II - PHAÀN CHAÙNH TOÂNG.

            F- CHÆ CHAÙNH GIAÙC CHAÚNG PHAÛI PHAÙP NHAÂN QUAÛ, NOÙI LÌA SANH DIEÄT, HIEÅN BAØY CHAÂN THÖÔØNG KHOÂNG CAÁU, CHOÙNG VÖÔÏT  CAÙC ÑÒA.

            1- CHÆ PHAÙP THAÂN NHÖ LAI CHAÚNG PHAÛI NHAÂN QUAÛ.

            - HOÛI PHAÙP THAÂN NHÖ LAI LAØ NHAÂN LAØ QUAÛ.

            Khi aáy, Boà-taùt Ñaïi Hueä baïch Phaät: Theá Toân! Cuùi xin vì noùi Tam-mieäu Tam Phaät-ñaø (Samyak - Sam Buddha Ñaúng chaùnh giaùc), con vaø caùc vò ñaïi Boà-taùt kheùo nôi Nhö Lai töï taùnh töïï giaùc giaùc tha. Phaät baûo Ñaïi Hueä: Cho oâng tuøy yù hoûi, ta seõ vì oâng theo choã hoûi maø ñaùp. Ñaïi Hueä baïch Phaät: Theá Toân! Nhö Lai öùng cuùng ñaúng chaùnh giaùc laø taùc chaêng? Laø chaúng taùc chaêng? Laø söï (quaû) chaêng? Laø nhaân chaêng? Laø töôùng chaêng? Laø sôû töôùng chaêng? Laø thuyeát chaêng? Laø sôû thuyeát chaêng? Laø giaùc chaêng? Laø sôû giaùc chaêng? Nhöõng caâu nhö theá laø khaùc hay chaúng khaùc?

            Saép hieån baøy giaùc taùnh Nhö Lai chaúng phaûi nhaân chaúng phaûi quaû cöùu kính raønh roõ thuaàn nhaát khoâng loãi. Tam-mieäu tam Phaät-ñaø dòch laø Ñaúng chaùnh giaùc cuõng dòch laø Chaùnh bieán tri. Nhö Lai, ÖÙng cuùng, Ñaúng Chaùnh Giaùc laø ba trong möôøi hieäu. ÔÛ ñaây hoûi veà Phaùp thaân Nhö Lai neâu ba töùc goàm nhieàu hieäu. Chöõ taùc laø nghóa tu khôûi. Choã y cöù  khôûi taïo taùc laø nhaân, vieäc taïo taùc thaønh hình laø quaû. Chöõ söï laø quaû. Nhaân töôùng laø töôùng, quaû töôùng laø sôû töôùng. Thuyeát laø ngöôøi noùi, sôû thuyeát laø lyù noùi ra. Giaùc laø ngöôøi tri giaùc, sôû giaùc laø caûnh sôû tri. Nhöõng caâu nhö theá laø khaùc hay chaúng khaùc, laø taùc cuøng chaúng taùc v.v… Nay ñieäp chaáp ñeàu thaønh boán caâu. Bôûi vì muoán hieån baøy Phaùp thaân lìa töù cuù cöùu kính raønh roõ.

            - CHÆ PHAÙP THAÂN NHÖ LAI CHAÚNG PHAÛI NHAÂN QUAÛ XA LÌA TÖÙ CUÙ.

            Phaät baûo Ñaïi Hueä: Nhö Lai, ÖÙng cuùng, Ñaúng chaùnh giaùc, ñoái nhöõng caâu nhö theá chaúng phaûi söï chaúng phaûi nhaân. Vì côù sao? Vì ñeàu coù loãi vaäy. Ñaïi Hueä! Neáu Nhö Lai laø söï thì hoaëc taùc hoaëc voâ thöôøng. Vì voâ thöôøng neân taát caû söï öng laø Nhö Lai, ñeàu laø choã chaúng muoán cuûa ta vaø chö Phaät. Neáu chaúng phaûi sôû taùc thì khoâng sôû ñaéc, laø phöông tieän aét khoâng, ñoàng vôùi söøng thoû vaø con thaïch nöõ, vì khoâng thaät coù. Ñaïi Hueä! Neáu khoâng söï khoâng nhaân thì chaúng phaûi coù chaúng phaûi khoâng. Neáu chaúng phaûi coù chaúng phaûi khoâng thì ra ngoaøi töù cuù. Töù cuù thuoäc veà ngoân thuyeát cuûa theá gian. Neáu ra ngoaøi töù cuù thì chaúng rôi vaøo töù cuù. Vì chaúng rôi vaøo töù cuù neân ngöôøi trí nhaän giöõ. Taát caû cuù nghóa cuûa Nhö Lai cuõng nhö theá, ngöôøi tueä neân bieát.

            Toùm heát caùc caâu hoûi treân khoâng ra ngoaøi hai nghóa nhaân vaø quaû. Cho neân chæ neâu söï vaø nhaân ñeå roõ töï taùnh Phaùp thaân Nhö Lai chaúng phaûi nhaân chaúng phaûi quaû. Neáu laø söï thì do taïo ra, maø Voâ thöôïng chaùnh chaân chaúng ñoàng vôùi phaùp tu taïo voâ thöôøng ôû theá gian. Neáu chaúng phaûi taùc thì ngaïi khoâng ñöôïc, maø töï taùnh trang nghieâm lìa chöôùng hieån baøy voâ löôïng coâng ñöùc vi dieäu, chaúng phaûi laø nghóa roãng khoâng. Cho neân bieát, chaúng phaûi sôû taùc, aáy laø khoâng söï. Nhöng chaúng phaûi chaúng taùc thì, phöông tieän ñaït ñöôïc phaûi do nhaân maø roõ. Song, giaùc theå saün coù laø töø lieãu nhaân ñöôïc, chaúng phaûi töø sanh nhaân maø ñöôïc, aáy laø khoâng nhaân. Khoâng söï (quaû) khoâng nhaân thì coù khoâng chaúng maéc, töù cuù choùng lìa. Töù cuù ñaõ lìa laø choã taát caû ngoân thuyeát chaúng ñeán, cuù nghóa thanh tònh ngöôøi trí chöùng ñöôïc. Kinh Ñaïi Baùt Nieát-baøn noùi: “Phaät taùnh tuy coù maø chaúng ñoàng hö khoâng. Vì côù sao? Vì hö khoâng ôû theá gian tuy duøng voâ löôïng phöông tieän kheùo leùo maø khoâng theå thaáy ñöôïc, coøn Phaät taùnh coù theå thaáy. Theá neân tuy coù, chaúng phaûi nhö hö khoâng. Phaät taùnh tuy khoâng maø chaúng ñoàng vôùi söøng thoû. Vì côù sao? Vì loâng ruøa söøng thoû tuy duøng voâ löôïng phöông tieän kheùo leùo cuõng khoâng theå ñöôïc sanh. Phaät taùnh coù theå sanh, theá neân tuy khoâng maø chaúng ñoàng vôùi söøng thoû”. Ñaây laø maät chæ veà Phaät taùnh vi dieäu, chæ haøng chaân thaùnh töï ôû trong chöùng ñöôïc. Nhö theá, theå taùnh chaúng phaûi coù chaúng phaûi khoâng, chaúng phaûi nhaân chaúng phaûi quaû, ra ngoaøi ñoä löôïng, neân nhö theá maø bieát. Baøn ñaïi dòch laø thaïch nöõ. Baøn ñaïi töû laø con thaïch nöõ.

            - CHÆ PHAÙP THAÂN CHAÂN NGAÕ THÖÔØNG LAËNG LEÕ.

            Nhö ta ñaõ noùi taát caû phaùp voâ ngaõ. Phaûi bieát nghóa naøy khoâng ngaõ taùnh noùi laø voâ ngaõ. Taát caû phaùp coù töï taùnh khoâng tha taùnh, nhö traâu ngöïa. Ñaïi Hueä! Thí nhö chaúng phaûi traâu laø ngöïa, chaúng phaûi ngöïa laø traâu, kyø thaät chaúng phaûi coù chaúng phaûi khoâng, kia chaúng phaûi khoâng töï taùnh. Nhö theá, Ñaïi Hueä! Taát caû caùc phaùp chaúng phaûi khoâng töï töôùng. Coù töï töôùng aáy, nhöng chaúng phaûi choã hay bieát cuûa haøng voâ ngaõ, ngu phu, vì voïng töôûng vaäy. Nhö theá, taát caû phaùp khoâng, voâ sanh, khoâng töï taùnh neân bieát nhö theá.

            Nhö Lai noùi töï taùnh Phaùp thaân chaúng phaûi nhaân chaúng phaûi  quaû, maø chaúng  phaûi ñoaïn dieät. Cho neân ôû ñaây laïi daãn caâu phaùp  voâ ngaõ ñeå hieån baøy Nhö  Lai chaân ngaõ. Bôûi Nhö Lai töï taùnh chaân ngaõ thöôøng bò phaùp ngaõ che ñaäy, neân noùi taát caû phaùp voâ ngaõ. Coát ñeå hieån töï taùnh Phaùp thaân chaân nhö töï töôùng. Neáu thaáy töï taùnh Phaùp thaân chaân nhö töï töôùng thì caøng bieát taát caû phaùp chaân nhö töï töôùng trong ngoaøi khoâng chöôùng, trong treûo thöôøng laëng leõ. Taát caû caùc phaùp do töï taâm hieän ra, bôûi töï taâm hieän neân taát caû caùc phaùp ñeàu khoâng ngaõ taùnh, cho neân noùi voâ ngaõ, hieän ra chæ taïi taâm. Töùc laø taát caû phaùp coù töï taùnh, khoâng tha taùnh. Song khoâng tha taùnh töùc laø khoâng ngaõ taùnh. Bôûi theá taát caû phaùp noùi voâ ngaõ, vì taát caû phaùp do töï taâm neân noùi khoâng tha taùnh. Cho neân phaøm noùi taát caû phaùp khoâng, voâ sanh, khoâng töï taùnh ñeàu khoâng coù yù chæ khaùc. Neân noùi “chæ coù chaân thöùc laïi khoâng coù thöùc khaùc”. Ñaây laø choã ñeán toät cuûa ngöôøi giaùc töï taâm hieän löôïng vaäy. Taùnh ngöïa khoâng phaûi traâu, taùnh traâu khoâng phaûi ngöïa, ñeå duï khoâng tha taùnh chaúng phaûi khoâng töï taùnh. Khoâng tha thì chaúng phaûi coù, coù töï thì chaúng phaûi khoâng. Chaúng phaûi coù chaúng phaûi khoâng chaân nhö töï töôùng chæ baäc chaân thaùnh töï chöùng ôû trong, keû ngu phu phaân bieät khoâng coù phaàn vaäy.

            -CHÆ PHAÙP THAÂN ÑOÁI HIEÄN PHI MOÄT PHI KHAÙC.           

            Nhö theá, Nhö Lai cuøng aám chaúng phaûi khaùc, chaúng phaûi chaúng khaùc. Neáu chaúng khaùc aám thì öng voâ thöôøng; neáu khaùc aám thì phöông tieän aét khoâng; neáu hai thì öng coù khaùc. Nhö söøng traâu töông tôï neân chaúng khaùc, daøi ngaén sai bieät neân coù khaùc, taát caû phaùp cuõng nhö theá. Ñaïi Hueä! Nhö traâu söøng beân phaûi khaùc söøng beân traùi, söøng beân traùi khaùc söøng beân phaûi. Nhö theá daøi ngaén caùc thöù saéc moãi moãi khaùc. Ñaïi Hueä! Nhö Lai ñoái aám, giôùi, nhaäp chaúng phaûi khaùc, chaúng phaûi chaúng khaùc.

            Ñaây hieån baøy Phaùp thaân ñoái hieän chaúng phaûi moät chaúng phaûi khaùc, chaúng phaûi choã bieát cuûa phaøm ngu. Töø ñaây veà sau thaûy ñeàu do thaáy Nhö Lai töï taùnh chaân ngaõ, ñoàng vôùi Baùo, Hoùa vöôït phöôïc (phaøm phu) vaø thoaùt (Nhò thöøa), ñoàng trí vaø chöôùng, töï taùnh Nieát-baøn ra khoûi soá löôïng. AÁm töùc chæ saéc thaân Nhö Lai. Nghóa laø Phaùp thaân cuøng saéc thaân chaúng phaûi moät chaúng phaûi khaùc. Neáu moät thì saéc thaân dieät Phaùp thaân cuõng öng dieät, dieät thì voâ thöôøng. Neáu hai thì Phaùp thaân do phöông tieän ñaït ñöôïc thaûy ñeàu khoâng, voâ nghóa. Song, thaân ngaøn tröôïng Loâ-xaù-na (baùo thaân) vaø taát caû voâ löôïng öùng hoùa töôùng toát veû ñeïp thaät coù ñoái hieän. Neân noùi “dieät saéc voâ thöôøng ñöôïc chaân saéc thöôøng truï”. Söøng traâu gioáng nhau duï moät. Daøi ngaén sai bieät duï hai. Nhöng thaûy ñeàu goïi laø söøng traâu chaúng phaûi moät chaúng phaûi khaùc. Cho neân noùi “Nhö Lai ñoái aám, giôùi, nhaäp cuõng chaúng phaûi moät chaúng phaûi khaùc”.

            - CHÆ PHAÙP THAÂN VAØ GIAÛI THOAÙT CHAÚNG PHAÛI MOÄT CHAÚNG PHAÛI KHAÙC.

            Nhö theá, Nhö Lai vaø giaûi thoaùt chaúng phaûi khaùc chaúng phaûi chaúng khaùc. Nhö theá, Nhö Lai laáy giaûi thoaùt goïi teân. Neáu Nhö Lai khaùc giaûi thoaùt thì öng thaønh saéc töôùng, vì thaønh saéc töôùng neân voâ thöôøng. Neáu chaúng khaùc thì ngöôøi tu haønh ñöôïc töôùùng neân khoâng coù phaân bieät. Song ngöôøi tu haønh thaáy phaân bieät. Theá neân, chaúng phaûi khaùc chaúng phaûi chaúng khaùc.

            Nieát-baøn coù ba ñöùc: Phaùp thaân, giaûi thoaùt, baùt-nhaõ, nhö chöõ y (0o0) coù ba ñieåm, chaúng ngang chaúng doïc. Song ôû ñaây noùi Phaùp thaân cuøng giaûi thoaùt chaúng phaûi moät chaúng phaûi khaùc. Bôûi vì Nhö Lai do giaûi thoaùt ñöôïc teân. Neáu khaùc thì Phaùp thaân Nhö Lai ñaõ chöùng giaûi thoaùt ñoàng vôùi saéc töôùng, öng laø voâ thöôøng. Ñaâu bieát raèng Phaùp thaân Nhö Lai töùc laø giaûi thoaùt, giaûi thoaùt töùc laø Phaùp thaân, thanh tònh khoâng nhô, theå khoâng coù hai. Neáu chaúng khaùc thì ngöôøi tu haønh naêng chöùng sôû chöùng öng khoâng sai bieät, maø thaáy coù sai bieät. Nhö thaäp chaân nhö, haøng Sô ñòa ñaõ ñaït, maø ñoái vôùi chöùng haïnh vaãn chöa vieân maõn. Vì khieán hoï vieân maõn neân sau laïi döïng laäp moãi ñòa, moãi ñòa coù caïn saâu sai bieät thaáy khaùc. Theá neân chaúng phaûi moät chaúng phaûi khaùc.

            - CHÆ TRÍ CHÖÔÙNG CHAÚNG PHAÛI MOÄT CHAÚNG  PHAÛI  KHAÙC.

            Nhö theá, trí vaø sôû tri chaúng phaûi khaùc, chaúng phaûi chaúng khaùc. Ñaïi Hueä! Trí vaø sôû tri chaúng phaûi khaùc, chaúng phaûi chaúng khaùc aáy, laø phi thöôøng, phi voâ thöôøng, phi taùc, phi sôû taùc, phi höõu vi, phi voâ vi, phi giaùc, phi sôû giaùc, phi töôùng, phi sôû töôùng, phi aám, phi khaùc aám, phi thuyeát, phi sôû thuyeát, phi moät, phi khaùc, phi ñoàng, phi chaúng ñoàng. Vì phi moät, phi khaùc, phi ñoàng, phi chaúng ñoàng neân ñeàu lìa taát caû löôïng.

            Tröôùc noùi Phaùp thaân cuøng giaûi thoaùt chaúng phaûi moät chaúng phaûi khaùc. ÔÛ ñaây noùi Phaùp thaân cuøng baùt-nhaõ chaúng phaûi moät chaúng phaûi khaùc. Song laïi noùi baùt-nhaõ (trí) cuøng sôû tri chaúng phaûi moät chaúng phaûi khaùc aáy, vì baùt-nhaõ laø thuûy giaùc töø Phaùp thaân baûn giaùc maø sanh, noùi thuûy thì cuøng vôùi baûn khoâng khaùc. Neáu sôû tri chöôùng ñeán thaäp nhaát ñòa vaãn coøn coù hai phaàn ngu cöïc vi teá, ñeán Dieäu giaùc Phaät ñòa môùi hay tröø saïch. Ñoù laø trí cuøng chöôùng phaân roõ coù hai. Laïi noùi chaúng phaûi moät chaúng phaûi khaùc aáy, bôûi vì lìa trí khoâng chöôùng, lìa chöôùng khoâng trí, phaùp khoâng coù ngaõ taùnh nôi ñaây caøng roõ. Song Nhö Lai töï taùnh chaân ngaõ lìa töù cuù vöôït taát caû soá löôïng, chaúng phaûi choã bieát cuûa tö löông. Keøm noùi taùc phi taùc v.v… ñeàu laø laëp laïi lôøi hoûi tröôùc ñeå nhieáp heát trong lìa töù cuù.

            - TOÅNG KEÁT PHAÙP THAÂN LÌA CAÙC CAÊN LÖÔÏNG GOÀM  TUÏNG.

            Lìa taát caû löôïng thì khoâng ngoân thuyeát, khoâng ngoân thuyeát thì voâ sanh. Voâ sanh thì khoâng dieät, khoâng dieät thì tòch dieät. Tòch dieät thì töï taùnh Nieát-baøn. Töï taùnh Nieát-baøn thì khoâng söï khoâng nhaân. Khoâng söï khoâng nhaân thì khoâng phan duyeân (vin theo). Khoâng phan duyeân thì ra ngoaøi taát caû hö nguïy. Ra ngoaøi taát caû hö nguïy töùc laø Nhö Lai. Nhö Lai töùc laø Tam-mieäu Tam Phaät-ñaø (Samyak-Sam Buddha Ñaúng chaùnh giaùc). Ñaïi Hueä! AÁy goïi laø Tam-mieäu Tam Phaät-ñaø Phaät-ñaø. Ñaïi Hueä! Tam-mieäu Tam Phaät-ñaø Phaät-ñaø aáy, laø lìa taát caû caên löôïng.

            Ñaây laø keát töï taùnh Phaùp thaân Nhö Lai vöôït qua taát caû soá löôïng, töï chöùng ñöôïc  ôû trong, taát caû danh ngoân ñeàu chaúng phaûi theå cuûa noù. Ngöôøi chöùng ñöôïc theå naøy môùi bieát sanh dieät ñeàu khoâng, chæ coù tòch tónh, neân noùi “töï taùnh Nieát-baøn”. Töï taùnh Nieát-baøn chaúng phaûi nhaân chaúng phaûi quaû, heát caùc ñoäng nieäm, döùt taâm tö töôûng, toät meù goác voâ minh, cöùu kính giaûi thoaùt khoâng coù hö nguïy, laø chaân Phaùp thaân, laø bình ñaúng thaân, haèng lìa taát caû caûnh giôùi caùc caên. Nhö Lai nôi hoäi Baùt Nieát-baøn khaép baûo ñaïi chuùng raèng: “Ta duøng Baùt-nhaõ saâu xa xem khaép tam giôùi taát caû luïc ñaïo, caùc nuùi beå caû, quaû ñaát, haøm sanh. Nhö theá tam giôùi caên baûn taùnh lìa, cöùu kính tòch dieät ñoàng vôùi töôùng khoâng, khoâng teân, khoâng bieát, haèng ñoaïn caùc höõu, xöa nay bình ñaúng khoâng coù töôûng cao thaáp, khoâng thaáy khoâng nghe khoâng giaùc, khoâng tri, khoâng theå troùi buoäc, khoâng theå giaûi thoaùt, khoâng chuùng sanh khoâng thoï maïng, chaúng sanh, chaúng khôûi chaúng taän chaúng dieät, chaúng phaûi theá gian chaúng phaûi chaúng theá gian. Nieát-baøn sanh töû ñeàu khoâng theå ñöôïc, hai beân bình ñaúng. Vì caùc phaùp bình ñaúng neân ôû yeân laëng leõ, khoâng coù choã thi vi, cöùu kính an oån, haún khoâng theå ñöôïc. Töø phaùp voâ truï maø phaùp taùnh thi vi ñoaïn taát caû töôùng, moät khoâng theå coù. Phaùp töôùng nhö theá, keû bieát ñöôïc noù goïi laø ngöôøi xuaát theá. Khoâng bieát vieäc aáy goïi laø goác sanh töû”. Ñaây chính laø Nhö Lai töï taùnh giaûi thoaùt cuøng taát caû phaùp ñoàng truï chaân nhö baûn teá, trong ngoaøi haèng lìa taát caû loãi laàm. Taát caû chuùng sanh cuõng ñoàng ñuû caùi  naøy, chæ vì khaùch nhieãm che laáp, moät nieäm giaùc bieát töùc ñoàng  saün ñöôïc.

            Khi aáy, Theá toân muoán truøng tuyeân laïi nghóa naøy neân noùi keä:

            Thaûy lìa caùc caên löôïng                               Khoâng söï cuõng khoâng nhaân

            Ñaõ lìa giaùc sôû giaùc                                       Cuõng lìa töôùng sôû töôùng

            AÁm duyeân ñaúng chaùnh giaùc                      Moät, khaùc chôù hay thaáy

            Neáu khoâng coù thaáy ñoù                                Laøm sao maø phaân bieät.

            Phi taùc phi baát taùc                                        Phi söï cuõng phi nhaân

            Phi aám phi taïi aám                                         Cuõng phi coù dö taäp

            Cuõng phi coù caùc taùnh                                  Nhö kia voïng töôûng thaáy

            Neân bieát cuõng phi voâ                                  Phaùp naøy phaùp cuõng theá.

            Ñaây laø toång tuïng Phaùp thaân lìa nhaân quaû, naêng sôû, caên khí moät khaùc töù cuù. Khoâng coù thaáy lìa aáy, cuõng khoâng phaùp töï taùnh, cuõng laïi phi khoâng phaùp, khaù goïi thaät ñöôïc phaùp theå. Ngoä ñaây seõ laëng leõ töï heát.

            Bôûi coù neân coù khoâng                                  Bôûi khoâng neân coù coù

            Neáu khoâng chaúng neân thoï                         Neáu coù chaúng neân töôûng.

            Hoaëc nôi ngaõ phi ngaõ                                  Ngoân thuyeát löôïng khoâng döùt

            Chìm ñaém ôû hai beân                                    Töï hoaïi hoaïi theá gian

            Giaûi thoaùt taát caû loãi                                     Chính quaùn saùt ngaõ thoâng

            AÁy goïi laø chaùnh quaùn                                 Chaúng huûy ñaïi Ñaïo sö.

            Neáu khoâng chaúng neân thoï, neáu coù chaúng neân töôûng laø, khoâng thì cöùu kính khoâng chaúng neân laïi khoâng, coù thì xöa nay coù chaúng neân laïi coù, bôûi coù khoâng ñoái ñaõi nhau, taùnh chaúng coù khoâng. Chaúng ñaït ngaõ thoâng thì khoâng coù chaùnh kieán, maéc keït hai beân töï hoaïi hoaïi ngöôøi, cheâ bai Nhö Lai, ñaâu coøn gì hôn keû naøy. Theá Toân thöôøng baûo: “Neáu noùi coù ñoù, ngöôøi trí chaúng neân nhieãm; neáu noùi khoâng ñoù, töùc laø voïng ngöõ. Neáu noùi coù ñoù chaúng neân laëng thinh, cuõng chaúng neân hyù luaän tranh tuïng”. YÙ chæ naøy teá nhò thay!

            2- CHÆ PHAÙP THAÂN NHÖ LAI CHAÚNG SANH CHAÚNG DIEÄT LÌA NGOÂN THUYEÁT.

             - CHÆ PHAÙP THAÂN NHÖ LAI CHAÚNG PHAÛI KHOÂNG TAÙNH.

            Khi aáy, Boà-taùt Ñaïi Hueä laïi baïch Phaät: Theá Toân! Nhö Theá Toân noùi kinh “Nhieáp thoï chaúng sanh chaúng dieät”. Laïi, Theá Toân noùi chaúng sanh chaúng dieät laø teân khaùc cuûa Nhö Lai. Theá naøo Theá Toân laø khoâng taùnh neân noùi chaúng sanh chaúng dieät, cho laø teân khaùc cuûa Nhö Lai? Phaät baûo Ñaïi Hueä: Ta noùi taát caû phaùp chaúng sanh chaúng dieät caùc loaïi coù khoâng chaúng hieän. Ñaïi Hueä baïch Phaät: Theá Toân! Neáu taát caû phaùp chaúng sanh thì, phaùp nhieáp thoï khoâng theå ñöôïc, vì taát caû phaùp chaúng sanh. Neáu trong danh töï coù phaùp, cuùi xin Theá Toân  vì noùi. Phaät baûo Ñaïi Hueä: Laønh thay, laønh thay! Laéng nghe, laéng nghe! Kheùo suy nghó ñoù, ta seõ vì oâng phaân bieät giaûi noùi. Ñaïi Hueä baïch Phaät: Xin vaâng thoï giaùo. Phaät baûo Ñaïi Hueä: Ta noùi Nhö Lai chaúng phaûi khoâng taùnh, cuõng chaúng phaûi chaúng sanh chaúng dieät nhieáp taát caû phaùp, cuõng chaúng ñôïi duyeân neân chaúng sanh chaúng dieät, cuõng chaúng phaûi voâ nghóa.

            Ñaây laø nhaèm ngoaøi töï taâm hieän löôïng chaáp taát caû phaùp chaúng sanh chaúng dieät, laáy ñoù khôûi naïn. Bôûi vì ngöôøi theo danh maát nghóa neân Phaät vì phaùt minh. Trong Kinh kieán laäp taát caû phaùp chaúng sanh chaúng dieät laø vì khoâng taùnh neân noùi, chaúng vì coù taùnh noùi. Laïi noùi laø teân khaùc cuûa Nhö Lai thì chaúng phaûi khoâng taùnh. AÁy laø hieän rôi vaøo coù taùnh maø noùi khoâng phaùp thì coù khoâng ñeàu ñoïa. Ñaây laø yù naïn cuûa Ñaïi Hueä. Theá Toân baûo: Ta noùi taát caû phaùp chaúng sanh chaúng dieät nhöõng loaïi coù khoâng chaúng hieän. Ñaïi Hueä khoâng bieát töø töï taâm hieän löôïng noùi chaúng sanh chaúng dieät choùng vöôït coù khoâng maø cho laø taát caû phaùp ñaõ khoâng sanh dieät khoâng öng laïi nhieáp thuoäc coù phaùp. Neáu baûo teân khaùc cuûa Nhö Lai, teân aét coù nghóa, aáy laø nhieáp thuoäc coù phaùp. Cho neân Theá Toân laïi baûo: Ta noùi Nhö Lai chaúng phaûi khoâng taùnh. Môùi bieát taâm löôïng baûn höõu chaúng ñoàng söøng thoû, y nghóa baát giaùc döôøng nhö caùc phaùp hieän, voán khoâng coù sanh cuõng khoâng coù choã dieät. Chaúng sanh dieät naøy laø noùi phaùp khoâng töï taùnh. Chaúng phaûi noùi thaûy khoâng caùc phaùp, chaúng neân nhieáp thuoäc coù, laïi ñôïi duyeân heát môùi thaáy khoâng sanh. Cuõng chaúng phaûi voâ nghóa laø, noùi nghóa töï taâm nhö thaät chaúng sanh, chaúng giaùc nghóa töï taâm nhö thaät chaúng sanh, chæ ñeán treân danh cuù chaúng sanh chaúng dieät voïng chaáp khoâng taùnh, chaúng öng nhieáp thuoäc veà coù, töùc laø coù chöõ maø khoâng nghóa. Cho neân vaên sau baøn roäng vaäy.

            - CHÆ PHAÙP THAÂN NHÖ LAI CHÍNH KHI SANH MAØ VOÂ SANH.

            Ñaïi Hueä! Ta noùi yù sanh Phaùp thaân danh hieäu Nhö Lai. Chaúng sanh kia laø chaúng phaûi caûnh giôùi cuûa taát caû ngoaïi ñaïo, Thanh vaên, Duyeân giaùc, Boà-taùt thaát truï. Ñaïi Hueä! Chaúng sanh kia laø dò danh cuûa Nhö Lai. Ñaïi Hueä! Thí  nhö Nhaân-ñaø-la Thích-ca, Baát-lan-ñaø-la nhöõng vaät nhö theá, moãi moãi vaät ñeàu coù nhieàu teân, cuõng chaúng phaûi coù nhieàu teân maø coù nhieàu taùnh, cuõng chaúng phaûi khoâng töï taùnh.

Ñaây töùc sanh noùi voâ sanh ñeå hieån yù chæ thaâm maät, vaãn khoâng neân theo danh maát nghóa. Bôûi yù sanh Phaùp thaân töùc laø chaúng sanh, neân noùi dò danh Nhö Lai. Nghóa chaúng sanh naøy chaúng phaûi caûnh giôùi cuûa Nhò thöøa vaø haøng Thaát ñòa. Thaát ñòa veà tröôùc chæ heát nhaân sanh, chôù chaúng ñaït ñöôïc töï taùnh voâ sanh cuûa Nhö Lai. Töï taùnh voâ sanh cuûa Nhö Lai laø chaân nhö bình ñaúng, tuøy choã tuøy thôøi khoâng coù töôùng khôûi dieät. Chaúng phaûi duyeân heát môùi hieän, cho neân chaêûng keït nôi voâ sanh sôû lieãu naêng lieãu. Nhaân-ñaø-la Thích-ca, Baát-lan-ñaø-la ñeàu laø dò danh cuûa Ñeá Thích. Chaúng phaûi do nhieàu teân maø coù nhieàu taùnh laø, theå moät maø teân khaùc. Cuõng chaúng phaûi khoâng töï taùnh laø, nhieàu teân duøng ñeå noùi moät theå, laïi phaûi nhaân teân maø ñöôïc theå.

            - CHÆ PHAÙP THAÂN NHÖ LAI TEÂN KHAÙC THEÅ MOÄT.

            Nhö theá, Ñaïi Hueä! Ta ôû theá giôùi Ta-baø naøy, traûi ba a-taêng-kyø coù traêm ngaøn danh hieäu. Keû ngu thaûy ñeàu nghe, moãi ngöôøi noùi teân ta maø khoâng hieåu ta, aáy laø dò danh Nhö Lai. Ñaïi Hueä! Hoaëc coù chuùng sanh bieát ta laø Nhö Lai, coù chuùng sanh bieát ta laø Nhaát thieát trí, coù chuùng sanh bieát ta laø Phaät, coù chuùng sanh bieát ta laø Cöùu theá, coù chuùng sanh bieát ta laø Töï giaùc, coù chuùng sanh bieát ta laø Ñaïo sö, coù chuùng sanh bieát ta laø Quaûng ñaïo, coù chuùng sanh bieát ta laø Nhaát thieát ñaïo, coù chuùng sanh bieát ta laø Tieân nhaân, coù chuùng sanh bieát ta laø Phaïm, coù chuùng sanh bieát ta laø Tyø-nöõu, coù chuùng sanh bieát ta laø Töï taïi, coù chuùng sanh bieát ta laø Thaéng, coù chuùng sanh bieát ta laø Ca-tyø-la, coù chuùng sanh bieát ta laø Chaân Thaät Bieân, coù chuùng sanh bieát ta laø Nguyeät, coù chuùng sanh bieát ta laø Nhaät, coù chuùng sanh bieát ta laø Vöông, coù chuùng sanh bieát ta laø Voâ sanh, coù chuùng sanh bieát ta laø Voâ dieät, coù chuùng sanh bieát ta laø Khoâng, coù chuùng sanh bieát ta laø Nhö nhö, coù chuùng bieát ta laø Ñeá, coù chuùng bieát ta laø Thaät teá, coù chuùng bieát laø Phaùp taùnh, coù chuùng bieát laø Nieát-baøn, coù chuùng bieát laø Thöôøng, coù chuùng bieát laø Bình ñaúng, coù chuùng bieát laø Baát nhò, coù chuùng bieát laø Voâ töôùng, coù chuùng bieát laø Giaûi thoaùt, coù chuùng bieát laø Ñaïo, coù chuùng bieát laø YÙ sanh. Ñaïi Hueä! Traûi qua ba a-taêng-kyø coù traêm ngaøn danh hieäu nhö theá, chaúng theâm     chaúng bôùt, theá giôùi naøy vaø theá giôùi khaùc thaûy ñeàu bieát ta, nhö maët traêng trong nöôùc chaúng ra chaúng vaøo.

            Nhö Lai ôû coõi nöôùc ta-baø coù ñeán voâ löôïng traêm ngaøn dò danh tuøy taâm chuùng sanh öùng vôùi löôïng sôû tri, moãi chuùng coù lôøi khaùc, maø khoâng bieát nghóa töï taùnh chaân thaät Nhö Lai nhö traêng trong nöôùc, chaúng ra chaúng vaøo chaúng phaûi coù chaúng phaûi khoâng. Chaúng hieåu dò danh cuûa Nhö Lai  laø taát caû chuùng sanh chæ bieát töùc nôi danh nhaän nghóa, maø chaúng hieåu Nhö Lai tuy coù nhieàu danh chæ noùi leân moät theå. Neân noùi töï taùnh thanh tònh Nhö Lai, chæ chöùng töông öng, chaúng phaûi danh noùi ñeán ñöôïc. Nhö traêng trong nöôùc chaúng theå noùi coù khoâng, khoâng theå noùi xa gaàn, khoâng theå chæ baøy, khoâng theå ñoä löôïng, thaät chaúng phaûi khoâng taùnh, maø chaúng rôi vaøo soá löôïng coù khoâng.

            Caùc keû ngu kia khoâng theå bieát ta, vì rôi vaøo hai beân. Song thaûy cung kính cuùng döôøng nôi ta, maø khoâng kheùo hieåu bieát caâu lôøi nghóa thuù chaúng phaân bieät ñöôïc danh, chaúng hieåu töï thoâng. Chaáp tröôùc caùc thöù ngoân thuyeát chöông cuù, nôi chaúng sanh dieät khôûi töôûng voâ taùnh. Chaúng bieát danh hieäu sai bieät cuûa Nhö Lai, bieát Nhaân-ñaø-la Thích-ca, Baát-lan-ñaø-la maø chaúng hieåu töï thoâng, hoäi qui veà choã toät cuøng, nôi taát caû phaùp tuøy choã chaáp tröôùc.

            Keû ngu khoâng bieát töï taùnh Phaùp thaân Nhö Lai voïng thaáy coù khoâng ñaém tröôùc nôi danh töï, maø ñoái vôùi caâu taát caû phaùp chaúng sanh dieät, khôûi töôûng khoâng taùnh. Ñaây chính laø chaúng hieåu töï thoâng voïng chaáp taát caû phaùp laø chaúng sanh dieät. Taát caû danh hieäu ñeàu noùi moät theå, nhaân danh ñaït theå, ñaït theå thì lìa lôøi noùi. Neân noùi hoäi quy veà choã toät cuøng. Chaúng roõ nghóa naøy chæ nôi danh thuyeát rieâng sanh lyù thuù, luoáng theâm ña vaên taêng tröôûng ngaõ kieán.             

            - CHÆ PHAÙP THAÂN NHÖ LAI LÌA LÔØI NOÙI HIEÅN CHAÂN THAÄT.

            +  CHÆ NGHÓA CHAÂN PHAÙP THAÂN CHAÚNG RÔI VAØO VAÊN TÖÏ.

            Ñaïi Hueä! Nhöõng ngöôøi si kia noùi theá naøy “Nghóa nhö lôøi noùi, nghóa lôøi khoâng khaùc. Vì côù sao? Vì nghóa khoâng coù thaân, ngoaøi ngoân thuyeát laïi khoâng coù nghóa khaùc, chæ döøng nôi ngoân thuyeát”. Ñaïi Hueä! Kia bò trí aùc thieâu ñoát chaúng bieát töï taùnh ngoân thuyeát, chaúng bieát ngoân thuyeát sanh dieät, nghóa chaúng sanh dieät. Ñaïi Hueä! Taát caû ngoân thuyeát rôi vaøo vaên töï, nghóa thì chaúng rôi, vì lìa taùnh phi taùnh, khoâng thoï sanh cuõng khoâng thaân. Ñaïi Hueä! Nhö Lai chaúng noùi phaùp rôi trong vaên töï, vì vaên töï coù khoâng khoâng theå ñöôïc, tröø chaúng rôi vaøo vaên töï.

            Ñaây noùi ngöôøi ngu si chaúng ñaït töï taùnh chaân nghóa, baûo nghóa khoâng theå taùnh, maø laáy ngoân thuyeát laøm caûnh giôùi giaùc töôûng sôû haønh cho laø toät caùc nghóa vò. Cho neân noùi “chæ döøng nôi ngoân thuyeát”. Ñaây khoâng nhöõng laø chaúng bieát nghóa, maø cuõng chaúng bieát töï taùnh ngoân thuyeát. Ngoân thuyeát y nôi nghóa voán khoâng töï theå laø taùnh sanh dieät. Neân noùi “ngoân thuyeát töï taùnh”. Nghóa lìa ngoân thuyeát taùnh chaúng phaûi sanh dieät, chaúng thuoäc coù khoâng. Ñaõ lìa sanh dieät coù khoâng cuõng lìa caùi lìa. Kinh Vieân Giaùc noùi: “Bieát laø khoâng hoa lieàn khoâng luaân chuyeån, cuõng khoâng thaân taâm thoï caùi sanh töû kia”. Töùc ôû ñaây noùi “khoâng thoï sanh cuõng khoâng thaân”. Laïi Vieân Giaùc noùi: “Caùi tri giaùc kia vaãn nhö hö khoâng, bieát hö khoâng aáy töùc laø töôùng khoâng hoa, cuõng khoâng theå noùi khoâng coù taùnh tri giaùc”. Töùc ôû ñaây noùi “tröø chaúng rôi vaøo vaên töï”. Töï taùnh Phaùp thaân Nhö Lai khoâng sanh khoâng thaân, chaúng rôi trong vaên töï, maø chaúng phaûi khoâng chaúng rôi. Keû ngu si khoâng trí chaúng phaân bieät thuyeát vaø nghóa, voïng töï ñaém tröôùc, laø ñaùng thöông xoùt vaäy.

            +- CHÆ NHÖ LAI KIEÁN LAÄP NGOÂN THUYEÁT VÌ DEÏP NGOÂN THUYEÁT.

            Ñaïi Hueä! Neáu coù ngöôøi noùi raèng “Nhö Lai noùi phaùp rôi vaøo vaên töï”, ngöôøi naøy aét voïng ngöõ, vì phaùp lìa vaên töï. Theá neân, Ñaïi Hueä! Chö Phaät chuùng ta vaø caùc vò  Boà-taùt khoâng noùi moät chöõ chaúng ñaùp moät chöõ. Vì côù sao? Vì phaùp lìa vaên töï, chaúng phaûi khoâng noùi  nghóa lôïi ích. Ngoân thuyeát laø voïng töôûng cuûa chuùng sanh. Ñaïi Hueä! Neáu chaúng noùi taát caû phaùp thì giaùo phaùp aét hoaïi. Giaùo phaùp hoaïi thì khoâng coù chö Phaät, Boà-taùt, Duyeân giaùc, Thanh vaên, neáu khoâng thì ai noùi vaø vì  ai?

            Nhö Lai noùi ra ñeàu vì nghóa, möôïn ngoân thuyeát ñeå vaøo ñeä nhaát nghóa. Töùc nôi ngoân thuyeát noùi ñeä nhaát nghóa rôøi ngoân thuyeát. Cho neân töø thaønh Phaät cho ñeán Nieát-baøn, ôû trong khoaûng giöõa aáy, Phaät chaúng noùi moät chöõ. Nghóa laø khoâng moät lôøi rôi vaøo töôùng vaên töï, maø chaúng phaûi khoâng nhaèm lôïi ích chuùng sanh vì phaân bieät noùi. Neáu khoâng nhaèm lôïi ích chuùng sanh phaân bieät noùi thì haøng Nhò thöøa, Boà-taùt kia töø ñaâu döïng laäp vaøo nghóa chaân thaät. Nhö theá thì thaùnh giaùo dieät hoaïi, ai daïy cho ai ö? Cho neân bieát taát caû ngoân thuyeát ñeàu khoâng coù thaät phaùp, vì ñeä nhaát nghóa maø coù noùi baøy. Do thuyeát maø nhaäp nghóa, nghóa hieån thì thuyeát lìa. Thuyeát töùc khoâng thuyeát, chæ töùc khoâng chæ. Cho neân noùi “chö Phaät Boà-taùt khoâng noùi moät chöõ”.

            Theá neân, Ñaïi Hueä! Ñaïi Boà-taùt chôù keït ngoân thuyeát, tuøy nghi phöông tieän roäng noùi kinh phaùp. Vì hy voïng phieàn naõo cuûa chuùng sanh chaúng phaûi moät, neân ta vaø chö Phaät tuøy caùc thöù hieåu bieát sai khaùc cuûa chuùng sanh maø noùi caùc phaùp, khieán lìa taâm yù yù thöùc, chaúng phaûi vì ñöôïc choã töï giaùc thaùnh trí.

            Ñaây laø daïy baûo Boà-taùt tuøy caên thöùc chuùng sanh roäng noùi kinh phaùp, chaúng neân maéc nôi ngoân thuyeát. Neáu coù noùi ra ñeàu nhaân caùc thöù hy voïng, caùc thöù phieàn naõo, caùc thöù hieåu khaùc cuûa chuùng sanh, maø vì phaù tröø. Khieán hoï lìa caùi hö nguïy töø voâ thuûy, chuyeån taâm yù yù thöùc, töï bieát töï chöùng. Quyeát khoâng coù noùi chæ baøy choã töï giaùc thaùnh trí. Bôûi vì töï giaùc thaùnh trí lìa töôùng ngoân thuyeát, lìa töôùng taâm duyeân, töï chöùng ñöôïc ôû beân trong, chaúng phaûi choã hieån baøy cuûa voïng töôûng ngoân thuyeát. Cho neân bieát, chö Phaät noùi phaùp nhö thaày thuoác trò beänh, chæ coù phöông phaùp deïp tröø beänh nhaëm, maø khoâng coù phöông phaùp laøm taêng theâm aùnh saùng. Thuyeát cuøng vôùi nghóa coù taùnh hay khoâng taùnh roõ raøng töï thaáy.

            Ñaïi Hueä! Ñoái taát  caû  phaùp  khoâng thaät coù, giaùc töï taâm hieän löôïng, lìa hai thöù voïng töôûng. Caùc vò ñaïi Boà-taùt y nôi nghóa chaúng y vaên töï. Neáu ngöôøi thieän nam thieän nöõ  y vaên töï laø töï hoaïi ñeä nhaát nghóa, cuõng khoâng theå giaùc ngoä cho ngöôøi, rôi vaøo aùc kieán töông tuïc maø vì chuùng noùi, chaúng kheùo roõ bieát taát caû phaùp, taát caû ñòa, taát caû töôùng, cuõng chaúng bieát chöông cuù. Neáu ngöôøi kheùo bieát taát caû phaùp, taát caû ñòa, taát caû töôùng, thoâng ñaït chöông cuù, ñaày ñuû taùnh nghóa thì hoï hay duøng chaùnh laïc voâ töôùng maø töï vui thích, bình ñaúng ñaïi thöøa, döïng laäp cho chuùng sanh.

            Tröôùc noùi ngoân thuyeát chaúng vì ñöôïc choã töï giaùc thaùnh trí. ÔÛ ñaây noùi ngöôøi ñöôïc töï giaùc thaùnh trí thaâm ñaït phaùp töôùng, coù döïng laäp ra töï nhieân chaúng rôi vaøo caûnh giôùi vaên töï voïng töôûng. Phaøm vaên töï hay laøm ngu ngöôøi laø, noùi ra taát caû phaùp theo caûnh giôùi coù, khoâng  voïng töôûng. Neáu ñaït taát caû phaùp khoâng coù töï taùnh ñeàu duy taâm hieän, lìa caûnh giôùi voïng töôûng cuûa hai thöù coù khoâng thì choã chæ cuûa vaên töï phaûi xem theá naøo? Cho neân y vaên töï thì khoâng theå noùi ñeä nhaát nghóa, maø traùi laïi hay hoaïi ñeä nhaát nghóa. Bôûi khoâng kheùo roõ bieát taát caû phaùp, taát caû ñòa, taát caû töôùng, chaân nhö baûn teá, thì cuõng khoâng theå bieát chöông cuù cuûa thaùnh giaùo. Vì theá, döïng laäp taát caû phaùp, taát caû ñòa, taát caû töôùng ñeàu lìa töôùng hieån baøy  ñaày ñuû taùnh nghóa. Môùi tin thaùnh giaùo ly ngoân, chæ vì deïp tröø hyù luaän, rieâng neâu duy taâm, beân trong töï chöùng hieän  truï nôi phaùp laïc, beân ngoaøi döïng laäp bình ñaúng nhaát thöøa. Sôû haønh cuûa töï giaùc thaùnh trí naøy, Nhö Lai vì Boà-taùt y nghóa daïy baûo thaâm thieát, ñaâu phaûi caïn côït ö?

            Naøy Ñaïi Hueä! Nhieáp thoï ñaïi thöøa thì nhieáp thoï chö Phaät, Boà-taùt, Duyeân giaùc, Thanh vaên. Nhieáp thoï chö Phaät, Boà-taùt, Duyeân giaùc, Thanh vaên thì nhieáp thoï taát caû chuùng sanh. Nhieáp thoï taát caû chuùng sanh thì nhieáp thoï chaùnh phaùp. Nhieáp thoï chaùnh phaùp thì gioáng Phaät chaúng döùt. Gioáng Phaät chaúng döùt thì hay roõ bieát ñöôïc choã vaøo thuø thaéng. Bieát ñöôïc choã vaøo thuø thaéng laø haøng ñaïi Boà-taùt thöôøng ñöôïc hoùa sanh, döïng laäp ñaïi thöøa möôøi söùc töï taïi, hieän caùc saéc töôïng, thoâng ñaït caùc töôùng phieàn naõo, hy voïng, hình loaïi cuûa chuùng sanh, noùi phaùp nhö thaät. Nhö thaät laø, chaúng khaùc, nhö thaät laø, töôùng chaúng ñeán chaúng ñi, taát caû hö nguïy ñeàu döùt, aáy goïi laø nhö thaät. Ñaïi Hueä! Ngöôøi thieän nam thieän nöõ chaúng neân nhieáp thoï theo lôøi noùi maø chaáp tröôùc. Vì chaân thaät laø lìa vaên töï.

            Ñaïi thöøa töùc laø phaùp töï giaùc thaùnh trí nhaát thöøa. An truï töï giaùc thaùnh trí nhaát thöøa töùc laø choã nhieáp thoï cuûa chö Phaät, Boà-taùt, Duyeân giaùc, Thanh vaên. Bôûi vì töï giaùc thaùnh trí naøy laø choã xuaát sanh chö Phaät, Boà-taùt. Neáu hay an truï töùc cuøng chö Phaät, Boà-taùt ñoàng theå nhieáp nhaäp; cuõng hay nhieáp thoï chuùng sanh, chuùng sanh y ñoù maø ñöôïc lôïi laïc; cuõng hay nhieáp thoï chaùnh phaùp, chaúng bò taát caû theá luaän laøm dao ñoäng, taát caû ngoaïi ñaïo khoâng tìm ñöôïc choã dôû, naém giöõ ñeä nhaát nghóa phaùp aán töï taùnh Nhö Lai, töùc laø gioáng Phaät chaúng döùt. Ñeä nhaát nghóa taâm töï taùnh naøy töùc laø taát caû choã thuø thaéng. Neân noùi “ñöôïc ñaïi toång trì”. Ñöôïc ñaïi toång trì töï nhieân tuøy choã hoùa sanh, döïng laäp ñaïi thöøa, thaønh töïu thaäp löïc, ñoái hieän saéc thaân tuøy phieàn naõo chuùng sanh maø vì cöùu giuùp,  duøng phaùp vò nhö thaät voâ töôùng an truï ñieàu phuïc, döùt caùc hyù luaän. Cho neân raên ngöôøi tu haønh khoâng neân nhieáp thoï ngoân thuyeát, chæ phaûi nhieáp thoï chaân thaät. Ñaây laø lìa vaên töï maø ñöôïc, chaúng phaûi caûnh giôùi giaùc tuôûng. Ngöôøi trí ñoái choã naøy neân phaûi töï nhaän.

            Ñaïi Hueä! Nhö vì keû ngu laáy ngoùn tay chæ vaät, keû ngu nhìn ngoùn tay maø chaúng thaáy vaät thaät. Nhö theá keû ngu theo ngoân thuyeát chæ baøy roài nhieáp thoï chaáp tröôùc, roát cuøng chaúng boû, troïn khoâng ñöôïc ñeä nhaát thaät nghóa lìa ngoân thuyeát chæ ra. Ñaïi Hueä! Thí nhö ñöùa beù neân cho thöùc aên chín, khoâng neân cho thöùc aên soáng. Neáu cho thöùc aên soáng khieán noù phaùt cuoàng, vì khoâng bieát phöông tieän thöù töï laøm cho chín. Ñaïi Hueä! Chaúng sanh chaúng dieät nhö theá, neáu chaúng coù phöông tieän tu haønh töùc laø chaúng kheùo. Theá neân phaûi kheùo phöông tieän tu haønh, chôù theo lôøi noùi nhö xem ngoùn tay.

            Ñaây laïi noùi phaûi lìa ngoân thuyeát ñöôïc ñeä nhaát nghóa. Ngoùn tay duï ngoân thuyeát. Vaät duï ñeä nhaát nghóa. Nghóa laø ñeä nhaát nghóa do ngoân thuyeát maø vaøo chaúng phaûi ngoân thuyeát laø ñeä nhaát nghóa, cuõng chaúng phaûi sôû thuyeát laø ñeä nhaát nghóa. Neáu y ngoân thuyeát khôûi caûnh giôùi voïng töôûng giaùc ñoù laø chaáp saâu daøy. Khieán ngöôøi phaùt cuoàng töùc laø cho caûnh giôùi voïng giaùc laøm ñeä nhaát nghóa, maát trí phöông tieän, töï laàm laøm laàm ngöôøi. Nhö noùi “taát caû phaùp chaúng sanh”, ñaây laø ngoân thuyeát. Töï phaûi phöông tieän quaùn saùt phaùp naøo chaúng sanh, taïi sao chaúng sanh? Duøng phöông tieän quaùn saùt lieàn bieát taát caû phaùp chæ töï taâm hieän ra. Meâ töï taâm thì voïng thaáy hieän ra, hieän nhaân meâ thaáy chaúng coù phaùp  thaät. Giaùc töï taâm löôïng thì meâ voïng lieàn döùt, taát caû chaúng phaûi rieâng coù, troïn khoâng coù laáy boû. Choã khoâng laáy boû aáy laø töï taùnh chaân nhö, trong ngoaøi laëng leõ, töùc laø ñeä nhaát thaät nghóa. Ñaây laø kheùo phöông tieän tu vaäy. Neáu nghe “taát caû phaùp chaúng sanh” lieàn treân taát caû phaùp phaân tích thaønh vi traàn ñeán khoâng coù gì, aáy cuõng thuoäc töôùng khaùc cuûa voïng töôûng. Bôûi vì nôi khoâng chaáp coù, laïi nôi coù chaáp khoâng, thaûy ñeàu ñoái phaùp nhö thaät rieâng khôûi caûnh giôùi, aáy laø töôùng khaùc. Cho ñeán nghe noùi “taâm löôïng” roài duøng voïng töôûng giaùc, giaùc nôi töï taâm chaáp laø saâu kín, cuõng ñeàu do voïng hieän voïng, chaúng lìa voïng töôûng. Y ngoân thuyeát maø chaáp nhö xem ngoùn tay. Cho neân treân coù duï thöùc aên soáng, neáu khoâng coù phöông tieän trôû laïi theâm lôùn beänh cuoàng.

            Theá neân, Ñaïi Hueä! Nôi nghóa chaân thaät phaûi phöông tieän tu. Nghóa chaân thaät laø laëng leõ vi dieäu, laø nhaân Nieát-baøn. Coøn ngoân thuyeát laø do voïng töôûng hieäp. Voïng töôûng laø do gom hoïp sanh töû. Ñaïi Hueä! Nghóa chaân thaät laø töø ngöôøi ña vaên maø ñöôïc. Ñaïi Hueä! Ña vaên laø gioûi veà nghóa, chaúng phaûi gioûi veà ngoân thuyeát. Gioûi nghóa laø khoâng theo caùc kinh luaän ngoaïi ñaïo, töï thaân chaúng theo cuõng khoâng khieán ngöôøi khaùc theo, aáy goïi laø ñaïi  ñöùc ña vaên. Theá neân ngöôøi muoán caàu nghóa phaûi thaân caän baäc ña vaên, neân goïi laø gioûi nghóa. Traùi vôùi ngöôøi naøy töùc laø chaáp tröôùc ngoân thuyeát, neân phaûi lìa xa.

            Laø nhaân chaúng phaûi quaû goïi laø Phaät taùnh. Laø quaû chaúng phaûi nhaân goïi laø Nieát-baøn. Chaúng phaûi nhaân chaúng phaûi quaû laø Phaät taùnh. Khoâng nhaân khoâng quaû laø ñaïi baùt Nieát-baøn. Ñaây ñeàu laø lôøi noùi cuûa Nhö Lai, lôøi thì khaùc maø nghóa laø moät. Nghóa chaân thaät laø, töï taùnh thanh tònh laøm nhaân, cöùu kính laëng leõ laøm quaû. Song ñaây chaúng phaûi choã ñeán cuûa ngöôøi gioûi ngoân thuyeát. Phaûi bieát caùi tònh cuûa töï taùnh chaúng sanh laëng leõ, khoâng coù nhaân töôùng; laëng nôi töï taùnh chaúng töø tu ñöôïc cuõng khoâng coù nghóa quaû. Choã naøy ngöôøi giaùc töï taâm hieän löôïng töï bieát töï chöùng chaúng theo taát caû caûnh giôùi ngoân thuyeát voïng töôûng. Neáu theo ngoân thuyeát thì taêng tröôûng voïng chaáp, nhoùm nhaân sanh töû, töùc chaúng phaûi Nhö Lai noùi laø ña vaên. Nhö Lai thöôøng noùi ngöôøi chæ nghe hai chöõ “thöôøng truï” hieåu saâu nghóa thuù goïi laø ña vaên. Neáu ngöôøi ñoïc ñöôïc möôøi hai boä taát caû Kheá-kinh, maø chaúng nghe “thöôøng truï” goïi laø voâ vaên. Thaân caän baäc ña vaên neân noùi laø gioûi nghóa chaúng phaûi gioûi ngoân thuyeát. Phaûi töï xeùt kyõ vaäy.

            3 - CHÆ NHÖ LAI CHAÚNG SANH CHAÚNG DIEÄT KHOÂNG ÑOÀNG VÔÙI NGOAÏI ÑAÏO.

            - NAÏN NHÖ LAI ÑOÀNG VÔÙI NGOAÏI ÑAÏO BOÁN THÖÙ NHAÂN TÖÔÙNG.

            Khi aáy, Boà-taùt Ñaïi Hueä laïi nöông oai thaàn cuûa Phaät baïch Phaät: Theá Toân! Theá Toân hieån baøy “chaúng sanh chaúng dieät” khoâng coù gì kyø ñaëc. Vì côù sao? Vì taát caû ngoaïi ñaïo veà nhaân cuõng noùi “chaúng sanh chaúng dieät”. Theá Toân cuõng noùi hö khoâng, phi soá duyeân dieät (Phi traïch dieät) vaø Nieát-baøn giôùi chaúng sanh chaúng dieät? Theá Toân! Ngoaïi ñaïo noùi nhaân sanh caùc theá gian. Theá Toân cuõng noùi voâ minh, aùi, nghieäp, voïng töôûng laøm duyeân sanh caùc theá gian. Kia nhaân, ñaây duyeân chæ laø teân sai bieät thoâi? Ngoaïi vaät nhaân duyeân cuõng nhö theá. Theá Toân cuøng ngoaïi ñaïo luaän khoâng coù sai bieät. Vi traàn, thaéng dieäu, töï taïi, chuùng sanh chuû v.v… nhö theá chín vaät chaúng sanh chaúng dieät. Theá Toân cuõng noùi taát caû taùnh chaúng sanh chaúng dieät, coù khoâng, khoâng theå ñöôïc? Ngoaïi ñaïo cuõng noùi töù ñaïi chaúng hoaïi, töï  taùnh chaúng sanh chaúng dieät, töù ñaïi thöôøng, töù ñaïi aáy cho ñeán chaâu löu caùc thuù chaúng boû töï taùnh. Theá Toân ñaõ noùi cuõng laïi nhö theá? Theá neân con noùi khoâng  coù gì kyø ñaëc, cuùi xin Theá Toân vì noùi choã sai bieät, do ñoù kyø ñaëc hôn caùc ngoaïi ñaïo. Neáu khoâng sai bieät thì taát caû ngoaïi ñaïo ñeàu cuõng laø Phaät, vì chaúng sanh chaúng dieät. Song Theá Toân noùi trong moät theá giôùi coù nhieàu Phaät ra ñôøi laø voâ lyù. Neáu nhö tröôùc ñaõ noùi thì trong moät theá giôùi lyù öng coù nhieàu Phaät, vì khoâng sai bieät?

            Ñaây duøng boán naïn muoán Nhö Lai phaùt minh lyù do khaùc vôùi ngoaïi ñaïo.

            Moät, naïn ngoaïi ñaïo chaáp taùc giaû nhaân chaúng sanh chaúng dieät, ñoàng vôùi Nhö Lai ba phaùp voâ vi. Hö khoâng töùc laø hö khoâng voâ vi, phi soá duyeân dieät töùc laø  phi traïch dieät voâ vi, Nieát-baøn töùc laø traïch dieät voâ vi. Bôûi chaúng bieát ngoaïi ñaïo noùi taùc nhaân laø ôû trong meâ voïng chaáp, nhieáp thuoäc sanh dieät. Chaúng sanh chaúng dieät cuõng laø voïng chaáp. Neân noùi sanh dieät  töôùng khaùc,  chaúng ñoàng vôùi ba phaùp voâ vi. Nhö Lai giaùc töï taâm hieän löôïng, töï taùnh laëng leõ.

            Hai, naïn ngoaïi ñaïo chaáp taùc giaû nhaân sanh caùc theá gian, ñoàng vôùi Nhö Lai noùi möôøi hai nhaân duyeân ba ñôøi töông tuïc. Bôûi khoâng bieát kia chaáp taùnh sanh, ñaây chæ voïng duyeân. Taát caû duyeân sanh thaûy do voïng hieän, chaúng phaûi töï chaúng phaûi tha, chaúng phaûi coäng chaúng phaûi khoâng.

            Ba, naïn vi traàn, thaéng taùnh nhö theá chín vaät chaúng sanh chaúng dieät, cuõng ñoàng vôùi Nhö Lai noùi taát caû phaùp chaúng sanh chaúng dieät. Ñaâu bieát Nhö Lai noùi töï töôùng phaùp taùnh, chaân nhö duø coù Phaät ra ñôøi hay khoâng Phaät, phaùp nhó nhö theá, chaúng ñoàng vôùi ngoaïi ñaïo voïng töôûng maø thaønh khoâng coù nghóa thaät.

            Boán, naïn ngoaïi ñaïo chaáp töï taùnh töù ñaïi laø thöôøng laø moät, ñoàng vôùi Nhö Lai noùi coù töù ñaïi khaép möôøi phöông giôùi chaúng löu ngaïi nhau. Bôûi khoâng bieát Nhö Lai noùi phi nhaân phi duyeân, phi hoøa phi hôïp cuõng phi töï nhieân, do voïng töôûng hieän. Chính ôû trong kinh Laêng Nghieâm noùi raèng: “Kieán cuøng kieán duyeân vaø töôùng sôû töôûng nhö hoa ñoám trong hö khoâng voán khoâng thaät coù. Caùi kieán vaø duyeân naøy voán laø boà-ñeà dieäu tònh minh theå”.

            Trong moät theá giôùi khoâng coù nhieàu Phaät. Neáu ngoaïi ñaïo ñoàng vôùi Phaät töùc laø coù nhieàu Phaät. Toång naïn ngoaïi ñaïo ñoàng vôùi Phaät ñeå hieån baøy sai bieät vaäy.

            - CHÆ NHÖ LAI GIAÙC TAÂM TÖÏ LÖÔÏNG VOÏNG  TÖÔÛNG  CHAÚNG  SANH.

            Phaät baûo Ñaïi Hueä: Ta noùi chaúng sanh chaúng dieät khoâng ñoàng vôùi ngoaïi ñaïo noùi chaúng sanh chaúng dieät. Vì côù sao? Vì ngoaïi ñaïo kia chaáp coù taùnh töï taùnh ñöôïc töôùng chaúng sanh chaúng bieán, ta chaúng rôi vaøo loaïi coù khoâng nhö theá. Ñaïi Hueä! Ta noùi lìa loaïi coù khoâng, lìa sanh dieät, chaúng phaûi taùnh chaúng phaûi khoâng taùnh, nhö caùc thöù huyeãn moäng hieän, cho neân chaúng phaûi khoâng taùnh. Theá naøo khoâng taùnh? nghóa laø saéc töôùng khoâng töï taùnh nhieáp thoï, vì hieän chaúng hieän, vì nhieáp chaúng nhieáp. Bôûi leõ aáy, taát caû taùnh khoâng taùnh chaúng phaûi khoâng taùnh. Chæ giaùc töï taâm hieän löôïng thì voïng töôûng chaúng sanh an oån vui veû theá söï haèng döùt.

            Ngoaïi ñaïo meâ töï taâm löôïng, choã töø taâm hieän chaáp coù töï taùnh. Ñaây vì khoâng bieát sanh nhaân löu chuù, thaáây löu chuù töông tuïc ñöôïc töôùng chaúng sanh dieät, goïi laø rôi vaøo beân coù. Vì taùc giaû laøm nhaân maø chaúng phaûi nhaân, cuõng rôi vaøo beân khoâng. Phaùp cuûa Nhö Lai chaúng phaûi coù chaúng phaûi khoâng, lìa caùc thöù sanh dieät. Neân noùi “caùc thöù saéc töôùng thaûy ñeàu khoâng coù töï taùnh nhö moäng huyeãn”. Moäng huyeãn chaúng phaûi  khoâng, vì khoâng taùnh neân chaúng phaûi coù; coù thaáy coù nhaän chaúng theå noùi khoâng, khoâng thaáy khoâng nhaän chaúng theå noùi coù. Coù khoâng  ñeàu phi, caû hai ñeàu xa lìa. Duy giaùc töï taâm hieän löôïng, caûnh hieän ra ñeàu laø taâm, troïn khoâng coù thuû xaû. Thuû xaû ñeàu queân, an truï nôi taâm haûi, laëng leõ khoâng lo, daïo ñi trong theá gian nhö vöôøn nhaø cuûa mình.

            - CHÆ RA NGOAÏI ÑAÏO VOÏNG CHAÁP CHAÚNG THAÄT.

            Phaøm phu ngu si voïng töôûng taùc söï, chaúng phaûi chö thaùnh hieàn. Voïng töôûng chaúng thaät nhö thaønh Caøn-thaùt-baø vaø ngöôøi huyeãn hoùa. Ñaïi Hueä! Nhö thaønh Caøn-thaùt-baø vaø ngöôøi huyeãn hoùa thaáy coù caùc chuùng sanh mua baùn ra vaøo. Keû ngu voïng töôûng baûo thaät coù ra vaøo, maø thaät khoâng coù ngöôøi ra ngöôøi vaøo, chæ vì voïng töôûng kia. Nhö theá, Ñaïi Hueä! Phaøm phu ngu si khôûi caùi laàm chaúng sanh chaúng dieät, kia cuõng khoâng coù höõu vi voâ vi, nhö ngöôøi huyeãn sanh, kyø thaät khoâng coù hoaëc sanh hoaëc dieät, vì taùnh (phaùp) khoâng taùnh khoâng thaät coù. Taát caû phaùp cuõng nhö theá, lìa nôi sanh dieät. Phaøm phu ngu si rôi vaøo chaúng nhö thaät, khôûi voïng töôûng sanh dieät chaúng phaûi caùc thaùnh hieàn.

            Ñaây laø noùi toät choã chaáp taùc nhaân cuûa ngoaïi ñaïo ñoàng vôùi huyeãn hoùa, khoâng coù nghóa thaät. Taùc söï laø taùc nhaân, töùc choã chaáp coù töôùng taùnh töï taùnh. Noùi choã chaáp cuûa kia laø coù taùnh töï taùnh thì chaúng phaûi ngöôøi trí. Chính laø voïng töôûng chaúng thaät nhö thaønh Caøn-thaùt-baø, nhö huyeãn hoùa. Keû  ngu voïng thaáy  ra vaøo, maø thaät khoâng coù ngöôøi ra vaøo. Taùnh töï taùnh ñaõ khoâng phaûi thaät coù, neân cuõng khoâng coù töôùng chaúng sanh dieät. Chính kia khôûi chaáp chaúng sanh dieät, cuõng khoâng theå phaân bieät caùi gì laø höõu vi, caùi gì laø voâ vi. Noùi choã chaáp töï taùnh chaúng thaät cuûa hoï töùc laø töôùng chaúng sanh dieät, cuõng thuoäc veà voïng töôûng, khoâng theå chæ baøy laø höõu vi hay voâ vi neân ñeàu ñoàng vôùi huyeãn hoùa. Laïi chính choã chaáp kia maø xoay laïi noùi “kyø thaät hoaëc sanh hoaëc dieät taùnh cuøng khoâng taùnh ñeàu khoâng thaät coù. Taát caû phaùp cuõng nhö theá, lìa nôi sanh dieät”. Bôûi vì muoán cho hoï ngay nôi ñoù maø bieát loãi, ñöôïc töï töôùng nhö thaät, thaáy choã tòch tónh. Vaên sau chæ thaúng töï töôùng tòch tónh chaúng khaùc vôùi voïng töôûng maø ñöôïc chaân thaät, chæ caàn moät phen giaùc.

            - CHÆ THAÄT TAÙNH VOÏNG TÖÔÛNG TÖÙC CHAÂN TÒCH TÓNH.

            Chaúng nhö thaät laø chaúng theá, nhö taùnh töï taùnh, voïng töôûng cuõng chaúng khaùc. Neáu khaùc vôùi voïng töôûng thì chaáp tröôùc taát caû taùnh töï taùnh, chaúng thaáy tòch tónh. Ngöôøi chaúng thaáy tòch tónh troïn chaúng rôøi voïng töôûng. Theá neân, Ñaïi Hueä! Voâ töôùng kieán laø thaéng, chaúng phaûi töôùng kieán. Töôùng  kieán laø  nhaân thoï sanh, cho neân chaúng thaéng. Ñaïi Hueä! Voâ töôùng laø voïng töôûng chaúng sanh, chaúng khôûi chaúng dieät, ta noùi laø Nieát-baøn. Ñaïi Hueä! Nieát-baøn laø thaáy nghóa nhö chaân thaät, lìa voïng töôûng taâm taâm soá phaùp tröôùc. Ñaït ñöôïc Nhö Lai töï giaùc thaùnh trí, ta noùi laø Nieát-baøn.

            Tieáp tröôùc noùi phaøm ngu rôi vaøo chaúng nhö thaät thì khoâng theå nhö taát caû voïng töôûng taùnh töï taùnh, cuõng chaúng khaùc. Phaøm taát caû taùnh nhö voïng töôûng taùnh, khoâng theå ngay ñoù phaùt minh ñöôïc voïng töôûng töï taùnh. Theo voïng khôûi chaáp döôøng nhö coù phaùp khaùc, töôùng vaø kieán theo ñoù maø sanh, vì theá chaúng thaáy tòch tónh. Chaúng thaáy tòch tónh thì troïn khoâng theå xa lìa voïng töôûng, ñeàu do chaúng bieát töï taùnh voïng töôûng. Ñaây chæ thaúng töï taùnh voïng töôûng töùc laø chaân thaät. Chæ töï  roõ bieát khoâng coù töôùng, kieán lieàn laø Nieát-baøn. Töôùng, kieán laø nhaân thoï sanh, ngu nôi chaân thaät thì khoâng theå an truï. Ñaây laø taát caû chuùng sanh xöa nay thanh tònh, thöôøng bò khaùch nhieãm laøm chöôùng. Cho neân bieát, ñoaïn chöôùng baøy ra chaân nhö khoâng hai, töùc laø töï taùnh Nieát-baøn. Noùi laø ñoaïn chöôùng töùc laø ñoaïn chöôùng töôùng kieán naøy. Chöôùng naøy neáu ñoaïn lieàn thaáy thaät taùnh voïng töôûng. Töø tröôùc taâm taâm soá phaùp lieàn ñoù choùng lìa. Lìa thì töï giaùc thaùnh trí khoâng coù theå rieâng, Nhö Lai noùi laø Nieát-baøn.

            - CHÆ VOÂ NHAÂN ÑEÅ BAØY NGHÓA VOÂ SANH.

            Khi aáy, Theá Toân muoán truøng tuyeân laïi nghóa naøy neân noùi keä:

            Dieät tröø sanh luaän kia                                 Döïng laäp nghóa chaúng sanh

            Ta noùi phaùp nhö theá                                    Keû ngu khoâng theå bieát.

            Taát caû phaùp chaúng sanh                              Khoâng taùnh khoâng thaät coù

            Caøn-thaùt-baø huyeãn moäng                           Coù taùnh aáy khoâng nhaân

            Chaúng sanh khoâng töï taùnh                         Vì sao khoâng laïi noùi?

            Bôûi lìa nôi hoøa hôïp                                      Taùnh giaùc bieát chaúng hieän

            Theá neân khoâng chaúng sanh                       Ta noùi khoâng töï taùnh.

            Baûo moãi moãi hoøa hôïp                                 Taùnh hieän maø chaúng coù

            Phaân tích khoâng hoøa hôïp                           Chaúng nhö ngoaïi ñaïo thaáy.

            Taát caû caùc phaùp do meâ töï taâm baát giaùc lieàn hieän, khoâng coù töï taùnh. Ñaây laø lyù do Nhö Lai noùi chaúng sanh vaø khoâng. Noùi chaúng sanh laø vì phaù sanh luaän. Noùi phaùp khoâng laø vì phaù kieán chaáp höõu. Kyø thaät taát caû phaùp ñeàu khoâng töï taùnh. Nhö thaønh Caøn-thaùt-baø moäng huyeãn, tuy coù taùnh hieän maø voán khoâng nhaân. Khoâng nhaân maø hieän neân khoâng coù nghóa sanh, bôûi khoâng coù taùnh töï sanh. Trong khoaûng kia nhaân duyeân hoøa hôïp gaù taùnh giaùc tri, döôøng nhö roõ raøng hieän tieàn. Neáu lìa hoøa hôïp thì giaùc töôûng khoâng coù choã gaù, hieän laïi laø traïng thaùi gì? Trong moäng hoøa hôïp ngay ñoù roõ raøng, sau khi coù nhaân duyeân thöùc giaác thì ghi nhôù caùi gì? Cho neân bieát, khoâng cuøng chaúng sanh laø noùi taát caû phaùp baát giaùc lieàn hieän khoâng coù töï taùnh, maø khoâng phaûi moät beà chaúng sanh troáng roãng thaønh khoâng. Moãi moãi hoøa hôïp taùnh nhö boùng nhö vang, hieän maø chaúng phaûi coù, chaúng ñoàng vôùi ngoaïi ñaïo thaät coù sanh nhaân, quyeát ñôïi phaân tích roài sau môùi bieát noù laø chaúng coù.

            Moäng huyeãn vaø toùc ruû

            Soùng naéng, Caøn-thaùt-baø

            Theá gian caùc thöù vieäc                                 Khoâng nhaân maø töôùng hieän

            Beû deïp höõu nhaân luaän                                Neâu baøy nghóa voâ sanh.

            Neâu baøy voâ sanh laø                                     Phaùp chaûy maõi chaúng döùt              

            Thònh haønh voâ nhaân luaän                            Khuûng boá caùc ngoaïi ñaïo.

            Laëp laïi taát caû phaùp nhö moäng huyeãn, toùc ruû, soùng naéng, thaønh Caøn-thaùt-baø khoâng coù sanh nhaân, maø sanh söï (quaû) roõ raøng. Duøng ñaây ñeå chieát phuïc nhaân luaän, chính do ñaây neân baøy voâ sanh. Phaøm “phaùp truï phaùp vò, theá gian töôùng thöôøng truï”, phaùp nhaõn choùng môû thì choã nhaät duïng cuûa baùch taùnh cuùi ngöôùc xoay quanh ñeàu kham noái tieáp. Cho neân noùi “neâu baøy voâ sanh laø phaùp chaûy maõi khoâng döùt”. Song lyù do chieát phuïc ngoaïi ñaïo cuõng chính taïi ñaây. Nghóa laø do ngoaïi ñaïo  voïng chaáp caùc phaùp coù sanh nhaân neân rôi vaøo hai loãi: Moät laø chaúng phaûi töï sanh do voïng töôûng hieän, hai laø khoâng theå sanh caùi khaùc, vì khoâng coù taùnh sanh. Neáu coù theå sanh nhaân thì taát caû phaùp ñeàu coù coäi goác, khoâng theå choùng lieãu. Song coù thaáy vaø chaúng thaáy, coù nhieáp vaø chaúng nhieáp, chæ do meâ khôûi, chaúng phaûi chaúng choùng lieãu. Ngoaïi ñaïo khoâng theå giaùc choã naøy luoáng nghe khoâng nhaân, chaúng roõ bieát choã trôû veà môø mòt khoâng caên cöù. Cho neân bieát hoï aét kinh sôï.

            - ROÄNG CHÆ NGHÓA VOÂ SANH.

            + CHÆ THAÚNG VOÂ SANH.

            Khi aáy, Ñaïi Hueä duøng keä hoûi Phaät:

            Theá naøo do nhaân gì                                     Kia do côù gì sanh.

            ÔÛ choã naøo hoøa hôïp                                      Maø laøm voâ nhaân luaän?

            Ñaây laø nhaân Nhö Lai ôû tröôùc noùi voâ nhaân luaän, neân laïi hoûi taát caû caùc phaùp roát raùo nhaân gì, choã naøo ñöôïc hoøa hôïp, maø Nhö Lai noùi voâ nhaân.

            Theá Toân laïi duøng keä ñaùp:

            Quaùn saùt phaùp höõu vi                                  Phi voâ nhaân höõu nhaân

            Kia thuoäc sanh dieät luaän                            Choã thaáy töø ñoù dieät.

            Ngoaïi ñaïo noùi nhaân thaûy do voïng kieán. Ngöôøi trí neáu hay quaùn saùt taát caû phaùp höõu vi ñeàu do töï taâm baát giaùc voïng hieän, nhö moäng nhö huyeãn khoâng coù nhaân töôùng, cuõng khoâng voâ nhaân. Caùi thaáy naøy choùng döùt lieàn hieäp voâ sanh.

            Ñaïi Hueä noùi keä hoûi:

            Theá naøo laø voâ sanh                                      Laø phaûi voâ taùnh chaêng?

            Laø ñoaùi xem caùc duyeân                              Coù phaùp teân voâ sanh

            Teân chaúng leõ khoâng nghóa                         Xin vì phaân bieät noùi.

            Ñaây hoûi voâ sanh laø thaûy khoâng phaùp hay laø ñôïi duyeân hoäi. Ñaõ coù teân voâ sanh, coù teân aét phaûi coù nghóa.

            Theá Toân laïi duøng keä ñaùp:

            Phi voâ taùnh voâ sanh                                     Cuõng phi ñoaùi caùc duyeân

            Chaúng taùnh maø coù teân                                Teân cuõng chaúng khoâng nghóa.

            Taát caû caùc ngoaïi ñaïo                                   Thanh vaên vaø Duyeân giaùc

            Phi caûnh giôùi thaát truï                                  AÁy goïi töôùng voâ sanh.

            Taát caû caùc phaùp ñeàu do taâm hieän, hieän chaúng phaûi khoâng taùnh, hieän chaúng ñôïi duyeân, hieän chaúng phaûi töï taùnh, song cuõng chaúng phaûi khoâng nghóa taâm löôïng. Ñaây laø nghóa taâm löôïng voâ sanh, coøn chaúng phaûi caûnh giôùi cuûa Nhò thöøa, Thaát truï huoáng laø ngoaïi ñaïo.

            Xa lìa caùc nhaân duyeân                                Cuõng lìa taát caû söï

            Chæ coù vi taâm truï                                          Töôûng sôû töôûng ñeàu lìa

            Thaân kia tuøy chuyeån bieán                          Ta noùi laø voâ sanh.

            Nhaân duyeân töùc laø theá gian nhaân duyeân hoøa hôïp. Taát caû söï töùc laø taát caû quaû. Nghóa laø lìa kieán chaáp nhaân duyeân hoøa hôïp nhaân quaû coù khoâng ôû theá gian. Chæ coù nieäm hieän tieàn vi maät an truï tòch tónh, chuyeån naêng sôû taát caû thaân voïng töôûng, maø laøm töï giaùc thaùnh trí. Meâ, ngoä duïng khaùc maø khoâng coù theå khaùc, neân noùi taâm voán voâ sanh.

            Khoâng ngoaïi taùnh voâ taùnh                         Cuõng khoâng taâm nhieáp thoï

            Ñoaïn tröø taát caû kieán                                    Ta noùi laø voâ sanh.

            Nhö theá khoâng töï taùnh                               Khoâng, thaûy neân phaân bieät

            Chaúng khoâng, neân noùi khoâng                   Voâ sanh neân noùi khoâng.

            Ñaây noùi giaùc töï taâm hieän löôïng, chæ roõ taát caû ngoaïi phaùp khoâng taùnh, khoâng taâm thuû caûnh, taát caû kieán chaáp döùt töùc laø voâ sanh. Caâu voâ sanh naøy cuøng nghóa khoâng, khoâng coù töï taùnh ñeàu noùi chính khi sanh laø chaúng sanh, chaúng phaûi thaûy ñeàu khoâng coù phaùp. Cho neân noùi “Chaúng khoâng, neân noùi khoâng, voâ sanh neân noùi khoâng”.

            +- CHÆ PHAÙP NHAÂN DUYEÂN SANH PHAÙ TRÖØ CHAÁP NHAÂN.

            Nhaân duyeân soá hoøa hôïp                             AÉt coù sanh coù dieät

            Lìa caùc nhaân duyeân soá                               Khoâng rieâng coù sanh dieät

            Boû lìa nhaân duyeân soá                                  Laïi khoâng coù taùnh khaùc

            Neáu noùi moät khaùc aáy                                  Laø ngoaïi ñaïo voïng töôûng

            Coù khoâng taùnh chaúng sanh                        Chaúng coù cuõng chaúng khoâng

            Tröø soá kia chuyeån bieán                              AÁy thaûy khoâng theå ñöôïc.

            Treân noùi voâ sanh töùc ôû ñöông sanh, chính laø Nhö Lai chæ baøy lyù voâ sanh. Ñaây noùi sanh dieät goác nôi nhaân duyeân ñeå roõ caùi côù chuùng sanh löu chuyeån. Chæ ñaït löu chuyeån chính ôû duyeân sanh thì boû nhaân duyeân, laïi khoâng noùi moät khaùc, coù khoâng, nhö töù cuù cuûa ngoaïi ñaïo voïng töôûng. Môùi bieát meâ nhaân duyeân neân thaáy sanh dieät, ngoä nhaân duyeân laø hôïp vôùi voâ sanh. Neáu lìa nhaân duyeân rieâng coù sanh dieät thì luaän voâ sanh cuõng bò phaù hoaïi nghóa nhaân duyeân, maø chaúng phaûi ñöông sanh chaúng sanh, vaên sau seõ noùi roõ.

            Chæ coù caùc tuïc soá                                         Laàn löôït laøm xieàng xích

            Lìa xích nhaân duyeân kia                             Nghóa sanh khoâng theå ñöôïc.

            Sanh khoâng taùnh chaúng khôûi                     Lìa caùc loãi ngoaïi ñaïo

            Chæ noùi duyeân xieàng xích                          Phaøm ngu khoâng theå hieåu.

            Neáu lìa duyeân xieàng xích                         Rieâng coù taùnh sanh aáy

            Töùc laø voâ nhaân luaän                                   Phaù hoaïi nghóa xieàng xích.

            Nhö ñeøn baøy caùc töôùng                             Xieàng xích hieän cuõng vaäy

            AÁy laø lìa xieàng xích                                   Rieâng laïi coù caùc taùnh.

            Caùc tuïc soá  töùc laø chæ chuùng sanh do nhaân duyeân sanh dieät, nhö xieàng xích lieân hoaøn chaúng döùt. Neáu töùc nhaân duyeân kia choùng lìa xieàng xích lieàn khoâng coù sanh dieät coù theå ñöôïc. Lieàn ñaây voâ sanh, moät luùc phaùt kieán chaúng khôûi, töï lìa loãi cuûa ngoaïi ñaïo. Chæ duøng thuyeát nhaân duyeân naøy, vaãn chaúng phaûi phaøm ngu hay hieåu. Bôûi vì lìa xieàng xích töùc khoâng sanh dieät, lìa xieàng xích töùc khoâng voâ sanh. Meâ ngoä ñoàng ñöôøng maø deã sanh thaáy khaùc. Neáu lìa xieàng xích (nhaân duyeân) rieâng coù sanh dieät thì Nhö Lai luaän voâ nhaân. Cuõng phaûi phaù hoaïi nhaân duyeân maø laïi coù choã chæ, nhö ñeøn baøy caùc töôùng, chaúng phaûi ñeøn töùc caùc töôùng. Söï hieän cuûa nhaân duyeân neáu quaû nhö vaäy thì ngoaøi nhaân duyeân rieâng coù taùnh khaùc, ñaõ thaønh thuyeát cuûa ngoaïi ñaïo. Theá thì, nghóa ñöông sanh maø chaúng sanh cuûa Nhö Lai laïi coù choã naøo ñöôïc saùng suûa?

            Khoâng taùnh khoâng coù sanh                 

             Nhö töï taùnh hö khoâng                             

            Neáu lìa caùc xieàng xích

            Tueä khoâng choã phaân bieät.                                    

            Laïi coù caùc voâ sanh

            Phaùp hieàn thaùnh sôû ñaéc                                

            Kia sanh maø voâ sanh  

            AÁy laø voâ sanh nhaãn.           

            Ñaây hieån baøy nghóa ñöông sanh laø chaúng sanh. Bôûi vì töùc nôi taùnh maø khoâng taùnh töùc nôi sanh maø voâ sanh. Hieän taïi trong nhaân duyeân xieàng xích roõ raøng nhö töï taùnh hö khoâng, chaúng lìa chính nôi ñaây maø töï chöùng töï bieát. Chö hieàn thaùnh ñaït ñöôïc phaùp nhaãn ñeàu khoâng coù hai yù chæ.

            Neáu khieán caùc theá gian                              Ngöôøi quaùn saùt xieàng xích

            Taát caû lìa xieàng xích                                   Töø aáy ñöôïc tam-muoäi.

            Si aùi caùc nghieäp thaûy                                  AÁy laø xieàng xích trong

            Duøi, goã, ñaát, baùnh xe                                  Chuûng töû thaûy beân ngoaøi.

            Neáu khieán coù tha taùnh                               

            Maø töø nhaân duyeân sanh

            Kia khoâng nghóa xieàng xích                      AÁy laø chaúng thaønh töïu.

            Neáu sanh khoâng töï taùnh                             Kia laáy gì xieàng xích

            Vì laàn löôït sanh nhau                                  Neân bieát nghóa nhaân duyeân.

            Laïi khuyeân theá gian chæ hay quan saùt xieàng xích (nhaân duyeân) khoâng coù töï taùnh, chaúng sanh phaùp khaùc, chính nôi ñaây boãng nhieân khoâng coøn ngaên ngaïi, saün coù chaùnh ñònh lieàn khi aáy hieän tieàn. Môùi bieát taát caû voâ minh hoaëc nghieäp, caây duøi, thanh goã, buøn, baùnh xe, khi meâ döôøng nhö coù phaùp, luùc ngoä chaúng töø nôi khaùc, laàn löôït sanh nhau caùi gì laø taùc giaû? Neân noùi “töôùng kieán khoâng taùnh ñoàng nhö boù lau”. Nghóa nhaân duyeân phaùp nhó nhö theá.

            Phaùp cöùng öôùt aám ñoäng                             Phaøm phu sanh voïng töôûng

            Lìa soá khoâng phaùp khaùc                             AÁy laø noùi khoâng taùnh.

            Neâu cöùng öôùt aám ñoäng ñeå leä taát caû phaùp thaûy töø voïng töôûng, döôøng sanh töông tuïc, lìa ñaây thì rieâng khoâng coù, laø noùi khoâng taùnh.

            Nhö thaày trò caùc beänh                                 Khoâng coù bao nhieâu luaän 

            Vì beänh coù sai bieät                                      Neân laäp caùc thöù trò.

            Ta vì chuùng sanh kia                                  Phaù hoaïi caùc phieàn naõo

            Bieát caên kia hôn  keùm                                 Vì kia noùi ñoä moân.

            Phi goác phieàn naõo khaùc                              Maø coù caùc thöù phaùp

            Chæ noùi phaùp nhaát thöøa                               AÁy töùc laø Ñaïi thöøa.

            Keát noùi Nhö Lai vì caùc chuùng sanh roäng noùi nhaân duyeân ñeå phaù hoaïi phieàn naõo döïng laäp ñoä moân. Tuy nhaân caên duïc coù caùc thöù khaùc, döôøng nhö Phaät cuõng coù caùc thöù giaùo lyù maø chaúng bieát Nhö Lai chæ coù nhaát thöøa. Neân noùi “töï taâm hieän löôïng, phöông tieän nhieàu moân, veà nguoàn khoâng hai”.

            4- CHÆ NHÖ LAI NOÙI PHAÙP CHAÚNG PHAÛI THÖÔØNG VOÂ THÖÔØNG, CHAÚNG ÑOÀNG VÔÙI NGOAÏI ÑAÏO.

            - HOÛI NGOAÏI ÑAÏO VOÏNG CHAÁP VOÂ THÖÔØNG LAØ TAØ HAY CHAÙNH.

            Khi aáy, ñaïi Boà-taùt Ñaïi Hueä laïi baïch Phaät: Theá Toân! Taát caû ngoaïi ñaïo ñeàu khôûi voïng töôûng voâ thöôøng. Theá  Toân  cuõng  noùi  taát  caû  haïnh  voâ  thöôøng  laø phaùp sanh dieät. Nghóa naøy theá naøo? Laø taø hay chaùnh? Laø coù bao nhieâu thöù voâ thöôøng?

            Nhaân tröôùc Phaät noùi chaúng sanh dieät laø thöôøng ñaõ cuøng ngoaïi ñaïo chaúng ñoàng, ñaây laïi do phaùp voâ thöôøng cuõng coù taø chaùnh neân khôûi hoûi naøy. Ñöùng veà töï taâm noùi thì chaúng phaûi thöôøng vaø voâ thöôøng. Bôûi baát giaùc töï taâm voïng coù hieän ra thì nieäm nieäm chaúng döøng, khoâng coù chuû teå. Theá thì, taát caû phaùp saéc taâm trong ngoaøi nhö ngoïn ñeøn, nhö ñoáng löûa, nhö ñieän chôùp, nhö boùng daùng, meù tröôùc meù sau moãi moãi chaúng ñeán nhau, ñaây laø chaùnh phaùp noùi voâ thöôøng. Phaøm töï taùnh nhö thaät khoù maø choùng giaùc neân vì noùi voâ thöôøng khieán hoï laàn laàn ngoä. Ngoaïi ñaïo luoáng ôû ngoaøi taâm thaáy taát caû phaùp thaät coù sanh ra, thaät coù dieät maát, chaáp thöôøng maø vaãn chaúng phaûi nhaân chaân thaät, chaáp voâ thöôøng cuõng chaúng phaûi chaân tòch. Ñaây laø lyù do ngaøi Ñaïi Hueä gaáp caàu phaùt minh.

            -BAØY NGOAÏI ÑAÏO VO THÖÔØNG ÑEÅ HIEÅN CHAÙNH PHAÙP CHAÚNG PHAÛI THÖÔØNG  VO  THÖÔØNG.

            +- TOÅNG BAØY BAÛY THÖÙ VOÂ THÖÔØNG.

            Phaät baûo Ñaïi Hueä: Taát caû ngoaïi ñaïo coù baûy thöù voâ thöôøng, chaúng phaûi phaùp cuûa ta. Nhöõng gì laø baûy? Kia coù noùi raèng “laøm roài maø boû”, aáy  goïi  voâ  thöôøng; coù noùi “hình xöù hoaïi’, aáy goïi voâ thöôøng; coù noùi töùc saéc laø voâ thöôøng; coù noùi trong khoaûng giöõa saéc chuyeån bieán, aáy laø voâ thöôøng, khoâng xen hôû töï noù tan hoaïi nhö söï chuyeån bieán cuûa söõa thaønh laïc, trong khoaûng giöõa khoâng theå thaáy, voâ thöôøng huûy hoaïi taát caû taùnh chuyeån; coù noùi taùnh voâ thöôøng; coù noùi taùnh khoâng taùnh voâ thöôøng; coù noùi taát caû phaùp chaúng sanh voâ thöôøng vaøo taát caû phaùp.

            Laøm roài maø boû laø, coù taùnh voâ thöôøng hay laøm caùc ñaïi, caùc ñaïi  laø thöôøng, caùi hay laøm, laøm roài laïi boû laø voâ thöôøng. Hình xöù hoaïi laø, chaáp töù ñaïi vaø töù ñaïi taïo saéc naêng taïo sôû taïo chaúng hoaïi, chæ phaân tích thaáy hình traïng daøi ngaén hoaïi thoâi. Töùc saéc laø, töù ñaïi naêng taïo laø thöôøng, töù ñaïi sôû taïo laø voâ thöôøng. Trong khoaûng giöõa saéc chuyeån bieán laø, naêng taïo sôû taïo trong khoaûng giöõa coù taùnh voâ thöôøng luoân luoân chuyeån bieán nhö söõa bieán thaønh laïc v.v… töï nhieân bieán ñoåi. Taùnh voâ thöôøng laø, coù töï taùnh voâ thöôøng chaúng hoaïi maø hay hoaïi caùc phaùp, nhö caây gaäy, gaïch, ñaù coù taùnh hay hoaïi. Taùnh khoâng taùnh voâ thöôøng laø, taùnh chæ naêng taïo, khoâng taùnh chæ sôû taïo, taùnh cuûa naêng taïo taïo xong lieàn hoaïi, phaùp sôû taïo cuõng laïi tuøy hoaïi, ñaây laø chaáp naêng sôû ñeàu hoaïi. Taát caû phaùp chaúng sanh voâ thöôøng, laø phaân bieät taát caû phaùp chaúng sanh, maø cho chaúng sanh khaép taát caû laø voâ thöôøng. Ñaây laø baøy baûy thöù, vaên sau roäng phaù, tröôùc sau khoâng nhaát ñònh.

            +  TAÙNH KHOÂNG TAÙNH VOÂ THÖÔØNG.

            Ñaïi Hueä! Taùnh khoâng taùnh voâ thöôøng laø, töù ñaïi vaø sôû taïo töï töôùng hoaïi, töù ñaïi töï taùnh khoâng theå ñöôïc, chaúng sanh.

            Töù ñaïi laø naêng taïo. Sôû taïo laø taát caû phaùp. Kia chaáp naêng taïo sôû taïo töï töôùng, taïo xong thaûy ñeàu hoaïi, maø töù ñaïi töï taùnh chaúng phaûi hình töôùng coù theå ñöôïc, chaúng sanh. Chaúng bieát töù ñaïi chuûng do voïng töôûng maø thaønh, voïng voán chaúng sanh cuõng khoâng coù choã dieät, töùc ôû nhaân duyeân xieàng xích ñeàu khoâng coù taùc giaû. Ñaâu theå khi naêng taïo, sôû taïo hoaïi laïi coù töù ñaïi töï taùnh chaúng sanh ö?

            + TAÁT CAÛ PHAÙP CHAÚNG SANH  VOÂ THÖÔØNG.

            Kia chaúng sanh voâ thöôøng laø, chaúng phaûi thöôøng voâ thöôøng, taát caû phaùp coù khoâng chaúng sanh, phaân tích cho ñeán vi traàn thì khoâng theå thaáy, aáy laø nghóa chaúng sanh. Phi sanh, aáy goïi laø töôùng chaúng sanh voâ thöôøng. Neáu chaúng giaùc ñöôïc choã naøy thì rôi vaøo nghóa sanh voâ thöôøng cuûa taát caû ngoaïi ñaïo.

            Chaúng phaûi thöôøng voâ thöôøng chính laø choã chaáp cuûa ngoaïi ñaïo. Kia cho laø taát caû phaùp coù khoâng chaúng sanh, phaân tích cho ñeán vi traàn thì khoâng theå thaáy, aáy laø nghóa chaúng sanh. Phi sanh, beøn cho laø chaúng sanh voâ thöôøng, maø khoâng bieát  phaùp cuûa ta noùi chaúng sanh, bôûi do töï taâm baát giaùc voïng hieän nhö boùng nhö ñieän, khoâng theå noùi coù khoâng, maø chaúng phaûi phaân tích khoâng thaáy. Vaû laïi, ñaõ noùi coù taùnh chaúng sanh vaøo taát caû phaùp, ñaây töùc laø sanh, vì goïi laø taùc giaû. Leõ öng noùi sanh voâ thöôøng, maø laïi noùi chaúng sanh voâ thöôøng. Theá thì, cho sanh laø chaúng sanh, laø khoâng bieát nghóa chaúng sanh; maø cho chaúng sanh laø voâ thöôøng, laïi chaúng bieát nghóa voâ thöôøng. Neáu chaúng giaùc choã naøy töùc rôi vaøo nghóa sanh voâ thöôøng cuûa ngoaïi ñaïo maø laàm cho laø chaúng sanh voâ thöôøng.

            +- TAÙNH VOÂ THÖÔØNG.

            Ñaïi Hueä! Taùnh voâ thöôøng aáy, laø töï taâm voïng töôûng chaúng phaûi taùnh thöôøng voâ thöôøng. Vì côù sao? Vì voâ thöôøng töï taùnh chaúng hoaïi. Ñaïi Hueä! Ñaây laø vieäc taát caû taùnh khoâng taùnh voâ thöôøng. Tröø voâ thöôøng ra khoâng coù caùi gì hay khieán taát caû phaùp taùnh khoâng taùnh, nhö gaäy, gaïch, ñaù hay phaù hoaïi caùc vaät.

            Taùnh voâ thöôøng laø, ngoaïi ñaïo chaáp töï taùnh voâ thöôøng hay phaù hoaïi caùc phaùp. Tröôùc xeùt caùi teä kia, laø ñoái choã chaúng phaûi taùnh thöôøng voâ thöôøng maø voïng sanh phaân bieät, baûo coù voâ thöôøng töï taùnh chaúng hoaïi. Döôùi beøn neâu caùi chaáp kia, baûo vieäc taát caû taùnh khoâng taùnh voâ thöôøng, chaúng phaûi coù voâ thöôøng töï taùnh hay hoaïi caùc phaùp thì quyeát khoâng theå khieán taát caû phaùp taùnh khoâng taùnh voâ thöôøng. Nhö gaäy, gaïch, ñaù laø duï coù söùc hay phaù hoaïi. Ñaây töùc laø naêng hoaïi sôû hoaïi roõ raøng coù hai vaät, cho neân ôû sau phaù ñoù.

            Hieän thaáy moãi moãi chaúng khaùc taùnh aáy voâ thöôøng söï, chaúng phaûi taùc, sôû taùc coù sai bieät, ñaây laø  voâ thöôøng, ñaây laø söï. Taùc vaø sôû taùc khoâng khaùc laø, taát caû taùnh thöôøng, khoâng nhaân taùnh. Ñaïi Hueä! Taát caû taùnh khoâng taùnh coù nhaân, chaúng phaûi choã bieát cuûa phaøm ngu.

            Nhaân ôû treân noùi coù caùi voâ thöôøng töï taùnh chaúng hoaïi maø hay hoaïi taát caû phaùp thì neân coù hai vaät sai bieät. Cho neân phaù raèng “hieän thaáy tröôùc maét taát caû taùnh (phaùp) voâ thöôøng söï khoâng coù naêng hoaïi sôû hoaïi töôùng sai bieät khaùc, thaät coù theå chæ baøy, baûo ñaây laø voâ thöôøng taùnh hay hoaïi, ñaây laø voâ thöôøng söï bò hoaïi”. Ñaõ naêng sôû chaúng khaùc thì taát caû taùnh laø thöôøng khoâng coù nhaân taùnh. Nghóa laø taát caû phaùp thöôøng töï tòch dieät khoâng coù nhaân taùnh naêng hoaïi. Nhö Lai laïi chuyeån ngöõ noùi “taát caû taùnh khoâng taùnh voâ thöôøng söï cuõng coù nhaân, song chaúng phaûi choã bieát cuûa phaøm ngu”. Sao goïi laø coù nhaân? Nghóa laø taát caû caùc phaùp nhaân voâ thuûy baát giaùc voïng coù hieän ra khoâng coù töï taùnh, saùt-na saùt-na nieäm nieäm chaúng döøng, neân noùi “caùc phaùp truï phaùp vò, theá gian töôùng thöôøng truï”, ñaây khoâng phaûi choã bieát cuûa phaøm ngu.

            Chaúng phaûi nhaân chaúng töông tôï söï sanh. Neáu sanh, taát caû phaùp thaûy ñeàu voâ thöôøng. Laø chaúng töông tôï söï thì taùc vaø sôû taùc khoâng coù sai khaùc, maø thaûy thaáy coù khaùc. Neáu taùnh voâ thöôøng, rôi vaøo taùc nhaân taùnh töôùng. Neáu rôi  thì taát caû taùnh chaúng cöùu kính. Taát caû taùnh taùc nhaân töôùng rôi thì, töï voâ thöôøng neân voâ thöôøng. Vì voâ thöôøng laø voâ thöôøng neân taát caû taùnh chaúng voâ thöôøng öng laø thöôøng.

            Ñaây nhaân ôû treân taát caû taùnh khoâng taùnh coù nhaân maø noùi, ñeå roõ voïng chaáp nhaân khaùc khoâng theå sanh quaû khaùc.

            Ngoaïi ñaïo voïng chaáp coù voâ thöôøng töï taùnh hay hoaïi caùc phaùp, aáy vaãn duøng nhaân khaùc maø sanh quaû khaùc. Neáu sanh thì, nhaân ñaõ voâ thöôøng, taát caû phaùp chaúng töông tôï phaùp khaùc cuõng laø voâ thöôøng, nhö ngöôøi cuõng coù theå sanh suùc, suùc cuõng coù theå sanh ngöôøi, naêng sanh vaø sôû sanh thaûy ñeàu laãn loän khoâng coù sai bieät. Song, ngöôøi sanh ngöôøi, suùc sanh suùc hieän thaáy sai bieät thì nhaân khaùc laøm sao maø sanh quaû khaùc? Ñaây chæ theo voïng chaáp nhaân quaû chaúng töông tôï, beû caùi töï noùi traùi nhau cuûa kia, maø yù thaät ôû choã neâu leân naêng sôû kia ñeàu khoâng, ñeå hieån baøy taát caû taùnh töôùng ngay nôi aáy laø voâ sanh. Cho neân laïi noùi “neáu taùnh voâ thöôøng, rôi vaøo taùc nhaân taùnh töôùng v.v…” nghóa laø voâ thöôøng nhaân taùnh ñaõ noùi hay hoaïi töùc laø rôi vaøo taùc nhaân, beøn chaúng phaûi cöùu kính thöôøng truï. Song taát caû taùnh ñeàu chaúng phaûi cöùu kính thöôøng truï, do coù voâ thöôøng hay hoaïi nhaân töôùng, aáy laø töï voâ thöôøng. Theá thì, taát caû neân voâ thöôøng, töï voâ thöôøng, taát caû voâ thöôøng maø ñaõ thaáy taát caû laïi chaúng phaûi voâ thöôøng, neân öng laø thöôøng. Taát caû taùnh thöôøng töï tòch dieät, taùc sôû taùc khoâng sai bieät, neân noùi “taát caû taùnh thöôøng, khoâng nhaân taùnh”.

            Neáu voâ thöôøng vaøo taát caû taùnh, öng rôi vaøo ba ñôøi. Saéc quaù khöù kia cuøng caùi hoaïi chung thì, vò lai chaúng sanh, vì saéc chaúng sanh, saéc hieän taïi cuøng töôùng hoaïi chung. Saéc laø töù ñaïi nhoùm hoïp sai bieät. Töù ñaïi vaø taïo saéc töï taùnh chaúng hoaïi, vì lìa khaùc vaø chaúng khaùc. Taát caû ngoaïi ñaïo chaáp taát caû töù ñaïi chaúng hoaïi. Taát caû töù ñaïi vaø taïo saéc ôû trong ba coõi taïi sôû tri thì coù sanh dieät. Lìa töù ñaïi taïo saéc, taát caû ngoaïi ñaïo nôi choã naøo suy nghó taùnh voâ thöôøng? Töù ñaïi chaúng sanh, vì töï taùnh töôùng chaúng hoaïi.

            Ñaây do ngoaïi ñaïo chaáp coù voâ thöôøng töï taùnh chaúng hoaïi vaøo taát caû phaùp. Cho neân laïi noùi taát caû saéc phaùp thaûy rôi vaøo ba ñôøi, ba ñôøi saéc phaùp ñeàu thuoäc hoaïi töôùng, thì choã vaøo töï taùnh chaúng hoaïi seõ ôû choã naøo? Laïi ngoaïi ñaïo thöôøng chaáp töù ñaïi chuûng theå taùnh chaúng hoaïi, nhaân ñaây maø phaù, baûo kia chaáp saéc töùc töù ñaïi chöùa nhoùm sai bieät, naêng taïo sôû taïo, lìa khaùc vaø chaúng khaùc, chaúng bieát hieän tieàn ba coõi taát caû töù ñaïi vaø taïo saéc laø nhieáp veà sanh dieät. Neáu lìa töù ñaïi taïo saéc, kia laïi nöông vaøo ñaâu suy nghó  rieâng coù taùnh voâ thöôøng vaøo nôi töù ñaïi, maø noùi töï taùnh chaúng hoaïi? Treân laø toät kia khoâng coù phaùp naêng hoaïi, ñaây cuøng toät kia cuõng khoâng töï taùnh chaúng hoaïi. Naêng sôû ñeàu khoâng, neân noùi “taát caû taùnh töôùng chính nôi ñoù laø voâ sanh”.

            +  TAÏO ROÀI MAØ BOÛ VOÂ THÖÔØNG.

            Lìa môùi taïo voâ thöôøng laø, chaúng phaûi töù ñaïi laïi coù töù ñaïi khaùc. Vì moãi moãi töôùng khaùc, töï töôùng chaúng phaûi sai bieät coù theå ñöôïc. Kia khoâng sai bieät, ñaây thaûy chaúng laãn taïo. Hai phöông tieän chaúng laøm, neân bieát laø voâ thöôøng.

            Ñaây ngoaïi ñaïo chaáp coù voâ thöôøng taùnh laøm taùc giaû hay taïo töù ñaïi, taïo roài lieàn boû laø voâ thöôøng. Chaúng phaûi töù ñaïi laïi coù khaùc vôùi töù ñaïi ñoù, noùi khoâng theå laãn nhau taïo. Laãn nhau taïo nhö löûa taïo nöôùc, nöôùc taïo ñaát, moãi moãi töôùng khaùc khoâng theå laãn nhau taïo. Cuõng chaúng phaûi töï taïo, vì töï töôùng khoâng coù sai bieät. Ñaây thaûy cuõng chaúng laãn taïo, laãn taïo töùc laø chung taïo. Hai phöông tieän chaúng laøm laø, löûa cuøng nöôùc hieäp sanh theå taùnh traùi khaùc, roõ chaúng chung taïo. Phaøm chaúng laãn taïo, chaúng töï taïo, laïi chaúng chung taïo, neân bieát ñaïi chuûng nhaân meâ hö voïng choùng hieän, trung gian khoâng chuû laø chaân tòch dieät. Chaúng neân duøng môùi taïo laïi boû laø voâ thöôøng.

            + HÌNH XÖÙ HOAÏI VOÂ THÖÔØNG.

            Hình xöù kia hoaïi voâ thöôøng laø, töù ñaïi vaø taïo saéc chaúng hoaïi, ñeán toät chaúng hoaïi. Ñaïi Hueä! Toät laø, phaân tích cho ñeán vi traàn quaùn saùt hoaïi, töù ñaïi vaø taïo saéc hình xöù khaùc, thaáây daøi ngaén khoâng theå ñöôïc chaúng phaûi töù ñaïi. Töù ñaïi chaúng hoaïi, hieän hình xöù hoaïi, rôi vaøo soá luaän.

            Hình xöù laø, hình xöù daøi ngaén cuûa töù ñaïi. Thaáy hình xöù daøi ngaén cuûa töù ñaïi dieät, maø saéc theå töù ñaïi naêng taïo sôû taïo chaúng dieät. Ñaây laø Taêng-khö (soá luaän) chaáp töù ñaïi laø thöôøng luaän. Phaân tích toät cuøng cho ñeán vi traàn quaùn saùt, chæ hay hoaïi caùi töôùng coù theå thaáy laø hình xöù daøi ngaén cuûa töù ñaïi taïo saéc, maø khoâng  phaûi töù ñaïi. nghóa laø theå taùnh cuûa töù ñaïi taïo saéc aét khoâng theå hoaïi, chæ hình xöù hoaïi. Nhö Lai nôi ñaây chæ noùi “rôi vaøo soá luaän”, bôûi tröôùc sau ñaõ phaù töù ñaïi taïo saéc khoâng coù taùc giaû, ñaõ toät roõ raøng.

            +  SAÉC TÖÙC VOÂ THÖÔØNG.

Saéc töùc voâ thöôøng laø, saéc töùc laø voâ thöôøng. Kia laø hình xöù voâ thöôøng, chaúng phaûi töù ñaïi. Neáu töù ñaïi voâ thöôøng thì chaúng phaûi soá ngoân thuyeát cuûa theá tuïc. Ngoân thuyeát cuûa theá tuïc khoâng phaûi taùnh, aét rôi vaøo theá luaän. Thaáy taát caû taùnh chæ coù ngoân thuyeát, chaúng thaáy töï töôùng sanh.

            Taát caû saéc phaùp duy taâm hieän ra, thaûy laø taùnh voâ thöôøng, ñaây laø Nhö Lai noùi. Ngoaïi ñaïo chaáp saéc naøy töùc voâ thöôøng, chæ duøng hình xöù maø chaúng phaûi töù ñaïi. Neáu töù ñaïi voâ thöôøng beøn chaúng phaûi soá ngoân thuyeát cuûa theá tuïc. Tuïc soá noùi ra chaúng phaûi taùnh, môùi thaät khoâng phaùp. Neáu vaäy töùc rôi vaøo ñoaïn kieán theá luaän, bôûi chæ coù ngoân thuyeát khoâng coù phaùp töï töôùng. Cho neân bieát, taát caû caùc phaùp töï töôùng nhö thaät chaân lyù, chæ giaùc töï taâm hieän löôïng noäi chöùng nhaän ñöôïc. Ñaây khoâng phaûi khaû naêng cuûa ngoaïi ñaïo ñeán ñöôïc.

            +  SAÉC CHUYEÅN BIEÁN TRUNG GIAN VOÂ THÖÔØNG.

            Chuyeån  bieán  voâ thöôøng laø, saéc khaùc taùnh hieän chaúng phaûi töù ñaïi. Nhö vaøng laøm caùc moùn ñoà trang söùc chuyeån bieán hieän ra, chaúng phaûi taùnh vaøng hoaïi, chæ nhöõng moùn ñoà trang söùc bò hoaïi. Nhö theá, caùc taùnh chuyeån bieán v.v… cuõng nhö vaäy.

            Ngoaïi ñaïo chaáp naêng taïo sôû taïo trung gian coù taùnh voâ thöôøng luoân luoân chuyeån bieán, nhö söõa bieán thaønh laïc, saéc khaùc taùnh hieän ra. Chaúng phaûi töù ñaïi laø, cuõng nhö treân hình xöù töù ñaïi thaáy dieät, maø theå taùnh töù ñaïi chaúng dieät. Nhö vaøng laøm ñoà trang söùc, chæ chuyeån bieán hieän, chaúng phaûi taùnh vaøng hoaïi. Caùc taùnh laø, taát caû phaùp chuyeån bieán cuõng ñeàu nhö theá.

            +  KEÁT BAÛY THÖÙ VOÂ THÖÔØNG VOÏNG CHAÁP.

            Nhö theá thaûy, caùc thöù ngoaïi ñaïo chaáp voâ thöôøng, voïng töôûng khi löûa ñoát töù ñaïi, töï töôùng chaúng ñoát. Moãi moãi töï töôùng töôùng hoaïi thì töù ñaïi taïo saéc öng ñoaïn.

             Ñaây laø noùi chung baûy thöù hö voïng phaân bieät. Ñaïi löôïc ñeàu cho ngoaøi hieän hình cuûa töù ñaïi rieâng coù töï theå töù ñaïi, löûa khoâng theå ñoát. Neáu hay ñoát ñöôïc thì naêng taïo sôû taïo ñeàu ñoaïn dieät. Ñaây laø phaân nöûa sanh dieät  phaân nöûa chaúng sanh dieät. Bôûi do chaúng giaùc töï taâm hieän löôïng, chaúng ñaït caùc phaùp duy taâm, voán khoâng coù sanh cuõng  khoâng choã dieät. Voïng thaáy sanh dieät, voïng phaân taùnh töôùng, thöôøng chaáp voâ thöôøng, voâ thöôøng chaáp thöôøng, troïn thaønh ñieân ñaûo.

            + CHÆ NHÖ LAI NOÙI RA PHI THÖÔØNG PHI VOÂ THÖÔØNG, ÑEÅ HIEÅN TÖÏ TAÂM HIEÄN LÖÔÏNG.

            Ñaïi Hueä! Phaùp duyeân khôûi cuûa ta phi thöôøng phi voâ thöôøng.  Vì côù sao? Vì ngoaïi taùnh khoâng quyeát ñònh, chæ noùi ba coõi duy taâm, chaúng noùi caùc thöù töôùng coù sanh coù dieät. Töù ñaïi hoäi hieäïp sai bieät, töù ñaïi vaø taïo saéc, neân voïng töôûng hai thöù naêng nhieáp sôû nhieáp. Bieát hai thöù voïng töôûng, lìa hai thöù chaáp ngoaïi taùnh khoâng taùnh, giaùc töï taâm hieän löôïng. Voïng töôûng laø, tö töôûng taùc haønh sanh, chaúng phaûi chaúng taùc haønh. Lìa taâm voïng töôûng taùnh khoâng taùnh thì theá gian, xuaát theá gian, xuaát theá gian thöôïng thöôïng taát caû phaùp phi thöôøng phi voâ thöôøng… Chaúng giaùc töï taâm hieän löôïng rôi vaøo hai beân aùc kieán tieáp noái. Taát caû ngoaïi ñaïo chaúng giaùc voïng töôûng mình, phaøm phu naøy khoâng coù caên baûn. Nghóa laø theá gian, xuaát theá gian, xuaát theá gian thöôïng thöôïng noùi töø voïng töôûng sanh, chaúng phaûi choã giaùc cuûa phaøm ngu.

            Nhö Lai ñaõ noùi caùc phaùp phi thöôøng voâ thöôøng, vì chaúng chaáp nhaän ngoaïi taùnh coù sanh dieät, chæ noùi ba coõi duy taâm, ñaây laø ba ñôøi chö Phaät ñoàng moät chæ thuù. Bôûi vì caùc thöù sanh dieät do töù ñaïi vaø taïo saéc nhaân duyeân  hoäi hieäp döôøng nhö coù sai bieät. Song thaät khoâng coù naêng taïo sôû taïo, do voâ thuûy baát giaùc moät luùc lieàn hieän, neân noùi “ba coõi duy taâm”. Khoâng theå lieãu ñaït duy taâm maø khôûi hai thöù voïng töôûng naêng taïo sôû taïo töùc rôi vaøo kieán chaáp coù khoâng, lieãu ñaït thì choùng lìa, chæ moät taâm löôïng. Cho neân bieát, taát caû töù ñaïi trong ngoaøi, saéc taâm caùc phaùp ñeàu do voïng töôûng phaân bieät maø sanh taát caû haïnh nghieäp. Caùc haïnh nghieäp aáy chaúng thaät coù sanh thì chaúng laïi ñôïi khoâng. Chæ lìa hai thöù phaân bieät coù khoâng thì töï taâm  hieän löôïng thaúng ñoù hieän tieàn, do ñoù Nhö Lai noùi phi thöôøng voâ thöôøng vaäy. Nhaân voïng töôûng maø baøy hieän theá, xuaát theá, xuaát theá thöôïng thöôïng ba thöù phaùp phaân bieät, khoâng theå noùi laø thöôøng. Töùc nhaân voïng töôûng maø baøy hieän theá, xuaát theá, xuaát theá thöôïng thöôïng ba thöù trí voâ phaân bieät, khoâng theå baûo voâ thöôøng. Ngoaïi ñaïo coù hai thöù aùc kieán bôûi do chaúng giaùc töï taâm hieän löôïng, nôi voïng töôûng phaân bieät khoâng theå chính ñoù phaùt minh, ñöôïc voâ phaân bieät caên baûn taùnh trí. Cho neân Nhö Lai ba thöù phaùp theo chuùng sanh phaân bieät môû noùi phöông tieän, chaúng phaûi choã giaùc cuûa phaøm ngu.

             +  TOÅNG TUÏNG .

            Khi aáy, Theá Toân muoán truøng tuyeân laïi nghóa naøy neân noùi keä:

            Xa lìa nôi môùi taïo                                        Vaø cuøng hình xöù khaùc

            Taùnh cuøng saéc voâ thöôøng                          Ngoaïi ñaïo ngu voïng töôûng.

            Caùc taùnh khoâng coù hoaïi                             Ñaïi ñaïi töï taùnh truï

            Ngoaïi ñaïo töôûng voâ thöôøng                      Chìm taïi caùc thöù chaáp.

            Caùc chuùng ngoaïi ñaïo kia                           Khoâng hoaëc sanh hoaëc dieät

            Ñaïi ñaïi taùnh töï thöôøng                               Sao noùi töôûng voâ thöôøng.

            Taát caû duy taâm löôïng                                  Hai thöù taâm löu chuyeån

            Nhieáp thoï vaø sôû nhieáp                                Khoâng coù ngaõ ngaõ sôû.

            Phaïm thieân laø coäi caây                                 Caønh nhaùnh traûi khaép giaùp

            Nhö theá ta noùi ra                                          Chæ laø taâm löôïng kia.

            Tuïng noùi ngoaïi ñaïo chaáp taát caû voâ thöôøng ñeàu bò voïng töôûng laøm ngu, kyø thaät taát caû phaùp khoâng coù töôùng  hoaïi. Chuûng taùnh caùc ñaïi moãi thöù truï nôi phaùp vò, taát caû sanh dieät laø töï töôùng chaân nhö. Bôûi do chaúng bieát taâm löôïng laàm cho laø voâ thöôøng bò kieán chaáp laøm chìm. Neáu bieát taát caû duy taâm thì hai kieán chaáp löu chuyeån cuõng duy taâm hieän, thaúng ñoù naêng nhieáp sôû nhieáp khoâng, khoâng coù taùc giaû, toaøn voïng laø toaøn chaân, ñaâu laïi coù rieâng. Cho neân chính ngay choã chaáp kia cho Phaïm thieân laø coäi caây hay sanh taát caû höõu tình khaép giaùp ba coõi. Caùc thöù taø voïng, Nhö Lai noùi ñeàu duy taâm löôïng, giaùc töùc boà-ñeà chaúng nhoïc chuyeån bieán. Ñaây laø ñeán choã voïng chaáp cuûa ngoaïi ñaïo khieán hoï thoaït nhieân bieát quaáy lieàn ñoàng baûn ñaéc. Nhö Lai daïy ngöôøi coù theå goïi laø töø bi cuøng toät vaäy.

            5- CHÆ NHÖ LAI ÑEÄ NHAÁT NGHÓA CHOÙNG TRÖØ CAÙC ÑÒA,  RIEÂNG HIEÅN DUY TAÂM.

            - NHAÂN ÑAÏI HUEÄ HOÛI CHAÙNH THOÏ, TRÖÔÙC CHÆ HAØNH TÖÔÙNG THAÁT BAÙT  ÑÒA.

             Khi aáy, Boà-taùt Ñaïi Hueä laïi baïch Phaät: Theá Toân! Cuùi xin vì noùi taát caû Boà-taùt, Thanh vaên, Duyeân giaùc dieät chaùnh thoï (dieät taän ñònh) thöù lôùp töông tuïc. Neáu gioûi nôi töôùng dieät chaùnh thoï thöù lôùp töông tuïc, con vaø caùc Boà-taùt troïn chaúng voïng boû dieät chaùnh thoï laïc moân, chaúng rôi vaøo taát caû Thanh vaên, Duyeân giaùc, ngoaïi ñaïo, ngu si. Phaät baûo Ñaïi Hueä: Laéng nghe, laéng nghe! Kheùo suy nghó ñoù, ta seõ vì oâng noùi. Ñaïi Hueä baïch Phaät: Theá Toân! cuùi xin vì noùi. Phaät baûo Ñaïi Hueä:  Ñaïi Boà-taùt ñeä luïc ñòa vaø Thanh vaên, Duyeân giaùc nhaäp dieät chaùnh thoï;  ñaïi Boà-taùt ñeä thaát ñòa nieäm nieäm chaùnh thoï, lìa taát caû töôùng taùnh töï taùnh chaùnh thoï, chaúng phaûi Thanh vaên, Duyeân giaùc. Thanh vaên, Duyeân giaùc rôi vaøo coù haønh  giaùc, töôùng naêng nhieáp sôû nhieáp dieät chaùnh thoï. Theá neân, Boà-taùt thaát ñòa phi nieäm chaùnh thoï, ñöôïc taát caû phaùp töôùng khoâng sai bieät, chaúng phaûi ñöôïc töøng phaàn caùc thöù töôùng taùnh, giaùc taát caû phaùp thieän chaúng thieän taùnh töôùng chaùnh thoï. Theá neân Boà-taùt thaát ñòa khoâng thieän nieäm chaùnh thoï. Ñaïi Hueä! Boà-taùt baùt ñòa vaø Thanh vaên, Duyeân giaùc taâm yù yù thöùc töôùng voïng töôûng dieät.

            Nhaäp  dieät taän ñònh tam thöøa ñeàu coù. Thaûy vì ñoái trò taâm yù yù thöùc cuûa phaøm phu, lìa taát caû taâm nieäm phaân bieät ngaõ vaø ngaõ sôû. Chæ vì Nhò thöøa chaúng giaùc töï taâm hieän löôïng nhö huyeãn nhö moäng, vì ñoái trò neân thaønh thaät  phaùp, nôi phaùp chaùnh ñònh chöa queân naêng sôû, coù giaùc coù haïnh, cho neân chaúng baèng Boà-taùt thaát ñòa nieäm nieäm chaùnh thoï. Sô ñòa ñeán luïc ñòa vaãn khoâng theå nhö Boà-taùt thaát ñòa nieäm nieäm chaùnh thoï. Song do Ñaïi thöøa vaøo phaàn kieán ñaïo, tuy coù ñoái trò chöa lìa giaùc haïnh, nhöng ñeàu thuoäc phöông tieän khoâng cho laø thaät phaùp. Môùi bieát lyù do thaát ñòa ñöôïc nieäm nieäm chaùnh thoï, do giaùc töï taâm hieän löôïng roài xaû phöông tieän, lìa taát caû töôùng taùnh töï taùnh, ñöôïc tueä voâ sai bieät, ñaây laø nguyeân nhaân  Nhò thöøa chaúng coù phaàn.  Ñöôïc caùc thöù töôùng taùnh, giaùc taát caû phaùp taùnh töôùng thieän chaúng thieän chaùnh thoï laø, chính chæ Nhò thöøa sôï rôi vaøo töôùng khoâng sai bieät, muoán ñöôïc caùc thöù taùnh töôùng thieän chaúng thieän maø vaøo chaùnh thoï, boû sanh ñeán dieät, phaân bieät chöa queân, neân noùi “duøng traïm (laëng) hieäp traïm (laëng) veà toät meù thöùc”, cho neân khoâng coù thieän nieäm chaùnh thoï cuûa thaát ñòa. Thieän nieäm töùc laø nieäm nieäm, cuõng töùc laø phi nieäm. Noùi ñeä baùt ñòa môùi hay dieät voïng töôûng taâm yù yù thöùc Nhò thöøa laø, ñeán ñeä baùt ñòa ñöôïc phaùp voâ ngaõ, taâm thöùc môùi heát. Sô ñòa ñeán thaát ñòa tuy giaùc töï taâm hieän löôïng ñeàu hay lìa taâm yù yù thöùc, nhöng ñeán baùt ñòa môùi heát, neân noùi “baùt ñòa dieät”. Thaát ñòa ñaõ khoâng phöông tieän giaùc haïnh ñöôïc nieäm  nieäm chaùnh thoï, maø chaúng noùi thaát ñòa dieät, bôûi chaùnh thoï söùc thaéng, phaùp voâ ngaõ chöa hieän, baûn nguyeän ñaïi bi vaãn ñôïi nhôù nieäm, cho neân chaúng noùi cöùu kính dieät. Song ñeán baùt ñòa vaãn nhôø chaùnh ñònh, giaùc taâm gia trì, môùi hay cöùu kính vieân maõn Nhö Lai ñòa, huoáng laø thaát ñòa. Ñaïi Hueä nhaân ôû treân töôùng thöôøng voâ thöôøng ñaõ bieän taø chaùnh, nôi ñaây laïi thænh noùi veà caùc ñòa chaùnh thoï, muoán roõ ñöôïc choã sai bieät cuûa Ñaïi thöøa vaø Nhò thöøa, cuøng choã sai bieät cuûa moãi ñòa Boà-taùt, vì nhöõng ngöôøi tu haønh phaùt minh ñeå       taêng taán.

            - CHÆ SÔ ÑÒA CHO ÑEÁN THAÁT ÑÒA, CUØNG NHÒ THÖØA ÑOÀNG KHAÙC.

             Ñaïi Boà-taùt töø sô ñòa ñeán thaát ñòa quaùn tam giôùi löôïng taâm yù yù thöùc, lìa ngaõ ngaõ sôû, töï voïng töôûng tu, rôi vaøo ngoaïi taùnh caùc thöù töôùng. Ngu phu hai thöù töï taâm nhieáp sôû nhieáp thaûy khoâng bieát, chaúng giaùc voâ thuûy loãi  aùc hö nguïy taäp khí huaân neân.

            Sô ñòa ñeán thaát ñòa, baûn Ñöôøng, Nguïy dòch ñeàu noùi “sô ñòa ñeán luïc ñòa, do Boà-taùt ñaõ coù chaùnh thoï cuøng Nhò thöøa ñoàng, duy ñeán luïc ñòa”. Baûn dòch naøy noùi choã thaáy cuûa Boà-taùt cuøng Nhò thöøa khaùc, neân noùi thaát ñòa. Vaên sau lieàn chæ ra haønh töôùng baùt ñòa. Boà-taùt ñaït töï taâm löôïng neân hay quaùn tam giôùi trong ngoaøi ñeàu do taâm yù yù thöùc baát giaùc hieän ra, voán khoâng coù ngaõ sôû, chæ töï voïng töôûng neân ngoaøi thaáy coù taùnh töôùng. Nhò thöøa chaúng ñaït töï taâm rôi vaøo hai beân coù khoâng. Khôûi caûnh giôùi naêng thuû sôû thuû, cho neân tuy cuøng luïc ñòa ñoàng moät chaùnh thoï maø Boà-taùt lieãu ñaït taát caû taùnh khoâng coù töôùng töï taùnh maø vaøo chaùnh thoï. Nhò thöøa giaùc caùc thöù töôùng khaùc hy voïng maø vaøo chaùnh thoï. Moät beân duøng söùc phöông tieän tröø saïch hieän taäp. Moät beân do chaúng giaùc chaúng bieát bò voâ thuûy hö nguïy taäp khí chuyeån. Moät quyeàn moät thaät ñaõ chöùng roõ raøng.

            - CHÆ BAÙT ÑÒA TAM-MUOÄI GIAÙC TRÌ.

            Ñaïi Hueä!  Ñaïi Boà-taùt baùt ñòa laø Thanh vaên, Duyeân giaùc Nieát-baøn. Boà-taùt laø do tam-muoäi giaùc gia trì, neân tam-muoäi moân laïc chaúng vaøo Nieát-baøn. Neáu chaúng gia trì thì  Nhö Lai ñòa chaúng ñaày ñuû, vì neùm boû taát caû vieäc höõu vi cuûa chuùng sanh, haït gioáng Phaät aét phaûi ñoaïn. Chö Phaät Theá Toân vì chæ voâ löôïng coâng ñöùc baát khaû tö nghì cuûa Nhö Lai. Thanh vaên, Duyeân giaùc nôi tam-muoäi moân ñöôïc vui, bò daãn, neân khôûi töôûng Nieát-baøn.

            Boà-taùt baùt ñòa cuõng coù tam-muoäi laïc moân cuûa Nhò thöøa, do söùc baûn nguyeän, tuy ôû trong tam-muoäi do giaùc gia trì neân chaúng vaøo Nieát-baøn. Neáu chaúng gia trì thì khoâng theå ñaày ñuû ñòa Nhö Lai, deïp boû chuùng sanh thì haït gioáng Phaät aét phaûi ñoaïn. Cho neân trong kinh Hoa Nghieâm Boà-taùt baùt ñòa ñöôïc möôøi phöông Nhö Lai ñoàng thanh khuyeán phaùt, baûo: “Choã sôû ñaéc cuûa oâng Nhò thöøa cuõng coù, phaûi nhôù voâ löôïng baát khaû tö nghì coâng ñöùc”. Theá neân bieát, baùt ñòa phaùt khôûi thaûy do thaàn löïc chö Phaät, chaúng bò say caùi tam-muoäi laïc cuûa Nhò thöøa. Thaàn löïc chö Phaät maø noùi tam-muoäi giaùc gia trì, laø Boà-taùt sô phaùt taâm truï do giaùc töï taâm hieän löôïng vaøo Nhö Lai giaùc, ñoàng theå nhieáp trì caûm öùng ñaïo giao, duøng Phaät giaùc töï giaùc, ôû trong tam-muoäi töï nhieân thöùc tænh khoâng theå nghó baøn.

            - CHÆ THAÁT BAÙT ÑÒA XAÛ LY TAM-MUOÄI HIEÄN TÖÏ TAÂM LÖÔÏNG.

            Ñaïi Hueä! Ta phaân boä thaát ñòa kheùo tu töôùng taâm yù yù thöùc, kheùo tu ngaõ ngaõ sôû nhieáp thoï, nhaân phaùp voâ ngaõ, töï töôùng coäng töôùng sanh dieät, kheùo ñöôïc töù  voâ ngaïi, söùc quyeát ñònh tam-muoäi moân ñòa thöù lôùp töông tuïc, vaøo phaùp ñaïo phaåm. Chaúng khieán  ñaïi Boà-taùt chaúng giaùc töï töôùng coäng töôùng, chaúng raønh veà thaát ñòa, rôi vaøo loái taø cuûa ngoaïi ñaïo, cho neân laäp ñòa thöù lôùp. Ñaïi Hueä! Kia thaät khoâng coù hoaëc sanh hoaëc dieät, tröø töï taâm hieän löôïng, neân noùi “ñòa thöù lôùp töông tuïc vaø tam giôùi caùc thöù haïnh”, choã keû ngu khoâng theå giaùc. Choã keû ngu khoâng theå giaùc laø, ta vaø chö Phaät noùi ñòa thöù lôùp töông tuïc vaø noùi tam giôùi caùc thöù haïnh.

            Phaân boä laø phaân bieät dieãn noùi. Nhö Lai nôi thaát ñòa phaân bieät dieãn noùi. Nghóa laø thaát ñòa sanh nhaân ñaõ ñoaïn ñoàng vôùi Nhò thöøa, raát deã ñaém nhieãm neân vì phaân bieät. Neáu kheùo phaân bieät taâm yù yù thöùc ñeàu töï taâm  hieän khoâng coù ngaõ ngaõ sôû. Khoâng ngaõ thì nhieáp thoï khoâng ngöôøi. Khoâng sôû thì nhieáp thoï khoâng phaùp. Khoâng ngöôøi khoâng phaùp thì lìa hy voïng ñoàng töôùng vaø dò töôùng. Bôûi Nhò thöøa giaùc caùc thöù dò töôùng hy voïng chaùnh ñònh neân deã chaáp laáy Nieát-baøn. Neáu hay kheùo bieát choã naøy thì hay hieåu roäng phaùp nghóa nhaát thöøa, gioûi töù voâ ngaïi, nôi tam-muoäi moân ñöôïc söùc quyeát ñònh töï giaùc gia trì, duøng ñaây ñeå soi saùng caùc ñòa, taêng tieán ñaïo phaåm. Cho neân noùi “chaúng khieán Boà-taùt chaúng giaùc töï töôùng coäng töôùng, chaúng raønh veà thaát ñòa, rôi vaøo loái taø cuûa ngoaïi ñaïo”. Ñaây laø chæ thuù Nhö Lai laäp ñòa, maø nôi thaát ñòa raát phaûi deø daët e rôi vaøo loái teõ. Laïi noùi “kia thaät khoâng coù hoaëc sanh hoaëc dieät, tröø töï taâm hieän löôïng”. Neân noùi “ñòa thöù lôùp töông tuïc vaø tam giôùi caùc thöù haïnh”. Nhö Lai tröôùc sau neâu cao baûo veä phaùp moân  duy taâm. Nghóa laø duy töï taâm khoâng coù caùc ñòa thöù lôùp. Laïi cuøng taát caû haønh töôùng trong tam giôùi, khi giaùc töï taâm hieän löôïng thì ñöôïc khoâng thaät coù. Töø khoâng thaät coù kieán laäp taát caû phaùp, vì ñoä keû baát giaùc chaúng phaûi vì ngöôøi  giaùc.

            Laïi nöõa, Ñaïi Hueä! Thanh vaên, Duyeân giaùc Boà-taùt ñeä baùt ñòa dieät tam-muoäi moân laïc say bò say, chaúng raønh töï taâm hieän löôïng, bò taäp khí töï töôùng coäng töôùng laøm chöôùng, rôi vaøo nhaân phaùp voâ ngaõ, kieán chaáp phaùp nhieáp thoï, voïng töôûng khôûi töôûng Nieát-baøn, chaúng phaûi trí tueä giaùc tòch dieät. Ñaïi Hueä! Boà-taùt thaáy dieät tam-muoäi moân laïc, boån nguyeän thöông xoùt, ñaïi bi thaønh töïu, bieát phaân bieät möôøi caâu voâ taän, chaúng voïng töôûng khôûi töôûng Nieát-baøn. Kia ñaõ Nieát-baøn, vì voïng töôûng chaúng sanh, lìa voïng töôûng naêng nhieáp sôû nhieáp. Giaùc roõ töï taâm hieän löôïng thì taát caû caùc phaùp voïng töôûng chaúng sanh, chaúng rôi vaøo ngoaøi taâm yù yù thöùc chaáp tröôùc voïng töôûng töôùng taùnh töï taùnh, chaúng phaûi Phaät phaùp nhaân chaúng sanh, tuøy trí tueä sanh ñöôïc Nhö Lai töï giaùc ñòa.

            Treân vì thaát ñòa phaân boä chaúng khieán rôi vaøo loái teõ, ñaây ñoái vôùi baùt ñòa thoáng thieát ñinh ninh. Bôûi vì Thanh vaên Duyeân giaùc ñeán khi ñaêng quaû ñoàng vôùi Boà-taùt ñeä baùt Baát ñoäng ñòa, taát caû theá gian xuaát theá gian töôûng nieäm haèng döùt, chæ chaúng raønh töï taâm löôïng beøn bò taäp khí töï töôùng coäng töôùng che ngaên, thaáy phaùp ngoaøi taâm khôûi töôûng Nieát-baøn, khoâng coù tueä tòch dieät. Cho neân Boà-taùt baùt ñòa ñoái dieät tam-muoäi laïc hieän tieàn lieàn nhôù nghó baûn nguyeän, khôûi taâm ñaïi bi, duøng möôøi caâu voâ taän (thaäp voâ taän cuù) thaønh töïu Phaät ñòa, chaúng vaøo Nieát-baøn. Nghóa laø ñaõ vaøo Nieát-baøn, chaúng leõ laïi vaøo Nieát-baøn. Boà-taùt naøy giaùc töï taâm hieän löôïng khoâng coù naêng thuû sôû thuû, thaáy taát caû phaùp chaúng phaûi rieâng coù, haèng lìa taâm yù yù thöùc vaø caùc thöù taùnh töôùng trong tam giôùi, chuyeån thaân voïng töôûng laøm töï giaùc thaùnh trí, y thaùnh trí sanh ñeán cöùu kính giaùc ñòa. Cho neân noùi “voïng töôûng chaúng sanh, maø chaúng phaûi Phaät phaùp nhaân chaúng sanh”.

            Nhö ngöôøi trong moäng duøng phöông tieän qua soâng, khi chöa qua ñaõ thöùc, thöùc roài suy nghó laø chaùnh hay laø taø? Chaúng phaûi chaùnh chaúng phaûi taø? Caùc caùi thaáy nghe hieåu bieát töø voâ thuûy nhaân töôûng caùc thöù taäp khí, caùc thöù hình xöù rôi trong töôûng coù khoâng neân taâm yù yù thöùc moäng hieän.

            Ñaây duï taäp khí voïng thaáy töï töôùng coäng töôùng khôûi töôûng Nieát-baøn, maø thaät ñeàu töï taâm hieän ra, khoâng coù nhaân phaùp, cuõng khoâng coù caûnh giôùi naêng ñoä sôû ñoä. Nhö ngöôøi trong moäng duøng phöông tieän qua soâng, thöùc roài taâm döøng khoâng theå noùi taø chaùnh, chæ laø töø voâ thuûy taäp khí coøn thöøa thaáy nghe hieåu bieát phaân bieät. Nôi taát caû saéc taâm caùc phaùp voïng chaáp coù khoâng ñeàu laø vieäc moäng do taâm yù yù thöùc hieän ra, khoâng coù caûnh giôùi thaät.

            Ñaïi Hueä! Nhö theá ñaïi Boà-taùt nôi ñeä baùt ñòa Boà-taùt thaáy choã voïng töôûng sanh. Töø sô ñòa chuyeån tieán ñeán ñeä thaát ñòa thaáy taát caû phaùp phöông tieän nhö huyeãn v.v… ñoä taâm haïnh voïng töôûng naêng nhieáp sôû nhieáp roài, khôûi Phaät phaùp phöông tieän, ngöôøi chöa ñöôïc khieán ñöôïc. Ñaïi Hueä! Ñaây laø Boà-taùt Nieát-baøn phöông tieän chaúng hoaïi, lìa taâm yù yù thöùc ñöôïc voâ sanh phaùp nhaãn. Ñaïi Hueä! Ñoái vôùi ñeä nhaát nghóa khoâng coù thöù lôùp töông tuïc, noùi phaùp khoâng thaät coù voïng töôûng tòch dieät.

            Nöông treân duï qua soâng, ñeä baùt ñòa Boà-taùt cuõng laïi nhö theá. Boà-taùt ñeán ñeä baùt ñòa môùi thaáy choã voïng töôûng sanh. Nghóa laø giaùc töï taâm hieän löôïng, ñaït taát caû voïng töôûng ñeàu do baát giaùc voïng thaáy coù khoâng, ñeán ñeä baùt ñòa caùc voïng töôûng döùt, môùi thaáy choã sanh voïng töôûng. Thaáy choã sanh voïng töôûng môùi bieát töø sô ñòa ñeán ñeä thaát ñòa ñaõ coù taát caû phaùp töôùng troïn nhö moäng huyeãn, ñöôïc trí phöông tieän bình ñaúng, ñoä taâm naêng sôû voïng töôûng haèng döùt, lieàn duøng tueä phöông tieän töï lôïi lôïi tha ñeán cöùu kính Phaät ñòa. Ñaây laø Boà-taùt voâ truï xöù Nieát-baøn chaúng phaûi Nhò thöøa quyeát ñònh tòch dieät Nieát-baøn. Boà-taùt voâ truï xöù Nieát-baøn lìa taâm yù yù thöùc, ñoái taát caû choã khoâng hoaïi phöông tieän, ñöôïc voâ sanh nhaãn, ñaây laø ñeä nhaát nghóa phaùp khoâng thaät coù tòch dieät. Neân noùi “nôi ñeä nhaát nghóa khoâng coù thöù lôùp töông tuïc, noùi phaùp khoâng thaät coù voïng töôûng tòch dieät”. Khoâng thöù lôùp laø khoâng coù caùc ñòa thöù lôùp.

            - CHÆ DUY TAÂM XOAY VEÀ TRÖØ CAÙC ÑÒA.

            Khi aáy, Theá Toân muoán truøng tuyeân laïi nghóa naøy neân noùi keä:

            Taâm löôïng khoâng thaät coù                           Ñaây truï ñeán Phaät ñòa

            Khöù lai vaø hieän taïi                                      Ba ñôøi chö Phaät noùi

            Taâm löôïng ñòa ñeä thaát                                Khoâng thaät coù ñeä baùt

            Hai ñòa teân laø truï                                          Phaät ñòa teân toái thaéng

            Töï giaùc trí vaø tònh                                        Ñaây töùc laø ñòa ta

            Choã töï taïi toái thaéng                                     Thanh tònh kheùo trang nghieâm

            Chieáu saùng nhö löûa maïnh                          AÙnh saùng soi khaép nôi.

            Saùng loøa chaúng môø maét                              Xoay voøng hoùa ba coõi

            Hieän taïi hoùa ba coõi                                      Hoaëc coù khi tröôùc hoùa

            Nôi kia dieãn noùi thöøa                                  Ñeàu laø Nhö Lai  ñòa

            Thaäp  ñòa töùc laø sô                                       Sô töùc laø baùt ñòa

            Ñeä cöûu töùc laø thaát                                        Thaát cuõng laïi laø baùt.

            Ñeä nhò laø ñeä tam                                          Ñeä töù laø ñeä nguõ

            Ñeä tam laø ñeä luïc                                          Khoâng coù thöù lôùp gì.

            Baøi keä thöù nhaát noùi caùc ñòa Phaät ñòa ñeàu khoâng thaät coù, thaûy laø moät duy taâm, ba ñôøi Nhö Lai khoâng coù noùi khaùc. Baøi keä thöù hai noùi thaát ñòa chöa lìa taâm löôïng, baùt ñòa lìa chöa cöùu kính, chöa phaûi laø haønh xöù cuûa Nhö Lai. Baøi keä thöù ba veà sau ñeàu noùi Phaät ñòa. Töï giaùc trí vaø tònh töùc laø trí vaø tòch dung nhau, neân noùi “phaùp thaân thanh tònh cuøng phaùp thaân voâ caáu” hieäp hai nghóa naøy thaønh töïu Nhö Lai töï giaùc. Cho neân ngöôøi ñöôïc töï giaùc thaùnh trí töùc ôû coõi trôøi Saéc cöùu kính trong cung Ñaïi baûo hoa thaønh Ñaúng chaùnh giaùc, laøm Boà-taùt thaäp ñòa hieän thaân roäng lôùn aùnh saùng chieáu soi, do ñoù ñaïi hoùa tieåu hoùa tuøy thuaän hoùa khaép giaùp hieän taïi, hoaëc tröôùc hoaëc sau, ñaõ coù kieán laäp thöøa ñòa ñeàu laø nhaát thöøa, thöøa thöøa ñeàu laø Phaät thöøa. Bôûi vì sô ñòa cho ñeán thaäp ñòa, moät ñòa töùc taát caû ñòa, taát caû ñòa töùc moät ñòa. Kinh Hoa Nghieâm haøng thaäp truï sô taâm thaønh Ñaúng chaùnh giaùc cuøng Phaät khoâng khaùc. ÔÛ ñaây Nhö Lai kieán laäp phaùp moân ñeä nhaát nghóa, choùng tröø caùc ñòa rieâng baøy duy taâm.

            6 - CHÆ NHÖ LAI CHAÙNH GIAÙC THÖÔØNG  TRUÏ .

            - CHÆ CHAÙNH GIAÙC CHAÚNG ÑOÀNG LOÃI  TAÏO TAÙC.

            Khi aáy, Boà-taùt Ñaïi Hueä laïi baïch Phaät: Theá Toân! Nhö Lai öùng cuùng ñaúng chaùnh giaùc laø thöôøng hay voâ thöôøng? Phaät baûo Ñaïi Hueä: Nhö Lai öùng cuùng ñaúng chaùnh giaùc chaúng phaûi thöôøng chaúng phaûi voâ thöôøng. Nghóa laø caû hai ñeàu coù loãi. Neáu thöôøng thì coù loãi laøm chuû, thöôøng aáy taát caû ngoaïi ñaïo noùi taùc giaû vì khoâng coù choã taùc, theá neân Nhö Lai thöôøng phi thöôøng. Chaúng phaûi taùc thöôøng, vì coù loãi. Neáu Nhö Lai voâ thöôøng, coù loãi taùc voâ thöôøng, sôû töôùng cuûa aám töôùng thì khoâng taùnh, aám hoaïi neân ñoaïn, maø Nhö Lai chaúng phaûi ñoaïn.

            Tröôùc hoûi taát caû phaùp thöôøng cuøng voâ thöôøng, ñaây hoûi phaùp Nhö Lai sôû chöùng laø thöôøng hay voâ thöôøng. Nhö Lai chaùnh giaùc khoâng theå noùi thöôøng cuøng voâ thöôøng, nghóa laø caû hai ñeàu coù loãi. Neáu thöôøng thì rôi vaøo loãi taùc giaû, nhö ngoaïi ñaïo chaáp thaàn ngaõ noùi laø naêng taùc, Nhö Lai giaùc taùnh khoâng phaûi sôû sanh cuûa sanh nhaân maø laø sôû lieãu cuûa lieãu nhaân, vì khoâng coù choã taùc, chaúng phaûi thöôøng, chaúng phaûi taùc thöôøng. Neáu voâ thöôøng thì rôi vaøo loãi sôû taùc, ñoàng vôùi töôùng aám, aám thuoäc veà sôû taùc, khoâng taùnh, aám hoaïi lieàn ñoaïn, maø Nhö Lai giaùc taùnh chaúng ñoaïn cho neân chaúng phaûi voâ thöôøng.

            Ñaïi Hueä! taát caû sôû taùc ñeàu voâ thöôøng, nhö bình, y v.v… taát caû ñeàu laø loãi voâ thöôøng thì Nhaát thieát trí  ñaày ñuû phöông tieän öng voâ nghóa, vì cho laø sôû taùc. Theá thì, taát caû sôû taùc ñeàu öng laø Nhö Lai. Vì khoâng nhaân taùnh sai bieät. Theá neân, Ñaïi Hueä! Nhö Lai phi thöôøng phi voâ thöôøng.

            Ñoaïn treân noùi sôû taùc voâ thöôøng. Nghóa laø phaøm coù sôû taùc thaûy ñeàu voâ thöôøng ñoàng vôùi bình, y v.v… Nhö Lai cuõng coù sôû taùc maø chaúng phaûi voâ thöôøng. Do khoâng nhaân taùnh sai bieät, nghóa laø Nhö Lai ñaõ tu phöôùc trí ñeàu thuaän taùnh khôûi duïng khoâng coù nhaân rieâng chaúng ñoàng sôû taùc.

            - CHÆ CHAÙNH GIAÙC TRÍ VOÂ GIAÙN THÖÔØNG  BAØY  HIEÄN.

            Laïi nöõa, Ñaïi Hueä! Nhö Lai chaúng phaûi nhö hö khoâng thöôøng. Nhö hö khoâng thöôøng thì maéc loãi töï giaùc thaùnh trí ñaày ñuû phöông tieän thaønh voâ nghóa. Ñaïi Hueä! Thí nhö hö khoâng phi thöôøng phi voâ thöôøng, lìa thöôøng lìa voâ thöôøng, moät khaùc, chung chaúng chung. Thöôøng voâ thöôøng ñeàu loãi neân khoâng theå noùi, vì theá Nhö Lai phi thöôøng. Laïi nöõa, Ñaïi Hueä! Neáu Nhö Lai voâ sanh thöôøng nhö söøng thoû, söøng ngöïa v.v… cho voâ sanh thöôøng thì phöông tieän voâ nghóa. Bôûi voâ sanh thöôøng laø coù loãi neân Nhö Lai phi thöôøng. Laïi nöõa, Ñaïi Hueä! Coøn coù caùc vieäc khaùc bieát Nhö Lai thöôøng. Vì côù sao? Vì ñaõ ñöôïc trí voâ giaùn thöôøng neân Nhö Lai  thöôøng.

            Ñaây noùi Nhö Lai phi thöôøng chaúng nhö hö khoâng. Bôûi hö khoâng thöôøng, lìa thöôøng voâ thöôøng, moät khaùc, chung chaúng chung v.v… boán caâu thöôøng, bò loãi voâ thöôøng. Song Nhö Lai tuy bò loãi voâ thöôøng maø chaúng nhö hö khoâng, vì coù töï giaùc thaùnh trí söï. Nhö Lai phi thöôøng chaúng nhö söøng thoû, do söøng thoû coù loãi voâ sanh thöôøng. Song, Nhö Lai khoâng bò loãi voâ sanh thöôøng, neân chaúng nhö söøng thoû, vì coù phöông tieän nhaän ñöôïc. Cho neân bieát, Nhö Lai sôû taùc chaúng ñoàng caùc vaät, Nhö Lai voâ taùc chaúng ñoàng hö khoâng söøng thoû. ÔÛ giöõa hai beân kia maø ñöôïc trí Nhö Lai voâ giaùn thanh tònh, neân noùi Nhö Lai thöôøng. Nhö Lai töøng ôû treân hoäi Nieát-baøn tuyeân noùi “thöôøng laïc ngaõ tònh” ñeàu vì lìa loãi hieån baøy. Ba ñôøi Nhö Lai voâ thöôïng phaùp aán khoâng coù hai chæ thuù.

            - CHÆ NHÖ LAI TAÙNH THÖÔØNG BÌNH ÑAÚNG.

            Ñaïi Hueä! Hoaëc Nhö Lai ra ñôøi hoaëc chaúng ra ñôøi, phaùp quyeát ñònh truï, Thanh vaên, Duyeân giaùc, chö Phaät Nhö Lai  voâ giaùn truï, chaúng truï hö khoâng, cuõng chaúng phaûi choã hieåu bieát cuûa ngu phu. Ñaïi Hueä! Nhö Lai  ñaõ ñöôïc trí laø do baùt-nhaõ huaân, chaúng phaûi taâm yù yù thöùc caùc aám giôùi nhaäp xöù huaân. Ñaïi Hueä! Taát caû ba coõi ñeàu laø voïng töôûng chaúng thaät sanh, Nhö Lai chaúng töø töôûng hö voïng chaúng thaät sanh. Ñaïi Hueä! Do hai phaùp neân coù thöôøng voâ thöôøng, chaúng phaûi chaúng  hai, chaúng hai laø laëng leõ, vì taát caû phaùp khoâng hai töôùng sanh.

            Ñaây thaúng baøy Nhö Lai voâ giaùn thaùnh trí, tam thöøa ñeàu bình ñaúng, coù Phaät hay khoâng Phaät baûn giaùc vaãn thöôøng truï. Chaúng truï hö khoâng chaúng ñoàng giaùc töôûng, vì hö khoâng laø khoâng, vì töôûng chaúng thaät. Neáu hay nôi ñaây saùng ngoä lieàn chuyeån taäp khí hö nguïy töø voâ thuûy laøm voâ giaùn baùt-nhaõ. Taát caû taâm yù yù thöùc, caùc aám nhaäp giôùi thuaàn moät tòch tónh, cöùu kính chaúng hai. Chæ keû ngu chaúng giaùc khaép theå toaøn voïng, meâ Nhö Lai voâ giaùn thaùnh trí laøm taâm yù yù thöùc löu chuyeån trong ba coõi ñoàng vôùi huyeãn hoùa, neân noùi “töø voïng töôûng chaúng thaät sanh”. Toùm laïi phaùp theå khoâng hai, meâ thì coù thöôøng voâ thöôøng voïng thaáy döôøng nhö hai, giaùc thì voïng kieán choùng maát chæ moät tòch tónh. Song meâ cuøng giaùc xöa nay coù ñuû, ñeàu coù nghóa huaân. Kinh Vieân Giaùc noùi: “Taát caû chuùng sanh ñoàng chöùng vieân giaùc”. Kinh Phaùp Hoa noùi: “Phaät chuûng töø duyeân”. Môùi tin Baùt-nhaõ thaùnh trí troïn chaúng mai moät. Thôøi tieát neáu ñeán thì lyù aáy töï baøy.

            Theá neân, Nhö Lai öùng cuùng ñaúng chaùnh giaùc phi thöôøng phi voâ thöôøng. Ñaïi Hueä! Cho ñeán ngoân thuyeát phaân bieät sanh thì coù loãi thöôøng voâ thöôøng. Phaân bieät giaùc dieät thì lìa kieán chaáp thöôøng voâ thöôøng cuûa ngu phu chaúng coù tueä tòch tónh, haèng lìa söï huaân cuûa thöôøng voâ thöôøng, phi thöôøng voâ thöôøng.

            Taát caû chuùng sanh chaúng thaønh Voâ thöôïng Chaùnh giaùc  xeùt toät maø noùi chaúng ngoaøi ngoân thuyeát phaân bieät hai thöù loãi laàm. Do phaân bieät maø khôûi ngoân thuyeát, laïi nhaân ngoân thuyeát maø sanh phaân bieät, choã nöông cuûa ngoân thuyeát laø loãi taïi phaân bieät. Cho neân phaân bieät giaùc dieät thì hai kieán chaáp choùng lìa, khoâng rôi vaøo ngu phu tueä chaúng tòch tónh khôûi huaân taäp thöôøng voâ thöôøng.

             - TOÅNG TUÏNG.

            Khi aáy, Theá Toân muoán truøng tuyeân laïi nghóa naøy neân noùi keä:

            Chuùng cuï (duyeân haïnh) voâ nghóa laø        Sanh loãi thöôøng voâ thöôøng

            Neáu khoâng phaân bieät giaùc                        Haèng lìa thöôøng voâ thöôøng.

            Töø kia laäp neân toâng                                     AÉt coù caùc nghóa taïp

            Ñaúng quaùn töï taâm löôïng                            Ngoân thuyeát khoâng theå ñöôïc.

            Chuùng  cuï (duyeân haïnh) voâ nghóa laø chaúng giaùc töï taâm hieän löôïng thì khoâng goác coù theå y cöù, hoäi quy veà voâ cöïc, beân trong ñaõ khoâng nguoàn thaàm hôïp thì beân ngoaøi aét sanh loãi phaân bieät ñaây laø lyù do rôi hai beân. Neáu boû phaân bieät, giaùc ñöôïc nguoàn chaân thì töï chöùng beân trong chaúng rôi vaøo ñoaïn thöôøng, song khoâng theå y cöù nôi ñaây laäp toâng. Nôi ñaây maø laäp toâng vaãn laø meâ giaùc ñoái ñaõi nhau, caùc nghóa taïp daáy, maø chaúng phaûi ñaúng quaùn taâm löôïng roài. Ñaúng quaùn taâm löôïng thì chæ coù thaàm hôïp neân chaúng phaûi ngoân thuyeát ñeán.

            7- CHÆ COÄI GOÁC SANH DIEÄT ÑEÅ HIEÅN TAØNG THÖÙC TÖÙC NHÖ LAI TAØNG VOÁN KHOÂNG CAÁU NHIEÃM.

            - ÑAÏI HUEÄ THÆNH HOÛI.

            Khi aáy, Boà-taùt Ñaïi Hueä laïi baïch Phaät: Theá Toân! Cuùi xin Theá Toân laïi vì con noùi aám giôùi nhaäp sanh dieät, kia khoâng coù ngaõ thì caùi gì sanh caùi gì dieät? Keû ngu phu y nôi sanh dieät chaúng giaùc khoå taän, chaúng bieát Nieát-baøn. Phaät baûo: Laønh thay! Laéng nghe! Seõ vì oâng noùi. Ñaïi Hueä baïch Phaät: Xin vaâng thoï giaùo.

            Nhaân ñoaïn tröôùc phaùt minh Nhö Lai ñaõ ñöôïc voâ giaùn trí thöôøng, ñoaïn naøy laïi laáy sanh dieät thöa thænh. Bôûi vì chuùng sanh chaúng ñaït chaân trí thöôøng truï, voïng thaáy sanh dieät thaät coù lyù do. Taùnh aám giôùi nhaäp voán khoâng taùc giaû maø sanh dieät roõ raøng. Bôûi do chaúng giaùc Nhö Lai taøng taùnh toaøn theå ñoåi thaønh taøng thöùc cuøng baûy thöùc thaân chung, khôûi caùc caên thöùc vin theo ngoaïi caûnh. Ñaõ coù sanh dieät tuy khoâng coù ngaõ maø coù taøng thöùc, baûy thöùc chaúng döùt. Ñaây laø choã Nhò thöøa khoâng theå bieát. Nhö Lai daïy baûo Boà-taùt thaät laø raønh roõ neân phaûi xeùt kyõ.

            - CHÆ NHÖ LAI TAØNG THANH TÒNH KHOÂNG NHÔ.

            Phaät baûo Ñaïi Hueä: Nhö Lai taøng laø nhaân thieän baát thieän, hay khaép khôûi taïo taùc taát caû thuù sanh, thí nhö  con haùt bieán hieän caùc thuù, lìa ngaõ ngaõ sôû. Vì chaúng giaùc kia neân ba duyeân hoøa hôïp phöông tieän maø sanh. Ngoaïi ñaïo chaúng giaùc chaáp laø taùc giaû. Vì töø voâ thuûy aùc taäp hö nguïy huaân taäp neân goïi laø taøng thöùc. Sanh voâ minh truï ñòa cuøng thaát thöùc chung, nhö thaân bieån soùng, sanh maõi chaúng döùt. Lìa loãi voâ thöôøng, lìa ngaõ luaän thì töï taùnh khoâng nhô cöùu kính thanh tònh.

            Nhö Lai taøng laø nhaân thieän baát thieän, ñaây laø yeáu chæ bí maät cuûa ba ñôøi Nhö Lai, chính cuøng voïng töôûng  khoâng taùnh laãn nhau phaùt minh. Nhö Lai taøng ñaõ laø nhaân thieän baát thieän thì Nhö Lai taøng cuõng khoâng coù taùnh, nhö con haùt ñoùng caùc vai troø maø khoâng coù ngaõ vaø ngaõ sôû. Nôi ñaây neáu giaùc thì, taùnh cuûa khoâng taùnh vì chieáu lieãu neân thaát thöùc chaúng sanh, ñaõ coù trí duïng thaûy ñeàu bình ñaúng. Nôi ñaây neáu chaúng giaùc thì, Nhö Lai taøng ñoåi laøm taøng thöùc, neân noùi “truï ñòa voâ minh”, vì voâ minh baát giaùc neân voïng ñoäng thaønh nghieäp laø sanh kieán phaàn laøm thaát thöùc thaân. Thaát thöùc thaân naøy taát caû phaøm ngu ngoaïi ñaïo chaáp laøm ngaõ theå. Cho neân coù  thöôøng kieán, chaúng phaûi thöôøng chaáp laø thöôøng thaûy rôi vaøo voâ thöôøng. Neáu lìa voâ thöôøng ngaõ kieán thì töï taùnh khoâng nhô, cöùu kính thanh tònh. Ba duyeân laø caên traàn thöùc. Thöùc naøy goàm chæ caùc thöùc cuõng do thaát thöùc daáy khôûi ñeàu thuoäc kieán phaàn. Caên traàn thuoäc töôùng phaàn, cuõng chaúng rôøi kieán phaàn maø coù hieän ra. Cho neân bieát, ba coõi trong ngoaøi thaønh nôi thaát thöùc, thaûy do baát giaùc Nhö Lai taøng. Bôûi taøng taùnh khoâng taùnh neân môùi tuøy duyeân. Tuøy duyeân nhieãm tònh thieän baát thieän sanh. Chaúng phaûi thaät coù chuûng töû, maø taát caû chuûng töû ñeàu y ñoù, neân noùi töø voâ thuûy taäp khí hö nguïy.

            - RIEÂNG PHAØM NGU Y THÖÙC GIAÛI THOAÙT CHAÚNG THAÁY NHÖ LAI TAØNG TAÙNH.

             Kyø dö caùc thöùc coù sanh coù dieät. YÙ yù thöùc v.v… nieäm nieäm coù thaát thöùc, nhaân voïng töôûng  chaúng thaät chaáp caùc caûnh giôùi, caùc thöù hình xöù, chaáp tröôùc danh töôùng. Chaúng giaùc saéc töôùng töï taâm hieän ra, chaúng giaùc khoå laïc, chaúng ñeán giaûi thoaùt, danh töôùng caùc thöù troùi buoäc, tham sanh roài sanh tham, hoaëc nhaân hoaëc phan duyeân, caùc thoï caên kia dieät, thöù lôùp chaúng sanh. Coøn töï taâm voïng töôûng  chaúng bieát khoå vui, vaøo dieät thoï töôûng chaùnh thoï, ñeä töù thieàn.

            Caùc thöùc laø chæ cho thaát chuûng thöùc. Meâ Nhö Lai taøng chuyeån laøm thöùc taøng maø coù thaát thöùc thaân, moät luùc caùc thöùc choùng hieän. Nieäm nieäm coù thaát thöùc laø, caùc thöùc ñeàu coù thaát thöùc chuû trì. Do ñoù voïng töôûng chaúng thaät nhaûy voït chuyeån sanh nhieáp thuû caûnh giôùi, chaúng roõ danh töôùng tröôùc maét do töï taâm hieän. Laïi y danh töôùng sanh thoï khoå laïc, tham sanh sanh tham trieàn mieân chaúng döùt. Do thoï laøm nhaân, danh töôùng laøm duyeân. Dieät thoï khoå laïc thì danh töôùng chaúng sanh. Taát caû voïng töôûng  taïm ñöôïc döøng nghæ thaønh dieät taän ñònh vaø töù thieàn ñònh. Chaúng bieát thoï voán voâ ngaõ thì sanh thoï dieät thoï ñeàu laø hö voïng. Ñaây laø phaøm phu nhaøm lìa sanh dieät maø khoâng coù quaùn kyõ khôûi töôûng dieät taän.

            Ngöôøi kheùo tu haønh chaân ñeá giaûi thoaùt, khôûi töôûng giaûi thoaùt, chaúng lìa chaúng chuyeån teân Nhö Lai taøng thöùc taøng thì thaát thöùc löu chuyeån chaúng dieät. Vì côù sao? Vì kia nhaân phan duyeân caùc thöùc sanh. Chaúng phaûi caûnh giôùi cuûa Thanh vaên Duyeân giaùc tu haønh. Chaúng giaùc voâ ngaõ thì töï töôùng coäng töôùng nhieáp thoï, sanh aám giôùi nhaäp. Thaáy Nhö Lai taøng thì nguõ phaùp, ba töï taùnh, nhaân phaùp voâ ngaõ aét dieät.

            Nhò thöøa ñöôïc chaân ñeá giaûi thoaùt rieâng nôi töù thieàn. Song do chaúng chuyeån taøng thöùc laøm Nhö Lai taøng thì thaát thöùc chaúng dieät. Nghóa laø thaát thöùc cuøng taøng thöùc laøm nhaân, laïi duyeân taøng thöùc maø ñöôïc sanh truï, neân noùi “y kia trôû laïi duyeân kia”. Nhò thöøa chaúng giaùc töï taâm hieän ra, chaúng bieát caûnh hieän duy taâm, khoâng coù phaùp taùnh. Chæ nôi aám nhaäp giôùi phaùt minh voâ ngaõ, lìa ñöôïc nhieáp thuû vaãn coøn phaùp töï töôùng coäng töôùng cuûa aám nhaäp giôùi. Ñaây töùc laø taäp khí thaát thöùc chaúng dieät. Thöùc naøy caàn chuyeån taøng thöùc laøm Nhö Lai taøng môùi bieát danh, töôùng, voïng töôûng ñöông theå toaøn khoâng, chaùnh trí, nhö nhö cuõng laø noùi suoâng, ñeán ñaây môùi goïi nhaân phaùp voâ ngaõ. Chaúng giaùc voâ ngaõ, chính laø noùi chaúng giaùc phaùp voâ ngaõ. Nhò thöøa chæ chöùng nhaân khoâng maø chaúng chöùng phaùp khoâng. Vì chaúng ñaït Nhö Lai taøng taùnh thì chaúng lìa taøng thöùc. Chaúng lìa taøng thöùc thì thaát thöùc aét chaúng dieät. Thaát thöùc chaúng dieät maø noùi nhaân khoâng, chæ khoâng caùi ngaõ trong tam giôùi, maø caùi ngaõ taäp khí cuûa baùt thöùc thaät coøn chaúng giaùc. Chæ quaùn aám giôùi nhaäp khoâng, chöùng ñöôïc chaân ñeá, chaúng sanh aùi thuû, ñoaïn ñöôïc nhaân tam giôùi, phaàn ngoaïi ngaõ thaát thöùc dieät maø phaàn noäi ngaõ chaúng dieät, neân noùi “chaúng giaùc voâ ngaõ”.

            - CHÆ NHÖ LAI TAØNG TÖÏ GIAÙC CHOÙNG LÌA SANH DIEÄT CHAÚNG PHAÛI NHÒ THÖØA.

            Ñòa thöù lôùp töông tuïc chuyeån tieán, caùc kieán chaáp ngoaïi ñaïo khoâng theå laøm khuynh ñoäng, aáy goïi laø truï Boà-taùt Baát ñoäng ñòa (baùt ñòa), ñöôïc möôøi thöù tam-muoäi ñaïo moân laïc. Do tam-muoäi giaùc gia trì, quaùn saùt Phaät phaùp baát tö nghì, töï nguyeän chaúng thoï tam-muoäi moân laïc vaø thaät teá, höôùng ñeán töï giaùc thaùnh thuù, chaúng chung choã tu haønh vôùi taát caû Thanh vaên, Duyeân giaùc vaø caùc ngoaïi ñaïo, ñöôïc möôøi chuûng taùnh ñaïo hieàn thaùnh vaø thaân trí yù sanh, lìa tam-muoäi haïnh. Theá neân, Ñaïi Hueä!  Ñaïi Boà-taùt muoán caàu thaéng tieán phaûi saïch teân Nhö Lai  taøng vaø thöùc taøng.

            Nöông treân noùi thaáy Nhö Lai taøng, dieät thaát thöùc thaân thì hay tuøy ñòa thöù lôùp chuyeån tieán, chaúng bò ngoaïi ñaïo laøm dieâu ñoäng. Ñaây chính laø ñeä baùt Baát ñoäng ñòa, neân noùi “tröôùc Baát ñoäng ñòa vöøa xaû taøng”. Xaû taøng thöùc thì chaùnh thoï hieän tieàn, do ñöôïc Nhö Lai töï giaùc laøm giaùc gia trì, phaùt bi nguyeän, neân hay chaúng thoï tam-muoäi moân laïc vaø truï thaät teá. Thaät teá laø chaân nhö thaät teá. Truï nôi chaân nhö thaät teá thì thaáy khoâng Phaät coù theå thaønh, khoâng chuùng sanh ñaùng ñoä, neân chaúng truï thaät teá, y trí khôûi duïng. Neân noùi “töï giaùc thaùnh thuù chaúng chung choã tu haønh vôùi Nhò thöøa vaø caùc ngoaïi ñaïo”. Möôøi hieàn thaùnh chuûng taùnh töùc laø thaäp ñòa chuûng taùnh. Nghóa laø töø thaäp ñòa cho ñeán Phaät ñòa ñöôïc ba thöù thaân, lìa tam-muoäi vieân maõn boà-ñeà. Cho neân ngöôøi muoán ñöôïc thaéng tieán phaûi kheùo raønh teân Nhö Lai taøng vaø thöùc taøng. Bôûi vì Nhö Lai taøng vaø thöùc taøng moät theå hai teân, meâ ngoä khaùc vaäy. Vì leõ Nhö Lai taøng voán töï khoâng taùnh, taùnh khoâng taùnh aáy raát chaân raát tòch. Toät choã chaân tòch lieàn laø voâ minh, voâ minh voâ thuûy baát giaùc voïng kieán, kieán voïng voán laø khoâng, chaúng lìa baûn teá. Neáu hay giaùc choã naøy thì an truï taâm haûi, laïi khoâng rieâng coù. Thaân töùc laø phaùp thaân. Trí töùc laø Baùo thaân. YÙ sanh töùc laø Hoùa thaân. Chuyeån baùt thöùc ñöôïc teân Phaùp thaân, chuyeån thaát thöùc ñöôïc teân Baùo thaân, chuyeån ñeä luïc yù thöùc ñöôïc teân Hoùa thaân. Trong khoaûng saùt-na ngoä meâ ñaõ chuyeån neân noùi “chæ chuyeån teân kia khoâng coù thaät taùnh”.

            Ñaïi Hueä! Neáu khoâng thöùc taøng goïi laø Nhö Lai taøng, aét khoâng sanh dieät. Ñaïi Hueä! Song caùc phaøm thaùnh thaûy coù sanh dieät. Ngöôøi tu haønh töï giaùc thaùnh thuù hieän truï phaùp laïc, chaúng boû phöông tieän. Ñaïi Hueä! Nhö Lai taøng thöùc taøng naøy, taát caû Thanh vaên, Duyeân giaùc taâm töôûng thaáy ñöôïc, tuy töï taùnh thanh tònh maø bò khaùch traàn che ñaäy vaãn thaáy chaúng tònh chaúng phaûi chö Nhö Lai. Ñaïi Hueä! Nhö Lai aáy, caûnh giôùi hieän tieàn, nhö trong loøng baøn tay xem traùi a-ma-laëc.

             Ñaây noùi thaáy Nhö Lai taøng laø, tröø saïch hieän löu tuy cuõng chaúng boû phöông tieän maø chaúng  ñoàng vôùi Nhò thöøa. Meâ Nhö Lai taøng maø laøm thöùc taøng thì toaøn theå laø sanh dieät. Nhö thaät bieát thöùc taøng töùc Nhö Lai taøng thì sanh dieät choùng lìa. Maø caùc phaøm thaùnh thaûy coù sanh dieät, neân ngöôøi tu haønh thaáy töï giaùc trí vaãn chaúng boû phaùp laïc phöông tieän. Neân noùi “bieát roõ sanh laø taùnh chaúng sanh, laøm sao bò sanh dieät löu chuyeån?”. Nhö Lai do söùc kia chöa ñaày ñuû neân coù phöông tieän. Phöông tieän naøy chaúng phaûi noùi Nhö Lai töï taùnh vaãn coù baát tònh. Nhö Nhò thöøa taâm töôûng thaáy ñöôïc, tuy bieát töï taùnh thanh tònh maø do khaùch traàn che ñaäy vaãn thaáy baát tònh, coù ñöôïc tam-muoäi phaùp laïc ñeàu thaønh thaät phaùp. Chaúng baèng ngöôøi töï giaùc tu haønh thaáy roõ töï taùnh, chæ duøng phöông tieän choùng tröø hieän löu. Cho neân bieát, thaáy taùnh khoâng theå chaúng roõ. Neân Nhö Lai chính thaáy caûnh giôùi hieän tieàn chaúng phaûi moät chaúng phaûi khaùc, nhö xem traùi a-ma-laëc trong loøng baøn tay, laïi khoâng coøn nghi ngaïi. 

            Ñaïi Hueä! Ta nôi nghóa naøy duøng thaàn löïc döïng laäp khieán phu nhaân Thaéng Man vaø chö  Boà-taùt trí saùng ñaày ñuû v.v… tuyeân döông dieãn noùi Nhö Lai taøng vaø teân thöùc taøng, thaát thöùc chung sanh. Thanh vaên chaáp tröôùc thaáy nhaân phaùp voâ ngaõ, cho neân phu nhaân Thaéng Man nöông oai thaàn Phaät, noùi caûnh giôùi Nhö Lai chaúng phaûi caûnh giôùi Thanh vaên, Duyeân giaùc vaø ngoaïi ñaïo. Nhö Lai taøng vaø thöùc taøng chæ laø caûnh giôùi Phaät vaø nhöõng Boà-taùt trí tueä saéc beùn y nôi nghóa. Theá neân, oâng vaø caùc vò  ñaïi Boà-taùt ñoái vôùi Nhö Lai taøng thöùc taøng phaûi sieâng tu hoïc, chôù coù chæ nghe hieåu khôûi töôûng bieát  ñuû.

            Nhö Lai taøng teân thöùc taøng cuøng thaát thöùc chung, ñaây chaúng phaûi caûnh giôùi Nhò thöøa. Bôûi vì Nhò thöøa chaúng tin thöùc thöù taùm töùc Nhö Lai taøng. Cho neân ñoái vôùi ngaõ thaáy voâ ngaõ, thöôøng thaáy voâ thöôøng, aáy laø töôûng ñaûo. Vì tröø caùi töôûng naøy neân noùi thöùc taøng töùc Nhö Lai taøng, khieán bieát taâm yù yù thöùc ñeàu khoâng töï taùnh, thaáy phaùp voâ ngaõ, ñöôïc caùi chaân ngaõ, ñaây laø caûnh giôùi chö Phaät. Tröø phu nhaân Thaéng Man vaø nhöõng vò Boà-taùt trí beùn, khoâng coù ngöôøi hay bieát ñöôïc, cho neân Phaät raên Boà-taùt chôù khôûi töôûng bieát ñuû.

              - TOÅNG TUÏNG

            Khi aáy, Theá Toân muoán truøng tuyeân laïi nghóa naøy neân noùi keä:

            Nhö Lai taøng saâu kín                                   Maø cuøng thaát thöùc chung

            Hai thöù nhieáp thoï sanh                               Ngöôøi trí aét xa lìa.

            Nhö  göông töôïng hieän taâm                       Taäp khí voâ thuûy huaân

            Ngöôøi nhö thaät quaùn saùt                             Caùc söï thaûy voâ söï

            Nhö ngu thaáy chæ traêng                               Xem tay chaúng thaáy traêng

            Ngöôøi chaáp tröôùc danh töï                          Chaúng thaáy ngaõ chaân thaät.

            Taâm laø con haùt gioûi                                     YÙ nhö  ñaùnh ñaøn hay

            Naêm thöùc laø beø baïn                                     Voïng töôûng, chuùng xem haùt.

            Keä noùi Nhö Lai taøng saâu kín maø löôïc noùi thöùc taøng. Nghóa laø töùc thöùc töùc taùnh, chaân nhö voâ minh an truï saâu kín. Tuy coù thaát töùc ngaõ voïng thaáy töï tha, nhö göông khoâng taâm maø hieän caùc hình töôïng, duï voâ minh voïng taäp tuøy duyeân choùng hieän, nhö thaät maø quaùn troïn khoâng vieäc aáy. Ngöôøi trí lieãu ñaït ñöông theå xa lìa, keû ngu xem ngoùn tay chaúng thaáy chaân thaät, ñaây laø lyù do phaân meâ giaùc vaäy. Baùt thöùc khoâng taùnh thoï huaân tuøy duyeân bieán hieän, neân nhö con haùt, thaát yù nhaân trong, duyeân ngoaøi neân nhö ngöôøi ñaùnh ñaøn, naêm thöùc goùp traàn neân nhö baïn beø, luïc thöùc phaân bieät nhö chuùng xem haùt. Thaûy do voïng hieän chaúng phaûi coù söï thaät.

]