Giaûng taïi Chaân Khoâng thaùng 01 - 2001

Hoâm nay toâi seõ noùi moät ñeà taøi raát gaàn guõi, laø “Chuùng ta neân gaây döïng ñaøo taïo caùi laâu daøi beàn bæ, khoâng neân baûo veä gìn giöõ caùi taïm bôï hö doái”.

Ngöôøi ñôøi chæ lo gaây döïng gìn giöõ nhöõng thöù taïm bôï, maø caùi chaân thaät cuûa mình laïi khoâng lo. Nhö lo laøm sao coù tieàn, coù nhaø cöûa, xe coä v.v… Caû ngaøy chæ lo tieàn cuûa, söï nghieäp, caùc thöù phöông tieän vaät chaát thoûa maõn cho nhu caàu höôûng thuï cuûa baûn thaân. Khaù nöõa thì lo danh voïng, ñòa vò v.v… maø nhöõng thöù ñoù coù ôû ñôøi vôùi mình khoâng? Tieàn baïc, cuûa caûi, danh voïng ñeán maáy roài moät luùc naøo, noù cuõng töø giaõ mình ñi maát. Caû ñôøi cöù lo nhö theá thöû hoûi coù phí coâng khoâng? Lo cho caùi khoâng giöõ ñöôïc, maø cöù lo hoaøi, coøn moät caùi trung thaønh vôùi mình ñaùo ñeå laïi boû lô. Ñoù laø vaán ñeà chuùng ta caàn phaûi nghieäm xeùt laïi cho kyõ.

Theá thì caùi thieát yeáu ñoù laø gì? Laø nghieäp. Nghieäp laø caùi thieát yeáu, trung thaønh vôùi chuùng ta nhaát maø mình khoâng nhôù. Nghieäp theo saùt beân ta khoâng bao giôø rôøi, töø ñôøi naøy sang ñôøi khaùc, lieân tuïc khoâng maát. Vaäy nghieäp laø gì? Nghieäp laø thoùi quen do ta taïo neân. Ví duï coù ngöôøi hoïc laøm thôï hoà, thôï moäc, thaày thuoác v.v… khi hoïc thaønh ngheà roài goïi laø nghieäp. Cho neân hai ngöôøi cuøng laøm moät ngheà goïi laø baïn ñoàng nghieäp. Do ñoù ngheà nghieäp gaén chaët vôùi chuùng ta suoát caû cuoäc ñôøi, neáu aên saâu noù seõ theo ta ñeán caùc ñôøi sau.

Noùi nghieäp khoâng phaûi chæ laøm ngheà naøy, ngheà noï thoâi, maø coøn coù nghieäp laønh, nghieäp döõ nöõa. Ngöôøi taïo ñöôïc nhieàu tieàn cuûa trong nghieäp döõ thì nghieäp aáy daãn hoï ñi ñeán choã khoå. Neáu taïo trong nghieäp laønh thì ñöôïc ñi theo ñöôøng laønh. Nghieäp theo saùt chuùng ta töø luùc soáng cho tôùi khi cheát, töø ñôøi naøy tôùi ñôøi khaùc, khoâng döøng ngang moät choã naøo, neáu ta chöa döùt saïch nghieäp.

Nhö ngöôøi thaày thuoác hay thôï hoà thôï moäc gaày döïng ñöôïc nhaø cöûa khang trang aám cuùng. Ban ñeâm boãng coù hoûa hoaïn, nhaø cöûa chaùy saïch, moïi ngöôøi trong nhaø hoaûng hoát chaïy ra, khoâng laáy ñöôïc gì heát. Taát caû cuûa caûi bao naêm laøm ra ñeàu bò thieâu huûy, nhöng ngheà thaày thuoác hay ngheà thôï hoà thôï moäc vaãn coøn. Nhö vaäy cuûa caûi coù theå maát heát nhöng ngheà nghieäp khoâng maát, mình chaïy ñi ñaâu noù theo ñoù. Roõ raøng ngheà nghieäp theo ta, khoâng bao giôø maát.

Taïo nghieäp laønh, nghieäp döõ cuõng vaäy. Ñaõ mang nghieäp trong ngöôøi, duø coù hoaïn naïn baát thöôøng noù cuõng khoâng maát. Löûa chaùy, nöôùc troâi hoaëc troäm cöôùp binh bieán coù theå thieâu huûy heát taøi saûn vaät chaát, nhöng caùi ngheà cuûa mình khoâng coù gì phaù ñöôïc. Luùc naøo coøn soáng vôùi ngheà thì coøn gaày döïng ñöôïc söï nghieäp. Chaúng nhöõng nghieäp khoâng maát khi ta ñang soáng, maø noù coøn daãn mình ñi thoï baùo sau khi cheát nöõa, neân noùi noù raát trung thaønh.

Theá nhöng ít khi ta nhôù mình ñang taïo nghieäp laønh hay nghieäp döõ, mieãn sao coù tieàn thoâi, laønh döõ gì cuõng cöù laøm. Ñoù laø ngöôøi khoâng bieát tu. Ngöôøi bieát tu duø laøm vieäc ñoù nhieàu tieàn, nhöng aùc thì nhaát ñònh khoâng laøm. Nghieäp laønh duø ít tieàn hôn nhöng laïi laøm. Laøm ñuû soáng thoâi, mieãn khi nhaém maét nghieäp laønh ñoù daãn ñi tôùi choã laønh laø ta khoâng khoå. Chôù ñöôïc nhieàu tieàn cuûa, maø khi nhaém maét rôi vaøo ñöôøng khoå thì coù söôùng ích gì?

Chuùng ta sôï ngheøo hay laø sôï nghieäp döõ? Ngöôøi sôï nghieäp döõ laø ngöôøi bieát tu. Ngöôøi chæ bieát tieàn cuûa maø khoâng bieát nghieäp laønh, nghieäp döõ laø chöa bieát tu. Vì vaäy khi laøm gì, chuùng ta phaûi xeùt vieäc laøm aáy laønh hay döõ. Neáu laønh thì coá gaéng laøm, coøn döõ thì phaûi traùnh. Tu laø bieát choïn cho mình moät con ñöôøng toát ñeå ñi. Khoâng bieát choïn ñöôøng toát thì mai kia mình phaûi chòu khoå thoâi. Nghieäp xuaát phaùt töø lôøi noùi, haønh ñoäng vaø yù nghó cuûa chuùng ta. Moät lôøi noùi, moät yù nghó, moät haønh ñoäng aùc laø taïo nghieäp aùc. Moät lôøi noùi, moät yù nghó, moät haønh ñoäng laønh laø taïo nghieäp laønh. Nhö vaäy thaân mieäng yù laø ba choã taïo nghieäp. Khi ta gheùt ai, hoï thaáy maët ta hoï cuõng gheùt ngay. Chính yù nieäm xaáu loä ra ngoaøi göông maët, ngöôøi ta thaáy laø khoâng öa nhau roài. Lôøi noùi, haønh ñoäng xaáu aùc cuûa mình cuõng theá, chieâu caûm ñeán ngöôøi khieán hoï khoâng thöông ta ñöôïc. Töø yù nieäm, lôøi noùi, haønh ñoäng xaáu trong hieän ñôøi khieán ngöôøi ta ñaõ khoâng thöông mình, huoáng nöõa laø khi nhaém maét, taát caû nhöõng hieän töôùng aáy loä roõ ra neùt maët mình, thaät laø xaáu xí. Nghieäp seõ daãn ta ñi thoï sanh vaøo caùc ñöôøng döõ, luùc ñoù hoái haän sao cho kòp.

Khi bieát roõ taïo nghieäp aùc phaûi chòu khoå, taïo nghieäp laønh seõ ñöôïc vui thì moãi ngaøy, moãi thaùng, moãi naêm chuùng ta luoân kieåm ñieåm laïi mình. Neáu lôõ laøm ñieàu xaáu raùng saùm hoái chöøa caûi. Neáu laøm vieäc toát coá gaéng noã löïc laøm theâm, ñoù laø ngöôøi khoân ngoan bieát lo cho ngaøy mai. Chôù cöù ham tieàn nhieàu, khoâng bieát laønh döõ lo tích luõy maõi, khoâng ngôø ñoù laø tích luõy caùi khoå. Ngaøy nay taïo nghieäp aùc, hieän taïi ñaõ bò moïi ngöôøi gheùt, khi nhaém maét nghieäp aùc daãn tôùi choã khoå ñau hôn nöõa. Nhö vaäy ñôøi naøy khoå, ñôøi sau khoå, khoâng luùc naøo ñöôïc an vui.

Chuùng ta phaûi laøm sao duø ngheøo nhöng ai cuõng thöông heát. Thaân laøm vieäc laønh, mieäng noùi laønh, yù nghó ñieàu laønh, hieän ñôøi moïi ngöôøi quí meán, sau khi cheát coøn sung söôùng baèng maáy laàn nöõa. Trong hai con ñöôøng, taïo nghieäp aùc ñeå khoå, taïo nghieäp laønh ñeå vui, tuøy chuùng ta muoán choïn löïa con ñöôøng naøo cuõng ñöôïc, khoâng ai baét buoäc mình caû. Ngöôøi khoân ngoan töï bieát phaûi choïn ñöôøng naøo roài, ñaâu caàn caân nhaéc gì nöõa.

Theá neân ngöôøi khoân ngoan trong ñaïo laø bieát tu taïo caùc nghieäp laønh, chôù khoâng phaûi khoân ngoan laø lanh moàm leï mieäng hieáp ñaùp löôøng gaït keû khaùc. Hieåu nhö vaäy chuùng ta môùi chuaån bò con ñöôøng ngaøy mai cuûa mình ñöôïc an vui, sung söôùng hôn. Phaät cuõng khoâng theå ban nghieäp laønh cho chuùng ta ñöôïc. Neáu ta nghó, noùi, laøm toát thì höôûng quaû toát; neáu ta nghó, noùi, laøm xaáu thì chòu quaû xaáu. Phaät khoâng thöôûng cuõng khoâng phaït ai caû, chuùng ta hoaøn toaøn chòu traùch nhieäm veà ba nghieäp cuûa mình. Roõ raøng ta coù quyeàn choïn con ñöôøng cuûa mình, khoâng theå ñoå thöøa taïi Phaät trôøi gì caû.

Beänh cuûa ngöôøi thôøi nay laø hay ñoå thöøa. Mình laøm xaáu bò ngöôøi ta khinh gheùt lieàn keâu trôøi keâu ñaát, taïi sao thieân haï teä baïc vôùi toâi quaù. Ñaâu coù taïi laøm sao, taïi mình heát. Bieát nhö vaäy chuùng ta phaûi töï xoay laïi mình, thaáy nhöõng gì xaáu dôû boû ngay, nhöõng gì toát ñeïp coá gaéng laøm. Ñoù laø chuùng ta bieát tu, bieát thöông mình, bieát lo xa.

Thuôû xöa ñöùc Phaät noùi ví duï veà oâng tröôûng giaû giaøu coù vôùi boán baø vôï. Baø vôï thöù nhaát thöông oâng trung thaønh, nhöng oâng laïi lô laø khoâng theøm bieát tôùi. Baø vôï thöù hai oâng ñeå taâm saên soùc hôi khaù moät chuùt. Baø vôï thöù ba oâng raát cöng chieàu, luùc naøo cuõng saên soùc keâu goïi luoân. Baø vôï thöù tö oâng ôû ñaâu thì baø ôû ñoù, khoâng rôøi xa nöûa böôùc.

Hoâm ñoù oâng ñau naëng saép cheát, lieàn keâu boán baø laïi hoûi:

- Baây giôø toâi saép cheát, coù baø naøo chòu theo toâi khoâng?

Baø vôï thöù tö sôï quaù lieàn leân tieáng tröôùc:

- Khi oâng khoeû maïnh, oâng ôû ñaâu toâi ôû ñoù, neân oâng cheát toâi xin ñöa ra tôùi cöûa.

Baø vôï thöù ba leân tieáng keá:

- Bình thöôøng oâng keâu goïi toâi luoân, chaêm soùc nhaéc nhôû maõi, neân oâng cheát toâi xin ñöa tôùi coång.

Baø thöù hai noùi:

- Bình thöôøng oâng cuõng coù nghó nhôù tôùi toâi, baây giôø oâng cheát toâi xin ñöa tôùi moä.

Ñeán baø vôï thöù nhaát thì:

- Bình thöôøng oâng khoâng ngoù ngaøng tôùi toâi, nhöng baây giôø oâng cheát toâi xin nguyeän theo oâng.

Quí vò thaáy oâng tröôûng giaû boäi baïc khoâng? Ngöôøi trung thaønh vôùi mình laïi lô laø, coøn ngöôøi khoâng trung thaønh laïi chieàu chuoäng yeâu quí. Ñöùc Phaät keát luaän hôïp phaùp boán baø vôï aáy nhö theá naøy: Baø vôï thöù tö duï cho tieàn baïc. Chuùng ta ñi ñaâu coù noù trong tuùi, nhöng khi cheát noù chæ naèm trong nhaø thoâi, vì vaäy ñöa tôùi cöûa laø heát boån phaän cuûa noù. Caùi boäi baïc nhaát ta laïi thaân thieát quí troïng nhaát. Baø vôï thöù ba duï cho taøi saûn, chuùng ta luoân nhôù ñeán noù vaø luùc naøo cuõng giöõ gìn sôï maát. Nhöng khi cheát taøi saûn ñoà ñaïc khoâng theå ra khoûi voøng raøo, neân noù chæ tieãn mình tôùi coång. Baø vôï thöù hai duï cho chöùc töôùc, danh voïng, bình thöôøng ta cuõng coù ñeå taâm chaêm soùc ñeán noù. Khi cheát quan taøi ñöa tôùi moä saép haï huyeät, ngöôøi ta ñoïc baøi ñieáu vaên keå chöùc töôùc ñòa vò moät chuùt laø xong, neân noùi noù ñöa tôùi moä. Baø thöù nhaát duï cho nghieäp. Nghieäp theo ta nhö boùng vôùi hình, mình soáng noù soáng vôùi mình, mình cheát noù ñi theo mình. Vaäy maø bình thöôøng ta lô laø khoâng ngoù ngaøng tôùi noù. Caû ngaøy chaúng nhôù mình taïo nghieäp laønh hay nghieäp döõ, chæ nhôù tieàn thoâi. Nhö vaäy coù phaûi chuùng ta boäi baïc vôùi caùi trung thaønh vôùi mình nhaát khoâng?

Chuùng ta thöôøng lô laø vôùi caùi trung thaønh nhaát vaø thaân thieát vôùi caùi giaû doái taïm bôï nhaát, neân phaûi chòu khoå. Nhôù caâu chuyeän naøy, mình töï bieát moãi ngaøy phaûi ñeå yù tôùi nghieäp ñaõ taïo ñeå traùnh aùc laøm laønh. Ñoù môùi thaät söï laø thöông mình, lo cho mình.

Ñeå keát thuùc buoåi noùi chuyeän hoâm nay toâi mong taát caû chuùng ta seõ laøm oâng tröôûng giaû khoân ngoan bieát thöông ngöôøi trung thaønh, ñöøng thöông ngöôøi boäi baïc ñeå ñôøi naøy an vui, ñôøi sau cuõng ñöôïc an vui.

]