ÑOAÏN 1

AÂM:

PHAÙP HOÄI NHAÂN DO.

Nhö thò ngaõ vaên: Nhaát thôøi Phaät taïi Xaù-veä quoác, Kyø thoï Caáp Coâ Ñoäc vieân döõ ñaïi Tyø-kheo chuùng thieân nhò baùch nguõ thaäp nhaân caâu. Nhó thôøi Theá Toân thöïc thôøi, tröôùc y trì baùt, nhaäp Xaù-veä ñaïi thaønh khaát thöïc. Ö kyø thaønh trung thöù ñeä khaát dó, hoaøn chí boån xöù. Phaïn thöïc ngaätuø, thu y baùt, taåy tuùc dó, phu toøa nhi toïa.

DÒCH:

NGUYEÂN DO CUÛA PHAÙP HOÄI.

Toâi nghe nhö vaày: Moät hoâm ñöùc Phaät ôû nöôùc Xaù-veä (Sraøvasti) taïi röøng Kyø-ñaø (Jeta) trong vöôøn Caáp Coâ Ñoäc cuøng vôùi chuùng ñaïi Tyø-kheo laø moät ngaøn hai traêm naêm möôi vò. Khi aáy gaàn ñeán giôø thoï trai, ñöùc Theá Toân ñaép y mang baùt vaøo ñaïi thaønh Xaù-veä khaát thöïc. Trong thaønh aáy, Ngaøi theo thöù lôùp khaát thöïc xong, trôû veà nôi chuùng ôû. Thoï trai roài, Ngaøi deïp y baùt, röûa chaân, traûi toøa ngoài.

GIAÛNG:

Ñoaïn naøy dieãn taû phaùp hoäi Phaät noùi kinh Kim Cang.

Phaàn ñaàu chæ cho luïc chuûng chöùng tín. Saùu ñieàu naøy môû ñaàu kinh naøo cuõng nhö theá caû. Ñaây gioáng nhö moät loái bieân baûn cuûa ngaøi A-nan (Ananda) ñeå cho thaáy lôøi Ngaøi noùi coù giaù triï thaät.

"Nhö thò ngaõ vaên" laø "Toâi nghe nhö vaày", chæ cho ngöôøi nghe vaø phaùp ñöôïc nghe. "Toâi" chæ ngöôøi nghe töùc ngaøi A-nan. "Nhö vaày" laø phaùp ñöôïc nghe töùc laø ñeà taøi trong buoåi thuyeát phaùp.

"Nhaát thôøi" chæ thôøi gian. Vì thuôû xöa thôøi gian moãi nöôùc moãi khaùc cho neân chæ noùi moät hoâm, chôù khoâng xaùc ñònh hoâm ñoù laø maáy giôø ngaøy maáy thaùng maáy.

Phaät laø vò chuû toïa trong buoåi noùi phaùp.

Xaù-veä quoác, Kyø thoï Caáp Coâ Ñoäc vieân laø nôi Phaät thuyeát phaùp.

Kyø thoï Caáp Coâ Ñoäc vieân: Tröôûng giaû Caáp Coâ Ñoäc teân thaät laø Tu-ñaït-ña (Sudatta), do oâng hay boá thí, cöùu giuùp nhöõng ngöôøi ngheøo khoå coâ ñoäc neân ñöôïc goïi laø Caáp Coâ Ñoäc. OÂng muoán mua vöôøn cuûa thaùi töû Kyø-ñaø ñeå caát tinh xaù thænh Phaät ñeán thuyeát phaùp. Thaùi töû baûo oâng ñem vaøng loùt ñaày vöôøn thì thaùi töû seõ baùn vöôøn cho oâng. Khi oâng traûi vaøng gaàn xong, thaùi töû vui veû baûo thoâi ñöøng chôû vaøng theâm nöõa vaø thaùi töû cuõng xin cuùng taát caû caây coái trong vöôøn cho ñöùc Phaät, do ñoù neân thaønh teân röøng Kyø-ñaø vöôøn Caáp Coâ Ñoäc.

Chuùng ñaïi Tyø-kheo goàm moät ngaøn hai traêm naêm möôi vò laø cöû toïa. Thôøi gian, nôi choán vaø soá cöû toïa cho thaáy baøi kinh naøy khoâng phaûi töï yù ngaøi A-nan noùi, maø do Ngaøi nghe trong hoäi thuyeát phaùp goàm caû thaûy moät ngaøn hai traêm naêm möôi vò Tyø-kheo.

Saùu ñieàu treân ñaây goïi laø luïc chuûng chöùng tín, nghóa laø saùu ñieàu laøm baèng chöùng ñeå cho chuùng ta tin kinh naøy khoâng phaûi töï yù ngaøi A-nan noùi ra, maø chính laø Ngaøi thuaät laïi buoåi thuyeát phaùp cuûa ñöùc Phaät.

Ñeán phaàn thöù hai taû caûnh Phaät saép noùi phaùp.

Khi aáy laø buoåi saùng gaàn ñeán giôø thoï trai, ñöùc Theá Toân ñaép y mang baùt vaøo thaønh Xaù-veä khaát thöïc.

Khaát thöïc theo thöù lôùp: Neáu haøng phaät töû thænh thoï trai thì khoâng caàn theo thöù lôùp, cöù ñi thaúng ñeán nhaø thænh mình. Coøn khaát thöïc theo thöù lôùp, laø trong xoùm coù nhaø ngheøo, nhaø giaøu, cöù tuaàn töï ñeán nhaø thöù nhaát, neáu khoâng ñöôïc cuùng döôøng thì ñeán nhaø thöù hai, thöù ba v. v… khoâng phaân bieät giaøu ngheøo ñeán khi ñöôïc cuùng döôøng thì veà.

Thoï trai xong, xeáp y, deïp baùt, röûa chaân roài, traûi toøa ngoài kieát giaø. Ñoaïn naøy taû laïi cuoäc soáng bình dò cuûa ñöùc Phaät, saùng ñi khaát thöïc, veà aên xong röûa baùt, xeáp y, röûa chaân, traûi toøa ngoài kieát giaø, saép noùi chuyeän vôùi chuùng. Ñoù laø yù thaâm saâu muoán chæ raèng chaân lyù khoâng ngoaøi vieäc bình thöôøng ñeå ñaùnh tan loøng hieáu kyø, töôûng chaân lyù laø nhöõng gì maàu nhieäm ngoaøi vieäc bình thöôøng. Thaáy ñöôïc chaân lyù trong vieäc bình thöôøng laø thaáy ñaïo, neáu traùi laïi laø laïc höôùng.

Khi ngaøi Trieäu Chaâu Tuøng Thaåm hoûi ngaøi Nam Tuyeàn "Theá naøo laø ñaïo? " thì Nam Tuyeàn traû lôøi "Bình thöôøng taâm thò ñaïo", nghóa laø taâm bình thöôøng laø ñaïo.

OÂng Lyù Töôøng ñeán hoûi ngaøi Döôïc Sôn Duy Nghieãm "Theá naøo laø ñaïo? " Ngaøi baûo "Vaân taïi thanh thieân, thuûy taïi bình", nghóa laø maây treân trôøi xanh, nöôùc trong bình. Vieäc bình thöôøng naøy hôïp vôùi tinh thaàn Ñaïi thöøa.

?

ÑOAÏN 2 

AÂM:

THIEÄN HIEÄN KHAÛI THÆNH.

Thôøi tröôûng laõo Tu-boà-ñeà taïi ñaïi chuùng trung, töùc tuøng toøa khôûi, thieân ñaûn höõu kieân, höõu taát tröôùc ñòa, hieäp chöôûng cung kính nhi baïch Phaät ngoân: "Hy höõu Theá Toân! Nhö Lai thieän hoä nieäm chö Boà-taùt, thieän phoù chuùc chö Boà-taùt. Theá Toân! Thieän nam töû, thieän nöõ nhaân, phaùt A-naäu-ña-la tam-mieäu tam-boà-ñeà taâm, vaân haø öng truï, vaân haø haøng phuïc kyø taâm? " Phaät ngoân: "Thieän tai, thieän tai! Tu-boà-ñeà, nhö nhöõ sôû thuyeát, Nhö Lai thieän hoä nieäm chö Boà-taùt, thieän phoù chuùc chö Boà-taùt, nhöõ kim ñeá thính, ñöông vò nhöõ thuyeát. Thieän nam töû, thieän nöõ nhaân phaùt A-naäu-ña-la tam-mieäu tam-boà-ñeà taâm, öng nhö thò truï, nhö thò haøng phuïc kyø taâm". "Duy nhieân, Theá Toân! Nguyeän nhaïo duïc vaên".

DÒCH:

THIEÄN HIEÄN THÖA HOÛI.

Khi aáy tröôûng laõo Tu-boà-ñeà (Subhuti) ôû trong ñaïi chuùng, lieàn töø choã ngoài ñöùng daäy, baøy vai aùo beân maët, goái maët quì xuoáng ñaát, chaáp tay cung kính baïch Phaät raèng: "Theá Toân! Raát ít coù, ñöùc Nhö Lai kheùo hoä nieäm caùc vò Boà-taùt, kheùo phoù chuùc caùc vò Boà-taùt. Baïch Theá Toân! Ngöôøi thieän nam, ngöôøi thieän nöõ phaùt taâm Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc neân laøm sao truï, laøm sao haøng phuïc taâm kia? " Ñöùc Phaät baûo: "Laønh thay, laønh thay! Naøy Tu-boà-ñeà, nhö lôøi oâng noùi, Nhö Lai kheùo hoä nieäm caùc vò Boà-taùt, kheùo phoù chuùc caùc vò Boà-taùt, nay oâng haõy laéng nghe cho kyõ, ta seõ vì oâng maø noùi. Ngöôøi thieän nam, thieän nöõ phaùt taâm Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc neân nhö theá maø truï, nhö theá maø haøng phuïc taâm kia". - "Xin vaâng, baïch Theá Toân! Con nguyeän thích ñöôïc nghe".

GIAÛNG:

Ñaây laø phaàn thöa hoûi cuûa ngaøi Tu-boà-ñeà. Tu-boà-ñeà laø moät vò A-la-haùn thaâm hieåu lyù Baùt-nhaõ. Coù choã dòch laø Thieän Hieän, coù choã dòch Khoâng Sanh, coù choã dòch Kieát Töôøng. Noùi Tu-boà-ñeà laø dòch aâm tieáng Phaïn. Trong Ñaïi Baùt-nhaõ dòch laø Thieän Hieän, ñaây noùi Tu-boà-ñeà cuõng chæ laø moät vò. Thieän Hieän laø kheùo hieän. Ngaøi Tu-boà-ñeà thuoäc haøng tröôûng laõo.

Tröôùc heát laø phaàn nghi thöùc. Theo leã nghi AÁn Ñoä, khi ñeä töû muoán thöa hoûi Phaät ñieàu gì thì phaûi baøy vai aùo beân maët, quì goái maët xuoáng roài chaáp tay cung kính thöa hoûi.

Hoä nieäm: Hoä laø baûo hoä, nieäm laø nhôù nghó.

Phoù chuùc laø trao daën laïi.

Tröôùc heát ngaøi Tu-boà-ñeà taùn thaùn Phaät: Ñöùc Theá Toân laø baäc ít coù trong theá gian, Ngaøi thöôøng baûo hoä vaø nhôù nghó caùc vò Boà-taùt, kheùo trao daën laïi caùc vò Boà-taùt.

Taùn thaùn Phaät xong roài, ngaøi Tu-boà-ñeà baét ñaàu thöa hoûi.

Phaùt taâm Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc laø phaùt taâm caàu thaønh Phaät.

Ngaøi Tu-boà-ñeà hoûi Phaät: Giaû söû coù ngöôøi thieän nam, thieän nöõ muoán phaùt taâm caàu thaønh Phaät thì phaûi laøm sao ñeå an truï taâm ñoù vaø laøm sao haøng phuïc ñöôïc taâm ñoù? Laøm sao an truï, laøm sao haøng phuïc taâm kia? laø hai caâu hoûi then choát cuûa toaøn boä kinh, hai caâu hoûi quan troïng cho söï tu haønh. Taát caû chuùng ta, ai ñaõ phaùt taâm tu theo ñaïo Phaät, ñeàu nguyeän tieán tôùi Phaät quaû, nhöng muoán tieán tôùi Phaät quaû phaûi laøm sao? Töùc laø phaûi an truï taâm vaø haøng phuïc taâm, vì neáu coøn taâm ñieân ñaûo laøm sao thaønh Phaät ñöôïc? Theá neân ñoù laø choã chính yeáu cuûa ngöôøi tu. Phaùt taâm voâ thöôïng laø ñaët muïc tieâu mình tieán, nhöng an truï trong ñoù vaø haøng phuïc voïng töôûng khoâng phaûi laø chuyeän deã. Phaùt taâm caàu thaønh Phaät laø buoåi ñaàu, nhöng coøn nhieàu chöôùng ngaïi phaûi vöôït qua.

Phaät thöøa nhaän lôøi taùn thaùn cuûa ngaøi Tu-boà-ñeà laø ñuùng neân ñöùc Phaät baûo raèng: "Laønh thay, laønh thay! Ñuùng nhö lôøi oâng noùi, Nhö Lai thöôøng hoä nieäm caùc vò Boà-taùt vaø kheùo phoù chuùc caùc vò Boà-taùt". Bôûi vì ñöùc Phaät luoân luoân nhôù nghó laøm sao cho caùc vò Boà-taùt ñöôïc tieán leân Phaät quaû vaø daën doø caùc vò Boà-taùt laøm lôïi ích cho chuùng sanh ñeå cuøng tieán leân Phaät quaû. Ñoù laø chuû ñích maø ñöùc Phaät haèng mong moûi vaø haèng giaùo hoùa.

Tieáp ñeán Phaät daïy: Baây giôø oâng phaûi laéng taâm nghe cho kyõ, toâi seõ vì oâng maø noùi. Nhöõng ngöôøi thieän nam, thieän nöõ naøo phaùt taâm caàu thaønh Phaät thì neân nhö lôøi toâi daïy ôû sau maø an truï taâm, neân nhö lôøi toâi daïy ôû sau maø haøng phuïc taâm. Ñoù laø lôøi cuûa Phaät höùa seõ daïy, ngaøi Tu-boà-ñeà thöa: Xin vaâng, ñöùc Theá Toân con nguyeän thích ñöôïc nghe nhöõng lôøi naøy. Ñaây laø baét ñaàu thôøi thuyeát phaùp chaùnh.

Qua ñoaïn naøy chuùng ta thaáy roõ tinh thaàn ngöôøi xöa ñeán hoïc ñaïo. Trong hoäi chuùng ñoâng ñaûo, khi ñöùc Phaät thoï trai xong, traûi toïa cuï ngoài kieát giaø roài, ngaøi Tu-boà-ñeà theo ñuùng nghi leã quì goái chaáp tay taùn thaùn Phaät tröôùc, keá ñeán môùi thöa hoûi nhöõng ñieåm quan troïng. Nhö vaäy ñöùc Phaät thuyeát phaùp laø do ñeä töû coù nhöõng thaéc maéc nghi ngôø ñem ra thöa hoûi, nhaân ñoù ñöùc Phaät môùi thuyeát phaùp. Hieän nay chuùng ta ñi chuøa hoïc ñaïo cuõng vaäy, khi naøo coù gì thaéc maéc cuõng ñem ra hoûi, nhö theá chính mình coù lôïi vaø cuõng lôïi cho nhöõng ngöôøi chung quanh.

Ai muoán haøng phuïc ñöôïc taâm mình, an truï ñöôïc taâm mình, phaûi theo doõi lôøi Phaät daïy ôû sau.

? 

ÑOAÏN 3

AÂM:

ÑAÏI THÖØA CHAÙNH TOÂNG.

Phaät caùo Tu-boà-ñeà: Chö Boà-taùt ma-ha-taùt öng nhö thò haøng phuïc kyø taâm. Sôû höõu nhaát thieát chuùng sanh chi loaïi, nhöôïc noaõn sanh, nhöôïc thai sanh, nhöôïc thaáp sanh, nhöôïc hoùa sanh, nhöôïc höõu saéc, nhöôïc voâ saéc, nhöôïc höõu töôûng, nhöôïc voâ töôûng, nhöôïc phi höõu töôûng phi voâ töôûng, ngaõ giai linh nhaäp voâ dö Nieát-baøn nhi dieät ñoä chi. Nhö thò dieät ñoä voâ löôïng, voâ soá, voâ bieân chuùng sanh, thöïc voâ chuùng sanh ñaéc dieät ñoä giaû. Haø dó coá? Tu-boà-ñeà, nhöôïc Boà-taùt höõu ngaõ töôùng, nhaân töôùng, chuùng sanh töôùng, thoï giaû töôùng töùc phi Boà-taùt.

DÒCH:

CHAÙNH TOÂNG CUÛA ÑAÏI THÖØA.

Phaät baûo Tu-boà-ñeà: Caùc vò Boà-taùt lôùn neân nhö theá maø haøng phuïc taâm kia. Coù taát caû caùc loaøi chuùng sanh hoaëc loaøi sanh baèng tröùng, hoaëc loaøi sanh baèng thai, hoaëc sanh choã aåm öôùt, hoaëc hoùa sanh, hoaëc coù hình saéc, hoaëc khoâng hình saéc, hoaëc coù töôûng, hoaëc khoâng töôûng, hoaëc chaúng coù töôûng chaúng khoâng töôûng, ta ñeàu khieán vaøo voâ dö Nieát-baøn maø ñöôïc dieät ñoä ñoù. Dieät ñoä nhö theá voâ löôïng, voâ soá, voâ bieân chuùng sanh maø thaät khoâng coù chuùng sanh ñöôïc dieät ñoä. Vì côù sao? Naøy Tu-boà-ñeà, neáu Boà-taùt coøn coù töôùng ngaõ, töôùng nhaân, töôùng chuùng sanh, töôùng thoï giaû töùc chaúng phaûi laø Boà-taùt.

GIAÛNG:

- Chín loaøi chuùng sanh chæ truøm taát caû chuùng sanh.

- Nieát-baøn nghóa laø voâ sanh. Nieát-baøn coù höõu dö y Nieát-baøn vaø voâ dö y Nieát-baøn. Nhöõng vò chöùng quaû A-la-haùn, ñöôïc voâ sanh nhöng coøn thaân hình töôùng thì goïi laø höõu dö Nieát-baøn; ñöôïc Nieát-baøn sau khi xaû thaân nghóa laø ñöôïc voâ sanh sau khi khoâng coøn thaân töôùng thì goïi laø voâ dö Nieát-baøn.

- Boán töôùng:

Töôùng ngaõ: Thaáy coù mình thaät.

Töôùng nhaân: Thaáy coù ngöôøi thaät.

Töôùng chuùng sanh: Thaáy taát caû loaøi coù thaät.

Töôùng thoï giaû: Thaáy coù maïng soáng tieáp noái trong moät thôøi gian.

Ñaây laø ñeán phaàn Phaät traû lôøi hai caâu hoûi tröôùc cuûa ngaøi Tu-boà-ñeà. Caâu hoûi ñaàu laø an truï taâm, caâu hoûi thöù hai laø haøng phuïc taâm, nhöng khi traû lôøi ñöùc Phaät ñoåi laïi traû lôøi caâu hoûi haøng phuïc taâm tröôùc vaø caâu hoûi an truï taâm sau. Trong ñoaïn naøy Phaät daïy caùch haøng phuïc taâm töùc chæ phöông phaùp tu haønh. Ñöùc Phaät daïy: Ñoái vôùi taát caû loaøi chuùng sanh ta ñeàu ñöa hoï vaøo choã Nieát-baøn khoâng coøn hình töôùng ñeå hoï ñöôïc dieät ñoä. Dieät ñoä nhö theá khoâng bieát bao nhieâu chuùng sanh maø thaät khoâng coù moät chuùng sanh naøo ñöôïc dieät ñoä. Ñoù laø haøng phuïc ñöôïc taâm, quí vò laøm ñöôïc ñieàu ñoù khoâng? Phaät laïi baûo tieáp: Taïi sao theá? Vì neáu Boà-taùt coøn moät töôùng ngaõ hay töôùng nhaân, töôùng chuùng sanh,töôùng thoï giaû thì khoâng phaûi laø Boà-taùt.

Phaät traû lôøi khoù hieåu quaù, thaáy nhö laïc ñeà. Ñaây laø choã chính yeáu nhöng vöøa môû ñaàu chuùng ta thaáy ngôõ ngaøng, chuùng ta mong Phaät traû lôøi laøm sao haøng phuïc taâm maø ñöùc Phaät traû lôøi nhö theá naøy thì laøm sao haøng phuïc taâm ñöôïc. Toâi khoâng noùi loaøi sanh baèng tröùng, nhöõng loaøi sanh choã aåm öôùt, nhöõng loaøi sanh do bieán hoùa, nhöõng loaøi coù saéc, khoâng saéc v. v… maø chæ noùi nhöõng loaøi thai sanh vaø trong loaøi sanh baèng thai, toâi haïn cheá trong loaøi ngöôøi thoâi. Chöøng naøo chuùng ta ñoä taát caû loaøi ngöôøi vaøo voâ dö Nieát-baøn maø khoâng thaáy hoï ñöôïc dieät ñoä, chöøng ñoù chuùng ta môùi haøng phuïc ñöôïc taâm. Vaäy chöøng naøo chuùng ta laøm ñöôïc vieäc ñoù? Neáu nhö khoâng laøm ñöôïc vieäc ñoù thì haøng phuïc taâm khoâng ñöôïc. Taïi sao hoûi haøng phuïc taâm maø Phaät daïy ñoä chuùng sanh ôû ngoaøi? Ñoù laø ñieàu khoù, töø xöa ñeán giôø chính khi chuùng toâi hoïc, ñeán choã naøy chuùng toâi cuõng laéc ñaàu, ñieàu Phaät daïy raát khoù aùp duïng trong vieäc tu haønh. Neáu chuùng ta hieåu theo lôøi theo chöõ thì seõ coù hai ñieåm khoâng theå thöïc hieän ñöôïc. Ñieåm thöù nhaát laø chuùng ta thaáy Phaät chöa thaønh Phaät. Taïi sao? Vì khi ñöùc Phaät thaønh Phaät, thöû hoûi taát caû ngöôøi - chæ noùi laø ngöôøi thoâi - ôû AÁn Ñoä, Phaät ñaõ ñoä ñöôïc vaøo voâ dö Nieát-baøn heát chöa? Chuùng ta thaáy roõ raèng luùc ñoù coøn ngoaïi ñaïo raát nhieàu, Ngaøi chæ ñoä moät soá maáy ngaøn vò thoâi chôù ñaâu phaûi taát caû, vaäy taïi sao Ngaøi ñöôïc thaønh Phaät? Neáu haøng phuïc taâm chöa ñöôïc thì laøm sao thaønh Phaät? Ñieåm thöù hai laø Phaät daïy chuùng ta laøm moät vieäc maø khoâng bao giôø chuùng ta laøm noåi. Thöû hoûi taát caû quí vò cuõng nhö chuùng toâi, ai ñaõ ñöôïc voâ dö Nieát-baøn? Theá maø chuùng ta phaûi ñöa taát caû chuùng sanh vaøo voâ dö Nieát-baøn, chöøng ñoù mình môùi haøng phuïc

ñöôïc taâm. Vaäy ñeán bao giôø chuùng ta môùi laøm ñöôïc vieäc ñoù? Choã mình chöa ñaït tôùi maø Phaät baûo mình ñoä ngöôøi ñaït ñöôïc choã ñoù, laøm sao chuùng ta laøm ñöôïc? Cuõng nhö chuùng ta coøn doát maø baûo daïy taát caû ngöôøi ñaäu tieán só heát, chöøng ñoù môùi ñöôïc laøm quan thì thaät laø voâ lyù. Theá neân neáu hoïc kinh Phaät, nhaát laø kinh Ñaïi thöøa, maø hieåu theo chöõ, theo lôøi thì khoâng laøm sao giaûi thích ñöôïc.

Ñieåm thöù nhaát ta thaáy maâu thuaãn vôùi Phaät, ñieåm thöù hai maâu thuaãn vôùi chuùng ta, nhö theá laøm sao coù theå aùp duïng trong vieäc tu haønh? Nhöng ñeán sau naøy khi tu thieàn vaø ñoïc saùch thieàn roài, chuùng toâi môùi giaät mình, khoâng ngôø mình khoâng hieåu lôøi Phaät noùi. Kinh noùi trong chuùng ta coù ñuû caû thaäp phaùp giôùi, ñoù laø töù thaùnh vaø luïc phaøm. Quí vò thaáy coù khi chuùng ta phaùt loøng töø bi gioáng nhö Phaät, nhö Boà-taùt, coù khi chuùng ta xaáu xa nhö con heo, con boø, coù khi chuùng ta hung döõ nhö con coïp, con soùi. Trong chuùng ta coù ñuû traêm thöù nghó, toát xaáu laãn loän. Theá neân moãi moät daáy nieäm veà ngöôøi thì ñoù laø moät chuùng sanh thai sanh, moät daáy nieäm veà chim choùc thì ñoù laø chuùng sanh noaõn sanh, moät daáy nieäm veà con böôùm, con ong thì ñoù laø hoùa sanh, moät daáy nieäm veà con ñom ñoùm ñoù laø thaáp sanh, nghó ñeán hö khoâng ñoù laø chuùng sanh voâ saéc, daáy nieäm veà con ngöôøi coù töôûng, ñoù laø chuùng sanh coù töôûng, daáy nieäm buoâng heát voïng töôûng, buoâng heát caû nhöõng taâm töôûng ñoù laø chuùng sanh voâ töôûng… daáy nieäm laø sanh. Taïi sao? Bôûi vì khi laëng thì khoâng coù nieäm, maø nieäm daáy leân laø do duyeân vôùi caûnh hoaëc ngöôøi, hoaëc vaät. Voïng thöùc beân trong duyeân theo boùng daùng cuûa voïng traàn, caû hai phoái hôïp nhau maø sanh neân goïi laø chuùng sanh. Moãi moät nieäm daáy leân nhö vaäy laø moät chuùng sanh. Nhöõng chuùng sanh do nieäm vöøa daáy leân ñoù chuùng ta lieàn ñoä vaøo voâ dö Nieát-baøn. Laøm sao ñoä? Chuùng sanh ñoù daáy leân, ta bieát chuùng sanh naøy giaû töùc nhieân noù laëng xuoáng choã khoâng sanh vaø khi noù laëng xuoáng khoâng coøn thaáy taêm daïng neân goïi laø voâ dö Nieát-baøn. Nhö theá chuùng ta thaáy ñöùc Phaät ñoä heát chuùng sanh, Ngaøi haøng phuïc ñöôïc taâm, Ngaøi thaønh Phaät. Nhö theá môùi coù lyù, môùi ñuùng söï thaät.

Cuõng theá neáu nhöõng voïng töôûng cuûa chuùng ta ñang ñieân cuoàng chaïy ngöôïc, chaïy xuoâi theo coù saéc, khoâng saéc, coù töôûng, khoâng töôûng… theo taát caû hình töôùng beân ngoaøi, baây giôø chuùng ta ñöa noù vaøo voâ dö Nieát-baøn, vaøo choã laëng leõ khoâng sanh dieät, taâm chuùng ta khoâng coøn loaïn nöõa, ñoù laø chuùng ta haøng phuïc ñöôïc taâm. Hieåu nhö vaäy chuùng ta môùi tu ñöôïc. Nhö theá chuùng ta môùi thaáy roõ ñöùc Phaät thaønh Phaät trong khi taát caû chuùng sanh vaãn coøn. Ngaøi haøng phuïc ñöôïc taâm cuûa Ngaøi neân môùi ñöôïc ñeán choã Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Nhö baây giôø chuùng ta vöøa phaùt taâm tu thì chuùng ta cuõng haøng phuïc nhö vaäy, laàn laàn taâm an ñònh chuùng ta môùi tieán boä ñöôïc. Neáu cöù lo ñoä chuùng sanh ôû ngoaøi trong khi chính mình chöa ñoä ñöôïc mình thì ñoä ñöôïc ai?

Hieåu nhö vaäy roài chuùng ta thaáy kinh Phaät raát cao sieâu, lôøi leõ dieãn taû nhöõng hình aûnh maø chuùng ta khoâng hieåu laø nhöõng hình aûnh ñoù quy veà mình roài chuùng ta cöù töôûng laø vieäc beân ngoaøi. Khi chuùng ta töôûng nhö theá chuùng ta seõ thoái chí khoâng bieát laøm sao thöïc haønh. Theá neân ngaøy xöa chính toâi ñaõ töøng noùi raèng: Kinh Ñaïi thöøa chaéc chæ ñeå treân gaùc thôø, khoâng theå aùp duïng trong vieäc tu haønh, nhöng nay chuùng ta hieåu roõ roài, môùi thaáy chính ñoaïn naøy traû lôøi raát saùt caâu hoûi cuûa ngaøi Tu-boà-ñeà. Ngaøi Tu-boà-ñeà hoûi laøm sao haøng phuïc ñöôïc taâm? Phaät daïy: Moät nieäm daáy leân laø moät chuùng sanh, ñöa nhöõng nieäm ñoù vaøo choã voâ sanh laø haøng phuïc taâm. Ñaây laø töï taùnh chuùng sanh theä nguyeän ñoä. Roõ raøng laø Phaät traû lôøi vieäc haøng phuïc taâm. Neáu noùi ñoä taát caû chuùng sanh thì ta thaáy nhö laø ngöôøi hoûi vieäc beân trong maø Phaät traû lôøi vieäc beân ngoaøi, khoâng dính daùng gì vôùi nhau. Nhöng ôû ñaây, chuùng ta ñaõ thaáy roõ yù nghóa ñoä taát caû chuùng sanh, ñoù laø ñöa taát caû nieäm vaøo choã khoâng coøn sanh dieät. Khi naøo thöïc haønh quí vò môùi thaáy roõ. Moät nieäm daáy leân nghó veà ngöôøi, chuùng ta lieàn noùi nieäm ñoù giaû doái khoâng thaät, khoâng theo. Khi bieát noù giaû, ta khoâng theo thì noù laëng xuoáng, laëng xuoáng choã khoâng coøn thaáy töôùng maïo, ñoù laø voâ dö Nieát-baøn. Khoâng sanh laø Nieát-baøn, khoâng coøn töôùng maïo laø voâ dö. Bao nhieâu nieäm ñeàu ñöa vaøo ñoù neân noùi ñoä taát caû chuùng sanh maø khoâng thaáy coù chuùng sanh naøo ñöôïc dieät ñoä, nghóa laø ñöa taát caû vaøo ñoù heát maø khoâng coøn thaáy coù moät ngöôøi naøo hay moät nieäm naøo thaät. Quí vò thaáy thaät laø khoù, khoù ngay ôû buoåi ñaàu.

Theá neân Phaät noùi tieáp: Vì côù sao? Naøy Tu-boà-ñeà! Neáu Boà-taùt coøn töôùng ngaõ, töôùng nhaân, töôùng chuùng sanh, töôùng thoï giaû, thì khoâng phaûi laø Boà-taùt. Taïi sao vaäy? Bôûi vì moät nieäm daáy leân töùc laø coù chaáp ngaõ trong ñoù. Quí vò nhôù töø caùi chaáp ngaõ cuûa Ñaïi thöøa ñi laàn ñeán chaáp ngaõ saâu kín vi teá cuûa Thieàn toâng. Hai caùi töông öng nhau. Chaáp ngaõ cuûa Ñaïi thöøa laø chaáp thaân laøm ngaõ vaø chaáp taâm laøm ngaõ. Töø caùi chaáp thaân, taâm laøm ngaõ ñeán nieäm daáy leân chaáp nieäm ñoù laø mình, ñoù cuõng laø chaáp ngaõ. Nieäm daáy leân cho laø mình nghó, ñoù laø chaáp ngaõ. Taïi sao? Daáy nieäm laø suy nghó veà ngöôøi, suy nghó veà caûnh, thöû hoûi ai nghó, ai nghó veà ngöôøi, ai nghó veà caûnh? Thoâ thì chaáp thaân naøy, teá thì chaáp moät nieäm, vì vaäy coøn thaáy moät nieäm thaät laø coøn coù töôùng ngaõ, töôùng nhaân, töôùng chuùng sanh, töôùng thoï giaû; neáu ñöa heát nhöõng nieäm vaøo voâ dö Nieát-baøn roài thì ñaâu coøn töôùng ngaõ, töôùng nhaân, töôùng chuùng sanh, töôùng thoï giaû. Ngöôøi laøm ñöôïc nhö vaäy, ñöùc Phaät noùi: Ñoù laø Boà-taùt ñoä chuùng sanh.

Quí vò thaáy moãi ngaøy chuùng ta ngoài ôû taûng ñaù chôi, hoaëc ngoài ôû tröôùc haønh lang nhaø, hoaëc ngoài trong vöôøn, neáu chuùng ta cöù lo ñoä chuùng sanh nhö vaäy, nghóa laø moãi chuùng sanh daáy leân chuùng ta ñöa vaøo voâ dö Nieát-baøn, ñoù cuõng laø Boà-taùt ñoä chuùng sanh roài. Taïi sao goïi laø Boà-taùt? Vì Boà-taùt laø moät chuùng höõu tình giaùc ngoä vaø ñem sôû giaùc cuûa mình giaùo hoùa keû khaùc, töùc laø töï giaùc vaø giaùc tha. Nieäm daáy leân chuùng ta bieát noù laø hö giaû, ñoù laø giaùc; giaùc roài ñöa noù vaøo choã voâ sanh, ñoù laø ñoä chuùng sanh. Nhö vaäy quí vò thaáy giôø naøo maø khoâng ñoä chuùng sanh? Chuùng ta ñoä chuùng sanh ñoù thì seõ ñi ñeán choã an truï Nieát-baøn. Toùm laïi ñöùc Phaät chuû yeáu daïy chuùng ta ñoái vôùi taát caû nieäm khôûi veà ngöôøi veà vaät v. v… muoân ngaøn hình töôùng ñeàu cho laëng xuoáng heát, laëng vaøo choã khoâng coøn sanh dieät, khi ñoù laø haøng phuïc taâm. Taâm chuùng ta khoâng coøn loaïn ñoäng nöõa, maø heát loaïn ñoäng töùc laø chuùng ta haøng phuïc ñöôïc taâm thuaàn thuïc. Nhö theá caâu traû lôøi raát laø xaùc ñaùng. Vaø nhö vaäy môùi heát töôùng ngaõ, töôùng nhaân, töôùng chuùng sanh, töôùng thoï giaû. Hieän giôø coù nhieàu ngöôøi khoâng hieåu, cho thaân naøy laø ngaõ neân baûo: "Thoâi toâi xaû thaân, toâi khoâng nghó gì ñeán toâi heát, toâi boá thí taát caû thöùc aên, thöùc maëc, caùi gì toâi cuõng khoâng keå", nhöng nieäm cuûa hoï vaãn coøn khôûi thì caùi xaû ñoù vaãn chöa saïch. Tæ duï cöù nghó ta laø ngöôøi boá thí, ta laø ngöôøi nhaãn nhuïc töùc laø coøn ngaõ chôù gì? Cho neân coøn moät nieäm laø coøn ngaõ, caùi ngaõ teá nhò nhö vaäy. Thaønh ra coù nhieàu ngöôøi laøm vieäc coi nhö xaû ngaõ maø chính laø nuoâi caùi ngaõ theâm to, ñoù laø caùi ngaõ voïng töôûng ôû taâm. Theá neân khi hieåu roài quí vò môùi thaáy ôû ñaây ñöùc Phaät baûo: Ñoä taát caû chuùng sanh maø khoâng thaáy coù moät chuùng sanh naøo ñöôïc dieät ñoä. Taïi sao? Vì neáu Boà-taùt coøn boán töôùng ñoù khoâng phaûi laø Boà-taùt. Coøn boán töôùng laø coøn daáy nieäm thaáy coù mình töùc coù ngaõ, maø coù ngaõ töùc laø coù nhaân, coù chuùng sanh, coù thoï giaû… Coù daáy nieäm môùi chaáp, môùi nghó ta phaûi ngöôøi quaáy, môùi thaáy ta hay ngöôøi dôû v. v… neáu khoâng daáy nieäm thì chaáp caùi gì? Ñoù laø choã cöùu kính trong vieäc tu haønh. Hieåu ñöôïc roài chuùng ta thaáy roõ raøng vöøa böôùc vaøo ñoaïn thöù nhaát laø ñaõ bieát ñöôïc phöông phaùp tu haønh.

? 

ÑOAÏN 4

AÂM:

DIEÄU HAÏNH VOÂ TRUÏ.

Phuïc thöù Tu-boà-ñeà, Boà-taùt ö phaùp öng voâ sôû truï haønh ö boá thí, sôû vò baát truï saéc boá thí, baát truï thanh höông vò xuùc phaùp boá thí. Tu-boà-ñeà, Boà-taùt öng nhö thò boá thí, baát truï ö töôùng. Haø dó coá? Nhöôïc Boà-taùt baát truï töôùng boá thí, kyø phöôùc ñöùc baát khaû tö löông. Tu-boà-ñeà, ö yù vaân haø? Ñoâng phöông hö khoâng khaû tö löông phuû? Phaát daõ Theá Toân! Tu-boà-ñeà, Nam Taây Baéc phöông töù duy thöôïng haï hö khoâng, khaû tö löông phuû? Phaát daõ Theá Toân! Tu-boà-ñeà, Boà-taùt voâ truï töôùng boá thí, phöôùc ñöùc dieäc phuïc nhö thò baát khaû tö löông. Tu-boà-ñeà, Boà-taùt ñaûn öng nhö sôû giaùo truï.

DÒCH:

DIEÄU HAÏNH KHOÂNG CHOÃ TRUÏ.

Laïi nöõa Tu-boà-ñeà, Boà-taùt ñoái vôùi phaùp neân khoâng coù choã truï maø laøm vieäc boá thí, goïi laø chaúng truï nôi saéc ñeå boá thí, chaúng truï thanh höông vò xuùc phaùp ñeå boá thí. Naøy Tu-boà-ñeà, Boà-taùt neân nhö theá maø boá thí, chaúng truï nôi töôùng. Vì côù sao? Neáu Boà-taùt boá thí chaúng truï töôùng thì phöôùc ñöùc khoâng theå nghó löôøng.

- Tu-boà-ñeà, yù oâng nghó sao? Hö khoâng ôû phöông Ñoâng coù theå nghó löôøng ñöôïc chaêng?

- Baïch Theá Toân, khoâng vaäy.

- Naøy Tu-boà-ñeà, hö khoâng phöông Nam, phöông Taây, phöông Baéc, boán phía treân döôùi coù theå nghó löôøng ñöôïc chaêng?

- Baïch Theá Toân, khoâng vaäy.

- Naøy Tu-boà-ñeà, Boà-taùt khoâng truï töôùng maø boá thí, phöôùc ñöùc cuõng laïi nhö theá, khoâng theå nghó löôøng. Naøy Tu-boà-ñeà, Boà-taùt chæ neân nhö lôøi daïy maø truï.

GIAÛNG:

Ñeán phaàn traû lôøi caâu hoûi thöù hai. Noùi ñeán truï, quí vò nghe cuõng roái tai khoâng bieát laøm sao truï. Toâi nhaéc laïi cho quí vò thaáy trong ñoaïn naøy Phaät baûo: Nhöõng vò Boà-taùt ñoái vôùi phaùp neân khoâng coù choã truï maø laøm vieäc boá thí. Khoâng choã truï laø sao? Khoâng truï saéc, thanh, höông, vò, xuùc, phaùp maø boá thí. Neáu Boà-taùt boá thí maø khoâng truï töôùng thì phöôùc ñöùc khoâng theå naøo nghó löôøng ñöôïc. Ngaøi duøng thí duï hoûi: Hö khoâng ôû phöông Ñoâng coù theå nghó löôøng ñöôïc khoâng? Hö khoâng ôû caùc phöông Nam, Taây, Baéc vaø treân döôùi coù theå nghó löôøng ñöôïc khoâng? Dó nhieân laø khoâng. Phaät baûo: Cuõng vaäy, neáu Boà-taùt boá thí maø khoâng truï töôùng thì phöôùc ñöùc cuõng nhö hö khoâng, khaép caû möôøi phöông, khoâng theå nghó löôøng ñöôïc. Phaät laïi daïy tieáp: Caùc Boà-taùt chæ neân nhö lôøi daïy treân maø truï.

Laøm sao an truï ñaây? Phaät daïy: Boá thí maø khoâng truï nôi saéc, thanh, höông, vò, xuùc, phaùp. Toâi hoûi quí vò boá thí maø khoâng truï saéc, thanh, höông, vò, xuùc, phaùp thì laøm sao boá thí? Giaû söû nhö thaáy coù ngöôøi ñoùi, mình muoán boá thí cho hoï heát ñoùi thì phaûi laáy caùi gì boá thí? Laáy côm hoaëc laø tieàn. Côm, tieàn laø saéc phaûi khoâng? Neáu tay ta böng côm hay caàm tieàn cho hoï, töùc laø chuùng ta coù nghó veà côm, veà tieàn, ñoù laø chuùng ta truï nôi saéc maø boá thí roài… Hoaëc giaû chuùng ta duøng lôøi noùi an uûi cho hoï bôùt ñau khoå, ñoù cuõng laø thanh, hoaëc duøng nhöõng thöù coù höông vò ngoït ngaøo, ñoù laø höông v. v… Nhö vaäy theá naøo cuõng phaûi nghó ñeán moät caùi gì môùi ñem boá thí ñöôïc, neáu khoâng thì laøm sao boá thí? Khoâng truï saéc, thanh, höông, vò, xuùc, phaùp boá thí thì phaûi laøm sao? Ñoù laø moät caâu hoûi maø chuùng ta khoâng bieát laøm sao giaûi ñaùp ñeå aùp duïng trong vieäc tu haønh. Coù ngöôøi noùi: Mình cho maø ñöøng chaáp, ñöøng nghó gì heát, cöù cho roài thoâi. Thöû hoûi theá naøo laø ñöøng chaáp? Laøm sao thoâi ñöôïc? Theá neân chính ñaây laø choã maø ña soá ngöôøi ñoïc kinh Kim Cang ñeàu luùng tuùng khoâng bieát laøm sao thöïc haønh. Chuùng ta phaûi hieåu roõ raèng boá thí laø ban cho, laø buoâng xaû, truï laø dính maéc. Chuùng ta phaûi buoâng xaû ñöøng coù dính vôùi saéc, thanh, höông, vò, xuùc, phaùp ñoù laø boá thí. Khoâng truï nhö vaäy taâm môùi truï. Sôû dó taâm chuùng ta ñoäng, loaïn laø vì noù chaïy theo saéc, thanh, höông, vò, xuùc, phaùp. Bôûi dính vôùi saùu traàn neân taâm môùi loaïn, , noù keït nôi saéc, keït nôi thanh, nôi höông, vò, xuùc, phaùp. Do keït trong saùu traàn neân taâm chuùng ta cöù loaïn maõi, baây giôø chuùng ta boá thí töùc laø buoâng xaû khoâng dính vôùi saùu traàn nöõa thì töï nhieân taâm an truï. Nhö vaäy khi chuùng ta an truï laø luùc chuùng ta khoâng dính vôùi saùu traàn, neáu coøn dính vôùi saùu traàn laø chöa truï. Thí duï treân baøn coù saùu, baûy moùn naøo ly, naøo bao kieáng, naøo khaên, ñoàng hoà v. v… trong saùu thöù ñoù, neáu tay toâi naém moät thöù laø toâi dính moät caùi, phaûi khoâng? Dính moät caùi thì khi aáy taâm toâi an truï hay baát an? Dính moät caùi töùc laø toâi ñang caàm, ñang chaáp. Caàm chaáp töùc laø ñoäng chöù ñaâu coù an ñöôïc. Coøn caû saùu caùi, tay toâi ñeàu khoâng dính thì sao? Töùc laø tay toâi ñeå moät choã, noù khoâng ñoäng. Neáu dính moät caùi laø ñoäng roài. Theá neân noùi khoâng truï maø chính laø truï. Khoâng truï nghóa laø khoâng dính taát caû saùu traàn, ñoù môùi thaät an truï.

Trong ñoaïn tröôùc, haøng phuïc taâm laø voïng vöøa khôûi lieàn bieát vaø ñöa noù vaøo choã laëng leõ voâ sanh. Trong ñoaïn naøy teá nhò hôn, ñöùc Phaät daïy chuùng ta: Ñoái vôùi saùu traàn ñöøng ñeå taâm dính maéc, ñoù laø an truï taâm. Theá neân caùc thieàn sö, nhaát laø ngaøi Baù Tröôïng, khi noùi ñeán choã giaûi thoaùt, Ngaøi chæ baûo raèng: "Taâm caûnh khoâng ñeán nhau laø giaûi thoaùt". Caûnh laø saùu traàn, taâm khoâng ñeán vôùi caûnh, khoâng dính vôùi caûnh ñoù laø giaûi thoaùt, ñoù laø an truï. Theá neân chuùng ta phaûi thaáy roõ phöông phaùp tu haønh, tu laø buoâng xaû ñöøng dính vôùi saùu traàn, ñoù laø truï taâm. Khi haøng phuïc ñöôïc taâm, an truï taâm laø ñi ñeán Voâ thöôïng.

Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc, ñi ñeán Phaät quaû. Vì vaäy trong ñoaïn naøy Phaät baûo: Neáu ngöôøi naøo boá thí thì coâng ñöùc cuûa ngöôøi ñoù khoâng theå tính keå, ví duï nhö hö khoâng. Hö khoâng khoâng dính vôùi baát cöù vaät gì neân noù theânh thang voâ cuøng. Chuùng ta cuõng vaäy, neáu taâm chuùng ta khoâng dính vôùi saùu traàn thì noù cuõng theânh thang nhö hö khoâng, do ñoù Phaät môùi baûo: Coâng ñöùc khoâng theå nghó löôøng. Nhieàu khi chuùng ta khoâng hieåu cöù nghó boá thí maø khoâng chaáp töôùng thì coâng ñöùc lôùn. "Khoâng chaáp töôùng" nghóa nhö theá naøo? Nghóa laø boá thí roài thì thoâi, ñöøng nhôù nghó gì nöõa. Ñoù laø chuùng ta chæ hieåu phaàn thoâ thieån beân ngoaøi. Ñuùng ra chöõ boá thí phaûi hieåu laø buoâng xaû heát voïng nieäm, taâm khoâng dính vôùi saùu traàn, luùc ñoù taâm môùi an truï vaø taâm an truï nhö vaäy thì coâng ñöùc ñoàng vôùi hö khoâng, khoâng theå nghó löôøng. Taïi sao? Bôûi vì khi taâm khoâng coøn truï nôi saùu traàn thì noù trôû veà vôùi taâm theå voâ sanh, maø choã voâ sanh thì khoâng bieát laøm sao löôøng ñöôïc. Theá neân noùi coâng ñöùc khoâng theå nghó löôøng, khoâng theå tính keå.

Trong phaàn cuoái, Phaät baûo: Boà-taùt chæ neân nhö lôøi daïy maø truï. Nhö vaäy, muoán truï taâm quí vò phaûi laøm sao? Phaûi buoâng xaû ñöøng dính vôùi saùu traàn. Muoán haøng phuïc taâm phaûi laøm sao? Phaûi ñöa voïng nieäm vaøo choã voâ sanh. Thaät laø roõ raøng khoâng coù gì nghi ngôø nöõa. Traùi laïi, neáu chuùng ta hieåu theo chöõ nghóa hình töôùng beân ngoaøi thì chuùng ta khoâng theå naøo giaûi thích noåi vaø cuõng khoâng theå naøo thöïc haønh ñöôïc. Boá thí maø khoâng keït trong saùu thöù ñoù thì laøm sao boá thí? Sôû dó coù boá thí ñöôïc laø do saùu thöù hoaëc saéc, hoaëc thanh. hoaëc höông, vò… maø khoâng ñöôïc dính vaøo thöù naøo heát thì phaûi laøm sao? Theá neân hieåu roài môùi thaáy chuû yù Phaät daïy chuùng ta an truï taâm, haøng phuïc taâm ôû trong, chôù khoâng phaûi daïy chuùng ta laøm vieäc beân ngoaøi. Vì khoâng hieåu, chuùng ta nghó ñoä chuùng sanh laø ñoä chuùng sanh beân ngoaøi, vaø boá thí cuõng laø boá thí cho ngöôøi beân ngoaøi; neáu theá thì khoâng lieân quan gì ñeán vieäc an truï vaø haøng phuïc taâm cuûa chính mình.

Hai ñoaïn naøy ñaõ traû lôøi ñaày ñuû cho ngaøi Tu-boà-ñeà roài. Ñoïc kinh Kim Cang neáu ngöôøi lôïi caên thì tôùi ñaây ñaõ ñuû. Hai caâu hoûi naøy laø hai caâu hoûi quan troïng nhaát cuûa quyeån kinh maø traû lôøi thoûa maõn ñöôïc hai caâu naøy thì coi nhö ñuû roài. Neáu ngöôøi caên cô chaäm luït thì phaûi ñoïc heát boä!

? 

ÑOAÏN 5

AÂM:

NHÖ LYÙ THAÄT KIEÁN.

Tu-boà-ñeà, ö yù vaân haø? Khaû dó thaân töôùng kieán Nhö Lai phuû? Phaát daõ Theá Toân! Baát khaû dó thaân töôùng ñaéc kieán Nhö Lai. Haø dó coá? Nhö Lai sôû thuyeát thaân töôùng töùc phi thaân töôùng. Phaät caùo Tu-boà-ñeà: Phaøm sôû höõu töôùng giai thò hö voïng. Nhöôïc kieán chö töôùng phi töôùng taéc kieán Nhö Lai.

DÒCH:

THAÁY LEÕ THAÄT ÑUÙNG LYÙ.

Naøy Tu-boà-ñeà, yù oâng nghó sao? Coù theå do thaân töôùng maø thaáy Nhö Lai chaêng? - Baïch Theá Toân, khoâng phaûi vaäy. Khoâng theå do thaân töôùng thaáy ñöôïc Nhö Lai. Vì côù sao? Nhö Lai ñaõ noùi thaân töôùng töùc khoâng phaûi thaân töôùng. Phaät baûo Tu-boà-ñeà: Phaøm nhöõng gì coù töôùng ñeàu laø hö voïng. Neáu thaáy caùc töôùng chaúng phaûi töôùng töùc thaáy Nhö Lai.

GIAÛNG:

Thöôøng trong giôùi tu haønh, ai cuõng thuoäc loøng caâu: Phaøm sôû höõu töôùng giai thò hö voïng, nhöôïc kieán chö töôùng phi töôùng taéc kieán Nhö Lai. Ñoaïn naøy Phaät chæ cho chuùng ta thaáy ñuùng lyù vaø nhö thaät. Thaät ra, chuùng ta hieän nay thaáy khoâng ñuùng lyù, chæ thaáy theo giaû töôùng, chôù khoâng ñuùng nhö thaät. Hieän giôø ta thaáy Nhö Lai laø Nhö Lai naøo? Quí vò thöôøng noùi thaáy Phaät laø Phaät ôû ñaâu? Phaät ngoài treân baøn, treân toøa sen maø chuùng ta ñang thôø phaûi khoâng?

Ñöùc Phaät hoûi: Naøy Tu-boà-ñeà, yù oâng nghó sao? Coù theå do thaân töôùng maø thaáy Nhö Lai khoâng? Neáu thaáy Phaät treân baøn laø do thaân töôùng maø thaáy Phaät! Ngaøi Tu-boà-ñeà khoâng phaûi nhö chuùng ta, Ngaøi thöa: Khoâng, khoâng theå do thaân töôùng maø thaáy ñöôïc Nhö Lai. Vì côù sao? Vì Nhö Lai ñaõ noùi thaân töôùng töùc khoâng phaûi thaân töôùng. Thaân töôùng töùc khoâng phaûi thaân töôùng neân ñöùc Phaät keát thuùc: Phaøm sôû höõu töôùng giai thò hö voïng, nhöôïc kieán chö töôùng phi töôùng taéc kieán Nhö Lai.

Nhö vaäy quí vò môùi thaáy roõ Nhö Lai laø Phaät nhöng khoâng phaûi ñöùc Phaät coù ba möôi hai töôùng toát vaø taùm möôi veû ñeïp ôû AÁn Ñoä thuôû xöa maø hieän giôø chuùng ta ñang töôïng hình ñeå thôø. Nhö Lai ñaây laø chæ cho Phaät phaùp thaân saün coù cuûa taát caû chuùng ta. Phaät phaùp thaân laø theå chaúng sanh chaúng dieät saün coù nôi moïi ngöôøi. Neáu chuùng ta nhìn hình töôùng cuûa ñöùc Phaät coù taùm möôi veû ñeïp, ba möôi hai töôùng toát ôû AÁn Ñoä thì ñöùc Phaät ñoù hieän giôø coøn khoâng? Ñaõ hoaïi roài! Theá neân nhöõng gì coù hình töôùng ñeàu voâ thöôøng, ñeàu tan hoaïi! Chính nhöõng töôïng Phaät chuùng ta thôø treân baøn, ñöùc Phaät ñoù coù töôùng hay khoâng? Ñöùc Phaät ñoù coøn maõi hay cuõng phaûi hoaïi? Nhö vaäy phaøm coù töôùng ñeàu hö voïng khoâng thaät.

Neáu chuùng ta muoán thaáy Phaät phaùp thaân thì phaûi laøm sao? Neáu thaáy caùc töôùng khoâng phaûi töôùng thì thaáy Nhö Lai, thì thaáy Phaät. Nhö theá chuùng ta phaûi thaáy taát caû nhöõng gì coù hình coù töôùng ôû traàn gian naøy ñeàu laø hö giaû. Bôûi vì nhöõng gì coù töôùng ñeàu do nhaân duyeân hoøa hôïp, ñaõ laø nhaân duyeân hoøa hôïp thì khi nhaân duyeân ñuû noù coøn, nhaân duyeân thieáu noù maát. Coù hôïp thì phaûi coù tan, moïi söï vaät do duyeân hôïp roài cuõng do duyeân tan, hôïp tan khoâng coá ñònh, ñoù laø hö giaû. Theá neân taát caû töôùng theá gian ñeàu hö giaû, hö giaû laø baïi hoaïi. Theo quan nieäm thoâng thöôøng cuûa chuùng ta, caùi gì laø giaû, caùi gì laø thaät? Trong saùch vôû, ngöôøi xöa hay noùi: Boït, boùng, söông tuyeát laø giaû phaûi khoâng? Nhö vaäy thì boït coù hay khoâng? Boùng coù hay khoâng? Söông tuyeát coù hay khoâng? Ñieän chôùp coù hay khoâng? Neáu coù, taïi sao noùi noù giaû? Vì chôït coù roài maát, môùi thaáy ñoù choác laùt lieàn tan, vöøa thaáy keá maát. Nhö vaäy, y cöù treân caùi gì maø noùi noù giaû? Ñoù laø y cöù treân thaân maáy möôi naêm, nhìn söï vaät coù maët trong tích taéc ñoàng hoà, caùi coù maët chæ trong phuùt giaây roài maát, ñoù laø giaû. Cho neân noùi caùi giaû laø caùi taïm coù roài maát nhö söông ñaàu ngoïn coû buoåi saùng, trong vaøi möôi phuùt, naéng leân laø tan. Chuùng ta thaät laø vì chuùng ta coù maët ñeán maáy möôi naêm. Giaû söû coù caùi gì toàn taïi ñöôïc ñeán maáy ngaøn naêm, nhìn laïi chuùng ta thì sao? Toâi ñònh nghóa caùi thaät caùi giaû, töø töø roài quí vò seõ bieát, chôù baây giôø chuùng ta coù maët nôi ñaây maø noùi laø giaû thì khoâng ai tin heát. Ngöôøi ta nhö theá naøy, bieát ñi ñöùng, bieát hoaït ñoäng v. v… maø noùi giaû thì ai maø chòu. Nhöng sôû dó chuùng ta noùi giaû laø vì caùi ñoù coù maët trong thôøi gian quaù ngaén nguûi. Ñoái vôùi caùi coù maët laâu daøi hôn thì caùi taïm bôï ngaén nguûi goïi laø giaû vaø caùi coù maët laâu daøi hôn goïi laø thaät.

Cuõng nhö chuùng ta noùi giaác moäng laø giaû. Taïi sao? Trong khi chuùng ta nguû moäng, coù giaác moäng daøi khoaûng möôøi phuùt, coù giaác moäng daøi hai möôi, ba möôi phuùt hay ñeán moät giôø chaúng haïn. Khi moäng chuùng ta cuõng thaáy ñuû heát, chuùng ta ñeàu thaáy thaät nhö luùc thöùc, ñaâu bieát laø giaû phaûi khoâng? Chuùng ta cuõng thaáy baïn beø, cuõng thaáy aên uoáng v. v… taát caû ñeàu thaät traêm phaàn, nhöng khi giaät mình tænh giaác thì taát caû ñeàu maát, tìm laïi khoâng ñöôïc!

Giôø ñaây thöû hoûi nhöõng vò khoaûng saùu möôi tuoåi nhôù laïi taát caû baïn beø, anh em, nhöõng ngöôøi mình quen bieát thuôû xöa, nay coù coøn ñuû nhö thuôû mình möôøi laêm, möôøi baûy tuoåi khoâng? Tìm laïi thì maát ñaâu heát, keû xöù naøy, ngöôøi xöù noï, ngöôøi thì moà ñaõ phuû coû xanh… Nhö vaäy coù gioáng giaác moäng hay khoâng? Nhaát laø khi haáp hoái, neáu oân laïi cuoäc ñôøi cuûa mình thì thaáy nhö moät giaác moäng. Taát caû nhöõng gì mình taïo laäp suoát cuoäc ñôøi, ñeán khi gaàn taét thôû, nhôù laïi xem coøn ñöôïc caùi gì? Khi ñoù noùi cuoäc ñôøi cuûa mình laø giaû hay thaät? Nhöng ñôïi ñeán luùc ñoù môùi thaáy noù giaû thì muoän quaù roài, trôû tay khoâng kòp. Theá neân ngay baây giôø phaûi sôùm thaáy noù giaû ñeå coù thì giôø chuaån bò cho ngaøy cuoái cuûa cuoäc ñôøi mình ñöôïc an oån, ñöôïc töï taïi. Chuùng ta phaûi duøng trí tueä nhìn theo caùi nhìn cuûa ñöùc Phaät, phaûi laøm sao maø hieän taïi chuùng ta khoâng laàm meâ vaø ngaøy ra ñi chuùng ta ñöôïc töï taïi, ñoù laø chuû yeáu cuûa söï tu haønh.

Thöû hoûi taát caû chuùng ta laøm sao bieát thaân naøy laø giaû? Nhö toâi ñaõ ví duï, neáu ngöôøi naøo soáng ñöôïc khoaûng hai ngaøn, ba ngaøn tuoåi thaáy chuùng ta soáng coù vaøi möôi tuoåi thì hoï noùi sao? OÁi! Maáy chuù ñoù giaû! Cuõng nhö hieän giôø chuùng ta goïi maáy con phuø du vaäy, sôùm coøn, chieàu maát, ñoù laø kieáp phuø du! Ñoù laø chuùng ta noùi nhöõng ngöôøi soáng maáy ngaøn naêm, giaû söû coù moät caùi chöa bao giôø cheát, chöa bao giôø hoaïi, kieáp kieáp ñôøi ñôøi khoâng hoaïi, ñöùng töø caùi ñoù nhìn caùi tuoåi thoï vaøi möôi naêm naøy thì noùi theá naøo? Cho neân noùi nhö boït, nhö boùng, nhö ñieän chôùp, nhö söông muø, khoâng coù gì laø thaät, chæ vì chuùng ta chöa tìm ñöôïc caùi ñoù. Chuùng ta chæ baùm vaøo caùi thaân maáy chuïc naêm naøy roài haõnh dieän laø ta soáng ñöôïc maáy chuïc naêm. Ngöôøi baûy möôi tuoåi haõnh dieän laø ta thoï hôn ngöôøi saùu möôi tuoåi, ngöôøi taùm möôi, chín möôi tuoåi cho laø ta thoï hôn ngöôøi baûy möôi tuoåi. Nhöng hôn chín, möôøi naêm roài cuõng cheát, chôù coù ngöôøi naøo khoûi cheát. Nhöõng caùi hôn ñoù laø hôn taïm bôï trong ñoái ñaõi chôù khoâng phaûi thaät. Chuùng ta caàn tìm caùi hôn tuyeät ñoái, vöôït ngoaøi ñoái ñaõi. Nhö Phaät ñaõ daïy: Neáu thaáy caùc töôùng khoâng phaûi töôùng laø thaáy Nhö Lai. Nhö Lai naøy laø Nhö Lai baát sanh baát dieät nôi moïi ngöôøi chuùng ta. Hieän giôø chuùng ta thaáy caùc töôùng saéc, thanh, höông, vò, xuùc, phaùp ñeàu laø thaät, bôûi taát caû ñeàu thaät neân chuùng ta cöù dính vôùi noù maõi. Moät lôøi khen cho laø thaät neân nhôù maõi, moät lôøi cheâ cho laø thaät neân cuõng traèn troïc nguû khoâng yeân. Moät hình töôùng hoaëc ñeïp hoaëc xaáu hieän tröôùc maét, chuùng ta cuõng khoâng queân, do ñoù taâm chuùng ta khoâng bao giôø an. Khoâng an ñoù laø taâm naøo? Taâm voïng töôûng ñieân ñaûo cöù traøo leân dính caû vôùi saùu traàn.

Chuùng ta bieát saùu traàn laø hö giaû khoâng thaät, nhöõng gì coù töôùng ñeàu hö giaû khoâng thaät, luùc ñoù chuùng ta nhö theá naøo? Bieát laø giaû thì coù gì quan troïng maø dính maéc. Thí duï nhö quí vò ñi qua moät gian haøng, bieát roõ nhöõng moùn haøng ñoù ñeàu giaû, khi ñi qua roài quí vò coù nhôù khoâng? Dó nhieân laø khoâng theøm chuù yù. Neáu thaáy coù moät moùn haøng naøo thaät thì quí vò ñeå taâm nhôù nghó. Nhö vaäy khi bieát caùc phaùp laø duyeân hôïp hö giaû thì thaáy töôùng maø khoâng phaûi töôùng, do ñoù taâm chuùng ta môùi khoâng dính vôùi saùu traàn, do taâm khoâng dính vôùi saùu traàn neân noùi laø an truï, vaø an truï laø Nhö Lai. Theá neân Phaät baûo: Neáu thaáy caùc töôùng khoâng phaûi töôùng laø thaáy Nhö Lai. Nhö vaäy môùi ñuùng vôùi ñoaïn tröôùc laø khoâng dính saùu traàn, ñoù laø truï taâm. Taâm daáy ñoäng laø taâm sanh dieät, chaáp taâm sanh dieät laøm taâm mình, ñoù laø töôùng sanh dieät daãn mình ñi trong luaân hoài. Traùi laïi taát caû nieäm sanh dieät laëng xuoáng, caùi chöa töøng sanh dieät hieän tieàn, ñoù môùi laø Nhö Lai, laø baát sanh baát dieät. Töø caùi ñoù nhìn laïi thì thaân naøy laø hö aûo nhö boït, nhö boùng. Neáu ngöôøi naøo soáng ñöôïc vôùi caùi ñoù thì muoân ñôøi muoân kieáp khoâng bao giôø bò sanh dieät, neân ñöùc Phaät baûo: Coâng ñöùc khoâng theå nghó baøn. Nhö vaäy ngöôøi tu phaûi tìm ñeán choã cöùu kính chaân thaät, chôù khoâng phaûi chæ taïo phöôùc nho nhoû roài sau sanh dieät nöõa. Muoán cho caùi khoâng sanh dieät hieän tieàn thì ñöøng dính vôùi saùu traàn, phaûi thaáy saùu traàn laø töôùng hö giaû. Theá neân toâi noùi raèng taát caû ngöôøi xuaát gia ñeàu phaûi thuoäc loøng caâu: Phaøm sôû höõu töôùng giai thò hö voïng, nghóa laø phaøm caùi gì coù hình töôùng ñeàu laø hö doái, neáu thaáy caùc hình töôùng ñeàu khoâng phaûi töôùng ñoù laø thaáy Phaät. Chuùng ta thaáy nhö theá laø thaáy ñuùng leõ thaät.

ÔÛ ñaây chuùng ta nhìn ñuùng lyù hay khoâng? Nhöõng caùi giaû taïm maø cöù cho laø thaät, ngaøy mai taét thôû maø ngaøy nay cuõng coøn tranh giaønh hôn thua, cuõng coøn noùi mình laø thaät, khoâng bao giôø thaáy mình laø giaû, neân voïng töôûng cöù chaïy cuoàng loaïn theo taát caû nhöõng phaùp traàn khoâng bao giôø döøng. Neáu chuùng ta thaáy taát caû nhöõng gì coù töôùng ñeàu do duyeân hôïp, bôûi duyeân hôïp neân chuùng khoâng phaûi laø töôùng thaät, khi duyeân thieáu lieàn hoaïi ngay. Nhö vaäy caùc töôùng khoâng thaät, baûn thaân chuùng khoâng thaät thì chuùng ta ñaém nhieãm caùi gì? Do khoâng ñaém nhieãm neân khoâng dính maéc, ñoù laø taâm an truï, taâm an truï thì phaùp thaân hieän tieàn.

Toùm laïi, qua ñoaïn naøy quí vò thaáy yù nghóa cuûa söï tu haønh: Ñöùc Phaät chæ cho chuùng ta thaáy ñöôïc caùi chaân thaät, thaáy nhö vaäy laø thaáy ñuùng chaân lyù. Thaáy Nhö Lai khoâng phaûi laø thaáy ñöùc Phaät ôû AÁn Ñoä maø chính laø thaáy phaùp thaân Phaät baát sanh baát dieät ngay nôi chuùng ta. Kinh Ñaïi thöøa chæ cho chuùng ta ñöùc Phaät thaät haèng coù nôi mình maø ñöùc Phaät ñoù chæ hieån hieän khi naøo chuùng ta khoâng coøn voïng töôûng ñieân ñaûo chaïy theo saùu traàn. Voïng töôûng laëng roài thì ñöùc Phaät ñoù hieän tieàn. Ñoù laø thaáy thaät, thaáy ñuùng lyù.

?