Töïa

KHOA NGHI SAÙU THÔØI SAÙM HOÁI

Dòch 

Tieän lôïi vieäc ñi laïi döôùi soâng treân boä, laø nhôø xe, thuyeàn; taåy saïch buïi nhô nôi thaân, taâm, laø do saùm hoái. Muoán taåy saïch thaân taâm maø khoâng duøng saùm hoái, khaùc naøo muoán tieän lôïi qua laïi maø chaúng duøng xe, thuyeàn. Theá môùi bieát coâng duïng saùm hoái raát laø to. Cho neân kinh Ñaïi Taäp noùi: “Nhö aùo nhô haèng traêm naêm, coù theå trong moät ngaøy giaët ñöôïc saïch seõ. Nhö theá, trong traêm ngaøn kieáp ñaõ tích taäp caùc nghieäp chaúng laønh, do nhôø löïc Phaät, kheùo thuaän tö duy, coù theå trong moät ngaøy hay moät giôø, troïn hay tieâu dieät.”

Vaû laïi, chuùng sanh töø tröôùc ñeán nay taùnh giaùc thanh tònh troøn saùng, trong treûo nhö hö khoâng chaúng coù maûy buïi. Do boït voïng chôït daáy, coõi ueá hieän thaønh, naêng vaø sôû nöông nhau, Phaät vôùi chuùng sanh thaáy hai. Caên taùnh sai bieät, ngu trí phaân chia, chæ cho moät cöûa, khoù ñöôïc ngoä nhaäp. Vì theá, ñöùc Phaät chuùng ta trí nguyeän roäng lôùn, môû cöûa phöông tieän, tuøy loái chæ ñöôøng veà, ñuùng beänh cho thuoác. Bieát huyeãn caáu cuûa chuùng sanh töø voïng maø sanh, khuyeân hoï moät nieäm kính thaønh qui y saùm hoái. Khieán thaân taâm thanh tònh, trong saïch nhö xöa. Gioù yeân thì soùng laëng, buïi saïch thì göông saùng. Sao theá? Vì tröôùc khôûi taâm aùc, nhö maây che maët traêng, sau sanh taâm thieän, nhö ñuoác saùng tan boùng toái. OÂi! coâng duïng saùm hoái lôùn lao haù chaúng vaäy sao?

Traãm nhôø quyeán thuoäc nhaø trôøi, ôû ngoâi chí toân, neân vieäc daân gian, quoác chính phieàn roän. Phoàn hoa duï doã beân ngoaøi, thò duïc meâ hoaëc ôû trong. Mieäng thì chaùn ngaùn vò ngon, thaân phaûi ñeo mang vaøng ngoïc. Thaáy nghe ñuoåi theo thanh saéc, ôû aên toaøn choán gaùc ñaøi. Laïi nöõa, thoùi ñôøi khinh baïc, nhaân phaùp suy vi, hoïc giaû muø ñoän, caên laønh keùm moûng. Ngaøy thì caên, traàn va chaïm, löôùi nghieäp keùo loâi; ñeâm thì meâ nguû che ñaäy, daây löôøi troùi buoäc. Ngaøy ñeâm dính maéc, ñaâu khoâng phaûi laø loãi chuoác hoïa gaây thuø. Traãm vì leõ ñoù, oâm aáp trong loøng, thöông caûm xen laãn, queân aên maát nguû. Nhaân khi vieäc trieàu raûnh roãi, xem khaép Kinh, Luaän vaø caùc vaên nghi leã, tuyeån choïn phaùp coù ñöôïc töï lôïi lôïi tha, duøng ñeå chæ daïy cho ngöôøi. Traên trôû suy ñi nghó laïi, xöa taïo nghieäp troïn do saùu caên. Vì theá ñöùc Phaät Thích-ca khi chöa thaønh ñaïo, tröôùc vaøo nuùi Tuyeát saùu naêm tu khoå haïnh, laø do saùu caên ñoù vaäy. Phoûng theo yù aáy, laáy saùu caên phaân laøm saùu thôøi, moãi thôøi leã saùm moät caên. Chính traãm cheá nghi vaên saùm hoái naøy, goïi laø “Khoa nghi saùu thôøi leã Phaät saùm hoái”.

Vaên thì röôøm raø, noùi thì lôøi xa xoâi. Neáu vaên röôøm raø thì ngöôøi löôøi saùm hoái, lôøi xa  xoâi thì deã sanh nghi. Cho neân khoâng duøng lôøi phuø phieám doàn cho ñaày quyeån, coát khieán ngöôøi ñoïc tuïng vui veû, ngöôøi nghe thaáy deã ngoä. Môùi mong nhöõng keû coù loøng tin, ngaøy ñeâm phaùt taâm chí thaønh, theo khoa nghi naøy laøm leã saùm hoái. Ñaây laø chaúng phuï chí nguyeän töï lôïi lôïi tha cuûa traãm.

Ngöôøi saùng maét thôøi sau, chôù xem nghi vaên naøy maø phaùt cöôøi. Tuy nhieân nhö theá:

            Khoâng nhaân ngoõ tía hoa cöôøi sôùm,

            Ñaâu coù hoaøng oanh ñaäu lieãu xanh.

Giaûng

Vua Traàn Thaùi Toâng soaïn Khoa nghi saùu thôøi saùm hoái raát laø ñaày ñuû, thích hôïp vôùi giaùo lyù, vôùi Thieàn toâng, nhöng chuùng ta laïi boû queân, khoâng ai ngoù ngaøng ñeán. Ngaøi chia saùm hoái maét moät thôøi, tai moät thôøi... ñeán yù moät thôøi. Ngaøi muoán daønh cho ngöôøi raûnh roãi chöa tu thieàn ñöôïc, moãi ngaøy ñeâm chia ra saùu thôøi ñeå saùm hoái thì saùu caên cuõng ñöôïc thanh tònh. Taïi Thieàn vieän Truùc Laâm, vì coù nhöõng giôø ngoài thieàn neân chuùng ta chæ duøng moät thôøi saùm hoái ñeå gôõ nhöõng dính maéc cuûa saùu caên cho khi ngoài tu ñöôïc an oån, chôù khoâng duøng saùm hoái laøm troïng taâm tu, ngoài thieàn môùi laø troïng taâm. Theá neân chuùng toâi toùm taét saùu thôøi chung thaønh moät thôøi. Ñaây laø lôøi töïa saùu thôøi saùm hoái noùi leân sôû nguyeän cuûa Ngaøi.

“Tieän lôïi vieäc ñi laïi döôùi soâng treân boä laø nhôø xe thuyeàn, taåy saïch buïi nhô nôi thaân taâm laø do saùm hoái. Muoán taåy saïch thaân taâm maø khoâng duøng saùm hoái khaùc naøo muoán tieän lôïi qua laïi maø chaúng duøng xe thuyeàn. Theá môùi bieát coâng duïng saùm hoái raát laø to. Cho neân kinh Ñaïi Taäp noùi: ‘Nhö aùo nhô haèng traêm naêm, coù theå trong moät ngaøy giaët ñöôïc saïch seõ. Nhö theá trong traêm ngaøn kieáp ñaõ tích taäp caùc nghieäp chaúng laønh, do nhôø löïc Phaät, kheùo thuaän tö duy, coù theå trong moät ngaøy hay moät giôø, troïn hay tieâu dieät.”

Ñaây laø ñoaïn môû ñaàu noùi veà coâng duïng cuûa saùm hoái. Phaät daïy ai ai cuõng coù theå laàm loãi nhöng bieát saùm hoái thì laàm loãi ñoù seõ heát. Traùi laïi neáu che giaáu thì loãi caøng taêng, neân saùm hoái coù coâng duïng giuùp chuùng ta tieâu ma nhöõng nghieäp cuõ vaø saïch nhöõng nghieäp môùi. Coù nhö theá söï tu haønh cuûa chuùng ta môùi tieán mau, chôù nghieäp cuõ coøn traøn ñaày, nghieäp môùi laïi tieáp tuïc taïo thì vieäc tu haønh seõ caøng ngaøy caøng lui suït. Vì theá saùm hoái laø moät ñieàu raát thieát yeáu. Tuy nhieân toâi cuõng noùi roõ, saùm hoái laø keå laïi nhöõng loãi laàm, nhöõng sai soùt chuùng ta ñaõ gaây ra, nhöõng toäi loãi chuùng ta thöôøng vaáp phaûi, ñeå chuùng ta nhôù roài söûa vaø traùnh. Neáu saùm hoái maø khoâng bieát mình noùi gì, khoâng hieåu mình laøm gì thì lôøi saùm hoái khoâng coù giaù trò. Ñieàu ñaùng buoàn laø laâu nay, ôû caùc chuøa, Phaät töû chuùng ta moãi nöûa thaùng ñeàu saùm hoái, thaät laø ñuùng tinh thaàn Phaät daïy, nhöng khi quì xuoáng ñoïc nhöõng lôøi saùm hoái, thí duï nhö saùm hoái Hoàng Danh quí vò ñoïc: Nhö thò ñaúng nhaát thieát theá giôùi chö Phaät Theá Toân v.v..., ñoïc moät maïch xong roài khoâng bieát noùi gì, vaäy saùm hoái laø saùm ñieàu gì? Ñoù laø ñieàu raát ñaùng tieác. Ñuùng ra saùm hoái laø chuùng ta phaûi bieát mình coù loãi gì, nay xin chöøa caûi nhöõng loãi laàm ñoù... oân ñi oân laïi cho taâm trí ghi nhôù ñeå moãi khi gaëp nhöõng vieäc ñoù, söïc nhôù môùi traùnh ñöôïc, chôù noùi maø khoâng bieát roõ noùi gì thì buoåi saùm hoái laøm sao coù taùc duïng? Ñoù laø ñieàu toâi thöôøng hay buoàn vì thaáy döôøng nhö chuùng ta laøm cho coù leä chôù khoâng phaûi ñeå coù moät coâng duïng thaät söï.

Khi noùi veà coâng duïng cuûa saùm hoái, vua Traàn Thaùi Toâng daãn kinh Ñaïi Taäp. Moät oâng vua baän roän vieäc nöôùc, vieäc daân laïi coù giôø nghieân cöùu kinh ñieån nhö kinh Ñaïi Taäp, chöa haún caùc vò ôû chuøa coù ñoïc ñeán nöõa. Ngaøi thaáy trong kinh Ñaïi Taäp daïy, nhö chieác aùo nhô haèng traêm naêm khoâng giaët nay ñem ra giaët thì coù theå trong moät ngaøy ñöôïc saïch lieàn. Cuõng nhö vaäy, trong traêm ngaøn kieáp ñaõ chöùa nhoùm caùc nghieäp chaúng laønh nay nhôø söùc thaàn cuûa chö Phaät, kheùo thuaän tö duy, coù theå trong moät ngaøy hay moät giôø troïn hay tieâu dieät. “Kheùo thuaän tö duy”, thuaän laø thuaän theo giaùo lyù, tö duy laø suy nghó, thöôøng trong nhaø Phaät hay duøng töø ngöõ Chaùnh tö duy. Nhôø oai löïc cuûa Phaät, nhôø suy nghó ñuùng chaùnh phaùp, ñuùng theo lôøi Phaät daïy neân coù theå trong moät ngaøy hay moät giôø taát caû nghieäp seõ tieâu dieät raát nhanh. Nhö vaäy saùm hoái laø phaûi coù tö duy veà loãi laàm ñeå chöøa caûi.

“Vaû laïi chuùng sanh töø tröôùc ñeán nay, taùnh giaùc thanh tònh troøn saùng, trong treûo nhö hö khoâng chaúng coù maûy buïi. Do boït voïng chôït daáy, coõi ueá hieän thaønh, naêng vaø sôû nöông nhau, Phaät vôùi chuùng sanh thaáy hai. Caên taùnh sai bieät, ngu trí phaân chia, chæ cho moät cöûa, khoù ñöôïc ngoä nhaäp. Vì theá ñöùc Phaät chuùng ta trí nguyeän roäng lôùn, môû cöûa phöông tieän, tuøy loái chæ ñöôøng veà, ñuùng beänh cho thuoác. Bieát huyeãn caáu cuûa chuùng sanh töø voïng maø sanh, khuyeân hoï moät nieäm kính thaønh qui y saùm hoái, khieán thaân taâm thanh tònh, trong saïch nhö xöa. Gioù yeân thì soùng laëng, buïi saïch thì göông saùng. Sao theá? Vì tröôùc khôûi taâm aùc, nhö maây che maët traêng, sau sanh taâm thieän, nhö ñuoác saùng tan boùng toái. OÂi coâng duïng saùm hoái lôùn lao haù chaúng vaäy sao?”

Ñoaïn naøy Ngaøi ñi töø lyù ñeán söï. Lyù laø noùi töø tröôùc ñeán nay taát caû chuùng sanh ñeàu coù taùnh giaùc, thanh tònh troøn saùng, trong treûo nhö hö khoâng chaúng coù maûy buïi, theá neân Luïc Toå baûo: “Baûn lai voâ nhaát vaät.” Taùnh giaùc ñoù khoâng dính moät maûy buïi nhöng nay “do boït voïng chôït daáy”, voïng töôûng nhö hoøn boït, chôït daáy leân thì coõi ueá hieän thaønh. Ta-baø laø ueá ñoä töùc laø coõi ueá, coõi nhô nhôùp. Do boït voïng töôûng daáy leân ñöa ñaåy chuùng ta sanh vaøo nhöõng coõi khoå ñau oâ ueá, roài töø ñoù coù naêng sôû ñoái ñaõi, coù Phaät coù chuùng sanh, thaønh thaáy coù hai beân. Nhö vaäy sôû dó coù coõi, coù ngöôøi, coù Phaät, coù chuùng sanh ñeàu do voïng töôûng. Roài “caên taùnh sai bieät, ngu trí phaân chia, chæ cho moät cöûa khoù ñöôïc ngoä nhaäp”: Caên taùnh coù keû khoân, ngöôøi khôø, neáu Phaät chæ daïy moät moân thì moïi ngöôøi khoù tu ñöôïc vì ngöôøi thoâng minh mau hieåu mau nhaän, ngöôøi trì ñoän laïi khoù nhaän hieåu.

“Vì theá ñöùc Phaät chuùng ta trí nguyeän roäng lôùn, môû cöûa phöông tieän, tuøy loái chæ ñöôøng veà, ñuùng beänh cho thuoác”: Bôûi vaäy neân ñöùc Phaät môùi duøng trí nguyeän roäng lôùn cuûa Ngaøi môû nhieàu cöûa, laäp nhieàu phöông tieän ñeå höôùng daãn hoï, tuøy theo loái maø chæ ñöôøng, ngöôøi thaáp chæ ñöôøng thaáp, ngöôøi cao chæ ñöôøng cao v.v..., ñuùng caùc beänh maø cho thuoác ñeå moïi ngöôøi ñeàu heát beänh, heát khoå.

“Bieát huyeãn caáu cuûa chuùng sanh töø voïng maø sanh, khuyeân hoï moät nieäm kính thaønh qui y saùm hoái.” Caáu laø nhô nhôùp, huyeãn laø giaû doái. Caùi nhô nhôùp giaû doái cuûa chuùng ta chæ töø voïng töôûng sanh ra, nay khuyeân neân moät nieäm thaønh kính qui y saùm hoái thì laàn laàn huyeãn caáu heát, nhôø ñoù thaân taâm ñöôïc thanh tònh, trong saïch nhö buoåi ban ñaàu, töùc laø trôû veà taùnh giaùc thanh tònh troøn saùng.

Ngaøi giaûi thích: “Gioù yeân thì soùng laëng, buïi saïch thì göông saùng.” Hai hình aûnh: maët bieån khi gioù döøng soùng laëng, maët bieån theânh thang; maët göông khi saïch buïi thì göông trong saùng. Nhö vaäy coù gioù môùi daäy soùng, gioù laø duï cho voïng töôûng, soùng duï cho nhöõng huyeãn caáu laøm cho taâm maát thanh tònh; buïi duï cho voïng töôûng, buïi saïch göông saùng laø chæ taâm trong saùng nhö cuõ. Taïi sao? “Vì tröôùc khôûi taâm aùc nhö maây che maët traêng”, chuùng ta khôûi taâm aùc gioáng nhö maây ñen che maët traêng. “Sau sanh taâm thieän nhö ñuoác saùng tan boùng toái”, sau khôûi taâm laønh nhö caàm ñuoác saùng, boùng toái lieàn maát. “Sau” laø chæ khi saùm hoái vaø chaùnh tö duy. “OÂi coâng duïng saùm hoái lôùn lao haù chaúng vaäy sao”, töùc laø coâng duïng saùm hoái raát laø to lôùn vaäy.

Tieáp ñeán Ngaøi noùi: “Traãm nhôø quyeán thuoäc nhaø Trôøi, ôû ngoâi chí toân, neân vieäc daân gian quoác chính phieàn roän.” Thuôû xöa, vua ñöôïc goïi laø Thieân töû töùc laø con Trôøi, vì theá goïi laø quyeán thuoäc nhaø Trôøi. Trong nöôùc vua laø treân heát neân noùi laø chí toân. Vì ñöôïc treân heát neân vieäc daân gian quoác chính phieàn roän quaù nhieàu.

“Phoàn hoa duï doã beân ngoaøi, thò duïc meâ hoaëc ôû trong”: ÔÛ ngoaøi bao nhieâu thöù phoàn hoa duï doã, ôû trong thò duïc meâ hoaëc. Laøm vua ñaâu coù thieáu vaät gì, caùi gì cuõng toát ñeïp, cuõng caùm doã. “Mieäng thì chaùn ngaùn vò ngon, thaân phaûi ñeo mang vaøng ngoïc”: AÊn ñuû thöùc ngon, aên maõi thaønh ngaùn. Ñeo coøng baèng saét vôùi coøng baèng vaøng coù khaùc nhau khoâng? Khaùc laø khaùc saét vôùi vaøng, nhöng ñeàu laø coøng. Bò troùi, bò xieàng baèng saét, baèng ñoàng hay ñeo mang vaøng ngoïc cuõng töông töï nhau thoâi neân Ngaøi caûm thaáy thaân bò ñeo mang vaøng ngoïc.

“Thaáy nghe ñuoåi theo thanh saéc, ôû aên toaøn choán gaùc ñaøi.” Thaáy nghe ñeàu toaøn laø saéc laø thanh, luùc naøo cuõng saéc ñeïp tieáng hay, tieáng khen ngôïi, toân xöng...           

“Laïi nöõa thoùi ñôøi khinh baïc nhaân phaùp suy vi, hoïc giaû muø ñoän, caên laønh keùm moûng”: Hoaøn caûnh quaù dö laøm cho Ngaøi khoå, nhìn laïi tình ñôøi khinh baïc, phaùp luaät trong ñôøi khoâng coù ai theo, ngöôøi hoïc giaû ngu ngô khoâng saùng, caên laønh laïi keùm moûng.

“Ngaøy thì caên traàn va chaïm, löôùi nghieäp keùo loâi, ñeâm thì meâ nguû che ñaäy, daây löôøi troùi buoäc.” Nhöõng caâu naøy roõ raøng laø beänh cuûa chuùng ta. Ngaøy thì maét chaïy theo saéc, tai chaïy theo tieáng v.v... cöù nhö theá maø bò löôùi nghieäp troùi, loâi keùo khoâng thoaùt khoûi. Ñeâm thì meâ nguû che ñaäy, töø meâ nguû bò daây löôøi troùi buoäc. Taát caû chuùng ta thích tænh hay thích meâ? Ñuùng lyù ai cuõng thích tænh neân môùi tu. Nhöng nguû meâ töùc laø khoâng tænh, neáu coù ngöôøi ñeán goïi cho tænh, chuùng ta coù buoàn khoâng? Leõ ra phaûi mang ôn ngöôøi goïi vì ñang meâ ñöôïc tænh laø möøng, traùi laïi ñang nguû ngon bò goïi daäy maø noåi giaän laø thích meâ. Muoán tænh maø thích meâ, thaät laø moät voøng laån quaån! Giaû söû ba giôø röôõi môùi thöùc maø coù ngöôøi goïi tröôùc möôøi laêm phuùt, mình cuõng hoan hæ vì huynh ñeä toát, goïi mình tænh sôùm, neáu goïi treã leõ ra phaûi buoàn giaän vì ñeå mình meâ daøi. Nhöng hình nhö chuùng ta thích daäy treã hôn laø daäy sôùm, neân chuùng ta laø keû thích meâ, bò daây löôøi troùi buoäc.

Toùm laïi ban ngaøy bò löôùi nguõ duïc hay löôùi nghieäp saùu traàn keùo loâi, ban ñeâm sôïi daây cuûa ma löôøi troùi coät khoâng luùc naøo ñöôïc thaûnh thôi, ñöôïc töï do. Ngöôøi tu laø ngöôøi muoán töï do, muoán giaûi thoaùt töùc nhieân phaûi gôõ löôùi nghieäp vaø caét sôïi daây löôøi. Muoán ban ngaøy khoâng dính saùu traàn, phaûi chòu khoù saùm hoái moãi ñeâm ñeå nhôù khoâng cho saùu traàn dính maéc. Ban ñeâm neân daäy sôùm ñeå tænh nhieàu hôn, nghóa laø caøng tænh caøng hay.

“Ngaøy ñeâm dính maéc, ñaâu khoâng phaûi laø loãi chuoác hoïa gaây thuø?” Ngaøy ñeâm ñeàu dính maéc laø nhaân ñeå chuoác hoïa gaây thuø, coät troùi maõi khoâng theå thoaùt khoûi.

“Traãm vì leõ ñoù oâm aáp trong loøng, thöông caûm xen laãn, queân aên maát nguû.” Moät vò vua maø noùi: Traãm vì leõ ñoù, töùc laø vì nghó ñeán söï meâ muoäi vaø noãi khoå ñau cuûa con ngöôøi, oâm aáp trong loøng, caûm xuùc thöông xoùt hoï ñeán queân aên maát nguû. Trong khi ñoù coù ngöôøi xuaát gia döôøng nhö chöa nhôù nhö vaäy, chæ bieát aên ngon nguû kyõ, ai khoå maëc ai, thaät laø thieáu loøng töø bi.

“Nhaân khi vieäc trieàu raûnh roãi, xem khaép Kinh Luaän vaø caùc vaên nghi leã, tuyeån choïn phaùp coù ñöôïc töï lôïi lôïi tha, duøng ñeå chæ daïy cho ngöôøi”: Khi vieäc trieàu ñình raûnh roãi Ngaøi xem Kinh Luaän, caùc khoa nghi leã ñeå tìm choïn nhöõng gì lôïi ích cho mình, cho ngöôøi ñeå chæ daïy ngöôøi.

“Traên trôû suy ñi nghó laïi, xöa taïo nghieäp troïn do saùu caên”: Ngaøi suy nghó ngaøy tröôùc chuùng ta taïo nghieäp ñeàu do saùu caên.

“Vì theá ñöùc Phaät Thích-ca khi chöa thaønh ñaïo, tröôùc vaøo nuùi Tuyeát, saùu naêm tu khoå haïnh laø do saùu caên ñoù vaäy”: Ñöùc Phaät haønh khoå haïnh saùu naêm laø ñeå töôïng tröng cho saùu caên.

“Phoûng theo yù aáy, laáy saùu caên phaân laøm saùu thôøi, moãi thôøi leã saùm moät caên, chính Traãm cheá nghi vaên saùm hoái naøy, goïi laø ‘Khoa nghi saùu thôøi leã Phaät saùm hoái’.” Ngaøi noùi lyù do cheá ra khoa vaên saùm hoái naøy. Vì xeùt kyõ con ngöôøi coù nhieàu toäi loãi nhieàu meâ muoäi neân bò khoå choàng chaát kieáp kieáp ñôøi ñôøi. Xeùt nhö vaäy roài nghó thöông thaân phaän mình. Caâu “ñöôïc töï lôïi lôïi tha” nghóa laø saùm hoái theá naøo coù lôïi cho mình, cho ngöôøi. Coù leõ Ngaøi caûm thaáy mình toäi loãi neân traèn troïc tìm caùch giaûi nhöõng toäi loãi tröôùc kia, Ngaøi tìm ñöôïc khoa nghi saùm hoái naøy, Ngaøi töï tu, Ngaøi saùm hoái, ñoù laø töï lôïi, ñeå ngöôøi sau baét chöôùc tu theo ñoù laø lôïi tha. Nhö vaäy Ngaøi bieát mình khoâng trong saïch neân phaûi saùm hoái roài chæ daïy cho ngöôøi bieát saùm hoái nhö Ngaøi.

“Vaên thì röôøm raø, noùi thì lôøi xa xoâi. Neáu vaên röôøm raø thì ngöôøi löôøi saùm hoái, lôøi xa xoâi thì deã sanh nghi. Cho neân khoâng duøng lôøi phuø phieám doàn cho ñaày quyeån, coát khieán ngöôøi ñoïc tuïng vui veû, ngöôøi nghe thaáy deã ngoä. Môùi mong nhöõng keû coù loøng tin, ngaøy ñeâm phaùt taâm chí thaønh, theo khoa nghi naøy laøm leã saùm hoái. Ñaây laø chaúng phuï chí nguyeän töï lôïi lôïi tha cuûa Traãm.”

Ñoaïn naøy Ngaøi noùi veà lôøi vaên trong Luïc thôøi saùm hoái. Neáu Ngaøi duøng vaên chöông thì coù tính caùch röôøm raø, ngöôøi ta seõ löôøi saùm hoái. Coøn duøng lôøi xa xoâi ngöôøi nghe khoù hieåu, neân deã sanh nghi. Vì theá Ngaøi khoâng duøng lôøi vaên röôøm raø phuø phieám maø duøng nhöõng lôøi bình dò khieán ngöôøi ñoïc tuïng nghe deã hieåu neân vui veû, laïi ngöôøi ôû chung quanh ñöôïc nghe cuõng deã ngoä. Ñöôïc nhö theá môùi mong nhöõng keû coù loøng tin, nghóa laø nhöõng ai tin loái tu haønh saùm hoái, ngaøy ñeâm phaùt taâm chí thaønh laøm leã saùm hoái. Nhö vaäy môùi ñuùng chí nguyeän töï lôïi vaø lôïi tha cuûa Ngaøi.

Ñeå keát thuùc toâi daãn nguyeân vaên chöõ Haùn: “Haäu chi minh nhaõn giaû voâ dó nghi vaên kieán tieáu. Tuy nhieân nhö thò:

            Baát nhaân töû baùch hoa khai taûo,

            Tranh ñaéc hoaøng oanh haï lieãu ñieàu.

“Haäu chi minh nhaõn giaû” laø ngöôøi maét saùng ñôøi sau töùc chæ ñôøi sau nhöõng ngöôøi ngoä ñaïo, ñaït ñöôïc lyù thieàn.

“Voâ dó nghi vaên kieán tieáu”: Chôù thaáy nghi vaên saùm hoái naøy maø cöôøi, vì ngöôøi ngoä ñaïo roài thaáy nghi leã saùm hoái cho laø hình thöùc, yeâu caàu quí vò chôù cöôøi, taïi sao? 

            Tuy hình thöùc nhö theá nhöng:

            Khoâng nhaân ngoõ tía hoa cöôøi sôùm,

            Ñaâu coù hoaøng oanh ñaäu lieãu xanh.

Hai caâu thô naøy traû lôøi raát kheùo. Baùch laø con ñöôøng heïp, hoa cöôøi sôùm laø hoa nôû sôùm. Neáu beân nhöõng con ñöôøng heïp khoâng coù hoa nôû sôùm thì ñaâu coù hoaøng oanh ñaäu lieãu xanh. Ñaây laø theo tinh thaàn ôû Trung Hoa, vaøo muøa xuaân hoa nôû môùi coù chim hoaøng oanh veà ñaäu treân caønh lieãu. Nhö vaäy hai caâu thô treân nghóa laø khoâng nhaân hình thöùc nghi leã naøy thì laøm gì coù cô hoäi ngoä ñöôïc baûn taâm thanh tònh, vaäy ñöøng nghó hình thöùc laø voâ nghóa, voâ ích. Hình thöùc tuy ôû beân ngoaøi nhöng nhôø noù maø caùi cao sieâu saùng suoát trong saïch beân trong hieän ra. Nhö vaäy toaøn baøi keát thuùc baèng hai caâu thô cho chuùng ta thaáy yù nghóa raát laø ñaày ñuû.

Toùm laïi chuùng toâi ñaõ nhieàu laàn nhaéc nhôû saùu thôøi saùm hoái cuûa vua Traàn Thaùi Toâng laø then choát cuûa söï tu haønh. Theá neân chuùng ta moãi ñeâm haèng saùm hoái theo saùu thôøi ñeå saùu caên khi tieáp xuùc vôùi saùu traàn khoâng dính maéc, khoâng dính maéc laø voâ truï, voâ truï thì taâm Boà-ñeà hay taâm Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc phaùt sanh. 

]