ÑOAÏN 21

AÂM:

PHI THUYEÁT SÔÛ THUYEÁT.

Tu-boà-ñeà! Nhöõ vaät vò Nhö lai taùc thò nieäm: Ngaõ ñöông höõu sôû thuyeát phaùp, maïc taùc thò nieäm. Haø dó coá? Nhöôïc nhaân ngoân Nhö Lai höõu sôû thuyeát phaùp töùc vi baùng Phaät, baát naêng giaûi ngaõ sôû thuyeát coá. Tu-boà-ñeà! Thuyeát phaùp giaû, voâ phaùp khaû thuyeát, thò danh thuyeát phaùp. Nhó thôøi Tueä Maïng Tu-boà-ñeà baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Phaû höõu chuùng sanh ö vò lai theá, vaên thuyeát thò phaùp, sanh tín taâm phuû?

Phaät ngoân: Tu-boà-ñeà! Bæ phi chuùng sanh, phi baát chuùng sanh. Haø dó coá? Tu-boà-ñeà! Chuùng sanh, chuùng sanh giaû, Nhö Lai thuyeát phi chuùng sanh, thò danh chuùng sanh.

DÒCH:

KHOÂNG NAÊNG THUYEÁT VAØ SÔÛ THUYEÁT.

Naøy Tu-boà-ñeà, oâng chôù baûo Nhö Lai khôûi nghó theá naøy, ta seõ coù noùi phaùp, chôù khôûi caùi nghó aáy. Vì côù sao? Neáu ngöôøi noùi Nhö Lai coù noùi phaùp töùc laø phæ baùng Phaät, khoâng theå hieåu nghóa ta ñaõ noùi. Naøy Tu-boà-ñeà, noùi phaùp ñoù khoâng coù phaùp coù theå noùi aáy goïi laø noùi phaùp. Khi aáy ngaøi Tueä Maïng Tu-boà-ñeà baïch Phaät raèng: Baïch Theá Toân, vaû laïi coù chuùng sanh ôû ñôøi vò lai nghe noùi phaùp naøy sanh loøng tin chaêng? Phaät baûo: Tu-boà-ñeà, kia chaúng phaûi chuùng sanh, chaúng phaûi chaúng chuùng sanh. Vì côù sao? Naøy Tu-boà-ñeà, chuùng sanh, chuùng sanh aáy Nhö Lai noùi chaúng phaûi chuùng sanh, aáy goïi laøchuùng sanh.

GIAÛNG:

Ñaây laø lìa naêng thuyeát vaø sôû thuyeát. Naêng thuyeát laø ngöôøi hay noùi, sôû thuyeát laø phaùp bò noùi. Ngöôøi hay noùi vaø phaùp bò noùi ñeàu lìa, taïi sao? Phaät baûo ngaøi Tu-boà-ñeà: OÂng chôù noùi Nhö Lai khôûi nghó seõ coù noùi phaùp, chôù nghó nhö vaäy. Vì sao? Vì neáu ngöôøi noùi Nhö Lai coù noùi phaùp töùc laø cheâ bai Phaät, khoâng hieåu nghóa Phaät noùi. Nhö vaäy chuùng ta coù cheâ bai Phaät khoâng, vì chuùng ta luoân luoân noùi Phaät thuyeát phaùp. Kinh laø Phaät noùi, neáu noùi Phaät noùi laø cheâ bai Phaät. Quí vò laøm sao hieåu ñöôïc ñoaïn naøy? Ñöùc Phaät baûo ngaøi Tu-boà-ñeà: Noùi phaùp töùc laø khoâng phaùp coù theå noùi, aáy goïi laø noùi phaùp. Ñoù laø choã thaät laø khoù hieåu phaûi khoâng? Taïi sao ñöùc Phaät noùi phaùp boán möôi chín naêm trong lòch söû ghi roõ raøng, nhöng neáu noùi Phaät thuyeát phaùp laø phæ baùng Phaät? Neáu chuùng ta thaáy thaät coù Phaät, thaân töù ñaïi cuûa Ngaøi laø thaät vaø phaùp Ngaøi noùi ra laø thaät, chuùng ta khoâng hieåu nghóa Ngaøi noùi roài. Ngaøi baûo töù ñaïi laø duyeân hôïp khoâng thaät maø chuùng ta noùi laø thaät, töùc chuùng ta phaûn boäi Phaät. Neáu Phaät khoâng thaät thì phaùp Phaät noùi coù thaät khoâng? Vaäy neáu cho laø coù phaùp thaät Phaät noùi thì khoâng phaûi cheâ bai Phaät laø gì? Chuùng ta phaûi hieåu roõ Phaät noùiphaùp laø noùi caùc phaùp ôû theá gian khoâng coù töï theå, do duyeân hôïp giaû coù neân khoâng coù moät phaùp thaät; nay chuùng ta chaáp Phaät noùi phaùp thaät thì ñoù laø phæ baùng Phaät chôù gì. Phaùp Phaät noùi chaúng qua laø töôùng tuøy duyeân, khoâng coù thaät theå, cuõng nhö thaân Phaät cuõng laø töôùng tuøy duyeân khoâng coù thaät theå, neáu chuùng ta thaáy laø thaät laø phaûn boäi lôøi Phaät, vì vaäy noùi laø phæ baùng Phaät. Traùi laïi chuùng ta bieát Phaät thuyeát phaùp ñoù laø töôùng tuøy duyeân thì khoâng coù loãi gì caû, hieåu nhö theá laø chuùng ta khoâng phæ baùng Phaät.

Tæ duï töø tröôùc ñeán giôø quí vò ñaõ nghe toâi noùi, bao nhieâu ngoân töø, quí vò tìm laïi xem coù khoâng? Lôøi leõ phaùt ra laø töôùng duyeân hôïp, do noù hôïp vôùi nhó caên cuûa quí vò, neân coù chuûng töû gieo vaøo taøng thöùc cuõng laø töôùng duyeân hôïp. Töø duyeân naøy phaùt ra roài duyeân kia thaâu vaøo, ñoù ñeàu laø töôùng duyeân hôïp, khoâng coù moät phaùp thaät. Neáu coù phaùp thaät thì nhöõng lôøi toâi noùi ra seõ thaønh khoái chôù khoâng maát, nhöng khi toâi noùi ra roài quí vò thöû tìm xem noù coøn khoâng? Nhöng duyeân ñoù laïi gaén vaøo trong taøng thöùc cuûa quí vò, quí vò coù theå oân laïi nhöõng ngoân töø ñoù ñöôïc, ñoù laø töôùng cuûa duyeân chôù ñaâu coù moät phaùp thaät. Hieåu nhö theá, ngöôøi nghe phaùp cuõng nhö ngöôøi noùi phaùp ñeàu laø töôùng duyeân hôïp chôù khoâng phaûi thaät. Theá neân ñöùc Phaät baûo: Noùi phaùp laø khoâng phaùp coù theå noùi, töùc laø khoâng coù phaùp thaät naøo ñeå noùi caû, chæ tuøy duyeân ñeå ñaùnh thöùc chuùng ta bieát caùc phaùp laø hö giaû, khoâng thaät theå. Nhö theá khi bieát caùc phaùp hö giaû khoâng thaät theå thì noùi phaùp laø phöông tieän noùi, cho neân khoâng phaùp coù theå noùi aáy goïi laø noùi phaùp. Neáu noùi raèng toâi noùi caùi naøy moät laø moät, hai laø hai, coá ñònh nhö vaäy ñôøi ñôøi kieáp kieáp, ñoù môùi laø phaùp thaät ñeå noùi phaûi khoâng? Nhö vaäy chuùng ta phaûi hieåu raèng taát caû ngoân töø Phaät noùi ra cuõng chæ laø giaû danh, tuøy duyeân. Bôûi giaû danh neân noù khoâng coù thaät theå, do ñoù khoâng coù phaùp coù theå noùi maø tuøy duyeân phaùt ra neân goïi laø noùi phaùp. Ñoù laø Ngaøi chæ thaúng khoâng coù phaùp ñeå noùi.

Ñeán ñaây noùi veà ngöôøi. Khi aáy ngaøi Tueä Maïng Tu-boà-ñeà baïch raèng: Vaû laïi coù chuùng sanh ôû ñôøi vò lai nghe noùi phaùp naøy, hoï sanh loøng tin chaêng? Taïi sao ñoaïn tröôùc noùi toân giaû Tu-boà-ñeà hay ngaøi Tu-boà-ñeà maø ñoaïn naøy laïi theâm chöõ Tueä Maïng? Chöõ Tueä Maïng laø chæ cho haøng Thanh vaên ñaõ ngoä ñaïo, caùc Ngaøi thaáy maïng soáng cuûa caùc Ngaøi laø trí tueä chôù khoâng phaûi laø töù ñaïi, caùc Ngaøi laáy trí tueä laøm maïng soáng neân goïi laø Tueä Maïng. Leõ ra ñöùc Phaät traû lôøi hoaëc hoï tin hoaëc khoâng tin, taïi sao ñöùc Phaät baûo: Naøy Tu-boà-ñeà, kia chaúng phaûi chuùng sanh, chaúng phaûi chaúng chuùng sanh. Vì côù sao? Naøy Tu-boà-ñeà, chuùng sanh, chuùng sanh aáy Nhö Lai noùi chaúng phaûi chuùng sanh, aáy goïi laø chuùng sanh. Nhö theá Phaät coù traû lôøi ngaøi Tu-boà-ñeà khoâng? Quí vò nghe thaät laï phaûi khoâng? Taïi sao chaúng phaûi chuùng sanh? Vì khoâng coù töï theå. Chuùng sanh aáy chaúng qua laø töôùng duyeân hôïp khoâng coù töï theå, neân noùi chaúng phaûi chuùng sanh, nhöng treân töôùng duyeân hôïp thì coù, neân noùi "Chaúng phaûi chaúng chuùng sanh" töùc laø chuùng sanh. Nhö vaäy caâu ñaàu chaúng phaûi chuùng sanh laø ñeå chæ roõ noù khoâng coù töï theå, caâu thöù hai chaúng phaûi chaúng chuùng sanh chæ raèng aáy laø töôùng duyeân hôïp giaû coù. Treân töôùng duyeân hôïp thì giaû coù chuùng sanh, treân töï theå thaät cuûa noù thì khoâng coù. Keá ñeán Ngaøi keát thuùc: Vì côù sao? Tu-boà-ñeà, chuùng sanh, chuùng sanh ñoù Nhö Lai noùi chaúng phaûi chuùng sanh, aáy goïi laø chuùng sanh. Vì chuùng sanh chæ laø töôùng duyeân hôïp cho neân Nhö Lai noùi chaúng phaûi chuùng sanh, do duyeân hôïp giaû danh goïi laø chuùng sanh neân noùi aáy goïi laø chuùng sanh. Quí vò thaáy caùi nhìn cuûa ñöùc Phaät vôùi caùi nhìn cuûa chuùng ta khaùc nhau choã naøo? Chuùng ta thaáy chuùng sanh laø chuùng sanh; ñöùc Phaät thaáy chuùng sanh khoâng phaûi chuùng sanh, aáy môùi goïi laø chuùng sanh.

Neáu chuùng ta baét chöôùc nhìn ñuùng nhö ñöùc Phaät thì chuùng ta cuõng gioáng Phaät. Traùi laïi neáu chuùng ta cöù nhìn nhö töø tröôùc ñeán nay thì chuùng ta khoâng gioáng Phaät chuùt naøo caû. Toâi nhaéc laïi ñöùc Phaät thaáy chuùng sanh laø töôùng duyeân hôïp khoâng coù töï theå cho neân khoâng phaûi chuùng sanh, nhöng do duyeân hôïp neân taïm goïi laø chuùng sanh. Neáu chuùng ta thaáy mình vaø ngöôøi ñeàu laø töôùng duyeân hôïp khoâng coù töï theå, khoâng töï theå thì khoâng coù ngaõ. Khoâng coù ngaõ nhöng do duyeân hôïp neân taïm goïi laø ta, laø ngöôøi. Nhö theá ta vaø ngöôøi chæ laø taïm theo duyeân maø noùi. Neáu nhìn roõ raøng thaáu ñaùo nhö vaäy thì chuùng ta ñaõ coù trí tueä gaàn vôùi ñöùc Phaät. Chuùng ta muoán laøm Phaät thì phaûi chòu khoù nhìn nhö Phaät, taïi sao mình khoâng chòu nhìn nhö Phaät maø cöù nhìn theo mình maõi? Neáu chuùng ta nhìn ñuùng trí tueä Phaät daïy thì töï nhieân moïi coá chaáp ñeàu tan, nhö theá vieäc tu haønh raát deã. Traùi laïi neáu chuùng ta cöù nhìn theo caùi meâ laàm cuûa mình thì tu nhieàu coâng maø keát quaû ít. Tyû duï nhö chuùng ta thaáy mình laø thaät, ngöôøi laø thaät, nghe tieáng noùi cuõng laø thaät… Baát chôït coù ai noùi moät caâu nghe hôi naëng tai moät chuùt thì chuùng ta deã daèn loøng hay khoù? Neáu thaáy mình laø giaû, ngöôøi giaû, ngoân töø cuõng giaû thì duø hoï coù noùi caâu hôi naëng tai, chuùng ta cuõng boû qua vì ñoù laø giaû, töùc nhieân mình khoâng ñeø neùn gì heát, maø taâm mình töï an, söï tu haønh cuõng nheï nhaøng thaûnh thôi. Do trí tueä ñi ñaàu neân chuùng ta nhìn ñuùng vôùi chieàu ñöùc Phaät nhìn, töùc laø mình ñaõ tænh giaùc vaø ñaõ khaùc hôn phaøm phu. Phaøm phu nghe caâu noùi naëng nhòn khoâng noåi, chuùng ta nghe maø nhòn noåi vì chuùng ta xem noù laø hö giaû. Ñoù laø thaáy ñuùng leõ thaät, ñoù laø soáng baèng trí tueä, chuùng ta buoâng xaû caùc chaáp, ñoù laø tu baèng caùch buoâng nheï nheï. Coøn thaáy khoâng ñuùng leõ thaät thì coá gaéng nhaãn nhòn, roát cuoäc caøng khoå taâm vì chæ ñeø neùn ñeán moät möùc naøo thoâi.. .

Theá neân ôû ñaây ñöùc Phaät muoán chæ cho chuùng ta thaáy roõ khoâng coù ngöôøi naêng thuyeát thaät, vaø khoâng coù phaùp sôû thuyeát thaät, hay noùi moät caùch khaùc laø khoâng coù thaät ngöôøi vaø cuõng khoâng coù thaät phaùp. Phaùp vaø ngöôøi chaúng qua laø töôùng duyeân hôïp thoâi, ñaõ laø töôùng duyeân hôïp thì coù gì maø chaáp. Chaáp ngöôøi laø chaáp ngaõ, noùi ra laø chaáp phaùp maø chaáp ngaõ chaáp phaùp laø phaûi traàm luaân ngaøn ñôøi. Nay chuùng ta thaáy roõ chuùng sanh khoâng phaûi laø chuùng sanh, duyeân hôïp taïm goïi laø chuùng sanh, nhôù roõ nhö vaäy thì khi naøo ai xuùc chaïm ñeán ta, chuùng ta cöù nhôù caâu treân, töï nhieân mình seõ nheï nhaøng. Taát caû phaùp coøn khoâng thaät huoáng laø nhöõng lôøi noùi sai quaáy. Khi con ngöôøi saân haän, hoï hay thoát ra nhöõng lôøi sai quaáy, nhöõng lôøi ñoù ñaâu coù thaät maø chaáp. Phaùp thöôïng öng xaû, haø huoáng phi phaùp! Phaùp cuûa Phaät laø phaùp cao sieâu maø coøn phaûi xaû huoáng laø nhöõng lôøi noùi phi phaùp thì chaáp laøm gì. Hieåu nhö theá chuùng ta thaáy vieäc tu haønh deã hay khoù? Hieän nay chuùng ta tu khoâng noåi vì chuùng ta chaáp nhöõng caùi phi phaùp hoaøi, neân buoàn ngöôøi naøy, giaän ngöôøi kia v. v… lôõ ai coù moät lôøi noùi khoâng teá nhò thì mình töùc giaän, maát aên maát nguû, ñoù laø caùi khoå do mình chaáp ngoân ngöõ, chaáp nhöõng caùi phi phaùp. Vaäy chuùng ta hoïc moät ñoaïn kinh Phaät laø chuùng ta coù moät kinh nghieäm ñeå tu chôù khoâng phaûi hoïc suoâng.

Toùm laïi qua lôøi Phaät daïy, chuùng ta thaáy roõ ngöôøi hay noùi vaø phaùp bò noùi ñeàu khoâng thaät, khi chuùng ta khoâng chaáp laø thaät thì chuùng ta phaù ñöôïc chaáp ngaõ vaø chaáp phaùp. Ngaõ vaø phaùp ñeàu phaù thì ñoù laø vaøo haøng Sô ñòa Boà-taùt. Thanh vaên chæ phaù ñöôïc chaáp ngaõ chôù chöa phaù ñöôïc chaáp phaùp. Nhö haøng Thanh vaên thì noùi ngaõ laø khoâng nhöng Nieát-baøn laø coù töùc laø coøn keït vaøo phaùp, noùi boà-ñeà laø coù töùc laø coøn keït vaøo phaùp. Chæ phaù ñöôïc chaáp ngaõ ñaõ goïi laø chöùng Töù quaû Thanh vaên, neáu phaù luoân ñöôïc chaáp phaùp thì ñoù laø Ñaêng ñòa Boà-taùt. Vaäy neáu chuùng ta chòu khoù thöïc haønh thì chaéc ñöôïc phaûi khoâng? Toâi thaáy neáu mình coá gaéng thì nhaát ñònh phaûi ñöôïc, khoâng ñöôïc laø vì mình khoâng coá gaéng.

? 

ÑOAÏN 22

AÂM:

VOÂ PHAÙP KHAÛ ÑAÉC.

Tu-boà-ñeà baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Phaät ñaéc A-naäu-ña-la tam-mieäu tam-boà-ñeà, vi voâ sôû ñaéc da?

Phaät ngoân: Nhö thò, nhö thò! Tu-boà-ñeà! Ngaõ ö A-naäu-ña-la tam-mieäu tam-boà-ñeà, naõi chí voâ höõu thieåu phaùp khaû ñaéc, thò danh A-naäu-ña-la tam-mieäu tam-boà-ñeà.

DÒCH:

KHOÂNG PHAÙP COÙ THEÅ ÑÖÔÏC.

Ngaøi Tu-boà-ñeà baïch Phaät raèng: Baïch Theá Toân, Phaät ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc hay laø khoâng ñöôïc ö? Phaät baûo: Ñuùng nhö theá, nhö theá! Naøy Tu-boà-ñeà, ta ñoái vôùi Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc nhaãn ñeán khoâng coù moät chuùt phaùp coù theå ñöôïc, aáy goïi laø Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc.

GIAÛNG:

Quí vò thaáy beänh chaáp cuûa chuùng ta, töø nhöõng caùi chaáp coù mình thaät, phaùp thaät, keá ñeán laø chaáp coù caùi naøy ñeå ñöôïc, caùi kia ñeå chöùng… Trong ñoaïn naøy ñöùc Phaät phaù ñeán coù chöùng, coù ñaéc. Ngaøi Tu-boà-ñeà hoûi ñöùc Phaät: Theá Toân coù ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc hay laø khoâng ñöôïc? Neáu khoâng ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc thì ñaâu goïi laø Phaät. Taïi sao ngaøi Tu-boà-ñeà laïi hoûi nhö theá? Hoûi coù ñöôïc, khoâng ñöôïc laø ñeå xaùc nhaän laïi xem coù naêng ñaéc vaø sôû ñaéc hay khoâng? Khi ñoù ñöùc Phaät lieàn traû lôøi: Ñuùng theá, ñuùng theá! Tu-boà-ñeà! Ta ñoái vôùi Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc khoâng coù moät ít phaùp coù theå ñöôïc, aáy goïi laø Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Nhö theá quí vò môùi thaáy beänh cuûa chuùng ta hieän nay, hoaëc laø phaät töû, hoaëc laø taêng, ni coù tu ñöôïc chuùt coâng phu khi gaëp nhau lieàn hoûi: Luùc naøy anh chöùng ñöôïc gì roài? Luùc naøy huynh ñöôïc caùi gì roài, thaày ñöôïc caùi gì roài? Nhö theá chuùng ta cöù maéc keït trong caùi chöùng caùi ñaéc. Neáu coù chöùng coù ñaéuøc nghóa laø coù ñöôïc, moät laø coù ngöôøi hay ñöôïc, hai laø coù phaùp bò ñöôïc. Ñoaïn tröôùc coù noùi, khoâng coù ngöôøi noùi phaùp vaø khoâng coù phaùp bò noùi thì laøm sao coù ngöôøi hay ñöôïc vaø phaùp bò ñöôïc. Neáu coøn thaáy coù caùi ñeå cho mình ñöôïc thì khoâng phaûi laø Phaät. Theá neân neáu noùi coù ñöôïc töùc laø noùi Phaät chöùng Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc, ñoù laø phæ baùng Phaät. Taïi sao? Neáu Ngaøi coøn thaáy coù sôû ñaéc thì Ngaøi coøn ngaõ, coøn phaùp.

Ñöùc Phaät noùi: Ta ñoái Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc cho ñeán khoâng coù moät chuùt phaùp coù theå ñöôïc, aáy goïi laø Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Nhö vaäy Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc laø choã giaùc ngoä cöùu kính khoâng coøn thaáy coù moät chuùt ngaõ phaùp. Do khoâng coøn moät chuùt ngaõ phaùp naøo cho neân chöùng ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Ñöôïc maø khoâng ñöôïc! Choã naøy thaät khoù noùi. Ñeán ñaây toâi nhôù ngaøi Hoaøng Baù noùi raèng: Neáu moät haït buïi chuùng ta ñaäp naùt ra thaønh moät traêm haït buïi nhoû, trong moät traêm haït buïi nhoû ñoù, chín möôi chín haït chuùng ta thaáy laø khoâng, coøn moät haït nhoû xíu, neáu thaáy coù thì cuõng laø chöa thaáy ñaïo! Coøn moät chuùt xíu maø thaáy coù laø chöa thaáy ñaïo! Moät chuùt xíu maø coøn thaáy ñöôïc cuõng chöa phaûi laø Phaät! Chuùng ta hieän nay caùi gì cuõng muoán ñöôïc heát, ñöôïc caùi naøy, ñöôïc caùi kia v. v… Cho neân cöù maûi laøm chuùng sanh! Vì luùc naøo chuùng ta cuõng oâm caùi baûn ngaõ to töôùng neân thaáy caùc phaùp ñeàu laø thaät, vì vaäy muoán ñöôïc caùi naøy, ñöôïc caùi kia… Do ñoù khi vaøo ñaïo tu haønh cuõng vaãn nghó ñeán caùi ñöôïc maõi, nghe noùi khoâng ñöôïc thì sanh chaùn naûn vì khoâng hôïp vôùi baûn ngaõ. Nhöng quí vò thaáy neáu coøn mang baûn ngaõ, cho baûn ngaõ laø thaät laøm sao giaùc ngoä, vì ñoù laø töôùng si meâ maø! ÔÛ ñaây Phaät chæ thaáu ñaùo raèng neáu khoâng coøn thaáy coù moät chuùt phaùp ñeå ñöôïc, môùi thaät giaùc ngoä ñeán choã voâ thöôïng, khoâng coøn gì hôn. Traùi laïi coøn coù moät chuùt ñöôïc laø khoâng ñöôïc, laø chöa giaùc ngoä. Nhö theá ngöôøi naøo noùi tu ba thaùng hay boán thaùng hay saùu thaùng ñöôïc caùi naøy, caùi kia v. v… thì chuùng ta lieàn bieát ngöôøi ñoù laøm to theâm caùi baûn ngaõ. Vaäy maø hieän nay thieân haï hay gaït nhau nhö theá, vaøo ñaïo baèng caùch toâ ñieåm cho baûn ngaõ lôùn theâm, ñoù chæ laø choàng chaát theâm si meâ chôù khoâng phaûi laø daïy ñaïo. Giaùc ngoä laø phaûi thaáy taän leõ thaät, maø thaáy ñeán leõ thaät thì bao giôø coøn moät chuùt meâ laàm, duø laø moät chuùt xíu thoâi, veà ngaõ veà phaùp cuõng laø chöa vieân maõn giaùc ngoä. Nhö vaäy chuùng ta thaáy tu theo ñöùc Phaät coù veû buoàn phaûi khoâng? Taïi sao? Bôûi vì ôû theá gian, sôû dó chuùng ta vui laø khi naøo chuùng ta ñöôïc nhieàu ngöôøi hoan nghinh, nghóa laø khi ñöôïc ngöôøi ta toâ ñieåm, vuoát ve baûn ngaõ. Traùi laïi luùc bò dìm baûn ngaõ xuoáng, luùc ñoù chuùng ta buoàn, maø ôû ñaây Phaät phaù khoâng coøn moät chuùt naøo heát thì khoâng buoàn sao ñöôïc! Nhöng ñoù laø caùi buoàn cuûa keû si meâ chôù khi giaùc ngoä mình seõ thaáy roõ phaûi maát caùi giaû ñoù môùi ñaït ñöôïc caùi thaät. Thieân haï cöù cheát chìm trong caùi giaû thì ñôøi naøo thaáy ñöôïc caùi thaät! Theá neân ñöùc Phaät ñaäp tan caùi giaû, khoâng cho chuùng ta chaáp caùi giaû moät chuùt naøo caû ñeå roài Ngaøi chæ chuùng ta caùi chaân thaät. Nhö vaäy vaøo ñaïo tröôùc heát phaûi buoàn, vì khoâng coù nhöõng caùi toâ ñieåm baûn ngaõ thì döôøng nhö buoàn, nhöng thaät ra phaûi bieát chính ñoù laø nieàm vui. Taïi sao? Vui vì mình thaáy ñöôïc leõ thaät, vui vì thaáy mình qua ñöôïc côn si meâ maø theá gian ñaõ choân vuøi mình khoâng bieát bao nhieâu ñôøi, bao nhieâu kieáp. Nay mình nhaûy voït qua khoûi haàm si meâ thì ñoù laø ñieàu ñaùng möøng, ngöôøi khoâng bieát thì buoàn vì maát baûn ngaõ. Nhö theá chuùng ta hoïc ñaïo laø coát laøm sao töï mình thoaùt ra khoûi caùi khoå chìm trong ñen toái si meâ, vaø caùi vui thoaùt khoûi côn si meâ laø caùi vui lôùn lao. Ngöôøi naøo bieát höôûng caùi vui ñoù laø ngöôøi gaàn vôùi ñaïo, coøn ngöôøi naøo nghe phaù baûn ngaõ sanh ra sôï, buoàn thì ngöôøi ñoù khoù gaàn ñöôïc ñaïo. Theá neân trong nhaø Phaät thöôøng ví duï ngöôøi si meâ nhö con taèm nhaû tô keát thaønh keùn, caøng nhaû tô caøng keát keùn nhoát mình ôû trong, roát cuoäc bò boû vaøo chaûo nöôùc soâi ñeå ngöôøi ta keùo chæ… Ngöôøi theá gian cuõng theá, töï mình chaáp ngaõ, roài muoán moïi ngöôøi toâ ñieåm baûn ngaõ cuûa mình, taïo ñieàu naøy, ñieàu kia ñöa baûn ngaõ mình leân… Ñoù laø mình nhaû tô keát keùn ñeå choân mình, cuoái cuøng bò choân vuøi khoâng theå naøo thoaùt ñöôïc. Vì theá ngöôøi hoïc ñaïo phaûi laø ngöôøi tænh giaùc. Nhö toâi thöôøng noùi quí vò ñeán vôùi chuùng toâi laø chuùng ta cuøng tìm leõ thaät, maø leõ thaät ngay nôi con ngöôøi môùi laø thieát yeáu vaø khi mình thaáy ñöôïc leõ thaät roài, ñoù laø caùi vui cao caû, caùi vui cuûa trí tueä. Ngöôøi naøo vui ñöôïc nhö theá, toâi tin raèng coù ngaøy hoï seõ thoaùt khoûi meâ laàm, neáu khoâng ñöôïc caùi vui ñoù chæ laø hoïc ñeå maø chôi chôù khoâng ñi tôùi ñaâu caû. Hieåu cho thaät roõ nhö vaäy thì khi vaøo ñaïo chuùng ta phaûi hieåu baèng trí tueä, chôù ñöøng ñoøi hoûi ñöôïc söï nuoâng chieàu baûn ngaõ, ñöøng ñoøi hoûi nhöõng sôû ñaéc, sôû chöùng, ñoù laø nhöõng caùi meâ muoäi…

Tuy noùi nhö theá maø Phaät coù chöùng hay khoâng? Bôûi vì khi ñaäp tan ñöôïc caùi baûn ngaõ hö giaû naøy thì chöøng ñoù môùi soáng vôùi caùi theå chaân thaät, ñoù laø chöùng, laø ñaéc; nhöng khoâng phaûi chöùng ñaéc treân caùi giaû doái taïm bôï maø laâu nay chuùng ta meâ laàm, chính khi soáng ñöôïc vôùi caùi chaân thaät thì goïi laø Phaät. ÔÛ ñaây noùi cho ñeán khoâng coù moät chuùt phaùp ñeå ñöôïc aáy goïi laø Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc, nghóa laø khoâng coù moät chuùt phaùp coù theå ñöôïc neân môùi goïi laø Phaät. Neáu coøn coù ñöôïc thì chöa phaûi laø Phaät. Qua lôøi Phaät daïy ôû ñaây, chuùng ta lieàn nhìn ra nhöõng ai daïy ñaïo maø ñaët naëng söï chöùng ñaéc thì chuùng ta bieát ñoù laø khoù thoaùt sanh töû. Hieåu nhö theá thì giaû söû coù ai noùi toâi ñaõ ñaéc ñaïo, toâi thaønh Phaät v. v… chuùng ta tin ñöôïc chöa? Ñoù laø traùi vôùi ñöùc Phaät roài. Theá neân chuùng ta phaûi duøng kinh cuûa Phaät daïy ñeå khoûi laàm, nhöõng ngöôøi ñi trong con ñöôøng laàm laïi chæ cho chuùng ta laàm theo.

? 

ÑOAÏN 23

AÂM:

TÒNH TAÂM HAØNH THIEÄN.

Phuïc thöù Tu-boà-ñeà! Thò phaùp bình ñaúng, voâ höõu cao haï, thò danh A-naäu-ña-la tam-mieäu tam-boà-ñeà. Dó voâ ngaõ, voâ nhaân, voâ chuùng sanh, voâ thoï giaû tu nhaát thieát thieän phaùp taéc ñaéc A-naäu-ña-la tam-mieäu tam-boà-ñeà. Tu-boà-ñeà! Sôû ngoân thieän phaùp giaû, Nhö Lai thuyeát töùc phi thieän phaùp, thò danh thieän phaùp.

DÒCH:

TAÂM TRONG SAÏCH LAØM VIEÄC THIEÄN.

Laïi nöõa Tu-boà-ñeà, phaùp naøy bình ñaúng khoâng coù cao thaáp, aáy goïi laø Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Do khoâng ngaõ, khoâng nhaân, khoâng chuùng sanh, khoâng thoï giaû tu taát caû phaùp laønh töùc ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Naøy Tu-boà-ñeà, noùi raèng phaùp laønh ñoù, Nhö Lai noùi töùc chaúng phaûi phaùp laønh, aáy goïi laø phaùp laønh.

GIAÛNG:

Tònh taâm laø taâm trong saïch töùc laø khoâng coøn chaáp ngaõ, chaáp phaùp, luùc ñoù laïi laøm laønh nöõa môùi goïi laø Phaät. Ñaây ñöùc Phaät noùi: Phaùp naøy bình ñaúng khoâng coù cao thaáp, aáy goïi laø Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Bình ñaúng khoâng coù cao thaáp goïi laø Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Hay noùi ngöôïc laïi laø phaùp Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc laø taâm bình ñaúng khoâng coù cao thaáp. Bình ñaúng laø theá naøo? Quí vò thöû hieåu xem. Nhö hieän giôø trong giaûng ñöôøng coù moät traêm ngöôøi nhöng trình ñoä hoïc thöùc hieåu bieát coù bình ñaúng khoâng? Neáu ñem ra ño löôøng trình ñoä thì moät traêm ngöôøi naøy coù theå sai bieät nhau voâ cuøng, keû hôn caùi naøy, ngöôøi thua caùi kia… luoân luoân coù sai bieät. Nhö theá treân taâm löôïng hieåu bieát do hoïc taäp ñöôïc thì taát caû chuùng ta coù bình ñaúng khoâng? Nay taát caû nhöõng kieán thöùc do hoïc ñöôïc vaø nhöõng kieán thöùc do kinh nghieäm trong cuoäc soáng, chuùng ta deïp qua moät beân, laëng heát moïi voïng töôûng thì luùc ñoù chuùng ta coù nghe, coù thaáy, coù bieát, nhöng nhöõng caùi ñoù coù bình ñaúng khoâng? Theá neân phaùp naøy bình ñaúng khoâng cao thaáp laø theá, nghóa laø ngöôøi naøo ñeán choã ñoù, töùc laø ñöôïc bình ñaúng, laø Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Chuùng ta hoïc ñaïo muoán ñöôïc ñaïo laø choã ñoù. Vì theá ñöùc Phaät baûo: Taát caû chuùng sanh ñeàu seõ thaønh Phaät. Nhöng hieän nay sôû dó chuùng ta coù thieân sai vaïn bieät laø do huaân taäp, chöùa chaáp khoâng ñoàng. Caùi thieân sai vaïn bieät ñoù laø töôùng huaân taäp beân ngoaøi ñem laïi, laø nhöõng chuûng töû sanh dieät, chuùng ta baùm vaøo ñoù cho laø mình neân bò daãn ñi trong luaân hoài sanh töû. Huaân taäp caùi gì nhieàu thì söùc maïnh cuûa caùi ñoù daãn ñi, goïi laø theo nghieäp thoï sanh. Neáu nhöõng caùi ñoù chuùng ta cho laëng heát, chæ coøn caùi tri giaùc bình ñaúng, luùc ñoù khoâng coøn nghieäp naøo daãn chuùng ta ñi, laø giaûi thoaùt, laø Phaät. Thaønh Phaät ngay ôû choã ñoù. Nhö theá quí vò nghó ôû ñaây coù ngöôøi naøo khoâng coù khaû naêng thaønh Phaät khoâng? Ai cuõng coù maø chæ öng hay khoâng öng laøm thoâi. Ai khoâng öng laøm thì cöù laøm chuùng sanh, coøn ai öng laøm thì ngöôøi ñoù coù ngaøy seõ thaønh Phaät. Theá neân ñöøng traùch ai maø phaûi töï traùch mình taïi sao khoâng öng laøm Phaät, do khoâng öng laøm Phaät neân cöù laïy Phaät hoaøi. Nay taát caû nhöõng gì Phaät ñaõ laøm, chuùng ta laøm theo ñuùng nhö vaäy thì chuùng ta seõ laø Phaät. Nhö theá phaùp Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc ñaõ saün nôi mình, khoâng ngöôøi naøo thieáu. Ngöôøi naøo coøn thaáy, coøn nghe, coøn bieát thì ngöôøi ñoù coù khaû naêng thaønh Phaät. Neáu taát caû chuùng ta buoâng heát nhöõng caùi do beân ngoaøi huaân vaøo thì chæ coøn caùi ta chaân thaät, khi aáy seõ khoâng coøn luaân hoài sanh töû, ñoù laø giaùc ngoä thaønh Phaät, ñoù laø caên baûn. Nhö theá thì khoâng ngaõ, khoâng nhaân, khoâng chuùng sanh, khoâng thoï giaû, vì ñeán choã bình ñaúng thì khoâng coøn thaáy coù mình, coù ngöôøi, khoâng thaáy ngaõ nhaân thì khoâng thaáy chuùng sanh, thoï giaû. Taïi sao? Vì khi quí vò buoâng taát caû, voïng töôûng laëng xuoáng chæ coøn caùi chaân thaät haèng giaùc haèng tri, caùi ñoù khoâng coù nieäm daáy leân phaân bieät ñaây laø mình, kia laø ngöôøi, cuõng khoâng daáy nieäm ta laø chuùng sanh… Chuùng sanh laø töôùng duyeân hôïp, do caùc duyeân hôïp laïi maø thaønh, maø sanh neân goïi laø chuùng sanh. Caùi chaân thaät ñoù khoâng phaûi laø töôùng duyeân hôïp neân khoâng phaûi laø chuùng sanh, khoâng coù chuùng sanh thì khoâng coù thoï giaû töùc thoï maïng, khoâng bao giôø sanh thì laøm gì coù töû maø noùi coù thoï maïng. Quí vò thaáy ñeán ñoù laø maát heát boán töôùng. Nhöng khoâng phaûi ñeán ñoù roài khoâng laøm gì heát, ñeán ñoù laïi phaûi laøm taát caû phaùp laønh, môùi laø ñieàu ñaëc bieät. Ñieàu naøy quí vò nghe cuõng khoù hieåu. Taïi sao ñeán khi khoâng thaáy boán töôùng ngaõ, nhaân, chuùng sanh, thoï giaû laïi laøm laønh chi vaäy? Toâi ví duï nhö moät hoâm quí vò ñi ñöôøng, boãng döng thaáy moät ngöôøi teù, ngöôøi ñoù khoâng phaûi laø thaân, cuõng khoâng phaûi laø thuø, quí vò lieàn ñôõ hoï. Khi quí vò haønh ñoäng nhö vaäy laø do nieäm thaân thuø hay do caùi gì? Khoâng coù nieäm gì heát, thaáy hoï khoå thì ta giuùp. Ñoù laø moät ví duï nhoû khi mình chöa saïch boán töôùng, huoáng laø khi taát caû chaáp ngaõ, chaáp nhaân laëng roài thì caùc haønh ñoäng phaùt ra ñeàu laønh heát, caùi laønh ñoù laø Voâ duyeân töø, nghóa laø loøng töø khoâng coù duyeân côù. Chuùng ta hieän nay loøng töø sanh ra ñeàu coù duyeân côù. Tæ duï hoâm nay coù moät huynh ñeä thaáy mình thieáu thöùc aên, hoï ñem qua cho mình moät ñóa thöùc aên, ngaøy mai mình thaáy huynh ñeä ñoù thieáu thöùc aên, neáu mình coù thì mình ñem cho laïi, nhö vaäy loøng töø giuùp ñôõ nhau ñoù coù duyeân côù chôù ñaâu phaûi khoâng duyeân côù. Caû khi nhöõng ngöôøi taät nguyeàn ñeán xin mình, coù khi mình cuõng giuùp vôùi loøng khoâng coù nieäm gì heát, nhöng nhieàu khi giuùp hoï maø mình nghó laø boá thí cho coù phöôùc. Noùi coù phöôùc töùc laø moät loái boû oáng chôù gì, nhö vaäy cuõng laø coù duyeân côù. Khoâng coøn ngaõ, nhaân, chuùng sanh, thoï giaû thì loøng töø khoâng coù duyeân côù, thaáy ngöôøi khoå laø giuùp, vì ñaâu coøn thaáy coù mình coù ngöôøi maø coøn coù duyeân côù. Chuùng ta vì thaáy coù ngöôøi coù mình neân laøm gì cuõng qui veà baûn ngaõ, hoaëc laø baûn ngaõ höôûng ngay baây giôø hoaëc mai sau höôûng, neân vieäc laøm coù duyeân côù, loøng töø coù duyeân côù. Ñoù laø ñeå thaáy roõ khi tu haønh ñeán ñoù roài laøm taát caû phaùp laønh chôù khoâng phaûi taâm nhö nhö roài khoâng laøm gì heát. Neáu khoâng laøm chi caû thì Phaät ñaâu coù ñi thuyeát phaùp boán möôi chín naêm, Boà-taùt ñaït ñeán ñoù roài cuõng ñem luïc ñoä giaùo hoùa chuùng sanh. Hieåu nhö theá môùi thaáy raèng khi ñeán ñoù môùi coù loøng töø khoâng duyeân côù vaø ñoù môùi laø loøng töø chaân thaät. Coøn chuùng ta hieän nay loøng töø tuy coù, nhöng cuõng coøn möu toan tính toaùn hoaëc ít hoaëc nhieàu. Ngöôøi ñôøi thöôøng noùi: Thaáy phôi luùa môùi cho möôïn gaïo, neáu nhö khoâng thaáy hoï phôi luùa thì khoâng muoán cho möôïn gaïo… Chuùng ta giuùp nhau phaàn nhieàu laø thaáy ngöôøi kia coù theå giuùp laïi mình vieäc gì mai sau, nhö theá ñeàu laø nhöõng vieäc coù tính toaùn caû, taâm ñoù chöa phaûi bình ñaúng, chöa phaûi laø cöùu kính. Phaûi ñeán choã khoâng coøn boán töôùng maø vaãn laøm phaùp laønh ñoù môùi goïi laø ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Khoâng coøn ngaõ, nhaân, chuùng sanh, thoï giaû, töùc laø nhöõng caùi giaû ñoù ñaõ phaù saïch roài, ñeán choã nhö nhö laïi coøn hieän thaân laøm taát caû vieäc lôïi ích cho chuùng sanh, nhö theá môùi laø Phaät.

Noùi phaùp laønh nhöng e chuùng ta chaáp phaùp laønh laø thaät, neân Phaät baûo ngaøi Tu-boà-ñeà: Phaùp laønh ñoù Nhö Lai noùi töùc khoâng phaûi phaùp laønh, aáy goïi laø phaùp laønh. ÔÛ theá gian noùi thieän noùi aùc chaúng qua laø töôùng duyeân thoâi. Nhö theá thì noùi phaùp laønh chaúng qua laø caùi töôùng cuûa duyeân khôûi, khoâng coù thaät cho neân noùi khoâng phaûi phaùp laønh, nhöng giaû danh taïm goïi laø phaùp laønh. Laøm ñau khoå chuùng sanh goïi laø aùc, laøm an vui chuùng sanh goïi laø laønh. Khi ñaït ñaïo roài, soáng ñöôïc bình ñaúng thì thaáy taát caû chuùng sanh naøo khoå mình giuùp, giuùp hoï ñöôïc vui taïm goïi laø laønh, chôù ñaâu phaûi thaät coù moät phaùp laønh. Ñoù laø Tònh taâm haønh thieän, taâm hoaøn toaøn khoâng coøn ngaõ phaùp maø laøm laønh.

? 

ÑOAÏN 24

AÂM:

PHÖÔÙC TRÍ VOÂ TÆ.

Tu-boà-ñeà! Nhöôïc tam thieân ñaïi thieân theá giôùi trung sôû höõu chö Tu-di sôn vöông, nhö thò ñaúng thaát baûo tuï, höõu nhaân trì duïng boá thí. Nhöôïc nhaân dó thöû Baùt-nhaõ ba-la-maät kinh, naõi chí töù cuù keä ñaúng, thoï trì ñoäc tuïng, vò tha nhaân thuyeát, ö tieàn phöôùc ñöùc baùch phaàn baát caäp nhaát, baùch thieân vaïn öùc phaàn naõi chí toaùn soá thí duï sôû baát naêng caäp.

DÒCH:

PHÖÔÙC TRÍ KHOÂNG GÌ SAÙNH BAÈNG.

Naøy Tu-boà-ñeà, neáu trong tam thieân ñaïi thieân theá giôùi coù caùc ngoïn nuùi Tu-di chuùa, nhö theá duøng baûy baùu nhoùm hoïp baèng nhöõng ngoïn nuùi Tu-di aáy coù ngöôøi mang ra boá thí. Hoaëc coù ngöôøi ñem kinh Baùt-nhaõ ba-la-maät naøy cho ñeán boán caâu keä v. v… thoï trì ñoïc tuïng, vì ngöôøi khaùc noùi thì phöôùc ñöùc cuûa ngöôøi naøy ñoái vôùi ngöôøi tröôùc, ngöôøi naøy traêm phaàn, ngöôøi kia khoâng baèng moät, traêm ngaøn muoân öùc phaàn cho ñeán toaùn soá thí duï cuõng khoâng theå baèng.

GIAÛNG:

Laïi moät laàn nöõa ñöùc Phaät so saùnh phöôùc ñöùc cuûa ngöôøi trì kinh Kim Cang. Ngaøi baûo: Giaû söû nhö trong tam thieân ñaïi thieân theá giôùi coù bao nhieâu ngoïn nuùi lôùn Tu-di, coù ngöôøi ñem baûy baùu nhö vaøng, baïc, löu ly, pha leâ v. v… chaát baèng nhöõng quaû nuùi Tu-di ñoù ra boá thí, laïi coù ngöôøi ngay trong kinh Baùt-nhaõ ba-la-maät naøy, cho ñeán boán caâu keä, thoï trì, ñoïc tuïng vì ngöôøi noùi thì phöôùc cuûa ngöôøi naøy ñöôïc moät traêm phaàn, coøn phöôùc cuûa ngöôøi boá thí baûy baùu ñoù khoâng ñöôïc moät phaàn, cho ñeán ngöôøi naøy ñöôïc traêm ngaøn muoân öùc phaàn, ngöôøi kia cuõng khoâng ñöôïc moät phaàn. Nhö theá ñeå noùi phöôùc cuûa ngöôøi thoï trì ñoïc tuïng vaø vì ngöôøi noùi kinh Kim Cang hôn phöôùc cuûa ngöôøi kia khoâng theå tính keå. Taïi sao theá? Quí vò thaáy thoï trì boán caâu keä kinh Kim Cang coù khoù khoâng? Ñoïc tuïng roài vì ngöôøi noùi thì ñaâu coù gì cöïc nhoïc laém. Toâi xin hoûi: Giaû söû gom heát nhöõng ngoïn nuùi treân nöôùc Vieät Nam mình thì khoái löôïng ñoù bao lôùn? Chuùng ta coù vaøng, baïc, löu ly, pha leâ v. v… baèng khoái löôïng ñoù ñem ra boá thí thì quí vò nghó xem coù nhieàu khoâng? Ñoä chöøng bao nhieâu ñôøi, bao nhieâu kieáp, chuùng ta tích tuï ñöôïc vaøng baïc, cuûa baùu baèng nhöõng ngoïn nuùi ñoù? Thaät khoâng bieát ñôøi kieáp naøo maø keå. Giaû söû nhö ngay ngoïn nuùi lôùn Vuõng Taøu, chuùng ta phaûi laøm trong bao nhieâu ñôøi ñeå coù vaøng ñaày ngoïn nuùi naøy, huoáng nöõa laø vaøng baïc baèng bao nhieâu ngoïn Tu-di ñeå ñem ra boá thí. Theá maø phöôùc khoâng baèng ngöôøi thoï trì ñoïc tuïng vaø vì ngöôøi noùi kinh Kim Cang. Ñoái vôùi kinh naøy, thoï trì ñoïc tuïng vì ngöôøi khaùc noùi chæ boán caâu keä thoâi, maø phöôùc cuûa ngöôøi naøy moät traêm phaàn, ngöôøi kia khoâng ñöôïc moät phaàn. Nhö theá quí vò choïn vieäc naøo? Thoï trì boán caâu kinh Kim Cang ngay ñôøi naøy chuùng ta laøm ñöôïc khoâng? Coøn ñem cuûa baùu baèng ngoïn nuùi lôùn, nuùi nhoû Vuõng Taøu ra boá thí thì bao nhieâu ñôøi chuùng ta laøm ñöôïc? Vieäc naøo deã laøm? Vieäc thoï trì ñoïc tuïng boán caâu keä kinh Kim Cang xem ra khoâng khoù phaûi khoâng? Theá taïi sao chuùng ta khoâng öng laøm vieäc ñoù? Muoán thoï trì, ñoïc tuïng boán caâu keä kinh Kim Cang, quí vò nhôù xem phaûi laøm sao?

Neáu noùi keä, trong kinh Kim Cang coù hai baøi, moät baøi noùi:

Nhöôïc dó saéc kieán ngaõ, Dó aâm thanh caàu ngaõ, Thò nhaân haønh taø ñaïo, Baát naêng kieán Nhö Lai.

Hoaëc baøi cuoái:

Nhaát thieát höõu vi phaùp, Nhö, moäng, huyeãn, baøo, aûnh, Nhö loä dieäc nhö ñieän, Öng taùc nhö thò quaùn.

Hai baøi ñoù quí vò ñoïc trong bao laâu thì thuoäc? Moät laùt thoâi. Trì chöøng bao laâu? Nheï thaät laø nheï phaûi khoâng? Vöøa nheï laïi vöøa deã maø taïi sao chuùng ta khoâng laøm? Nhöng toâi xin nhaéc laïi: Thoï laø nhaän, trì laø giöõ, nhaän giöõ maõi trong loøng goïi laø thoï trì, vaø laâu laâu ñoïc tuïng, giaûng noùi cho ngöôøi khaùc nghe… Nhöng nhaän giöõ nhö theá naøo? Nhö toâi ñaõ noùi: Phaät thaáy taát caû chuùng sanh khoâng phaûi chuùng sanh, do duyeân hôïp neân goïi laø chuùng sanh. Neáu chuùng ta luoân luoân thaáy nhö vaäy, thaáy mình, thaáy ngöôøi ñeàu bieát roõ laø töôùng duyeân hôïp khoâng thaät, do duyeân hôïp neân taïm goïi laø ta, luoân bieát nhö theá laø trì kinh Kim Cang. Nhö vaäy coù khoù khoâng? Quí vò thaáy khoù ö? Luùc naøo, ñi ñaâu cuõng cöù nhö theá maø thoï trì, luoân luoân thaáy roõ nhö theá, khoâng phuùt giaây naøo laàm. Thoï trì nhö theá, quí vò töø con ngöôøi phaøm daàn daàn thaønh Thaùnh. Vaäy taïi sao khoâng chòu thoï trì? Laøm Thaùnh thì öng maø thoï trì nhö theá thì khoâng chòu. Quí vò hieåu taïi sao khoâng? Taïi voâ minh cöù che hoaøi, môùi vöøa nhôù moät chuùt, keá laïi queân, thaáy ta thaät, ngöôøi thaät, caùi chi cuõng thaät, chôù neáu haèng nhôù, haèng thaáy nhö lôøi Phaät daïy, thaáy mình laø duyeân hôïp hö giaû, ngöôøi laø duyeân hôïp hö giaû thì quí vò nghó coøn gì maø saân si, coøn gì maø tham lam! Chæ bao nhieâu ñoù thoâi maø ñaõ gaàn baäc Thaùnh roài, huoáng nöõa laø ñaày ñuû boán caâu! Theá neân vieäc ñoù thaät ra khoâng phaûi laø khoù, nhöng vì chuùng ta meâ neân queân maõi…

Coù nhieàu ngöôøi ñeán hoûi chuùng toâi: Quí thaày ôû ñaây laâu naêm tu haønh nhö theá naøo? Toâi ñaùp: Chæ coù baøi kinh Baùt-nhaõ maø ñoïc hoaøi khoâng thuoäc, cöù queân tôùi, queân lui! ÔÛ ñaây Phaät noùi ngaén hôn, chæ boán caâu keä thoâi maø vaãn khoâng thuoäc. Nghóa laø ôû ñaây coi nhö thuoäc, böôùc ra khoûi chuøa laø heát thuoäc, vì vöøa ra khoûi laø tính mai laøm gì, moát laøm gì v. v… tính moät hoài laø queân maát caâu kinh… Theá neân taát caû chuùng ta ñeàu queân, queân maõi, maø queân ñoù laø meâ. Vì theá ñöùc Phaät chæ thaät laø kyõ: Duø cho chuùng ta ñem bao nhieâu cuûa baùu boá thí cuõng khoâng baèng trì boán caâu kinh Kim Cang. ÖÙng duïng thoï trì boán caâu kinh Kim Cang laø phöôùc hôn laøm ra bao nhieâu cuûa baùu ñeå boá thí. Thaät ra neáu chuùng ta nhaän ñöôïc lyù ñoù ñeå soáng, töï nhieân chuùng ta chuyeån caû cuoäc ñôøi mình, chuyeån töø caùi thaân giaû doái trôû laïi caùi chaân thaät. Coøn boá thí cuûa caûi duø nhieàu bao nhieâu ñi nöõa, sau naøy sanh ra mình höôûng, nhöng cuõng vaãn ôû trong sanh dieät. Theá neân kheùo trì kinh Kim Cang laø ñaõ chuyeån meâ thaønh ngoä, boû thaân luaân hoài sanh dieät trôû veà caùi voâ sanh, nhö theá phöôùc ñöùc khoâng gì saùnh baèng.

? 

ÑOAÏN 25

AÂM:

HOÙA VOÂ SÔÛ HOÙA.

Tu-boà-ñeà! Ö yù vaân haø? Nhöõ ñaúng vaät vò Nhö Lai taùc thò nieäm: Ngaõ ñöông ñoä chuùng sanh. Tu-boà-ñeà! Maïc taùc thò nieäm. Haø dó coá? Thaät voâ höõu chuùng sanh Nhö Lai ñoä giaû. Nhöôïc höõu chuùng sanh Nhö Lai ñoä giaû, Nhö Lai taéc höõu ngaõ, nhaân, chuùng sanh, thoï giaû. Tu-boà-ñeà! Nhö Lai thuyeát höõu ngaõ giaû taéc phi höõu ngaõ, nhi phaøm phu chi nhaân dó vi höõu ngaõ. Tu-boà-ñeà! Phaøm phu giaû, Nhö Lai thuyeát taéc phi phaøm phu, thò danh phaøm phu.

DÒCH:

GIAÙO HOÙA KHOÂNG COÙ CHOÃ GIAÙO HOÙA.

Naøy Tu-boà-ñeà, yù oâng nghó sao? Caùc oâng chôù baûo Nhö Lai khôûi nghó theá naøy: Ta seõ ñoä chuùng sanh. Naøy Tu-boà-ñeà, chôù khôûi nghó theá aáy. Vì côù sao? Thaät khoâng coù chuùng sanh Nhö Lai ñoä ñoù. Neáu coù chuùng sanh Nhö Lai ñoä ñoù thì Nhö Lai aét coù ngaõ, nhaân, chuùng sanh, thoï giaû. Naøy Tu-boà-ñeà, Nhö Lai noùi coù ngaõ aét khoâng phaûi coù ngaõ maø ngöôøi phaøm phu cho laø coù ngaõ. Naøy Tu-boà-ñeà, ngöôøi phaøm phu ñoù Nhö Lai noùi töùc khoâng phaûi phaøm phu, aáy goïi laø phaøm phu.

GIAÛNG:

Lôøi ñöùc Phaät daïy thaät thaáu ñaùo, Ngaøi chæ ñeán choã toät cuøng maø chuùng ta si meâ quaù laém! Toâi thöôøng thí duï nhö caùi hoà beøo phuû kín treân maët, coù ngöôøi laáy tay vaïch beøo baøy nöôùc ra, thaáy ñöôïc moät chuùt nöôùc nhöng khi laáy tay leân, beøo phuû kín trôû laïi. Caùi si meâ cuûa chuùng ta nhö theá ñoù. Ñaây Phaät baûo: Tu-boà-ñeà, oâng nghó sao? Caùc oâng chôù baûo Nhö Lai khôûi nghó ta seõ ñoä chuùng sanh. Ñaây laø nhöõng beänh ñöùc Phaät chæ cho chuùng ta bieát roõ. Thöôøng khi chuùng ta ñöôïc moät chuùt ñaïo ñöùc laø cöù nghó mình ñoä thieân haï, ñoä ngöôøi naøy, ngöôøi kia… Nhöng vöøa nghó mình ñoä ngöôøi laø thaáy mình thaät, ngöôøi thaät, ta laø ngöôøi hay ñoä, kia laø keû ñöôïc ñoä. Neáu thaáy mình thaät, ngöôøi thaät thì chöa phaûi, chöa xöùng ñaùng laø ngöôøi giaùc ngoä, maø khoâng giaùc ngoä thì ñoä ai? Theá neân ñöùc Phaät baûo tieáp: Tu-boà-ñeà, chôù khôûi nghó theá aáy, vì côù sao? Thaät khoâng coù chuùng sanh Nhö Lai ñoä. Neáu Nhö Lai coøn thaáy thaät coù chuùng sanh thì coøn ngaõ, coøn nhaân, coøn chuùng sanh… Cho neân ñoä taát caû chuùng sanh maø khoâng thaáy coù chuùng sanh ñöôïc dieät ñoä cuõng laø moät yù nghó thaâm saâu ôû ñaây.

Neáu coù chuùng sanh Nhö Lai ñoä ñoù thì Nhö Lai aét coù ngaõ coù nhaân… Taïi sao? Vì ta laø ngöôøi hay ñoä vaø kia laø chuùng sanh ñöôïc ñoä, nhö theá töùc laø coù mình, coù ngöôøi, coù chuùng sanh, coù thoï giaû, töùc coøn chaáp ngaõ laøm sao thaønh Nhö Lai? Vì theá caùi nhìn cuûa Ngaøi laø: Nhö Lai noùi coù ngaõ ñoù aét khoâng phaûi coù ngaõ. Coù khi Phaät cuõng xöng "Ta" cuõng nhö noùi chuyeän vôùi quí vò toâi xöng toâi vaäy. Noùi ta, noùi toâi nhö laø coù ngaõ nhöng maø khoâng phaûi ngaõ. Vì sao? Khi Ngaøi noùi ngaõ, Ngaøi vaãn bieát ta laø töôùng duyeân hôïp hö giaû chôù khoâng phaûi thaät, coøn phaøm phu noùi ta laø ta thaät. Vì theá neân noùi raèng: Nhö Lai noùi ngaõ ñoù aét khoâng phaûi coù ngaõ maø ngöôøi phaøm phu cho laø coù ngaõ. Phaät cuõng noùi coù ngaõ, cuõng noùi coù chuùng sanh, nhöng noùi ngaõ, noùi chuùng sanh laø noùi theo danh töø cuûa ngöôøi theá gian. Vì muoán ñoä theá gian thì phaûi duøng danh töø theá gian, nhöng khi noùi nhö theá Ngaøi vaãn thaáy roõ nhöõng caùi ñoù ñeàu khoâng thaät, traùi laïi chuùng ta noùi caùi naøo laø thaät caùi aáy… Neân ngöôøi phaøm phu cho raèng coù ngaõ. Nghe Phaät noùi phaøm phu, chuùng ta laïi töôûng Phaät chaáp phaøm phu thaät neân Ngaøi laïi noùi: Phaøm phu ñoù, Nhö Lai noùi töùc chaúng phaûi phaøm phu, aáy goïi laø phaøm phu. Caâu naøy coù hai nghóa. Noùi phaøm phu ñoù töùc chaúng phaûi phaøm phu. Taïi sao? Phaøm phu thaät ra laø moät giaû danh, meâ thì goïi laø phaøm phu, neáu ngoä roài thì ñaâu coøn goïi laø phaøm phu nöõa, vì theá phaøm phu chæ laø moät giaû danh chôù khoâng phaûi thaät neân noùi "Khoâng phaûi phaøm phu", nhöng trong luùc coøn meâ thì cuõng taïm goïi laø phaøm phu. Nhö theá nay noùi mình laø phaøm phu cuõng laø taïm thoâi, ñöøng nghó mình phaûi laø phaøm phu suoát kieáp, mai kia heát meâ thì heát phaøm phu. Vaäy ñöøng maëc caûm chuùng ta laø phaøm phu, maø phaûi thaáy baây giôø mình laø phaøm phu chæ laø taïm thoâi, khi heát meâ thì heát phaøm phu. Theá neân nhìn vôùi con maét Phaät thì khoâng chaáp coá ñònh, chuùng ta coù beänh hay coá ñònh Phaät laø Phaät, phaøm phu laø phaøm phu. Ñoù laø toâi noùi theo tinh thaàn kinh Baùt-nhaõ. Neáu noùi xa hôn nöõa thì Phaät thaáy ngay keû phaøm phu coù trí tueä Phaät, neân phaøm phu cuõng khoâng phaûi phaøm phu. Neáu noùi raèng trong phaøm phu coù Phaät taùnh thì phaøm phu ñaâu phaûi laø phaøm phu. Nghóa thöù nhaát laø nghóa cuûa kinh vì nhöõng danh töø phaøm, Thaùnh chaúng qua laø nhöõng danh töø taïm chæ luùc meâ vaø luùc ngoä, luùc meâ thì goïi laø phaøm phu, luùc ngoä goïi laø Phaät, laø Thaùnh. Nhö theá phaøm phu thaät khoâng coá ñònh laø phaøm phu. Hieåu nhö theá, taát caû chuùng ta khoâng coù maëc caûm gì caû. Ngaøy nay laø phaøm phu, nhöng moät ngaøy naøo ñoù mình khoâng phaûi laø phaøm phu nöõa.

?