Giaûng taïi Myõ - 2000

Ñeà taøi buoåi noùi chuyeän hoâm nay laø Vui naøo taïm bôï, vui naøo chaân thaät. Chuùng ta tu theo Phaät laø tìm nguoàn vui chaân thaät, chaúng nhöõng cho hieän taïi maø cho caû mai sau.

Tröôùc khi noùi ñeán nieàm vui chaân thaät, toâi daãn nhöõng thöù vui taïm bôï cho quí Phaät töû nhaän thaáy. Theá gian cho nhöõng troø chôi nhö ñaù boùng laø vui, nhöng nhaø Phaät baûo caùi vui ñoù taïm bôï khoâng thaät, vui trong noãi khoå. Bôûi vì beân thaéng vui, beân thua khoå vaø chæ vui trong moät hai tieáng ñoàng hoà thoâi. Hoaëc xem ca nhaïc kòch, gaëp caûnh vui thì cöôøi, caûnh khoå thì khoùc. Nhö vaäy, trong caùi vui coù caùi khoå, cöôøi khoùc theo ngöôøi ta, maø coøn toán tieàn nöõa. Theá nhöng thieân haï ruû nhau ñi xem thaät ñoâng. Nhöõng chuyeän naøy nhieàu laém, keå khoâng heát. Roõ raøng theá gian vui trong ñau khoå, khoâng coù vui thaät.

Ngöôøi bieát ñaïo thaáy roõ vui naøo thaät thì tìm, vui naøo giaû thì traùnh, ñöøng ñeå nieàm vui cuûa mình laø noãi khoå cuûa ngöôøi. Loøng töø bi khoâng cho pheùp chuùng ta cöôøi khi ngöôøi khaùc khoùc. Phaät töû bieát theá roài neân tìm nieàm vui chaân thaät, khoâng chaïy theo caùi vui taïm bôï, khoå vui laãn loän. Phaät töû tu Phaät phaûi coù trí tueä vaø töø bi, khoâng bao giôø tìm vui trong söï ñau khoå nhö theá.

Ñeán nieàm vui chaân thaät. Nieàm vui naøy môùi nghe khoâng thaáy gì vui heát. Thí duï Phaät daïy quí Phaät töû giöõ naêm giôùi, nghe buoàn hiu. Nhöng thaät tình ñoù laø coäi goác ñem laïi söï an vui. Chuùng ta khoâng coù taâm gieát haïi ai thì mình ñöôïc bình an. Chaúng nhöõng khoâng gieát haïi maø cuõng khoâng xuùi baûo ngöôøi khaùc gieát haïi. Do ñoù mình bình an vaø moïi ngöôøi chung quanh cuõng ñöôïc bình an. Nieàm vui ñöôïc theå hieän ôû cuoäc soáng khoâng hoài hoäp, khoâng lo sôï bò gieát haïi. Neáu cöù lo sôï ngöôøi naøy traû thuø, ngöôøi kia haïi thì cuoäc soáng ñaâu coù vui. Ñoù chính laø nieàm vui laëng leõ chaân thaät.

Moät xaõ hoäi khoâng troäm cöôùp laø moät xaõ hoäi an vui. Moïi ngöôøi nhìn nhau loøng khoâng deø daët, lo sôï, taâm thaûn nhieân thö thaû, ñoù laø vui roài. Taâm khoâng taø daâm thì haïnh phuùc gia ñình ñöôïc baûo ñaûm. Tinh thaàn AÙ Ñoâng raát toân troïng haïnh phuùc gia ñình. Xaõ hoäi ñöôïc toát ñeïp goác töø moãi gia ñình toát ñeïp. Gia ñình toát ñeïp goác töø nhöõng caù nhaân bieát baûo veä haïnh phuùc chung. Neân muoán gia ñình toát ñeïp, ñeå ñi tôùi xaõ hoäi toát ñeïp, moãi ngöôøi phaûi giöõ gìn phaåm haïnh trong saïch cuûa mình. Ñaây laø vaán ñeà heát söùc heä troïng. Neáu moãi ngöôøi cöù laøm theo yù rieâng ñeå thoûa maõn ham muoán cuûa mình, khoâng nghó tôùi ngöôøi beân caïnh, ñoù laø ích kyû. Chính caùi ích kyû naøy ñöa ñeán tai hoïa cho nhieàu ngöôøi.

Vöøa roài, Thaày nghe nhieàu Phaät töû keå laïi coù nhöõng phuï nöõ Myõ naêm ba ñôøi choàng, nhöng roát cuoäc giaø ôû moät mình. Nhö caâu chuyeän moät phuï nöõ Myõ ôû caïnh nhaø gia ñình Phaät töû nöôùc mình. Hoâm ñoù chieàu thöù baûy, moïi ngöôøi trong gia ñình Phaät töû ñi laøm veà, quaây quaàn beân maâm côm tröôùc saân, aên uoáng vui veû. Phuï nöõ Myõ kia ñöùng nhìn vaø khoùc. Ngöôøi chuû trong gia ñình thaáy vaäy chaïy qua hoûi:

- Sao baø laïi khoùc?

Baø traû lôøi:

- Thaáy gia ñình oâng sum hoïp vui veû, toâi buoàn tuûi quaù neân khoùc.

- Sao baø buoàn?

Baø noùi:

- Thöa oâng, toâi coù ñöùa con möôøi taùm tuoåi ñaõ boû nhaø ñi maát roài.

Roõ raøng haïnh phuùc gia ñình naèm ôû söï thuûy chung vôùi nhau. Vôï choàng thuûy chung thì con caùi sum hoïp. Vôï choàng khoâng thuûy chung thì con caùi bô vô, tình caûm gia ñình cuõng khoâng coøn. Nhö vaäy môùi thaáy con ngöôøi soáng trong theá giôùi vaên minh, töï do, moãi ngöôøi töï laøm theo yù muoán cuûa mình ñeå roài ñöa tôùi söï tan naùt gia ñình. Trong gia ñình, choàng khoâng ra choàng, vôï khoâng ra vôï, thöû hoûi tình thöông ôû ñaâu?

Coù ngöôøi noùi beân Myõ chæ nghó ñeán hai ñieàu: moät laø tình, hai laø tieàn. Hoï coù vôï choàng nhöng khoâng ñöôïc laâu daøi, tuy ñang soáng hoøa hôïp nhöng ngaøy mai coù theå chia tay khoâng bieát chöøng. Nhö vaäy cuoäc soáng coù an oån, coù vui khoâng? Tieàn baïc thì dó nhieân phaûi lo roài, nhöng caùi tình môùi quan troïng. Bôûi vì neáu soáng caïnh nhau maø khoâng tin, khoâng thöông, khoâng chung thuûy vôùi nhau thì ñaâu coøn haïnh phuùc nöõa. Coù loøng tin ñoù laø ngöôøi baïn ñôøi chung thuûy vôùi mình thì cuoäc soáng môùi hoøa vui, môùi lo cho con caùi neân thaân neân hình. Ñöôïc vaäy gia ñình môùi haïnh phuùc. Coøn neáu soáng ñôn ñoäc moät mình thì giaø chaéc voâ traïi döôõng laõo thoâi. Chöøng ñoù môùi thaáy noãi coâ ñôn, ñau khoå cuûa mình vì traùch nhieäm ñoái vôùi con caùi khoâng troøn.

Qua ñoù, chuùng ta thaáy raèng Phaät daïy giöõ naêm giôùi, trong ñoù coù giôùi khoâng taø daâm, töùc khoâng ngoaïi tình vôùi keû khaùc, soáng thuûy chung vôùi nhau töø tröôùc ñeán sau thì gia ñình seõ ñöôïc bình an, haïnh phuùc, con caùi neân ngöôøi. Thöôøng ta thaáy gia ñình ngöôøi Vieät hoaëc ngöôøi Hoa con caùi hoïc gioûi, vì cha meï chuùng chung thuûy vui veû. Nhôø theá hoï doác löïc lo côm aên aùo maëc, con caùi chæ vieäc hoïc haønh neân gioûi. Ngöôïc laïi, neáu cha meï nay theá naøy mai theá khaùc, thì taâm hoàn treû ñaâu coù an oån maø hoïc.

Neân yeáu toá chaùnh yeáu ñeå coù nhöõng ñöùa con ngoan toát laø töø cha meï. Laøm cha laøm meï, duø coù nhöõng vui buoàn vôùi nhau cuõng phaûi giöõ coøn tình thuûy chung, ñeå con caùi mình coù choã nöông töïa. Con caùi coù choã nöông töïa seõ trôû thaønh ngöôøi toát cho xaõ hoäi, sau naøy nhôù nghó ñeán coâng ôn cha meï, chuùng soáng hieáu ñeå heát loøng. Neáu khoâng nhö vaäy voâ tình ñöa con mình tôùi choã hö hoûng, luùc veà giaø laïi caøng thaáy coâ ñoäc vaø aân haän cuõng ñaõ muoän roài. Nhöõng ngöôøi cöù lo thoûa maõn tình caûm rieâng tö, ñeå roài giaø voâ traïi döôõng laõo moät mình, soáng trong noãi coâ ñôn thaät ñau khoå. Cho neân yù nghóa lôøi Phaät daïy heát söùc thaâm traàm.

Nhö vaäy quí Phaät töû phaûi nhìn saâu, thaáy roõ caùi vui naøo beàn bæ laâu daøi, chaân thaät thì choïn, caùi vui naøo taïm bôï thì boû ñi ñeå khoâng bò ñau khoå mai sau. Duø nieàm vui aáy coù trong hieän taïi nhöng mai sau ñau khoå thì ta nhaát ñònh khoâng theo.

Phaät daïy Phaät töû khoâng ñöôïc noùi doái, giôùi naøy cuõng raát thaâm traàm. Ngöôøi naøo noùi chuyeän vôùi mình moät caùch chaân thaät ta môùi tin ñöôïc. Ngöôøi naøo noùi chuyeän naêm laàn baûy löôït maø mình xeùt thaáy hoï noùi doái thì ta maát loøng tin lieàn. Neáu khoâng tin nhau ngang ñoù tình thöông trôû neân lôït laït. Nhö trong gia ñình, con noùi doái cha chöøng naêm möôøi laàn, thì daàn daàn cha cuõng maát loøng tin. Loøng tin maát thì tình thöông cuõng giaûm theo. Nhö vaäy chung quanh ta anh em, baïn beø, neáu khoâng giöõ chöõ tín, töùc khoâng noùi thaät vôùi nhau, thì tình thöông seõ bò söùt meû, nhöõng moái quan heä trong xaõ hoäi cuõng seõ xaáu ñi.

Soáng giöõa moïi ngöôøi maø khoâng ai tin ai heát ñoù laø khoå hay laø vui? Soáng nhö vaäy raát coâ ñôn. Vì chuùng ta phaûi giöõ chöõ tín vôùi moïi ngöôøi, noùi ñieàu gì phaûi giöõ giaù trò cuûa lôøi noùi, khoâng noùi böôùng noùi böøa ñeå löøa bòp nhau. Nhö theá uy tín ngaøy caøng taêng, ngöôøi chung quanh môùi tin töôûng mình. Coù loøng tin thì laøm vieäc gì cuõng deã thaønh coâng. Ngöôïc laïi, ta ñaùnh maát loøng tin nôi moïi ngöôøi thì laøm vieäc gì cuõng thaát baïi. Ñieàu naøy raát quan troïng.

Ñeán giôùi khoâng uoáng röôïu. Hoài xöa chæ coù röôïu maïnh nhö röôïu ñeá röôïu vang, baây giôø coù cheá bia nheï moät chuùt. Cho neân giöõ giôùi naøy chuû yeáu laø khoâng uoáng röôïu maïnh, khoâng uoáng say. Ñoái vôùi bia, uoáng ít ít thì ñöôïc, uoáng nhieàu thaønh say khoâng ñöôïc. Khi môùi vaøo tieäc, uoáng röôïu cöôøi vui hæ haû, nhöng tôùi say roài maát heát tö caùch, muùa may quay cuoàng nhö ngöôøi ñieân. Hôn nöõa, uoáng röôïu say maø laùi xe thì deã gaây tai naïn cheát ngöôøi, raát nguy hieåm.

Khoâng nhöõng uoáng röôïu maïnh, uoáng röôïu say môùi coù tai haïi, maø gaàn ñaây coøn coù aù phieän, xì ke, ma tuùy. Ngöôøi Phaät töû phaûi giöõ theâm, khoâng ñöôïc uoáng röôïu maïnh, uoáng say, khoâng ñöôïc huùt aù phieän, xì ke, ma tuùy. Taïi sao Phaät laïi caám nhö vaäy? Coù hai lyù do:

1. Uoáng röôïu maïnh, say laøm cho con ngöôøi khôø daïi, maát trí tueä. Ñaïo Phaät laø ñaïo giaùc ngoä, ñaïo trí tueä, neáu Phaät töû ñaùnh maát trí tueä thì vieäc theo ñaïo khoâng hôïp lyù nöõa.

2. Khi say roài con ngöôøi khoâng coøn khaû naêng phaân bieät phaûi quaáy, khoâng coøn bieát sôï luaät phaùp. Luùc ñoù muoán laøm gì cöù laøm, gaây toäi loãi khoâng theå löôøng. Nhö caâu chuyeän ñöùa con trai cuûa baø cuï giaø ôû Baø Ròa. Moät hoâm caäu ta ñi chôi tôùi khuya vaãn chöa veà, baø soát ruoät ra cöûa chôø. Khoaûng möôøi hai giôø ñeâm, noù veà trong traïng thaùi ngaõ nghieâng ngaõ ngöûa. Baø töùc giaän la maéng noù. Caäu ta beøn voâ nhaø laáy dao chaët coå meï mình. Tai hoïa cuûa röôïu gheâ gôùm nhö vaäy.

Chính vì thaáy tröôùc nhöõng tai hoïa ñoù maø Phaät caám uoáng röôïu say vaø duøng caùc chaát gaây ghieàn. Chuùng ta thaáy roõ raøng ñieàu ñöùc Phaät caám raát coù lyù, raát thieát yeáu. Neáu giöõ ñöôïc naêm giôùi cuûa Phaät thì chuùng ta baûo veä ñöôïc haïnh phuùc gia ñình, baûn thaân vaø moïi ngöôøi coù cuoäc soáng an vui laâu daøi, xaõ hoäi ñöôïc toát ñeïp. Nieàm vui naøy khoâng phaûi vui nhoän, voã tay aàm aàm nhö xem ñaù boùng, nhöng noù thaät söï laø nieàm vui chaân thaät.

Phaät töû khi ñi saâu trong ñaïo lyù, môùi thaáy nhöõng lôøi Phaät daïy laø khuoân vaøng thöôùc ngoïc, ñem laïi söï toát ñeïp cho con ngöôøi. Neáu trong naêm giôùi, chuùng ta giöõ ñöôïc boán, coøn thieáu moät ñoù laø chöa toát troïn veïn. Chæ caàn moät ñieàu khoâng giöõ ñöôïc, thì toäi loãi xaûy ra khoâng theå löôøng tröôùc. Cho neân, giöõ troøn naêm giôùi laø böôùc tieán cuûa ngöôøi Phaät töû. Vì vaäy ngöôøi naøo giöõ troøn naêm giôùi, Phaät goïi ñoù laø tu Nhaân thöøa Phaät giaùo.

Trong ñaïo Phaät chia ra Thieân thöøa, Nhaân thöøa, Thanh vaên thöøa, Duyeân giaùc thöøa vaø Boà-taùt thöøa, goïi chung laø Nguõ thöøa Phaät giaùo. Giöõ troøn naêm giôùi laø tu Nhaân thöøa. Töø Nhaân thöøa tieán leân Thieân thöøa v.v… Chaëng ñaàu khoâng böôùc ñöôïc thì naác thöù hai laøm sao böôùc leân ñöôïc? Neân caên baûn laø Nhaân thöøa Phaät giaùo.

Nhaân thöøa laø sao? Phaät töû giöõ troøn naêm giôùi, trong ñôøi naøy laø ngöôøi toát, ñôøi sau tieáp tuïc trôû laïi laøm ngöôøi toát hôn nöõa. Trong kinh daïy neáu Phaät töû giöõ giôùi khoâng gieát ngöôøi v.v… ñôøi sau trôû laïi laøm ngöôøi soáng khoûe maïnh, tuoåi thoï laâu daøi. Giöõ giôùi khoâng troäm cöôùp, ñôøi sau trôû laïi laøm ngöôøi giaøu coù, khoâng bò giaëc cöôùp hay naïn löûa nöôùc cuoán troâi taøi saûn. Ngöôøi giöõ giôùi khoâng taø daâm, ñôøi sau sanh ra ñeïp ñeõ trang nghieâm. Ngöôøi giöõ giôùi khoâng noùi doái, ñôøi sau noùi naêng ñöôïc löu loaùt, ñöôïc moïi ngöôøi tín nhieäm. Ngöôøi giöõ giôùi khoâng uoáng röôïu maïnh, khoâng uoáng say, khoâng huùt aù phieän, xì ke, ma tuùy ñôøi sau sanh ra trí tueä saùng suoát.

Nhö vaäy ñoái vôùi naêm ñieàu naøy quí Phaät töû coù muoán thieáu ñieàu naøo khoâng? Soáng dai, coù cuûa nhöng xaáu, ai thaáy cuõng khoâng daùm nhìn quí vò coù chòu khoâng? Hoaëc soáng dai, coù cuûa, ñeïp ñeõ nhöng noùi naêng ngoïng lieäu quí vò coù chòu khoâng? Baây giôø giaû söû quí vò  ñöôïc boán ñieåm: soáng dai, coù cuûa, ñeïp ñeõ, noùi naêng löu loaùt, nhöng ngu toái quí vò coù chòu khoâng? Nhö vaäy naêm ñieàu ñoù laø naêm ñieàu caên baûn, thieát yeáu cho caû moät con ngöôøi, ñôøi naøy vaø ñôøi sau.

Chuùng ta tu khoâng phaûi chæ lo cho hieän taïi, maø chuaån bò luoân cho töông lai. Neáu cöù theo caùi vui taïm bôï, khoâng bieát gì laø hay laø toát, laø keá laâu daøi, tôùi chöøng lôùn tuoåi hoái haän sao kòp. Ñoù laø noùi veà nieàm vui chaân thaät. Con ñöôøng Phaät daïy chuùng ta laø con ñöôøng an vui, haïnh phuùc, beàn vöõng laâu daøi. Vaäy maø coù nhieàu ngöôøi coi thöôøng, khoâng ñeå taâm ñeán noùi gì ñi theo. Ñoù laø lyù do khieán chuùng sanh ñau khoå maõi.

Theo lyù nhaân quaû thì ta taïo nhaân laønh höôûng quaû laønh, gaây nhaân aùc chòu quaû aùc. Thí duï nhö quí Phaät töû tin Phaät raát saâu, baây giôø coù vieäc phaûi ñi xa. Quí vò ñeán tröôùc Phaät thaép höông, nguyeän Phaät töø bi gia hoä con ñi ñöôøng ñöôïc bình an. Nhöng khi ra ñöôøng, gaëp ai noùi ñieàu traùi yù, lieàn chöûi ngöôøi ta, nhö vaäy bình an ñöôïc khoâng? Phaät laøm sao can thieäp ñöôïc chuyeän ñoù. Chuùng ta khoâng giöõ mình, khoâng deïp bôùt noùng giaän, tham lam v.v… thì khoâng bao giôø an ñöôïc. Tu laø deïp boû nhöõng thoùi xaáu cuûa mình. Quí vò khoâng yù thöùc ñieàu ñoù ñeå giöõ gìn thaân khaåu yù cho toát, thì Phaät cuõng khoâng laøm sao cöùu giuùp ñöôïc.

Nhieàu ngöôøi thaéc maéc Phaät daïy taïo nhaân naøo chòu quaû naáy, nhöng sao ngöôøi aên ôû hieàn laønh vaãn ngheøo khoå, coøn keû gian aùc quaù laïi giaøu sang sung söôùng, nhö vaäy nhaân quaû coù ñuùng khoâng? Nhaân quaû Phaät daïy lieân quan tôùi ba ñôøi: quaù khöù, hieän taïi, vò lai, khoâng phaûi chæ coù ñôøi naøy thoâi. Chuùng ta cöù laáy thôøi gian hieän taïi maø ñoaùn ñònh thì khoâng ñuùng. Ñoù laø söï thaät.

Neáu khoâng hieåu nhö theá ta seõ coù caùi nhìn thieån caän, khoâng ñuùng leõ thaät. Hieän taïi ngöôøi laøm phöôùc laønh nhöng gaëp tai hoïa, ñoù laø do nôï tröôùc coøn neân baây giôø phaûi traû. Bieát vaäy ta neân vui veû traû, khoâng than traùch gì caû. Coøn nhöõng ngöôøi laøm xaáu, laøm aùc nhöng vaãn ñöôïc sung söôùng, ñoù laø do ñôøi tröôùc hoï coù tu chuùt ít. Neân bieát nhaân quaû laø leõ coâng baèng, chôù khoâng phaûi chuyeän töôûng töôïng.

Chuùng ta coù beänh laøm gì, ñoøi hoûi phaûi coù keát quaû lieàn. Nhieàu Phaät töû ñem quaø taëng ai, ngöôøi ñoù nhaän roài laøm thinh, khoâng caùm ôn thì quí vò khoâng vui, phaûi caùm ôn lieàn môùi ñöôïc. Thaät ra coù ngöôøi mang ôn thaàm laëng, khoâng noùi ra lôøi, chôø cô hoäi seõ ñeàn aân. Phaät töû chuùng ta voäi quaù, ñoøi caùm ôn lieàn môùi vui. Do ñoù quí vò khoâng nhaän ra ñöôïc söï nhôù aân vaø ñeàn aân cuûa nhöõng ngöôøi saâu laéng, ñaèm thaém. Phaät töû hieåu ñaïo lyù saâu, bieát roõ raøng nhö vaäy, treân ñöôøng tu seõ khoâng laàm nhaân quaû, nhôø theá ñöôïc an vui.

Hoïc Phaät laø chuùng ta phaûi tu. Tu laø söûa. Ñoái vôùi nhöõng ñieåm xaáu dôû, chuùng ta chöøa boû. Ñoái vôùi nhöõng ñieåm hay toát, chuùng ta neân laøm. Ñoù laø ngöôøi bieát tu. Tu Phaät phaûi nhìn cho ñuùng, hieåu cho roõ, môùi thaáy ñöôïc söï lôïi ích lôùn lao cuûa noù. Ñaïo Phaät raát thaâm traàm neân coù caâu Voâ thöôïng thaäm thaâm vi dieäu phaùp, nghóa laø giaùo phaùp cuûa chö Phaät raát vi dieäu, nhieäm maàu, saâu xa, chôù khoâng phaûi caïn côït. Chuùng ta hieåu nhôù, öùng duïng cho ñuùng thì ñôøi mình khoâng khoå. Chaúng nhöõng hieän ñôøi khoâng khoå, maø mai kia cuõng ñöôïc vui hôn. Ñoù laø keá laâu daøi.

Cho neân hieåu ñaïo lyù chaân chaùnh roài, quí Phaät töû naém vöõng giai ñoaïn ñaàu Phaät daïy chuùng ta phaûi giöõ naêm giôùi, ñoù laø chaän ñöùng, khoâng cho mình rôi xuoáng hoá toäi loãi. Neáu giöõ naêm giôùi thì ñoái vôùi nhöõng toäi loãi traàm troïng cuûa theá gian, chuùng ta khoâng phaïm. Ñoù laø khoâng bò rôi vaøo hoá toäi loãi. Chaëng thöù hai Phaät daïy phaûi tu taïo nhaân laønh ñeå ñöôïc quaû laønh. Ñoù laø tu nhaân quaû. Chæ hai ñieåm naøy neáu Phaät töû ñuû loøng tin, chaéc chaén treân ñöôøng tu seõ ñöôïc an oån laâu daøi, haïnh phuùc cho ñôøi naøy vaø caû ñôøi sau nöõa. Ñaây laø nieàm vui chaân thaät, coøn taát caû nhöõng caùi vui taïm bôï cuûa theá gian, töï noù khoâng coù giaù trò gì heát, ñuøa moät chuùt roài qua, neân noùi vui trong ñau khoå. Chuùng ta ñöøng maéc baãy noù maø uoång phí moät ñôøi tu.

Hoïc Phaät phaùp caàn thaám nhuaàn, öùng duïng tu chôù khoâng phaûi hieåu roài thoâi. Coát laøm cho ñöôïc, chôù khoâng caàn aên noùi löu loaùt, moïi ngöôøi khen hay maø baûn thaân mình khoâng thöïc haønh, khoâng ñöôïc lôïi ích gì caû. Mong taát caû hieåu, öùng duïng tu ñeå ñöôïc lôïi ích thieát thöïc cho mình vaø moïi ngöôøi.

]