THAM ÑOÀ HIEÅN QUYEÁT VAØ THI TUÏNG

CAÙC THIEÀN SÖ ÑÔØI LYÙ GIAÛNG GIAÛI

H.T THÍCH THANH TÖØ

PHAÀN II: THI TUÏNG CAÙC THIEÀN SÖ ÑÔØI LYÙ (tt)

THIEÀN SÖ MINH TRÍ

Thieàn sö Minh Trí hoï Toâ teân Thieàn Trí, queâ laøng Phuø Caåm, khoâng bieát naêm sinh chæ bieát naêm tòch laø 1196, ñôøi thöù 10 doøng Voâ Ngoân Thoâng. Tieåu söû cuûa Ngaøi ñöôïc in trong quyeån Thieàn Sö Vieät Nam trang 191 cuøng taùc giaû. Sau ñaây laø baøi keä ñoái ñaùp giöõa Ngaøi vôùi moät vò taêng :

AÂm :

            Giaùo ngoaïi khaû bieät truyeàn,

            Hy di Toå Phaät uyeân.

            Nhöôïc nhaân duïc bieän ñích,

            Döông dieäm mích caàu yeân.

Dòch :

            Giaùo ngoaïi neân bieät truyeàn,

            Laâu xa Toå Phaät rieâng.

            Neáu ngöôøi muoán phaân bieät,

            AÙnh naéng tìm khoùi maây.

Giaûng :

“Giaùo ngoaïi khaû bieät truyeàn, hy di Toå Phaät uyeân”. Giaùo ngoaïi neân bieät truyeàn, laâu xa Toå Phaät rieâng . “Hy di” nghóa laø laâu xa, cuõng coù nghóa laø nhieäm maàu. Töùc laø lyù giaùo ngoaïi bieät truyeàn cuûa Phaät Toå raát laø nhieäm maàu raát laø saâu xa.

“Nhöôïc nhaân muïc bieän ñích, döông dieäm mích caàu yeân”. Neáu ngöôøi muoán bieän roõ, aùnh naéng tìm khoùi maây. Giaùo ngoaïi bieät truyeàn laø choã saâu xa vi dieäu. Ngöôøi muoán tìm thaáy noù chaúng khaùc naøo giöõa tröa naéng maø tìm khoùi maây. Taïi sao ? Vì theå chaân thaät do chö Phaät chö Toå truyeàn rieâng khoâng phaûi lôøi daïy thoâng thöôøng trong kinh ñieån. Chuùng ta phaûi löu yù töø ngöõ giaùo ngoaïi vaø bieät truyeàn, giaùo ngoaïi laø ngoaøi giaùo lyù, bieät truyeàn laø truyeàn rieâng. Nhö chuùng ta bieát lôøi Phaät daïy ñöôïc ghi laïi trong kinh ñeå chuùng sanh nöông theo tu haønh, giaùo lyù aáy taát laø saâu xa maàu nhieäm, ôû ñaây noùi ngoaøi giaùo lyù truyeàn rieâng laø truyeàn caùi gì ? Vaäy Toå coù caùi gì rieâng ñaëc bieät chaêng ?

Ngöôøi hoïc thieàn ai cuõng bieát caâu chuyeän “nieâm hoa vi tieáu”. Trong nhaø thieàn thöôøng nhaéc ñeán giai thoaïi Phaät ôû trong hoäi Linh Sôn, ñöa caønh hoa sen leân nhìn khaép ñaïi chuùng. Caû hoäi chuùng ñeàu im laëng, chæ rieâng ngaøi Ma ha Ca Dieáp nhìn Phaät chuùm chím cöôøi. Ñöùc Phaät baûo : “Ta coù chaùnh phaùp nhaõn taïng Nieát baøn dieäu taâm, thaät töôùng voâ töôùng, phaùp moân vi dieäu, nay phoù chuùc cho oâng, oâng kheùo giöõ gìn vaø laøm höng thònh cho ñôøi sau”. Caû hoäi chuùng ñoâng, taïi sao ñöùc Phaät chæ phoù chuùc rieâng cho ngaøi Ma ha Ca Dieáp ? Nhö vaäy taâm Phaät coù baát bình ñaúng khoâng ? Taâm Phaät khoâng baát bình ñaúng. Choã naøy ai laõnh hoäi ñöôïc thì nhaän ra, bieåu hieän baèng moät cöû chæ. Ngaøi Ma ha Ca Dieáp hoäi bieåu hieän baèng moät nuï cöôøi, neân phaät aán chöùng. Truyeàn rieâng laø nhö vaäy. Ví duï nhö hieän giôø toâi giaûng cho taêng ni nghe, ñeán moät giai ñoaïn kinh Phaät daïy, hay caâu noùi cuûa Toå haøm suùc yù nghóa saâu xa, toâi caûm nhaän ñöôïc choã thaâm thuùy toâi nhaéc ñi nhaéc laïi nhieàu laàn, trong ñaïi chuùng vò naøo laõnh hoäi ñöôïc thì maét saùng leân, mieäng chuùm chím cöôøi. Coøn ngöôøi khoâng laõnh hoäi ñöôïc thì xao laõng, hoaëc nhaém maét mô maøng nguû guïc. Ñoái vôùi ngöôøi laõnh hoäi ñöôïc thì thaày gaät ñaàu thoâng caûm, troø ñöôïc thaày caûm thoâng coi nhö ñöôïc hieåu reâng, truyeàn rieâng. Nhöõng ngöôøi lôø môø laøm sao caûm thoâng ñöôïc vôùi oâng thaày ? Môùi nghe qua chuùng ta thaát oâng thaày döôøng nhö baát coâng, chæ truyeàn rieâng cho moät ngöôøi. Nhöng söï thaät thì oâng thaày thuyeát phaùp cho hoäi chuùng nghe vôùi taâm bình ñaúng, khoâng nhaém rieâng moät ngöôøi. Nhö ñöùc Phaät ñöa caønh hoa leân nhìn caû ñaïi chuùng chôù khoâng nhìn rieâng ngaøi Ma ha Ca Dieáp, nhöng chæ coù ngaøi Ma ha Ca Dieáp hoäi yù, nhìn leân ñöùc Phaät vôùi aùnh maét saùng ngôøi, mieäng cöôøi chuùm chím, neân ñöùc Phaät aán chöùng. Vaäy Phaät ñaâu coù taâm rieâng tö. Hieåu nhö theá chuùng ta môùi thaáy vieäc truyeàn rieâng ngoaøi giaùo lyù, coù yù nghóa raát maàu nhieäm saâu xa, laø moät leõ ñöông nhieân khoâng coù gì laï luøng heát. Do ñoù neân noùi muoán tìm hieåu leõ thaät naøy khoâng khaùc naøo tìm khoùi trong naéng chang chang, tìm maây vaøo luùc trôøi trong saùng. Vì vieäc truyeàn rieâng naøy khoâng do bieän bieät tìm kieám maø hieåu ñöôïc.

Sau ñaây laø baøi keä thò tòchcuûa Ngaøi :

AÂm :

            Tuøng phong thuûy nguyeät minh,

            Voâ aûnh dieät voâ hình.

            Saéc töôùng giaù caù thò,

            Khoâng khoâng taàm höôûng thinh.

Dòch :

            Gioù tuøng traêng nöôùc saùng,

            Khoâng boùng cuõng khoâng hình.

            Saéc töôùng chæ theá aáy,

            Trong khoâng tìm tieáng vang.

Giaûng :

“Tuøng phong thuûy nguyeät minh, voâ aûnh dieäc voâ hình”. Gioù tuøng traêng nöôùc saùng, khoâng boùng cuõng khoâng hình. Gioù thoåi caønh tuøng vaø boùng traêng saùng ôû döôùi nöôùc coù thaät coù hình töôùng thaät khoâng ? Gioù thoåi thaáy caønh tuøng xao ñoäng thì bieát coù gioù, chôù ñaâu thaáy ñöôïc hình töôùng gioù ra sao. Thaáy boùng traêng ôû döôùi nöôùc chuùng ta coù vôùt ñöôïc boùng traêng khoâng ? Coù boùng traêng maø khoâng coù maët traêng thaät, neân noùi “Khoâng boùng cuõng khoâng hình”. Chöõ aûnh ôû ñaây nghóa laø töôùng thì ñuùng hôn, nhöng vi chöõ aûnh phaûi dòch laø boùng. Vaäy gioù thoåi caønh tuøng, boùng traêng ñaùy nöôùc, hai caùi ñoù coù maø khoâng coù töôùng thaät.

“Saéc töôùng giaù caù thò, khoâng khoâng taàm huôûng thinh”. Saéc töôùng chæ theá aáy, trong khoâng tìm tieáng vang. Saéc töôùng cuûa söï vaät treân theá gian naøy chæ theá aáy, noù nhö boùng traêng ñaùy nöôùc, nhö gioù thoåi caønh tuøng, thaûy ñeàu laø aûo töôùng chôù khoâng coù thaät, Neáu chuùng ta muoán tìm cho ra noù chaúng khaùc naøo trong hö khoâng maø tìm tieáng vang. Tieáng vang coù nhöng tìm hình töôùng thì khoâng ra.

Toùm laïi baøi keänaøy Ngaøi daïy raèng, moïi hình töôùng cuûa caùc phaùp treân theá gian ñeàu khoâng coù thaät, gioáng nhö gioù thoåi caønh tuøng, nhö boùng traêng döôùi nöôùc. Muoán tìm ra hình töôùng cuûa caùc phaùp theá gian, chaúng khaùc naøo tìm aâm vang cuûa tieáng. Ngaøi noùi nhö vaäy laø ñeå phaù chaáp chuùng sanh cho taát caû söï töôùng laø coù thaät.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM