõng noùi  : “Caùc ngöôi hieän nay bieát nghe phaùp chaúng phaûi laø thaân töù ñaïi cuûa caùc ngöôi, caùi bieát aáy hay duøng töù ñaïi”. Caùi bieát nghe phaùp khoâng phaûi thaân töù ñaïi, cuõng khoâng phaûi ngoaøi thaân töù ñaïi naøy maø coù caùi bieát nghe phaùp rieâng bieät. Do ñoù ôû ñaây Ngaøi noùi muoán tìm ñaïo thì phaûi xoay laïi mình, chôù chaïy tìm beân ngoaøi, tìm beân ngoaøi suoát kieáp vaãn coøn xa ñaïo.

“Tuùng nhieâu caàu ñaéc, ñaéc töùc baát chaân, thieát söû ñaéc chaân, chaân thò haø vaät”. Duø cho caàu ñöôïc ñöôïc töùc chaúng chaân. Ví coù ñöôïc chaân chaân aáy ñöôïc gì ? Ñaïo neáu caàu nôi khaùc maø ñöôïc thì caùi ñöôïc töø nôi khaùc khoâng phaûi laø caùi chaân thaät. YÙ Ngaøi daïy, ñaïo laø taâm theå chaân thaät saün coù nôi mình, tuøy duyeân öùng hieän ôû caùc caên, coù tieáng thì nghe tieáng, coù hình aûnh thì thaáy hình aûnh, coù xuùc chaïm söï vaät thì bieát coù xuùc chaïm söï vaät... Tuy nhieân, muoán nhaän ra noù thì phaûi xoay laïi mình chôù chaïy theo ngoaïi caûnh. Neáu chaïy theo ngoaïi caûnh maø ñöôïc thì khoâng phaûi chaân. Theá neân phaùp tu thieàn cuûa ñaïo Phaät khaùc hôn phaùp tu thieàn cuûa ngoaïi ñaïo. Phaùp tu thieàn cuûa ñaïo Phaät nhaèm soi saùng laïi chính mình (phaûn quan töï kyû) chôù khoâng caàu ôû beân ngoaøi. Phaùp tu thieàn cuûa ngoaïi ñaïo ñaëc naëng vieäc caàu söï hieån linh beân ngoaøi maø queân mình, nhö caàu moät vò thaàn naøo ñoù ñieåm quang cho mình saùng ñaïo. Tu maø ñöôïc keát quaû maàu nhieäm do beân ngoaøi ñem ñeán, hay ngöôøi khaùc truyeàn cho ñeàu khoâng kheá hôïp theå chaân thaät. Muoán trôû laïi theå chaân thaät thì phaûi xoay laïi mình laø thieát yeáu. Theá neân keát thuùc baøi keä naøy Ngaøi noùi :

“Sôû dó tam theá chö Phaät, lòch ñaïi Toå Sö aán thoï taâm truyeàn, dieät nhö thò thuyeát”. Vì theá chö Phaät ba ñôøi, lòch ñaïi Toå Sö aán thoï taâm truyeàn, cuõng noùi nhö theá. Chö Phaät ba ñôøi, caùc vò Toå Sö chæ aán chöùng vaø truyeàn taâm, chôù khoâng noùi khoâng chæ ra ñöôïc. Ngöôøi lanh lôïi thì nhaän ra ngay. Toùm laïi chö Phaät chö Toå truyeàn taâm aán chöùng ñeàu baûo xoay laïi mình, ñöøng chaïy theo nhöõng hö aûo taïm bôï beân ngoaøi, vì caøng chaïy theo nhöõng caùi hö aûo taïm bôï thì caøng xa ñaïo.

Keä thöù hai :

AÂm :

            Lieãu ngoä thaân taâm khai tueä nhaõn,

            Bieán hoùa linh thoâng hieän baûo töôùng,

            Haønh truï toïa ngoïa ñoäc traùc nhieân,

            ÖÙng hieän hoùa thaân baát khaû löôïng.

            Tuy nhieân sung taéc bieán hö khoâng,

            Quan lai baát kieán nhö höõu töôùng,

            Theá gian voâ vaät khaû tyû huoáng,

            Tröôøng hieän linh quang, minh laõng laõng.

            Tröôøng thôøi dieãn thuyeát baát tö nghì,

            Voâ ñaéc nhaát ngoân dó vi ñaùng.

Dòch :

            Thaân taâm lieãu ngoä maét tueä môû,

            Bieán hoùa linh thoâng baøy töôùng baùu,

            Ñi ñöùng ngoài naèm rieâng vöõng vaøng,

            Hoùa thaân öùng hieän ñaâu tính ñöôïc.

            Maëc daàu ñaày daãy caû hö khoâng,

            Xem ra naøo thaáy coù töôùng gì,

            Theá gian khoâng coù vaät ñeå saùnh,

            Thöôøng hieän linh quang saùng khaép nôi.

            Luoân luoân dieãn noùi khoâng nghó baøn,

            Khoâng coù moät lôøi cho thoûa ñaùng.

Giaûng :

“Lieãu ngoä thaân taâm khai tueä nhaõn, bieán hoùa linh thoâng hieän baûo töôùng”. Thaân taâm lieãu ngoä maét tueä môû, bieán hoùa linh thoâng baøy töôùng baùu. Khi thaân taâm lieãu ngoä thì maét trí tueä môû saùng, maét tueä môû saùng roài thì bieán hoùa linh thoâng vaø töôùng baøu hieän. YÙ hai caâu naøy noùi khi thaân taâm ngöôøi tu ñaõ lieãu ngoä, thì coù thaàn thoâng bieán hoùa dieäu duïng khoân löôøng. ÔÛ ñaây Ngaøi noùi baøy töôùng baùu, töôùng baùu chæ cho theå baát sanh baát dieät. Thaân sanh dieät laø caùi taàm thöôøng, theå baát sanh baát dieät ñoái vôùi thaân sanh dieät thì quí hôn neân noùi laø töôùng baùu. Trong kinh Phaùp Hoa ñöùc Phaät duï töôùng baùu laø haït minh chaâu. Nhö vaäy ngöôøi hoïc ñaïo muoán maét trí tueä môû saùng khoâng caàn tìm ôû ñaâu xa, maø phaûi xoay laïi mình, ngay nôi thaân taâm naøy maø ngoä ñöôïc theå taùnh thì trí tueä môû saùng. Ngöôøi theá gian cuõng coù trí tueä, nhöng trí tueä theá gian khaùc vôùi trí tueä Phaät. Trí tueä theá gian laø trí thoâng minh bieát ñöôïc nhieàu vieäc, nhöng khoâng bieát caùc phaùp ñùuùng nhö thaät. Coøn trí tueä Phaät laø trí tueä thaáy bieát ñuùng nhö thaät, bieát roõ töôùng sanh dieät cuûa caùc phaùp, neân khoâng bò meâ hoaëc loâi cuoán. Nhaän ra theå baát sanh baát dieät thì khoâng chaïy theo aûo aûnh taïm bôï beân ngoaøi.

“Haønh truï toïa ngoïa ñoäc traùc nhieân, öùng hieän hoùa thaân baát khaû löôïng”. Ñi ñöùng naèm ngoài rieâng vöõng vaøng, hoùa thaân öùng hieän ñaâu tính ñöôïc. Nghóa laø khi ngoä ñöôïc theå chaân thaät roài thì trong boán oai nghi ñi ñöùng naèm ngoài, theå chaân thaät hieän tieàn khoâng thieáu vaéng, neân noùi laø vöõng vaøng. Vaø, khi ngoä ñöôïc theå chaân thaät thì ngang ñaây chaúng phaûi khoâng coøn gì caû, maø tuøy duyeân öùng hoùa thaân ñeå laøm lôïi ích cho chuùng sanh, coù duyeân vôùi chuùng sanh ôû ñaâu thì öùng hieän ñeán ñoù giaùo hoùa.

“Tuy nhieân sung taéc bieán hö khoâng, quan lai baát kieán nhö höõu töôùng”. Maëc duø ñaày daãy caû hö khoâng, xem ra naøo thaáy coù töôùng gì. Maëc duø theå chaân thaät  ñaày caû hö khoâng nhöng nhìn xem thì khoâng coù töôùng maïo. Taïi sao ñaày caû hö khoâng maø khoâng coù töôùng maïo ? Hö khoâng thì khoâng hình töôùng, theå chaân thaät truøm caû hö khoâng cuõng khoâng coù hình töôùng. Neáu coù hình töôùng thì khoâng theå truøm caû hö khoâng. Ví duï nhö chuùng ta thaép moät ngoïn ñeøn ñeå trong nhaø, aùnh saùng cuûa ngoïn ñeøn truøm heát khoaûng hö khoâng trong nhaø. Vì aùnh saùnh khoâng coù töôùng maïo baèng saéc chaát neân truøm heát khoaûng hö khoâng trong nhaø, neáu aùnh saùng coù hình töôùng saéc chaát nhö caùi töû caùi baøn, thì chæ chieám moät khoaûng hö khoâng baèng caùi tuû caùi baøn maø thoâi. Cuõng vaäy, taâm theå thanh tònh khoâng töôùng maïo neân truøm caû hö khoâng, vì khoâng töôùng maïo neân khoâng thaáy töôùng.

“Theá gian voâ vaäy khaû tyû huoáng, tröôøng hieän linh quang minh laõng laõng”. Theá gian khoâng vaät ñeå so saùnh, thöôøng hieän linh quang saùng khaép nôi. ÔÛ theá gian khoâng coù vaäy gì ñeå so saùnh vôùi taâm theå chuùng ta heát. Taïi sao ? Vì taát caû söï vaät ôû theá gian ñeàu coù hình töôùng, heã coù hình töôùng laø do duyeân hôïp thaønh bò voâ thöôøng chi phoái, neân khoâng so saùnh ñöôïc vôùi taâm theå baát sanh baát dieät. Tuy khoâng coù gì so saùnh ñöôïc, nhöng aùnh saùng nhieäm maàu cuûa taâm theå thöôøng hieån hieän ôû khaép moïi nôi khoâng giôùi haïn.

“Thöôøng thôøi dieãn thuyeát baát tö nghì, voâ ñaéc nhaát ngoân dó vi ñaùng”. Luoân luoân dieãn noùi khoâng nghó baøn, khoâng coù moät lôøi cho thoûa ñaùng. Töùc laø nghóa lyù luoân luoân dieãn noùi nhöng khoâng theå nghó baøn, noùi nhieàu maø khoâng moät lôøi ñeå noùi. Vì taát caû ngoân ngöõ ñeàu khoâng thaät, neân khoâng theå noùi ñeán ñöôïc. Do ñoù hoûi theá naøo laø Phaät ? Chæ ngoài im laø thoûa ñaùng nhaát, coøn noùi ra lôøi gì cuõng chæ laø taïm möôïn phöông tieän ngoân ngöõ ñeå noùi vaäy thoâi.

Toùm laïi, baøi keä naøy Ngaøi nhaéc ngöôøi tu phaûi kheùo nhaän ra ngay nôi thaân taâm naøy coù caùi theå chaân thaät. Nhaän ra taïm goïi laø ngoä ñaïo, vaø trong moïi oai nghi noù ñeàu hieän tieàn. taâm theå naøy khoâng coù hình töôùng neân truøm caû hö khoâng, khi haèng soáng vôùi noù thì tuøy duyeân öùng hoùa laøm lôïi ích chi chuùng sanh. ÔÛ theá gian khoâng coù vaät gì ñeå so saùnh, khoâng coù ngoân ngöõ naøo dieãn taû noù ñöôïc. Tuy nhieân aùnh saùnh nhieäm maàu cuûa theå chaân thaät toûa khaép moïi nôi.

]
     
 

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM