ÑOAÏN 16

AÂM:

NAÊNG TÒNH NGHIEÄP CHÖÔÙNG.

Phuïc thöù Tu-boà-ñeà! Nhöôïc thieän nam töû, thieän nöõ nhaân thoï trì, ñoäc tuïng thöû kinh, nhöôïc vi nhaân khinh tieän, thò nhaân tieân theá toäi nghieäp, öng ñoïa aùc ñaïo, dó kim theá nhaân khinh tieän coá, tieân theá toäi nghieäp taéc vi tieâu dieät, ñöông ñaéc A-naäu-ña-la tam-mieäu tam-boà-ñeà. Tu-boà-ñeà! Ngaõ nieäm quaù khöù voâ löôïng a-taêng-kyø-kieáp, ö Nhieân Ñaêng Phaät tieàn ñaéc trò baùt baùch töù thieân vaïn öùc na-do-tha chö Phaät, taát giai cuùng döôøng thöøa söï voâ khoâng quaù giaû. Nhöôïc phuïc höõu nhaân ö haäu maït theá naêng thoï trì ñoäc tuïng thöû kinh, sôû ñaéc coâng ñöùc, ö ngaõ sôû cuùng döôøng chö Phaät coâng ñöùc, baùch phaàn baát caäp nhaát, thieân vaïn öùc phaàn, naõi chí toaùn soá thí duï sôû baát naêng caäp. Tu-boà-ñeà! Nhöôïc thieän nam töû, thieän nöõ nhaân, ö haäu maït theá, höõu thoï trì ñoäc tuïng thöû kinh, sôû ñaéc coâng ñöùc, ngaõ nhöôïc cuï thuyeát giaû, hoaëc höõu nhaân vaên taâm taéuøc cuoàng loaïn hoà nghi baát tín. Tu-boà-ñeà! Ñöông tri thò kinh nghóa baát khaû tö nghò, quaû baùo dieäc baát khaû tö nghò.

DÒCH:

HAY LAØM SAÏCH CAÙC NGHIEÄP CHÖÔÙNG.

Laïi nöõa, naøy Tu-boà-ñeà! Neáu coù ngöôøi thieän nam, thieän nöõ thoï trì ñoïc tuïng kinh naøy, neáu bò ngöôøi khinh cheâ, ngöôøi naøy do toäi nghieäp ñôøi tröôùc leõ ra phaûi ñoïa trong ñöôøng aùc, do ñôøi naøy bò ngöôøi khinh cheâ neân toäi nghieäp ñôøi tröôùc aét laø tieâu dieät, seõ ñöôïc quaû Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Naøy Tu-boà-ñeà, ta nhôù thuôû quaù khöù voâ löôïng a-taêng-kyø kieáp, ôû tröôùc ñöùc Phaät Nhieân Ñaêng, ta ñöôïc gaëp taùm traêm boán ngaøn muoân öùc na-do-tha caùc ñöùc Phaät, ta ñeàu cuùng döôøng thôø phuïng khoâng soùt moät vò naøo. Neáu laïi coù ngöôøi ôû ñôøi maït phaùp sau naøy hay thoï trì ñoïc tuïng kinh naøy, ñöôïc coâng ñöùc, ñoái vôùi coâng ñöùc cuùng döôøng chö Phaät cuûa ta, traêm phaàn chaúng baèng moät, ngaøn muoân öùc phaàn cho ñeán toaùn soá thí duï ñeàu khoâng theå baèng.

Naøy Tu-boà-ñeà! Neáu ngöôøi thieän nam thieän nöõ ôû ñôøi maït phaùp sau naøy, coù ngöôøi thoï trì ñoïc tuïng kinh naøy, ñöôïc coâng ñöùc, neáu ta noùi cho ñuû hoaëc coù ngöôøi nghe taâm taát cuoàng loaïn, hoà nghi, khoâng tin. Naøy Tu-boà-ñeà, neân bieát kinh nghóa naøy khoâng theå nghó baøn neân quaû baùo cuõng khoâng theå nghó baøn.

GIAÛNG:

Tröôùc khi giaûng qua phaàn thöù möôøi saùu, toâi nhaéc laïi phaàn tröôùc moät chuùt khi noùi veà boá thí thaân. Toâi daãn moät ví duï nhoû ñeå quí vò thöû xem mình daùm boá thí khoâng. Giaû nhö ban ñeâm chuùng ta nguû, moäng thaáy ñi nôi naøy, nôi kia vaø cuõng coù nhaø cöûa ñuû caùc thöù. Ñeán moät laùt sau giaät mình tænh côn moäng, ñoù laø moäng soá moät, thaân moäng soá moät. Ñeán khuya laïi moäng laàn nöõa, cuõng thaáy caûnh thaân v. v… ñoù laø moäng soá hai. Nhö vaäy coïng laïi, caû ñôøi mình bao nhieâu laàn moäng? Khoâng bieát maáy ngaøn caùi moäng. Trong maáy ngaøn moäng ñoù, ñeàu coù thaân coù caûnh. Giaû söû coù ngöôøi ñem heát caùc thaân caûnh trong moäng ñoù ñoåi laáy thaân cuûa moät ñöùa nhoû chöøng naêm, ba tuoåi, quí vò chòu ñoåi khoâng? Bao nhieâu thaân vaø caûnh trong moäng ñoù, duø laø caû traêm ngaøn thaân vaø caûnh moäng, ñem ñoåi moät ñöùa beù thaät ñoä naêm, ba tuoåi thì ai chòu ñoåi? Thaân cuûa ñöùa beù soáng daøi laém chæ laø chín möôi naêm thoâi maø ñoåi bao nhieâu thaân trong moäng mình coøn khoâng chòu ñoåi thay! Trong moãi giaác moäng ñeàu coù thaân coù caûnh nhöng khi heát moäng thì maát, vaäy thaân caûnh trong moäng ñoù thaät hay giaû? Trong moäng thì ai noùi giaû ñöôïc, chæ khi thöùc roài môùi bieát noù giaû. Hieän taïi chuùng ta cuõng gioáng nhö theá, bao nhieâu thaân caûnh chuùng ta ñang soáng - nghóa laø ñang meâ - thì ñeàu thaáy noù thaät caû, neân neáu ñoåi noù vôùi moät thaân chaân thaät thì chuùng ta khoâng ñoàng yù. Nhöng ñeán chöøng giaät mình thöùc giaác, töùc laø ñöôïc tænh roài, khi ñoù môùi thaáy raèng ñoåi bao nhieâu thaân moäng cho moät caùi thaân thaät naøy cuõng khoâng xöùng ñaùng nöõa. Song phaûi ñôïi tænh ñaõ, baây giôø coøn meâ thì thaáy noù quí voâ ngaàn!

Ñeán phaàn möôøi saùu, tröôùc heát ñöùc Phaät baûo raèng neáu coù ngöôøi thieän nam thieän nöõ hay thoï trì ñoïc tuïng kinh naøy, neáu ngöôøi ñoù bò ngöôøi ta cheâ bai thì ñoù laø do toäi ñôøi tröôùc, ñaùng lyù hoï phaûi ñoïa trong ñòa nguïc, ngaï quæ, suùc sanh nhöng hieän ñôøi naøy bò cheâ bai cho neân toäi nghieäp ñôøi tröôùc lieàn tieâu dieät, seõ ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Nhö vaäy Phaät noùi raát roõ. Ai trì kinh naøy thì toäi nghieäp ñôøi tröôùc seõ giaûm ñi, lyù ñaùng phaûi bò ñoïa trong ñòa nguïc, ngaï quæ, suùc sanh nhöng nhôø trì kinh naøy neân chæ bò ngöôøi cheâ bai thoâi vaø töông lai seõ ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Nhö theá, neáu coù ngöôøi noùi: Coi chöøng trì kinh naøy thì ñoå nghieäp, quí vò phaûi traû lôøi theá naøo? Ngöôøi ñoù noùi theo Phaät hay noùi theo ai? Phaät baûo moät ñaøng maø noùi moät ngaõ thì ñoù laø ma noùi roài. Noùi ñoå nghieäp ñeå ngaên khoâng cho ngöôøi ta trì kinh, ñoù laø ngaên trôû ngöôøi ta tu haønh phaûi khoâng? ÔÛ ñaây Phaät khuyeân chuùng ta trì kinh ñeå giaûm nghieäp, ñaùng leõ phaûi ñoïa trong ba ñöôøng aùc maø baây giôø chæ bò cheâ bai moät chuùt thoâi thì nheï bieát chöøng naøo, vaäy laø giaûm toái thieåu ñoù. Theá maø coù ngöôøi noùi coi chöøng tuïng kinh Kim Cang thì ñoå nghieäp, quí vò xaùc ñònh cho kyõ xem caâu noùi ñoù laø ai noùi? Caâu ñoù laø ma noùi. Giaû söû ngöôøi caïo toùc ôû chuøa maø noùi caâu ñoù thì khoâng phaûi laø ngöôøi tu nöõa, vì Phaät baûo: Ngoaøi kinh maø noùi laø ma noùi. ÔÛ ñaây kinh chæ roõ raøng maø hoï noùi khaùc ñi, khoâng coù choã y cöù thì khoâng phaûi ma laø gì? Nhö vaäy quí vò neân deø daët ñöøng noùi sai kinh maø mang toäi. Theá neân chuùng ta phaûi hieåu roõ lôøi Phaät daïy. Neáu coù ai hoûi: Toâi coù theå trì kinh Kim Cang ñöôïc khoâng vaø trì kinh Kim Cang coù ñoå nghieäp khoâng, thì quí vò traû lôøi ra sao? Chuùng ta phaûi noùi: Trì kinh Kim Cang laø giaûm nghieäp chôù khoâng phaûi ñoå nghieäp vaø daãn caâu naøy laøm chöùng: Neáu coù ngöôøi trì kinh naøy bò ngöôøi khinh cheâ, ngöôøi naøy do toäi aùc ñôøi tröôùc, leõ ra bò ñoïa ñöôøng aùc maø ñôøi naøy bò ngöôøi khinh cheâ neân nghieäp aùc ñôøi tröôùc heát vaø sau seõ thaønh Phaät.

Tieáp theo ñöùc Phaät so saùnh coâng ñöùc trì kinh, trong ñoaïn tröôùc Ngaøi so saùnh vôùi coâng ñöùc boá thí noäi taøi vaø ngoaïi taøi roài, ñeán ñaây Ngaøi so saùnh vôùi coâng ñöùc cuùng döôøng Phaät. Ngaøi baûo raèng: Tröôùc ñöùc Phaät Nhieân Ñaêng (ñeán Phaät Nhieân Ñaêng, Ngaøi ñöôïc thoï kyù thaønh Phaät), Ngaøi ñaõ gaëp taùm traêm boán ngaøn muoân öùc na-do-tha chö Phaät, Ngaøi ñeàu cuùng döôøng thôø phuïng khoâng soùt moät vò naøo. Neáu trong ñôøi maït phaùp naøy coù ngöôøi trì kinh Kim Cang, thì saùnh vôùi coâng ñöùc Ngaøi cuùng döôøng bao nhieâu ñöùc Phaät ñoù, coâng ñöùc cuûa Ngaøi khoâng baèng moät phaàn coâng ñöùc cuûa ngöôøi trì kinh Kim Cang kia, cho ñeán toaùn soá thí duï cuõng khoâng bì kòp. Nhö vaäy quí vò coù tin noåi khoâng? Quí vò coù cuùng döôøng ñöôïc ñöùc Phaät naøo chöa? Thaät ra trong kinh noùi: Ra ñôøi maø gaëp Phaät laø quí voâ löôïng voâ bieân, huoáng nöõa laø cuùng döôøng bao nhieâu ñöùc Phaät, vaäy maø khoâng baèng ngöôøi trì kinh Kim Cang laø taïi sao? Cuùng döôøng ñoù laø chuùng ta ñem caùi gì cuùng döôøng? Cuûa caûi beân ngoaøi vaø taâm thaønh kính beân trong cuûa mình phaûi khoâng? Nhöng taâm thaønh kính ñoù laø sanh dieät hay laø baát sanh dieät? Taâm thaønh kính cuùng döôøngñoù laø taâm sanh dieät, cuûa caûi cuõng laø töôùng sanh dieät. Trì kinh laø khoâng coøn thaáy ngaõ thaät, nhaân thaät maø thaáy ñöôïc ngay nôi mình coù trí Kim Cang, nhaän ra ñöôïc trí chaân thaät ñoù töùc laø trì kinh Kim Cang. Nhö vaäy bao nhieâu caùi sanh dieät kia ñaâu bì ñöôïc vôùi caùi chaân thaät. Theá neân Phaät baûo coâng ñöùc cuùng döôøng khoâng baèng moät phaàn coâng ñöùc trì kinh. Nhöng hieän nay nghe noùi cuùng döôøng thì thích maø noùi trì kinh thì ngaùn phaûi khoâng? Neáu baûo quí vò toå chöùc leã cuùng döôøng Phaät, cuùng döôøng chö taêng ñöôïc phöôùc voâ löôïng thì ai cuõng chòu, neáu baûo trì kinh Kim Cang thì ai cuõng ngaùn. Chao oâi! Kinh gì noùi khoâng coù ngaõ, khoâng coù nhaân, khoâng coù chuùng sanh, thoï giaû, vaäy chôù ai ñaây? Ai kia? Cöù thaáy mình thaät, ngöôøi thaät neân khoâng kham trì kinh Kim Cang, chôù neáu hieåu roõ ngaõ, nhaân vaø phaùp ñeàu laø töôùng hö giaû khoâng thaät thì ngöôøi trì kinh Kim Cang laø coâng ñöùc voâ keå.

Theá neân ñöùc Phaät môùi baûo raèng: Naøy Tu-boà-ñeà, neáu coù ngöôøi thieän nam thieän nöõ naøo ôû trong ñôøi maït phaùp thoïï trì kinh Kim Cang, thì coâng ñöùc cuûa ngöôøi ñoù neáu ta noùi cho ñuû hoaëc coù ngöôøi nghe thì taâm hoï sanh cuoàng loaïn hoà nghi. Vì quaù söùc töôûng töôïng cuûa con ngöôøi neân hoï hoaûng hoát, hoï hoà nghi, khoâng tin. Ngaøi baûo theâm: Neân bieát nghóa cuûa kinh naøy khoâng theå nghó baøn cho neân quaû baùo cuõng khoâng theå nghó baøn. Taïi sao nghóa khoâng theå nghó baøn? Vì Kim Cang Baùt-nhaõ laø trí chaân thaät baát sanh baát dieät cuûa chuùng ta, laø chaân taâm baát sanh baát dieät hay phaùp thaân baát sanh baát dieät cuûa mình, caùi ñoù khoâng bò giôùi haïn trong thôøi gian vaø khoâng gian. Bôûi khoâng giôùi haïn trong thôøi gian, khoâng gian neân thöôøng noùi laø tuyeät ñoái, vöôït ngoaøi ñoái ñaõi. Coøn taát caû phaùp theá gian ñeàu naèm trong töông ñoái, vì töông ñoái neân laø töôùng sanh dieät. Quí vò kieåm laïi xem trong cuoäc soáng naøy coù caùi gì khoâng phaûi laø töông ñoái? Nhö toái vaø saùng laø töông ñoái, cho neân hieän giôø saùng, moät laùt nöõa toái, roài ñeán saùng, saùng toái ñuoåi nhau sanh dieät. Nhö vaäy saùng toái laø töông ñoái neân laø töôùng sanh dieät. Nam nöõ cuõng laø töông ñoái cho neân nam nöõ hôïp laø coù sanh, sanh thì coù töû, ñoù laø töôùng sanh dieät. Treân theá gian naøy taát caû ñeàu laø töông ñoái, ñoù laø phaùp sanh dieät. Phaùp sanh dieät bì sao ñöôïc vôùi phaùp khoâng sanh dieät. Theá neân nghóa cuûa phaùp khoâng sanh dieät cao sieâu voâ taän vaø quaû baùo cuõng voâ taän. Coøn nghóa cuûa phaùp sanh dieät laø höõu taän thì quaû baùo cuõng höõu taän. Ñem caùi höõu taän so vôùi caùi voâ taän thì khoâng bao giôø saùnh kòp.

Quí vò hieåu nhö theá naøo? Hieåu qua lôøi giaûi chôù chöa hieåu thaät söï. Ngöôøi naøo thaáy roõ thaân naøy laø aûo moäng laø huyeãn hoùa nhö boït nhö boùng, thaáy caûnh cuõng vaäy thì ngöôøi ñoù môùi thaät hieåu, ngöôøi ñoù laø ngöôøi trì kinh Kim Cang. Coøn neáu hieåu mô hoà, vaãn thaáy mình laø thaät thì chöa trì noåi kinh Kim Cang. Neáu coù, ñoù laø trì baèng chöõ, baèng ngoân ngöõ chôù chöa phaûi trì baèng taâm trí quaùn chieáu. Traùi laïi neáu thaáy roõ hoaëc xeùt roõ thaân caûnh laø töôùng duyeân hôïp hö giaû, ñoù laø trì baèng trí tueä quaùn chieáu. Trì baèng chöõ nghóa goïi laø vaên töï Baùt-nhaõ, coøn duøng trí soi xeùt quaùn chieáu ñoù laø quaùn chieáu Baùt-nhaõ. Soáng ñöôïc vôùi trí tueä baát sanh baát dieät, ñoù laø thaät töôùng Baùt-nhaõ, ñoù môùi laø baát sanh baát dieät. Quí vò nhôù neân öùng duïng caùi thöù hai hôn laø caùi thöù nhaát, vì vaên töï chöõ nghóa ñoïc qua roài maát, coøn quaùn chieáu môùi thaám saâu vaøo trong, ñoù laø caùi ñeå ñi ñeán thaät töôùng.

? 

ÑOAÏN 17

AÂM:

CÖÙU KÍNH VOÂ NGAÕ.

Nhó thôøi Tu-boà-ñeà baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Thieän nam töû, thieän nöõ nhaân phaùt A-naäu-ña-la tam-mieäu tam-boà-ñeà taâm, vaân haø öng truï, vaân haø haøng phuïc kyø taâm? Phaät caùo Tu-boà-ñeà: Thieän nam töû, thieän nöõ nhaân phaùt A-naäu-ña-la tam-mieäu tam-boà-ñeà taâm giaû, ñöông sanh nhö thò taâm, ngaõ öng dieät ñoä nhaát thieát chuùng sanh, dieät ñoä nhaát thieát chuùng sanh dó nhi voâ höõu nhaát chuùng sanh thaät dieät ñoä giaû. Haø dó coá? Tu-boà-ñeà! Nhöôïc Boà-taùt höõu ngaõ töôùng, nhaân töôùng, chuùng sanh töôùng, thoï giaû töôùng, töùc phi Boà-taùt. Sôû dó giaû haø? Tu-boà-ñeà! Thaät voâ höõu phaùp phaùt A-naäu-ña-la tam-mieäu tam-boà-ñeà taâm giaû. Tu-boà-ñeà! Ö yù vaân haø? Nhö Lai ö Nhieân Ñaêng Phaät sôû, höõu phaùp ñaéc A-naäu-ña-la tam-mieäu tam-boà-ñeà phuû?

- Phaát daõ Theá Toân! Nhö ngaõ giaûi Phaät sôû thuyeát nghóa, Phaät ö Nhieân Ñaêng Phaät sôû, voâ höõu phaùp ñaéc A-naäu-ña-la tam-mieäu tam-boà-ñeà.

Phaät ngoân: Nhö thò, nhö thò! Tu-boà-ñeà, thaät voâ höõu phaùp Nhö Lai ñaéc A-naäu-ña-la tam-mieäu tam-boà-ñeà. Tu-boà-ñeà! Nhöôïc höõu phaùp Nhö Lai ñaéc A-naäu-ña-la tam-mieäu tam-boà-ñeà giaû, Nhieân Ñaêng Phaät taéc baát döõ ngaõ thoï kyù: Nhöõ ö lai theá ñöông ñaéc taùc Phaät, hieäu Thích-ca Maâu-ni. Dó thaät voâ höõu phaùp ñaéc A-naäu-ña-la tam-mieäu tam-boà-ñeà, thò coá Nhieân Ñaêng Phaät döõ ngaõ thoï kyù, taùc thò ngoân: Nhöõ ö lai theá, ñöông ñaéc taùc Phaät, hieäu Thích-ca Maâu-ni. Haø dó coá? Nhö Lai giaû, töùc chö phaùp nhö nghóa. Nhöôïc höõu nhaân ngoân: Nhö Lai ñaéc A-naäu-ña-la tam-mieäu tam-boà-ñeà, Tu-boà-ñeà! Thaät voâ höõu phaùp Phaät ñaéc A-naäu-ña-la tam-mieäu tam-boà-ñeà. Tu-boà-ñeà! Nhö Lai sôû ñaéc A-naäu-ña-la tam-mieäu tam-boà-ñeà, ö thò trung, voâ thaät voâ hö, thò coá Nhö Lai thuyeát: Nhaát thieát phaùp giai thò Phaät phaùp. Tu-boà-ñeà! Sôû ngoân nhaát thieát phaùp giaû töùc phi nhaát thieát phaùp, thò coá danh nhaát thieát phaùp. Tu-boà-ñeà! Thí nhö nhaân thaân tröôøng ñaïi.

Tu-boà-ñeà ngoân: Theá Toân! Nhö Lai thuyeát nhaân thaân tröôøng ñaïi taéc vi phi ñaïi thaân, thò danh ñaïi thaân.

Tu-boà-ñeà! Boà-taùt dieäc nhö thò. Nhöôïc taùc thò ngoân: Ngaõ ñöông dieät ñoä voâ löôïng chuùng sanh, töùc baát danh Boà-taùt. Haø dó coá? Tu-boà-ñeà! Thaät voâ höõu phaùp danh vi Boà-taùt, thò coá Phaät thuyeát nhaát thieát phaùp voâ ngaõ, voâ nhaân, voâ chuùng sanh, voâ thoï giaû. Tu-boà-ñeà! Nhöôïc Boà-taùt taùc thò ngoân: Ngaõ ñöông trang nghieâm Phaät ñoä, thò baát danh Boà-taùt. Haø dó coá? Nhö Lai thuyeát trang nghieâm Phaät ñoä giaû, töùc phi trang nghieâm, thò danh trang nghieâm. Tu-boà-ñeà! Nhöôïc Boà-taùt thoâng ñaït voâ ngaõ phaùp giaû, Nhö Lai thuyeát danh chaân thò Boà-taùt.

DÒCH:

TOÄT CUØNG KHOÂNG COÙ NGAÕ.

Khi aáy ngaøi Tu-boà-ñeà baïch Phaät raèng: Baïch Theá Toân! Ngöôøi thieän nam, ngöôøi thieän nöõ phaùt taâm Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc laøm sao an truï, laøm sao haøng phuïc taâm kia? Phaät baûo Tu-boà-ñeà: Ngöôøi thieän nam, ngöôøi thieän nöõ phaùt taâm Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc neân sanh taâm nhö theá naøy: Ta neân dieät ñoä taát caû chuùng sanh, dieät ñoä taát caû chuùng sanh roài maø khoâng coù moät chuùng sanh thaät dieät ñoä. Vì côù sao? Tu-boà-ñeà, neáu Boà-taùt coøn töôùng ngaõ, töôùng nhaân, töôùng chuùng sanh, töôùng thoï giaû aét khoâng phaûi laø Boà-taùt. Vì côù sao? Tu-boà-ñeà, thaät khoâng coù phaùp phaùt taâm Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Tu-boà-ñeà! YÙ oâng nghó sao? Nhö Lai ôû nôi Phaät Nhieân Ñaêng coù phaùp ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc chaêng?

- Baïch Theá Toân, khoâng vaäy! Nhö choã hieåu cuûa con qua nghóa Phaät noùi, Phaät ôû nôi Phaät Nhieân Ñaêng khoâng coù phaùp ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc.

Phaät baûo: Nhö theá, nhö theá! Tu-boà-ñeà, thaät khoâng coù phaùp Nhö Lai ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Naøy Tu-boà-ñeà! Neáu coù phaùp Nhö Lai ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc thì ñöùc Phaät Nhieân Ñaêng aét khoâng thoï kyù cho ta: ÔÛ ñôøi sau, oâng seõ ñöôïc thaønh Phaät hieäu laø Thích-ca Maâu-ni. Do thaät khoâng coù phaùp ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc, theá neân ñöùc Phaät Nhieân Ñaêng môùi thoï kyù cho ta, noùi theá naøy: ÔÛ ñôøi sau, oâng seõ ñöôïc thaønh Phaät hieäu laø Thích-ca Maâu-ni. Vì côù sao? Nhö Lai töùc laø nghóa Nhö cuûa caùc phaùp. Neáu coù ngöôøi noùi Nhö Lai ñöôïc phaùp Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc, naøy Tu-boà-ñeà, thaät khoâng coù phaùp Phaät ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Naøy Tu-boà-ñeà! Nhö Lai ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc, ôû trong aáy khoâng thaät, khoâng hö. Theá neân Nhö Lai noùi taát caû phaùp ñeàu laø Phaät phaùp. Naøy Tu-boà-ñeà! Noùi taát caû phaùp ñoù töùc khoâng phaûi taát caû phaùp, neân goïi laø taát caû phaùp. Naøy Tu-boà-ñeà thí nhö coù ngöôøi thaân cao lôùn.

Ngaøi Tu-boà-ñeà thöa: Baïch Theá Toân! Nhö Lai noùi thaân ngöôøi cao lôùn aét khoâng phaûi thaân lôùn, aáy goïi laø thaân lôùn.

- Naøy Tu-boà-ñeà! Boà-taùt cuõng nhö theá, neáu noùi lôøi theá naøy: Ta seõ dieät ñoä voâ löôïng chuùng sanh, aét khoâng goïi laø Boà-taùt. Vì côù sao? Naøy Tu-boà-ñeà! Thaät khoâng coù phaùp teân laø Boà-taùt. Theá neân Phaät noùi: taát caû phaùp khoâng ngaõ, khoâng nhaân, khoâng chuùng sanh, khoâng thoï giaû. Naøy Tu-boà-ñeà! Neáu Boà-taùt noùi lôøi theá naøy: Ta seõ trang nghieâm coõi Phaät, aáy chaúng goïi laø Boà-taùt. Vì côù sao? Nhö Lai noùi trang nghieâm coõi Phaät töùc chaúng phaûi trang nghieâm, aáy goïi laø trang nghieâm. Naøy Tu-boà-ñeà! Neáu Boà-taùt thoâng ñaït phaùp voâ ngaõ, Nhö Lai goïi ñoù laø chaân thaät Boà-taùt.

GIAÛNG:

Chuùng toâi ñaõ noùi vôùi quí vò raèng: Kinh Kim Cang chuû yeáu laø traû lôøi hai caâu hoûi: Laøm sao an truï taâm, laøm sao haøng phuïc taâm, nhöng caâu hoûi ñoù phaûi ñi ñoâi vôùi caâu tröôùc laø ngöôøi phaùt taâm caàu thaønh Phaät chôù khoâng phaûi ngöôøi thöôøng. Ngöôøi phaùt taâm Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc töùc phaùt taâm caàu thaønh Phaät, laøm sao truï taâm, laøm sao haøng phuïc taâm? Caâu hoûi ñoù ôû tröôùc Phaät traû lôøi roài, vaäy taïi sao ôû ñaây ngaøi Tu-boà-ñeà laïi hoûi nöõa? Bôûi vì hai caâu hoûi naøy laø toái heä troïng treân ñöôøng tu haønh, neáu chuùng ta nghe löôùt qua, khoâng chaêm chæ ñeå heát taâm trí vaøo ñoù thì khoù maø laõnh hoäi noåi, cho neân Ngaøi nhaéc laïi moät laàn nöõa ñeå Phaät giaûi. Do ñoù toâi goïi laø ñieäp khuùc. Ñoù laø vì Ngaøi muoán chuùng ta thaáy roõ yù Phaät daïy caùch haøng phuïc taâm, caùch an truï taâm.

Ñöùc Phaät traû lôøi: Neáu ngöôøi thieän nam, thieän nöõ phaùt taâm caàu thaønh Phaät neân sanh taâm nhö theá naøy: Ta neân dieät ñoä taát caû chuùng sanh, nhöng ñoä taát caû chuùng sanh roài maø khoâng coù moät chuùng sanh naøo ñöôïc dieät ñoä. Ñoä laø qua, dieät laø maát, töùc laø ñöa taát caû chuùng sanh qua choã tòch dieät qua maát heát. Toâi ñaõ töøng noùi vôùi quí vò: Moãi nieäm laø moät chuùng sanh, ñöa noù ñeán choã voâ sanh, ñöa noù qua ñoù roài nhìn laïi khoâng coøn chuùng sanh naøo heát, maø khoâng coøn moät chuùng sanh naøo, nhö vaäy luùc ñoù coù coøn töôùng ngaõ, nhaân, chuùng sanh, thoï giaû khoâng? Quí vò nhôù chuùng ta coøn thaáy ngaõ, nhaân, chuùng sanh, thoï giaû laø do nieäm sanh phaûi khoâng? Do nieäm khôûi môùi chaáp ngaõ, nhaân, chuùng sanh, thoï giaû. Neáu nieäm khoâng khôûi thì laáy gì chaáp? Theá neân noùi ñoä qua heát roài thì khoâng coøn töôùng ngaõ, töôùng nhaân, töôùng chuùng sanh, töôùng thoï giaû. Sôû dó hieän taïi ai noùi ñeán teân chuùng ta lieàn noåi giaän laø vì vöøa nghe noùi, nieäm lieàn khôûi phaân bieät neân môùi giaän, neáu nghe noùi maø nieäm khoâng khôûi thì ñaâu coù giaän. Neáu daáy nieäm thì chaáp ngaõ cho neân saân, khoâng daáy nieäm thì khoâng chaáp ngaõ cho neân khoâng saân. Khoâng chaáp ngaõ thì khoâng chaáp nhaân do ñoù tham saân si ñaâu coøn. Nhö vaäy chuùng ta thaáy roõ ñoä taát caû nieäm ñeán choã voâ sanh roài boán töôùng cuõng theo ñoù heát. Traùi laïi coøn coù nieäm sanh thì coøn boán töôùng. Theá neân muoán haøng phuïc taâm mình ñeán choã an truï vieân maõn thì phaûi ñoä taát caû chuùng sanh. Taïi sao ôû ñaây ñöùc Phaät chæ traû lôøi caâu haøng phuïc taâm chôù khoâng noùi an truï taâm? Bôûi vì haøng phuïc roài laø an truï. ÔÛû ñoaïn tröôùc Phaät daïy an truï rieâng, haøng phuïc rieâng, nhöng ôû ñaây keát thuùc laïi thì haøng phuïc laø an truï. Quí vò thöû haøng phuïc taâm mình ñi. Neáu mình ñoä heát taát caû chuùng sanh roài thì coù an truï khoâng? Ñoù laø an truï roài, vì vaäy khoâng caàn noùi ñeán an truï nöõa. Noùi ñoä taát caû chuùng sanh maø khoâng thaáy coù chuùng sanh thaät dieät ñoä. Do ñoù Phaät baûo: Naøy Tu-boà-ñeà, neáu Boà-taùt coøn coù töôùng ngaõ, töôùng nhaân, töôùng chuùng sanh, töôùng thoï giaû thì khoâng phaûi laø Boà-taùt. Ngöôøi khoâng coøn boán töôùng laø ngöôøi gì? Nhö vaäy quí vò lo gì mình khoâng laøm Boà-taùt ñöôïc. Neáu mình ñöøng daáy nieäm, ñöøng khôûi chaáp ngaõ, luùc ñoù duø mình khoâng töï xöng laø Boà-taùt, khoâng mang nhaõn hieäu Boà-taùt nhöng vaãn laø Boà-taùt. Traùi laïi duø mang nhaõn hieäu Boà-taùt A, Boà-taùt B v. v… maø nieäm khôûi lieàn lieàn thì coù phaûi laø Boà-taùt chöa? Nhö vaäy chuùng ta thaáy roõ Boà-taùt laø ngöôøi taâm khoâng coøn chaáp, khoâng coøn keït. Hieåu nhö theá môùi thaáy ñöôïc yù nghóa cuûa söï tu haønh laø phaûi ñi ñeán choã ñoä heát chuùng sanh, ñoä heát chuùng sanh roài laø haøng phuïc, haøng phuïc roài lieàn an truï. Nhö theá môùi thaät laø Boà-taùt. Tieáp theo Phaät lieàn ñaët caâu hoûi: Vì côù sao? Naøy Tu-boà-ñeà, thaät khoâng coù phaùp phaùt taâm Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Thöôøng thöôøng khi tu, chuùng ta thích löïa phaùp cao ñeå tu coát mau thaønh Phaät. Tuy nhieân khi phaùt taâm caàu thaønh Phaät thì phaùp ñeå chuùng ta öùng duïng tu laø thaät hay khoâng thaät? Neáu thaáy phaùp ñoù thaät thì töôùng ngaõ, töôùng nhaân, töôùng chuùng sanh, töôùng thoï giaû coøn hay khoâng? Nhö muoán qua soâng, toâi nhôø chieác ñoø ñöa qua soâng roài, toâi thaáy chieác ñoø laø thaät thì theá naøo? Ñoø thaät thì toâi cuõng thaät, ngöôøi cheøo ñoø cuõng thaät. Taát caû ñeàu thaät! Theá neân qua soâng roài, thaáy ñoø khoâng coøn quan troïng nöõa môùi boû ñoø ñöôïc. Nhö vaäy coøn coù phaùp thì coøn coù ngaõ, coøn coù ngaõ thì coøn coù phaùp, hai caùi ñoù hoã töông. Ñoaïn tröôùc Phaät phaù chaáp ngaõ, ôû ñaây Phaät phaù theâm chaáp phaùp. Ñaây khoâng phaûi phaùp thöôøng, phaùp naøy laø phaùp Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc maø coøn khoâng thaáy laø thaät, thì taát caû phaùp theá gian coù phaùp naøo thaät ñaâu! Khi chuùng ta ñöa ra moät yù kieán, ñoù laø phaùp, nhöng neáu ñieàu mình noùi maø ngöôøi ta khoâng theo thì sao? Chuùng ta giaän phaûi khoâng? Caùi ñoù laø phi phaùp thì taïi sao chuùng ta giaän? Phaùp coøn neân xaû, haø huoáng phi phaùp, neân nhôù caâu ñoù. Neáu khoâng chaáp phaùp thì khoâng coøn buoàn phieàn. Traùi laïi neáu noùi vieäc naøy laø thaät laø phaûi maø ngöôøi ta khoâng chòu nghe thì sao? Bôûi chaáp noù phaûi neân bieán thaønh saân si, maø bieán thaønh saân si thì coøn phaûi nöõa khoâng? Chuùng ta chaáp vieäc phaûi laø chaáp phaùp phaûi, chaáp phaùp phaûi roài thì ngaõ noåi leân, ngaõ noåi leân töùc si meâ daáy khôûi. Theá neân ngöôøi tu ñeán caû phaùp cuõng khoâng chaáp nöõa.

Ñeán ñaây toâi noùi teá nhò hôn, nhö hieän nay quí phaät töû thöôøng nghe chuùng toâi daïy tu thieàn, thaáy tu thieàn hay lieàn öùng duïng tu. Baát thaàn, hoâm naøo coù ngöôøi chæ maët noùi tu thieàn laø ñieân, laø ngu si thì quí vò nghó sao? Luùc ñoù neáu chaáp phaùp cuûa toâi hay thì ngaõ noåi leân, töùc thì muoán ñaøn aùp, muoán gaây söï vôùi hoï. Nhö vaäy coù phaùp laø coù ngaõ. Ñoù laø chæ noùi phaùp tu thieàn thoâi. Coøn ñöùc Phaät baûo caû phaùp Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc cuõng khoâng thaät. Thaät laø cao sieâu, thaâm dieäu! Theá gian chuùng ta quaù noâng noåi, nhöõng voïng töôûng laø yù nghó khoâng thaät maø coøn chaáp, nghó ra laø muoán baét ngöôøi khaùc theo, ai khoâng theo thì giaän ngay, thaät laø phi lyù laøm sao! Neáu ai gaït boû ñöôïc nhöõng caùi phi lyù ñoù thì laàn laàn seõ bôùt khoå, bôùt saân si. Ñoù laø choã tu. Theá neân phaûi thuoäc loøng caâu Phaùp thöôïng öng xaû haø huoáng phi phaùp. Phaùp Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc coøn phaûi boû, huoáng nöõa laø caùi phi phaùp. Hieåu nhö vaäy, quí vò môùi soáng moät caùch thoaûi maùi nheï nhaøng. Chuùng ta hieåu, chuùng ta öùng duïng tu maëc ngöôøi ñôøi cheâ khen. Giaûi thoaùt hay khoâng laø vieäc laøm cuûa mình, hoï khen mình cuõng khoâng giaûi thoaùt, hoï cheâ mình cuõng khoâng traàm luaân. Chuùng ta bieát roõ tu nhö theá laø coù ích lôïi cho mình thì cöù vieäc tu. Thí duï nhö quí phaät töû haøng ngaøy, buoåi saùng, buoåi tröa khi ñoùi buïng thì aên côm, xong roài thaáy khoûe, ñi laøm coâng taùc ñöôïc; ñeàu ñeàu böõa naøo nhö böõa aáy, mình thaáy vui veû nheï nhaøng. Baây giôø baát thaàn coù ngöôøi baûo aên côm laø ngu si, laø voâ ích thì luùc ñoù chuùng ta cöù aên hay laø ngöng khoâng aên? Voâ lyù quaù, mình khoâng aên ñeå ñoùi sao? Theá neân nhöõng lôøi noùi duø laø lôøi chöûi maéng, cheâ bai, mình nghe laøm gì, noåi saân laøm chi? Chuùng ta bieát roõ traêm phaàn ñoù laø leõ thaät thì ai noùi gì cuõng maëc, chuyeän mình laøm mình bieát roõ roài. Ngöôøi nhö vaäy môùi laø ngöôøi thaät tin leõ thaät. Coù nhieàu ngöôøi ñang laøm moät vieäc lôïi ích thaät, nhöng vöøa nghe ngöôøi khaùc chæ trích lieàn hoaûng hoát nghi ngôø, ñoù laø chöa coù kinh nghieäm, chöa nhaän leõ thaät; chôù neáu coù kinh nghieäm, nhaän leõ thaät roài thì ai noùi gì cuõng khoâng thay ñoåi laäp tröôøng. Trong söï tu haønh cuõng phaûi nhö theá. Quí vò thaáy caâu Phaùp coøn neân boû huoáng laø phi phaùp thaät hay voâ cuøng, chuùng ta öùng duïng thì lôïi ích bieát bao nhieâu. Chuùng ta nghó phaûi maø neáu ai noùi khoâng phaûi, chuùng ta baûo laøm, hoï noùi khoâng phaûi khoâng laøm, thì chuùng ta nghó phaùp cuûa Phaät coøn phaûi xaû huoáng nöõa laø caùi phi phaùp naøy, do ñoù chuùng ta khoâng giaän hôøn chi caû. Chuùng ta coù quyeàn ñeà nghò nhöng nghe theo hay laøm theo laø quyeàn cuûa ngöôøi, nhö vaäy chuùng ta môùi khoâng saân haän. Nhaát laø quí ñaïo höõu coù quyeàn laøm chuû gia ñình, hay laáy quyeàn laøm chuû baét moïi ngöôøi theo mình, nhieàu khi ñeà nghò sai nhöng töï aùi khoâng daùm nhaän loãi. Theá neân neáu mình côûi môû, cho moãi ngöôøi ñöôïc töï do, mình ñeà nghò nhöng khi thaáy hôïp, thaáy hay thì hoï laøm, khi thaáy khoâng hôïp, khoâng hay thì thoâi, mình cuõng cöôøi, khoâng hôøn gì caû, nhö vaäy laø an oån nhaát trong ñôøi tu cuûa mình.

Ñöùc Phaät laïi hoûi tieáp: Tu-boà-ñeà, yù oâng nghó sao? Nhö Lai ôû choã Phaät Nhieân Ñaêng coù phaùp ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc khoâng? Ngaøi Tu-boà-ñeà phuû nhaän: Baïch Theá Toân, khoâng. Taïi sao Ngaøi daùm phuû nhaän? Chuùng ta thaáy Ngaøi noùi thaät laø deø daët: Nhö choã hieåu cuûa con qua lôøi Phaät noùi, Phaät ôû choã Phaät Nhieân Ñaêng khoâng coù phaùp ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Bôûi vì Ngaøi chöa thaønh Phaät, Ngaøi chöa xaû ñöôïc, nhöng hieän giôø Ngaøi hieåu qua lôøi Phaät daïy. Ngöôøi xöa thaät kyõ löôõng, coøn chuùng ta baây giôø vöøa hieåu moät chuùt laø noùi böôùng, xöng laø ta noùi, ta hieåu. Phaät khen: Ñuùng nhö vaäy, ñuùng nhö vaäy, naøy Tu-boà-ñeà, thaät khoâng coù phaùp Nhö Lai ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Neáu thaáy coù phaùp ñeå ñöôïc thì coøn ngaõ, nhaân, chuùng sanh, thoï giaû. Phaät giaûi nghóa theâm: Naøy Tu-boà-ñeà, neáu coù phaùp Nhö Lai ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc thì ñöùc Phaät Nhieân Ñaêng aét khoâng thoï kyù cho ta: ÔÛ ñôøi sau oâng seõ ñöôïc thaønh Phaät hieäu laø Thích-ca Maâu-ni. Neáu ta coøn thaáy coù phaùp ñeå ñöôïc thì Phaät Nhieân Ñaêng khoâng bao giôø thoï kyù cho ta thaønh Phaät. Do thaät khoâng coù phaùp ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc neân ñöùc Phaät Nhieân Ñaêng môùi thoï kyù cho ta. Bôûi Phaät khoâng thaáy coù phaùp ñöôïc neân Ngaøi ñöôïc thaønh Phaät, traùi laïi neáu thaáy coù moät phaùp ñöôïc laø khoâng ñöôïc thaønh Phaät. Cuõng theá, taát caû chuùng ta tu maø coøn thaáy thaân naøy thaät, caûnh thaät, phaùp thaät, thì khoâng giaùc ngoä. Traùi laïi neáu chuùng ta thaáy noù giaû, taïm coù trong moät thôøi gian ngaén chöøng vaøi möôi naêm khoâng ñaùng keå, thì chuùng ta trôû veà soáng vôùi caùi thaät. Ñoù laø chuùng ta tænh, chuùng ta giaùc, do tænh giaùc töông lai seõ ñöôïc Phaät thoï kyù. Nhö trong ñoaïn tröôùc Phaät baûo ngöôøi trì kinh naøy, do toäi ñôøi tröôùc, ñaùng leõ bò ñoïa ñòa nguïc, nhöng chæ bò maéng cheâ thoâi vaø sau naøy seõ thaønh Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Ñoù laø ñuùng lôøi Phaät noùi chôù toâi ñaâu daùm öùc thuyeát. Phaät noùi roõ raøng nhö vaäy, nghóa laø ngöôøi naøo bieát roõ thaân naøy, caûnh naøy laø hö giaû, do duyeân hôïp taïm coù moät luùc roài hoaïi, trong caùi töôùng hö giaû ñoù coù caùi chaân thaät ñang baøy hieän nôi saùu caên cuûa chuùng ta, neáu chuùng ta soáng ñöôïc vôùi noù thì taát caû caùi hö giaû ñeàu voâ nghóa. Neáu khoâng coøn chaáp thaân, chaáp caûnh, chaáp phaùp thì luùc ñoù seõ ñöôïc Nhö Lai aét thaáy chuùng ta, aét bieát chuùng ta töông lai seõ thaønh Phaät khoâng nghi. Nhö theá laøm ngöôøi giaùc coù khoù khoâng? Toâi thaáy khoâng khoù chuùt naøo, chæ caàn vaän duïng trí nhìn cho ñuùng, thaáy cho ñuùng thoâi. Tænh roài thì giaùc. Vaäy taïi sao khoâng duøng trí maø cöù duøng tình thöông gheùt, buoàn, giaän roài caû ngaøy noù cöù daãn mình chaïy loanh quanh khoâng döøng. Thöông ai, vaéng maët thì troâng, thì tìm; gheùt ai, gaëp maët thì töùc, thì traùnh. Chuùng ta soáng vôùi caùi Bieát taát caû laø giaû, mang caùi giaû chaïy tìm caùi giaû laøm chi cho cöïc. Bieát theá roài caû ngaøy soáng an laønh töï taïi, luùc naøo cuõng cöôøi, vì taát caû ñeàu giaû thì coù gì quan troïng maø giaän, maø buoàn!

Tuy khoâng quan troïng nhöng vaãn phaûi laøm, ñoù laø chuû tröông cuûa Boà-taùt. Nhö Nguõ minh vaø Töù nhieáp phaùp laø nhöõng phöông tieän ñeå Boà-taùt giaùo hoùa chuùng sanh. Bieát raèng thaân giaû, caûnh giaû nhöng khi meâ ngöôøi ta thaáy noù thaät. Hoï ñang ñoùi phaûi cho hoï côm aên cho ñôõ ñoùi roài môùi giaûng ñaïo lyù, luùc tænh roài hoï môùi nghe. Vì vaäy maø Boà-taùt bieát thaân caûnh nhö huyeãn, nhöng vaãn phaûi laøm giuùp ngöôøi no aám roài môùi giaûng ñaïo lyù cho hoï nghe. Quí vò phaûi hieåu cho roõ, neáu khoâng hieåu thì hoïc Ñaïi thöøa trôû thaønh Tieåu thöøa tieâu cöïc. Taïi sao? Bôûi vì nghe caùi gì cuõng giaû thì chuùng ta muoán ngoài khoâng cho roài, laøm chi nöõa voâ ích. Nhö vaäy trôû thaønh tieâu cöïc yeám theá. Chæ coù mình bieát noù giaû chôù moïi ngöôøi chöa bieát, muoán cho ngöôøi bieát, mình phaûi coù ngheà nghieäp cho kheùo (coâng xaûo minh) ñeå daïy ngöôøi ta laøm, trong khi laøm môùi noùi chuyeän ñaïo lyù cho hoï nghe, laàn laàn ngöôøi ta thaám, ñoù laø haïnh Boà-taùt. Quí vò phaûi hieåu nhö vaäy môùi ñuùng tinh thaàn kinh Kim Cang, ñöøng hieåu khaùc roài trôû thaønh tieâu cöïïc yeám theá, traùi ñaïo Ñaïi thöøa. Ñoù laø choã thöïc teá cuûa Phaät phaùp. Toùm laïi ñöùc Phaät chæ roõ neáu ôû choã Phaät Nhieân Ñaêng, Ngaøi coøn thaáy coù phaùp Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc thì Phaät Nhieân Ñaêng khoâng thoï kyù cho Ngaøi, bôûi Ngaøi khoâng thaáy coù phaùp Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc, neân môùi ñöôïc Phaät Nhieân Ñaêng thoï kyù cho sau naøy thaønh Phaät hieäu laø Thích-ca Maâu-ni.

Ngaøi noùi theâm: Vì côù sao? Nhö Lai töùc laø nghóa nhö cuûa caùc phaùp. Hoïc kinh Kim Cang laø quí vò thaâm nhaäp ñöôïc nghóa Nhö Lai. Kinh Kim Cang giaûi thích nghóa Nhö Lai quaù roõ. Neáu coù ngöôøi hoûi theá naøo laø Nhö Lai, quí vò duøng kinh Kim Cang maø ñaùp: Nhö Lai giaû voâ sôû tuøng lai dieäc voâ sôû khöù coá danh Nhö Lai, hoaëc Nhö Lai giaû töùc chö phaùp nhö nghóa. Nhö Lai laø gì? Nhö Lai laø nghóa nhö cuûa caùc phaùp. Nghóa nhö caùc phaùp laø theá naøo? Caùc phaùp nhö ñoù laø Nhö Lai. Caùc phaùp laøm sao nhö ñöôïc? Tæ duï khi chuùng ta ñi, luùc ñi laø nhö nhö hay laø ñoäng? Neáu laø ñoäng, laø bieán ñoåi, laø xeâ dòch thì ñaâu phaûi laø nhö, cho ñeán taát caû söï vaät ôû coõi naøy coù caùi naøo nhö ñaâu, caùi naøo cuõng ñang ñoäng, ñang xeâ dòch, taïi sao noùi Nhö Lai laø nghóa nhö cuûa caùc phaùp? Ñuùng vaäy, Nhö Lai laø nghóa nhö cuûa caùc phaùp, bôûi vì caùc phaùp töï noù khoâng ñoäng, maø ñoäng laø do duyeân hôïp vaø do taâm ñoäng tònh cuûa mình, neân phaân bieät caûnh ñoäng tònh, nhö chuyeän hai Sa di noùi phöôùn ñoäng vôùi gioù ñoäng, coøn Luïc toå noùi taâm nhaân giaû ñoäng. Neáu taâm khoâng ñoäng thì phöôùn coøn ñoäng, gioù coøn ñoäng khoâng? Taâm mình nhö thì caûnh cuõng nhö, cho neân noùi Nhö Lai laø nghóa nhö cuûa caùc phaùp. Khi naøo ñoái vôùi caûnh, taâm mình nhö nhö baát ñoäng thì ñoù laø Nhö Lai chôù khoâng coù gì laï caû. Nhö theá Phaät chæ heát söùc roõ. Ví duï nhö nhìn taát caû quí vò toâi thaáyï roõ heát, nhöng toâi khoâng daáy moät nieäm phaân bieät ñeå thöông ngöôøi naøy, gheùt ngöôøi kia. Taâm khoâng daáy nieäm thöông gheùt, ñoù laø taâm Phaät bình ñaúng, ñoù laø nhö, do taâm nhö neân caûnh cuõng nhö. Ñoái vôùi taát caû phaùp ôû coõi naøy cuõng theá, gioù thoåi laù caây rung v. v… nhöng taâm mình nhö thì khoâng daáy nieäm phaân bieät ñoäng tònh. Phaân bieät ñoäng tònh thì caùc phaùp ñoäng tònh; khoâng daáy nieäm thì caùc phaùp töï nhö ñoù laø nghóa Nhö Lai. Nhö vaäy chuùng ta thaáy coù caùi nhaát quaùn töø tröôùc ñeán giôø. Phaät daïy ñoä taát caû chuùng sanh maø khoâng thaáy chuùng sanh ñöôïc dieät ñoä, ñoù laø Nhö Lai. Ñeán choã ñoù, khoâng coøn moät nieäm töùc taâm mình nhö thì ñoái caûnh cuõng nhö, ñoù laø Nhö Lai, ñoù laø Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Roõ raøng lôøi Phaät daïy thæ chung nhaát quaùn. Nhö theá trong kinh ñaõ noùi roõ, chuùng ta khoâng coøn gì nghi ngôø.

Neáu coù ngöôøi noùi Nhö Lai ñöôïc phaùp Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc, naøy Tu-boà-ñeà, thaät khoâng coù phaùp Phaät ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Naøy Tu-boà-ñeà, Nhö Lai ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc, ôû trong aáy khoâng thaät khoâng hö. Thaät hö laø ñoái ñaõi, maø choã Phaät thaáy, choã Phaät ngoä khoâng coøn ñoái ñaõi. Coøn chuùng ta thaáy coù ñöôïc, coù maát laø ñoái ñaõi, coù thaät, coù hö laø ñoái ñaõi. Theá neân choã Phaät thaønh Phaät, choã ñoù khoâng coøn ñoái ñaõi, ñoù môùi laø Phaät, coøn thaáy ñoái ñaõi thì chöa phaûi laø Phaät. Thaáy ñöôïc töùc laø ñoái vôùi maát, thaáy hö laø ñoái vôùi thaät. Nhö theá choã Phaät ñaït laø choã khoâng thaät khoâng hö.

Theá neân Nhö Lai noùi taát caû phaùp ñeàu laø Phaät phaùp. Caâu ñoù quí vò thaáy thaät laø cao sieâu vaø lyù thuù laøm sao! Chæ moät caâu naøy laø moät baøi giaûng roài. Taïi sao? Bôûi vì neáu chuùng ta nhìn taát caû moïi maët cuûa caùc phaùp theá gian thì phaùp naøo cuõng laø Phaät phaùp. Ñaây toâi chæ cho quí vò thaáy, ngay trong caûnh tham saân si neáu mình bieáaât öùng duïng ñuùng tinh thaàn ñaïo ñöùc ñoù thì tham saân si laø Phaät phaùp. Taïi sao? Tæ duï baây giôø quí vò phaùt taâm tu maïnh meõ, khi ñoù coù ngöôøi keâu teân mình chöûi, mình noåi saân leân thì ñoù laø gì? Laø phieàn naõo, laø phi Phaät phaùp. Coøn neáu bieát mình ñang phaùt taâm tu maïnh meõ maø ngöôøi naøy chöûi mình, coù leõ hoï thöû mình töùc hoï laø Boà-taùt thöû xem mình coù kieân taâm chöa, nhaân ñoù mình caûm ôn hoï, mình vöôn leân, khoâng buoàn giaän gì heát. Nhö vaäy phaûi laø Phaät phaùp hay khoâng? Taát caû vieäc khaùc cuõng vaäy, moïi vieäc ñeán vôùi mình, mình cuõng ñeàu cho laø thöû thaùch xem mình coù beàn vöõng khoâng, coù tu thaät khoâng? Nhöõng thöû thaùch ñoù, neáu vöôït qua khoûi, laø mình tieán leân moät böôùc, nhö theá ngöôøi giuùp mình tieán laø ngöôøi aân phaûi khoâng? Vieäc hoï laøm laø Phaät phaùp roõ raøng, vì giuùp cho mình tieán boä. Taát caû phaùp ñeàu laø Phaät phaùp. Phaät phaùp coù nghóa laø höõu ích cho chuùng sanh. Taát caû ôû theá gian naøy quí vò thaáy caùi naøo laø voâ ích cho mình, cho ngöôøi hay khoâng? Cho ñeán vaät maø mình cheâ nhö maáy ñoáng raùc hoâi haùm, nhöng cuõng coù nhöõng ngöôøi laøm raãy hoát veà laøm phaân troàng rau, cho ñeán nhöõng thöù cuûa mình boû ra, ngöôøi ta cuõng duøng ñöôïc nöõa thì coù caùi gì laø voâ ích ñaâu. Neáu bieát duøng thì taát caû ñeàu höõu ích cho chuùng sanh, höõu ích töùc laø Phaät phaùp. Ñoù laø mình nhìn moät caùch phoå bieán.

Baây giôø ñeán caùi cao hôn, nhö ngöôøi ta hay than phieàn ôû theá gian coù nhieàu chöôùng ngaïi khoù tu. Tæ duï ngöôøi naëng veà saéc duïc thì noùi raèng thaáy nhöõng ngöôøi ñeïp neân chöôùng ngaïi khoù tu, ngöôøi naëng veà tham cuûa caûi thaáy nhöõng moùn vaät toát neân chöôùng ngaïi khoù tu v. v… Toâi hoûi laïi: Ngöôøi ñeïp, vaät toát coù phaûi laø caùi chöôùng ngaïi hay khoâng? Hay chöôùng ngaïi taïi nôi loøng tham cuûa mình? Söï thaät ngöôøi, vaät khoâng chöôùng. Neáu thaáy noù laøm chöôùng, laøm mình ñoäng taâm thì ñoù laø phieàn naõo. Traùi laïi khi thaáy ngöôøi ñeïp chuùng ta lieàn duøng trí Baùt-nhaõ thaáy ñoù laø töù ñaïi duyeân hôïp hö giaû khoâng thaät, thaáy vaät toát cuõng bieát ñoù laø töù ñaïi duyeân hôïp hö giaû khoâng thaät. Vöøa thaáy ñoù trí Baùt-nhaõ lieàn hieän, nhö theá laø Phaät phaùp roài! Taát caû nhöõng caùi khaùc cuõng theá thì caùi gì khoâng phaûi laø Phaät phaùp? Cao hôn nöõa, laø "Chö phaùp nhö nghóa". Thaáy caùi naøo cuõng nhö heát thì coù caùi gì khoâng phaûi laø Phaät phaùp? Trong kinh noùi: Xuùc muïc laø boà-ñeà, töùc thaáy caùi gì cuõng laø boà-ñeà caû, caùi gì cuõng laø nhö thì coù caùi gì khoâng phaûi laø Phaät phaùp? Quí vò thöû kieåm xem theá gian coù caùi gì laø chöôùng khoâng? Khoâng coù chöôùng thì taïi sao mình sôï, sôï laø sôï caùi gì? Sôï theá gian hay sôï taâm mình? Sôï voïng töôûng ñieân ñaûo cuûa mình? Nhö vaäy neáu ngöôøi naøo bieát voïng töôûng ñieân ñaûo laø caùi ñaùng sôï thì haøng ngaøy cöù trò noù chôù caàn gì phaûi troán theá gian. Quí vò nghó ñi ñaâu troán theá gian ñöôïc? Baát cöù nôi naøo cuõng naèm trong theá gian, voâ röøng cuõng laø theá gian, ôû nuùi cuõng laø theá gian, ôû chôï cuõng laø theá gian… Chæ coù taâm mình an thì choã naøo cuõng laø Phaät phaùp caû. Vaäy taïi sao chuùng ta khoâng lo trò voïng töôûng maø cöù lo troán caûnh, troán ngöôøi v. v… Vaäy thì chuùng ta thaáy caùi naøo laø troïng taâm, laø then choát ñeå chuùng ta laøm. Neáu muoán tu thì ngay nôi taâm mình maø tu. Tröôùc heát nhaém thaúng taâm mình, laøm sao trò nhöõng chuù voïng töôûng thaønh nhöõng ngöôøi löông thieän, chuùng khoâng coøn ñieân ñaûo ngöôïc xuoâi nöõa, chöøng ñoù chuùng ta môùi nheï nhaøng, roài laàn laàn noù thuaàn thuïc naèm yeân nhö con traâu maø mình ngoài treân löng noù thoåi saùo ñi töï taïi, theá laø thaûnh thôi laém roài ñoù. Nhö vaäy mình phaûi trò mình, phaûi sôï mình chôù khoâng sôï theá gian, vì taát caû phaùp treân theá gian ñeàu laø Phaät phaùp. Nhaát thieát phaùp voâ phi Phaät phaùp. Voâ phi Phaät phaùp hay giai thò Phaät phaùp cuõng theá, cuõng coù nghóa ñeàu laø Phaät phaùp.

Nhaát thieát phaùp giai thò Phaät phaùp. Phaät xaùc nhaän roõ nhö vaäy. Ñaây toâi daãn moät caâu chuyeän ñeå nhieàu khi quí vò nghe maø khoâng hieåu. Nhö coù moät laàn, Ngaøi Vaên Thuø baûo Thieän Taøi ñoàng töû: Ngöôi ra ngoaøi nuùi tìm nhöõng caây coû thuoác ñem veà cho ta. Thieän Taøi ñoàng töû böôùc ra ngoaøi thaáy caây naøo cuõng laø caây thuoác caû, lieàn veà thöa: Baïch Hoaø Thöôïng sao con thaáy caây naøo cuõng laø caây thuoác caû. Ngaøi Vaên Thuø môùi baûo: Thoâi ngöôi ra ngoaøi tìm caây naøo khoâng phaûi caây thuoác ñem veà cho ta. Thieän Taøi ñoàng töû ñi ra nhìn thaáy caây naøo cuõng khoâng phaûi caây thuoác! * Nhö vaäy laø taïi sao? Ñoù laø ñeå noùi raèng neáu chuùng ta nhìn ñuùng, neáu chuùng ta coù quan nieäm ñuùng ñaén thì caùc phaùp ñeàu laø Phaät phaùp. Traùi laïi neáu chuùng ta coù quan nieäm sai laàm thì taát caû phaùp ñeàu laø phieàn naõo. Taïi sao? Vì khi noùi khoâng phaûi thuoác thì Thieän Taøi ñoàng töû ñinh ninh trong taâm trí caùi khoâng phaûi thuoác roài thaáy caây naøo cuõng khoâng phaûi thuoác. Chuùng ta hieän nay cuõng nhö theá. Vì chuùng ta ñang soáng vôùi voïng töôûng ñieân ñaûo neân nhìn caùi naøo cuõng laø voïng töôûng ñieân ñaûo. Khi chuùng ta duøng trí tueä Baùt-nhaõ nhìn thì caùi naøo cuõng laø trí tueä Baùt-nhaõ. Nhö theá chuùng ta thaáy raèng taát caû caûnh khoâng phaûi ñeïp, khoâng phaûi xaáu, khoâng phaûi lôïi, khoâng phaûi haïi maø ñeïp xaáu lôïi haïi laø taïi taâm mình phaân bieät. Neáu taâm mình khoâng phaân bieät thì caùc phaùp coù loãi laàm gì! Nhö vaäy chuùng ta thaáy caùi troïng taâm laø do taâm mình chôù ñöøng noùi tìm phaùp naøo thuaän lôïi cho mình. Caâu Taát caû phaùp ñeàu laø Phaät phaùp raát chí lyù. Tuy nhieân khi noùi caâu naøy, ñöùc Phaät laïi e chuùng ta baùm vaøo ñoù, chaáp cho laø thaät neân Phaät môùi baûo: Naøy Tu-boà-ñeà, noùi raèng taát caû phaùp ñoù töùc khoâng phaûi taát caû phaùp, neân goïi laø taát caû phaùp. Nhö vaäy khi noùi taát caû phaùp ñeàu laø Phaät phaùp laø nhìn theo khía caïnh naøo? Ñoù laø nhìn theo trí tueä Baùt-nhaõ, nghóa laø thaáy taát caû phaùp ñeàu laø töôùng duyeân hôïp hö huyeãn, thaáy phaùp naøo cuõng theá töùc laø trí tueä Baùt-nhaõ roài. Traùi laïi neáu thaáy taát caû phaùp laø thaät, thì taát caû khoâng phaûi laø Phaät phaùp. Vì vaäy khoâng phaûi laø thaät, aáy laø Phaät phaùp, nghóa laø thaáy taát caû phaùp ñeàu laø töôùng duyeân hôïp khoâng thaät, nhöng treân giaû danh thì taïm goïi laø taát caû phaùp.

Naøy Tu-boà-ñeà, thí nhö coù ngöôøi thaân cao lôùn. Ngaøi Tu-boà-ñeà ñang duøng trí tueä Baùt-nhaõ thaáy taát caû phaùp khoâng phaûi taát caû phaùp neân ngaøi Tu-boà-ñeà thöa: Baïch Theá Toân, Nhö Lai noùi thaân ngöôøi cao lôùn aét khoâng phaûi thaân lôùn, aáy goïi laø thaân lôùn. Neáu coøn thaáy thaät cao, thaät lôùn thì chöa phaûi laø lôùn maø phaûi thaáy roõ thaân cao lôùn ñoù chaúng qua laø töôùng duyeân hôïp, bôûi töôùng duyeân hôïp neân khoâng thaät laø cao lôùn nhöng treân giaû danh thì goïi laø cao lôùn.

Naøy Tu-boà-ñeà, Boà-taùt cuõng nhö theá, neáu noùi lôøi theá naøy: Ta seõ dieät ñoä voâ löôïng chuùng sanh, aét khoâng goïi laø Boà-taùt. Ñöùc Phaät nhaán maïnh laïi choã chaáp ngaõ, neáu coøn thaáy mình dieät ñoä taát caû chuùng sanh thì khoâng phaûi laø Boà-taùt roài. Vì côù sao? Naøy Tu-boà-ñeà, thaät khoâng coù phaùp teân laø Boà-taùt. Keå caû danh töï Boà-taùt cuõng khoâng thaät! Neáu coøn chaáp Boà-taùt laø thaät cuõng coøn keït. Theá neân ñöùc Phaät noùi taát caû phaùp khoâng ngaõ, khoâng nhaân, khoâng chuùng sanh, khoâng thoï giaû. Naøy Tu-boà-ñeà, neáu Boà-taùt noùi lôøi theá naøy, ta seõ trang nghieâm coõi Phaät, aáy chaúng goïi laø Boà-taùt. Vì côù sao? Nhö Lai noùi trang nghieâm coõi Phaät töùc chaúng phaûi trang nghieâm aáy goïi laø trang nghieâm. Naøy Tu-boà-ñeà, neáu Boà-taùt thoâng ñaït phaùp voâ ngaõ, Nhö Lai goïi ñoù laø chaân thaät Boà-taùt. Nhö vaäy quí vò thaáy trong ñoaïn naøy ñöùc Phaät chæ roõ: Nhöõng vò Boà-taùt neáu coøn thaáy mình laø Boà-taùt thì ñoù khoâng phaûi laø Boà-taùt. Nhö theá ai daùm voã ngöïc xöng Boà-taùt thì ngöôøi ñoù phaûi laø Boà-taùt chöa? Vaäy maø coù ngöôøi daùm xöng Phaät maãu thì sao? Maïo xöng Phaät maãu, chuùng ta tin ñöôïc khoâng? Xöng laø Boà-taùt coøn khoâng phaûi Boà-taùt huoáng nöõa laø xöng danh hieäu gì. Xöng danh ñoù laø ngaõ, nhaân, chuùng sanh, thoï giaû, ngöôøi ñoù khoâng phaûi laø Thaùnh. Khoâng phaûi Thaùnh maø xöng Thaùnh laø muø quaùng, meâ tín. Vì theá trong nhaø Phaät thöôøng noùi nhöõng vò Boà-taùt khi thò hieän giaùo hoùa chuùng sanh, luùc ñang laøm vieäc, khoâng ai bieát ñoù laø Boà-taùt, ñeán khi gaàn taét thôû môùi laøm moät baøi thô ñeå laïi, khi chuùng ta bieát ñoù laø Boà- taùt laø caùc Ngaøi ñaõ ñi roài, chôù khoâng bao giôø ñang hieän taïi maø xöng mình laø Boà-taùt. Nhö vaäy nhöõng ngöôøi xöng mình laø Thaùnh ñoù ñeàu laø taø quaùi chôù khoâng phaûi Thaùnh ñaâu, kinh ñaõ chæ roõ raøng. Quí vò phaûi nhôù kyõ, coù khi Boà-taùt ôû beân caïnh phaù mình tôi bôøi, neân mình xem khoâng ra gì. Vì vaäy chuùng ta khoâng daùm khi moät ngöôøi naøo, giaû söû chuùng ta môùi phaùt nguyeän tu maø coù ngöôøi töôùng nhö yeâu quaùi ñeán phaù, mình ñöøng voäi nghó hoï laø yeâu quaùi maø phaûi töï baûo: Ñaây chaéc laø Boà-taùt thò hieän thöû mình. Nghó nhö theá neân mình thaàm mang ôn ngöôøi, thaàm kính phuïc ngöôøi töï nhieân quí vò tieán, quí vò thaønh coâng; traùi laïi neáu chuùng ta nghó hoï laø yeâu quaùi muoán trò hoï, muoán phaït hoï, laøm döõ vôùi hoï töï nhieân mình thaønh yeâu quaùi. Nhö vaäy quí vò môùi thaáy roõ, khi nghó ngöôøi ta yeâu quaùi, mình bieán thaønh yeâu quaùi, khi nghó ngöôøi ta laø Boà-taùt mình laø Boà-taùt. Theá neân, ai laøm khoù ngaên trôû söï tu tieán cuûa mình, hoaëc laø quyeán ruû baèng caùch naøy, caùch khaùc, mình ñeàu thaáy hoï laø Boà-taùt. Tæ duï ngöôøi ñem ñaïo lyù khuyeân daïy mình, nhaéc nhôû mình töøng caùi dôû, caùi xaáu ñeå mình söûa, ñoù laø Boà-taùt thuaän haïnh; ngöôøi laøm trôû ngaïi ngaên böôùc tieán cuûa mình ñeå mình vöôn leân, ñoù laø Boà-taùt nghòch haïnh. Taát caû ñeàu laø Boà-taùt. Nhö vaäy ñoái vôùi taát caû chuùng sanh mình coù taâm bình ñaúng, ai cuõng laø ngöôøi mình quí caû. Taâm Boà-taùt laø taâm töø bi bình ñaúng ñoái vôùi taát caû chuùng sanh. Neáu chuùng ta thaáy ngöôøi naøy laø ôn, ngöôøi kia laø thuø thì baát bình, baát bình thì mình ñaõ thaønh phaøm phu maát roài. Ñaây laø cöùu kính chaân thaät. Chuùng ta muoán thaønh Boà-taùt (noùi muoán ñöôïc cuõng laø tham voïng), muoán tieán tu thì phaûi thaáy taát caû moïi ngöôøi ñeàu laø Boà-taùt, Boà-taùt thuaän haïnh, Boà-taùt nghòch haïnh, nhö vaäy caû ngaøy khoâng moät nieäm thuø haèn, giaän hôøn. Neáu moïi ngöôøi ñeàu coù taâm nieäm tu nhö vaäy thì coù ai phieàn naõo khoâng? Ngaøy naøo chuùng ta cuõng vui veû, ai chuùng ta cuõng quí cuõng kính, giaû söû ngöôøi khoâng phaûi Boà-taùt thaät nhöng chuùng ta ñoái vôùi hoï nhö vaäy thì laâu ngaøy hoï cuõng thaønh Boà-taùt, bôûi vì luùc ñaàu hoï coù nieäm xaáu, ngaên trôû mình nhöng thaáy mình vaãn kính, vaãn thöông hoï, sau cuøng hoï bò mình caûm hoùa. Ñoù laø moät ñieàu raát hay, lôïi mình, lôïi ngöôøi ñaày ñuû. Ñoù laø choã quan troïng trong söï tu haønh. Theá neân chuùng ta hieåu Phaät phaùp cho chí lyù thì nhìn laïi thaáy cuoäc ñôøi ñaùng quí voâ cuøng, khoâng coù choã naøo ñaùng cheâ, vì taát caû phaùp ñeàu laø Phaät phaùp. Ai cuõng laø Boà-taùt thuaän haïnh, nghòch haïnh, coõi naøy toaøn laø Boà-taùt coøn gì maø chaùn, ñôïi veà Cöïc laïc laøm baïn baát thoái chuyeån thì xa quaù, laâu quaù. ÔÛ ngay ñaây mình coù baïn Boà-taùt roài, vui bieát chöøng naøo! Soáng ôû chuøa khoâng coù chaùn gì caû, chuùng ta thaáy coõi ñôøi naøy nhö Cöïc laïc, toaøn thieän höõu tri thöùc baäc thöôïng vì toaøn laø Boà-taùt, vaø phaùp naøo cuõng laø Phaät phaùp thì ñaâu coøn gì buoàn chaùn. Ñôïi veà Cöïc laïc môùi nghe chim thuyeát phaùp, môùi nghe nhaïc trôøi thì laâu quaù. Nôi ñaây, neáu bieát taát caû phaùp ñeàu laø Phaät phaùp thì coøn gì khoâng phaûi Phaät phaùp maø phaûi ñi kieám Phaät phaùp laøm chi. Nhö vaäy quí vò thaáy neáu chuùng ta coù taâm ñòa cöùng coûi vaø kheùo leùo thì vieäc tu haønh ôû coõi ñôøi naøy hay voâ cuøng, chuyeån coõi ta baø thaønh tònh ñoä ngay trong cuoäc soáng naøy, chuyeån taát caû nhöõng baïn beø khoâng toát trôû thaønh toát, taát caû moïi ngöôøi ñeàu thaønh ngöôøi toát, duø ai noùi sao ñi nöõa cuõng baùi baùi: Toâi xin loãi Boà-taùt, toâi laàm!

Noùi ñeán trang nghieâm Phaät ñoä. Toâi ví duï nhö loái tu beân Tònh ñoä, muoán trang nghieâm tònh ñoä thì phaûi laøm sao? Trong kinh thöôøng daïy muoán trang nghieâm tònh ñoä thì haøng ngaøy phaûi nieäm Phaät, ñeán khi taâm mình tònh roài thì coõi Phaät seõ thanh tònh, ñoù laø nhaân trang nghieâm tònh ñoä. Coù nhöõng vò Boà-taùt khaùc trang nghieâm tònh ñoä baèng caùch hoaëc phaùt nguyeän boá thí, hoaëc phaùt nguyeän nhaãn nhuïc, hoaëc phaùt nguyeän tinh taán, moãi haïnh tu laø ñeå trang nghieâm tònh ñoä, khi thaønh Phaät thì coõi nöôùc phöôùc ñöùc vieân maõn. Nhö vaäy voâ tình coøn coù choã ñeå mình ñöôïc phaûi khoâng? Vieäc laøm naøy coøn coù nghó tôùi choã mình ñöôïc, maø coøn nghó choã mình ñöôïc thì coøn ngaõ phaùp, vì vaäy Phaät môùi baûo raèng: Boà-taùt neáu khôûi nghó ta seõ trang nghieâm Phaät ñoä aáy khoâng phaûi Boà-taùt. Vì côù sao? Nhö Lai noùi trang nghieâm coõi Phaät laø khoâng phaûi trang nghieâm, aáy môùi goïi laø trang nghieâm. Nghóa laø laøm taát caû lôïi ích chuùng sanh maø khoâng thaáy coù gì thaät caû thì khoâng trang nghieâm maø laø trang nghieâm cho neân khoâng phaûi trang nghieâm ñoù môùi goïi laø trang nghieâm. Cuoái cuøng ñöùc Phaät giaûi thích: Tu-boà-ñeà, neáu Boà-taùt thoâng ñaït ñöôïc phaùp voâ ngaõ, Nhö Lai noùi ñoù môùi laø chaân thaät Boà-taùt. Thaáy ñöôïc phaùp voâ ngaõ môùi laø chaân thaät Boà-taùt, coøn chöa thaáy ñöôïc thì chöa phaûi thaät Boà-taùt.

? 

ÑOAÏN 18

AÂM:

NHAÁT THEÅ ÑOÀNG QUAÙN.

- Tu-boà-ñeà, ö yù vaân haø? Nhö Lai höõu nhuïc nhaõn phuû?

- Nhö thò Theá Toân! Nhö Lai höõu nhuïc nhaõn.

- Tu-boà-ñeà, ö yù vaân haø? Nhö Lai höõu thieân nhaõn phuû?

- Nhö thò Theá Toân! Nhö Lai höõu thieân nhaõn.

- Tu-boà-ñeà, ö yù vaân haø? Nhö Lai höõu tueä nhaõn phuû?

- Nhö thò Theá Toân! Nhö Lai höõu tueä nhaõn.

- Tu-boà-ñeà, ö yù vaân haø? Nhö Lai höõu phaùp nhaõn phuû?

- Nhö thò Theá Toân! Nhö Lai höõu phaùp nhaõn.

- Tu-boà-ñeà, ö yù vaân haø? Nhö Lai höõu Phaät nhaõn phuû?

- Nhö thò Theá Toân! Nhö Lai höõu Phaät nhaõn.

- Tu-boà-ñeà, ö yù vaân haø? Nhö Haèng haø trung sôû höõu sa, Phaät thuyeát thò sa phuû?

- Nhö thò Theá Toân! Nhö Lai thuyeát thò sa.

- Tu-boà-ñeà, ö yù vaân haø? Nhö nhaát Haèng haø trung sôû höõu sa, höõu nhö thò sa ñaúng Haèng haø, thò chö Haèng haø sôû höõu sa soá Phaät theá giôùi, nhö thò ninh vi ña phuû?

- Thaäm ña Theá Toân!

Phaät caùo Tu-boà-ñeà: Nhó sôû quoác ñoä trung, sôû höõu chuùng sanh, nhöôïc can chuûng taâm, Nhö Lai taát tri. Haø dó coá? Nhö Lai thuyeát chö taâm giai vi phi taâm, thò danh vi taâm. Sôû dó giaû haø? Tu-boà-ñeà! Quaù khöù taâm baát khaû ñaéc, hieän taïi taâm baát khaû ñaéc, vò lai taâm baát khaû ñaéc.

DÒCH:

ÑOÀNG QUAÙN COÙ MOÄT THEÅ.

- Naøy Tu-boà-ñeà, yù oâng nghó sao? Nhö Lai coù nhuïc nhaõn chaêng?

- Baïch Theá Toân, nhö theá! Nhö Lai coù nhuïc nhaõn.

- Tu-boà-ñeà, yù oâng nghó sao? Nhö Lai coù thieân nhaõn chaêng?

- Baïch Theá Toân, nhö theá! Nhö Lai coù thieân nhaõn.

- Tu-boà-ñeà, yù oâng nghó sao? Nhö Lai coù tueä nhaõn chaêng?

- Baïch Theá Toân, nhö theá! Nhö Lai coù tueä nhaõn.

- Tu-boà-ñeà, yù oâng nghó sao? Nhö Lai coù phaùp nhaõn chaêng?

- Baïch Theá Toân, nhö theá! Nhö Lai coù phaùp nhaõn.

- Tu-boà-ñeà, yù oâng nghó sao? Nhö Lai coù Phaät nhaõn chaêng?

- Baïch Theá Toân, nhö theá! Nhö Lai coù Phaät nhaõn.

- Tu-boà-ñeà, yù oâng nghó sao? Nhö trong soâng Haèng coù bao nhieâu caùt, Phaät noùi laø caùt chaêng?

- Baïch Theá Toân, nhö theá! Nhö Lai noùi laø caùt.

- Tu-boà-ñeà, yù oâng nghó sao? Nhö trong moät soâng Haèng coù bao nhieâu caùt, coù nhöõng soâng Haèng baèng soá caùt nhö theá, coù caùc theá giôùi cuûa Phaät baèng soá caùt cuûa nhöõng soâng Haèng aáy, nhö theá thaät laø nhieàu chaêng?

- Baïch Theá Toân, raát laø nhieàu!

Phaät baûo Tu-boà-ñeà: Trong caùc coõi nöôùc ñaày daãy nhö theá, coù taát caû chuùng sanh coù bao nhieâu thöù taâm, Nhö Lai thaûy ñeàu bieát. Vì côù sao? Nhö Lai noùi caùc taâm ñeàu khoâng phaûi taâm, aáy goïi laø taâm. Vì côù sao? Naøy Tu-boà-ñeà, taâm quaù khöù khoâng theå ñöôïc, taâm hieän taïi khoâng theå ñöôïc, taâm vò lai khoâng theå ñöôïc.

GIAÛNG:

Trong ñoaïn naøy tröôùc heát ñöùc Phaät hoûi ngaøi Tu-boà-ñeà: Ñöùc Phaät coù ñuû nguõ nhaõn khoâng? Nguõ nhaõn laø naêm con maét. Con maét thöù nhaát laø con maét gì? Nhuïc nhaõn, ñoù laø con maét thòt. Phaät hoûi: Nhö Lai coù nhuïc nhaõn khoâng? Ngaøi Tu-boà-ñeà thöa: Baïch Theá Toân, Nhö Lai coù nhuïc nhaõn. Toâi hoûi quí vò coù nhuïc nhaõn khoâng? Quí vò noùi theá naøo? Daï coù nhuïc nhaõn. Keá ñeán Phaät hoûi: Nhö Lai coù thieân nhaõn khoâng? Ngaøi Tu-boà-ñeà thöa: Baïch Theá Toân, Nhö Lai coù thieân nhaõn. Toâi hoûi quí vò, quí vò noùi theá naøo? Thöa khoâng. Taïi sao vaäy? Chuùng ta chæ coù nhuïc nhaõn. Thieân nhaõn laø con maét cuûa chö thieân. Thöôøng thöôøng chö thieân xa thaät xa cuõng thaáy vaø nhoû thaät nhoû cuõng thaáy. Theá neân noùi Phaät duøng thieân nhaõn, nhìn trong baùt nöôùc thaáy voâ soá vi truøng. Trong baøi keä quaùn chuù khi uoáng nöôùc: "Phaät quaùn nhaát baùt thuûy, baùt vaïn töù thieân truøng" nghóa laø Phaät nhìn trong moät baùt nöôùc, coù taùm muoân boán ngaøn vi truøng. Nhö vaäy thì thaáy caùi nhìn cuûa Ngaøi laø caùi nhìn baèng thieân nhaõn. Hieän nay chuùng ta phaûi nhôø kính hieån vi môùi thaáy vi truøng, Phaät khoâng caàn kính hieån vi gì caû. Chính vì ñöôïc thieân nhaõn maø Ngaøi thaáy. Nhö nhìn nhöõng ngoâi sao, Phaät bieát ñoù laø nhöõng theá giôùi neân Ngaøi noùi haèng haø sa soá theá giôùi, khoâng caàn coù vieãn voïng kính hay phi thuyeàn khoâng gian môùi bieát coù theá giôùi. Theá neân quí vò thaáy nhöõng lôøi Phaät noùi laø do leõ thaät noùi ra, muoân ñôøi laø thaät, khoâng ai choái caõi ñöôïc, chæ coù ñieàu ngöôøi ta chöa bieát tôùi neân khoâng hieåu, neáu tìm ñeán roài thì töø töø thaáy leõ thaät ñoù.

Phaät laïi hoûi: Nhö Lai coù tueä nhaõn khoâng? Tu-boà-ñeà thöa: Baïch Theá Toân, Nhö Lai coù tueä nhaõn. Tueä nhaõn laø con maét cuûa haøng Thanh vaên. Haøng Thanh vaên töùc laø chöùng quaû töø Tu-ñaø-hoaøn ñeán A-la-haùn thì ñöôïc tueä nhaõn. Tueä nhaõn laø con maét trí tueä thaáy thaân naøy laø voâ ngaõ, do nguõ uaån hôïp chôù khoâng coù thaät ngaõ. Keá ñeán Phaät hoûi: Nhö Lai coù phaùp nhaõn khoâng? Ngaøi Tu-boà-ñeà thöa: Baïch Theá Toân, Nhö Lai coù phaùp nhaõn. Phaùp nhaõn laø con maét cuûa Boà-taùt, thaáy taát caû phaùp laø huyeãn hoùa. Haøng Thanh vaên chæ thaáy thaân thoâi, coøn haøng Boà-taùt do trí tueä Baùt-nhaõ thaáy ngaõ phaùp ñeàu huyeãn hoùa. Hieän nay chuùng ta ñang tu con maét naøo? Nhôù laø chuùng ta chöa ñöôïc, nhöng maø ñang tu tueä nhaõn vaø phaùp nhaõn. Neáu tu thaønh coâng lieàn ñöôïc nhöõng con maét ñoù. Cuoái cuøng Phaät hoûi: Nhö Lai coù Phaät nhaõn chaêng? Ngaøi Tu-boà-ñeà thöa: Nhö Lai coù Phaät nhaõn. Con maét cuûa Phaät bao truøm heát, thaáy khoâng coøn laàm nöõa, caùi thaáy ñöôïc vieân maõn, coøn nhöõng con maét kia thaáy töøng khía caïnh, hoaëc thieân veà ngaõ hoaëc thieân veà phaùp. Nhö vaäy xaùc nhaän Phaät coù nguõ nhaõn ñeå laøm chi? Ñeå noùi raèng caùi thaáy cuûa Phaät ñaõ ñaày ñuû vieân maõn, do ñoù Ngaøi thaáy theá gian nhö theá naøo ñoù laø caùi thaáy ñuùng, chôù khoâng phaûi thaáy laàm ñeå chuùng ta khoâng coøn nghi lôøi Phaät noùi. Nhuïc nhaõn thaáy khoâng xa, che taám giaáy laø khoâng thaáy, quaù möôøi maáy caây soá laø khoâng thaáy, nhö vaäy caùi thaáy ñoù bò giôùi haïn, cho neân nhieàu khi noùi toâi thaáy nhö vaäy laø ñuùng, nhöng chöa chaéc laø ñuùng, vì caùi thaáy cuûa chuùng ta quaù taàm thöôøng. Theá neân noùi Phaät ñaày ñuû caû naêm con maét ñeå xaùc nhaän caùi thaáy cuûa Phaät khoâng coøn laàm laãn nöõa.

Tieáp theo Phaät môùi daïy, ví nhö coù con soâng Haèng, trong soâng Haèng ñoù coù bao nhieâu caùt, roài moät hoät caùt cuûa soâng Haèng ñoù laø moät soâng Haèng thöù hai, nhö vaäy bao nhieâu caùt soâng Haèng laø baáy nhieâu soâng Haèng nöõa. Vaäy soá soâng Haèng thöù hai ñoù nhieàu ít? Trong soá soâng Haèng thöù hai ñoù, moãi soâng Haèng coù bao nhieâu caùt, maø moät hoät caùt cuûa soá soâng Haèng thöù hai ñoù laø moät theá giôùi, quí vò tính thöû bao nhieâu theá giôùi. Chæ soá soâng Haèng thöù hai laø tính khoâng noåi, huoáng laø moät hoät caùt trong soá soâng Haèng thöù hai laø moät theá giôùi. Bao nhieâu theá giôùi ñoù, ñöùc Phaät hoûi ngaøi Tu-boà- ñeà nhieàu chaêng, ngaøi Tu-boà-ñeà thöa laø raát nhieàu. Phaät baûo, trong bao nhieâu theá giôùi ñoù coù bao nhieâu chuùng sanh vaø bao nhieâu chuùng sanh coù bao nhieâu thöù taâm, Phaät thaûy ñeàu bieát khoâng laàm laãn. Nhö vaäy Phaät xaùc nhaän caùi thaáy cuûa Phaät ñeå ñöa ñeán ví duï laø taâm cuûa bao nhieâu chuùng sanh Ngaøi ñeàu bieát heát. Vì côù sao? Phaät giaûi thích: Nhö Lai noùi caùc taâm ñoù ñeàu khoâng phaûi taâm, aáy goïi laø taâm. Vì côù sao? Tu-boà-ñeà, taâm quaù khöù khoâng theå ñöôïc, taâm hieän taïi khoâng theå ñöôïc, taâm vò lai khoâng theå ñöôïc. Nhö vaäy thì ñöùc Phaät bieát taâm gì? Ñoù laø choã thaät heä troïng. Giaû söû toâi noùi theá naøy: Taát caû quí vò trong hoäi giaûng hoâm nay toâi ñeàu bieát taâm quí vò heát, quí vò tin khoâng? Coù veû khoù tin. Chaéc seõ coù ngöôøi ñöùng daäy hoûi: "Thaày bieát taâm toâi ñang nghó gì khoâng? " Theá maø toâi quaû quyeát toâi bieát thaät, vaäy toâi coù phaûi Thaùnh khoâng? Toâi bieát thaät, bieát chaéc chaén khoâng nghi ngôø… Chaéc coù nhieàu ngöôøi ngaïc nhieân laém. Toâi bieát chaéc chaén traêm phaàn traêm khoâng nghi, vì toâi bieát taâm quí vò laø voïng töôûng, toâi bieát taâm quí vò laø khoâng thaät. Toâi bieát ñuùng nhö vaäy. Quí vò thaáy ñuùng khoâng? Toâi thaáy, toâi bieát ñuùng nhö vaäy, caùi ñoù ngaøn ñôøi cuõng ñuùng. Nhö vaäy taâm ngöôøi naøo cuõng laø voïng töôûng, laø khoâng thaät, coøn vieäc nghó gì ñoù thì nghó toâi khoâng caàn bieát, toâi chæ caàn bieát theå cuûa noù laø khoâng thaät, laø voïng töôûng thoâi, ñoù laø toâi bieát thaät phaûi khoâng? Vì theá ñöùc Phaät baûo: Taát caû taâm chuùng sanh ñeàu khoâng phaûi taâm, aáy goïi laø taâm. Bieát roõ taát caû taâm chuùng sanh laø hö voïng khoâng thaät, bieát roõ khoâng nghi ngôø neân Ngaøi keát luaän: Vì côù sao? Quaù khöù taâm baát khaû ñaéc, hieän taïi taâm baát khaû ñaéc, vò lai taâm baát khaû ñaéc.

Taâm quaù khöù laø taâm gì? Töùc laø taâm töôûng nhôù laïi vieäc quaù khöù. Phaàn nhieàu chuùng ta hieän nay soáng vôùi maáy taâm? Mình soáng vôùi ba thôøi: taâm quaù khöù, taâm hieän taïi, taâm vò lai. Nhöõng ngöôøi ñaàu hôi hoa raâm nhö toâi hoaëc laø baïc traéng hôn nöõa thì soáng vôùi taâm naøo? Taâm quaù khöù, cöù nhôù thuôû xöa, luùc ñöông thôøi laøm nhöõng gì, nhôù nhöõng gì thuoäc quaù khöù nhö vaäy laø taâm quaù khöù. Nhöng nhöõng taâm duyeân veà quaù khöù coù thaät khoâng? Noù laø boùng daùng khoâng thaät neân quaù khöù taâm baát khaû ñaéc. Roài taâm hieän taïi laø taâm gì? Laø caùi taâm suy tính, ñang nghó ñang tính moät ñieàu gì. Taâm suy tính ñoù coù döøng laïi ôû moät choã thaät khoâng? Ñang suy tính maø nhìn laïi noù cuõng maát, cuõng khoâng thaät. Ñeán taâm töôûng töôïng vò lai, mai kia theá naøy, mai kia theá khaùc, nhö nhöõng ngöôøi thanh nieân nghó ngaøy sau mình seõ nhö theá naøo ñoù v. v… Taâm ñoù coù thaät khoâng? Vò lai laø chöa ñeán maø hieän giôø töôûng töôïng ra thì cuõng laø caùi töôûng töôïng boùng daùng thoâi. Nhö vaäy ba thôøi taâm coù thaät khoâng? Vaäy bieát roõ ba thôøi taâm khoâng thaät laø bieát ñuùng söï thaät. Chuùng ta cöù muoán bieát caùi boùng cuûa taâm thoâi, nhöng bieát ngay theå cuûa taâm môùi laø bieát thaät. Caùi "nghó gì" laø boùng daùng khoâng ñaùng keå, bieát baûn chaát noù khoâng thaät môùi laø bieát. Vaäy maø chuùng ta cöù muoán bieát caùi boùng daùng chôù khoâng chòu bieát caùi chaân thaät. Bieát roõ taâm mình hö giaû khoâng thaät, bieát roõ taâm ngöôøi hö giaû khoâng thaät, bieát roõ caû ngöôøi laø töôùng duyeân hôïp khoâng thaät nöõa thì caùi bieát nhö vaäy laø khaù laém roài. Neáu chuùng ta haèng bieát ñöôïc nhö vaäy thì chuùng ta vöôït hôn phaøm tình, phaøm tình chæ bieát taâm voïng töôûng cuûa ngöôøi, nhö ñang voïng töôûng moät ñieàu gì, voïng töôûng thöông ngöôøi naøy, voïng töôûng gheùt ngöôøi kia… Roài chaáp vaøo ñoù ñeå phieàn naõo, nhö vaäy thì bieát laøm chi; traùi laïi phaûi bieát taâm cuûa hoï laø hö giaû khoâng thaät, phaûi bieát roõ nhö vaäy. Chuùng sanh hieän giôø luoân luoân soáng vôùi caùi hö giaû, do soáng vôùi caùi hö giaû neân khoâng bao giôø ñaït ñöôïc leõ thaät vì ba thôøi taâm ñeàu khoâng theå ñöôïc. Quí vò coù nhôù baø giaø noùi vôùi ngaøi Chu Kim Cang khoâng? Baø noùi: "Taâm quaù khöù khoâng theå ñöôïc, taâm hieän taïi khoâng theå ñöôïc, taâm vò lai khoâng theå ñöôïc, thaày ñieåm taâm naøo?" Chính ñieàu ñoù nhaéc chuùng ta thaáy raèng taát caû taâm höôùng veà ba thôøi laø taâm hö voïng khoâng thaät. Ñaõ laø hö voïng khoâng thaät taïi sao chaáp, taïi sao baùm vaøo ñoù cho laø mình? Coù ngöôøi naøo khoâng baùm vaøo ñoù cho laø mình khoâng? Maø baùm vaøo caùi khoâng thaät cho laø mình thì khoâng phaûi si meâ laø gì? Theá neân ñaây thaät laø moät yeáu toá ñeå chuùng ta tu. Trong ñoaïn tröôùc Phaät phaù chaáp thaân laøm ngaõ, trong ñoaïn naøy Phaät phaù chaáp taâm laøm ngaõ. Neáu chuùng ta coøn thaáy taâm duyeân theo ba thôøi laø thaät thì ñoù laø meâ laàm, chaáp taâm sanh dieät laø mình. Neáu chaáp taâm sanh dieät laø mình thì ñoù laø ñoäng cô daãn vaøo sanh töû luaân hoài. Traùi laïi neáu bieát roõ taát caû nhöõng taâm duyeân quaù khöù, hieän taïi, vò lai laø boùng daùng khoâng thaät, bieát thaät nhö theá thì taát caû ñeàu buoâng, maø buoâng boû khoâng chaáp thì ñaâu coøn nghó phaûi quaáy, hay dôû v. v… Thaáy noù laø hö giaû thì noù khoâng daãn mình ñi, nhö vaäy töï nhieân caùi hö giaû buoâng ñi thì taâm chaân thaät hieän tieàn, ñoù môùi laø trí tueä nhö thaät. Chuùng ta bieát noù hö giaû laø bieát baèng quaùn chieáu Baùt-nhaõ maø khi quaùn chieáu thaønh coâng thì thaät töôùng Baùt-nhaõ hieän tieàn. Ñoù laø caùi thöïc teá ñeå tu.

Quí vò thaáy hieän giôø chuùng ta khoå laø taïi sao? Vì taát caû chuùng ta ñeàu soáng theo taâm voâ thöôøng sanh dieät quaù khöù, hieän taïi, vò lai… Ñaây toâi noùi chuyeän ñôøi xöa cho quí vò nghe moät chuùt. Quí vò nhôù caâu chuyeän Löu Thaàn Nguyeãn Trieäu nhaäp Thieân thai, caâu chuyeän vui chöù phaûi khoâng? Caâu chuyeän naøy coù moät trieát lyù raát hay. Thöû hoûi chuùng ta ai maø khoâng muoán ñöôïc ôû caûnh tieân? Vieäc gì sung söôùng thì noùi söôùng nhö tieân, vaäy coù ai nghó raèng leân caûnh tieân coøn muoán trôû laïi coõi traàn tuïc naøy nöõa khoâng? Chaéc khoâng coù ai. Ñang ôû coõi traàn, chuùng ta öôùc mô ñöôïc leân caûnh tieân, neáu leân ñöôïc caûnh tieân thì coøn gì sung söôùng baèng. Vaäy taïi sao Löu Thaàn Nguyeãn Trieäu leân caûnh tieân roài laïi khôûi loøng traàn tuïc nhôù laïi traàn gian? Ñaõ ñöôïc leân caûnh tieân roài, coù tieân haàu haï, tieäc tuøng v. v… taïi sao coøn moáng loøng traàn tuïc muoán veà thaêm queâ höông? Vaø khi ñaõ töø giaõ caûnh tieân trôû xuoáng traàn roài thì theá naøo? Coù an phaän ôû laïi coõi traàn tuïc khoâng? Hay veà traàn tuïc laïi nhôù caûnh tieân nöõa? Nhö theá laø taïi sao? Ñoù laø taïi taâm voâ thöôøng cuûa chuùng ta. Chuùng ta luoân luoân soáng vôùi taâm nhìn lui veà quaù khöù, öôùc mô vò lai maø laûng queân hieän taïi, neáu ngay hieän taïi thì chaáp nhaän caùi hieän taïi sanh dieät maø khoâng thaáy caùi hieän taïi thöïc teá. Theá neân khi chöa ñöôïc caûnh tieân thì öôùc mô caûnh tieân, khi ñöôïc caûnh tieân laïi nhôù tieác quaù khöù muoán trôû veà coõi phaøm tuïc, khi trôû laïi coõi traàn thaáy chaùn ngaùn laïi muoán trôû leân caûnh tieân, cöù qua laïi maõi. Taát caû chuùng ta cuõng khoâng khaùc Löu Thaàn Nguyeãn Trieäu. Quí vò thaáy coù ai ñang ôû ñaây maø noùi mình vui veû, khoâng coøn mô öôùc gì nöõa khoâng? Daàu ôû choã sung söôùng no aám ñeán theá maáy ñi nöõa, ôû maõi roài cuõng thaáy taàm thöôøng vaø mô öôùc ñeán choã khaùc, ñeán choã khaùc roài laïi mô öôùc trôû laïi choã cuõ. Ñoù laø beänh ngaøn ñôøi cuûa chuùng sanh. Taïi vì con ngöôøi chaáp nhaän ba caùi taâm laø mình cho neân khoâng bao giôø an vui ñöôïc, ôû choã chöa nhö yù thì ñoøi choã nhö yù, ñöôïc choã nhö yù thì nhôù laïi choã cuõ. Vì vaäy ngöôøi ta cöù chuoäng ñoà coå, duø ñoà coå taàm thöôøng cuõng vaãn chuoäng noù, baûo ñoà xöa laø quí! Ñoù laø taïi taâm nieäm tieác nuoái quaù khöù raát naëng. Thaáy töùc cöôøi laø ñi tôùi ñaâu ñeàu ghi nhaät kyù ñeå ngaøy sau ñoïc, sôï vieäc qua roài thì maát… Cho nhöõng hình boùng quaù khöù laø coù giaù trò ñeå sau naøy laøm nguoàn an vui cuûa mình. Coøn treû thì cöù mô öôùc vò lai, nhöng ñeán khi vò lai tôùi roài cuõng chaùn chöôøng. Nhö theá, luoân luoân ngöôøi ta soáng trong chaùn chöôøng buoàn khoå nhôù nhung. Tieác nuoái quaù khöù laø nhôù nhung, mô öôùc vò lai thì chaùn chöôøng vôùi hieän taïi, thaønh ra ñieân ñaûo hoaøi khoâng bao giôø an, coù cöôøi laø cöôøi göôïng thoâi vì coù an môùi vui, môùi cöôøi hoaøi, coøn khoâng an thì khoâng bao giôø vui ñöôïc. Taâm baát an laøm sao vui?"Taâm bình theá giôùi bình", ñoù laø leõ thaät. Caâu chuyeän treân nguï moät trieát lyù cuûa coå nhaân ñeå cho chuùng ta thaáy taâm con ngöôøi ñieân ñaûo nhö vaäy, khoâng coù caùi gì laøm cho hoï baèng loøng, maø khoâng baèng loøng töùc laø baát an roài.

Chuyeän gaàn hôn laø nhö luùc toâi ôû Thieàn Duyeät thaát. Thieàn Duyeät thaát caát töông ñoái cuõng duyeân daùng, chung quanh coù troàng hoa xaùc phaùo v. v… ôû sau laø vöôøn traø, khí trôøi laønh laïnh … Coù moät chuù ôû thaønh phoá leân thaêm toâi, vöøa môùi leân, ñaàu tieân chuù khen: Chaø! ôû ñaây thaät nhö laø caûnh Thieân thai. Toâi cöôøi. Keá toâi hoûi: Chuù ñònh leân chôi bao laâu? - Daï con ôû moät thaùng. Nhöng môùi ñöôïc moät tuaàn, chuù thöa vôùi toâi: Thöa thaày con veà. Toâi hoûi: UÛa, sao veà mau vaäy? - Daï taïi buoàn quaù! Toâi nhôù laïi caâu chuyeän Löu Thaàn Nguyeãn Trieäu. Thöïc teá laø nhö vaäy, khi chöa ñeán thì thaáy caûnh ñoù laø caûnh tieân, ñeán roài, ôû moät thôøi gian töï nhieân chaùn chöôøng. Theá neân con ngöôøi khi chöa an thì ôû ñaâu cuõng khoâng an maø khoâng an thì luoân mong öôùc, thaønh ra cöù mong öôùc maõi heát vieäc naøy ñeán vieäc kia, luùc naøo cuõng soáng trong öôùc mô, chôø ñôïi.

Trong theá gian naøy taát caû chuùng sanh ñeàu tham saân si nhö nhau, gaëp ngöôøi naøy tham saân si, chôø gaëp ngöôøi khaùc cuõng laø tham saân si theá thoâi. Chæ taïi vì mình tham saân si cho neân gaëp ai roài cuõng tham saân si… Theá neân coù chôø ñôïi laø chôø ñôïi coøn hay heát tham saân si, ñieàu ñoù môùi ñaùng mong chôø… Vì theá toâi noùi chuùng ta taäp taâm Boà-taùt nghóa laø khi ñang tu taäp, thaáy ai giuùp, ai ngaên trôû, chuùng ta cuõng ñeàu xem laø Boà-taùt caû ñeå mang ôn, baùi phuïc moïi ngöôøi. Quí vò seõ thaáy mình soáng trong caûnh Boà-taùt vaø mình seõ laø ngöôøi sung söôùng nhaát, vì thaáy chung quanh mình toaøn laø thieän höõu tri thöùc baäc thöôïng. Boà-taùt ñaâu theå laø baäc haï ñöôïc. Toâi thaáy chuùng ta caàn coù caùi nhìn nhö vaäy, soáng nhö vaäy môùi thaáy vui. Cuoäc ñôøi chæ maáy möôi naêm… Cho neân coù moät thieàn sö ñi tôùi ñaâu Ngaøi cuõng noùi chuyeän oàn naùo vaø cöôøi hoaøi. Coù moät vò thieàn khaùch khaùc ôû chung lieâu thaáy Ngaøi noùi cöôøi oàn quaù chòu khoâng ñöôïc môùi leân baïch Hoaø thöôïng. Hoøa thöôïng keâu Ngaøi leân quôû: Sao huynh cöôøi noùi oàn naùo laøm phieàn huynh ñeä? Ngaøi traû lôøi: Baïch Hoaø thöôïng, cuoäc ñôøi laø moäng maø con muoán soáng moäng vui chôù khoâng muoán soáng moäng khoå, vì vaäy maø con cöôøi… Theá neân ngöôøi xöa coù nhöõng caâu noùi thaät lyù thuù!

? 

ÑOAÏN 19

AÂM:

PHAÙP GIÔÙI THOÂNG HOÙA.

- Tu-boà-ñeà, ö yù vaân haø? Nhöôïc höõu nhaân maõn tam thieân ñaïi thieân theá giôùi thaát baûo, dó duïng boá thí, thò nhaân dó thò nhaân duyeân ñaéc phöôùc ña phuû?

- Nhö thò Theá Toân! Thöû nhaân dó thò nhaân duyeân ñaéc phöôùc thaäm ña.

- Tu-boà-ñeà! Nhöôïc phöôùc ñöùc höõu thaät, Nhö Lai baát thuyeát ñaéc phöôùc ñöùc ña, dó phöôùc ñöùc voâ coá, Nhö Lai thuyeát ñaéc phöôùc ñöùc ña.

DÒCH:

PHAÙP GIÔÙI THOÂNG SUOÁT KHOÂNG BÒ NGAÊN TRÔÛ.

- Naøy Tu-boà-ñeà, yù oâng nghó sao? Neáu coù ngöôøi ñem baûy baùu ñaày daãy caû tam thieân ñaïi thieân theá giôùi duøng boá thí, ngöôøi aáy do nhaân duyeân naøy ñöôïc phöôùc ñöùc nhieàu chaêng?

- Baïch Theá Toân! Nhö theá! Ngöôøi naøy do nhaân duyeân ñoù ñöôïc phöôùc ñöùc raát nhieàu.

- Naøy Tu-boà-ñeà! Neáu phöôùc ñöùc coù thaät, Nhö Lai chaúng noùi ñöôïc phöôùc ñöùc nhieàu, do phöôùc ñöùc khoâng, neân Nhö Lai noùi ñöôïc phöôùc ñöùc nhieàu.

GIAÛNG:

Quí vò hieåu ñoaïn naøy nhö theá naøo? Neáu phöôùc ñöùc coù thaät thì Nhö Lai khoâng noùi phöôùc ñöùc nhieàu, bôûi phöôùc ñöùc khoâng, töùc khoâng thaät neân Nhö Lai noùi phöôùc ñöùc nhieàu. Vaäy laø phöôùc ñöùc coù hay khoâng? Ñoù laø caâu maø ña soá chuùng ta ñeàu thaáy hôi khoù hieåu. Trong ñoaïn tröôùc toâi noùi raèng trieát lyù kinh Kim Cang laø chæ cho caùc phaùp töï taùnh laø khoâng, duyeân hôïp giaû coù, bôûi duyeân hôïp giaû coù cho neân noùi coù noùi khoâng chæ laø giaû danh chôù khoâng thaät. Neáu chuùng ta thaáy coù thaät thì caùi thaáy ñoù khoâng ñuùng, bôûi thaáy khoâng ñuùng cho neân noùi laø khoâng noùi phöôùc ñöùc nhieàu, maø sôû dó noùi phöôùc ñöùc nhieàu laø vì thaáy roõ töï taùnh phöôùc ñöùc khoâng thaät, vì töï taùnh phöôùc ñöùc khoâng thaät cho neân tuøy duyeân tuï hoïp nhieàu thì goïi ñoù laø nhieàu, tuï hoïp ít thì goïi ñoù laø ít. Tuï hoïp nhieàu thì goïi laø nhieàu, nhieàu ñoù laø taïi tuøy duyeân chôù khoâng phaûi treân leõ thaät, quí vò nhôù cho thaät roõ choã ñoù. Ví duï coù ngöôøi khuaân caû ngaøn, caû muoân thuøng luùa ñoå thaønh ñoáng, vaäy ñoáng luùa ñoù nhieàu hay ít? Quí vò traû lôøi theá naøo? Noùi nhieàu, ít thì caùi nhieàu vaø ít ñoù laø töôùng tuøy duyeân chôù treân lyù chaân thaät, treân lyù taùnh khoâng, caùc phaùp khoâng coù nhieàu, ít. Tæ duï moät khoái ñaát baèng naém tay ta goïi khoái ñaát nhoû, khoái ñaát baèng caùi thuøng thieác chuùng ta goïi laø khoái ñaát to, caùi to, nhoû ñoù laø taïi sao? Chaúng qua laø töôùng duyeân hôïp nhieàu ít. Nhieàu haït buïi keát thaønh khoái to goïi laø khoái ñaát to, ít haït buïi keát thaønh khoái nhoû goïi laø khoái ñaát nhoû. Nhö vaäy to nhoû laø treân söï keát hôïp nhieàu ít cuûa duyeân chôù ñaâu coù gì khaùc. Quí vò hieåu nhö vaäy môùi thaáy ñöôïc yù nghóa cuûa ñoaïn naøy.

Sôû dó ñöùc Phaät noùi: Neáu phöôùc ñöùc coù thaät thì Nhö Lai chaúng noùi ñöôïc phöôùc ñöùc nhieàu, do phöôùc ñöùc khoâng, neân Nhö Lai noùi phöôùc ñöùc nhieàu laø vì ñöùng veà maët taùnh khoâng, caùc phaùp do duyeân khôûi neân töï taùnh laø khoâng. Toâi nhaéc laïi moät laàn nöõa, vì taát caû chuùng ta quen nghe noùi caùi baøn thì nghó caùi baøn thaät, nghe noùi caùi nhaø thì nghó caùi nhaø thaät, nghe noùi caùi ñoàng hoà thì nghó caùi ñoàng hoà thaät, moãi vaät chuùng ta ñeàu cho noù laø thaät, töùc laø nhaän coù moät caùi theå chaân thaät ôû trong noù. Ngöôøi trí tueä nhö ñöùc Phaät thì khoâng thaáy nhö theá; ñoàng hoà, nhaø, baøn… chæ laø töôùng duyeân khôûi hay laø duyeân hôïp maø töï taùnh caùi ñoàng hoà laø khoâng, töï taùnh caùi nhaø laø khoâng, töï taùnh caùi baøn laø khoâng, do duyeân hôïp neân giaû coù. Vì duyeân hôïp giaû coù neân duyeân nhieàu thì noù to, duyeân ít thì noù nhoû; noù to, noù nhoû laø noùi lyù tuøy duyeân. Theá neân ñöùc Phaät baûo: Neáu coù thaät, coù thaät theå thì khoâng noùi nhieàu, noùi ít, vì khoâng coù thaät theå neân tuøy duyeân nhieàu thì goïi laø nhieàu, duyeân ít thì goïi laø ít. Treân leõ chaân thaät, caùc phaùp khoâng coá ñònh neân noùi raèng taùnh noù laø khoâng. Vì theá treân taùnh khoâng maø noùi coù lôùn nhoû laø sai, chæ treân töôùng tuøy duyeân môùi coù to, coù nhoû khaùc nhau.

? 

ÑOAÏN 20

AÂM:

LY SAÉC LY TÖÔÙNG.

- Tu-boà-ñeà, ö yù vaân haø? Phaät khaû dó cuï tuùc saéc thaân kieán phuû?

- Phaát daõ Theá Toân! Nhö Lai baát öng dó cuï tuùc saéc thaân kieán. Haø dó coá? Nhö Lai thuyeát cuï tuùc saéc thaân töùc phi cuï tuùc saéc thaân, thò danh cuï tuùc saéc thaân.

- Tu-boà-ñeà, ö yù vaân haø? Nhö Lai khaû dó cuï tuùc chö töôùng kieán phuû?

- Phaát daõ Theá Toân! Nhö Lai baát öng dó cuï tuùc chö töôùng kieán. Haø dó coá? Nhö Lai thuyeát chö töôùng cuï tuùc töùc phi cuï tuùc, thò danh chö töôùng cuï tuùc.

DÒCH:

LÌA SAÉC, LÌA TÖÔÙNG.

- Naøy Tu-boà-ñeà, yù oâng nghó sao? Phaät coù theå do ñaày ñuû saéc thaân maø thaáy chaêng?

- Baïch Theá Toân, khoâng vaäy! Nhö Lai khoâng neân do ñaày ñuû saéc thaân maø thaáy. Vì côù sao? Nhö Lai noùi ñaày ñuû saéc thaân töùc chaúng phaûi ñaày ñuû saéc thaân aáy goïi laø ñaày ñuû saéc thaân.

- Naøy Tu-boà-ñeà, yù oâng nghó sao? Nhö Lai coù theå do ñaày ñuû caùc töôùng maø thaáy chaêng?

- Baïch Theá Toân, khoâng vaäy! Nhö Lai khoâng neân do ñaày ñuû caùc töôùng maø thaáy. Vì côù sao? Nhö Lai noùi caùc töôùng ñaày ñuû töùc chaúng phaûi ñaày ñuû, aáy goïi laø caùc töôùng ñaày ñuû.

GIAÛNG:

Töïa cuûa ñoaïn naøy laø lìa saéc lìa töôùng töùc laø lìa chaáp saéc vaø lìa chaáp töôùng. Caên cöù vaøo ñaâu maø lìa chaáp? Töùc laø caên cöù ngay nôi thaân Phaät, neân ñöùc Phaät môùi hoûi: Coù theå do ñaày ñuû saéc thaân maø thaáy Nhö Lai chaêng? Trong kinh noùi ñöùc Phaät coù ñuû ba möôi hai töôùng toát, taùm möôi veû ñeïp, ñoù laø ñaày ñuû saéc thaân. Coù theå do nhöõng caùi ñoù maø thaáy Phaät chaêng? Ngaøi Tu-boà-ñeà thöa: Khoâng. Taïi sao? Vì Nhö Lai thöôøng noùi ñaày ñuû saéc thaân töùc khoâng phaûi ñaày ñuû saéc thaân, aáy goïi laø ñaày ñuû saéc thaân.

Ñaày ñuû saéc thaân töùc chaúng phaûi ñaày ñuû saéc thaân, nghóa laø caùi saéc thaân ñaày ñuû ba möôi hai töôùng toát, taùm möôi veû ñeïp ñoù khoâng coù töï theå, taùnh noù laø khoâng, neân môùi noùi laø khoâng phaûi ñaày ñuû saéc thaân, nhöng do duyeân hôïp neân goïi laø ñaày ñuû saéc thaân. Quí vò nhôù hai caâu ñoù roõ raøng nhö vaäy. Cuõng nhö toâi noùi caùi baøn khoâng phaûi caùi baøn, vì sao? Vì noù khoâng coù theå thöïc cuûa caùi baøn, nhöng do duyeân hôïp neân taïm goïi laø caùi baøn. Nhö vaäy môùi hieåu ñöôïc lôøi Phaät noùi. Saéc thaân laø giaû töôùng, maø giaû töôùng ñoù khoâng coù thaät theå. Tæ duï noùi ba möôi hai töôùng toát cuûa Phaät, thì ba möôi hai töôùng toát ñoù, caùi gì laø theå coá ñònh thaät? Nhö noùi Ngaøi coù traùi tai daøi hay Ngaøi coù caùi ngöïc no troøn hình chöõ vaïn v. v…, nhöõng caùi ñoù chuùng ta noùi caùi naøo laø thaät, laø chuû cuûa thaân. Ba möôi hai töôùng chaúng qua laø nhieàu phaàn raùp laïi, ñuû ba möôi hai töôùng goïi laø Phaät, nhö vaäy ba möôi hai töôùng ñoù chæ laø nhöõng giaû töôùng chôù khoâng phaûi thaät. Neáu cho ba möôi hai töôùng laø Phaät thì khoâng thaáy Phaät vì ñoù laø maéc keït treân töôùng. Laïi nöõa, ba möôi hai töôùng hieän nay coøn khoâng? Ba möôi hai töôùng laø duyeân hôïp cho neân khi ñuû duyeân thì coøn, thieáu duyeân thì maát. Coøn Nhö Lai coù maát hay khoâng? Nhö vaäy ñeå chuùng ta hieåu raèng ñöøng caên cöù vaøo saéc thaân, ñöøng chaáp ba möôi hai töôùng toát laø Phaät, maø phaûi bieát Nhö Lai laø theå baát sanh baát dieät. Ba möôi hai töôùng laø töôùng khoâng coù chuû theå, neân noùi laø taùnh khoâng. Vì töï taùnh noù laø khoâng neân noùi khoâng phaûi ñaày ñuû saéc thaân, do duyeân hôïp taïm coù neân goïi laø ñaày ñuû saéc thaân.

Ñeán phaàn caùc töôùng, töôùng ñaây chæ saùu caên ñaày ñuû: maét, tai, muõi v. v… toaøn boä cuûa thaân. Ñöùc Phaät hoûi: Coù theå do ñaày ñuû caùc töôùng maø thaáy Nhö Lai chaêng? Khi naõy laø saéc, laø hình saéc traéng ñen hoaëc laø nhöõng veû toát bieåu hieän ra, ôû ñaây noùi veà töôùng töùc laø caùc phaàn trong thaân. Ngaøi Tu-boà-ñeà traû lôøi: Khoâng theå do caùc töôùng ñaày ñuû maø thaáy Nhö Lai. Vì côù sao? Vì Phaät noùi caùc töôùng ñaày ñuû töùc khoâng phaûi caùc töôùng ñaày ñuû, aáy goïi laø caùc töôùng ñaày ñuû. Chuùng ta töôûng caùc töôùng ñaày ñuû laø Phaät nhöng söï thaät thì khoâng phaûi. Vì caùc töôùng khoâng coù töï theå cho neân noùi khoâng phaûi caùc töôùng ñaày ñuû, nhöng duyeân hôïp coù ñuû caùc töôùng goïi laø caùc töôùng ñaày ñuû. Hieåu nhö vaäy thì chuùng ta coù chaáp saéc, chaáp töôùng laø thaät khoâng? Ñaây laø ñöùc Phaät caên cöù vaøo Ngaøi, nay thöû caên cöù vaøo chuùng ta xem theá naøo? Giaû söû coù moät ñaïo höõu teân Chaùnh Ñöùc, toâi hoûi raèng coù theå do saéc traéng ñen cuûa Chaùnh Ñöùc maø thaáy Chaùnh Ñöùc khoâng. Quí vò traû lôøi theá naøo? Khoâng phaûi. Neáu do caùi ñoù maø thaáy Chaùnh Ñöùc, khi nhöõng caùi ñoù tan raõ thì khoâng coøn Chaùnh Ñöùc nöõa. Toâi laïi hoûi: Coù theå do caùc töôùng hoaëc laø tay chaân v. v… raùp laïi maø thaáy Chaùnh Ñöùc khoâng. Quí vò traû lôøi theá naøo? Cuõng khoâng phaûi. Nhö theá thì caùc töôùng ñoù chæ laø töôùng duyeân hôïp, töï noù khoâng coù thaät theå, do duyeân hôïp neân taïm goïi laø caùc töôùng thoâi. Vaäy con ngöôøi chuùng ta ngoaøi caùc saéc, caùc töôùng duyeân hôïp, coøn coù caùi gì nöõa khoâng? Neáu caên cöù vaøo saéc, vaøo töôùng cho laø mình thì theá naøo? Nhö laâu laâu suït vaøi kyù thì noùi toâi suït heát maáy kyù, leân ñöôïc vaøi kyù thì noùi toâi ñöôïc theâm maáy kyù phaûi khoâng? Nhö theá laø cho vieäc leân kyù, suït kyù laø mình. Vaäy chuùng ta phaûi noùi theá naøo cho ñuùng nghóa hieåu ñaïo lyù? Töù ñaïi cuûa toâi luùc naøy giaûm hay taêng theâm ñöôïc maáy kyù, noùi theá môùi ñuùng leõ thaät. Neáu chaáp nhaän toâi laø töù ñaïi thì töù ñaïi laø voâ tri, chaáp voâ tri laø toâi thì quaù khôø daïi, töùc laø mình ñaõ phuû nhaän mình moät caùch ñaùng thöông. Quí vò kieåm ñieåm laïi xem chuùng ta coù noùi nhö theá khoâng? Neáu coù thì chuùng ta ñaõ phuû nhaän chuùng ta moät caùch ñaùng thöông. Do ñaát nöôùc v. v… gaëp duyeân toát giöõ ñöôïc nhieàu thì ñoù laø taêng, gaëp duyeân xaáu tieâu hao ñi thì goïi laø giaûm. Nhö theá taêng giaûm chæ laø vieäc cuûa töù ñaïi chôù khoâng lieân heä gì ñeán mình caû. Ngaøy xöa khi naêm, möôøi tuoåi mình thaáp chöøng taùm, chín taác thì cuõng laø mình, baây giôø boán möôi, naêm möôi tuoåi cao leân caû moät thöôùc maáy thì cuõng vaãn laø mình. Cao thaáp ñoù laø do töù ñaïi taêng tröôûng chôù ñaâu phaûi mình coù cao, coù thaáp. Cao thaáp laø töôùng duyeân hôïp nhieàu ít, coøn mình thì vaãn laø mình. Hieåu nhö theá laø ta hieåu lôøi ñöùc Phaät noùi Saéc töôùng khoâng phaûi laø Nhö Lai. Neáu chaáp saéc töôùng laø Nhö Lai thì khi saéc töôùng tan raõ Nhö Lai ñaâu coøn. Bôûi saéc töôùng laø duyeân hôïp neân chuùng ta ñöøng chaáp saéc töôùng laø mình, neáu ai chaáp saéc töôùng laø mình laø ñaõ queân maát mình roài. Neáu khoâng chaáp saéc töôùng laø mình thì coù ñeïp cuõng khoâng töï cao, coù xaáu cuõng khoâng tuûi hoå, ñeïp xaáu chæ laø saéc töôùng ñaày ñuû hoaëc thieáu keùm… Neáu hieåu nhö vaäy töùc chuùng ta thoaùt ngoaøi hai caùi khoå: Ñeïp thì sanh kieâu maïn, xaáu thì sanh töï ti. Nhö vaäy luùc naøo mình cuõng an oån, caû khi gaàn taét thôû mình cuõng an vui. Taïi sao? Vì ñoù laø saéc töôùng heát duyeân neân hoaïi chôù ñaâu phaûi mình hoaïi. Traùi laïi neáu nhaän saéc töôùng laø mình thì khi saép hoaïi seõ khoå sôû voâ ngaàn, vì thaáy mình saép maát neân kinh hoaøng. Quí vò thaáy khi ta nhaän saâu ñöôïc lyù kinh roài môùi thaáy ñuùng leõ thaät, do ñoù loøng ta an oån tröôùc nhöõng caûnh maø thieân haï hoaûng hoát. Ñoù laø ñieàu thieát yeáu cho cuoäc soáng. Theá neân hieåu ñaïo thì soáng an laønh. Chuùng ta hieän nay vì khoâng hieåu ñaïo neân cöù baùm vaøo saéc thaân, cho noù laø mình neân khi noù taêng hoaëc noù coù gì thay ñoåi hôn ngöôøi thì töï haøo, töï maõn hoaëc sanh khinh maïn, khi noù thieáu keùm thì xaáu hoå, buoàn tuûi, töï ti, ñoù laø ñieàu laàm laãn. Toùm laïi neáu coøn chaáp saéc, chaáp töôùng thì khoâng thaáy Nhö Lai, nhöng Nhö Lai ñaây khoâng phaûi laø ñöùc Thích-ca, vaäy khoâng thaáy Nhö Lai naøo? Nhö Lai maø moãi ngöôøi töï coù ñoù!

?