ÑOAÏN 6

AÂM:

CHAÙNH TÍN HY HÖÕU.

Tu-boà-ñeà baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Phaû höõu chuùng sanh, ñaéc vaên nhö thò ngoân thuyeát, chöông cuù, sanh thaät tín phuû? Phaät caùo Tu-boà-ñeà: Maïc taùc thò thuyeát. Nhö Lai dieät haäu, haäu nguõ baùch tueá, höõu trì giôùi tu phöôùc giaû, ö thöû chöông cuù naêng sanh tín taâm, dó thöû vi thaät, ñöông tri thò nhaân baát ö nhaát Phaät, nhò Phaät, tam töù nguõ Phaät nhi chuûng thieän caên, dó ö voâ löôïng thieân vaïn Phaät sôû, chuûng chö thieän caên. Vaên thò chöông cuù, naõi chí nhaát nieäm sanh tònh tín giaû, Tu-boà-ñeà, Nhö Lai taát tri, taát kieán thò chö  chuùng sanh ñaéc nhö thò voâ löôïng phöôùc ñöùc. Haø dó coá? Thò chö chuùng sanh voâ phuïc ngaõ töôùng, nhaân töôùng, chuùng sanh töôùng, thoï giaû töôùng, voâ phaùp töôùng dieäc voâ phi phaùp töôùng. Haø dó coá? Thò chö chuùng sanh, nhöôïc taâm thuû töôùng taéc vi tröôùc ngaõ, nhaân, chuùng sanh, thoï giaû. Nhöôïc thuû phaùp töôùng töùc tröôùc ngaõ, nhaân, chuùng sanh, thoï giaû. Haø dó coá? Nhöôïc thuû phi phaùp töôùng töùc tröôùc ngaõ nhaân chuùng sanh thoï giaû. Thò coá baát öng thuû phaùp, baát öng thuû phi phaùp. Dó thò nghóa coá, Nhö Lai thöôøng thuyeát: Nhöõ ñaúng Tyø-kheo tri ngaõ thuyeát phaùp nhö phieät duï giaû, phaùp thöôïng öng xaû, haø huoáng phi phaùp.

DÒCH:

CHAÙNH TÍN ÍT COÙ: (Ngöôøi tin ñuùng raát ít coù).

Ngaøi Tu-boà-ñeà baïch Phaät raèng: Baïch Theá Toân, vaû laïi coù chuùng sanh ñöôïc nghe nhöõng lôøi noùi vaø chöông cuù nhö theá, sanh loøng tin chaân thaät chaêng? Phaät baûo Tu-boà-ñeà: Chôù noùi nhö theá. Sau khi Nhö Lai dieät ñoä, sau khoaûng naêm traêm naêm, coù ngöôøi giöõ giôùi, tu phöôùc, ñoái vôùi nhöõng chöông cuù naøy hay sanh loøng tin cho ñaây laø thaät, neân bieát ngöôøi aáy khoâng phaûi ôû nôi moät ñöùc Phaät, hai ñöùc Phaät, ba, boán, naêm ñöùc Phaät gieo troàng caên laønh maø ñaõ ôû choã voâ löôïng ngaøn muoân ñöùc Phaät gieo troàng caên laønh. Ngöôøi nghe chöông cuù naøy cho ñeán moät nieäm sanh loøng tin thanh tònh, naøy Tu-boà-ñeà, Nhö Lai aét bieát, aét thaáy caùc chuùng sanh aáy ñöôïc voâ löôïng phöôùc ñöùc nhö theá. Vì côù sao? Vì caùc chuùng sanh aáy khoâng coøn coù töôùng ngaõ, töôùng nhaân, töôùng chuùng sanh, töôùng thoï giaû, khoâng coù töôùng phaùp cuõng khoâng töôùng phi phaùp. Vì côù sao? Vì neáu caùc chuùng sanh aáy, taâm coøn chaáp töôùng laø coøn chaáp ngaõ, nhaân, chuùng sanh, thoï giaû. Neáu coøn chaáp töôùng phaùp töùc coøn chaáp ngaõ nhaân chuùng sanh thoï giaû. Vì côù sao? Neáu coøn chaáp töôùng phi phaùp töùc coøn chaáp ngaõ nhaân chuùng sanh thoï giaû. Theá neân khoâng neân chaáp phaùp, khoâng neân chaáp phi phaùp. Bôûi do nghóa aáy, Nhö Lai thöôøng noùi: Tyø-kheo caùc oâng neân bieát, ta noùi phaùp ví duï nhö chieác beø, phaùp coøn neân boû, huoáng laø phi phaùp.

GIAÛNG:

Trong ñoaïn naøy ñöùc Phaät daïy theâm: Ngöôøi naøo nghe kinh naøy sanh nieàm tin thì ngöôøi ñoù ñaõ coù nhöõng duyeân laønh nhö theá naøo. Tröôùc tieân do ngaøi Tu-boà-ñeà gôïi yù, Ngaøi hoûi Phaät raèng: Coù nhöõng chuùng sanh naøo ñöôïc nghe chöông cuù naøy sanh loøng tin chaân thaät chaêng? Nhöõng chuùng sanh nghe Phaät noùi nhöõng lôøiø nhö theá, hoï coù tin chaêng? Ñöùc Phaät xaùc nhaän: Sau khi Phaät nhaäp Nieát-baøn khoaûng naêm traêm naêm coù nhöõng ngöôøi bieát giöõ giôùi, bieát tu phöôùc, ngay nôi kinh Kim Cang, hoï sanh nieàm tin cho laø thaät, laø ñuùng thì neân bieát ngöôøi ñoù khoâng phaûi chæ gieo troàng caên laønh ôû moät, hai, ba, boán, naêm Ñöùc Phaät maø ñaõ gieo troàng caên laønh ôû choã ngaøn muoân ñöùc Phaät roài. Qua lôøi xaùc ñònh cuûa ñöùc Phaät, quí vò kieåm laïi xem mình ñaõ gieo troàng caên laønh bao laâu? Nôi bao nhieâu ñöùc Phaät?

Ñöùc Phaät xaùc nhaän laø neáu ngay nhöõng lôøi Phaät daïy maø ngöôøi naøo tin quaû quyeát ñoù laø thaät thì ngöôøi ñoù ñaõ gieo troàng caên laønh ôû choã voâ löôïng ngaøn muoân ñöùc Phaät roài! Nhö vaäy chuùng ta coù tuûi thaân laø mình môùi phaùt taâm tu hay khoâng? Hay laø chuùng ta ñaõ gieo troàng caên laønh nôi nhieàu chö Phaät, nhöng taïi chuùng ta tu haønh loâi thoâi neân baây giôø coøn soùt laïi ñaây? Hieän nay neáu chuùng ta coá gaéng tu nöõa, daàn daàn seõ coù ngaøy mình ñeán, chôù khoâng coù caên laønh thì nghe kinh naøy khoâng tin noåi. Ngaøy nay chuùng ta nghe maø tin ñöôïc vaø quaû quyeát laø Phaät noùi ñuùng chaân lyù, ñuû nieàm tin laø ñaõ coù caên laønh töø laâu roài. Song ñaõ gieo troàng caên laønh ôû nhieàu ñôøi chö Phaät maø coøn lang thang ôû ñaây, thaät ñaùng tuûi hoå quaù phaûi khoâng? Tuy nhieân chuùng ta cuõng coù chuùt haõnh dieän laø ñaõ coù caên laønh chôù khoâng phaûi mình laø con soá khoâng, maø ñaõ coù caên laønh roài neáu quyeát chí tu, chuùng ta coù theå tieán ñöôïc chôù khoâng ñeán noãi phaûi lui suït. Do tin nhö theá, chuùng ta coù theå coá gaéng tieán tôùi.

Tieáp theo ñöùc Phaät haï thaáp xuoáng moät taàng nöõa. Ngaøi baûo: Giaû söû nhö coù nhöõng ngöôøi nghe lôøi daïy ñaây, chæ sanh moät nieäm, moät nieäm thoâi, moät nieäm tin trong saïch thì ngöôøi ñoù seõ ñöôïc Phaät thaáy bieát chaéc chaén ngöôøi ñoù ñöôïc coâng ñöùc voâ löôïng. Ñoù laø caùi thaáy bieát cuûa Phaät nhö theá chôù khoâng phaûi Ngaøi noùi suoâng. Quí vò coù ñöôïc moät nieäm tin trong saïch chöa? Nghe lôøi daïy nhö vaäy maø ñöôïc moät nieäm tin trong saïch ñaõ laø coâng ñöùc voâ löôïng roài. Vì côù sao? Vì nhöõng chuùng sanh ñoù khoâng coøn töôùng ngaõ, töôùng nhaân, töôùng chuùng sanh, töôùng thoï giaû. Taïi sao? Vì moät nieäm tin trong saïch laø tin raèng neáu chuùng ta coøn moät nieäm töùc laø coøn moät chuùng sanh chöa ñoä ñöôïc. Vaäy laø coøn ngaõ, coøn nhaân, coøn chuùng sanh, coøn thoï giaû. Traùi laïi neáu taát caû chuùng sanh ñöôïc ñoä vaøo voâ dö Nieát-baøn roài thì töôùng ngaõ, töôùng nhaân, töôùng chuùng sanh, töôùng thoï giaû ñaâu coøn, neân noùi khoâng coøn nhöõng töôùng ñoù.

Ñöùc Phaät laïi baûo theâm: Khoâng coøn töôùng phaùp vaø cuõng khoâng coøn töôùng phi phaùp nöõa. Thöôøng trong nhaø Phaät noùi phaùp laø ñuùng phaùp, phi phaùp laø khoâng ñuùng phaùp, cuõng nhö chuùng ta noùi phaùp laø phaûi, phi phaùp laø quaáy, vieäc phi phaùp laø vieäc taø, vieäc sai quaáy. Phaùp vaø phi phaùp, hai töôùng ñoù khoâng coøn nöõa. Vì côù sao? Neáu taâm coøn chaáp töôùng thì coøn chaáp ngaõ, nhaân, chuùng sanh, thoï giaû. Neáu coøn chaáp töôùng phaùp thì cuõng coøn chaáp töôùng ngaõ, nhaân, chuùng sanh, thoï giaû. Phaùp laø phaûi, neáu coøn chaáp phaûi thì cuõng coøn ngaõ, nhaân, chuùng sanh, thoï giaû. Thí duï vieäc ñoù laø vieäc phaûi, toâi laøm vieäc phaûi hay ai laøm vieäc phaûi? Hoaëc toâi laøm hoaëc ngöôøi laøm? Neáu coù ngöôøi laøm vieäc phaûi thì ngöôøi ñoái vôùi mình töùc coù nhaân laø coù ngaõ, traùi laïi coù ngaõ laø coù nhaân. Theá neân chaáp caùi phaûi laø thaät thì cuõng coù ngaõ, nhaân, chuùng sanh, thoï giaû; chaáp caùi quaáy laø thaät thì cuõng coù ngaõ, nhaân, chuùng sanh, thoï giaû. Vaäy chaúng nhöõng chuùng ta khoâng chaáp vaøo caùi töôùng cuûa taâm nieäm mình maø cuõng khoâng neân chaáp phaùp phaûi vaø quaáy. Coù nhieàu khi mình khoâng chaáp caùc töôùng maø chaáp ñieàu phaûi ñieàu quaáy laø thaät. Caùc töôùng laø khoâng thaät coøn ñieàu phaûi quaáy coù thaät hay khoâng? Phaûi quaáy cuõng laø caùi giaû ñònh cuûa moät thôøi thoâi. Tuøy theo moãi thôøi ñaët vieäc naøy laø phaûi thì chuùng ta thaáy noù phaûi, ñaët vieäc kia laø quaáy thì chuùng ta thaáy noù quaáy, chôù ñaâu coù gì laø coá ñònh. Neáu chuùng ta chaáp coù moät caùi coá ñònh, ñoù cuõng laø chaáp phaùp maø chaáp phaùp laø cuõng coøn chaáp ngaõ. Ngaõ vaø phaùp khoâng taùch rôøi nhau ñöôïc. Chaáp phaùp vaø phi phaùp laø chaáp phaùp; chaáp ngaõ, nhaân, chuùng sanh, thoï giaû laø chaáp ngaõ. Hai caùi chaáp naøy döùt saïch thì môùi an laønh giaûi thoaùt. Theá neân trong ñoaïn sau, ñöùc Phaät baûo: Nhö ta thöôøng noùi Tyø-kheo caùc oâng neân bieát, ta noùi phaùp ví duï nhö chieác beø, phaùp coøn neân boû huoáng laø phi phaùp.

Thí duï nhö chuùng ta cho nhöõng caâu chuyeän taàm phaøo ôû theá gian laø nhöõng lôøi noùi baäy, laø phi phaùp, coøn nhöõng lôøi daïy trong kinh saùch laø lôøi vaøng ngoïc ñuùng phaùp. Nhöng chaáp phi phaùp laø thaät cuõng beänh, chaáp phaùp laø thaät cuõng beänh! Do ñoù ñöùc Phaät daïy raèng: Lôøi Phaät noùi duï nhö chieác beø giuùp ngöôøi qua soâng. Khi chöa qua khoûi bôø meâ thì chieác beø raát quí, khi nöông chieác beø qua ñeán bôø giaùc roài, chieác beø coù coøn giaù trò gì nöõa khoâng? Trong kinh A-haøm ñöùc Phaät ví duï ôû beân naøy bôø soâng coù giaëc cöôùp ñuoåi haïi ngöôøi, coù ngöôøi chaïy traùnh giaëc cöôùp, muoán qua bôø soâng beân kia laø choã an laønh, khoâng tai hoïa. Baáy giôø hoï môùi chaët taùm caây keát thaønh beø (taùm caây ví duï cho Baùt chaùnh ñaïo) roài nöông chieác beø qua ñöôïc beân kia bôø soâng. Khi qua ñeán nôi, ngöôøi ñoù böôùc leân bôø, dó nhieân chieác beø phaûi boû laïi. Nhö vaäy Baùt chaùnh ñaïo laø phaùp cuûa Phaät noùi maø khi ñeán bôø giaùc coøn phaûi boû huoáng nöõa laø vieäc phi phaùp, ñieàu sai quaáy baäy baï. Song hieän giôø, phi phaùp quí vò boû ñöôïc chöa? Nhö vaäy neáu noùi vôùi quí vò thì phaûi noùi theá naøo? Phi phaùp coøn chaúng boû huoáng laø phaùp! Phaät thì baûo: Phaùp coøn phaûi boû huoáng laø phi phaùp. Quí vò thì traùi laïi phi phaùp, töùc laø nhöõng chuyeän noùi xaèng noùi baäy khoâng coù nghóa gì, coøn boû khoâng ñöôïc huoáng laø phaùp, laø caùi hay, laøm sao boû noåi! Nhö vaäy chuùng ta ngöôïc laïi vôùi Phaät!

Toùm laïi qua ñoaïn naøy, tröôùc heát ñöùc Phaät leân ngöôøi tu haønh maø tin ñöôïc caùc lôøi Phaät noùi trong kinh Kim Cang laø ñaõ gieo troàng caên laønh saâu daày roài. Ñoaïn thöù hai ñöùc Phaät baûo raèng ñuùng ra ngöôøi tin ñöôïc kinh naøy thì phaûi thaáy roõ taát caû töôùng ngaõ, nhaân, chuùng sanh, thoï giaû ñeàu khoâng thaät. Chaúng nhöõng boán töôùng khoâng thaät maø phaûi thaáy taát caû töôùng theá gian ñeàu khoâng thaät vaø taát caû phaùp phaûi vaø khoâng phaûi cuõng ñeàu khoâng thaät. Thaáy ñöôïc nhö vaäy ngöôøi ñoù môùi ñuùng laø tin kinh naøy moät caùch chaân chaùnh. Ñaây laø phaù chaáp ngaõ vaø chaáp phaùp vì ngaõ laø giaû doái thì phaùp cuõng laø giaû doái. Neáu chuùng ta bieát ngaõ giaû doái nhöng coøn cho phaùp laø thaät, ñoù cuõng laø beänh. Lôøi Phaät noùi chæ coù giaù trò khi chuùng ta coøn meâ vaø khi chuùng ta nhôø lôøi noùi ñoù thoaùt khoûi meâ laàm roài thì phaûi boû lôøi ñoù ñi. Quí vò thaáy chæ coù Phaät môùi daùm noùi nhö vaäy, chôù ôû theá gian chöa coù ai daùm noùi nhö theá. Chuùng ta thaáy roõ giaù trò Phaät phaùp laø ôû choã khoâng ñeå chuùng ta keït trong moät caùi chaáp naøo. Lôøi Phaät daïy laø phöông thuoác trò beänh, beänh laønh thì boû thuoác. Nghe ngoân ngöõ phaûi bieát öùng duïng ñeå tu, chôù khoâng neân baùm vaøo ngoân ngöõ cho ñoù laø cöùu kính, kieáp kieáp ñôøi ñôøi giöõ hoaøi khoâng boû thì voâ tình chuùng ta bò keït.

Ñeán bôø thì phaûi boû beø, nhöng neáu chöa ñeán bôø maø voäi boû beø thì ñoù laø ñieàu hieåm nguy. Theá neân vieäc quan troïng laø chuùng ta phaûi nhaän ñuùng leõ thaät, phaûi bieát mình ñang ôû vò trí naøo, mình laø ngöôøi ñeán bôø hay laø ngöôøi môùi söûa soaïn böôùc xuoáng beø. Neáu vöøa söûa soaïn böôùc xuoáng beø thì raùn kieám daây raøng beø cho chaéc ñeå nhôø noù ñöa mình qua soâng, coøn neáu mình ñaõ ñeán bôø roài thì chieác beø trôû thaønh voâ nghóa, boû noù khoâng chuùt tieác nuoái. Ngöôøi hoïc ñaïo phaûi saùng suoát nhö theá, chôù ñöøng laàm laãn hai vò trí ñoù, chöa tôùi bôø maø ñaõ voäi boû beø, hay ñeán bôø roài maø coøn giöõ chieác beø; caû hai ñeàu laø beänh, ñeàu laàm laãn, hieåu vaäy laø chuùng ta hieåu ñaïo.

? 

ÑOAÏN 7

AÂM:

VOÂ ÑAÉC VOÂ THUYEÁT.

Tu-boà-ñeà, ö yù vaân haø? Nhö Lai ñaéc A-naäu-ña-la tam-mieäu tam-boà-ñeà da? Nhö Lai höõu sôû thuyeát phaùp da? Tu-boà-ñeà ngoân: Nhö ngaõ giaûi Phaät sôû thuyeát nghóa, voâ höõu ñònh phaùp, danh A-naäu-ña-la tam-mieäu tam-boà-ñeà, dieäc voâ höõu ñònh phaùp Nhö Lai khaû thuyeát. Haø dó coá? Nhö Lai sôû thuyeát phaùp, giai baát khaû thuû, baát khaû thuyeát, phi phaùp, phi phi phaùp. Sôû dó giaû haø? Nhaát thieát Hieàn Thaùnh giai dó voâ vi phaùp nhi höõu sai bieät.

DÒCH:

KHOÂNG ÑÖÔÏC, KHOÂNG NOÙI.

Naøy Tu-boà-ñeà, yù oâng nghó sao? Nhö Lai ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc chaêng? Nhö Lai coù noùi phaùp chaêng? Tu-boà-ñeà thöa: Nhö con hieåu qua nghóa Phaät noùi, khoâng coù phaùp nhaát ñònh teân laø Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc, cuõng khoâng coù phaùp nhaát ñònh Nhö Lai coù theå noùi. Vì côù sao? Vì phaùp Nhö Lai noùi ñeàu khoâng theå chaáp, khoâng theå noùi, chaúng phaûi phaùp, chaúng phaûi phi phaùp. Vì côù sao? Vì taát caû baäc Hieàn Thaùnh ñeàu do phaùp voâ vi maø coù sai bieät.

GIAÛNG:

Chaéc haún quí vò ñeàu thaéc maéc töï hoûi taïi sao Phaät noùi kinh mình hoïc maø noùi khoâng noùi, coøn tu laø coát ñöôïc ñaéc quaû maø ôû ñaây Phaät noùi khoâng ñaéc laø tu laøm sao? Trong ñoaïn tröôùc, quí vò nhôù ñöùc Phaät phaù phaùp vaø phi phaùp. Phaûi vaø quaáy ñaõ phaù roài, ñeán ñaây caùi chuùng ta quí kính nhaát laø phaùp Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc, töùc phaùp chöùng quaû thaønh Phaät, phaùp ñoù coù thaät hay khoâng? Phaûi vaø quaáy khoâng thaät chuùng ta ñoàng yù roài, coøn phaùp Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc maø Phaät chöùng coù thaät hay khoâng? Nhieàu khi nhöõng caùi taàm thöôøng thì thaáy giaû, nhöng ñeán caùi cao quí hôn thì thaáy thaät. Thí duï nhö chì, keõm… chuùng ta noùi laø giaû, ñeán vaøng laïi thaáy laø thaät. Nhöng neáu thaáy vaøng laø thaät thì cuõng coøn thaáy thaät, vì moät caùi thaät thì nhöõng caùi khaùc cuõng thaät luoân, cho neân phaùp vaø phi phaùp laø giaû roài nhöng ñeán phaùp Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc neáu chuùng ta thaáy thaät thì cuõng laø beänh. Vì theá ñöùc Phaät môùi hoûi: Vaäy Nhö Lai coù ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc hay khoâng? Vaø Nhö Lai coù noùi phaùp hay khoâng? Ñoù laø hai caâu hoûi Phaät ñaët ra ñeå ngaøi Tu-boà-ñeà traû lôøi. Ngaøi Tu-boà-ñeà thöa: "Nhö choã hieåu cuûa con qua nghóa Phaät noùi", ñaây laø ngaøi Tu-boà-ñeà deø daët, nhöõng gì Ngaøi bieát thì noùi bieát, nhöõng gì hoïc ñöôïc nôi Phaät thì noùi con hoïc cuûa Phaät. Theá neân Ngaøi thöa: Con bieát theo nghóa cuûa Phaät noùi, chôù khoâng phaûi con bieát theo yù rieâng cuûa con, khoâng coù phaùp nhaát ñònh teân Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc, cuõng khoâng coù phaùp nhaát ñònh Nhö Lai noùi. Ngaøi traû lôøi döùt khoaùt nhö vaäy. Tieáp theo Ngaøi môùi giaûi thích lyù do. Vì côù sao? Nhö Lai noùi phaùp ñeàu khoâng theå chaáp, khoâng theå noùi, chaúng phaûi phaùp, chaúng phaûi phi phaùp. Vì côù sao? . Caâu naøy thaät laø khoù! Quí vò thaáy khi chuùng ta chaáp phaùp thaáp thì ñöùc Phaät phaù phaùp thaáp khoâng thaät, ñeán khi phaùp thaáp phaù roài, chuùng ta laïi chaáp phaùp cao neân ôû ñaây ñöùc Phaät phaù luoân caû phaùp cao. Thöôøng ai tu cuõng mong chöùng quaû thaønh Phaät. Thaønh Phaät roài môùi noùi phaùp, cuõng nhö Phaät chöùng quaû roài Ngaøi noùi phaùp vaäy. Nhö theá Ngaøi coù chöùng ñaéc vaø coù noùi phaùp hay khoâng?

Trong ñoaïn tröôùc Phaät ñaõ daïy: Phaøm coù töôùng ñeàu laø hö voïng, vaø neáu coøn thaáy coù phaùp thaät laø cuõng coøn chaáp ngaõ, nhaân, chuùng sanh, thoï giaû. Vaäy phaùp Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc töùc laø phaùp thaønh Phaät coù thaät khoâng? Neáu thaáy phaùp ñoù thaät thì cuõng coøn töôùng ngaõ, töôùng nhaân… Taïi sao? Vì noùi thaønh Phaät thì hoûi ai thaønh? Ta thaønh phaûi khoâng? Thaáy coù phaùp thaønh Phaät thaät thì phaûi coù ngöôøi thaønh Phaät, ñoù laø coøn ngaõ, coøn ngaõ thì coøn nhaân, coøn chuùng sanh, thoï giaû. Neáu theá Phaät laø phaøm phu maát roài! Cho laø Phaät coù noùi phaùp thaät cuõng khoâng ñöôïc, vì phaøm nhöõng gì noùi ra ñeàu laø töôùng hö giaû.

Nhö vaäy Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc hay noùi goïn laø Phaät, laø ñoái vôùi chuùng sanh. Chuùng sanh laø meâ neân Phaät laø giaùc, giaùc ñoái vôùi meâ, heát meâ roài coøn noùi giaùc laøm gì. Giaùc laø ñoái ñaõi vôùi meâ, meâ khoâng thaät thì giaùc cuõng khoâng thaät; vaø neáu meâ giaùc ñeàu khoâng thaät thì coù thaønh Phaät hay khoâng? Neáu khoâng coøn thaáy coù meâ thaät, giaùc thaät thì taâm khoâng coøn chaáp hai beân maø taâm khoâng chaáp hai beân, ñoù laø nhö nhö, ñoù laø Phaät phaùp thaân hieän, khoâng thaáy ñöôïc thaønh Phaät maø ñaõ thaønh Phaät. Hieän giôø chuùng ta mô öôùc thaønh Phaät maø khoâng thaønh Phaät ñöôïc, vì mô öôùc laø voïng töôûng, maø voïng töôûng coøn thì Phaät phaùp thaân ñaâu coù hieän, theá neân caàu maø khoâng ñöôïc. Traùi laïi, khoâng thaáy coù phaùp ñeå caàu thaønh Phaät, neân taâm theå laëng leõ khoâng coøn hai beân meâ giaùc ñoái ñaõi, do ñoù taâm hoaøn toaøn thanh tònh, taâm theå thanh tònh töùc laø phaùp thaân Phaät, laø Nhö Lai. Khoâng ñöôïc maø ñöôïc, ñoù laø ñieàu khoâng theå noùi cho theá gian hieåu, vì theá gian noùi hoaëc laø ñöôïc, hoaëc laø khoâng, chôù khoâng bao giôø noùi khoâng ñöôïc maø ñöôïc. Nhöng ôû ñaây khoâng ñaéc maø ñaéc, khoâng chöùng maø chöùng, ñoù môùi laø khoù khaên, bôûi vì neáu thaáy chöùng ñaéc laø coøn coù ngaõ töùc laø coù phaùp. Neáu phaù ñöôïc ngaõ phaùp roài thì ñaâu coøn noùi chöùng noùi ñaéc, maø khoâng chöùng ñaéc thì ñoù laø Phaät. Nhöng heã noùi Phaät töùc laø coù chöùng coù ñaéc roài. Vì vaäy Phaät phaùp vöôït ngoân ngöõ cuûa theá gian. Ngoân ngöõ theá gian luoân rôi vaøo hai beân hoaëc ñöôïc, hoaëc maát, hoaëc coù, hoaëc khoâng. ÔÛ ñaây phaù heát nhöõng chaáp ngaõ vaø phaùp, khi ngaõ vaø phaùp heát roài thì ñoù laø Phaät. Neáu coøn thaáy coù phaùp ñeå ñaéc laø coøn phaùp, coøn thaáy mình chöùng laø coøn ngaõ thì ñaâu phaûi laø Phaät, ngaõ phaùp coøn laøm sao goïi laø Phaät ñöôïc. Deïp heát ngaõ phaùp ñoù laø Phaät maø khoâng coù chöùng, coù ñaéc, ñoù môùi thaät laø laï. Cho neân khoâng chöùng maø chöùng, khoâng ñaéc maø ñaéc, chôù khoâng phaûi moät beà noùi khoâng ñaéc laø khoâng ñaéc. Nhö trong kinh Baùt-nhaõ quí vò ñoïc "voâ ñaéc v. v…" ñöøng noùi nhö vaäy laø khoâng ngô; coù nhieàu ngöôøi noùi Baùt-nhaõ noùi caùi gì cuõng khoâng, taát caû ñeàu khoâng. Khoâng phaûi theá, khi khoâng coøn nhöõng chaáp ngaõ phaùp thì phaùp thaân môùi hieän tieàn. Cuõng nhö toâi ñaõ noùi khoâng dính vaøo taát caû thì taâm môùi an truï, an truï ñoù môùi laø an truï thaät. ÔÛ ñaây cuõng vaäy, neáu taâm nieäm coøn dính coøn chaáp thì taâm nieäm ñoù laø taâm nieäm cuoàng loaïn, laø töôùng sanh dieät. Khoâng coøn dính chaáp vaøo caùi hö giaû ñoù môùi laø voâ sanh, môùi laø chaân thaät, cho neân thaät töôùng laø voâ töôùng, caùi choã khoâng töôùng laø töôùng chaân thaät. Thaät raát laï, vì vaäy ngöôøi hoïc Phaät neáu khoâng tu thì khoâng bao giôø hieåu noåi, mình coù tu roài khi heát voïng töôûng thì thaáy caùi chaân thaät hieän tieàn, coøn neáu khoâng tu thì nghe raát laï, ngoân töø quaù khoù hieåu. Theá neân ngaøi Tu-boà-ñeà môùi noùi raèng: Khoâng coù phaùp coá ñònh teân A-naäu-ña-la tam-mieäu tam-boà-ñeà, cuõng khoâng coù phaùp coá ñònh ñeå Phaät noùi. Vì côù sao? Vì Nhö Lai noùi phaùp ñeàu khoâng neân chaáp, caû phaùp vaø phi phaùp cuõng ñeàu khoâng chaáp, vì khoâng chaáp neân noùi taát caû Hieàn Thaùnh ñeàu do phaùp voâ vi maø coù sai bieät.

Theá naøo laø Hieàn Thaùnh? Thí duï nhö trong töù quaû Thanh vaên: Tu-ñaø-hoaøn, Tö-ñaø-haøm, A-na-haøm, A-la-haùn thì ba quaû vò ñaàu coøn ôû baäc Hieàn. Taïi sao? Vì ba quaû vò naøy coøn ôû trong voøng sanh. Tu-ñaø-hoaøn coøn baûy phen sanh, Tö-ñaø-haøm coøn moät phen sanh, A-na-haøm thì sanh trong coõi trôøi. Ñeán A-la-haùn môùi hoaøn toaøn voâ sanh, môùi laø voâ laäu hoaøn toaøn neân goïi laø Thaùnh. Ñoái vôùi haøng Boà-taùt thì töø Thaäp tín, Thaäp truï, Thaäp haïnh, Thaäp hoài höôùng laø baäc Hieàn, töø Sô ñòa trôû leân ñeán Thaäp ñòa môùi goïi laø Thaùnh. Nhö vaäy caùc baäc Hieàn Thaùnh sai bieät nhau taïi ñieåm naøo? Chính taïi phaùp voâ vi, töùc laø do caùi phaùp thaân baát sanh baát dieät ñoù. Ngöôøi soáng ñöôïc vôùi noù vieân maõn laø Thaùnh, ngöôøi soáng ñöôïc moät phaàn nhoû laø Hieàn baäc thaáp, ngöôøi soáng ñöôïc moät phaàn lôùn hôn, laø baäc Hieàn cao hôn. Nhö theá chuùng ta thaáy do phaùp voâ vi, baát sanh baát dieät maø coù chö Hieàn Thaùnh sai bieät, chôù khoâng phaûi caên cöù treân quyeàn löïc gì ôû beân ngoaøi. Cuõng nhö hieän giôø quí vò tu, coù ngöôøi môùi tu ngoài trong moät giôø ñoàng hoà, coù theå coù moät traêm laàn voïng töôûng, coù ngöôøi tu khaù hôn, ngoài trong moät giôø chæ coøn taùm möôi laàn voïng töôûng, ñoái vôùi phaøm phu ngöôøi ñoù khaù hôn, neáu ngöôøi naøo ngoài trong moät giôø maø chæ coù hai möôi laàn voïng töôûng thì ñoù laø khaù laém. Ñeán khi trong moät giôø maø khoâng coù moät voïng töôûng naøo, ñoù laø ñaõ böôùc vaøo ñòa vò Hieàn roài. Song suoát moät ngaøy moät ñeâm ñeán hai möôi boán giôø maø chæ ñöôïc moät giôø khoâng voïng töôûng, ñoù môùi ñöôïc moät phaàn nhoû xíu trong thôøi gian moät ngaøy moät ñeâm; neáu chuùng ta theâm hai giôø roài ñeán boán giôø khoâng voïng töôûng… thì choã khoâng voïng töôûng ñoù laø phaùp voâ vi baát sanh baát dieät. Neáu chuùng ta ñöôïc moät ngaøy khoâng voïng töôûng, saùnh vôùi ngöôøi ñöôïc möôøi ngaøy khoâng voïng töôûng thì ngöôøi ñöôïc möôøi ngaøy ñoù tieán boä hôn mình, mình ñöôïc moät naêm khoâng voïng töôûng maø ngöôøi ñöôïc möôøi naêm khoâng voïng töôûng thì ngöôøi ñoù cao hôn mình. Vì vaäy khi noùi cao thaáp laø caên cöù treân phaùp voâ vi mình soáng ñöôïc troïn veïn hay ñöôïc töøng phaàn.

Thaäp tín laø môùi tin ñöôïc mình coù caùi baát sanh baát dieät thoâi, Thaäp truï, Thaäp haïnh, Thaäp hoài höôùng laø môùi ñöôïc loùe thaáy, ñeán Thaäp ñòa môùi ñöôïc töøng phaàn roõ raøng. Theá neân noùi sai bieät nhau laø caên cöù treân phaùp voâ vi, chôù khoâng phaûi caên cöù treân caùi gì beân ngoaøi, khoâng phaûi vò Thaày thoï kyù cho ngöôøi naøy chöùng caùi gì, ngöôøi kia chöùng caùi gì v. v… Maø chính treân phaùp voâ vi baát sanh baát dieät, ai soáng ñöôïc vôùi caùi ñoù nhieàu laø cao, ai soáng ñöôïc vôùi caùi ñoù ít laø thaáp. Coøn chöa soáng ñöôïc vôùi caùi ñoù laø phaøm phu. Hieåu nhö vaäy, chuùng ta thaáy ngöôøi tu sôû dó khaùc hôn ngöôøi theá gian laø ôû choã ñoù. Quí vò thöû kieåm laïi neáu mình bieát tu chuùt ít thì coù khaùc hôn ngöôøi theá gian khoâng? Ngöôøi theá gian cöù tha hoà nghó, caû ñeán khi nguû, naèm xuoáng cuõng chöa chòu nguû, vaãn nghó heát chuyeän naøy ñeán vieäc kia, chöøng naøo nguû queân môùi thoâi. Coøn chuùng ta vöøa khôûi nghó laø ñaõ raày noù roài. Ñaáy laø choã khaùc nhau. Mình raày laàn laàn noù cuõng giaûm bôùt, ñeán bao giôø mình vöøa nhìn noù lieàn maát nhö traâu thuaàn thuïc, roài töø töø cho ñeán heát nghó, luùc ñoù mình môùi soáng vôùi caùi chaân thaät. Söï thaät caùi nghó khoâng phaûi laø mình. Khi khoâng nghó mình vaãn hieän tieàn chôù khoâng coù maát, neáu caùi nghó laø mình thì heát nghó mình maát phaûi khoâng? Khoâng phaûi, heát nghó mình vaãn hieän tieàn, mình vaãn sôø sôø, tai vaãn nghe, maét vaãn thaáy. Theá neân khi naøo heát nghó thì luùc ñoù phaùp voâ vi hieän tieàn. Phaùp voâ vi coøn goïi laø phaùp thaân hay laø chaân taâm. Sôû dó chuùng ta sai bieät nhau treân phöông dieän tu haønh laø sai bieät ôû ñieåm ñoù, chôù ñöøng tính naêm tu, nhö toâi tu möôøi naêm, ngöôøi kia tu baûy naêm, vaäy ngöôøi ñoù thua toâi ba naêm hay laø ngöôøi khaùc môùi tu hai naêm, thua toâi ñeán taùm naêm v. v… Ngay nôi phaùp voâ vi ñoù, chuùng ta ñöôïc saâu hoaëc ñöôïc caïn môùi laø khaùc nhau.

? 

ÑOAÏN 8

AÂM:

Y PHAÙP XUAÁT SANH.

- Tu-boà-ñeà, ö yù vaân haø? Nhöôïc nhaân maõn tam thieân ñaïi thieân theá giôùi thaát baûo, dó duïng boá thí, thò nhaân sôû ñaéc phöôùc ñöùc, ninh vi ña phuû?

Tu-boà-ñeà ngoân: Thaäm ña, Theá Toân! Haø dó coá? Thò phöôùc ñöùc töùc phi phöôùc ñöùc taùnh, thò coá Nhö Lai thuyeát phöôùc ñöùc ña.

- Nhöôïc phuïc höõu nhaân ö thöû kinh trung thoï trì naõi chí töù cuù keä ñaúng, vò tha nhaân thuyeát, kyø phöôùuøc thaéng bæ. Haø dó coá? Tu-boà- ñeà, nhaát thieát chö Phaät caäp chö Phaät A-naäu-ña-la tam-mieäu tam-boà-ñeà phaùp, giai tuøng thöû kinh xuaát. Tu-boà-ñeà, sôû vò Phaät phaùp giaû töùc phi Phaät phaùp.

DÒCH:

Y NÔI CHAÙNH PHAÙP MAØ SANH RA TAÁT CAÛ QUAÛ VÒ.

- Naøy Tu-boà-ñeà, yù oâng nghó sao? Neáu coù ngöôøi duøng baûy baùu ñaày caû tam thieân ñaïi thieân theá giôùi ñeå boá thí, ngöôøi aáy ñöôïc phöôùc ñöùc thaät nhieàu chaêng?

Tu-boà-ñeà thöa: Baïch Theá Toân raát nhieàu! Vì côù sao? Vì phöôùc ñöùc aáy töùc chaúng phaûi laø taùnh phöôùc ñöùc, theá neân Nhö Lai noùi phöôùc ñöùc nhieàu.

- Neáu laïi coù ngöôøi ôû trong kinh naøy, thoï trì cho ñeán boán caâu keä v. v… vì ngöôøi khaùc giaûng noùi thì phöôùc ñöùc naøy coøn hôn phöôùc ñöùc cuûa ngöôøi kia. Vì côù sao? Naøy Tu-boà-ñeà, taát caû chö Phaät vaø phaùp Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc cuûa chö Phaät ñeàu töø nôi kinh naøy ra. Naøy Tu-boà-ñeà, noùi laø Phaät phaùp ñoù töùc chaúng phaûi Phaät phaùp.

GIAÛNG:

Quí vò nghe giaûi nghóa ñoaïn naøy coù deã hieåu khoâng? Ñöùc Phaät noùi raèng: Giaû söû coù ngöôøi ñem baûy baùu (vaøng, baïc, löu ly, pha leâ, xa cöø, xích chaâu, maõ naõo) ñaày daãy caû tam thieân ñaïi thieân theá giôùi ra boá thí. Tam thieân ñaïi thieân theá giôùi quaù roäng ñoái vôùi chuùng ta, giaû söû ñem baûy baùu ñaày daãy caû theá giôùi cuûa chuùng ta ra boá thí thì quí vò nghó phöôùc nhieàu ít? Thaät tình laø phöôùc raát nhieàu. Cho neân ngaøi Tu-boà-ñeà thöa: Baïch Theá Toân phöôùc raát nhieàu. Nhöng khi noùi phöôùc raát nhieàu ngaøi Tu-boà-ñeà sôï chuùng ta hieåu laàm Ngaøi thaáy phöôùc ñöùc laø moät vieäc coù thaät cho neân Ngaøi noùi: Phöôùc ñöùc aáy khoâng phaûi taùnh phöôùc ñöùc theá neân noùi laø phöôùc ñöùc nhieàu. Bôûi vì theo tinh thaàn kinh Kim Cang luùc naøo ñöùc Phaät cuõng chæ cho chuùng ta thaáy raèng taát caû phaùp ôû theá gian, töø nhöõng hình töôùng ñeán taâm töôûng danh ngoân ñeàu laø phaùp nhaân duyeân, maø ñaõ laø nhaân duyeân hoøa hôïp thì khoâng coù töï taùnh, töùc laø chuùng khoâng coù caùi taùnh thaät. Quí vò nhôù phaøm nhöõng gì do nhaân duyeân hoøa hôïp thì töï baûn taùnh noù khoâng coù thaät, neáu coù thaät thì ñaâu do duyeân hoøa hôïp. Ñaõ laø hoøa hôïp thì ngay baûn taùnh noù khoâng thaät, phaûi do caùi naøy caùi kia hôïp laïi thaønh, neáu coù caùi thaät thì khoâng ñôïi duyeân hôïp. Theá neân ngaøi Tu-boà-ñeà sôï chuùng ta hieåu laàm laø phöôùc ñöùc coù töï taùnh thaät neân Ngaøi noùi tieáp: Phöôùc ñöùc aáy töùc khoâng phaûi taùnh phöôùc ñöùc neân noùi phöôùc ñöùc nhieàu. Noù khoâng coù taùnh coá ñònh vì vaäy maø noùi nhieàu. Noùi nhieàu laø moät loái noùi tuøy theo taâm nieäm, tuøy theo sôû chaáp cuûa chuùng sanh, chôù khoâng phaûi noù coù taùnh thaät. Ñöùc Phaät ñöa thí duï tröôùc, tieáp theo Ngaøi môùi so saùnh vôùi phaùp. Neáu coù ngöôøi ñem baûy baùu, chuùng ta chæ noùi moät thöù baùu taàm thöôøng laø vaøng thoâi, giaû söû coù ngöôøi ñem vaøng ñaày chuøa naøy ra boá thí, quí vò nghó phöôùc ñöùc nhieàu ít? Maáy möôi kieáp mình laøm chöa ñuû vaøng chöùa ñaày chuøa naøy, neáu ñem bao nhieâu ñoù ra boá thí thì phöôùc cuõng quaù nhieàu roài, huoáng nöõa laø ñaày daãy caû quaû ñòa caàu. Song thöû hoûi chöøng bao nhieâu kieáp chuùng ta laøm ñöôïc soá vaøng ñaày daãy caû quaû ñòa caàu? Moät ñôøi mình, neáu may maén laøm ñaâu ñöôïc ñoù thì cuõng chæ coù theå laøm ñöôïc chöøng vaøi traêm löôïng, töùc khoaûng chöøng moät gioû xaùch. Laøm ñaâu ñöôïc ñoù trong moät ñôøi maø chæ ñöôïc chöøng moät gioû xaùch thì bao nhieâu ñôøi môùi ñöôïc moät laøng, roài bao nhieâu ñôøi môùi ñaày caû moät nöôùc, bao nhieâu ñôøi môùi ñaày ñöôïc caû theá giôùi? Neáu tính soá vaøng ñaày caû tam thieân ñaïi thieân theá giôùi thì ít ra phaûi caû trieäu trieäu kieáp môùi coù theå coù ñöôïc. Caû trieäu trieäu kieáp khoå coâng nhoïc nhaèn maø gom laïi ñem boá thí heát thì chuùng ta töôûng töôïng phöôùc ñöùc nhieàu ít? Khoâng theå tính noåi. Baáy giôø ñöùc Phaät môùi so saùnh: Neáu coù ngöôøi ôû trong kinh naøy thoï trì cho ñeán boán caâu keä v. v…, vì ngöôøi khaùc noùi thì phöôùc cuûa ngöôøi thoï trì boán caâu keä naøy coøn hôn phöôùc cuûa ngöôøi boá thí baûy baùu kia. Quí vò tin noåi khoâng? Ñoù laø ñieàu thaät hy höõu, thaät khoù tin maø tin ñöôïc laø chuyeän phi thöôøng. Vaäy maø toâi tin, chuyeän khoù tin maø tin ñöôïc môùi laø laï. Nhö toâi thöôøng ví duï moãi saùng chuùng ta thaáy nhöõng haït söông ñoïng ôû ñuoâi nhöõng laù caây, khi maët trôøi leân nhöõng haït söông ñoù loùng laùnh gioáng nhö nhöõng haït kim cöông, nhöõng haït kim cöông ñem ra ngoaøi aùnh naéng cuõng loùng laùnh nhö theá. Nhöng coù ngöôøi ñöôïc haït kim cöông chöøng baèng ngoùn tay caùi, coù ngöôøi noùi: AØ haït kim cöông cuûa chò loùng laùnh nhö nhöõng haït söông treân laù caây, chuùng toâi xin ñoåi haït kim cöông naøy baèng moät trieäu haït söông loùng laùnh ñoù. Thöû hoûi quí vò chòu khoâng? Khoâng chòu. Möôøi trieäu haït söông, moät tyû trieäu haït söông ñöôïc khoâng? Vaãn khoâng ñoàng yù. Khaép caû theá giôùi coù bao nhieâu haït söông toâi hoát heát ñem ñoåi haït kim cöông, quí vò ñoàng yù khoâng? Dó nhieân laø khoâng. Taïi sao? Bôûi kim cöông laø thaät, haït söông laø giaû, bôûi giaû cho neân bao nhieâu cuõng khoâng ñoåi ñöôïc caùi thaät.

Treân nhaân gian naøy, khi ngöôøi ta quan nieäm vaøng laø quí thì vaøng laø quí, neáu ngöôøi ta cho raèng vaøng khoâng quí thì vaøng heát quí. Nhö vaäy caùi quí ñoù chæ laø do quan nieäm cuûa con ngöôøi, chôù khoâng phaûi noù thaät quí. Noù laø caùi giaû taïm do con ngöôøi ñaët ra.

Trì ñaây ñöøng hieåu laø ñoïc. Thí duï nhö cöù ñoïc: Phaøm sôû höõu töôùng giai thò hö voïng, nhöôïc kieán chö töôùng phi töôùng töùc kieán Nhö Lai, ñoïc maõi nhö vaäy coù phaûi laø trì chöa? Ñöøng hieåu chöõ trì theo nghóa quaù taàm thöôøng ñoù. Trì laø thoï trì, thoï laø nhaän, trì laø giöõ. Chuùng ta nhaän hieåu ñöôïc kinh Kim Cang vaø soáng ñöôïc vôùi noù goïi laø trì; thoï trì laø soáng ñöôïc vôùi trí tueä Baùt-nhaõ, maø trí tueä Baùt-nhaõ laø caùi chaân thaät muoân ñôøi muoân kieáp khoâng bao giôø hoaïi. Song ñoái vôùi ñöùc Phaät, Ngaøi thaáy noù thaät, coøn ñoái vôùi chuùng ta, vì chöa thaáy neân khoù hieåu, khoù tin. Nhö vaäy trí tueä Baùt-nhaõ laø caùi thaät, taát caû vaøng baïc cuûa baùu theá gian laø caùi giaû, vaäy phaûi ñem bao nhieâu caùi giaû ñeå chuùng ta ñoàng yù ñoåi moät caùi thaät? Cuõng nhö phaûi ñem bao nhieâu haït söông loùng laùnh ñeå chuùng ta nhaän ñoåi moät haït kim cöông? Chaéc chaén khoâng bao giôø chuùng ta ñoàng yù. Caùi giaû duø nhieàu theá maáy cuõng khoâng bì ñöôïc moät caùi thaät. Cho neân khi naøo chuùng ta ngoä ñöôïc theå Kim Cang Baùt-nhaõ, chuùng ta môùi thaáy raèng taát caû theá gian khoâng caùi gì bì ñöôïc vôùi noù caû. Vì theá ñöùc Phaät baûo: Duø ñem bao nhieâu cuûa baùu theá gian boá thí, coâng ñöùc cuõng khoâng baèng trì boán caâu Kim Cang. Thoï trì nghóa laø soáng ñöôïc vôùi caùi chaân thaät ñoù thì muoân trieäu caùi giaû cuõng khoâng bì kòp. Laïi vì ngöôøi khaùc noùi, chæ cho ngöôøi bieát vaø soáng ñöôïc thì ñoù laø phöôùc ñöùc khoâng coù gì bì kòp.

Keá ñeán, ñöùc Phaät baûo: Naøy Tu-boà-ñeà, taát caû chö Phaät vaø phaùp Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc cuûa chö Phaät ñeàu töø kinh naøy maø ra. Caâu naøy quí vò laøm sao hieåu? Nhö vaäy seõ coù ngöôøi hoûi: Phaät noùi kinh Kim Cang maø taïi sao kinh Kim Cang laïi noùi raèng chö Phaät ñeàu töø kinh naøy ra? Vaäy kinh naøy sanh ra Phaät hay Phaät sanh ra kinh naøy? Do ñoù coù moät nghi vaán laø: Kinh coù tröôùc hay Phaät coù tröôùc? Neáu kinh naøy sanh ra chö Phaät thì kinh coù tröôùc. Nhöng maø ai noùi kinh? Phaät noùi kinh laø Phaät coù tröôùc. Taïi sao noùi chö Phaät vaø phaùp Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc cuûa chö Phaät ñeàu töø kinh naøy ra? Nhö theá töùc laø kinh naøy coù tröôùc. Neáu chuùng ta hieåu kinh naøy theo nghóa vaên töï thì khoâng bao giôø hieåu noåi. Coù moät vò hoûi moät thieàn sö: Phaùp coù tröôùc hay Phaät coù tröôùc? Thieàn sö traû lôøi: Noùi thì Phaät tröôùc phaùp sau, nghe thì phaùp tröôùc Phaät sau. Caâu traû lôøi ñoù quí vò hieåu khoâng? Noùi thì Phaät tröôùc phaùp sau, taïi sao? Bôûi vì noùi thì ñöùc Phaät ngoä ñaïo roài Ngaøi môùi noùi ñöôïc kinh, töùc laø Phaät tröôùc phaùp sau. Coøn nghe thì phaùp tröôùc Phaät sau, quí vò laø ngöôøi chöa ngoä cho neân nghe kinh roài môùi ngoä, sau môùi thaønh Phaät, vaäy laø phaùp tröôùc Phaät sau.

ÔÛ ñaây noùi kinh naøy laø meï taát caû chö Phaät vaø caû phaùp Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Trí tueä Kim Cang Baùt-nhaõ laø trí tueä baát sanh baát dieät. Trí tueä ñoù ai cuõng saün coù, neáu queân noù laø chuùng sanh, ngoä ñöôïc noù thì thaønh Phaät. Nhaân ngoä trí tueä ñoù maø thaønh Phaät thì chính trí tueä ñoù sanh ra Phaät, nhaân trí tueä ñoù dieãn ñaït cho ngöôøi ta hieåu, laø phaùp. Nhö vaäy laø töø trí tueä ñoù sanh ra phaùp Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Theá neân noùi "Kinh naøy" khoâng coù nghóa ñôn giaûn laø bao nhieâu chöõ, bao nhieâu tôø maø laø chæ thaúng trí tueä Baùt-nhaõ chaân thaät. Vì kinh naøy noùi veà trí tueä Baùt-nhaõ chaân thaät neân trí tueä ñoù töùc laø kinh naøy. Hieåu nhö theá môùi goïi laø hieåu. Trì boán caâu keä cuûa kinh naøy laø trì ngay tinh thaàn cuûa kinh chôù khoâng phaûi trì vaên töï cuûa kinh. Coù nhieàu ngöôøi noùi kinh naøy phöôùc lôùn quaù, neân ngaøy naøo cuõng ñoïc boán caâu keä roài töï haøo raèng toâi coù phöôùc ñöùc voâ löôïng voâ bieân, nhö vaäy ñuùng chöa? Ñoù laø chuùng ta chaáp töôùng chôù chöa ñuùng ñöôïc tinh thaàn coâng ñöùc. Theá neân ôû ñaây noùi kinh naøy ñeå chæ cho trí tueä Baùt-nhaõ baát sanh baát dieät, laø meï cuûa chö Phaät, laø meï cuûa taát caû kinh.

Ñöùc Phaät laïi baûo ngaøi Tu-boà-ñeà: Noùi Phaät phaùp töùc khoâng phaûi Phaät phaùp. Vì chuùng ta nghe noùi Phaät phaùp roài chaáp thaät Phaät phaùp, neân Phaät lieàn baùc khoâng phaûi Phaät phaùp. Taïi sao? Vöøa coù ngoân töø Phaät phaùp thì ngoân töø ñoù cuõng laø töôùng duyeân hôïp. Theå cuûa danh töø Phaät phaùp laø khoâng thaät, nhöng tuøy theo chuùng sanh meâ, goïi ñoù laø Phaät phaùp ñeå caûnh tænh hoï. Baûn chaát cuûa Phaät phaùp khoâng thaät neân noùi khoâng phaûi Phaät phaùp, vì tuøy chuùng sanh neân goïi laø Phaät phaùp.

? 

ÑOAÏN 9

AÂM:

NHAÁT TÖÔÙNG VOÂ TÖÔÙNG.

- Tu-boà-ñeà, ö yù vaân haø? Tu-ñaø-hoaøn naêng taùc thò nieäm ngaõ ñaéc Tu-ñaø-hoaøn quaû phuû? Tu-boà-ñeà ngoân: Phaát daõ Theá Toân! Haø dó coá? Tu-ñaø-hoaøn danh vi Nhaäp löu nhi voâ sôû nhaäp, baát nhaäp saéc, thanh, höông, vò, xuùc, phaùp, thò danh Tu-ñaø-hoaøn.

- Tu-boà-ñeà, ö yù vaân haø? Tö-ñaø-haøm naêng taùc thò nieäm: Ngaõ ñaéc Tö-ñaø-haøm quaû phuû? Tu-boà-ñeà ngoân: Phaát daõ Theá Toân! Haø dó coá? Tö-ñaø-haøm danh Nhaát vaõng lai nhi thaät voâ vaõng lai, thò danh Tö-ñaø-haøm.

- Tu-boà-ñeà, ö yù vaân haø? A-na-haøm naêng taùc thò nieäm: Ngaõ ñaéc A-na-haøm quaû phuû? Tu-boà-ñeà ngoân: Phaát daõ Theá Toân! Haø dó coá? A-na-haøm danh vi Baát lai, nhi thaät voâ baát lai, thò coá danh A-na-haøm.

- Tu-boà-ñeà, ö yù vaân haø? A-la-haùn naêng taùc thò nieäm: Ngaõ ñaéc A-la-haùn ñaïo phuû? Tu-boà-ñeà ngoân: Phaát daõ Theá Toân! Haø dó coá? Thaät voâ höõu phaùp danh A-la-haùn. Theá Toân! Nhöôïc A-la-haùn taùc thò nieäm: Ngaõ ñaéc A-la-haùn ñaïo, töùc vi tröôùc ngaõ, nhaân, chuùng sanh, thoï giaû. Theá Toân! Phaät thuyeát ngaõ ñaéc Voâ traùnh tam-muoäi, nhaân trung toái vi ñeä nhaát, thò ñeä nhaát ly duïc A-la-haùn. Theá Toân! Ngaõ baát taùc thò nieäm: Ngaõ thò ly duïc A-la-haùn. Theá Toân! Ngaõ nhöôïc taùc thò nieäm: Ngaõ ñaéc A-la-haùn ñaïo, Theá Toân taéc baát thuyeát Tu-boà-ñeà thò nhaïo A-lan-na haïnh giaû. Dó Tu-boà-ñeà thaät voâ sôû haønh, nhi danh Tu-boà-ñeà thò nhaïo A-lan-na haïnh.

DÒCH:

MOÄT TÖÔÙNG KHOÂNG TÖÔÙNG.

- Naøy Tu-boà-ñeà, yù oâng nghó sao? Tu-ñaø-hoaøn hay khôûi nghó theá naøy: Ta ñöôïc quaû Tu-ñaø-hoaøn chaêng? Tu-boà-ñeà thöa: Baïch Theá Toân, khoâng vaäy! Vì côù sao? Tu-ñaø-hoaøn goïi laø Nhaäp löu maø khoâng coù choã nhaäp, chaúng nhaäp saéc, thanh, höông, vò, xuùc, phaùp, aáy goïi laø Tu-ñaø-hoaøn.

- Tu-boà-ñeà, yù oâng nghó sao? Tö-ñaø-haøm hay khôûi nghó theá naøy: Ta ñöôïc quaû Tö-ñaø-haøm chaêng? Tu-boà-ñeà thöa: Baïch Theá Toân, khoâng vaäy! Vì côù sao? Vì Tö-ñaø-haøm teân laø Nhaát vaõng lai maø thaät khoâng coù vaõng lai, aáy goïi laø Tö-ñaø-haøm.

- Tu-boà-ñeà, yù oâng nghó sao? A-na-haøm hay khôûi nghó theá naøy: Ta ñöôïc quaû A-na-haøm chaêng? Tu-boà-ñeà thöa: Baïch Theá Toân, khoâng vaäy! Vì côù sao? A-na-haøm teân laø Baát lai maø thaät khoâng coù baát lai, theá neân teân A-na-haøm.

- Tu-boà-ñeà, yù oâng nghó sao? A-la-haùn hay khôûi nghó theá naøy: Ta ñöôïc ñaïo A-la-haùn chaêng? Tu-boà-ñeà thöa: Baïch Theá Toân, khoâng vaäy! Vì côù sao? Thaät khoâng coù phaùp teân laø A-la-haùn. Baïch Theá Toân neáu A-la-haùn khôûi nghó theá naøy: Ta ñöôïc ñaïo A-la-haùn töùc laø coøn chaáp ngaõ nhaân chuùng sanh thoï giaû. Baïch Theá Toân! Phaät noùi con ñöôïc Voâ traùnh tam-muoäi laø baäc ñeä nhaát trong soá ngöôøi ñoù, laø A-la-haùn ly duïc ñeä nhaát. Baïch Theá Toân! Con khoâng khôûi nghó con laø ly duïc A-la-haùn. Baïch Theá Toân! Neáu con khôûi nghó: Con ñöôïc ñaïo A-la-haùn, Theá Toân aét chaúng noùi Tu-boà-ñeà laø ngöôøi öa haïnh A-lan-na. Do Tu-boà-ñeà thaät khoâng coù sôû haønh neân goïi laø Tu-boà-ñeà öa haïnh A-lan-na.

GIAÛNG:

Tröôùc noùi veà boán quaû Thanh vaên, ñoù laø Tu-ñaø-hoaøn, Tö-ñaø-haøm, A-na-haøm, A-la-haùn. Ngöôøi tu Phaät, tu theo Thanh vaên thöøa, chuùng ta thöôøng goïi laø Tieåu thöøa, thì chöùng boán quaû, quaû thöù nhaát laø Tu-ñaø-hoaøn, quaû thöù hai laø Tö-ñaø-haøm, quaû thöù ba laø A-na-haøm, quaû thöù tö laø A-la-haùn.

Quaû thöù nhaát laø Tu-ñaø-hoaøn, Trung Hoa dòch ra hai nghóa. Nghóa thöù nhaát laø Thaát lai. Thaát laø baûy, lai laø trôû laïi. Tu-ñaø-hoaøn laø nhöõng vò coù chöùng quaû nhöng vaãn coøn trôû laïi traàn gian baûy phen nöõa môùi chöùng A-la-haùn, môùi khoâng coøn sanh töû. Nghóa thöù hai laø Nhaäp löu, nhaäp laø vaøo, löu laø doøng, nghóa laø vaøo ñöôïc doøng Thaùnh. Ngöôøi tu chöùng quaû Tu-ñaø-hoaøn, tuy coøn sanh töû song nhaát ñònh khoâng lui suït, töø ñoù tieán vaøo doøng Thaùnh ñeán troïn veïn thaønh A-la-haùn. Theá neân coá ñònh laø baûy phen trôû laïi roài chöùng A-la-haùn, trong baûy phen ñoù daàu ai laøm gì cuõng khoâng lui suït cho neân goïi laø vaøo doøng Thaùnh.

Quaû thöù hai laø Tö-ñaø-haøm, Trung Hoa dòch laø Nhaát lai. Nhaát laø moät, lai laø laïi. Nhöõng vò naøy chæ coøn moät phen trôû laïi nhaân gian roài chöùng quaû A-la- haùn neân goïi laø Nhaát lai.

Quaû thöù ba laø A-na-haøm, Trung Hoa dòch laø Baát lai. Baát laø chaúng, lai laø laïi. Nhöõng vò chöùng A-na-haøm chæ coøn moät phen sanh leân coõi Nguõ A-na-haøm Thieân, leân coõi trôøi ñoù roài chöùng A-la-haùn, nhaäp Nieát-baøn chôù khoâng trôû laïi traàn gian nöõa neân goïi laø Baáaât lai.

Ñeán quaû thöù tö laø A-la-haùn. A-la-haùn dòch nghóa laø Voâ sanh. Vò naøy khoâng coøn sanh töû nöõa, ñoù laø vieân maõn trong boán quaû Thanh vaên.

Ñaây laø kinh Ñaïi thöøa, vaäy taïi sao ñöùc Phaät laïi laáy boán quaû Thanh vaên ñeå ñoái chieáu? Ñoù laø yù noùi raèng duø cho trong boán quaû Thanh vaên nhöng tinh thaàn Ñaïi thöøa vaãn hôïp, vaãn khoâng khaùc. Tu-ñaø-hoaøn khoâng khôûi nghó: Ta ñöôïc quaû Tu-ñaø-hoaøn, neáu khôûi nghó coù quaû Tu-ñaø-hoaøn thì khoâng goïi laø Tu-ñaø-hoaøn nöõa. Taïi sao Tu-ñaø-hoaøn goïi laø Nhaäp löu maø thaät khoâng coù sôû nhaäp, töùc laø khoâng coù choã nhaäp? Khoâng choã nhaäp nghóa laø sao? Töùc laø khoâng keït vaøo saéc, thanh, höông, vò, xuùc, phaùp. Nhö Luïc toå khoâng dính vaøo saùu traàn neân Ngaøi thaáy ñöôïc choã öng voâ sôû truï nhi sanh kyø taâm. Ngaøi ngoä ñaïo töùc laø ngaøi Nhaäp löu roài. Vì vaäy neân Ngaøi thoát leân: AØ, mình coù moät caùi maø töø tröôùc ñeán nay chöa töøng thaáy, ñaày ñuû, thanh tònh, chöa töøng sanh dieät v. v… Ñoù laø Nhaäp löu maø thaät khoâng coù choã naøo ñeå nhaäp, thaáy roõ khoâng dính vôùi saùu traàn maø hieän coù caùi chaân thaät, ñoù goïi laø Tu-ñaø-hoaøn, laø böôùc vaøo doøng Thaùnh.

Ñeán quaû Tö-ñaø-haøm, cuõng goïi laø Nhaát lai. Nhaát lai maø thaät khoâng coù vaõng lai. Ñeán quaû naøy laø coøn moät phen qua laïi, nghóa laø coøn sanh ra treân theá gian moät laàn nöõa, nhö vaäy töùc coù ñeán, coù ñi, nhöng söï thaät ôû ñaây khoâng coù ñeán coù ñi môùi goïi laø Tö-ñaø-haøm. Taïi sao? Vì treân choã chaân thaät baát sanh baát dieät khoâng coù ñeán coù ñi, coøn thaáy coù ñeán coù ñi laø chöa nhaäp ñöôïc trong ñoù. Theá neân noùi raèng neáu coøn thaáy coù ñeán coù ñi thì chöa phaûi laø Tö-ñaø-haøm. Thaät khoâng coù ñeán, ñi töùc laø an truï, khoâng coøn qua laïi nöõa, ñoù môùi laø Tö-ñaø-haøm.

A-na-haøm töùc laø Baát lai, nhöõng vò naøy cuõng khoâng khôûi nghó ta ñöôïc quaû A-na-haøm. Taïi sao? A-na-haøm laø chaúng laïi, song thaät khoâng coù caùi chaúng laïi. Coù ñi môùi noùi coù laïi, maø Nhö Lai laø voâ sôû tuøng lai dieäc voâ sôû khöù coá danh Nhö Lai, nghóa laø Nhö Lai khoâng töø ñaâu ñeán cuõng khoâng ñi ñaâu neân goïi laø Nhö Lai. ÔÛ ñaây tuy noùi boán quaû Thanh vaên nhöng söï thaät ñeàu nhaèm chæ caùi theå chaân thaät Nhö Lai. Treân caùi theå chaân thaät Nhö Lai ñoù, ngöôøi naøo coøn khôûi nieäm chaáp thì khoâng theå ñaït ñöôïc. Theá neân Tu-ñaø-hoaøn do buoâng xaû saùu traàn môùi nhaäp ñöôïc theå Nhö Lai ñoù, ñeán Tö-ñaø-haøm do an truï ñöôïc trong ñoù, khoâng vaõng lai, ñeán ñaây ñaõ an truï roài thì ñaâu coøn qua laïi, neáu coøn qua laïi thì chöa phaûi an truï; ñeán quaû A-na-haøm noùi laø Baát lai maø söï thaät khoâng phaûi Baát lai, aáy môùi goïi laø A-na-haøm.

Ñeán quaû cuoái cuøng laø A-la-haùn. A-la-haùn coù khôûi nghó mình chöùng A-la-haùn khoâng? Ngaøi Tu-boà-ñeà noùi khoâng. Vì côù sao? Vì thaät khoâng coù phaùp teân A-la-haùn… Taïi sao? Trong kinh thöôøng noùi ñeán A-la-haùn maø ôû ñaây noùi khoâng coù phaùp teân A-la-haùn? Chuùng ta möôïn vieäc theá gian ñeå hieåu qua nghóa Phaät phaùp. Nhö hieän giôø quí vò moãi ngöôøi ñöôïc mang moät caùi teân, song ngöôøi bieát teân quí vò laø thaät bieát quí vò chöa? Nhö coù ngöôøi teân laø Baïch Mai nghóa laø mai traéng, khi ngöôøi khaùc nghe teân Baïch Mai thì coù aán töôïng coâ aáy chaéc traéng laém, khoâng ngôø ngöôøi teân Baïch Mai laïi ñen. Vaäy quí vò nghó theá naøo? Teân chöa haún thaät laø ngöôøi phaûi khoâng? Chaúng qua laø giaû danh do cha meï hoaëc Thaày Toå ñaët cho, theá neân nghe teân, bieát teân chöa phaûi laø bieát ngöôøi, gaëp ngöôøi, thaáy ñöôïc ngöôøi môùi goïi laø bieát ngöôøi. Teân chæ laø giaû danh beân ngoaøi, ñaâu phaûi laø baûn chaát cuûa ngöôøi ñoù. Trong Phaät phaùp cuõng vaäy, A-la-haùn laø chæ cho caùi baát sanh baát dieät, ngoä ñöôïc caùi baát sanh baát dieät goïi laø A-la-haùn, hay soáng ñöôïc vôùi caùi baát sanh baát dieät ñoù laø A-la-haùn. Nhö vaäy, A-la-haùn laø moät caùi teân chæ ngöôøi soáng ñöôïc vôùi caùi ñoù, teân chöa phaûi laø baûn chaát baát sanh baát dieät, vì vaäy noùi thaät khoâng coù phaùp teân A-la-haùn. Teân A-la-haùn chæ laø giaû danh coøn caùi baát sanh baát dieät ñoù khoâng coù teân. Vì theá ngaøi Tu-boà-ñeà môùi noùi: Baïch Theá Toân, neáu A-la-haùn khôûi nghó ta ñöôïc ñaïo A-la-haùn töùc laø chaáaâp ngaõ nhaân chuùng sanh thoï giaû. Quí vò thaáy caâu naøy laøm saùng nghóa treân voâ cuøng, bôûi vì A-la-haùn neáu khôûi nghó ta ñöôïc ñaïo A-la-haùn laø coøn coù ngaõ, nhaân, chuùng sanh, thoï giaû. Taïi sao? Ta ñöôïc ñaïo thì ñaïo A-la-haùn laø caùi bò ñöôïc vaø ta laø ngöôøi hay ñöôïc, nhö vaäy töùc nhieân laø coù ngaõ, maø coù ngaõ thì coù nhaân, coù chuùng sanh coù thoï giaû khoâng nghi ngôø gì nöõa. Theá neân ñeán choã ñoù Phaät khoâng thaáy mình laø ngöôøi hay ñöôïc, khoâng thaáy mình laø ngöôøi hay ñöôïc môùi laø caùi ñöôïc chaân thaät. Ñeán choã ñoù, nhaäp vaøo ñoù maø khoâng coù nieäm, khoâng nieäm thì noùi gì mình ñöôïc.

Quí vò thöû ngoài thieàn, bao giôø ñöôïc yeân tònh chöøng naêm phuùt thoâi, trong naêm phuùt yeân tònh ñoù quí vò thaáy coù caùi ngaõ naøo daáy leân khoâng? Coù nghó ñöôïc khoâng? Vöøa daáy nieäm ñöôïc laø ñaõ maát caùi an tònh voâ sanh roài. Vöøa daáy nieäm ñöôïc laø maát lieàn, ñoù laø choã khoâng daáy nieäm, neáu noùi mình ñöôïc laø ñaõ daáy nieäm töùc maát quaû A-la-haùn. Choã ñoù thaät laø teá nhò. Vì vaäy ñeán ñaây ngaøi Tu-boà-ñeà noùi theâm: Baïch Theá Toân, Phaät noùi con ñöôïc Voâ traùnh tam-muoäi, trong soá ngöôøi ñoù con laø baäc nhaát. Voâ traùnh tam-muoäi laø caùi chaùnh ñònh khoâng coøn tranh luaän. Chuùng ta hieän nay, ngoài laïi thì luoân luoân tranh luaän, tranh luaän vôùi ngöôøi naøy, ngöôøi kia… Thí duï nhö buoåi toái quí vò ngoài nieäm Phaät, hoaëc toïa thieàn, luùc ñoù quí vò coù noùi chuyeän vôùi ai khoâng? Ngoài xuoáng laø chuùng ta baét ñaàu lyù luaän vôùi ngöôøi naøy, tranh luaän vôùi ngöôøi kia, saép ñaët vieäc noï… Khi ngoài ñoù coi nhö laø ngoài thieàn, thieàn laø ñònh maø söï thaät cöù tranh luaän maõi. Khi naøo ngoài maø khoâng coøn tranh luaän nöõa goïi laø "Voâ traùnh tam-muoäi", nghóa laø ñöôïc caùi chaùnh ñònh khoâng coøn tranh luaän. Khoâng coøn tranh luaän töùc laø thanh tònh laëng leõ.

Ngaøi Tu-boà-ñeà muoán chæ raèng A-la-haùn khoâng khôûi nghó mình ñöôïc ñaïo A-la-haùn. Ngaøi laáy mình laøm baèng chöùng. Ngaøi noùi: Theá Toân khen con ôû trong soá ngöôøi tu veà chaùnh ñònh khoâng coøn daáy ñoäng ñoù, con laø baäc nhaát. Neáu con khôûi nghó con laø ngöôøi lìa duïc ñöôïc A-la-haùn, aét Theá Toân khoâng noùi con laø ngöôøi öa haïnh A-lan-na. A-lan-na cuõng goïi laø A-lan-nhaõ, töùc laø haïnh tòch tónh. Tòch laø yeân, tónh laø laëng, choã raát laø yeân laëng töùc laø choã khoâng coøn daáy ñoäng, khoâng coøn sanh dieät. Taïi sao? Vì vöøa khôûi nghó laø ñaõ ñoäng roài, ñaõ ñoäng thì ñaâu coøn öa haïnh tòch tónh nöõa. Ngaøi Tu-boà-ñeà noùi tieáp: Do Tu-boà-ñeà thaät khoâng coù sôû haønh neân goïi laø Tu-boà-ñeà öa haïnh A-lan-na. Khoâng coù sôû haønh töùc laø khoâng coù choã daáy ñoäng, neân môùi thaät laø ngöôøi öa haïnh tòch tónh.

Nhö vaäy roõ raøng trong ñoaïn naøy ñöùc Phaät chæ moät töôùng laø khoâng töôùng. Moät töôùng töùc laø moät töôùng chaân thaät voâ sanh, noù khoâng coù töôùng maïo. Vöøa coù töôùng maïo hoaëc laø thaáy mình Nhaäp löu cuõng chöa phaûi laø Tu-ñaø-hoaøn, thaáy mình Vaõng lai cuõng chöa phaûi laø Tö-ñaø-haøm, coøn thaáy mình Baát lai cuõng chöa phaûi laø A-na-haøm, coøn thaáy mình ñöôïc ñaïo A-la-haùn cuõng chöa phaûi laø A-la-haùn. Nhö vaäy choã chaân thaät ñoù khoâng coù töôùng maïo, vöøa daáy baát cöù moät nieäm naøo veà töôùng maïo ñeàu laø sai, chöa vaøo ñöôïc choã ñoù, duø cho A-la-haùn laø quaû cöùu kính cuûa Thanh vaên nhöng thaät ra cuõng phaûi ñeán choã ñoù môùi goïi laø A-la-haùn.

? 

ÑOAÏN 10

AÂM:

TRANG NGHIEÂM TÒNH ÑOÄ.

Phaät caùo Tu-boà-ñeà: Ö yù vaân haø? Nhö Lai tích taïi Nhieân Ñaêng Phaät sôû ö phaùp höõu sôû ñaéc phuû?

- Phaát daõ Theá Toân! Nhö Lai taïi Nhieân Ñaêng Phaät sôû, ö phaùp thaät voâ sôû ñaéc.

- Tu-boà-ñeà, ö yù vaân haø? Boà-taùt trang nghieâm Phaät ñoä phuû?

- Phaát daõ Theá Toân! Haø dó coá? Trang nghieâm Phaät ñoä giaû, töùc phi trang nghieâm, thò danh trang nghieâm.

- Thò coá Tu-boà-ñeà, chö Boà-taùt Ma-ha taùt öng nhö thò sanh thanh tònh taâm, baát öng truï saéc sanh taâm, baát öng truï thanh, höông, vò, xuùc, phaùp sanh taâm, öng voâ sôû truï nhi sanh kyø taâm. Tu-boà-ñeà, thí nhö höõu nhaân, thaân nhö Tu-di sôn vöông, ö yù vaân haø? Thò thaân vi ñaïi phuû? Tu-boà-ñeà ngoân: Thaäm ñaïi, Theá Toân! Haø dó coá? Phaät thuyeát phi thaân, thò danh ñaïi thaân.

DÒCH:

TRANG NGHIEÂM TÒNH ÑOÄ.

Phaät hoûi Tu-boà-ñeà: YÙ oâng nghó sao? Nhö Lai thuôû xöa ôû choã ñöùc Phaät Nhieân Ñaêng, ñoái vôùi phaùp, coù sôû ñaéc chaêng?

- Baïch Theá Toân, khoâng vaäy! Nhö Lai ôû nôi ñöùc Phaät Nhieân Ñaêng, ñoái vôùi phaùp, thaät khoâng coù sôû ñaéc.

- Tu-boà-ñeà, yù oâng nghó sao? Boà-taùt trang nghieâm coõi Phaät chaêng?

- Baïch Theá Toân, khoâng vaäy! Vì côù sao? Trang nghieâm coõi Phaät töùc khoâng phaûi trang nghieâm, aáy goïi laø trang nghieâm.

- Theá neân Tu-boà-ñeà, caùc Boà-taùt lôùn neân nhö theá maø sanh taâm thanh tònh, khoâng neân truï nôi saéc sanh taâm, khoâng neân truï thanh, höông, vò, xuùc, phaùp sanh taâm, neân khoâng coù choã truï maø sanh taâm kia. Tu-boà-ñeà, ví nhö coù ngöôøi thaân to nhö nuùi Chuùa Tu-di (Sumeru), yù oâng nghó sao? Thaân aáy laø lôùn chaêng? Tu-boà-ñeà thöa: Raát lôùn, baïch Theá Toân! Vì côù sao? Phaät noùi chaúng phaûi thaân, aáy goïi laø thaân lôùn.

GIAÛNG:

Trong ñoaïn naøy tröôùc tieân ñöùc Phaät hoûi ngaøi Tu-boà-ñeà: Thuôû xöa, ôû choã ñöùc Phaät Nhieân Ñaêng, ñöùc Phaät coù phaùp ñeå ñöôïc chaêng? Neáu chuùng ta ñoïc tieàn thaân Phaät thì thaáy trong ñoù Phaät keå thuôû xöa khi Ngaøi coøn tu Boà-taùt haïnh nôi ñöùc Phaät Nhieân Ñaêng (Dipamkara-buddha), do Ngaøi cuùng döôøng, boá thí neân ñöôïc ñöùc Phaät Nhieân Ñaêng thoï kyù sau seõ thaønh Phaät hieäu laø Thích-ca Maâu-ni (Saøkyamuni). Nhö vaäy ôû nôi ñöùc Phaät Nhieân Ñaêng, ñöùc Phaät Thích-ca ñaõ ñöôïc thoï kyù thaønh Phaät. Nhöng ngaøi Tu-boà-ñeà thöa: Khoâng, ôû choã ñöùc Phaät Nhieân Ñaêng, ñöùc Phaät thaät khoâng coù phaùp ñeå ñöôïc. Quí vò thaáy nhö laø phuû nhaän vieäc ñöùc Phaät ñaõ noùi tröôùc kia, phaûi khoâng? Nhöng khoâng phaûi. Nhö ñoaïn tröôùc noùi neáu A-la-haùn thaáy ñöôïc ñaïo A-la-haùn laø coøn töôùng ngaõ, töôùng nhaân v. v… Nhö vaäy neáu Phaät coøn thaáy coù phaùp ñeå ñöôïc thì cuõng coøn töôùng ngaõ, töôùng nhaân… maø coøn töôùng ngaõ, töôùng nhaân thì laøm sao ñöôïc thoï kyù thaønh Phaät? Theá neân ngaøi Tu-boà-ñeà xaùc ñònh raèng ñöùc Phaät ôû choã Phaät Nhieân Ñaêng thaät khoâng coù phaùp ñeå ñöôïc.

Tieáp theo ñöùc Phaät hoûi ngaøi Tu-boà-ñeà: YÙ oâng nghó sao, Boà-taùt coù trang nghieâm coõi Phaät khoâng? Ngaøi Tu-boà-ñeà thöa: Khoâng. Vì côù sao? Trang nghieâm coõi Phaät, töùc khoâng phaûi trang nghieâm, aáy goïi laø trang nghieâm. Taïi sao khoâng phaûi trang nghieâm aáy goïi laø trang nghieâm? Thöôøng trong caùc kinh Ñaïi thöøa hay noùi raèng: Ngöôøi tu Boà-taùt haïnh neân trang nghieâm coõi Phaät hay laø trang nghieâm Tònh ñoä. Muoán trang nghieâm Tònh ñoä thì coõi ñoù ôû ñaâu vaø chuùng ta laøm sao trang nghieâm? Veà coâng haïnh ñoù, trong kinh noùi: Moãi ñöùc Phaät ñeàu coù haïnh nguyeän. Ví duï ñöùc Phaät Di-ñaø (Amita) coù haïnh nguyeän Di-ñaø, ñöùc Phaät Thích-ca coù haïnh nguyeän Thích-ca, haïnh nguyeän ñoù goïi laø ñeå trang nghieâm coõi Phaät. Vò naøo nguyeän laøm haïnh nhaãn nhuïc vieân maõn thì khi tu haïnh nhaãn nhuïc trong theá gian naøy laø taïo nhaân trang nghieâm coõi Phaät cuûa vò aáy, hoaëc tu haïnh boá thí ôû coõi naøy, cuõng laø nhaân trang nghieâm coõi Phaät cuûa vò aáy veà sau. Theá neân nhöõng haïnh ñoù ñöôïc vieân maõn thì coõi Phaät trang nghieâm ñeïp ñeõ phi thöôøng. Chuùng ta tu caùi nhaân ôû ñaây toát ñeïp bao nhieâu thì coõi Phaät cuûa mình cuõng sang caû toát ñeïp baáy nhieâu. Vaäy ngay hieän taïi chuùng ta haønh nhöõng haïnh hôïp ñaïo lyù, ñoù laø chuùng ta trang nghieâm coõi Phaät. Chuùng ta thöû laáy ví duï trong theá gian: Nhö coù ngöôøi döï truø naêm naêm nöõa seõ caát moät caùi nhaø ñeïp. Khi hoï döï ñònh nhö theá thì töø ñoù veà sau hoï phaûi tích luõy tieàn, döï tröõ saét, ñaù v. v… Hoï chuaån bò nhöõng vaät lieäu toát ñaày ñuû cho ñeán ngaøy xaây nhaø, ñeán luùc aáy hoï môùi thöïc hieän ñöôïc moät caùi nhaø ñeïp. Nhö vaäy khi chuùng ta chuaån bò nhöõng vaät lieäu hoaëc tieàn baïc töùc laø chuùng ta trang nghieâm cho caùi nhaø mai sau phaûi khoâng? Traùi laïi neáu hieän taïi chuùng ta khoâng döï tröõ caùi gì heát, ñeán khi muoán caát nhaø ñeïp thì coù caát ñöôïc khoâng?

Trong Phaät phaùp cuõng vaäy, khi chö Phaät thaønh Phaät roài, coõi nöôùc caùc Ngaøi ñaày ñuû coâng ñöùc voâ löôïng voâ bieân laø vì khi tu Boà-taùt haïnh caùc Ngaøi ñaõ haønh nhöõng coâng haïnh, nhöõng phöôùc ñöùc ñeå trang nghieâm coõi nöôùc cuûa caùc Ngaøi mai sau, ñeán khi thaønh Phaät thì taát caû ñeàu vieân maõn. Nhö quí vò ñoïc kinh Di-ñaø thaáy trong kinh dieãn taû nôi coõi Cöïc laïc, caùi gì cuõng sung maõn, caùi gì cuõng toát ñeïp, ñoù laø do khi tu haïnh Boà-taùt, ñöùc Di-ñaø ñaõ nguyeän nhö theá; cho neân moãi coâng haïnh cuûa Ngaøi ñeàu höôùng veà coõi nöôùc cuûa Ngaøi sau naøy, ñeáaân khi vieân maõn coâng haïnh thì ñöôïc coõi nöôùc trang nghieâm. Ñöùc Phaät muoán khi thaønh Phaät ñöôïc coõi nöôùc trang nghieâm thì hieän taïi Ngaøi cuõng taäp nhöõng coâng haïnh nhö theá. Vaäy Boà-taùt coù trang nghieâm coõi Phaät khoâng? Nhöõng coâng haïnh luïc ñoä laø trang nghieâm chôù gì? Song ôû ñaây ngaøi Tu-boà-ñeà thöa: Baïch Theá Toân khoâng, vì côù sao? Trang nghieâm coõi Phaät töùc khoâng phaûi trang nghieâm, aáy goïi laø trang nghieâm. Bôûi vì taát caû coâng haïnh cuûa mình ñeàu laø töôùng höõu vi, maø töôùng höõu vi laø töôùng duyeân hôïp; ñaõ laø töôùng duyeân hôïp thì ñaâu phaûi laø coá ñònh, laø chaân thaät neân khoâng phaûi laø trang nghieâm, nhöng theo theá tuïc goïi ñoù laø trang nghieâm. Treân baûn chaát khoâng phaûi laø trang nghieâm vì laø töôùng duyeân hôïp, nhöng treân giaû danh ñoù laø trang nghieâm. Neáu thaáy coù trang nghieâm töùc laø chaáp haønh ñoäng ñoù thaät, töùc phi trí tueä Baùt-nhaõ. Khoâng coù trí tueä Baùt-nhaõ sao ñöôïc goïi laø Boà-taùt? Vì vaäy chuùng ta phaûi thaáy roõ thaâm yù cuûa töøng lôøi kinh, noùi trang nghieâm töùc khoâng phaûi trang nghieâm, neáu chuùng ta thaáy thaät coù trang nghieâm thì coõi Phaät cuûa mình laø coõi giaû doái roài!

Tieáp ñeán ñöùc Phaät lieàn nhaéc laïi moät yù, toâi goïi laø ñieäp khuùc, töùc laø nhaéc laïi yù khi Ngaøi giaûng veà nghóa an truï taâm ôû ñoaïn tröôùc: An truï taâm laø khoâng neân truï saéc, thanh, höông, vò, xuùc, phaùp. Ñöùc Phaät baûo: Caùc Boà-taùt lôùn neân nhö theá maø sanh taâm thanh tònh. Nhö theá laø sao? Chaúng neân truï nôi saéc, chaúng neân truï thanh, höông, vò, xuùc, phaùp sanh taâm, neân khoâng choã truï maø sanh taâm kia, töùc laø ñöøng keït vaøo saùu traàn, ñoù môùi thaät laø trang nghieâm coõi Phaät, môùi thaät laø cöùu kính cuûa haøng Boà-taùt. Neáu vöøa khôûi nieäm mình laøm vieäc naøy laø trang nghieâm coõi Phaät, mình laøm vieäc kia ñeå daønh mai sau chaúng haïn thì coøn truï vaøo saéc, thanh, höông v. v…, töùc laø chöa phaûi trang nghieâm coõi Phaät, chöa phaûi laø Boà-taùt. Theá neân caâu khoâng neân keït nôi saéc, khoâng keït nôi thanh, höông, vò, xuùc, phaùp, neân khoâng choã keït maø sanh taâm kia, töùc laø khoâng coù choã truï môùi ñuùng laø caùi taâm thanh tònh chaân thaät, baát sanh baát dieät.

Phaät daïy tieáp: Naøy Tu-boà-ñeà, nhö coù ngöôøi thaân nhö nuùi chuùa Tu-di, thaân aáy lôùn chaêng? Quí vò thaáy chæ caàn noùi veà kích thöôùc cuûa moät caây coät hay laø cuûa moät vaät gì töông ñoái hôi lôùn nhö caùi nhaø chaúng haïn thì thaân mình coù baèng moät caây coät khoâng? Chöa baèng. Thaân mình coù baèng caùi nhaø khoâng? Cuõng khoâng baèng. Thöôøng trong kinh noùi nuùi Tu-di laø ngoïn nuùi lôùn nhaát coù boán chaâu thieân haï ôû chung quanh nhö Nam Thieäm boä chaâu (Jambudvipa) - choã chuùng ta ôû - Baéc Caâu Loâ chaâu (Uttara-kuru) v. v… Vaäy nuùi Tu-di khoaûng bao lôùn? Coù ngöôøi thaân lôùn baèng nuùi chuùa Tu-di chôù khoâng phaûi nuùi Tu-di thöôøng. Giaû söû coù ngöôøi thaân baèng Nuùi Lôùn Vuõng Taøu naøy thì quí vò töôûng töôïng ngöôøi ñoù nhö theá naøo? Hoï naëng neà, hoï ñi tôùi ñaâu thì cheát thieân haï tôùi ñoù, khoâng coù ñöôøng saù naøo hoï ñi ñöôïc phaûi khoâng? Neáu baèng nuùi chuùa Tu di thì quaù söùc to khoâng theå töôûng töôïng. Khi Phaät hoûi: YÙ oâng nghó sao, thaân ñoù lôùn chaêng, ngaøi Tu-boà-ñeà lieàn thöa: Baïch Theá Toân raát lôùn. Khi noùi raát lôùn roài Ngaøi lieàn chuyeån trôû laïi: Phaät noùi khoâng phaûi thaân, aáy môùi goïi laø thaân lôùn. Taïi sao? Bôûi vì noùi thaân lôùn thì e chuùng ta töôûng laàm töôùng lôùn töôùng nhoû laø thaät, theá neân Ngaøi lieàn noùi "Khoâng phaûi thaân, aáy goïi laø thaân lôùn". Khoâng phaûi thaân nghóa laø thaân ñoù laø töôùng duyeân hôïp khoâng thaät, do nhieàu duyeân, nhieàu yeáu toá hôïp thaønh thì noùi laø lôùn, chôù söï thaät noù khoâng thaät coù, neáu chuùng ta thaáy coù thaân thaät thì noù khoâng phaûi lôùn. Ñieàu ñoù ñeå cho chuùng ta thaáy raèng taát caû nhöõng töôùng ôû theá gian duø töôùng thaân to lôùn cuõng laø töôùng duyeân hôïp hö giaû, maø ñaõ laø duyeân hôïp thì khoâng phaûi thaät lôùn, chaúng qua noùi lôùn noùi nhoû laø tuøy theo giaû danh maø noùi thoâi.

?