Khóa
Thứ Nhất
Nhân Thừa Phật Giáo
Bài
Thứ 5
Ngũ
Giới
A.-Mở
Đề
Sau khi
quy y Tam bảo phải sống đúng theo quy luật mà
Đức Phật đă chế ra, để tiến bước
trên đường Đạo. Quy luật ấy là Ngũ
Giới. Người theo đạo Nho phải sống
đúng theo Tam cương, Ngũ thường, th́ người
theo Đạo Phật cũng không thể chỉ thọ Tam
Quy mà không tŕ Ngũ Giới.
Người
đă phát tâm quy y Tam Bảo là đă bước chân
lên nấc thang giải thoát, nhưng nếu không giữ
năm giới là chỉ mới bước một nấc
đầu rồi dừng lại, không thể tiến
đến giải thoát thật sự được. Nam
Giới này không những đưa người mạnh
tiến trên
đường giài thoát, mà c̣n đem lại trật tự,
an vui, ḥa b́nh cho gia đ́nh, Quốc gia, xă hội nữa.
Ngũ giới chính là giềng mối chắc thật tạo
hạnh phúc cho cá nhân và đoàn thể, chính la ông thầy
ngăn ngừa chúng ta làm điều xằng bậy trong
thời mạc pháp. V́ thế, Đức Phật Thích Ca
đă có lời di chúc khẩn thiết sau đây trước
khi Ngài nhập Niết bàn:
-
"Sau khi ta diệt độ, các người tu hành phải
tôn kính giới luật làm thầy; dầu cho ta c̣n tại
thế để dạy dỗ cho các người mấy
ngàn đời đi nữa, ta cũng thêm điều nào
ngoài giới luật." giới luật Phật chế
ra rất nhiều, v́ cần phải áp dụng cho nhiều
hạng người tu hành: - Tỳ kheo,- Tỳ kheo ni,- Sa
di, -Sa di ni. Riêng đối với hàng Phật tử tại
gia, th́ chỉ có 5 giới mà thôi. Nhưng nếu giữ
được 5 giới ấy th́ lợi ích cho ḿnh, cho
người không xiết kể.
B.-
Chánh Đề:
I.- Định
Nghĩa : Ngũ giới là năm điều
ngăn cấm mà Phật đă chế ra, để
ngăn những tưởng niệm ác, nói năng chẳng
lành, hành động bất chính. Năm điều
răn ấy là: - Không được giết hại, -
Không được trộm cướp, - Không được
tà dâm, - Không được nói dối, - Không được
uống ruợu. Năm điều này y cứ trên tâm từ
bi, b́nh đẳng trên phương diện dứt trừ
tội lỗi cá nhân và đem lại trật tự, an
vui cho xă hội mà thành lập. Đức Phật không bắt
buộc chúng ta phải triệt để tuân theo và cũng
không hăm dọa nếu chúng ta không tuân theo th́ phải
bị Ngài trừng phạt. Sự giữ hay không giữ
giới là do chúng ta hoàn toàn tự liệu lấy. Đạo
Phật khác với các Tôn giáo khác chính là ở điểm
Đức Phật không phải là một quan ṭa tối cao
giữ quyền thưởng phạt. Một ư nghĩ, một
lời nói, một hành động tốt hay xấu chính
đă mang theo nó một mầm thưởng phạt rồi.
Đức Phật chỉ là một vị dẫn đường
rất từ bi, và rất sáng suốt. Ngài chỉ cho
chúng ta con đường nào là con đường sáng
và con đường nào là con đường nguy hiểm
không nên đi. Nhưng nếu chúng ta không theo con
đường sáng mà lại muốn đi vào con
đường nguy hiểm, th́ tất nhiên chúng ta sẽ
gặp tai họa tự nhiên, chứ Phật không tạo
ra tai họa để trừng phạt chúng ta. Ṭa án
chính là luật nhân quả. Ta làm ác th́ ta chịu quả
xấu; ta làm thiện th́ ta được qủa tốt.
Năm giới chính là năm thành tŕ ngăn chận cho
ta đừng di lạc vào đường ác, là năm hàng
rào ngăn chận cho ta khỏi rơi xuống vực sâu,
trong khi ta đi trên con đường giải thoát.
II.-
Năm Giới
1.-
Không được giết hại.
Điều ngăn cấm thứ nhứt mà Phật khuyên
chúng ta, là không được giết sanh mạng, từ
loài người cho đến loài vật. Sanh mạng là
một gía trị qúy báu, nhất là sanh mạng người;
giết hại sanh mạng kia để tô bồi cho sanh
mạng này là một điều ác, không hợp lư đạo.
Phật
giáo cấm sát sanh bỡi nhiều lư do:
a)
Tôn trọng sự công bằng. - Chúng ta coi sanh mạng
ḿnh là quư, là một của báu tuyệt đối. Nếu
ai mưu hại, là ḿnh chống trả triệt để
bảo vệ sanh mạng. Ḿnh đă biết quư trong thân
mạng ḿnh, tại sao lại muốn chà đạp sanh
mạng người? Suy rộng ra,
các loài vật cũng biết quư trọng mạng chúng.
Như một con ḅ hay một con heo sắp bị đập
đầu, thọc huyết, ta thấy sự phản kháng
mănh liệt, sự đau thương cùng cực của
chúng, bằng những tiếng kêu gào, những cái dăy dụa
thoát chết! Theo lẽ công b́nh, đ́ều ta không muốn
ai làm cho ta, th́ ta cũng đừng làm cho người khác,
hay loài khác. Phật dạy: "Ai ai cũng sợ
gươm dao, ai ai cũng sợ sự chết. Vậy nên
lấy ḷng ḿnh suy ḷng người, chớ giết! Chớ
bảo giết!".
b) Tôn
trọng Phật tánh b́nh đẳng. - Chúng ta mỗi
loài tuy thân h́nh khác nhau, mà vẫn đồng một Phật
tánh. Phật tánh đă b́nh đẳng th́ không thể
viện lư do ǵ để nói rằng Phật tánh ở
người giá trị hơn ở vật, ở giai cấp
này màu da này gía trị hơn giai cấp kia màu da kia. Sát
hại một sanh vật là sát hại Phật tánh.
c)
Nuôi dưỡng ḷng từ bi. - Ḷng từ bi của Đức
Phật xem mọi loài như con, nên Ngài không đồng
ư cho đệ tử Ngài sát hại sanh vật, bất cứ
trong trường hợp nào. Bỡi v́ đêm tâm giết
hại sanh mạng là ḷng độc ác đă cực thịnh,
tâm từ bi bị bóp chết. Nhẫn
tâm vô cớ giết một con vật, tính bạo ác
không kém giết một con người. Nhẫn tâm làm
cho kẻ khác hay vật khác phải dăy dụa, rên siết,
quằng quại trong máu đào, trong lệ nóng trước
khi trút hơi thở cuối cùng, là tự giết ḷng từ
bi của ḿnh, là bóp chết cái mầm thương yêu rất
quưbáu trong tâm hồn chúng ta. Như thế, khó mà tu hành
để thành chánh quả được. Đức Khổng
Tử có dạy: "Văn kỳ thanh bất nhẫn kiến
kỳ thực, kiến kỳ sanh bất nhẫn kiến
kỳ tử". (Nghe tiếng kêu la của con vật,
không nỡ ăn thĩt nó; thấy nó sống không đành
thấy nó chết). Như vậy người có tâm từ
bi hay ḷng nhân đều không nỡ giết hại người
hay loài vật.
d)
Tránh nhân qủa báo ứng oán thù. - Khi ta giết một
người hay một con vật th́ sự oán hận của
họ tràn trề khó dập tắt được. Họ
v́ cô thế, v́ yếu sức nên bị ta giết hại.
Trong khi ấy, họ ôm ḷng căm hận, chờ gặp
dịp báo thù, hay con cái thân nhân họ
sẽ báo thù lại. Cứ thế mỗi ngày ta đều
gieo căm hờn cho người và vật, tích lũy lâu
ngày, khối oan gia ấy to hơn sức ta, chừng
ấy ta bị nó sát hại lại. Càng tạo nghiệp
sát, càng lao ḿnh vào đau khổ. Phật dạy:
"Người thường sanh tâm sát hại, càng tăng
trưởng nghiệp khổ,, măi xoay vần trong sanh tử,
không có ngày ra khỏi" (Kinh Lăng Già).
Lợi
ích của sự không sát hại. - V́ những lư do
trên, Đức Phật cấm Phật tử không giết
haị. Không giết hại, sẽ có những điểm
lợi sau đây:
a) Về
phương diện cá nhân. - Một người không
tàn nhẫn sát nhân, hại vật, không độc ác
làm đổ máu, không lóc da, xẻ thịt, chặt
đầu, thắt cổ, th́ trong ḷng không bức rứt,
hối hận, thân tâm được nhẹ nhàng, thơ
thới, giấc ngủ được an lành, nét mặt
được hiền ḥa, trong sáng.
b) Về
phương diện xă hội. - Nếu tất cả
nhân loại trên thế giới này đều giữ
đúng giới thứ nhật của Phật dạy
đây, th́ chiến tranh sẽ không có, mà các nghiệp
sanh tử luân hồi cũng đươc giải thoát.
Cho nên Tổ xưa có dạy:
''Hết
thảy chúng sanh không nghiệp giết,
Mười phương nào có nổi đao binh.
Mỗi nhà, mỗi chốn đều tu Thiện.
Lo ǵ thiên hạ chẳng thái b́nh. ''
Hạn
chế: Vẫn biết giết hại là tạo nhân
khổ, nhưng người tại gia c̣n ăn mặn, c̣n
làm công việc kia nọ, th́ khó tránh khỏi phạm giới
sát. Ở đây không bắt buộc chúng ta phải giữ
triệt để như thế, chỉ cần giữ phần
quan trọng là không giết người, và những con vật
lớn như: Trâu, ḅ, ngựa, chó, heo, gà v.v... C̣n những
con nhỏ nếu tránh được bao nhiêu quư bấy
nhiêu. chúng ta nên đi từ từ th́ chắc ăn
hơn. Nhất là không nên giết hại sinh vật một
cách vô lư, giết để thỏa ḷng thích giết.
Trong khi giữ giới sát, ta nên đề pḥng hai đều
sau đây:
a)
Không nên để cho ác ư sanh khởi. Giết một
con vật lớn mà v́ vô ư hay tự vệ, th́ cái qủa
của nó c̣n nhẹ hơn là giết một con chuồn
chuồn với cái ác ư muốn giết cho vui tay.
b)
Nên tránh sự huân tập trong hoàn cảnh giết hại:
Những đứa bé lên 3, lên 5 ra sân gặp chuồn
chuồn, bươm bướm chụp bắt rồi ngắt
cánh, rứt đầu nếu cha mẹ thấy mà không rầy
la; đến 12,13 tuởi, chúng sắm ná, giàng thun bắn
chim, đến 20,25 tuởi, chúng đâm họng heo, giết
chó, vẫn không bị ngăn cấm th́ sau này, quen với
tánh hung bạo, trong cơn giận dữ, chúng có thể
giết người không gớm tay. Vậy chúng ta không
nên để tự do cho con cái quen cái sự giết hại
sinh vật, mà cũng không cho chúng mục kích những cảnh
chém giết ở các rạp chiếu bóng hay ở giữa
đời.
2.
- Không được trộn cướp. Ai
cũng biết trộn cướp là lấy những tài
vật thuộc quyền sở hữu của người,
mà không có sự ưng thuận , hay cưỡng ép người
ta ưng thuận bằng vơ lực hay quyền hành. Những
vật quư giá như nhà cửa, ruộng vườn, tiền
bạc, ngọc ngà... cho đến vật hèn mọn như
lá trầu, trái ớt... người ta không cho mà ḿnh tự
lấy đều là trộm cướp. Trộm cướp
có nhiều h́nh thức: Ỷ mạnh bè đảng giựt
ngang của người là ăn cướp,; cậy thế
ỷ quyền làm tiền kẻ yếu là ăn cướp;
bắt chẹt người ta trong lúc túng thiếu để
cho vay nặng lời, cầm bán gía rẻ mạt là
ăn cướp; tích trử đầu cơ để
bán giá chợ đen là ăn cướp. Dùng mưu mẹo
ŕnh rập, lén lút lấy của người là ăn trộm;
cân non, đong thiếu, trốn xâu, lậu thuế,
được của người ta mà không t́m cách trả
lại là ăn trộm. Có thể nói tóm một câu là;
Bất cứ h́nh thức nào, do ḷng tham lam lấy của
ngườibất chính đều là trộm cướp
cả. Nếu v́ nghèo nàn thiếu thốn, vợ ốm
con đau, thiếu gạo thiếu thuốc, nên phải
buộc ḷng gian xảo, th́ tội c̣n được châm
chế; chứ đă giàu có, ăn sung mặc sướng,
lên xe xuống ngựa mà c̣n lường gạt người
lấy của, cướp công, để sống một
cách vương gỉa trên mồ hôi nước mắt
của kẻ nghèo đói, th́ tội ác thật nặng
nề!
V́ lư
do ǵ Phật cấm trộm cướp? Phật cấm
trộm cướp v́ những lư do sau đây:
a)
Tôn trọng sự công bằng: Chúng ta không muốn ai
lấy của ḿnh, tại sao ḿnh lại chăm chăm
muốn đoạt của người? Quyền sở hữu
cá nhạn của ta, ta biết t6o trọng, th́ tại sao
ta lại chà đạp lên quyền sở hữu của
người? Làm nhu thế là trái lẽ công
bằng. Một xă hội mà thiếu công bằng th́
không thể tồn tại lâu dài được.
b) Tôn
trọng sự b́nh đẳng. - Mỗi người
đều có Phật tánh như nhau, tại sao ta lại
muốn làm khổ người khác để ta được
sung sướng? Tại sao ta lại muốn hưởng
nhữnh đặc ăn bất chính trong khi ta cũng chỉ
là một con người như bao nhiêu con người
khác?
c)
Nuôi dưỡng ḷng từ bi. - Một khi vô ư đánh
mất một vật ǵ hay một số tiền, ta dàu
dàu buồn khổ, ăn không ngon, ngủ không yên, tại
sao ta lại nỡ tâm lấy của người để
cho người phải khóc than, đau khổ v́ ta? Người
ta thường nói: "Tiền tài là huyết
mạch". Như vậy, kẻ cướp đoạt
của người tức là cướp đoạt
xương máu người, sát hại sinh mạng người
vậy. Chỉ những người không có ḷng thương
người, tán tận lương tâm mới làm những
việc đen tối như vậy. C̣n ta, đă là Phật
tử, đang cố gắng nuôi
dưỡng ḷng từ bi, ta không thể trộm cướp
của ai được.
d) Tránh
nghiệp báo oán thù. - Trong xă hội có tổ chức,
tôn trọng lẽ công bằng, th́ tội trộm cướp
bao giờ cũng bị trừng trị. Ăn trộm là
bị đưa ra ṭa án tiểu h́nh, ăn cướp
th́ ra ṭa án đại h́nh. Khi chưa bị bắt, kẻ
trộm cướp phải t́m trăm phương ngàn kế
để trốn tránh. sống chui rúc trong bóng tối.
Khi bị bắt, người trộm cướp phải
bi trói buộc, tra khảo, ngồi tù, nhốt khám. Phận
ḿnh đă đành cực thân khổ trí, lại làm cho
gia đ́nh ḿnh, cha mẹ, vợ con cũng buồn rầu
xấu hổ, và mất hết cả hy vọng ở tương
lai.
Nhưng
nếu luật pháp thế gian không trừng trị, th́
người trộm cướp cũng không thoát khỏi
luật nhân quả nghiệp báo. Trộm cướp của
người th́ sẽ bị người trộm cướp
lại, gây bao thù oán khổ đau. Phật dạy:
"Người tham luyến sắc tài không chịu rời
bỏ, cũng như đứa bé luyến tiếc một
chút mật trên lưỡi dao, thè lưỡi liếm, phải
bị cái họa đứt lưỡi" (Kinh Tứ Thập
Nhị Chương). Chính thế, v́ tham tiền của,
lắm người đă tự gieo ḿnh vào khám
đường, vào địa ngục. Chúng ta hăy lắng
nghe bài kệ cảnh tỉnh của vua Trần Thái Tông:
Khoét
vách xoi tường chí những đâu,
Ngàn mưu trăm kế luống tham cầu;
Của người dầu có đời nay được,
Đời khác luôn luôn kiếp ngựa trâu.
V́ những lư do trên nên Đức Phật cấm các để
tử trộm cướp.
Lợi
ích của sự không trộm cướp.
a) Về
phương diện cá nhân. - Người không gian tham
th́ đời sống hiện tại được an
ổn, không bị đ̣i hỏi, giam cầm, tù tội,
đi đâu cũng được người khác tin cậy,
giao phó cho ḿnh những địa vị quan trọng.
Người không gian tham th́ đời sau được
hưởng
phước báu giàu sang, an vui, và con cháu nhiều đời
cũng nhờ thừa hưởng âm chất của ông
bà, cha mẹ để lại mà được vinh hiển.
b) Về
phương diện đoàn thể. - Nếu một
ngày nào trong xă hội không ai có tâm gian tham, trộm cướp
th́ nhà không cần đóng cửa, của khỏi lo ǵn
giữ, vật đánh rơi không mất, thật không
c̣n ǵ sung sường hơn! Người ta khổ bỡi
không có của, nhưng kẻ
có của nhiều cũng vẫn khổ, v́ phải lo
ǵn giữ. Người không trộm cướp tức là
đă âm thầm ban cho người khác sự an ổn rồi.
Nhà Nho có câu: "Nhơn phi nghĩa bất giao, vật
phi nghĩa bất thủ", Huống chúng ta là Phật
tử lại đi trộm cướp hay sao?
3.
- Không được tà dâm. Tà dâm tức là
muốn nói về sự dâm dục phi lễ, phi pháp. Luật
dạy người xuất gia ly tục phải dứt hẳn
dâm dục, c̣n người tại gia th́ không được
tà dục. Khi vợ chồng có cưới hỏi đủ
lễ gọi là chánh; ngoài ra, lén lút lang chạ
làm việc phi pháp với người khác phái gọi là
tà. Nhưng nếu vợ chồng chính thức đi nữa,
mà nằm không phải chỗ, gần giũ nhau không chừng
mực th́ cũng thuộc về tà dâm cả. Đó là nói
về mặt thô thiển. Nói một cách vi tế hơn,
th́ phàm những sự phóng
tâm đắm sắc, nghĩ ngợi bất chánh, chơi
bời lả lơi, cũng đều thuộc về loại
tà dâm cả.
Phật
cấm tà dâm v́ những lư do sau đây:
a)
Tôn trọng sự công b́nh. - Mỗi người ai
cũng muốn gia đ́nh ḿnh êm ấm, yên vui, vợ con
ḿnh đoan chánh, th́ sao lại đi phá hại gia cang,
làm nhục nhă tông môn người, đưa vợ con
người vào con đường dâm loạn.
b) Bảo
vệ hạnh phúc gia đ́nh. - không ǵ đau khổ,
đen tối hơn, khi một gia đ́nh mà chồng hoặc
vợ có dạ riêng tư, tà vạy. Hạnh phúc đâu
c̣n, khi chồng vợ không tin nhau! Một khi gia đ́nh
lâm vào cảnh ấy, th́ con cái sẽ xấu hổ, bê
tha, côi cút, bà
con không đoái hoài đến, sự nghiệp tan tành,
làng xóm chê bai, danh giá hoen ố. Điều kiện thiết
yếu để giũ ǵn hạnh phúc gia đ́nh chính
là ḷng chung thuỷ của hai vợ chồng. Người
ta bảo: "Thuận vợ thuận chồng, tác bể
Đông cũng cạn". V́ sự tà dâm
của một trong hai người bạn đường
mà trong gia đ́nh thường xảy ra những vụ
ghen tương, căi vă, đánh đập có khi đến
gây án mạng. Có khi, để trả thù, người
ta thường thấy xảy ra cái cảnh "Ông
ăn chả, bà ăn nem". Một người chồng
để tâm ḍm ngó vợ
người, th́ chính vợ con họ cũng lăm le vạch
rào sang nhà kẻ khác rồi. Họ phá hạnh phúc gia
đ́nh ngưởi, th́ chính hạnh phúc gia đ́nh họ
cũng đă tan ră trước.
Cho nên
cấm tà dâm là một điều kiện cần thiết
để xây dựng hạnh phúc cho gia đ́nh ḿnh và
gia đ́nh người.
c) Tránh
oán thù và quả báo xấu xa. - Phật dạy:
"Người ôm ḷng ái dục cũng như kẻ cầm
đuốt đi ngược gió, quyết bị nạn
cháy tay" (Kinh Tứ Thập Nhị chương). Thật
vậy, người ta có tâm xấu xa đắm mê sắc
dục, không sớm th́ chầy quyết bị hại: nếu
không tan nhà mất nước, th́ cũng găy chân mất
mạng bỡi mũi súng, ngọn gươm. Xưa nay
những kết qủa thảm khốc đen tối do sự
đắm mê sắc dục gây ra không thiếu ǵ; chúng
ta chỉ cần dở những chồng sách lịch sử
hay chồng bao hằng ngày, sẽ thấy
nhan nhản trong mỗi trang, mỗi đoạn. Trong các sự
oán thù, không có sự oán thù nào mănh liệt bằng sự
oán thù do sự lừa dối phụ rẫy về t́nh
ái gây ra. các cuộc án mạng xảy ra hằng ngày, phần
lớn là kết qủa của tà dâm.
Lợi
ích của sự không tà dâm.V́ thế nên sự giữ
giới cấm tà dâm sẽ có những lợi ích sau
đây:
a) Về
phương diện cá nhân.
- Kinh ThậpThiện
nói:"Người thế gian không tà hạnh th́
được hưởng bốn điều lợi sau:
- Sáu căn
(tai, mắt, mũi, lưỡi, thân, ư) đều
được vẹn toàn.
- Trọn đời được người kính trọng.
- Đoạn trừ được hết cả phiền
luĩ khuấy nhiễu.
- Cuộc t́nh duyên trọn đời không ai dám xâm phạm."
b) Về
phương diện đoàn thể.
- Trong một
xă hội mà ai cũng không tà hạnh, th́ gia đ́nh
được yên vui hạnh phúc, những sự thương
lus6n bại lư sẽ tiêu tan, những cảnh thù hiềm,
ché giết sẽ không xảy ra nữa; con cái được
mạnh khẻo, nâng niu, xă hội
sẽ cường thịnh. Nói tóm lại, cơi Ta bà ô trọc,
đau khổ này sẽ biến thành thế giới thanh
tịnh, an vui.
4.
- Không được nói sai sự thật.
Nói sai sự thật có bốn cách: Nói dối, nói thêu dệt,
nói lưỡi hai chiều, nói lời hung ác.
a)
Nói dối hay nói láo, là không nói thật, chuyện có
nói không, chuyện không nói có, việc phải nói trái,
việc trái nói phải; điều nghe nói không nghe,
điều không nghe nói nghe; hoặc gỉa trước mặt
khen dồi, sau lưng chê mạc; hay là khi ưa th́ nói dịu
ngọt
thơm tho, khi ghét lại đắng cay chua chát. Tóm lại,
ư nghĩ lời nói việc làm trước sau mâu thuẫn,
trên dưới khác nhau, trong ngoài bất nhứt, đều
thuộc về nói dối cả.
b)
Nói thêu dệt, là việc ít xít cho nhiều, làm cho người
nghe nổi sân hận; là trau tria lời nói, chuốt ngót
giọng hay, lên hơi xuống giọng cho êm tai mát dạ
để cám dỗ người nghe, làm cho người
say mê đắm nhiễm; cũng có khi là nói biếm,
nói bâm, nói châm, nói chích làm cho người nghe phải
khổ sở. Tóm lại, bao nhiêu lời nói không đúng
nghĩa chân thật, thêm bớt cho đến văn
chương phù phiếm, bóng bẩy làm cho kẻ nghe phải
loạn tâm, sanh phiền năo, đều gọi là nói
thêu dệt cả.
c)
nói lưỡi hai chiều, hay nôm na hơn, là nói
"đ̣n xóc nhọn hai đầu", nghĩa là
đến chỗ này th́ nói hùa với bên này để
nói xấu bên kia, đến bên kia th́ nói hùa bên ấy
để nói xấu bên này, làm cho bạn bè đang thân
nhau trở lại chống nhau, kẻ ân, người
nghĩa chống đối, oán thù nhau.
d)
nói lời hung ác, là nói những tiếng thô tục cộc
cằn chửi rủa, làm cho người nghe phải
đau khổ, buồn rầu, sợ hăi.
V́ sao
Phật cấm nói sai sự thật? Phật cấm nói
sai sự thật v́ những lư do sau đây:
a)
Tôn trọng sự thật. - Đạo Phật là Đạo
như thật; người tu theo Đạo Phật phải
tôn trọng sự thật. Người quen với dối
trá, không thiết t́m sự thật th́ khó có thể chứng
qủa được. Chúng ta đang sống trong vọng
tưởng, công việc chính của người tu hành
là cố gắng phá tan vọng tưởng ấy để
thấy được bản nguyện; nếu không làm
được như thế mà trái lại c̣n chồng
chất thêm cái vọng tưởng ấy với những
sự dối trá lừa phỉnh nữa, th́ thật là
trái đạo.
b) Nuôi
dưỡng ḷng từ bi. - Cái động lực chính
của sự dối trá là ḷng ích kỷ, ác độc,
muốn hại người để thỏa ḷng dục
vọng đen tối của ḿnh. Người bị lừa
dối, phỉnh gạc phải đau khổ v́ ḿnh, có
khi phải mắt thù vươn oán, có khi phải tan gia
bại sản.
Người tu hành mà làm như thế là đă tán tận
lương tâm, đă bóp chết t́nh thương trong ḷng
họ rồi. Một khi ḷng từ bi không có nữa, nghĩa
là cái động lực chính đă mất, th́ sự tu
hành chỉ c̣n là giả dối, lừa bịp người,
và tất nhiên không bao giờ có kết qủa
tốt.
c) Bảo
tồn sự trung tín trong xă hội. - Trong một gia
đ́nh, một đoàn thể, một xă hội mà không
ai tin ai, th́ mọi công cuộc từ nhỏ đến lớn
đều thất bại. Trong đạo Nho, một trong
5 đức tính căn bản là ḷng tin. "Nhơn vô
tín bất lập", đó là lời dạy của
Khổng Tử, Hạnh phúc gia đ́nh và xă hội không
thể có được trong sự dối trá. nghi ngờ,
đố kĩ.
d) Tránh
nghiệp báo khổ đau. - lời nói tuy không phải
là lưỡi kiếm, nhưng nó nguy hiểm hơn
lưỡi kiếm, v́ nó có hai mũi ngọn, một
mũi đâm vào người khác, một mũi đâm
vào chính người xử dụng nó. Ai ai cũng chắc
chưa quên câu chuyện thằng bé
chăn cừu muốn đánh lừa hàng xóm, bằng
cách la "Lửa! Lửa!", nhưng nó chỉ phỉnh
người được một lần, lần sau nhà
nó cháy thật, mặc dù nó kêu la thảm thiết cũng
không ai thèm đến chữa nữa. Đấy, người
dối trá chỉ gây họa cho ḿnh. Do đó, Phật
dạy: "Phàm kẻ ở đời, lưỡi búa
bén nằm sẵn trong miệng, sở dĩ chém ḿnh là
do lời nói ác". Đă đành nói ly gián, nói xuyên tạc
là để hại người, nhưng khi đă làm hại
người th́ thế nào người cũng hại lại
ḿnh. "Ác lai ác báo" là thế. Để tránh sự
thù hằn, tránh nghiệp dữ, chúng ta không nên dối
trá, điêu ngoa.
Lợi
ích của sự không dối trá:
a) Về
phương diện cá nhân. - Được người
trọng nể, tin cậy, không ai oán hận thù hiềm;
đi đâu cũng được người chung quanh
dành cho một địa vị thân tín, niềm nỡ tiếp
đón> Trong nghề nghiệp làm ăn, người chân
thật được nhiều thân chủ, và được
giao phó cho nhiều trọng trách quư báu.
b) Về
phương diện đoàn thể. - Gia đ́nh và xă
hội được đoàn kết trong sự tin cậy.
Mọi công cuộc chung, được xúc tiến có kết
qủa tốt.Đồng bào thương yêu, thông cảm
nhau hơn.
Hạn
chế: Nói dối là một tai họa lớn lao, cho
ḿnh và xă hội. Tuy nhiên, cũng có vài trường hợp
nên nói dối. Đó là khi nào v́ ḷng từ bi mà phải
nói dối để cứu người hay vật. Nói dối
phạm tội là trong trường hợp do ḷng tham, sân
làm động cơ thúc đẩy .
Ngược lại, nếu do ḷng từ bi thúc đẩy
mà phải nói dối, th́ không phạm tội.
5.
- Không được uống rượu.
Tất cả những thứ có chất men làm
say người, hay chấc độc hại người
đều không được uống. Chính ḿnh không uống
đă đành, mà cũng không được ép nài người
khác uống. Ép nài, khuyến khích người khác uống,
tội lại
nặng hơn cả chính ḿnh uống nữa. Lúc lâm bịnh
nặng, uống các thứ thuốc không lành, lương
y bảo phải dùng rượu ḥa vào thuốc, th́ tạm
được dùng. Nhưng trước khi dùng phải bạch
cho chúng Tăng biết. Khi hết bịnh, không được
tiếp tục uống thuốc
có ḥa rượu ấy nữa.
V́ những
lư do ǵ Phật cấm uống rượu? - Phật cấm
uống rượu v́ những lư do sau đây:
a) Bảo
toàn hạt giống trí tuệ. - Rượu c̣n nguy hiểm
hơn thuốc độc. Một ché thuốc độc
ta uống vào chết ngay, nhưng chỉ chết một
thân hiện tại, chứ rượu uống vào, làm mất
giống trí tuệ, phải chết đi sống lại
vô số kiếp. V́ thế để bảo toàn hạt
giống trí tuệ quư báu, Phật cấm uống rượu.
b)
Ngăn ngừa những nguyên nhân sanh ra tội lỗi.
- Rượu chính nó không phải là một tội lỗi
như sát sanh, trộm cướp, tà dâm, nhưng nó có
thể làm nhân cho những tội lỗi kia sanh ra. Khi
đă uống rượu vào say sưa, th́ tội nào cũng
có thể phạm được. Dưới đây là một
câu chuyện để chứng minh đ́ều đó: -
Một anh nông phu kia đang cày ruộng giữa đồng,
bỗng thấy hiện ra sừng sững trước mặt
ḿnh một hung thần to lớn, kỳ dị, hăm giết
anh. Anh kinh sợ, khóc lóc xin tha mạng. Vị hung thần
bảo:
- Nếu
ngươi làm một trong ba việc này th́ ta tha chết
cho: hoặc là giết cha ngươi, hoặc là đánh
mẹ ngươi hay uống hết lít rượu để
trên bàn nhà ngươi.
Anh nông
dân suy nghĩ mộ hồi rồi trả lời:
- Xin Ngài
cho con được uống lít rượu.
Hung thần
nghe xong có vẻ hài ḷng rồi biến mất. Trưa hôm
ấy, anh nông dân về nhà, thấy lít rượu mà
ông thân mua để đăi khách, v́ nhà sắp có giỗ,
anh ta vội vàng chụp lấy, nốc cạn một hơi.
Cha anh thấy đứa con hỗn láo, nắm gậy
xông lại đánh mắng con. Ma men đă thấm, anh ta
không c̣n biết phải trái, giựt gậy của cha,
đánh ông một cây chêùt tốt! Bà mẹ chạy
đến ôm con la làng. Anh ta chưa hả giận, đánh
mẹ túi bụi. Xóm làng chạy lại bắt anh dẫn
lên quan v́ tội giết cha đánh mẹ. Tỉnh lại
anh mới biết uống rượu là tội nặng
nhứt trong ba diều mà hung thần bắt anh làm.
Tóm lại
rượu gây ra nhiều tội lỗi. Sau đây là 10
tai hại của rượu mà trong Kinh đă nói đến:
1 - Của cải rơi mất; 2 - Tăng trưởng ḷng
giết hại; 3 - Trí tuệ kém dần; 4 - Sự nghiệp
chẳng thành; 5 - Thân tâm nhiều khổ; 6 - Thân hay tật
bịnh; 7 - Tâm sân hận
bồng bột, ưa căi lẫy; 8 - Phước đức
tiêu ṃn; 9 - Tuổi thọ giảm bớt; 10 - Mạng
chung đọa vào địa ngục.
Lợi
Ích Của Sự Cấm Uống rượu
a) Về
phương diện cá nhân. - Người không uống
rượu th́ tránh được 10 điều hại
vừa kể trên.
b) Về
phương diện đoàn thể. - Gia đ́nh
được yên vui, con cái ít tật bịnh, xă hội
được ḥa mục, ṇi giống được hùng
cường.
C.
- Kết Luận
1. -
Phật tử không giữ giới không phải là Phật
tử. - Chúng ta đă thấy công dụng thiết thực
và lợi ích của 5 giới về phương diện
cá nhân và đoàn thể. Nếu Tam Quy là nền tảng,
th́ ngũ giới là 5 nấc thang của người Phật
tử tại gia để bước dần lên Thánh qủa.
Trong bước đầu, người Phật tử nếu
có thể phát nguyện giữ cả năm giới th́
càng tốt; nếu v́ nhiều sự ràng buộc chưa
thể giữ được cả năm giới th́ có
giữ vài giới mà ḿnh thấy có thể thực hành
được, như: Không uống rượu, không nói
dối. Rồi với sự tinh tấn và Bồ đề
tâm dũng mănh , ta tiếp tục phát nguyện giữ
thêm những giới khác như không trộm cắp,
không tà dâm... Nhưng đă phát nguyện giữ giới
nào th́ giữ cho trung kiên, đừng có một bước
tiến tới, hai bước thoái lui, dùng dằng như
thế măi th́ không bao giờ đi đến đâu cả.
Nếu người Phật tử mà không giữ giới
nào th́ sao gọi là Phật tử? Người thường,
không theo Phật mà c̣n giữ đúng tư cách như không
uống rượu, không nói dối, không trộm cắp
thay, huống hồ là Phật tử? Ta đến với
Đạo Phật là muốn vượt lên trên đời
tầm thường của thế nhân. Nếu chúng ta
vào Đạo rồi mà vẫn tiếp tục cuộc đời
trôi nổi cũ, hay c̣n tệ hơn cuộc đời
thường của thếnhân, th́ đó là chúng ta muốn
làm hoen ố Đạo,
Cho nên
người Phật tử phải cố gắng giữ
giới để cho xứng đáng với danh nghĩa của
ḿnh, để đem hạnh phúc đến cho ḿnh và
chúng sanh.
2 Người
không theo Đạo Phật cũng nên giữ giới. - Năm
giới nói trên không có ǵ là cao siêu, huyền bí. Đó là
một bài học công dân thông thường mà bất cứ
một xă hội nào, một quốc gia nào muốn phồn
thịnh, hùng cường cũng không thể bỏ sót
được. Cho nên năm điều luật ấy không
phải chỉ để áp dụng riêng cho giới Phật
tử, mà c̣n chung cho tất cả những ai muốn sống
một cuộc sống lành mạnh, an vui, có lễ nghĩa
và tiến bộ.
Một
xă hội mà mọi phần tử đều thực hiện
được năm giới cấm ấy, th́ đó là
một xă hội gương mẫu, văn minh nhứt thế
giới.