CHÖÔNG VIII: SÖÏ LYÙ KHOÂNG HAI

Phaøm dieäu ngoä thoâng ñöôøng thì nuùi soâng chaúng laáp, meâ danh treä töôùng thì maûy loâng cuõng thaønh caùch ngaên. Nhöng boån nguyeân cuûa vaïn phaùp töø nôi thaät töôùng maø ra, traàn sa hoaëc ñeán nguoàn laø chaân toâng. Cho neân vaïn töôïng khoâng bôø, Baùt-nhaõ khoâng beán, vì phaùp taùnh aáy voán chaân, lieãu ñaït thaønh trí. Ví nhö ngöôøi ñi bieát ñöôøng thì muoân daëm coù theå hy voïng ñeán nôi. Nhö ngöôøi chaïm vaät, thoâng ngoøi (Chaïm vaät laø duï cho treä höõu, thoâng ngoøi duï cho treä voâ.) thì suoát ngaøy bò giam trong giôùi haïn, vì hoï chaúng bieát vaät coù caùi bôø voâ hình, ngoøi coù caùi meù roãng khoâng cuøng toät. Vì vaäy, hoïc Trung ñaïo môùi hy voïng ñöôïc thaät töôùng, nhö ngöôøi chaáp höõu treä voâ thì roát cuoäc quy veà bieân kieán, vì hoï chaúng bieát caùi töôùng coù, coù chaúng phaûi coù, caùi thaät khoâng coù, chaúng phaûi khoâng. Nay ñaây saéc töôïng laêng xaêng, xeùt ñeán cuøng thì noù chaúng phaûi töôùng, aâm thanh gaàm theùt xem cho kyõ thì khoâng coù tieáng. Meâ thì noùi laø coù hình coù tieáng, ngoä thì bieát laø vaéng laëng. Nhö vaäy thì chaân ñeá chaúng traùi vôùi söï lyù, töùc theå cuûa söï lyù voán laø chaân; dieäu trí chaúng khaùc vôùi lieãu tri, töùc taùnh cuûa lieãu tri voán laø trí. Nhöng maø dieäu chæ baët lôøi nhôø vaên ngoân thuyeân chæ; chaân toâng chaúng phaûi töôùng, möôïn danh töôùng ñeå neâu toâng. Nhö voi chaúng phaûi laø nuùi Tuyeát maø möôïn nuùi Tuyeát ñeå ví cho voi (Voi traéng nhö nuùi Tuyeát.). Ñaây laø laáy caùi coù theå so saùnh vôùi noù, haù cho raèng nuùi Tuyeát laø voi ñöôïc ö ? 

Nay ñaây phaùp chaúng phaûi thöôøng maø chaáp laø höõu, neân nhôø phi höõu ñeå phaù thöôøng. Taùnh chaúng phaûi ñoaïn maø chaáp laø voâ, neân duøng phi voâ ñeå phaù ñoaïn. Cuõng nhö saïch seõ chaúng phaûi laø nöôùc tro maø nhôø nöôùc tro neân röûa saïch, ñaây laø laáy caùi coâng naêng hay röûa, haù laáy nöôùc tro maø laøm saïch ö ? Do ñoù bieát Trung ñaïo chaúng thieân, nhôø nhò bieân maø bieän chaùnh, ñoaïn thöôøng chaúng phaûi, döïa vaøo voâ vaø höõu ñeå roõ choã sai. Hoaëc höõu hoaëc voâ noùi ñaõ sai, chaúng phaûi höõu chaúng phaûi voâ cuõng ñaâu laø phaûi. Tin bieát ngöôøi dieäu ñaït nguoàn huyeàn chaúng phaûi haïng thöôøng tình coù theå löôøng ñöôïc. Vì sao ? Phaøm voïng chaúng phaûi do ngu sanh, chaân chaúng phaûi do trí ñöôïc, ñaït voïng goïi laø chaân, meâ chaân goïi laø voïng, haù coù voïng tuøy theo ngu bieán, chaân theo trí trôû veà, chaân voïng chaúng sai, ngu trí töï khaùc. Heã muoán thaáu toû huyeàn toâng tröôùc tieân caàn phaûi xeùt kyõ veà ngu trí. Neáu muoán xeùt kyõ veà ngu trí phaûi kheùo roõ bieát veà chaân voïng. Neáu muoán roõ bieát veà chaân voïng laïi caàn phaûi nghieân cöùu ñeán danh theå, danh theå neáu phaân thì chaân voïng töï bieän. Chaân voïng ñaõ bieän thì ngu trí roõ raøng. Vì vaäy, keû ngu khoâng coù khaû naêng lieãu trí, ngöôøi trí coù thaät chaát ñaït ngu. Neân bieát chaúng phaûi trí thì khoâng do ñaâu ñeå roõ chaân voïng, chaúng phaûi trí thì ñaâu theå phaân bieät danh theå. Vì sao ? Hoaëc coù danh maø khoâng theå, hoaëc nhaân theå maø laäp danh, danh theå xen laãn thaät khoù nghieân cöùu ñeán cuøng ñöôïc. Theá neân, theå chaúng phaûi danh thì chaúng bieän, danh chaúng phaûi theå thì chaúng laäp. Noùi theå caàn phaûi nhôø ñeán danh, noùi danh caàn phaûi döïa vaøo theå.

Nay ñaây ngoaøi theå laäp danh, ñoù chæ laø danh maø khoâng theå, haù coù caùi theå thích öùng vôùi danh ö ? Ví nhö thoû khoâng coù söøng maø ñaët ra danh töø söøng thoû, ñaây laø coù teân goïi maø thaät khoâng söøng, haù coù söøng ñeå thích öùng vôùi teân ö ? Khoâng coù theå maø laäp danh thì danh khoâng thaät danh, danh khoâng thaät danh thì caùi ñöôïc goïi teân (sôû danh) laø khoâng vaäy. Caùi ñöôïc goïi teân (sôû danh) ñaõ khoâng thì caùi hay goïi (naêng danh) cuõng khoâng. Vì sao ? Vì ñaët danh ñeå goïi caùi theå cuûa noù, khoâng coù theå thì laáy gì ñeå thích öùng vôùi danh. Noùi theå laø theå coát ñeå thích öùng vôùi danh, khoâng danh laáy gì ñeå thích öùng vôùi theå, theå khoâng thích öùng thì khoâng phaûi theå, danh khoâng danh thì chaúng phaûi danh. Vaäy thì ñaâu rieâng gì theå môùi nguyeân hö maø danh cuõng laø baûn tòch, nhöng maø khoâng coù theå thích öùng vôùi danh do lai nhö theá. Danh theå thích öùng thì goïi laø gì ?

Phaøm theå thì chaúng töï coù danh, möôïn caùi danh khaùc ñeå goïi ngaõ theå, danh chaúng phaûi töï thaønh laäp maø nhôø caùi theå khaùc ñeå ñaët ngaõ danh. Neáu theå chöa coù hình thì danh ñaâu ñöôïc goïi. Neáu danh chöa laäp thì theå ñaâu ñöôïc roõ. Nhöng roõ ñöôïc theå tuy nhôø danh, chaúng phaûi vì khoâng coù danh maø khoâng coù theå. Laäp danh voán caàn phaûi do theå, khoâng theå thì danh ñoù voán khoâng. Nhö vaäy, theå chaúng phaûi do danh sanh maø danh sanh ôû nôi theå vaäy. Nay ñaây theå ôû tröôùc danh, danh theo sau theå ñeå phaân bieät. Nhö theá thì laäp danh ñeå goïi teân caùi theå, cho neân bieát theå laø nguoàn cuûa danh thì nguyeân do cuûa danh laø duyeân khôûi töø nôi theå, vaäy ñaàu moái cuûa theå y cöù vaøo ñaâu ?

Phaøm theå thì chaúng coù hình daïng cuûa ngaõ, nhôø duyeân hoäi hôïp maø thaønh theå. Duyeân chaúng phaûi töø ngaõ hoäi, nhaân hoäi theå maø thaønh duyeân. Neáu theå chöa coù hình thì duyeân hoäi choã naøo ? Neáu duyeân chöa hoäi thì theå thaønh hình ôû nôi ñaâu ? Theå thaønh hình laø duyeân hoäi ñeå thaønh hình, duyeân hoäi laø theå thaønh hình ñeå maø hoäi. Theå thaønh hình maø hoäi thì roõ hình khoâng rieâng hoäi, hình khoâng rieâng hoäi thì hoäi voán khoâng vaäy. Duyeân hoäi maø thaønh hình thì bieát hoäi khoâng coù rieâng hình, hoäi khoâng coù rieâng hình thì hình voán khoâng vaäy. Do ñoù, vaïn phaùp töø duyeân sanh khoâng töï theå. Khoâng töï theå neân goïi laø taùnh khoâng. Taùnh ñaõ khoâng tuy duyeân hoäi maø chaúng phaûi coù, duyeân ñaõ hoäi tuy taùnh khoâng maø chaúng phaûi khoâng. Vì vaäy, coù cuûa duyeân hoäi, coù maø chaúng phaûi coù. Khoâng cuûa taùnh khoâng, khoâng maø chaúng phaûi khoâng. Vì sao ? Hoäi töùc taùnh khoâng, neân noùi chaúng phaûi coù; khoâng töùc duyeân hoäi neân goïi chaúng phaûi khoâng. Nay noùi chaúng phaûi coù chaúng phaûi khoâng, chaúng phaûi ngoaøi caùi coù rieâng coù moät caùi khoâng, cuõng chaúng phaûi lìa caùi khoâng rieâng coù moät caùi coù. Nhö vaäy thì roõ phaùp chaúng phaûi coù khoâng, neân laáy teân laø chaúng phaûi coù chaúng phaûi khoâng. Chaúng nhöõng chaúng phaûi coù chaúng phaûi khoâng, ñaõ chaúng phaûi coù khoâng, laïi chaúng phaûi chaúng coù chaúng phaûi chaúng khoâng. Nhö vaäy, ñaâu rieâng gì ñöôøng ngoân ngöõ döùt maø cuõng laø choã taâm haønh dieät vaäy.

]