CHÖÔNG III: TÒNH TU BA NGHIEÄP

Tham, saân, taø kieán thuoäc yù nghieäp. Noùi hö doái, noùi theâu deät, noùi hai löôõi, noùi hung aùc thuoäc khaåu nghieäp. Saùt sanh, troäm caép, daâm duïc thuoäc thaân nghieäp.

Phaøm ngöôøi coù chí muoán caàu ñaïi ñaïo, tröôùc tieân caàn phaûi tu ba nghieäp cho thanh tònh. Veà sau, trong boán oai nghi laàn löôït vaøo ñaïo, nhaãn ñeán khi saùu caên ñoái traàn tuøy duyeân lieãu ñaït, caû hai caûnh trí ñeàu laëng thaàm hôïp vôùi yù chæ dieäu huyeàn.

A.- Theá naøo laø tònh tu thaân nghieäp ?

Töï xeùt saâu xa trong boán oai nghi ñi, ñöùng, ngoài, naèm, keàm thuùc ba toäi khoâng cho sô thaát. Töø bi nuoâi naáng chaúng haïi maïng soáng, taát caû loaøi haøm thöùc treân khoâng döôùi nöôùc, khoâng keå lôùn nhoû ñeàu thöông yeâu baûo boïc cho ñeán loaøi boø bay maùy cöïa cuõng khoâng laøm toån haïi. Gaëp keû nguy nan aân caàn cöùu teá, duøng phöông tieän ñoä khieán cho giaûi thoaùt. Ñoái vôùi tieàn baïc cuûa caûi ngöôøi khaùc khoâng cho thì khoâng laáy, nhaãn ñeán vaät cuûa quyû thaàn laøm chuû, duø laø caây kim ngoïn coû vaãn khoâng coá phaïm. Gaëp ngöôøi aên xin ngheøo khoù, tuøy theo tieàn cuûa mình coù, duøng loøng cung kính boá thí khieán cho hoï ñöôïc an oån, coøn mình khoâng caàu söï baùo ôn. Suy nghó nhö vaày: Chö Phaät quaù khöù traûi voâ löôïng kieáp, thöïc haønh boá thí cho caû voi ngöïa baûy baùu, ñaàu maét naõo tuûy nhaãn ñeán xaû boû thaân maïng, khoâng chuùt nuoái tieác. Nay ta cuõng vaäy, tuøy theo khaû naêng boá thí, hoan hyû cuùng döôøng, taâm khoâng laãn tieác. Ñoái vôùi nöõ saéc taâm khoâng nhieãm tröôùc. Phaøm phu ñieân ñaûo bò duïc laøm say, ñam meâ phoùng tuùng, khoâng bieát loãi laàm cuûa söï daâm duïc, nhö vin caønh hoa khoâng bieát coù aån raén ñoäc. Ngöôøi trí xem duïc nhö mieäng raén ñoäc, moùng vuoát gaáu huøm, löûa buøng saét noùng cuõng chaúng duï ñöôïc. Coät ñoàng giöôøng saét chaùy löng chín ruoät, maùu thòt baày nhaày, ñau thaáu taâm tuûy. Quaùn saùt nhö theá chæ khoå khoâng vui. Tuùi da ñöïng phaån tích chöùa maùu muû, beà ngoaøi giaû doái doài phaán thoa höông, beân trong moät muøi hoâi thuùi, dô baån chaûy ra laøm choã nöông ôû cuûa doøi nhaëng, thuùi tha ñeán loã caàu xí cuõng khoâng bì kòp. Ngöôøi trí xeùt ñoù, chæ thaáy loâng toùc, moùng raêng, da moûng da daøy, maùu thòt, moà hoâi nöôùc maét, nöôùc daõi, nöôùc mieáng, muû môõ, gaân maïch naõo moâ, ñaøm vaøng ñaøm traéng, gan maät coát tuûy, phoåi thaän, laù laùch, daï daøy, tim, môõ nöôùc, baøng quang, ruoät giaø ruoät non, sanh taïng thuïc taïng, caùc ñöôøng tieåu tieän. Nhöõng vaät nhö theá ñeàu khoâng coù Ngaõ, maø do gioù thöùc coå ñoäng hö voïng sanh ra, ngoân ngöõ doái traù, noùi laøm ngöôøi baïn thaân, kyø thaät oaùn giaän gheùt ghen laøm cho hö ñöùc chöôùng ñaïo, ñoù laø toäi loãi naëng nhaát phaûi neân xa lìa nhö traùnh giaëc oaùn. Bôûi theá, ngöôøi trí xem ñoù töôûng nhö raén ñoäc, thaø gaàn raén ñoäc, chaúng gaàn nöõ saéc. Vì sao ? Raén ñoäc haïi ngöôøi chæ cheát moät ñôøi, nöõ saéc troùi buoäc traêm ngaøn muoân kieáp bò caùc ñoäc haïi khoå ñau voâ cuøng, phaûi neân xeùt nghó chôù neân gaàn guõi.

Vì theá ngöôøi trí caàn phaûi kieåm ñieåm ba loãi, chöøa boû loãi laàm, traùi aùc theo thieän : chaúng gieát chaúng troäm, phoùng sanh boá thí, khoâng laøm vieäc daâm duïc baån thæu, thöôøng tu haïnh thanh tònh. Ngaøy ñeâm chuyeân caàn haønh ñaïo leã baùi, nöông veà Tam Baûo, chí caàu giaûi thoaùt, ñoái vôùi thaân maïng cuûa caûi phaûi tu ba phaùp kieân coá. Bieát thaân hö huyeãn khoâng coù töï taùnh, saéc töùc laø khoâng caùi gì laø ngaõ? Taát caû caùc phaùp chæ coù giaû danh khoâng coù nhaát ñònh. Thaân naøy cuûa ta, boán ñaïi naêm uaån moãi moãi ñeàu chaúng phaûi ngaõ, hôïp laïi cuõng khoâng, voâ minh khoâng roõ, chaáp laàm laø ngaõ. Saùt sanh, troäm caép, daâm duïc phoùng tuùng, suoát ngaøy laãn ñeâm khoâng ngöøng taïo nghieäp. Duø khoâng chaân thöïc nhöng thieän aùc baùo öùng vaãn nhö boùng tuøy hình. Luùc quaùn nhö theá, chaúng caàu söï baát chaùnh ñeå nuoâi thaân maïng, phaûi töï quaùn thaân töôûng nhö raén ñoäc, vì ñeå trò beänh neân nhaän boán söï cuùng döôøng (Boán söï : y phuïc, phoøng nhaø, thöùc aên, thuoác men.) Thaân maëc y phuïc nhö che gheû lôû. Mieäng aên thöùc ngon nhö beänh uoáng thuoác. Tieát kieäm thaân mieäng khoâng sanh söï xa hoa thaùi quaù, nghe noùi ít muoán raát thích tu haønh. Cho neân Kinh noùi : “Baäc ñaàu-ñaø ít muoán kheùo bieát vöøa bieát ñuû, ngöôøi aáy coù theå vaøo ñaïo Hieàn Thaùnh”. Vì sao ? Chuùng sanh ôû trong ñöôøng aùc (Ñöôøng aùc : ñòa nguïc, ngaï quyû , suùc sanh.) traûi voâ löôïng kieáp thieáu thoán aùo côm, keâu la thaûm thieát, ñoùi laïnh khoå sôû, xöông da dính nhau. Nay ta taïm thieáu chuùt ñænh chöa phaûi laø khoå. Theá neân ngöôøi trí quí phaùp khinh thaân, sieâng naêng caàu phaùp chí ñaïo, ñeán thaân maïng cuõng chaúng ñoaùi hoaøi, ñaây goïi laø tònh tu thaân nghieäp.

B.- Theá naøo laø tònh tu khaåu nghieäp ?

Töï xeùt saâu xa boán loãi cuûa mieäng laø caên baûn sanh töû, taêng tröôûng ñieàu aùc, che laáp muoân haïnh, gaây chuyeän thò phi. Theá neân, ngöôøi trí muoán nhoå saïch goác sanh töû, döùt tröø hö voïng, phaûi tu boán nhö thaät ngöõ, ñoù laø caùc lôøi ngay thaúng, dòu daøng, hoøa hôïp vaø nhö thaät. Boán thaät ngöõ naøy laø haïnh cuûa ngöôøi trí. Vì sao ? Lôøi ngay thaúng hay tröø lôøi theâu deät, lôøi dòu daøng hay tröø lôøi hung aùc, lôøi hoøa hôïp hay tröø lôøi hai löôõi, lôøi nhö thaät hay tröø lôøi hö doái.

Lôøi ngay thaúng coù hai thöù : Moät laø noùi ñuùng phaùp khieán cho ngöôøi nghe tin hieåu roõ raøng. Hai laø noùi ñuùng lyù khieán cho ngöôøi nghe tröø heát nghi laàm.

Lôøi dòu daøng cuõng coù hai : Moät laø lôøi an uûi khieán cho ngöôøi nghe vui veû gaàn guõi. Hai laø tieáng cung thöông thanh nhaõ khieán cho ngöôøi nghe yeâu thích tu taäp.

Lôøi hoøa hôïp cuõng coù hai: Moät laø söï hoøa hôïp, nghóa laø thaáy ngöôøi ñaáu tranh, can giaùn khuyeân neân xaû boû, chaúng töï khen mình, traùi laïi nhuùn nhöôøng kính vaät. Hai laø lyù hoøa hôïp, nghóa laø thaáy ngöôøi thoái taâm Boà-ñeà aân caàn khuyeân taán, kheùo leùo phaân bieät Boà-ñeà phieàn naõo, bình ñaúng nhaát töôùng. Neáu taâm haønh giaû lui suït thì duøng ñöùc ñoä ñeå voã veà, sieâng naêng ñeán tröôùc ngöôøi aáy kheùo noùi veà vieäc meâ ngoä.

Lôøi ñuùng nhö thaät cuõng coù hai thöù : Moät laø söï thaät, nghóa laø coù thì noùi coù, khoâng thì noùi khoâng, phaûi thì noùi phaûi, quaáy thì noùi quaáy. Hai laø lyù thaät, nghóa laø taát caû chuùng sanh ñeàu coù Phaät taùnh, Nieát-baøn Nhö Lai thöôøng truï baát bieán.

Theá neân ngöôøi trí thöïc haønh boán thaät ngöõ aáy, quaùn saùt chuùng sanh nhieàu kieáp ñeán nay vì boán loãi naøy laøm cho ñieân ñaûo troâi chìm sanh töû khoù ñöôïc xuaát ly. Nay ta muoán nhoå goác reã cuûa noù, quan saùt khaåu nghieäp kia do moâi raêng, tieáng vang cuûa yeát haàu cuoáng roán, gioù thöùc kích ñoäng phaùt ra tieáng noùi. Do taâm laøm nhaân duyeân sanh hai thöù hö thaät khaùc nhau, thaät thì lôïi ích, hö thì toån maát. Thaät laø khôûi goác laønh, hö laø sanh coäi aùc. Coäi goác thieän aùc laø do lôøi noùi nôi cöûa mieäng, noùi lôøi thieän laø töù chaùnh, noùi lôøi aùc laø töù taø. Taø thì bò khoå, chaùnh thì ñöôïc vui. Thieän laø duyeân trôï ñaïo, aùc laø goác hö ñaïo. Theá neân ngöôøi chaùnh phaûi coù taâm hoä trì vieäc chaùnh, duøng lôøi thaät ñeå laäp thaân, tuïng kinh nieäm Phaät quaùn saùt thaät töôùng cuûa lôøi noùi voán khoâng toàn taïi, noùi nín bình ñaúng. Ñaáy goïi laø tònh tu khaåu nghieäp.

C.- Theá naøo laø tònh tu yù nghieäp ?

Do nieäm taø laøm nhaân duyeân hay sanh ra muoân ñieàu aùc. Nhôø chaùnh quaùn laøm nhaân duyeân hay khôûi leân vaïn ñieàu thieän. Cho neân kinh noùi : “Ba coõi khoâng coù phaùp rieâng, chæ do nhaát taâm taïo taùc”, neân bieát taâm laø caên baûn cuûa vaïn phaùp vaäy.

Theá naøo laø taø nieäm? Voâ minh chaúng roõ chaáp laàm laø ngaõ, ngaõ kieán kieân coá tham saân taø kieán chaáp caøn ngoaïi caûnh sanh ra caùc thöù ñaém nhieãm. Neân kinh noùi : “Nhaân vì coù ngaõ beøn coù ngaõ sôû. Nhaân vì ngaõ sôû khôûi ra saùu möôi hai kieán chaáp ñoaïn thöôøng, (Saùu möôi hai kieán chaáp ñoaïn thöôøng : chaáp ngaõ laø saéc, ngaõ khaùc saéc, ngaõ trong saéc, saéc trong ngaõ, cho ñeán thöùc cuõng vaäy.  5 aám x 4 = 20; 20 x 3 ñôøi = 60;  60 + ñoaïn vaø thöôøng = 62.) chín möôi taùm söû kieán tö (Chín möôi taùm söû kieán tö :  88 Kieán hoaëc coäng vôùi 10 tö hoaëc thaønh 98.) töông tuïc gaây neân sanh töû luaân hoài trong ba coõi chaúng thoâi”. Phaûi bieát taø nieäm laø goác cuûa caùc ñieàu aùc, theá neân ngöôøi trí phaûi cheá ngöï maø khoâng theo noù.

Theá naøo laø chaùnh quaùn ? Ta ngöôøi khoâng khaùc, saéc taâm chaúng hai; Boà-ñeà phieàn naõo baûn taùnh khoâng khaùc, sanh töû Nieát-baøn bình ñaúng nhaát chieáu. Do ñoù, kinh noùi : “Lìa ngaõ, ngaõ sôû, quaùn phaùp bình ñaúng, ngaõ vaø Nieát-baøn caû hai ñeàu khoâng”.  Phaûi bieát caùc phaùp chæ coù danh töï. Cho neân kinh noùi : “Cho ñeán Nieát-baøn cuõng chæ coù danh töï”. Laïi noùi : “Vaên töï taùnh ly, danh töï cuõng khoâng”. Vì sao ? Phaùp chaúng töï coù teân, giaû ñaët teân ñeå goïi phaùp, phaùp ñaõ chaúng phaûi phaùp, danh cuõng chaúng phaûi danh, danh chaúng ñuùng vôùi phaùp, phaùp chaúng ñuùng vôùi danh, danh phaùp khoâng ñuùng, taát caû khoâng tòch. Cho neân kinh noùi : “Phaùp khoâng coù danh töï vì ngoân ngöõ döùt”. Theá neân dieäu töôùng thì baët danh, chaân danh thì chaúng phaûi töï. Vì sao ? Voâ vi tòch dieät vi dieäu toät cuøng baët töôùng lìa danh, ñöôøng taâm ngoân döùt. Phaûi bieát ñoù laø ñieåm quan yeáu cuûa söï veà nguoàn chaùnh quaùn. Vì theá ngöôøi trí duøng chaùnh quaùn laøm nhaân duyeân ñeå muoân hoaëc (Hoaëc : Chæ cho phieàn naõo) ñeàu tröø, caûnh trí ñeàu queân, nguoàn taâm thanh tònh. Ñaáy goïi laø tònh tu yù nghieäp.

Caùc ñieàu keå treân ñaây, trong boán oai nghi luùc saùu caên ñoái vôùi traàn caûnh phaûi tuøy duyeân lieãu ñaït ñeå theo thöù lôùp maø vaøo ñaïo vaäy.

]