Khóa
Thứ Năm
Lịch
Sử Truyền Bá Phật Giáo,
10 Tông Phái và Vũ Trụ Nhơn Sanh
Bài
Thứ 7
Mười
Tông Phái Phật Giáo Ở Trung Hoa
4.-
Duy Thức Tông Hay Là Pháp tướng Tông
I.- Duyên
Khởi Lập Tông
Tất
cả chúng sanh đều vô thỉ đến nay, v́ chấp
có thật ngă, thật-pháp mà tạo ra các nghiệp, rồi
bị các nghiệp dắt dẫn nên xoay vành măi theo
bánh xe sanh tử luân-hồi.
Nếu
con người hiểu rỏ một cách chắc chắn
rằng: tất cả các pháp trong vũ-trụ, nhân và
ngă đều không thật có, chỉ do thức biến
hiện, như cảnh trong chiêm bao, mà không c̣n gây phiền
năo, tạo nghiệp-chướng nữa, th́ tất
không c̣n bị ràng buộc, trong bánh xe sanh tử luân hồi.
Để
phá trừ hai món chấp thật-ngă và thật-pháp, Đức-Phật
có rất nhiều phương-pháp, có rất nhiều
pháp thiền, mà Duy-Thức-Tôn hay Pháp-tướng-tôn
là một pháp tu rất cần thiết, rất hiệu-nghiệm
để đi đến giải-thoát.
II.- Định
Nghĩa
Tôn
này thuộc về Đại-thừa, phân-tách vũ-trụ,
vạn hữu đều do thức biến hiện.
Duy-thức
tôn, hay Pháp-tướng tôn, như danh từ đă chỉ-định,
không nói về tâm tánh chơn như, mà chỉ nói về
tướng của thức, tức cũng là tướng
của pháp. Biết rằng từ chơn vọng ḥa hiệp
biến thành h́nh tướng thức A-Lại-Da, rồi
tư thức A-Lại-Da sanh ra các tướng tâm-pháp
.v.v...tôn này quán-sát hành tướng của các pháp
ấy, nên gọi là '' Pháp-tướng tôn '' .
Đứng
về phương diện nguyên-nhân mà nghiên-cứu,
tôn này chủ-trương rằng vũ-trụ vạn-hữu,
hay là tát cả các pháp đều do duy-thức biến-hiện,
ngoài thức không c̣n một yếu tố nào khác nữa
nên gọi là '' Duy thức tôn '' .
Vậy
'' Pháp-tướng tôn '' hay '' Duy thức tôn '' cũng
đều để gọi pháp-môn mà tôn-chỉ chỉ
la fnghiên cứu, quan-sát hành-tướng và nguyên nhân
sanh-khởi của vạn pháp. Nguyên nhân sanh-khởi
ấy là '' Thức ''.
III.- Căn
Cứ các kinh sách Sau Đây Lập Ra Duy Thức Tông
Như
tất cả các tôn phái khác, Duy-thức tôn cũng
căn-cứ vào căn luận của Phật mà
được thành lập ra. Đó là 6 bộ kinh và 11 bộ
luận sau đây:
Sáu bộ
kinh là:
1.-
Kinh Giăi-thâm-mật
2.-
Kinh Hoa-nghiêm
3.-
Kinh Như-lai xuất hiện công-đức trang-nghiêm
4.-
Kinh A-tỳ-đạt-ma
5.-
Kinh Lăng-nghiêm
6.-
Kinh Hậu-nghiêm (hay Mật-nghiêm).
Mười
một bộ luận là:
1.-Luận
Du-già Sư-địa
2.- Luận
Hiển-dương Thánh-giáo
3.- Luận
Đại-thừa Trang-nghiêm
4.- Luận
Nhiếp Đại-thừa
6.- Luận
Thập-địa-kinh
7.- Luận
Phân-biệt Du-già
8.- Luận
Quán Sở-duyên-duyên
9.- Luận
Duy-thức Nhị-thập-tụng
10.- Luận
Biện-trung-biên
11.- Luận
Tạp-luận
Vị
sáng lập ra Duy-thức chính là Bồ Tát Di-lặc. Đức-Di-Lặc
sau khi tu chứng được Duy-thức, đă ưwng
theo lời thỉnh-cầu của Ngài Vô-trước, nói
Luận Du-già Sư-địa.
Hai vị
có công lớn trong việc phát-triển tôn này ở
Ấn Độ là hai anh em nhà Vô-trước và Ngài Thế-thân.
Ngài Vô-trước dựa theo bộ '' Du-già Sư-địa
'' làm ra bộ luận ''Hiển-dương Thánh-giáo '',
và '' Nhiếp Đại-thừa ''. Ngài Thế-thân lại
có công đức lớn lao hơn nữa, tomtăts lại
nghĩa lư Duy-thức, lảma bộ luận '' Duy-thức
tam thập tụng ''. Về sau, có mười vị Đại
Luận-sư, sớ giải bộ Duy-thức tam-thập
tụng, làm thành mười bộ luận chính về
Duy-thức .
Đến
đời Đường, Ngài Huyền-trang từ Trung Hoa
sang Ấn Độ thỉnh kinh và tham-cứu về Phật
Giáo. Môn học sở trường của Ngài là Duy-thức.
Sau khi trở về Trung Hoa, Ngài lượm-lặt
tinh-hoa của 10 bộ đailuận nói trên, dịch
thành Hán-văn, dưới nhan đề là: '' Thành
Duy-thức Luận '', gồm cả thảy 10 quyển.
Ngài Khuy-cơ là đệ-tử lớn của Ngài Huyền-trang
sớ-giải thêm rỏ nghĩa-lư bộ '' Thành Duy-thức
Luận '' làm ra thành 60 quyển, dưới nhan đề
là '' Thành Duy-thức thuật-kư ''.
Tóm lại,
ở Ấn Độ, vị có công lớn nhất trong sự
phát huy Duy-thức tôn là Ngài Thế-thân. C̣n ở Trung
Hoa, vị có công lớn nhất trong việc truyền
bá Duy-thức tôn là Ngài Huyền-trang.
Về
phương diện sách vở dạy về Duy-thức,
từ xưa đến nay được các học giả
xem là chánh-tôn Duy-thức, th́ có ba bộ sau đây:
1.- Đại-thừa
Bá pháp minh môn luận (tatc giả là Ngài Thế-thân). Nội
dung bộ luận này giải-thích các danh từ
chuyên-môn của Duy-thức, nói rỏ 100 pháp và hai món
vô-ngă. Người học Duy-thức nếu không học
bộ luận này trước, th́ không dễ ǵ hiếu
được Duy-thức (bộ luận này đă
được dịch ra tiếng Việt và chúng tôi lấy
nhan đề là: Duy-thức nhập môn).
2.-
Duy-thức tam thập tụng (cũng do Ngài Thế-Thân
tạo ra). Trong bộ luận này Ngài Thế-Thân dùng 30
bài tụng để giải thích về nghĩa lư
chánh của Duy-thức, luận này chia làm bốn phần:
a). Phần
thứ nhất nói về ba chức năng-biến:
-Thức
năng-biến thứ nhất là thức A-lai-da (thức
tứ tám).
-Thức
năng-biến thứ hai là thức Mạt-na (thức
thứ bảy).
-Thức
năng-biến thứ ba là sáu thức năng trước.
b). Phần
thứ hai nói về các tâm-sở:
-Biến-hành
(5 món)
-Biệt-cảnh
(5 món)
-Thiện
(11 món)
-Căn-bổn
phiền-năo (6 món)
-Tùy
phiền-năo (20 món)
-Bất-định
(4 món).
c). Phần
thứ ba giải-đáp các nghi vấn:
-Làm
sao biết được phận-vi sanh-khởi của
các thức?
-Nếu
không có ngoại cảnh, th́ sao có sanh tử và các sự
phân biệt?
-Nếu
không có ngoại cảnh, th́ sao có chúng hữu-t́nh
sanh-tử?
-Nếu
chỉ thức, tạo sao Phật lại nói có ba tánh?
-Nếu
có ba tánh, tại sao Phật nói ba món vô-tánh?
d).Phần
thứ tư nói về đệ tu Duy-thức:
Từ
khi phát tâm tu Duy-thức cho đến khi chứng
được Duy-thức tánh thành Phật, hành-giả
phải trải qua năm địa vị, thứ lớp
như sau đây:
-Vị
Tư-lương (như lương thực cửa
người đi đường).
-Vị
gia hạnh (gia công tấn hàng).
-Vị
thông-đạt (thấu suốt đường lối).
-Vị
tu-tập (tu-hành tập-luyện).
-Vị
cứu cánh (đến cùng tột địa vị tu
chứng).
3.- Bát-thức
qui-cũ tụng (tác giả là Ngài Huyền-trang). Nội
dung của quyển này, Ngài Huyền-trang dùng 12 bài tụng
để toát yếu lại nghĩa-lư Duy-thức, gồm
có bốn phần:
a). Phần
thứ nhất nói về năm thức đầu
b). Phần
thứ hai nói về thức thứ sáu .
c). Phần
thứ ba nói về thức thứ bảy
d). Phần
thứ tư nói về thức thứ tám.
Mỗi
một phần có ba bài tụng, hai bài tụng đầu
nói hành-tướng các thức, khi hành-giả c̣n
ở địa vị phàm-phu; bài tụng thứ ba nói
hành-tướng các thức, khi lên quả-vị Thánh.
Tóm lại,
ba bộ luận trên này, người muốn học
Duy-thức, khôngthể bỏ qua được.
IV.- Chủ
Trương Của Duy Thức Tông
Chủ-trương
của Duy-thức tôn là phá trừ vọng chấp ngă,
pháp (biến kế sở chấp), bằng cách chỉ
cho chúng sanh thấy tất cả các pháp đều
nương nơi thức hiện ra (y-tha khởi), và mục
dích cuối cùng lá đưa chúng sanh trở về với
tánh chân thật (viên-thành thật). Thế-giới hiện-tượng
này này, v́ mê-mờ, chúng ta tưởng là chắc thật,
nhưng hteo chủ trương của Duy-thức học,
th́ vũ-trụ vạn-hữu đều là Duy-thức
biến-hiện. Cũng như sơn hà, đại
địa trong cảnh chiêm bao, không có cảnh vật
ấy.
Vậy,
nếu chỉ cho chúng sanh thấy được một
cách rỏ ràng, vũ-trụ vạn-hữu do thức biến-hiện
ra như thế nào, th́ chắc chắn chúng sanh sẽ
không c̣n chấp thật ngă, thật pháp nữa. Cũng
như khi biết cảnh vật trong chiêm bao là do tâm
chiêm-báoanh ra th́ không c̣n mê muội nơi cảnh chiêm-bao
nữa. Mà không c̣n chiêm-bao tức đă thức-tỉnh.
Cũng thế, khi không c̣n chấp thật ngă, thật
pháp nữa, tất sẽ thấy được cảnh
chân-thật của vũ-trụ vạn-hữu, (tánh
viên thành-thật) . đó là chủ trương của
Duy-thức tôn.
Nói một
cách vắn tắt, chủ trương của Duy-thức
tôn là quy vũ-trụ vạn-hữu trở về Duy-thức
tướng, rồi từ Duy-thức tướng trở
về Duy-thức tánh (tâm chơn-như hay tánh
viên-giác).
V.- Thành
Phần Của Hiện Tượng Giới
(vũ-trụ
vạn-hữu gồm cả tâm và pháp ).
Phân
Loại Theo Duy Thức Tông
Hiện
tượng giới, tức là vạn sự vạn vật
trong vũ-trụ (gồm cả tâm lẫn vật), tuy
nhiên không thể kể xiết được, nhưng
dưới nhăn-quan của nhà Duy-thức học, có thể
phân ra thành năm loại; năm loại này lại chia
thành 100 thành phần hay 100 pháp.
Năm
loại lớn ấy là:
1.-
Tâm-vương tức là '' tướng '' của thức,
thuộc về tâm-giới.
2.-
Tâm-sở tức là '' dụng '' của thức, cũng
thuộc về tâm-giới.
3,- Sắc-pháp
tức là ''ảnh-tượng'' của thức, thuộc
về sắc-giới.
4.- Bất-tương-ứng-hành
tức là ''phận-vị sai khác'' của thức, không
phải thuộc hẳn về tâm mà cũng không thuộc
về sắc-giới, nhưng gồm cả hai phần
mà thành.
5.-Vô-vi
tức là ''tánh'' của thức, cũng gọi là ''chơn
như ''
Bốn
loại trên: tâm-vương, tâm-sở, sắc-pháp, bất
tương ưng hành đều thuộc về " hữu
vi",tức là " tướng ,có sanh diệt.
Loại
thứ năm, là pháp "vô vi", không sanh diệt,
không tạo tác, tức là " tánh " của các
pháp, hay chơn như.
Năm
loaại lắn trên đây, môĩ loại lại chia làm
nhiều thành phần, có những tác dụng hành tướng
riêng biệt, mà chúng ta cần nghiên cứu kỷ sau
đây:
1.-Tâm
vương
Tâm vương
gồm có tấm món, mỗi món có những đặc
tánh, khả năng và nhiệm vụ riêng biệt, như
mỗi ông vua làm chủ mỗi nước, nên gọ
là tâm vương. Tám phần của tâm vương là:
a)
Nhăn thức
b) Nhĩ
thức
c) Tỹ
thức
d) Nhận
thức
đ)Thân
thức
e)Ư thức
h)A-lại
da thức
Chúng
ta có năm giác quan, mỗi giác quan có một sỡ năng,
một cái biết riêng: khi ta nh́n một cái hoa, biết
cái hoa ấy màu vàng hay đỏ v.v...cái biết ấy
thuộc về con mắt, nên gọi là nhăn thức. Khi
chúng ta nhge đàn, biết tiếng đàn ấy cao hay
thấp, to hay nhỏv.v...cái biết ấy thuộc về
tai, nên gọ là nhĩ thức. Khi ta ngữi một mùi
ǵ, biết được mùi ấy thơm hay hôi, cái
biết ấy thuộc về mũi, nên gội là tỷ
thức. Khi chúng ta nếm một món ăn ǵ, biết
được món ăn ấy mặn hạylat, chua hay
ngọt, cái biết ấy thuộc về lưỡi, nên
gọi là thiệt thức. Khi chúng ta đụng vào một
vật ǵ, biết vật ấy cứng hay mềm, nóng
hay lạnh, cái biết ấy thuộc về thân thể,
nên gọi là thân thức.
Năm
cái biết trên này: Nhăn, Nhĩ, Tỹ, Thiềtva Thân
thức, thuộc về năm giac quan bên ngoài nên chúng
ta dễ nhận.
Ba cái
biết sau này: Ythưsc, Mạt-na- thức, A-lại-được-thức,
thuộc về nội tâm, và theo thứ lớp, ẩn
sâu vào trong, tế nhị hơn, nên khó nhận khó biết.
Tuy thế, đối với nhà duy thức học, người
ta cũng có thể nhận biết được rành
rẽ hành tướng
phân
biệt được phạm vi hoạt động, sở
trường , sở đoản và công năng của mỗi
thứ.
Trước
tiên, chúng ta nói đến thức thứ sáu hay"Ư
thức".
Yĩ
thức có hai phạm vi hoạt động:
-Khi nào
ư thức hiẹp với năm thức trước, tiếp
xúc với cảnh, th́ gọi là " Ngủ của ư
thức", hây là " Minh liẽu ư thức". Trong
lúc mắt thấy sắc, tai nghe tiếng v.v...mà không
có ư thức phụ vào (để ư) th́ mặc duù mắt
vẫn thấy, tai văn nghe, nhưng thấy nghe không
được rơ ràng. Sách nho chép:"Tâm bất tại
diên, thị nhi bất kiến, thính nhi bất văn"
( nếu không chú ư, th́ dù xem cũng chẵng thấy, lắng
cũng chẵng nghe). Trái lại, khi có ư thức phụ
vào, thấy nghe v.v...đều minh bạch.
-Khi nào
ư thức làm việc một ḿnh, không cùng hợp tác với
năm thức trước, th́ gọi là "Đơn
độc ư thứ" hay "Độc đầu ư thức".như
trong lúc năm thức trước không tiếp xúc với
sắc, thanh, hương, vị và xúc, mà trong tâm trí vẫn
lưu lại bóng dáng(pháp trần) của năm trần.
Khi chúng ta nhớ tưởng lại, th́ cảnh ngủ
trần in như hiện rơ ràng ở trước, đó
là công dụng của " Độc đầu ư thức".
Thức thứ sáu này, khi tính tóan, suy nghĩ việc ǵ,
thiện hay ác, hay hay dở, cũng đều lanh lợi
đảm đang hơn các thức khác, nên trong duy thức
nói:" Công vi thủ, tội vi khôi"( Có cngth́ nó
đứng đầu, mà có tội nó cũng đứng
đầu).
Thức
thứ sáu, tuy sở trường là khôn ngoan lanh lợi,
nhưng lại có sở đỏan là bất thường,
không phải lúc nào cũng hiện diện, mà lại
có khi gián đoạn, ẩn phục, như trong lúc bị
hụp thuốc mê, chết giả, ngủ say, hay nhập
vô tưởng định v.v...Qua những giai đọan
ấy, ư thức lại hiện trở lại.
Vậủy
trong lúc ư thức không hiện, nó núp ở đâu?
Theo
duy thức,khi đó, thức thứ sáu trở về gốc
của nó là ư căn, tức là thức thứ bảy
hay thức Mạt-na. Theo tâm lư họcth́ cũng có thể
gọi là tiềm thức.
Thức
thứ bảy này có hai công năng:
-Chấp
ngă;
-Làm căn
bản choƯ thức thứ sáu.
Nnó
có công là đem các pháp hiện hành bên ngoài ''truyền''
vào tạng thức và đem các pháp chủng tử bên
trong ''tống'' ra ngoài nên nó có tên là ''truyền tống
thức''. Sự cháp ngă của tức này và của thức
thứ Sáu, có thô và tế khác nhau. Khi nào để ư
bảo thủ bản ngă, như khi ra trận bắn
nhau với địch quân, khi đánh lộn, hay t́m một
kế ǵ để sanh nhai, th́ sự chấp ngă ấy
thuộc về thức thứ Sáu. Thực ra không có
lúc nào chúng ta không chấp ngă, sự chấp ngă vẫn
thường trực trong chúng ta . nhưng nó âm thầm,
sâu kín, tiềm trực, nên chúng ta không nhận thấy
được. Đến lúc bất ngơ, đột nhiên
xăy ra một sự việc ǵ đó có nguy hại đến
tánh mạng ta, như bất thần có người ŕnh
rập, hay đi ra đường bị nhành cây găy sắp
rơi xuống đầu...trong những lúc ấy, tuy
thức thứ Sáu không kịp để ư can thiệp,
đối phó mà ta vẫn tự tránh né, bảo thủ
cái ngă. Đó là ự chấp ngx của thức tứ bảy.
Ngoài
bảy thức nói trên, c̣n có một thức thứ
tám tế nhị, sâu kín mênh mông hơn nữa, đó
là thức A lại da, Tàu dịch là tàng thức, nghĩa
là thức ''Tích chứa''.
Từ
nhỏ đến lớn chúng ta đọc rất nhiều
sách, tếp xúc với nhiều sự vật, rồi thời
gian cứ tuần tự trôi qua, chúng ta tưởng
đă quên mất rồi. Thế mà không ! Mỗi khi ngĩ
dến th́ danh từ, h́nh ảnh của những vật
xưa củ hiện ra rỏ ràng như một cuốn
phim quay lại ở trước mắt. Những danh từ
h́nh ảnh ấy, v́ sao mấy chục năm qua mà vẫn
c̣n lại? Tất nhiên phải có một cái kho vô tận
chứa lại, nên mới không mất vậy ! Kho vô tận
này trong duy thức tôn gọi là tàng thức (thức chứa).
Để
cho dễ nhớ hành tướng và công năng của
tám thức nói trên, cổ nhân có làm bài kệ rằng:
Nguyên
văn:
Bát
cá đệ huynh, nhứt cá si
Độc
hữu nhứt cá, tối linh tinh
Ngủ
cá môn tiền tô úmăi mại
Nhất
cá gia trung tác chủ y.
Dịch
nghĩa:
Anh em
tám chú một người si (thức thứ bảy)
Một
ḿnh ư thức rất tinh ranh (thức thứ sáu)
Năm
chàng ngoài cửa lo buôn bán (năm thức trước)
Làm chủ
trong nhà, thức lại da (thức thứ tám).
2.-
Tâm sở
Tâm sở
là tánh sở hữu, phụ thuộc của Tâm vương,
cũng như ông quan trong triều, phụ thuộc dưới
quyền sai sử của ông vua, hay những nhân viên phụ
thuộc dưới quyền sử dụng của vị
Bộ trưởng. Tâm sở có tất cả 51 pháp,
chia làm sáu loẵi như sau:
1.- Biến
hành Tâm sở: Biến là phổ biến, hành là lưu
hành; Biến hành Tâm sở nghĩa là những tâm sở
có công năng phổ cập lưu chuyển khắp cả
tám thức (tâm vương), với thức nào nó củng
tương ưng được cả. Biến hành
Tâm sở gồm có 5 pháp là: Xúc, Tác ư, Thọ,Tưởng
và Tư.
2.-Biệt
cảnh Tâm sở: Biệy là riêng biệt, Biệt cảnh
Tâm sở là những tâm sở riêng mỗi cảnh
khác nhau, như dục Tâm sở duyên riêng với cảnh
mà ḿnh ưa muốn; Huệ tâm sở riêng với cánh
mà ḿnh quan sát...chứ không phải như Biến hành
tâm sở. Biệt cảnh Tâm sở gồm có 5 pháp là
: Dục, Thắng giải, Niệm, Định và Huệ.
3.- Thiện
Tâm sở: Thiện Tâm sở là tâm sở lành và có
công năng phát sanh những điều lành mà thôi. Thiện
tâm sở gồm có 11 pháp là: Tín, Tàm, Quư, Vô tham, Vô
sanh, Vô si, Tinh tấn, Khinh an, Bất phóng dật, Hành
xă và Bất hại.
4.-căn-bản
phiền-năo tâm sở: những tâm-sở này gây phiền
năo, rối loạn cho chúng sanh. Đây là những phiền-năo
làm cội góc cho các phiền-năo phát sinh, nên gọi là
căn bản phiền-năo. Căn bản phiền-năo bao
gồm có sáu pháp là: Tham, Sân, Si, Mạn, Nghi, Aĩc-kiến.
5.- Tùy
phiền-năo tâm-sở: Những tâm-sở này nương
tựa, phát sanh từ các phiền-năo căn bản tâm
sở nói trên, nên gọi là tùy phiền-năo. Những
tâm sở căn bản phiền-năo trên là góc mà những
tâm sở phiền-năo này là ngọn. Tùy phiền-năo
tâm sở gồm có 50 pháp là: Phẫn, Hậu, Phú, Năo,
Tật, Xan, Cuốn, Siển, Hại, Kiêu, Vô-tàm,
Vô-quí, Trạo-cử, Hồn-trầm, Bất-tín, Giải-đăi,
Phóng-dật, Thất-niệm, Tán-loại, Bất-chánh-triều.
6.- Bất
định tâm sở: Bất-định nghĩa là
không nhất định; bất định tâm sở
là những tâm sở không nhất định thiện
hay ác; không đứng hẳn về một phía thiện
hay ác; như các pháp nói trên. Bất định tâm sởn
gồm có bốn pháp là: Hối, Miên,Trầm, Tư.
3.-Sắc
pháp
Sắc-pháp
tức là những pháp có thể hư nát và có tánh
cách chướng ngại. Sắc-pháp là sự phối
hợp của năm căn và sáu trần, cộng tất
cả là 11 pháp:
Năm
căn là: Nhăn, nhĩ, tĩ, thiệt, thân.
Sáu trần
là: Sắc, thinh, hương, vị, xúc, và pháp trần.
4.- Bất
tương-ưng hành pháp
Các
pháp này không thuộc về sắc mà cũng không thuộc
về tâm; nhưng chúng nó không thể rời sắc
và tâm mà có được. Thí dụ như ''đắc''
(được) là một ''bất tương-ưng pháp''.
''được'' không thể là sắc mà cũng không
thể nào là tâm. Nhưng khi nói ''được'', tức
là hàm cái nghĩa ''được'' một cái ǵ, nhưng
''được'' một đồng bạc chẳng hạn,
va fphải có một yếu tố thứ hai là ''ai''
được. Đồng bạc thuộc về sắc,
''ai'' thuộc về tâm. C̣n ''được'' không phải
lá sắc và tâm mới có. Đó là một thí-dụ
để chúng ta suy-gẫm về những pháp Bất-tương-ưng
khác, như mạn-căn, sanh, trụ, dị, diệt,
phương, thế tốc .v.v.. gồm tất cả là
14 pháp.
5.-
Vô-vi pháp
Như
đọan trên đă có nói, pháp vi-vô là pháp không sanh,
không diệt, không tạo-tác, không thay đổi, xa ĺa
tướng hư vọng., tức là thể-tánh của
các pháp. Các pháp vô-vi, đối với phàm-phu th́ khó
có thể nói-năng, nghĩ bàn, so sánh được.
Tuy thế, để có một ư-niệm về thể-tánh
chơn-như, nhà chủ trương Duy-thức dựa
vào sắc tướng, danh tự để h́nh dung các
pháp vô-vi. Do đó, mà đặt sáu pháp vô-vi sau đây:
a). Hư
không vô-vi: Muốn nói thể-tánh chơn-như, xa ĺa
các đều chướng ngại, giống như
hư-không.
b).Trạch-diệt
vô-vi: Trạch là lựa chọn, Diệt là diệt trừ,
nghĩa là nhờ các sự lựa chọn đứng-đắn
của Trí-huệ vô lậu mà diệt trừ được
sự phiền năo nhiễn trước , chứng ngộ
cứu cánh.
c).
Phi-trạch diệt vô-vi: trên th́ nói nhờ sự lựa
chọn, đứng đắn của trí-huệ mà diệt
trừ được sự phiền năo nhiếm trước.
Nhưng nói thế không có nghĩa rằng pháp-tánh nhờ
có sự diệt trừ phiền-năo mới có
được. Pháp-tánh vốn đă có sẳn, xưa
nay là vốn là thanh-tịnh, không có nhiễm ô, không
có sanh diệt, cho nên gọi là phi-trạch diệt
vô-vi. Lại có nghĩa thứ hai là v́ thiếu duyên,
nên các phiền-năo nhiễm-ô không hiện; v́ thế
mà pháp vô-vi thanh-tịnh tự hiện ra, không cần
có sự trạch diệt.
d).Bất
động diệt vô-vi: khi đă xa ĺa các phiền-năo,
về cơi tịnh lự thứ ba, thuộc về sắc-giới,
dứt bỏ những sự vai buồn, thường
tương ưng cùng xả thọ, không c̣n bị lay
động bỡi một sắc tướng ǵ nữa,
nên gọi là bất động diệt vô-vi: Khi đă
xa ĺa các phiền năo , về cỏi tịnh lự thứ
ba, thuộc về sắc giới, dứt bỏ những
sự vui buồn, thường tương ưng cùng xả
thọ, không c̣n bị lay động, bởi một sắc
tướng ǵ nữa, nên gọi là ''Bất động
diệt vô-vi ''.
e). Tưởng
thọ diệt vô-vi: Khi đă xa ĺa được phiền
năo ở cơi thứ ba thuộc về vô sắc giới,
các tâm sở '' tưởng, thọ'' đều tịch
diệt, chơn như hiện ra, nên gọi là '' Tưởng
thọ diệt vô-vi''.
f) Chơn
như vô-vi: Năm pháp vô-vi trên này là h́nh dung các đức
tánh của chơn như; pháp thứ sáu này là "Chơn
như vô-vi", mới chỉ đích danh bản thể
chơn như.
Để
người đọc dễ nhớ 100 pháp vừa kể
trên này, cổ nhân có làm một bài kệ, tóm tắt
như sau.
Nguyên
văn:
Sắc
pháp thập nhất, tâm pháp bát
Ngũ
thập nhất cá tâm sở pháp
Nhị
thập tứ chủng bất tương ưng
Sáu
món vô vị, thành trăm pháp
Dịch
nghĩa:
Sắc
pháp mười một, tâm pháp tám
Năm
mươi mốt món tâm sở pháp
Hai mươi
bốn món bất tương ưng
Sáu
món vô-vi , thành trăm pháp .
VI.- Phương
Pháp tu hành
Như
chúng ta đă biết vũ trụ vạn hữu tuy vô
cùng phức tạp, nhưng nhà duy thức học có thể
sắp xếp thành 100 loại (bách pháp ). Một trăm
loại này, tuy h́nh tướng công năng có khác nhau,
chung cục lại cũng đều Thức cả.
Vậy
phương pháp tu hành của nhà duy thức học là
làm thế nào để chứng ngộ cái lư nói rên,
thế nhập với cái chơn lư ấy. Để đạt
được mục đích này nhà duy thức học
dạy phải thực hành 5 pháp quán sau đây, gọi
là ''Ngũ trùng duy thức quán''. với năm pháp quán
này,hành giả đi từ thô đến tế, từ
phức tạp đến tinh thuần, để cuối
cùng chỉ c̣n thấy có thức tánh, tức là tâm chơn
như.
1.- Bỏ
cái hư giả, lưu lại cái hư thật. (khiển
hư, tồn thật): Bỏ cái hư giả ức là
các vọng chấp thật có ngă, có pháp do cái tánh ''
biến kế chấp'' tạo ra. Lưu lại cái chân
thật, tức là cái tánh '' y-tha-khởi'' và
''viên-thành''. Nói một cách khác cho dễ hiểu, trong
pháp quán này, hành giả phải quán ngă và pháp là không
thật ( hư) để phá trừ cái chấp thật
có. Hành giả lại quán tánh y tha, viên thành là thật
có (thật) để phá trừ chấp không. Trong lối
quán duy thức từng thứ nhất này, ''có'' và
''không'' đối đăi nhau, để bỏ'' biến
kế chấp'' lưu lại ''y tha'' và ''viên thành''.
2.- bỏ
cái lộn lạo, lưu lại cái thuần túy (xả
lạm lưu thuần): Cái lộn lạo nói ở
đây là tướng phần (nội cảnh); có thuần
túy ở đây là kiến phần. Bỏ cái lộn lạo,
lưu cái thuần túy, tức là bỏ phần ''tướng''
bị duyên (sở duyên) mà lưu lại cái phần
''kiến'' là phần năng duyên. Đây là quán thứ
hai về lối duy thức, lấy tâm (năng) và cảnh
(sở) đối đăi với nhau, và mục đích
là bỏ cảnh (xả lạm) mà chỉ giử lại
tâm (lưu thuẩn). Lối quán thứ nhất là bỏ
vọng cảnh ngoài tâm; lối quán thứ hai này là bỏ
cảnh nội tâm là tướng phần của thức.
3.-
Đem cái ngọn trở về gốc (nhiếp mạt quy
bổn): Cái ngọn ở đây tức là muốn nói
tướng phần và kiến phần, c̣n gốc
ở đây tức là tự chứng phần. Kiến
phần và kiến phần là ''dụng'' đều y
theo tuẹ chứng phần mà khởi ra, nên gọi là
ngọn; c̣n tự chứng phần là ''thể tánh'' cho
nên gọi là gốc. Lối quán duy thức thứ ba
này là đem ''dụng'' và ''thể'' đối đăi
với nhau, mà mục đích là bỏ cái phần thuộc
tương đối ít quan trọng là dụng (kiến
phần), chỉ giử lại cái phần căn bản
là thể (tự chứng phần).
4.- Giấu
cái liệt làm hiển lộ cái thắng (ẩn liệt
hiển thắng): Cái Liệt muốn nói ở đây tức
là các tâm sở, cái Thắng tức là các tâm vương.
Tâm sở phụ thuộc vào cái tâm vương nên gọi
là liệt, hay kém ; tâm vương là phần sai sử
chủ động, nên gọi là thắng, hay hơn. Lối
quán duy thức thứ tư này là đem 51 món tâm sở
so sánh với 8 món tâm vương, và mục đích là
dẹp bỏ các món tâm sở và làm hiển lộ 8
món tâm vương.
5.- Bỏ
thưc tướng về thức tánh (khiển tướng
chứng tánh): Bốn tầng quán Duy thức trên, tuy rốt
ráo chỉ c̣n giử lại các món tâm vương,
nhưng tâm vương cũng có sự tướng và
lư tánh. Lối quán thứ năm này là đem sự
tướng đối đăi với lư tánh, mà mục
đích cuối cùng là bỏ sự tướng của
thức (thức tướng) để trở về với
lư tánh của thức (thức tánh), tức cũng là
chứng nhập Pháp tánh hay tâm Chơn như (quư độc
giả muốn hiểu rỏ thêm, xin xem bài duy thức
quán đâị cương của Ngài Thái Hư Pháp sư).
Ngoài
năm lớp quán Duy thức của cổ nhơn mà
chúng tôi vừa kể trên, c̣n có một lối tu nữa
rất dễ dàng và thiết thực, hợp với
đại chúng là chúng ta thường quan sát và kiểm
điểm nội tâm của ḿnh.
Chúng
ta hăy độc kỹ về hai lọai Phiền năo
tâm sở và Thiện tâm sở trong Duy thức, để
nh́n rỏ mặt mày tướng trạng, công dụng,
tánh t́nh và danh tự của chúng. Rồi hằng ngày
chúng ta kiểm điểm ở nội tâm: Mỗi khi
hiện lên một tâm niệm ǵ, chúng ta kiểm điểm
và quan sát thật kỹ tâm niệm này thiện hay ác
(phiền năo). Nếu tâm niệm thiện th́ chúng ta
nuôi dưỡng cho nó phát-triển thêm, c̣n nếu tâm
niệm ác th́ chúng ta mau mau lo diệt trừ đi. Chúng
ta biết sữa đổi tâm niệm xấu (tu tâm)
và nuôi dưỡng tánh tốt (dưỡng tánh) như
thế phải th́ chúng ta se ỵthành được Thánh
hiền (xem quyển tu tâm và dưỡng tánh).
VII.- Hành
Giả Phải Trải Qua Năm Địa Vị Trong Khi
Tu Duy Thức
Người
tu học pháp môn Duy thức, cũng như kẻ bộ
hành, từ khi năy sinh ra cái ư định muốn đi
cho đến tới đích, phải trải qua năm
giai đoạn hay năm địa vị như sau:
1.- Vị
tư lương: Tức là thời gian chuẩn bị
như người sắp đi xa, phải chuẩn bị
lương thực trước lúc lên đường.
Trong
Duy thức Tam thập tụng:
Nguyên
văn:
Năi
chí vị khởi thức
Cầu
trụ Duy thức tánh
Ư
nhị thủ tùy miên
Du vị
năng phục diệt
Nghĩa
là: Từ khi chưa phát tâm cho đến khi phát tâm cầu
an trụ Duy thức tánh, trong thời gian đó, hai món
thủ (ngă chấp, pháp chấp) hăy c̣n miên phục,
hành giả chưa có thể chinh phục diệt trừ
được.
2.- Vị
Gia hạnh: Hành giă gia công tấn hạnh, cũng
như người định đi xa, sau khi đă chuẩn
bị đủ hành lư cách bước lên đường.
Trong
Duy thức tam thập tụng có chép.
Nguyên
văn:
Hiện
tiền lập thiểu vật
Vị
thị duy thức tánh
Dĩ
hữu sở đắc cố
Phi thật
trụ duy thức
Nghĩa
là: Nếu hiện tiền c̣n thấy ḿnh an trụ duy
thức tánh, dù nhỏ nhiệm bao nhiêu th́ cũng
chưa phải thật an trụ Duy thứ tánh, v́ c̣n
có chổ sở đắc vậy.
3.- Vị
Thông đạt: Hành giả thông suốt đường
lối tu hành, cũng như người bộ người
bộ hành.nghiên cứu kỹ lưỡng con đường
ḿnh sắp đi, biết rỏ đoạn nào tốt,
đoạn nào xấu, đoạn nào nguy hiểm,
đoạn nào không ...
Trong
Duy thức tam thập tụng có chép:
Nguyên
văn;
Vô
đắc bất đắc nghị
Thị
xuất thế gian trí
Xả
nhị thô trọng cố
Tiện
chứng đắc chuyển y.
Nghĩa
là: cảnh giới "vô dắc"này không thể
nghĩ bàn; đây là trí xuất thế gian vô lậu.
Do đă xa ĺa được hai món thô trọng ( phiền
năo chườngva sở triều chướng ), hành-giả
chứng được hai món chuyển y ( Bồ-Đề
và Niết bàn).
5.-Vị
cứu cánh:Quả vị rốt ráo của sự tu chướng,
tức là quả Phật , cũng như người
đi đường đă ḥan toàn tới chỗ.
Trong
Duy-thức tam thaạp tụng có chép:
Nguyên
văn:
Thử
tức vô lậu giới
Bất
tư nghị, thiện , thường
An lạc,
giải thoát thân
Đại
Mâu-nhiều danh pháp .
Nghĩa
là: đay là cảnh giới vô lậu, cũng gọi là:a)
Bất tư nghị, b)Thiện, cũng) Thường,
được) An lạc,đời) Giải thoát thân,
e) Đại Mâu nhiều, cũng gọi là pháp thân ( quư vị
muốn rơ thêm, xem cuốn Duy-thức học, tập Và
tức là Duy-thức tam thập tụng ).
VII.-Kết
Quả Tu Chứng
a)Hành-giả
: sau khi đă dày công tu luyện pháp mê vọng, năm
thức trước của chúng tánh là nhăn, nhĩ, tỹ,
thiềt và thân thức, duyên với cảnh giới năm
trần là sắc, thanh, hương, vị và xúc trần;nhờ
thế mà chúng ta mới thấy được sắc,
nghe được tiếng , ngữi được mùi,
nếm được vịvà cảm giác được
cảnh giới chung quanh. Nhưng cái giá trịvà tầm
hoạt động cũng như công dụng của năm
thức ấyât nhỏ hẹp và thường hay sai lạc,
nhận giả làm thật. Do đó, chúng ta tạo ra
các nghiệp sanh tử luân hồi, quay cuồng trong lục
đạo. Đối với người tu Duy-thức khi
đă thành tựu rồi, th́ năm thức này chuyển
ra thành cái trí" thành sở tác", nghĩa là cái
trí này có những công năng vô cùng rộng lớn như
thị hiện thần thông biến hóa, hiện ra ba
món hóa thân, đẻ tùy theo căn cơ của chúng
sanh mà hóa dộ.
b)Diệu
quán sát trí:khi đang c̣n ở trong mê thức thứ sảucghi
biết so đo, tính toán trong phạm vi nhỏ hẹp,
tầm hoạt động không thể bao quát cùng khắp
được . do đó nên nó thường hay sai kạc,
lầm lẫn, và lôi kéo thân và miệng làm nhiều
điều tội lỗi, tạo ra các nghiệp sanh tử
luân hồi. Đến khi đă chứng được
Duy-thức quả rồi, th́ cái thức thứ sáu
nàychuyển thành cái trí diệu quan sát, nghĩa làcái
trí quan sát rát là mầu nhiệm, có thể thấy
được hằng sang thế giới; trong mỗi
thế giớ thấy được toàn thể chúng
sanh, trong mỗi chúng sanh thấy được bao ngạc
nhiêu tâm niệm v.v...Và nhờ sự quan sát huyền diệu
rốt ráo như thế mà tùy theo nguyện vọng,
taam lư, làm lợi lạc cho chúng sanh.
c)B́nh
đẳng tánh trí: Trong khi mê, thức thứ bảy chấp
kiến phần của thức thứ tám là ngă. Khi
đă chấp "ngă" tất nhiên chỉ biết
có ngă là quan trọng nhất, và mọi ư nghĩ, mọi
hành động, mọi lời nói ǵ cũng đều
quy tụ chung quanh cái ngă. Diều ǵ thích hợp với
cái ngă th́ yêu thương, chiều chuộng, cưng
dưỡng, diều ǵ trái với cái ngă th́ khinh
ghét,hất hũi, chà đaạp. Do đó, gaay ra không
biết bao nhiêu là bất công, bất b́nh đẵng làm
xáo trộn, điêu đứng phá hũy cơi trần
gian này. Đến khi chứng được Duy-thức quả,
thức thứ bảy này không c̣n chấp ngă nữa,
mà chỉ thấy ḿnh và người , cho đến ḷai
vật đều như nhau. Khi đă có được
trí b́nh đẵng rồithi sẽ dùng tâm từ bi hiện
đủ phương tiện, để tùy theo căn
cơ mỗi loài mà hóa độ, làm cho chúng sanh đều
được giải thoát.
d). Đại
viên cảnh trí: Khi c̣n mê-mờ bị thức thứ Bảy
chấp ngă và bị các chủng-từ phiền-năo hữu-lậu,
nhiễm-ô chi-phối, nên thức thứ Tám không
được sáng suốt thanh-tịnh. Đến khi nhờ
tu-hành, chứng được Duy-thức tánh, th́ thức
thứ Tám này trở thành như một cái gương
lớn được lau chùi sạch bụi-bặm, có
thể phản chiếu khắp cả mười
phương thế-giới, nên gọi là ''Đại viên
cảnh trí''.
2.- Hai
trí:
Bốn
trí trên này, tuy có phân chia khác nhau, tùy theo công năng của
mổi thứ, nhưng rốt lại, có thể gồm
hai trí sau đây là Căn-bản trí và Hậu-đắc
trí.
a). Căn-bản
trí: Tức là trí thể, chư Phật có chúng sanh
đều sẳn có. Trí này cũng gọi là Vô phân-biệt
trí.
b). Hậu
đắc trí: Trí là trí dụng. Sau khi chứng quả
Thánh, được Căn-bản trí rồi mới
được Hậu-đắc trí. Trí này cũng gọi
là Sai-biệt trí; nghĩa là trí phân biệt các pháp do
tánh y-tha-khởi mà có sai khác.
Tóm lại,
thành quả rốt-ráo của người tu học
Duy-thức là chuyển đỗi được tám thức
thành bốn trí là: Thành-sở-tác trí, Diệu-quán-sát
trí, B́nh-đẳng-tánh trí vá Đại-viên-cảnh trí.
Đứng về mặt thể và dụng mà xét th́ bốn
trí này chỉ gồm lại làm hai là: Căn-bản trí
và Hậu-đắc trí. Khi đă được hai trí
này hành-giả đă chứng được Duy-thức
tánh, ngộ nhập chơn-tâm, hoàn thành quả Phật.
IX.-
Lợi Ích Thiết Thực Trong Khi Học Và Tu Duy Thức
Kết
quả thu hoạcgh được như trên, hành-giả
tất phải trải qua nhiều kiếp tu-hành. Nhưng
chúng ta đừng thấy con đường đi qáu
xa-xôi, diệu vợi mà nản chí. Vă lại không phải
đợi đến khi thu hoạch được kết-quả
cuối cùng mới nhận chân được sự lợi
ích của pháp môn này. Ngay trong khi đang tu học, môn
Duy-thức này cũng đă đem lại cho chúng ta nhiều
lợi ích thiết thực cho đời sống hiện
tại rồi.
1.- Chúng
ta tự biết được ḿnh một cách rỏ-ràng:
Từ hồi nào đến giờ, chúng cho ta thân tâm
này là của tánh, tưởng rằng chúng ta đă hiểu
rơ bản thân tánh nhiều lắm. Nhưng nghĩ cho kỹ,
chúng ta chỉ biết sơ sài về ta mà thôi. Về
thân xác này, chúng ta chỉ thấy được những
bộ phận ở bên ngoài như mặt, mũi, tay,
chân v.v...Muốn biết các bộ-phận bên trong,
chúng ta tất phải học khoa phẩu thuật.
Về
tâm-tánh chúng ta lại càng dốt hơn nữa. Nhiều
khi chúng ta tưởng hiểu rơ nội tâm của
ḿnh, kỳ thật đă lầm nhiều lắm. Vậy
muốn rơ biết tâm-tánh một cách rơ ràng, chúng ta
hăy tu học Duy-thức. Như phần trên đă nói.
Duy-thức học đă phân tích, chia-chẻ một
cách tường tận, tỉ-mỉ, tâm-lư của
chúng ta , liệt kê ra thành nhiều loại; mỗi loại
có tên riêng, hành-tướng, công-năng, phạm-vi hoạt-động
khác nhau như thế nào. Học Duy-thức, chúng ta thấy
được phần nội tâm một cách rỏ
ràng như người cầm gương soi, thấy tất
cả những ǵ ở trên mặt. Chúng ta sẽ biết
rơ những tâm-niệm xấu-xa để diệt-trừ
(tu tâm), những tánh-t́nh tốt đẹp để bồi
dưỡng (dưỡng tánh). Do đó, chúng ta sẽ
trở thành người hiền lương, đạo-đức.
2.- Chúng
ta thấy được cái chánh-phủ nội tâm của
chúng ta: Tâm-lư của mỗi người mới xem qua
thật vô cùng phức-tạp; nhưng nếu suy nghiệm
cho kỹ, chúng ta thấy vẫn có một tố chức
gần giống như một liên bang; các Tâm-vương
khác như một vị Tổng-thống của liên
bang; các Tâm-vương khác như các vị đứng
đầu của tiểu-banh; các tâm-sở Biến-hành
như một vị Bộ-trưỏng; các Tâm-sở
Biệt-cảnh như các vị Tỉnh-trưởng,
Quận-trưởng; các Tâm-sở Bất-định
như các vị dân-biểu không đảng phái; các
Tâm-sở Thiện như các vị công-thần liêm-khiết
hay các vị công-chức tân tâm v́ dân v́ nước; các
Tâm-sở phiền nảo như những tham quan ô lại,
hay cướp dựt lưu manh v.v... con các chủng-tử
(thiện, ác, vô kư) th́ như toàn thể dân chúng trong
liên bang.
Với
một liên-bang nội tâm như thế, nếu chúng ta
biết sắp đặt điều ḥa bộ máy
chính-quyền nội tâm cho vững vàng, th́ tất
nhiên liên-bang ấy sẽ vững mạnh, hùng-cường,
và văn minh tiến bộ. Trái lại, nếu chúng ta
không nắm vững được bộ máy hành-chính
nội-tâm, th́ liên-bang ấy sẽ loạn lạc,
đói khổ và không sớm th́ muộn, sẽ rơi
vào vực thẳm tối tăm.
Duy-thức
học giúp cho chúng ta thấy rơ chánh-phủ nội-tâm
của ḿnh, để tự điều ḥa cho
được thạnh trị, thái-b́nh.
3.-
Chúng ta trau giồi được một đức tánh
tốt đẹp là tánh ''kiên nhẫn'':
Học
Duy-thức, trước tiên chính là chúng ta học đức
tính kiên nhẫn. Thật vậy, người không kiên
nhẫn không thể học Duy thức đến nơi
đến chốn được, v́ môn học này chia
chẻ tâm lư một cách tỷ mỷ, phiền tóai; mỗi
tâm niệm đều cũng nhiều danh từ chuyên
môn,và được nghiên cứu kỹ lưỡng về
tánh chất, hành vi, tướng trạng...những
người không chịu khó, tánh t́nh hời hợt,
nóng nảy, không thể nào thành công được trên
đường tu học triều Duy-thức. Cho nên chỉ
những người kiên nhẫn mới thành công, hay ngược
lại,muốn thành công th́ phải luyện tập
đức tính kiên nhẫn. Từ xưa đến nay,
trong đạo hay ngoài đời, những người
được thành công vĩ đại đều nhờ
đức tánh kiên nhẫn.
4.-
chúng ta giữ thái độ b́nh tĩnh tự tại:
Như csác đọan trướ đă nêu rơ, mọi
sự vật trong vũ trụ này đều do thức
biến, chớ không chắc thật. Do đó, khi gặp
điều may mắn, chúng ta không kiêu hănh, ngạo mạn,
cống cao; khi gặp cảnh đau buồn như tử
biệt sanh ly...chúng ta bớt khổ năo, kêu than, giữ
được thái độ b́nh tĩnh và cũng cho
biết được cơi đời là giă tạm, như
mây bay, như gió thỏang,nên chúng ta không say đắm,
tham lam, luyến tiếc, và nhờ thế, chúng ta bớt
dần những nghiệp giữ, chóng được giải
thóat.
5.-
Chúng ta nắm vững ḷng tin:
Học
Duy-thức, chúng ta thấy được giá trị cao
siêu của nó, nên lại càng tin tưởng mạnh mẽ
vào tôn giáo của chúng ta, một tôn-giáo không phải
dựa trên giáo điều độc đóan, mà dựa
trên thực nghiệm, và lấy ngay nội tâm của
con người làm nền tảng cho sự tu học của
ḿnh.
X. Kết
Luận.
Chúng
tôi đă tŕnh bày xong những điểm chính yếu
của Duy-thức tôn giáo hay Pháp tướng tôn. tấĩt
nhiên, với phạm vi những bài giảng này, chúng
tôi không thể đi sâu vào chi tiết, tŕnh bày một
cách rộng rải, đầy đủ hơn. Quư vị
nào muốn nghiên cứu sâu xa về môn học này, xin
hăy tim trước tiên ba bộ sách chính tông của
Duy-thức là: Đại-thừa Bá Phát minh môn luận
(Duy-thức nhập môn),Duy-thức Tam Thập Tụng
và Bát Thức Quy Củ tụng; sau đósẽ nghiên cứu
thêm những tập sách khác hiện đă xuất bản
rất nhiều ở Việt-Nam .
Tuy thế,
sau khi xem qua nội dung bài này, quư vị có thể quyết
định được con đường tu hành của
quư vị rồi. Nếu quư vị thấy đây là một
con đường tu hành thích hợp và thiết thực
lợi ích đối với ḿnh th́ xin hăy hạ thủ
công phu ngay, nghĩa là ngày đem quan sát kiểm thảo
tâm thức của ḿnh. Như quư vị đă biết,
trong mỗi chúng ta đều có sáu đầu đảng
giải quyết là sáu món Căn bản phiền năo.
Sáu đầu đảng này lại có hai mươi tên
bộ hạ nguy hiểm là 20 Tùy phiền năo. Chính bọn
giặc cướp này, từ vô thỉ đến nay
phá hoại chúng ta vô cùng vô tận, làm cho chúng ta
điêu đứng và trầm luân trong biển khổ
sanh tử luân hồi. Nếu ngày nay biết được
sự tàn phá của chúng, quyết tâm diệt trừ,
không cho chúng hoành hành,chắc chắn cuộc đời
chúng ta an cư lạc nghiệp (xong cuốn tu tâm).
Hơn
nữa, bên cạnh những bọn giặc cướp
ấy, chúng ta c̣n có những anh hùng nghĩa sĩ, chuyên
làm các việc thiện là 11 món tâm sở thiện. Với
những vị hảo hán này, chúng ta phải luôn luôn
ân cần trọng đăi, khuyến khích cổ vơ để
cho họ càng thêm hăng hái và mạnh mẽ làm các việc
lành (xem quyển Dưỡng Tánh).
Một
khi các tâm niệm xấu xa hoàn toàn tiêu diệt, các
đức hạnh tốt hoàn toàn đầy đủ,
chúng ta sẽ thành Phật quả.
Cầu
mong quư vị thành công.