PHAÅM NHAÁT THIEÁT PHAÄT NGÖÕ TAÂM 

           Taùnh cuûa phaùp giôùi voán khoâng coù ngoä meâ, caùc loaøi haøm thöùc töï phaân chaân voïng. Chaân voïng voán nôi moät taâm, meâ ngoä baøy ra muoân phaùp. Phaùp khoâng coù phaùp khaùc maø döôøng nhö caùc phaùp hieän tieàn. Taâm khoâng coù taâm khaùc maø roõ raøng thaønh thöùc töông tuïc. Nguyeân nhaân choã toät chaân maø baát giaùc, voïng ñoäng neân töôûng sanh. Ñaït voïng voán chaân, bieát chaân thì töôûng dieät. Theá neân möôøi hai loaøi chuùng sanh voán laø Phaät maø doái thaáy coù löu chuyeån. Ba möôi hai töôùng hieän saün trong töôùng phaøm phu maø trôû thaønh ñieân ñaûo. Cho neân, Theá Toân ñaïi giaùc cuûa chuùng ta môùi coåi chieác aùo quyù baùu, maø maëc chieác aùo nhô raùch. Chæ nôi chaân teá (meù thaät) laø voâ minh, noùi nhö huyeãn laø hö nguïy. Caên thaân vaø khí giôùi ñeàu tuøy tình löôïng maø phaân chia. Coõi Phaät vaø öùng thaân ñeàu y nôi trí chieáu maø coù sai bieät. Nhö göông saùng tuøy vaät maø hieän hình ñeïp xaáu. Caùi roãng saùng voâ töôùng voán laø laëng leõ. Ví nhö maët traêng tuøy ngöôøi maø coù ñi laïi, chæ ngöôøi töï thaáy, aùnh saùng vaèng vaëc treo giöõa hö khoâng vaãn khoâng khuyeát. Ñeán hình ñeïp xaáu ñeå baøn veà aùnh saùng cuûa göông, caên cöù nôi ngöôøi ñi laïi ñeå xem theå maët traêng, thaûy ñeàu do con maét beänh. Ñaây laø choã thaùnh trí khoâng cho im laëng vaäy.

          Caùi roãng saùng voâ töôùng ñaâu cho noùi baøn, chæ noùi chaúng phaûi ñeïp chaúng phaûi xaáu. AÙnh saùng vaèng vaëïc treo giöõa hö khoâng, khoâng caàn chæ baøy, chæ noùi khoâng phaûi ñi khoâng phaûi ñeán. Mong chaïm maét ñeå ngoä taâm, chæ sôï boû maët traêng maø nhìn ngoùn tay. Nhaân xaáu maø chæ ra ñeïp, töùc nôi ñeán maø noùi ñi. Xeùt toät aùnh saùng göông tìm khoâng ra töôùng xaáu thì töôùng ñeïp laøm sao coù ñoái ñaõi? Tìm cuøng caùi theå cuûa maët traêng khoâng coù daáu ñeán thì ñi laøm gì coù? Ñeïp xaáu ñeàu laø voïng, theå göông voán khoâng, ñeán ñi thaûy doái, chaát maët traêng vaãn saùng.

          Vì theá, moät traêm leû taùm caâu baët döùt noùi naêng, ngay ñoù ñeå phaùt minh nghóa gì? Taùm thöù thöùc xeùt cuøng laø sanh dieät, töø voâ thuûy noù laø hö doái khoâng phaûi nhaân. Chaân trí voán khoâng phaân bieät beøn trôû thaønh taâm baát giaùc. Vì caùi baûn tòch chaúng giöõ linh nguyeân maø bieán thaønh thöùc voïng ñoäng. Taâm chaúng sanh thöùc, haèng Nieát-baøn maø ôû trong löu chuù (thöùc löu chuù). Thöùc chaúng lìa taâm, luoáng sanh töû maø ôû trong thöôøng truï (Nieát-baøn). Moät phen con maét beänh thì ngaøn hoa ñoám roái loaïn trong hö khoâng. Moät phen voïng che taâm thì caùc tình löôïng ñoùng cöûa trí. Beänh heát con maét vaãn coøn, hoa ñoám saïch hö khoâng vaãn trong. Voïng saïch thì taâm troøn, tình maát thì trí saùng.

          Neáu nhö trí bò bít trong cöûa tình thì toaøn trí ñeàu laø tình. Taâm môø mòt trong bieån thöùc töùc toaøn taâm laø thöùc. Söùc huaân bieán khoâng theå nghó baøn, meù thaät sanh töû thaät khoù bieát. Neáu caùc thöù hö voïng maø coù nhaân ñeå nöông thì söï töông tuïc cuûa caên vaø thöùc ñaâu coù theå döøng. Neáu chaúng chuyeån laïi caùi chaân thöùc kia, aét sanh chaáp laàm laø sanh nhaân. Thöùc löu chuù bôûi meâ neân coù nhaõn thöùc, saéc traàn, aùnh saùng chung hôïp. Neáu chaáp taùnh thaéng dieäu cho laø thöùc, coù khaùc gì keû ngu tìm loâng ruøa, eùp caùt laáy daàu. Voïng chaáp coù khoâng nhaân quaû thaønh roãng. Thaûy do chaúng roõ ñöôïc hieän tieàn beøn cho laø rieâng coù. Cuõng bôûi chöa töøng thaáy choã toät cuøng môùi laàm chaáp laø minh sô.

          Do taâm khoâng coù meù tröôùc, phaøm coù hieän ra ñeàu bôûi meâ maø sanh. Thöùc khoâng coù duyeân sau, chæ roõ ñöôïc töôùng ban ñaàu thì thaûy ñoàng huyeãn hoùa. Chaùn sanh öa laëng, dieät caùc thöù nhieáp thoï, lieàn thaáy choã chung cuïc cuûa caûnh giôùi. Boû voïng chöùng chaân, ñaõ thaønh ñoái trò, cuõng chöa roõ ñaàu moái sanh dieät. Bôûi leõ ngoä khoâng coù sai bieät, maø meâ coù caïn saâu. Taâm khoâng coù ñoàng khaùc maø thöùc coù ranh vöïc. Theá neân bieån taøng thöùc khoù löôøng, giaùc taâm thì thöôøng truï. Sanh töû vaø Nieát-baøn khoâng coù ngöôøi taïo, döïng laäp phaøm thaùnh chæ laø caùi boùng roãng. Choã hieän cuûa voïng töôûng, choã haønh cuûa thaùnh trí, caên traàn taâm thöùc ñeàu chaúng lìa nhaát chaân, maø bôø meù meâ ngoä thöôøng xa. Treân taùnh chaân nhö tình töôûng moãi caùi coù khaùc, aáy laø lyù do thaêng traàm trong saùu thuù. Trong phaùp voâ vi trí vaø haïnh coù nhieàu ñöôøng, nhaân ñoù maø töù thaùnh coù cao thaáp.

          Thöùc thöù taùm chæ coù loãi meâ, neân soùng moøi noåi daäy, song taùnh öôùt trong bieån vaãn thöôøng coøn. Baûy chuyeån thöùc voán khoâng coù nhaân chaân thaät, tuy loùng trong yeân laëng maø doøng tinh traïm (thöùc thöù taùm) söùc noù chöa döøng. Cho neân caùi tinh traïm hôïp chaúng lìa meù thöùc, ñaây caøng thaáy roõ bôûi do xuùc maø sanh thoï. Toaøn soùng laø nöôùc, vì chæ cho keû ngu neân duøng moân baát nhò. Lyù chaân thaät thì lìa ngoân ngöõ, chính laø choã töï ngoä cuûa ngöôøi tieán tu. Toät cuøng bi trí troøn ñaày ba töôùng (giaûi thoaùt, ly, dieät) nôi nguoàn giaùc. Tröø saïch thöùc hieän löu vöôït khoûi nguõ phaùp (danh, töôùng, phaân bieät, chaùnh trí, nhö nhö ) ra ngoaøi choã nghó baøn.

          Keû boû töï toâng (taâm) naøy lieàn rôi vaøo taø kieán. Chaúng roõ töï taâm hieän ra, doái noùi coù sanh nhaân (coù caùi ñaàu moái sanh ra). Ngöôøi xeùt bieát muoân phaùp veà khoâng, laïi rôi vaøo ñoaïn dieät. Tìm cuøng lyù do cuûa söøng thoû, chia cheû toät chi tieát cuûa söøng traâu, môùi bieát ñoái ñaõi nhau, cuoái cuøng thuoäc voâ nhaân (khoâng coù nguyeân nhaân). Nöông nôi khoâng neân coù saéc, nöông nôi saéc neân coù khoâng, phaân bieät roõ raøng.

          Boû saéc ñeå thaáy khoâng, boû khoâng ñeå tìm saéc thì laáy boû ñaønh raønh. Ñaâu bieát ñoàng thôøi lieàn hieän, caûnh trong moäng ñaâu coù tröôùc sau. Hai töôùng khoâng khaùc, sau khi giaùc ngoä ai coøn thaáy kia ñaây?

          Ngoä thì hoaøn toaøn ngoä, bieát roõ voïng thì ñaâu caàn phaù tröø. Meâ maø khoâng bieát meâ, nhaân caên cô beøn coù ñoán tieäm. Lìa aám, giôùi, nhaäp ñöôïc dieät moân giaûi thoaùt. Baøy thí, giôùi, nhaãn hieån ñaïo ba-la-maät. Phaù caùi phaøm tình chaáp aám naøy, deïp caùi dò thuyeát chaáp voâ nhaân kia. Chæ roõ duyeân khôûi khoâng taùnh, do voïng maø coù töôûng sanh. Neâu raønh voïng töôûng töø nôi meâ, neân tình löôïng khoâng coù thaät theå. Daãn trôû veà töï giaùc, choùng vaøo lyù queân lôøi. Boû caùi taâm phan duyeân theo naêng vaø sôû, roõ caùi töôùng toät cuøng sai bieät. Noùi coù chia baùo thaân, hoùa thaân, maø thöøa thì khoâng hai khoâng ba. Thanh vaên bieát nhö thaät neân chæ khaùc vôùi haøng ngoaïi ñaïo. Boà-taùt chaúng queân baûn nguyeän, vaãn coøn ngaïi öa vaéng laëng. Veà ñeä nhaát nghóa ñeá coøn chaúng phaûi caûnh giôùi cuûa Nhò thöøa. Huoáng laø “taùnh thöôøng” chaúng theå nghó baøn thì ñaâu ñoàng vôùi töôùng nhaân cuûa ngoaïi ñaïo. Töï giaùc caùi chaân nhaân thì thaät coù töï taùnh, voâ thöôøng töôùng khaùc chæ rôi vaøo choã nghó baøn. Taùnh baûn truï khoâng thuoäc veà thaáy nghe, do dính vôùi caûnh sôû tri beøn ñem caùi giaùc bieán thaønh caûnh. Thaùnh trí vöôït ngoaøi phaân bieät, chæ chôù meâ nieäm hieän taïi, môùi thaáy roõ lyù taâm khoâng theå noùi naêng.

          Bôûi khoâng giaùc ngoä töï taâm, neân tuøy söï tu taäp maø sanh ra caùc thöøa, moãi thöøa töï thaønh chuûng taùnh. Chaúng phaûi khoâng coù Phaät taùnh, Phaät thöøa thaàn löïc nhieáp hoùa chuùng xieån-ñeà, aét cuõng coù nhaân duyeân. Cho neân bieát meâ ngoä ñoàng duyeân maø taâm bieát moãi ngöôøi coù khaùc. Thaùnh vaø phaøm ñoàng moät chaân thaät, bôûi giaùc vaø töôûng maø coù phaân chia. Nhö ñoàng aám, giôùi, nhaäp maø moät beân thaáy laø ta laø ngöôøi, moät beân thaáy laø voâ ngaõ, nghóa thaät do ñoù maø caùch xa. Nhö taâm, yù, thöùc coù phaùp cho laø töùc ngaõ, coù phaùp cho laø ly ngaõ, maø theå giaùc chöa töøng bieán ñoåi. Bôûi phaù chaáp trôû veà chaân thaät, neân laäp taùnh coù ba (bieán keá, y tha, vieân thaønh). Nhaân nôi ngaõ chæ baøy laø khoâng, neân thaønh coù hai trí (nhaân khoâng, phaùp khoâng). Thaáu roõ thaät töôùng caùc phaùp thì nôi danh, töôùng töùc laø nhö nhö. Kheùo bieát töï taùnh chaân khoâng thì voïng töôûng bieán thaønh chaùnh trí.

          Boà-taùt nhö töï taùnh voïng töôûng, y duyeân khôûi maø ñoái hieän saéc thaân. Vaøo choã chö phaùp nhö huyeãn maø khoâng rôi vaøo coù vaø khoâng, khaép daïo caùc coõi nöôùc. Roäng ñoä chuùng sanh maø khoâng coù chuùng sanh ñöôïc dieät ñoä. Hieän baøy huyeàn nghóa ñaâu rôi vaøo noùi naêng. Vì ñoái trò taâm phaân bieät neân noùi khoâng coù caûnh giôùi. Deïp tröø caùi töôûng voâ ngaõ, vì noùi moân Nhö Lai taøng. Chôù keït vaøo caùi kheùo phöông tieän, chæ neân chöùng phaùp ôû trong. Caùi lyù “khoâng khoâng” saâu xa chaúng phaûi do ngoân ngöõ coù theå baøy hieän. Ngöôøi taêng tieán baäc thöôïng thöôïng seõ ñöôïc choã sôû haønh cuûa töï giaùc. Lìa töù cuù (coù, khoâng, cuõng coù cuõng khoâng, chaúng phaûi coù chaúng phaûi khoâng), vöôït ngoaøi tam chi (toâng, nhaân, duï), hieän trong boùng saùng traêng nöôùc, ra ngoaøi kieán laäp vaø phæ baùng.

          Thieàn-na baøy boán (sô thieàn, nhò thieàn, tam thieàn, töù thieàn), veà thaùnh laïc chæ coù ba. Khoâng, voâ töôùng, voâ nguyeän ñoái vôùi thaät ñeá raát laø phuø hôïp. Thoï, tòch tònh, giaùc tri trong thaân chæ neân thaàm hôïp. Laøm tieâu baêng taâm yù thöùc sanh töû, trôû veà nöôùc Nhö Lai taïng Nieát-baøn. Töï taùnh khoâng vieäc, chaúng phaûi ñoaïn chaúng phaûi thöôøng. Hoa giaùc nhö huyeãn chaúng hoaïi cuõng chaúng töû. Cho neân ngoaøi töï taùnh voïng thaáy coù Nieát-baøn, ñeàu thuoäc veà nhaân duyeân thì chæ coù noùi naêng. Phaùp nhö huyeãn haèng ôû trong sanh töû ñoàng vôùi hoaëc loaïn, maø ngay ñoù laø voâ sanh. Vì khoâng taùnh neân noùi voâ sanh. Vì voâ sanh neân noùi nhö huyeãn. Phaùp nhö huyeãn chaúng rôøi caûnh giôùi Vaên Thuø vaø Phoå Hieàn, neân khoâng theå noùi naêng. Lyù voâ sanh taùnh noù laø ly, neân khoâng phaûi choã bieát cuûa ngoaïi ñaïo vaø Tieåu thöøa, neân döùt nghó baøn.

          Töù quaû chaúng ngoaøi taâm löôïng, nhò giaùc ñeàu do choïn löïa Nieát-baøn. Lìa thöùc laïi-da khoâng coù taùnh chöùa ñöïng. Lìa caùi baát giaùc thì khoâng coù laïi-da. Baûy chuyeån thöùc voán laø voâ sanh, luoáng phaân bieät neân taêng theâm baát giaùc. Bôûi baát giaùc neân duyeân khôûi voïng coù töôùng sanh, giaùc ñöôïc caùi voïng do meâ thì taùnh Vieân thaønh töï hieän.

          Möôøi phöông ba ñôøi ñoàng laø nhaát thöøa, theá vaø xuaát theá gian voán khoâng coù hai caùi ngaõ. Thaáu ñöôïc caùi chaân truyeàn, voïng töôûng khoâng taùnh, suoát yeáu chæ töï giaùc, khoâng do nôi ngöôøi. Môùi bieát taâm chaúng sanh duyeân, duyeân chaúng sanh taâm. Taâm vaø duyeân caû hai ñeàu baët thì tòch chieáu khaép haø sa. Söï vaø lyù dung thoâng nhau, khoâng vaø höõu, boùng hieän trong haûi aán. Moät ñòa (ñòa vò Boà-taùt töø sô ñòa ñeán thaäp ñòa) laø taát caû ñòa, taát caû ñòa laø moät ñòa. Roõ thaáu phaùp voán voâ sanh thì dung hoäi ñöôïc hình boùng trong göông vaø nöôùc. Thuaän taùnh khôûi duïng thì xeáp ñaët caùc chuûng loaïi ôû choán khoâng minh. Ñoaïn ngoaïi saéc cuûa La-haùn, haïi höõu taâm cuûa giaùc thaân. Phaät khoâng coù töï vaø tha, phaùp ñoàng xöa vaø nay. Cöùu kính troïn khoâng coù moät chöõ, tuøy loaøi beøn coù ba thaân.

           Neáu chaáp coù, trôû laïi keït nôi voâ nhaân. Neáu nhaän khoâng beøn thaønh hoaïi phaùp. Phaùp giôùi voán töï voâ sanh, do voïng neân theo duyeân khôûi. Taùnh töôùng vaéng laëng, ñaâu cho coù taâm chaáp höõu. Nhaân quaû roõ raøng, khoù khoûi caùi nghieäp voâ taùc. Coù khoâng ñeàu chaúng chaáp môùi vaøo ñöôïc töï toâng (taâm toâng). Phöông tieän tuøy cô khoâng theå chaúng noùi. Nhaân nôi toâng (taâm) khôûi lôøi noùi, do lôøi noùi ñaït ñöôïc toâng (taâm). Caùc thöù chaúng thaät töùc laø caùi ñeä nhaát nhö thaät töï taùnh voán khoâng. Choã voïng töôûng phaùt sanh, töùc laø voïng töôûng chaúng sanh, tuøy duyeân ñaâu coù khaùc. Moät sanh moät chaúng sanh, do voïng thaáy maø thaønh taø kieán. Töù töôùng (ngaõ, nhaân, chuùng sanh, thoï giaû) vaø töù bình ñaúng (töø, bi, hyû, xaû) trong chaân giaùc khoâng coù hai. Do nôi ngöõ maø theå nhaäp nghóa, neân kinh ñieån hieån baøy nguoàn taâm. Bieän ñöôïc thöùc roõ ñöôïc trí, ôû baäc Nhö Lai chæ duyeân maø töï ñöôïc. Taát caû caùc phaùp, taâm laøm töï taùnh, an truï trong taâm thì khoâng coù töôùng chuyeån bieán. Taát caû caùi töông tuïc, giaùc laø lieãu nhaân, trôû veà baûn giaùc môùi laø bieát nhö thaät.

          Vì ngaên voïng chaáp neân noùi phaùp khoâng. Vì lìa khuûng boá neân noùi taùnh höõu. Nhö theá ñeàu chaúng phaûi lôøi noùi chæ ñeán choã toät cuøng. Chaúng qua, tuøy phöông tieän ñeå chæ baøy vaäy. Khoâng laäp toâng thì töï töôùng caùc phaùp môùi saùng toû. Chaúng phaûi voâ trí, vì voïng töôûng vaø voâ tri maø töï khaùc. Giaùo lieãu nghóa dieäu chæ ôû tröôùc lôøi noùi. Ngöôøi tu haønh ñaït ñöôïc toâng thuù, giaùc ngoä vöôït ngoaøi chaùnh lyù. Y lôøi noùi maø nhaän nghóa laø bò danh ngoân doái gaït. Ñaït loái teõ cuûa phaùp môùi deïp tröø  ñöôïc theá luaän. Chæ bieát lìa vaên cuù maø chaúng phaûi laëng thinh. Laïi bieát toät caùc duyeân taâm maø chaúng thaønh ñoaïn dieät. Theá thì caùi chaân voïng ñoái ñaõi lieàn ñöôïc dung thoâng. Ñaây laø loái ñoái trò naêng vaø sôû ñeàu döùt. Phaùp giaûi thoaùt nhö thaät duy töï chöùng bieát. Nieát-baøn voâ truï laø phaùp bình ñaúng, chaúng phaûi nhaân chaúng phaûi quaû. Tri giaùc cuûa Nhö Lai coù töï maø khoâng tha, töùc nôi saéc thaân laø phaùp thaân, chö Phaät kheùo öùng hieän ñaâu phaûi khoâng, voâ nghóa.

          Voâ taùnh laø phi voâ, dò danh laø phi höõu. Phi voâ laø phaùp khoâng sanh, chaúng theo duyeân dieät. Phi höõu laø phaùp chaúng dieät, ñaâu ñôïi duyeân sanh. Chaúng theo duyeân dieät, maø vì chuùng sanh noùi laø chaúng sanh. Khoâng ñôïi duyeân sanh, maø vì chuùng sanh noùi laø chaúng dieät. Taïm möôïn phöông tieän laäp baøy ñeå xaây döïng chöông cuù ñaïi thöøa. Vì theá gioûi nghóa môùi goïi laø ña vaên. Duï xem ngoùn tay laø quôû traùch keû ngu. Töôùng voâ kieán laø taùnh thaät cuûa voïng töôûng. Lìa voøng xuùc xích cuûa möôøi hai nhaân duyeân töùc laø phaân bieät tueä khoâng. Hai thöù aùc kieán (thöôøng, ñoaïn) nhaân meâ caùc phaùp môùi sanh. Ba coõi naûy sanh do taâm, chæ y trong töï giaùc maø truï. Phi thöôøng vaø voâ thöôøng quyeát ñònh khoâng coù taùnh. Coù nhieáp thoï vaø khoâng nhieáp thoï, söï sai bieät ñeàu do ngöôøi. Giaùc ngoä phaùp coù töôùng khaùc, vaãn thuoäc veà thieàn ñònh cuûa nhò thöøa. Boà-taùt nhôù nghó ñeán baûn nguyeän, coøn ñôïi ñeán baùt ñòa giaùc ngoä môùi giöõ gìn. Moäng qua soâng ñaõ tænh, thì aùnh saùng cuûa ngoïn löûa maïnh môùi khaép.

          Caùc baäc truï khoâng coù, cöùu kính khaùc gì sô taâm. Phaät ñòa trang nghieâm ñöôïc nhanh, thuûy giaùc töùc laø toái thaéng. Neáu chaáp töï giaùc thaùnh trí thöôøng khoâng sanh thì coù loãi, vì noù khaùc vôùi hö khoâng kia. Bôûi duøng phöông tieän tu haønh chöùng ñöôïc, neân chaúng ñoàng vôùi nhaân taùc cuûa ngoaïi ñaïo. Töï taùnh khoâng nhô, baát giaùc maø thaønh caùi nhaân caùc thuù. Baûy chuyeån thöùc nhieáp trì, tuy voâ ngaõ maø vaãn coøn caùi loãi cuûa taäp khí thöøa. Nhö Lai taøng taùnh voán khoâng sanh dieät, do khaùch traàn maø in tuoàng coù troïc coù thanh. Töø tuïc vaøo chaân phaûi nöông nôi naêm phaùp. Do trí ñeán tònh chæ roõ ñöôïc nhaát taâm. Chö Phaät ba ñôøi vöôït haún moïi söï toân troïng cuûa theá gian, vì döïng laäp töï taâm thoâng suoát, khoâng phaûi nhö hoa öu-ñaøm-baùt. Taäp khí voâ laäu khoâng phaûi laø nghóa saùt-na, neáu an truï chaùnh phaùp thì xem noù nhö thaønh Caøn-thaùt-baø. Luïc ñoä cuõng chia coù quyeàn thaät. Ba Phaät (phaùp, baùo, hoaù) laãn nhau phaùt minh. Thuùc ñaåy Nhò thöøa ñeán choã cöùu kính, khuyeân chuùng sanh trong ba coõi tu haønh trong saïch, thaûy thuoäc veà quyeàn laäp, ñeàu laø Phaät hoùa thaân noùi. Neáu baøn veà boån truï (phaùp thaân) troïn khoâng coù ngöõ ngoân, chæ noùi phi thöøa khieán ngöôøi töï kheá ngoä. Baûn giaùc thanh tònh chaúng nhôø coâng huaân taäp. Töï taùnh ñaõ trang nghieâm ñaâu cho oâ nhieãm. Neân noùi “caên baûn trí saùng, sai bieät tueä ñaày, tröôùc sau goác ngoïn hoäi toät choã voâ ngoân” aáy vaäy.

          Toùm laïi, ñaïi ñaïo khoâng daáu veát, chæ ôû tröôùc maét. Choã chí lyù baët nghó löôøng, chaúng baøn kieáp ngoaïi. Do ñoù, ñöùc Theá Toân ñoùng cöûa thaát nôi nöôùc Ma-kieät (Magadha), ngaøi Duy Ma Caät laëng thinh trong thaønh Tyø-da (Vaisaøli). Chaúng noùi maø noùi, phôi baøy sum la vaïn töôïng; chaúng nghe maø nghe, gom ngaøn caên cô veà nôi vaéng laëng. Vöøa dính tình löôïng ñaõ rôi vaøo hieän giôø. Chæ caàn trôû veà, ñaâu caàn phoâ baøy hình töôùng. Theá neân, ñeâm aáy thaønh Phaät, ñeâm aáy Nieát-baøn, khoaûng giöõa chaúng noùi moät chöõ. Baûn teá sanh töû, baûn teá Nieát-baøn, tuøy thuaän ñaâu coù hai doøng. Dieäu taïi chaúng bieát, loãi cuõng taïi chaúng bieát. Meâ phi cuù naøy, töùc ngoä cuõng phi cuù naøy. Toaøn thaân trong moäng, khi thöùc cuõng chaúng rôøi khoûi goái meàn. Trong caùi töôûng sai bieät, xoay laïi khoâng ngoaøi vieäc xem göông. Nhö nöôùc ngaäm traêng, trong ngoaøi ñeàu loaõng. Nhö göông soi khoâng, roãng saùng xen nhau. Töø coå ñeán kim, töø saùng ñeán toái ñaâu do coù ngöôøi maø theâm ñeïp ñeõ. Naøo bôûi khoâng kieáp maø giaûm bôùt hö minh. Ngöôøi maát ñoù cuõng ñoàng taâm bieát naøy. Ngöôøi ñöôïc ñoù chaúng ñoåi nghe thaáy. Caàn phaûi bieát coù, ñaâu duøng laïi khoâng. Ngoïc ma-ni ñaâu phaân laøm naêm saéc. Toaøn thaân con voi ñaâu giaáu vôùi nhoùm ngöôøi muø. Giöõ chaân boû voïng, khoù traùnh khoûi söï cheâ “noái doøng chim le döùt doøng chim coø”. Môû caùi toái bít caùi saùng, khoâng khoûi ngöôøi cöôøi “dôøi nuùi laáp raõnh”.

          Bôûi vì taùm thöùc voán roãng, naêm phaùp ñeàu giaû. Hai caùi ngaõ (nhaân vaø phaùp) doái töï gìn giöõ. Ba taùnh laàm nöông nhau maø laäp. Ngaøn sai muoân khaùc chaúng qua moät caùi meâ. Toät tröôùc cuøng sau cöùu kính trôû veà nieäm hieän tieàn. Tin phaùp moân thaúng taét khoâng do ñaâu, hoäi ñöôïc phaùp toång trì môùi chung cuïc. Caùi baát giaùc tröôùc, caùi baát giaùc sau, nhö söõa trong nöôùc thaät laø khoù phaân. Thaùnh röûa tình phaøm, phaøm che kieán thaùnh, maûnh than trong toái deã nhaän. Ñaâu bieát tình maát trí hieäp, töôûng heát theå troøn. Cho neân noùi: “Ñaïi ñaïo chæ taïi tröôùc maét, choã chí lyù ñaâu baøn kieáp ngoaïi”.

]