II - PHAÀN CHAÙNH TOÂNG.

         G - CHÆ TAÙM THÖÙC NAÊM PHAÙP BA TÖÏ TAÙNH HAI VOÂ NGAÕ CÖÙU KÍNH ÑAÏI THÖØA THAØNH ÑEÄ NHAÁT NGHÓA.

            1- CHÆ NAÊM PHAÙP CHUYEÅN BIEÁN.

             - BAØY TÖÔÙNG NAÊM PHAÙP.

             Khi aáy Boà-taùt Ñaïi Hueä baïch Phaät: Theá Toân! Cuùi xin vì noùi töôùng naêm phaùp, töï taùnh thöùc, hai thöù voâ ngaõ, phaân bieät cuøng toät, con vaø caùc ñaïi Boà-taùt khaùc ñoái taát caû ñòa thöù lôùp töông tuïc, phaân bieät phaùp naøy vaøo taát caû Phaät phaùp, vaøo taát caû Phaät phaùp cho ñeán Nhö Lai töï giaùc ñòa. Phaät baûo Ñaïi Hueä: Laéng nghe, laéng nghe! Kheùo suy nghó ñoù. Ñaïi Hueä baïch Phaät: Xin vaâng thoï giaùo. Phaät baûo Ñaïi Hueä: Naêm phaùp, töï taùnh thöùc, hai thöù voâ ngaõ phaân bieät roõ töôùng, nghóa laø Danh, töôùng, voïng töôûng, chaùnh trí, nhö nhö. Neáu ngöôøi tu haønh tu vaøo Nhö Lai töï giaùc thaùnh thuù, lìa kieán chaáp  ñoaïn thöôøng coù khoâng v.v… Hieän phaùp laïc chaùnh thoï truï hieän ôû tröôùc. Ñaïi Hueä! Chaúng giaùc naêm phaùp, töï taùnh thöùc, hai voâ ngaõ, töï taâm hieän ngoaïi taùnh, laø phaøm phu voïng töôûng chaúng phaûi chö hieàn thaùnh.

            Ñaây hoûi naêm phaùp töï taùnh thöùc hai voâ ngaõ cöùu kính sai bieät. Hoûi chung boán thöù, ñaùp rieâng baøy naêm phaùp, treân tuy moãi phaùp raønh roõ, maø yù thì ba thöù ñeàu vaøo naêm phaùp. Giaùc danh, töôùng, voïng töôûng khoâng coù töï taùnh, lieàn hay phaùt minh chaùnh trí, chöùng ñöôïc nhö nhö. Ngöôøi tu haønh naøy bôûi vaøo töï giaùc thaùnh thuù  chaúng thaáy ngoaøi taâm coù phaùp, lieàn khi aáy xa lìa caùc kieán chaáp ñoaïn thöôøng coù khoâng, hieän phaùp laïc truï, laø caûnh giôùi thaùnh hieàn, chaúng phaûi phaøm ngu coù phaàn. Nghóa laø phaøm ngu khoâng töï giaùc thaùnh thuù, cho neân chaúng giaùc naêm phaùp töï taùnh thöùc hai voâ ngaõ thaûy duy taâm löôïng, maø ôû ngoaøi taâm rieâng thaáy phaùp töôùng, tuy chaùnh trí, nhö nhö ñeàu laø voïng hieän.

            - CHÆ DANH TÖÔÙNG THAÛY DO VOÏNG TÖÔÛNG.

            Ñaïi Hueä baïch Phaät: Theá Toân! Theá naøo ngu phu voïng töôûng sanh, chaúng phaûi chö thaùnh hieàn? Phaät baûo Ñaïi Hueä: Ngu phu chaáp tröôùc tuïc soá danh töôùng, tuøy taâm troâi giaït. Troâi giaït roài caùc thöù töôùng maïo,  rôi vaøo kieán chaáp ngaõ ngaõ sôû hy voïng. Chaáp tröôùc saéc ñeïp, chaáp tröôùc roài khoâng bieát che ngaïi neân sanh nhieãm tröôùc. Nhieãm tröôùc roài, tham saân si  sanh nghieäp chöùa nhoùm. Chöùa nhoùm roài voïng töôûng töï troùi, nhö taèm laøm keùn, rôi trong bieån sanh töû, ñoàng hoang caùc coõi, nhö baùnh  xe nöôùc. Bôûi vì ngu si khoâng theå bieát töï taùnh nhö huyeãn, soùng naéng, traêng ñaùy nöôùc, lìa ngaõ ngaõ sôû, khôûi taát caû voïng töôûng chaúng thaät, lìa naêng töôùng sôû töôùng vaø sanh truï dieät, töø töï taâm voïng töôûng sanh, chaúng phaûi töï taïi, thôøi tieát, vi traàn, thaéng dieäu sanh. Phaøm phu ngu si theo danh töôùng troâi.

            Taát caû danh töôùng töø voïng töôûng sanh chaúng phaûi coù nhaân khaùc, ñeå roõ ngoaïi ñaïo chaáp nhaân khaùc ñeàu do chaúng ñaït danh töôùng khoâng coù töï taùnh, chính nôi aáy voâ sanh. Taát caû theá gian nhaân danh sanh töôùng, töôùng sanh voïng töôûng, voïng töôûng khoâng bieát theo töôùng nhieãm tröôùc, khôûi tham saân si, keát caùc nghieäp troùi buoäc nhö taèm laøm keùn löu chuyeån sanh töû nhö baùnh xe nöôùc. Chaúng bieát taát caû danh töôùng ñeàu khoâng töï taùnh, nhö soùng naéng, traêng ñaùy nöôùc, khoâng ngaõ ngaõ sôû, chæ do voïng töôûng chaúng thaät laäp baøy, chaúng phaûi coù nhaân khaùc. Noùi coù nhaân khaùc nhö töï taïi, thôøi tieát v.v… Thaûy do phaøm phu ngu si chaúng ñaït danh töôùng theo danh töôùng maø löu chuyeån.

            - CHUYEÅN VOÏNG TÖÔÛNG TÖÙC TRÍ, NHÖ.

            Ñaïi Hueä! Töôùng kia laø, choã soi cuûa nhaõn thöùc goïi laø saéc, choã soi cuûa nhó, tyû, thieät, thaân, yù, yù thöùc goïi laø thanh, höông, vò, xuùc, phaùp, aáy goïi laø töôùng. Ñaïi Hueä! Voïng töôûng kia laäp baøy caùc danh, hieån hieän caùc töôùng. Nhö ñaây chaúng khaùc teân voi ngöïa xe boä haønh nam nöõ v.v…, aáy goïi laø voïng töôûng. Ñaïi Hueä! Chaùnh trí laø, bieát danh töôùng kia khoâng theå ñöôïc, ví nhö khaùch ñi qua, caùc thöùc chaúng sanh, chaúng ñoaïn chaúng thöôøng chaúng rôi vaøo choã taát caû ngoaïi ñaïo, Thanh vaên, Duyeân giaùc.

            Ñaây laïi chæ roõ voïng töôûng laäp baøy, khieán ñaït danh töôùng chaúng thaät lieàn chuyeån voïng töôûng maø laøm chaùnh trí. Do choã soi cuûa caên thöùc khôûi ra caùc töôùng saéc v.v… Laïi do voïng töôûng phaân bieät laäp baøy caùc danh, caùc töôùng caøng baøy. Neáu chính caùc thöùc chieáu soi chöa daáy phaân  bieät  thì  khoâng coù  choã hieån  baøy.  Nôi ñaây toû ngoä môùi bieát taát caû danh töôùng troïn khoâng theå ñöôïc. Vaû laïi chính voïng töôûng hieån baøy danh töôùng, maø laøm chaùnh trí lieãu ñaït danh töôùng, khoâng coù theå khaùc, maø coù duïng khaùc, neân noùi “coù phieàn naõo thì khoâng trí tueä, coù trí tueä töùc khoâng phieàn naõo”. Chaùnh trí  hieän  tieàn thì phaân bieät chaúng sanh, chaúng phaûi thöôøng chaúng phaûi ñoaïn. Ñaây khoâng phaûi caûnh giôùi cuûa nhò thöøa, huoáng laø ngoaïi ñaïo?

            Laïi nöõa, Ñaïi Hueä!  Ñaïi Boà-taùt do chaùnh trí naøy chaúng laäp danh töôùng, chaúng phaûi khoâng laäp danh töôùng, boû lìa hai kieán chaáp döïng laäp (coù) vaø phæ baùng (khoâng), bieát danh töôùng chaúng sanh, aáy goïi laø nhö nhö. Ñaïi Hueä! Ñaïi Boà-taùt truï nhö nhö aáy ñöôïc caûnh giôùi khoâng thaät coù, neân ñöôïc Boà-taùt Hoan hyû ñòa. Ñöôïc Boà-taùt Hoan hyû ñòa roài, haèng lìa taát caû coõi aùc ngoaïi ñaïo, chính truï choã xuaát theá gian, phaùp töôùng thaønh thuïc, phaân bieät taát caû phaùp huyeãn v.v… töï giaùc phaùp thuù töôùng raønh roõ, lìa caùc voïng töôûng, thaáy taùnh töôùng khaùc, thöù lôùp ñeán Phaùp vaân ñòa (thaäp ñòa). ÔÛ trong khoaûng giöõa ñoù do söùc tam-muoäi töï taïi, thaàn thoâng môû troøn, ñöôïc Nhö Lai ñòa roài, caùc thöù bieán hoùa troøn chieáu thò hieän thaønh thuïc chuùng sanh, nhö traêng ñaùy nöôùc, kheùo cuøng toät ñaày ñuû möôøi caâu voâ taän, vì caùc thöù yù hieåu cuûa chuùng sanh phaân bieät noùi phaùp, phaùp thaân  lìa yù laøm ra, aáy goïi laø Boà-taùt nhaäp nhö nhö maø ñöôïc.

            Ñaây töùc danh töôùng maø ñöôïc nhö nhö. Chaúng laäp danh töôùng, chaúng phaûi khoâng laäp danh töôùng, lìa kieán chaáp coù khoâng, chính ñöôïc phaùp theå. Cho neân töùc nôi danh töôùng maø ñöôïc nhö nhö. Phaùp vò nhö nhö töùc laø caûnh giôùi khoâng thaät coù Hoan hyû ñòa. Ñeán ñòa naøy roài haèng lìa taát caû aùc kieán goïi laø xuaát theá gian. Do ñoù chaân nhö phaùp töôùng thöù lôùp thaønh thuïc. Töùc laø hay thuaän phaùp nhö huyeãn duøng trí töï giaùc khôûi caùc phaùp haïnh. Lìa voïng töôûng ñaõ thaáy caùc phaùp töôùng khaùc, nghóa laø taát caû phaùp chaân nhö thaät töôùng khoâng coù moät khaùc, thaáy moät khaùc laø voïng töôûng vaäy. Boà-taùt töùc voïng töùc chaân neân hay duøng töôùng khoâng töôùng döïng laäp caùc ñòa, tuøy söùc tam-muoäi thaàn thoâng töï taïi cöùu kính Phaät ñòa, bieán hoùa chieáu dieäu ñoái hieän saéc thaân nhö traêng ñaùy nöôùc, ñaày ñuû möôøi caâu voâ taän, vì caùc chuùng sanh phaân bieät dieãn noùi, ñaây goïi laø phaùp thaân lìa yù taïo ra, nhaäm vaän nhö nhö.

            2- CHÆ TAÁT CAÛ PHAÙP THAÛY VAØO NAÊM PHAÙP.

             - CHÆ BA TÖÏ TAÙNH VAØO NAÊM PHAÙP.

            Boà-taùt Ñaïi Hueä baïch Phaät: Theá Toân! Taïi sao Theá Toân noùi ba thöù töï taùnh vaøo naêm phaùp, laø moãi caùi coù töï taùnh rieâng? Phaät baûo Ñaïi Hueä: Ba thöù töï taùnh vaø taùm thöùc, hai thöù voâ ngaõ thaûy vaøo naêm phaùp. Ñaïi Hueä! Danh vaø töôùng kia laø voïng töôûng töï taùnh. Ñaïi Hueä! Neáu y voïng töôûng kia sanh taâm vaø taâm phaùp (taâm sôû), goïi ñoàng thôøi sanh, nhö maët nhaät vaø aùnh saùng ñoàng, caùc thöù töôùng moãi thöù rieâng phaân bieät gìn giöõ, aáy goïi laø duyeân khôûi töï taùnh. Ñaïi Hueä! Chaùnh trí, nhö nhö vì khoâng theå hoaïi neân goïi laø thaønh töï taùnh.

            Ñaây noùi ba thöù töï taùnh, taùm thöùc, hai thöù  voâ ngaõ thaûy vaøo naêm phaùp. Vaû laïi tröôùc noùi ba töï taùnh vaøo naêm phaùp. Danh töôùng khoâng taùnh, voïng chaáp maø thaønh, cho neân nhieáp danh töôùng thaûy laø Bieán keá chaáp. Y danh töôùng voïng chaáp maø khôûi phaân bieät, taâm taâm soá phaùp moät luùc choùng hieän khoâng coù tröôùc sau, nhö maët nhaät vaø aùnh saùng, goïi laø Duyeân khôûi taùnh. Neáu ñaït voïng chaáp danh töôùng voán khoâng töï taùnh, taâm taâm soá phaùp lieàn ñoù tieâu saïch, tieâu saïch taâm theo töôùng thì trí chieáu saùng ngôøi, lieãu ñaït töôùng khoâng taùnh, chaân nhö hieån baøy, neân goïi laø Vieân thaønh thaät taùnh.

            - CHÆ TAÙM THÖÙC HAI VOÂ NGAÕ VAØO NAÊM PHAÙP.

            Laïi nöõa, Ñaïi Hueä! Töï taâm hieän voïng töôûng coù taùm thöù phaân bieät. Nghóa laø töôùng thöùc taøng, yù, yù thöùc vaø naêm thöùc thaân, töôùng chaúng thaät vì voïng töôûng. Ngaõ vaø ngaõ sôû hai caùi nhieáp thoï dieät thì hai voâ ngaõ sanh. Theá neân, Ñaïi Hueä! Naêm phaùp naøy Thanh vaên, Duyeân giaùc, Boà-taùt, Nhö Lai töï giaùc thaùnh trí, caùc ñòa töông tuïc thöù lôùp, taát caû Phaät phaùp thaûy vaøo trong aáy.

            Ñaây noùi taùm thöùc hai voâ ngaõ vaøo naêm phaùp. Chaúng giaùc töï taâm hieän ra, taùm thöù thöùc töôùng moät luùc choùng sanh, moãi caùi coù töï loaïi laäp baøy voïng töôûng, naêng voïng sôû voïng, nhaân phaùp roõ raøng. Neáu giaùc töï taâm hieän ra thì kieán phaàn, töôùng phaàn nhö baêng tieâu dung, lieàn chuyeån taâm, yù, yù thöùc maø laøm töù trí, naêng thuû sôû thuû khoâng, trí vaø tòch laãn nhau hieån hieän. Cho neân, Nhò thöøa, Boà-taùt, Nhö Lai ñaõ coù trí ñòa töï giaùc thaûy vaøo naêm phaùp.

            - CHÆ TAÁT CAÛ PHAÄT PHAÙP VAØO NAÊM PHAÙP.

            Laïi nöõa, Ñaïi Hueä! Naêm phaùp laø töôùng, danh, voïng töôûng, nhö nhö, chaùnh trí. Ñaïi Hueä! töôùng laø neáu ôû choã hình töôùng saéc töôïng v.v… hieän, aáy goïi laø töôùng. Neáu kia coù töôùng nhö theá goïi laø bình v.v… Töùc caùi naøy khoâng phaûi caùi khaùc, aáy noùi laø danh. Laäp baøy caùc danh, hieån hieän caùc töôùng bình v.v… Nôi taâm taâm phaùp, aáy goïi laø voïng töôûng. Danh kia töôùng kia cöùu kính khoâng theå ñöôïc, tröôùc sau khoâng giaùc, nôi caùc phaùp khoâng trieån chuyeån, lìa voïng töôûng chaúng thaät, aáy goïi laø nhö nhö. Chaân thaät quyeát ñònh cöùu kính töï taùnh khoâng theå ñöôïc, kia laø nhö töôùng, ta töùc chö Phaät tuøy thuaän nhaäp xöù, khaép vì chuùng sanh nhö thaät dieãn noùi laäp baøy hieån thò, nôi kia tuøy nhaäp chaùnh giaùc chaúng ñoaïn chaúng thöôøng, voïng töôûng chaúng khôûi, tuøy thuaän töôùng töï giaùc thaùnh thuù, maø taát caû ngoaïi ñaïo, Thanh vaên, Duyeân giaùc khoâng ñaït ñöôïc, aáy goïi laø chaùnh trí. Ñaïi Hueä! AÁy goïi laø naêm phaùp, ba thöù töï taùnh, taùm thöùc, hai thöù voâ ngaõ, taát caû Phaät phaùp thaûy vaøo trong aáy. Theá neân, Ñaïi Hueä! Phaûi töï phöông tieän hoïc, cuõng daïy ngöôøi khaùc, chôù theo nôi naøo.

            Ñaây noùi taát caû Phaät phaùp ñeàu vaøo naêm phaùp. Giaûi thích laïi naêm phaùp, chæ ngöôøi tuøy thuaän chaùnh trí, nhö nhö. Thöù lôùp chöùng ñöôïc neân goïi laø phöông tieän. Xeùt noùi, nhaân töôùng ñöôïc danh, theo danh hieån töôùng, laäp baøy voïng töôûng, thaûy hieån taát caû danh töôùng ñeàu khoâng theå ñöôïc. Tröôùc sau khoâng giaùc, ñoái trong caùc phaùp khoâng coù trieån chuyeån, chæ lìa voïng töôûng töùc laø nhö nhö. Ñaây laø taát caû phaùp töï töôùng chaân nhö, thaäp ñòa Boà-taùt choã chöùng coù caïn saâu, chaúng phaûi haøng nhò thöøa, neân noùi “ta vaø chö Phaät tuøy thuaän nhaäp xöù”. Voâ phaân bieät trí duyeân chaân nhö caûnh neáu duyeân caùc duyeân khaùc thuoäc veà haäu ñaéc trí. Song hai trí, theå moät maø duïng khaùc, lieãu tuïc cuõng do chöùng chaân, neân hai trí ñeàu do chaân nhö baøy hieän. Tuøy thuaän hai trí ñaõ chöùng chaân nhö ñöôïc  vaøo chaùnh giaùc, ñeán choã cöùu kính phi thöôøng phi ñoaïn, hieän tha thoï duïng thaân ñoä vaø bieán hoùa thaân ñoä, nhö thaät dieãn noùi, phaù caùc löôùi nghi, neân noùi “taát caû Phaät phaùp thaûy vaøo naêm phaùp, do töï chöùng bieát chaúng töø nôi khaùc ñöôïc”.

            - TOÅNG TUÏNG.

            Khi aáy, Theá Toân muoán truøng tuyeân laïi nghóa naøy neân noùi keä:

              Naêm phaùp ba töï taùnh                                            

            Hai thöù khoâng coù ngaõ                    

           Danh töôùng hö voïng töôûng                                  

           Töï taùnh hai thöù töôùng                    

           Chaùnh trí vaø nhö nhö

            Vaø cuøng taùm thöù thöùc

            Thaûy nhieáp thuoäc Ñaïi thöøa

            AÁy töùc laø thaønh töôùng.

             AÁy töùc laø thaønh töôùng.

            Keä tuïng naêm phaùp, töï taùnh, taùm thöùc, voâ ngaõ thaûy nhieáp Ñaïi thöøa. Ñaïi thöøa laø töï taâm hieän löôïng. Meâ töï taâm löôïng thì danh töôùng laêng xaêng, trí nhö laãn hieån, y tha cho laø rieâng coù, keá chaáp aét  ñôïi vieân thaønh. Muoán phaù voâ minh cuûa taùm thöùc thì sôû tri cuûa hai caùi ngaõ phaûi tieâu dung, ñeán nôi giaùc coøn khôûi quaùn gì? Moäng qua soâng nhôù laïi laëng caâm, phaûi töï döùt baët vaäy.

]