THAM ÑOÀ HIEÅN QUYEÁT VAØ THI TUÏNG

CAÙC THIEÀN SÖ ÑÔØI LYÙ GIAÛNG GIAÛI

H.T THÍCH THANH TÖØ

PHAÀN II: THI TUÏNG CAÙC THIEÀN SÖ ÑÔØI LYÙ (tt)

THIEÀN SÖ HIEÄN QUANG

Thieàn sö Hieän Quang teân laø Leâ Thuaàn queâ ôû thaønh Thaêng Long, khoâng bieát naêm sinh chæ bieát naêm tòch laø 1221, ñôøi thöù 14 doøng Voâ Ngoân Thoâng. Tieåu söû cuûa Ngaøi ñöôïc in trong quyeån Thieàn Sö Vieät Nam trang 213 cuøng taùc giaû. Sau ñaây laø baøi keä noùi leân caùch haønh söû trong thôøi gian tu haønh cuûa Ngaøi :

AÂm :

            Na dó Höùa Do ñöùc,

            Haø tri theá kyû xuaân.

            Voâ vi cö khoaùng daõ,

            Tieâu dieâu töï taïi nhaân.

Dòch :

            Höùa Do taäp theo ñöùc,

            Naøo bieát ñôøi maáy xuaân.

            Voâ vi soáng ñoàng ruoäng,

            Ngöôøi töï taïi thong dong.

Giaûng :

“Na dó Höùa Do ñöùc, haø tri theá kyû xuaân”. Höùa Do taäp theo ñöùc, naøo bieát ñôøi maáy xuaân. Ngaøi hoïc theo caùi ñöùc cuûa Höùa Do neâ khoâng bieát ñôøi coù maáy xuaân. Trong Coå Hoïc Tinh Hoa coù ghi caâu chuyeän hai oâng Höùa Do vaø Saøo Phu ñôøi vua Nghieâu ôû Trung Quoác. Vua Nghieâu laø oâng vua thôøi ñaïi coå cuûa Trung Quoác, laø moät vò vua coù ñöùc ñoä nhaát vaøo thôøi aáy, oâng khoâng muoán cho con mình noái nghieäp vua, oâng ñi tìm ngöôøi hieàn ñöùc ñeå nhöôøng ngoâi. Moät hoâm nghe ñoàn trong khu röøng coù moät hieàn só teân laø Höùa Do, vua tìm ñeán nôi môøi Höùa Do veà trieàu ñeå nhöôøng ngoâi. Höùa Do nghe xong bòt loã tai roài boû ñi ra ngoaøi soângDónh Thuûy loäi xuoáng soâng khoaùt nöôùc röûa tai. Khi aáy Saøo Phuû cuõng daét traâu ra bôø soâng, thaáy Höùa Do röûa tai hoûi : “Vì vieäc gì maø baùt phaûi röûa tai vaäy ?” Höùa Do ñaùp : “Vua Nghieâu môøi toâi veà nhöôøng ngoâi, nghe ñeán danh lôïi baån loã tai neân toâi ñeán ñaây ñeå röûa”. Saøo Phuû nghe xong goø daây daøm traâu khoâng cho traâu uoáng nöôùc vaø noùi raèng : “Toâi ñònh cho traâu uoáng nöôùc ôû ñaây nhöng e baån caû mieäng traâu”. Noùi xong daét traâu leân khuùc soâng treân ñeå cho traâu uoáng nöôùc.

Ngöôøi xöa nghe danh lôïi cho laø nhô loã tai, coøn chuùng ta ngaøy nay thì sao ? Giaû söû chuùng ta ñang tu maø coù ngöôøi môøi mình ra giöõ chöùc gì quan troïng trong Giaùo hoäi, hoaëc ngoaøi ñôøi thì thaáy dô loã tai hay laø khoaùi loã tai ? Neáuthaáy khoaùi loã tai thì ñaõ nhieãm danh lôïi roài, thua ngöôøi xöa laém. Tuy ngaøi Hieän Quang tu chöa ngoä ñaïo, nhöng hoïc theo ñöùc cuûa Höùa Do, ñoái vôùi danh lôïi Ngaøi khoâng maøng laø ñaõ hôn chuùng ta roài. Vì khoâng thích danh lôïi neân :

“Voâ vi cö khoaùi daõ, tieâu dieâu töï taïi nhaân”. Voâ vi soáng ñoàng ruoäng, ngöôøi töï taïi thong dong. Bôùi khoâng öa danh lôïi neân Ngaøi khoâng ôû thaønh thò, chæ thích ôû nuùi röøng, ñoàng queâ thanh vaéng, ñeå laøm ngöôøi raûnh rang voâ söï queân caû thaùng ngaøy. Ñoù laø taâm traïng cuûa Ngaøi hoïc theo göông toát cuûa ngöôøi xöa. Ngaøy nay chuùng ta tu neáu khoâng kheùo thì nhöõng töø ngöõ “laøm phaät söï” seõ laøm leäch höôùng nhaém cuûa chuùng ta. Nghóa “laøm phaät söï” thì quaù roäng, nhieàu khi chuùng ta keït vaøo danh lôïi maø khoâng hay. Toâi nhìn tình traïng hieän nay thaáy cuõng ñaùng lo, coù nhieàu ngöôøi khi phaùt taâm tu thì raát laø maïnh meõ, luùc môùi vaøo chuøa daùm döùt boû heát nhöõng danh lôïi mình ñang coù trong taàm tay. Nhöng tu moät thôøi gian bò nhieãm danh lôïi trôû laïi. Theá neân khi tu chuùng ta phaûi caån thaän ñoái vôùi danh lôïi, xem thöôøng danh lôïi tu môùi deã tieán, neáu coøn ñaém tröôùc danh lôïi thì khoâng tieán ñöôïc. Ngöôøi coù ñòa vò cao trong ñaïo maø ñaém tröôùc danh vò, cuõng gioáng nhö ngöôøi phaøm tuïc ñuoåi baét danh lôïi vaäy. Tu nhö theá khoâng thaät söï tieán ñaïo maø chæ tieán veà maët danh vaø lôïi. Neáu tieán veà maët danh lôïi thì chaéc chaén laø xa ñaïo.

Sau ñaây laø baøi keä thò tòch :

AÂm :

            Huyeãn phaùp giai thò huyeãn,

            Huyeãn tu giai thò huyeãn.

            Nhò huyeãn giai baát töùc,

            Töùc thò tröø chö huyeãn.

Dòch :

            Phaùp huyeãn ñeàu laø huyeãn,

            Tu huyeãn ñeàu laø huyeãn.

            Hai huyeãn ñeàu chaúng nhaän,

            Töùc laø tröø caùc huyeãn.

Giaûng :

“Huyeãn phaùp giai thò huyeãn, huyeãn tu giai thò huyeãn”. Phaùp huyeãn ñeàu laø huyeãn, tu huyeãn ñeàu laø huyeãn. Phaùp laø huyeãn, tu cuõng laø huyeãn. Taïi sao vaäy ? Bôûi vì taát caû caùc phaùp ñeàu laø phöông tieän. Kinh Vieân Giaùc, Phaät daïy : Kinh ñieån nhö ngoùn tay chæ maët traêng, maët traêng laø choã chuùng ta höôùng ñeán, coøn ngoùn tay laø phöông tieän khoâng phaûi leõ thaät. Ngoaøi ngoùn tay chuùng ta coù theå duøng nhöõng thöù khaùc ñeå chæ maët traêng, nhö caây thöôùc hay caây gaäy cuõng coù theå chæ ñöôïc. Vaäy ngoùn tay caây gaäy caây thöôùc laø phöông tieän, ví laø phöông tieän neân laø caùi phuï. Maët traêng laø caùi ñích ñeå nhìn laø chaùnh. Cuõng vaäy, phaùp Phaät daïy nhö quaùn baát tònh, quaùn töø bi ñeàu laø phöông tieän, cho neân tuøy theo caên cô trình ñoä maø giaùo hoùa. Ñoái trò beänh ñöùc Phaät daïy quaùn baát tònh, ñoái trò taâm voïng töôûng ñöùc Phaät daïy quaùn soå töùc... Trong kinh A haøm coù ghi laïi caâu chuyeän Phaät daïy quaùn baát tònh, caùc thaày Tyø kheo quaùn thaáy thaân mình baát tònh quaù nhôøm gôùm beøn nhôø ngöôøi gieát giuøm. Ñeán ngaøy Boá taùt ñöùc Phaät thaáy chuùng tyø kheo suùt giaûm hoûi ra môùi bieát nguyeân do. Phaät quôû : “Ta daïy caùc ngöôi quaùn baát tònh laø ñeå tröø aùi duïc, khi aùi duïc heát thì phaûi quaùn tònh, taïi sao phaûi töï töû ?” Vaäy chuùng ta thaáy phaùp tu laø thaät hay laø huyeãn ? Noù chæ laø huyeãn duøng ñeå ñoái trò nhöõng phieàn naõo cuûa chuùng sanh. Ñöùc Phaät tuøy beänh cho thuoác, neân phaùp khoâng phaûi laø chaân lyù. Keá ñeán Ngaøi noùi tu cuõng laø huyeãn. Ví duï ñöùc Phaät daïy quaùn baát tònh, chuùng ta öùng duïng tu duøng trí quaùn tôùi quaùn lui, nhö vaäy phaùp laø huyeãn thì tu cuõng laø huyeãn.

“Nhò huyeãn giai baát töùc, töùc thò tröø chö huyeãn”. Hai huyeãn ñeàu chaúng nhaän, töùc laø tröø caùc huyeãn. Neáu hai caùi huyeãn ñoù chuùng ta khoâng coøn chaáp töùc laø tröø caùc huyeãn, laø soáng vôùi lyù trung ñaïo. Trong baøi keä Moäng cuûa toâi coù hai caâu : “Gaù thaân moäng, daïo caûnh moäng”. Moäng töùc laø huyeãn, thaân moäng laø thaân huyeãn, caûnh moäng laø caûnh huyeãn, caû hai ñeàu laø huyeãn cho neân “moäng tan roài cöôøi vôõ moäng”. Thaân caûnh ñeàu laø huyeãn neân cöôøi maø ra ñi chôù coù gì luyeán tieác ! Ñoù laø yù nghóa thaâm thaàm maø Phaät Toå daïy quaù roõ raøng.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM