KHOÙA LEÃ SAÙU THÔØI SAÙM HOÁI

(tt)

Giaûng 

KEÄ CAÛNH SAÙCH CHUÙNG GIÔØ DAÀN

(3g - 5g)

            Phöông ñoâng tôø môø saùng,

            Maët ñaát toái tan daàn.

            Taâm chaïm traàn caûnh daáy,

            Maét loøa saéc töng böøng.

            Thoâi tham oâm xaùc thuùi,

            Ñaàu vuøi sôùm ngöôõng leân.

            AÂn caàn chuyeân saùu nieäm,

            Haàu mong hôïp cô chaân.

            Ñaây laø baøi caûnh saùch buoåi khuya thöùc daäy.

“Phöông ñoâng tôø môø saùng” töùc laø khoaûng boán, naêm giôø saùng, phöông ñoâng hôi öûng moät chuùt saùng.

“Maët ñaát toái tan daàn”: treân maët ñaát boùng toái tan daàn.

“Taâm chaïm traàn caûnh daáy”: taâm xuùc chaïm vôùi caûnh, caûnh lieàn daáy khôûi. Ñuùng ra caûnh laø caûnh, taâm laø taâm, taïi sao caûnh daáy khôûi theo taâm? Nhö caây thoâng tröôùc chuøa, neáu khuya chuùng ta khoâng troãi daäy nhìn thaáy gioù thoåi rung rinh caønh laù thì töï noù khoâng coù gì, nhöng khi nhìn gioù thoåi caønh laù thoâng, chuùng ta laïi coù yù nieäm daáy leân theo caûnh, vaäy caây khoâng coù nieäm khôûi, khi taâm mình duyeân noù boãng döng mình thaáy caûnh coù daáy ñoäng, caûnh daáy ñoäng laø do taâm khoâng phaûi taïi caûnh. Theá neân nhieàu ngöôøi nhìn caûnh ñeâm traêng, aùnh traêng baïc roïi xuoáng raëng thoâng xanh, cho laø caûnh neân thô. Caûnh laø caûnh, neân thô laø taïi taâm mình daáy ñoäng.

“Maét loøa saéc töng böøng”: maét loøa vì bò che môø neân thaáy caûnh loaïn töng böøng. Caûnh loaïn laø taïi maét loøa, chôù caûnh laø caûnh khoâng coù gì töng böøng caû. Chöõ loøa laø noùi maét meâ muoäi neân thaáy caûnh coù ñeïp coù xaáu, coù thích coù chaùn. Hai caâu treân caûnh tænh chuùng ta, caûnh laø caûnh, khoâng coù ñoäng, ñoäng laø taïi taâm, caûnh khoâng ñeïp xaáu, ñeïp xaáu cuõng do loøng ngöôøi vaø con maét loøa chaáp.

Ñeán boán caâu sau Ngaøi khuyeân: “Thoâi tham oâm xaùc thuùi” nghóa laø thoâi thöùc daäy ñi, ñöøng oâm xaùc thuùi nguû nöõa. Taïi sao Ngaøi noùi xaùc thuùi? Luùc chuùng ta nguû meâ, taát caû ñeàu khoâng saïch, theá maø chuùng ta cöù thöông xaùc thuùi, ñeán giôø thöùc daäy, kieång ñaùnh roài maø coøn naán naù oâm noù ñeå nguû theâm chuùt nöõa.

“Ñaàu vuøi sôùm ngöôõng leân”: ñaàu vuøi döôùi goái raùng ngaång leân moät chuùt. Ngaøi khuyeân raùng ngaång ñaàu troãi daäy, ñöøng oâm xaùc thuùi ñaém chìm trong giaác nguû say.

            AÂn caàn chuyeân saùu nieäm,

            Haàu mong hôïp cô chaân.

Neân aân caàn chuyeân tu saùu nieäm môùi mong hôïp vôùi cô chaân thaät. Chöõ saùu nieäm coù hai yù:

1. Trong kinh A-haøm luïc nieäm laø nieäm Phaät, nieäm Phaùp, nieäm Taêng, nieäm Giôùi, nieäm Thí, nieäm Thieân. Nieäm Thieân nghóa laø nhôù taát caû coâng ñöùc cuûa ngöôøi sanh leân coõi trôøi nhö laø tu Thaäp thieän v.v...

2. Ñaây cuõng coù theå laø Ngaøi khuyeân nhöõng ngöôøi tu Tònh ñoä nieäm luïc töï Di-ñaø. Nhöng thöôøng luïc töï Di-ñaø ngöôøi ta goïi laø luïc töï chôù ít khi noùi luïc nieäm.

Vaäy luïc nieäm laø nhôù ñeán Tam Baûo (Phaät, Phaùp, Taêng), nhôù ñeán trì giôùi, boá thí vaø coâng ñöùc cuûa chö Thieân. Coù theá môùi hôïp vôùi cô chaân thaät. Toùm laïi ñaây laø lôøi khuyeân trong giôø thöùc daäy, töùc laø giôø ñaùnh kieång thöùc chuùng buoåi saùng. Vaäy ngöôøi naøo nghe ñaùnh kieång maø coøn naèm theâm thì ngöôøi chung quanh nhaéc giuøm “thoâi oâm xaùc thuùi” cho ngöôøi ñoù tænh.

DAÂNG HÖÔNG BUOÅI SAÙNG

“Cuùi mong, phöông taây maët traêng vöøa laën, höôùng ñoâng vaàng nhaät hieän daàn. Chieáu phaïn hoïp doøng thanh tònh, coõi khoâng leã baäc Thaùnh Hieàn. Mong thaáu loøng thaønh, kính daâng höông baùu.

Höông naøy troàng töø röøng giôùi, töôùi baèng nöôùc ñònh, chaët töø vöôøn tueä, voùt baèng ñao giaûi thoaùt. Chaúng do söùc ngöôøi rìu buùa, hình theá xuaát töï thieân nhieân. Ñoát leân töø loø baùu tri kieán, keát ñaøi maây saùng rôõ. Khi bay khaép choán ngaït ngaøo, tan ra ñaày trôøi thôm phöùc. Vöøa luùc raïng ñoâng, thaép höông cuùng döôøng.”

“Cuùi mong, phöông taây maët traêng vöøa laën, höôùng ñoâng vaàng nhaät hieän daàn” töùc laø maët traêng vöøa laën, höôùng ñoâng maët trôøi töø töø leân.

“Chieáu phaïn hoïp doøng thanh tònh.” Phaïn, chöõ Haùn laø phaïn nhöng thöôøng ñoïc laø phaïm. Phaïm laø thanh tònh. Chö Thieân do tu haïnh thanh tònh ñöôïc goïi laø Phaïm Thieân, neân phaïm laø chæ haïnh thanh tònh. Chieáu phaïn hoïp doøng thanh tònh töùc laø treân chuøa, tröôùc baøn Phaät traûi chieáu, nhöõng ngöôøi tu trong saïch hoïp laïi, quì treân chieáu baét ñaàu leã Phaät daâng höông.

“Coõi khoâng leã baäc Thaùnh Hieàn, mong thaáu loøng thaønh, kính daâng höông baùu”: Trong coõi hö khoâng, kính leã taát caû baäc Thaùnh Hieàn ôû möôøi phöông, mong thaáu suoát ñöôïc loøng chaân thaønh cuûa mình kính daâng höông quí baùu naøy. Höông baùu naøy laø höông gì?

“Höông naøy troàng töø röøng giôùi, töôùi baèng nöôùc ñònh, chaët töø vöôøn tueä, voùt baèng ñao giaûi thoaùt”: Höông cuùng döôøng Phaät laø giôùi höông, ñònh höông, tueä höông, giaûi thoaùt höông. Vaäy höông naøy khoâng phaûi laø höông theá tuïc maø laø höông do giôùi, ñònh, tueä, giaûi thoaùt taïo thaønh.

“Chaúng do söùc ngöôøi rìu buùa, hình theá xuaát töï thieân nhieân, ñoát leân töø loø baùu tri kieán”: Höông naøy khoâng phaûi do rìu buùa chaët ñem veà xay ra roài keát laïi thaønh höông, höông naøy laø höông saün coù töï thieân nhieân, thaép leân töø loø baùu tri kieán cuûa chính mình.

“Keát ñaøi maây saùng rôõ, khi bay khaép choán ngaït ngaøo, tan ra ñaày trôøi thôm phöùc”: Keát nhöõng ñaøi maây saùng rôõ buûa khaép caùc nôi, höông bay ñeán ñaâu, muøi thôm ñeàu ngaït ngaøo, luùc tan ra khaép caû trôøi ñeàu thôm phöùc.   

“Vöøa luùc raïng ñoâng thaép höông cuùng döôøng.” Chö Taêng Ni hay Phaät töû ñoát höông cuùng Phaät khoâng phaûi chæ naëng veà höông theá gian, nhö höông traàm hay caùc muøi höông khaùc maø ñaây laø höông giôùi, ñònh, tueä, giaûi thoaùt, ñoù laø höông quí nhaát, khoâng gì saùnh ñöôïc. Höông theá gian thuaän theo gioù, coøn höông giôùi, ñònh, tueä, giaûi thoaùt, nôi naøo cuõng ñeán ñöôïc neân daâng höông quí baùu naøy cuùng Phaät.

KEÄ DAÂNG HÖÔNG

            Traàm thuûy röøng thieàn höông söïc nöùc,

            Chieân-ñaøn vöôøn tueä ñaõ vun troàng,

            Ñao giôùi voùt thaønh hình non thaúm,

            Nguyeän ñoát loø taâm maõi cuùng daâng.

“Traàm thuûy röøng thieàn höông söïc nöùc” laø höông traàm thuûy troàng trong röøng thieàn, muøi thôm söïc nöùc. Röøng thieàn chæ cho ñònh.

“Chieân-ñaøn vöôøn tueä ñaõ vun troàng” laø muøi thôm chieân-ñaøn troàng trong vöôøn trí tueä. Vöôøn tueä laø chæ cho tueä.

“Ñao giôùi voùt thaønh hình non thaúm”: duøng giôùi laøm ñao voùt höông naøy thaønh gioáng nhö moät hình nuùi cao.

“Nguyeän ñoát loø taâm maõi cuùng daâng”: höông naøy laø höông ñònh, höông tueä, höông giôùi töø taâm phaùt ra neân cuùng daâng Phaät maõi maõi khoâng cuøng.

Trong Khoa Nghi Saùm hoái chuùng ta duøng baøi daâng höông naøy.

KEÄ DAÂNG HOA

            Ñaát taâm môû ra, hoa nôû roän,

            Trôøi coù möa hoa vaãn keùm thôm.

            Caønh caønh ñoùa ñoùa daâng cuùng Phaät,

            Gioù nghieäp muoân ñôøi thoåi chaúng rôi.

“Ñaát taâm môû ra, hoa nôû roän” töùc laø ñaát taâm vöøa môû thì thaáy hoa nôû roän raõ beân ngoaøi, hoa roän raõ nôû töø ñaát taâm cuûa mình so vôùi trôøi möa hoa thì hoa trôøi thôm khoâng baèng neân noùi: “trôøi coù möa hoa vaãn keùm thôm”. Hoa cuùng Phaät töø nôi taâm quí hôn laø hoa trôøi raûi xuoáng, vì hoa trôøi vaãn coøn laø hoa phaøm tuïc neân thôm khoâng baèng hoa töø ñaát taâm cuûa chuùng ta.

“Caønh caønh ñoùa ñoùa daâng cuùng Phaät”: töøng caønh hoa, töøng ñoùa hoa daâng cuùng Phaät.

“Gioù nghieäp muoân ñôøi thoåi chaúng rôi”: hoa cuûa ñaát taâm daàu gioù nghieäp muoân ñôøi thoåi cuõng khoâng lay ñoäng, khoâng rôi ruïng, coøn hoa theá gian chæ vaøi hoâm laø ruïng heát, ñoù laø ñieåm ñaëc bieät.

PHAÙT NGUYEÄN

            Nguyeän maây höông hoa naøy,

            Khaép caû möôøi phöông coõi,

            Cuùng döôøng taát caû Phaät,

            Toân Phaùp, chö Boà-taùt,

            Voâ löôïng chuùng Thanh vaên

            Vaø taát caû Thaùnh Hieàn.

            Vöøa rôøi ñaøi Quang minh,

            Qua coõi nöôùc voâ bieân,

            Trong voâ bieân coõi Phaät,

            Nhaän duøng laøm Phaät söï.

            Xoâng khaép caùc chuùng sanh,

            Ñeàu phaùt taâm Boà-ñeà.

Baøi phaùt nguyeän naøy nguyeän maây höông hoa cuûa mình daâng cuùng seõ bay khaép caû möôøi phöông coõi, cuùng döôøng taát caû Phaät, taát caû Phaùp, taát caû Boà-taùt, taát caû chuùng Thanh vaên vaø nhöõng vò Thaùnh Hieàn. Caùc ngaøi vöøa rôøi ñaøi quang minh qua voâ bieân coõi nöôùc trong voâ bieân coõi Phaät, nhaän duøng höông hoa naøy ñeå laøm Phaät söï. Höông hoa naøy xoâng khaép caùc chuùng sanh ñeàu phaùt taâm Boà-ñeà. Nhö vaäy höông hoa naøy nguyeän cuùng döôøng taát caû chö Phaät, chö Boà-taùt, caû phaùp cuûa Phaät cho ñeán haøng Thanh vaên Hieàn thaùnh, noùi goïn laø cuùng döôøng taát caû Tam Baûo. Laïi cuõng cuùng döôøng caùc vò Boà-taùt, töø ñaøi quang minh cuûa caùc ngaøi, hoùa thaân laøm Phaät söï khaép voâ bieân coõi, caùc ngaøi nhaän höông hoa naøy ñeå laøm Phaät söï lôïi ích cho chuùng sanh. Laïi nguyeän höông hoa naøy xoâng khaép taát caû, chuùng sanh naøo nghe muøi höông hoa naøy ñeàu phaùt taâm Boà-ñeà.  

Toùm laïi chuùng ta thaáy baøi nguyeän chia laøm ba phaàn: Phaàn thöù nhaát laø nguyeän cuùng döôøng Tam Baûo.

Phaàn thöù hai laø nguyeän cuùng döôøng taát caû nhöõng vò ñi laøm Phaät söï.

Phaàn thöù ba laø nguyeän höông hoa naøy xoâng öôùp cho moïi ngöôøi ñeàu phaùt taâm Boà-ñeà.                                

TAÂU BAÏCH

“Kính baïch möôøi phöông Ñaïi Giaùc, ba ñôøi Huøng sö, soi ñuoác tueä nôi ñöôøng toái, thaû thuyeàn töø trong bieån khoå.

Troäm nghe canh gaø vöøa qua, boùng thoû môùi laën. Khoùi muø nôi soâng nuùi chôùm tan, xe ngöïa xa gaàn ñeàu chuyeån ñoäng, tieáng mai hoa treân laàu vöøa taøn, cheùn truùc dieäp tröôùc song môùi tænh. Maøy lieãu thaäp thoø baøy naéng sôùm, maët hoa e theïn ñoïng söông mai. Gaëp khi böøng saùng thöông keû ngu meâ. Trong ñeâm giaác moäng ñaõ lôø môø, saùng ñeán taâm hoàn coøn roän ròp. Maét tai ñuoåi theo thanh saéc, muõi löôõi dính maéc vò höông. Nhaø löûa haèng cam thieâu ñoát, soâng aùi maûi chòu ñaém chìm. Maëc duø saùng nay oâng thöùc giaác cuõng nhö ngöôøi ñang nguû ñeâm qua. Chaúng lo sanh giaø beänh cheát ñuoåi gaáp, chæ chaêm vôï con tieàn cuûa buoäc raøng.”

Ngaøi taâu baïch: “Kính baïch möôøi phöông Ñaïi Giaùc...” Ñaïi Giaùc laø chæ ñöùc Phaät. Huøng sö laø thaày huøng, cuõng laø Phaät. Tröôùc ñieän thôø Phaät thöôøng khaéc chöõ Ñaïi Huøng baûo ñieän, töùc laø ñieän thôø baäc Ñaïi Huøng. Ñöùc Phaät ñaõ thaéng bao nhieâu traän giaëc maø goïi Ngaøi laø Ñaïi Huøng? Huøng laø anh huøng laø ngöôøi thaéng giaëc ngoaøi bieân cöông, coøn Phaät ngoài im lìm döôùi coäi boà-ñeà sao laïi goïi laø anh huøng? Ñoù laø moät yù nghóa chuùng ta phaûi hieåu cho töôøng taän. Trong kinh Phaùp Cuù ñöùc Phaät daïy: “Thaéng moät vaïn quaân khoâng baèng thaéng chính mình, thaéng mình môùi laø chieán coâng oanh lieät.” Ngoaøi maët traän ngöôøi thaéng moät vaïn quaân ñaùng goïi laø anh huøng chöa? - Laø anh huøng.

Song ñöùc Phaät baûo: Khoâng baèng thaéng mình, thaéng ñöôïc mình môùi laø chieán coâng oanh lieät nhaát. Nhö vaäy thaéng ngöôøi ngoaøi chöa phaûi thaät anh huøng. Ngöôøi yeáu, chuùng ta maïnh thì chuùng ta thaéng hoï, nhöng thaéng ñöôïc chính mình môùi thaät laø anh huøng. Taïi sao? Töø xöa bieát bao vò anh huøng phaûi chòu thua nöõ saéc hay söï noùng giaän cuûa chính hoï v.v... Ví duï nhö Löõ Boá, moät voõ töôùng ôû Trung Hoa, ñöôïc xem laø anh huøng nhöng phaûi chòu thua saéc ñeïp cuûa Ñieâu Thuyeàn... nghóa laø khoâng töï thaéng ñöôïc tröôùc söï caùm doã cuûa nöõ saéc. Chæ coù ñöùc Phaät, tröôùc bao nhieâu caùm doã naøo taøi saéc, naøo danh lôïi v.v..., Ngaøi ñeàu thaéng heát, ñoù môùi thaät laø anh huøng. Theá neân ñoái vôùi ngöôøi tu, anh huøng laø phaûi thaéng mình. Töï thaéng mình thieân haï coù thaáy khoâng? Haún laø khoù thaáy neân khoâng ñöôïc ngöôøi ñôøi keå coâng, khoâng ñöôïc ghi trong lòch söû, chæ töï mình bieát thoâi. Thaéng mình, nghe döôøng nhö deã nhöng thaät khoâng phaûi deã. Vì nhöõng ma quaân aån nuùp khoù thaáy, gaëp cô hoäi lieàn hieän ra neân chieán thaéng raát khoù. Bao nhieâu ngöôøi tu haønh ñaõ nghó raèng: Töø ñaây veà sau giöõ gìn ñöøng noùng giaän, ñöøng tham lam v.v... nhöng baát chôït coù ai noùi khích moät caâu, nieäm giaän ôû ñaâu ñuøng ñuøng keùo ñeán keàm cheá khoâng kòp, theá laø thua. Laøm keû baïi traän thì deã, laøm keû thaéng traän thaät gian nan! Laïi nhö bình thöôøng chuùng ta töï nhuû phaûi giöõ khoâng ñeå loøng tham daáy ñoäng, nhöng khi gaëp söï quyeán ruõ cuûa taøi saéc danh lôïi, baát chôït loøng tham daáy khôûi, theá neân thaéng ñöôïc noù khoâng phaûi laø vieäc giaûn ñôn.

Ñoái vôùi ngöôøi tu ñöôïc ñeán nôi ñeán choán roài, trong kinh coù caâu: “xuaát gia giaû phi töôùng töôùng chi sôû naêng vi”, nghóa laø ngöôøi xuaát gia khoâng phaûi laø töôùng voõ töôùng vaên coù theå laøm ñöôïc. Taïi sao? Töôùng voõ ñaùnh thaéng traän veà thì ñöôïc phong chöùc laïi ñöôïc ngöôøi taùn thöôûng v.v... coøn thaéng ma quaân khoâng ai taùn thöôûng, thaéng trong im lìm neân khoù khuyeán khích chuùng ta maïnh meõ ñöôïc. Vieân töôùng coá gaéng thaønh coâng, khi veà ñöôïc thöôûng, ñöôïc leân chöùc, nhö vaäy söï coá gaéng ñoù do ñoäng cô tham danh lôïi thuùc ñaåy neân deã laøm. Laïi nhieàu ngöôøi thaéng ngöôøi khaùc laø do hoï töùc giaän, hoï haän thuø neân hoï haønh ñoäng maïnh meõ. Ñoù laø tham, saân thuùc ñaåy hoï. Ngöôøi xuaát gia thaønh coâng laø do ñoäng cô thöùc tænh giaùc ngoä khoâng phaûi do tham saân. Ngöôøi tu chæ do trí tueä maø thaéng giaëc ma quaân neân vieäc laøm heát söùc khoù. Tuy quan vaên quan voõ laøm ñöôïc nhieàu ñieàu hay giuùp nöôùc an daân, nhöng ñoái vôùi ngöôøi hoïc ñaïo thì chöa baèng. Vì ngöôøi hoïc ñaïo phaûi duøng heát khaû naêng, trí tueä ñeå chieán thaéng mình, chieán thaéng trong aâm thaàm, chæ khi thaønh Phaät môùi ñöôïc moïi ngöôøi hoan hoâ, chôù coøn laø phaøm taêng phaøm ni thì chöa ñöôïc. Vì hoâm nay thaéng chöa chaéc ngaøy mai laïi thaéng, thaéng traän naøo möøng traän aáy chôù chöa phaûi laø toaøn thaéng, neân khoâng ai hoan hoâ maø cuõng khoâng daùm khoe, vì e raèng hoâm sau laïi thua ngöôøi ta seõ cöôøi cho. Nhö theá Taêng, Ni laø chieán só trong aâm thaàm, khoâng ai bieát, nhöng neáu laøm ñöôïc ñieàu ñoù môùi goïi laø baäc Huøng sö. Toùm laïi lôøi taâu baïch naøy mong ñöùc Phaät ñem ñuoác trí tueä cuûa Ngaøi soi cho caùc chuùng sanh ñang trong ñöôøng toái taêm ñöôïc bieát loái ra vaø cuõng caàu xin Ngaøi thaû chieác thuyeàn töø bi vaøo bieån khoå cöùu ñoä muoân loaøi.

“Troäm nghe: Canh gaø vöøa qua, boùng thoû môùi laën.” Canh gaø töùc laø canh tö. Canh tö vöøa qua, maët traêng môùi laën.

“Khoùi muø nôi soâng nuùi chôùm tan, xe ngöïa xa gaàn ñeàu chuyeån ñoäng”: Khuya khoaûng ba giôø söông muø laàn laàn tan, thöùc giaác thì nghe xe ngöïa ôû caùc nôi baét ñaàu chuyeån ñoäng.

“Tieáng mai hoa treân laàu vöøa taøn, cheùn truùc dieäp tröôùc song môùi tænh”: Ñaây laø duøng ñieån tích. Mai hoa noùi ñuû laø mai hoa thanh laáy töø chöõ “Mai hoa daãn” laø teân moät ca khuùc coå ñieån do oáng saùo bieåu dieãn trong khi vui möøng chuùc tuïng. Ca khuùc naøy noùi ñuû laø “Giang thaønh mai hoa daãn”.

Truùc dieäp laø teân moät thöù röôïu khi naáu coù theâm gia vò cuûa laù truùc neân goïi laø “truùc dieäp töûu”. Noùi cho deã hieåu laø tieáng saùo, tieáng nhaïc treân laàu vöøa taøn, cheùn röôïu tröôùc song môùi tænh, töùc laø tieäc tuøng vui ca nhaïc vöøa döùt.

“Maøy lieãu thaäp thoø baøy naéng sôùm” laø chæ nhöõng caây lieãu ôû tröôùc chuøa thaäp thoø baøy naéng sôùm.

“Maët hoa e theïn ñoïng söông mai.” Ngaøi dieãn taû raát neân thô, caùc ñoùa hoa tröôùc saân chuøa coøn ñoïng laïi nhöõng haït söông buoåi sôùm.

“Gaëp khi böøng saùng thöông keû ngu meâ”: Khi mình thöùc tænh môùi thöông nhöõng ngöôøi coøn ñang ngu meâ.

“Trong ñeâm giaác moäng ñaõ lôø môø, saùng ñeán taâm hoàn coøn roän ròp”: Trong ñeâm khuya nguû meâ naèm moäng, nhöõng caûnh moäng lôø môø khoâng roõ, saùng daäy thì taâm hoàn coøn nhôù, coøn hieän ra nhöõng caûnh moäng ñeâm hoâm neân taâm hoàn coøn roän ròp. Ñeâm ñaõ meâ maø saùng cuõng coøn ñeo ñaúng caùi meâ ñoù!

“Maét tai ñuoåi theo thanh saéc, muõi löôõi dính maéc vò höông.” Khi saùng ra, chuùng ta maét ñuoåi theo saéc, tai ñuoåi theo thanh, muõi löôõi dính maéc höông vò... Nhö saùng maét nhìn tröôùc chuøa thaáy hoa nôû thì khen hoa ñeïp, thaáy hoa taøn thì cheâ hoa ruïng; laïi nghe ngöôøi chung quanh noùi chuyeän thì ñuoåi theo thanh; ñeán chuaån bò laøm beáp thì ñuoåi theo höông vò. Theá laø saùng ra caùc caên luoân dính maéc caùc traàn.

“Nhaø löûa haèng cam thieâu ñoát”: Chuùng ta bò thieâu ñoát trong nhaø löûa maø cam chòu chôù khoâng chaïy ra. Kinh Phaùp Hoa noùi: “tam giôùi voâ an du nhö hoûa traïch” laø ba coõi khoâng an nhö trong nhaø löûa, nhöng chuùng ta khoâng chòu chaïy ra, baèng loøng vui chôi trong nhaø löûa, khi naøo bò ñoát chaùy seõ hay.

“Soâng aùi maûi chòu ñaém chìm”: Thöông con roài ñeán thöông chaùu, thöông chaét... heát moät ñôøi chìm trong soâng aùi, khoâng ra khoûi.

“Maëc duø saùng nay oâng thöùc giaác, cuõng nhö ngöôøi ñang nguû ñeâm qua”: Hieän giôø ñaõ saùng roài, thöùc daäy ñi ñaây ñi kia, laøm caùc vieäc nhöng vaãn trong meâ, khoâng thöùc tænh thì chaúng khaùc ngöôøi nguû meâ trong ñeâm hoâm qua.

“Chaúng lo sanh giaø beänh cheát ñuoåi gaáp, chæ chaêm vôï con tieàn cuûa buoäc raøng.” Sanh giaø beänh cheát ñuoåi gaáp tôùi maø cöù lo laøm sao coù tieàn cuûa nhieàu, vôï con no aám khoâng nghó gì ñeán vieäc tu haønh.

“Caùc Phaät töû, goác thaân chaúng beàn, caønh maïng khoù yeân. Moïi ngöôøi treân ñaàu ñoäi trôøi, khoù khoûi maét saùng rôi ñaát. Moät sôùm chôït saåy tay, muoân kieáp thaân khoù ñöôïc. Caàn phaûi mau mau gieo gioáng laønh, chôù coù khö khö caàu quaû aùc. Ngöôøi ngöôøi sôùm tænh, moãi moãi sieâng tu. Chuyeân taâm leã Voâ thöôïng Töø Dung, chaïm maét thaáy Ñaïi quang minh taïng.”

“Caùc Phaät töû, goác thaân chaúng beàn, caønh maïng khoù yeân”: Thaân laø goác khoâng beàn, maïng soáng nhö caønh laù, khoâng yeân oån, beàn laâu.

“Moïi ngöôøi treân ñaàu ñoäi trôøi, khoù khoûi maét saùng rôi ñaát.” Ai ñi ñöùng ñaàu cuõng ñoäi trôøi. Maét saùng rôi ñaát chöõ Haùn goïi laø nhaõn quang laïc ñòa, chæ cho caùi cheát. Toaøn caâu coù nghóa laø ñaàu ñoäi trôøi roài cuõng phaûi choân döôùi ñaát, khoâng ai traùnh khoûi.

“Moät sôùm chôït saåy tay, muoân kieáp thaân ngöôøi khoù ñöôïc.” Thí duï moät ngöôøi saùng treøo leân caây cao, lôõ trôït tay rôùt xuoáng thì xong moät ñôøi, moät phen saåy tay laø ñaõ maát thaân maïng roài, khoâng bieát khi naøo ñöôïc thaân ngöôøi nöõa.

“Caàn phaûi mau mau gieo gioáng laønh, chôù coù khö khö caàu quaû aùc”: Chuùng ta caàn phaûi gaáp taïo nhaân laønh, ñöøng oâm aáp giöõ chaët quaû aùc.

“Ngöôøi ngöôøi sôùm tænh, moãi moãi sieâng tu.” Khuyeân moãi ngöôøi phaûi sôùm tænh ñeå sieâng tu haønh.

“Chuyeân taâm leã Voâ thöôïng Töø Dung”: Töø Dung laø hình daùng hieàn laønh cuûa ñöùc Töø phuï. Töø bi cuûa Phaät khoâng ai bì noåi, khoâng ai hôn ñöôïc neân goïi laø Voâ thöôïng. Voâ thöôïng Töø Dung laø chæ ñöùc Phaät.

“Chaïm maét thaáy Ñaïi quang minh taïng”: Leã Phaät roài tröôùc Phaät mình thaáy ñöôïc kho Ñaïi quang minh töùc laø taâm theå saùng suoát saün coù cuûa chính mình. Ngoaøi thì chuùng ta leã Phaät, nôi mình thì thaáy ñöôïc nguoàn goác saùng suoát muoân ñôøi cuûa mình.

“Ñeä töû chuùng con kính töôûng thôøi naøy laáy laøm khoùa leã buoåi saùng.” Taâu baïch roài baét ñaàu saùm hoái.

Ngaøi Traàn Thaùi Toâng chia saùu caên, moãi caên saùm hoái moät thôøi. Thôøi saùng laø saùm hoái veà maét.

SAÙM HOÁI TOÄI CAÊN MAÉT

            Chí taâm saùm hoái,

            Chuùng con töø voâ thuûy kieáp ñeán nay,

            Boû maát baûn taâm, khoâng bieát chaùnh ñaïo.

            Rôi ba ñöôøng khoå, bôûi saùu caên laàm,

            Khoâng saùm loãi tröôùc, khoù traùnh hoái sau.

“Chuùng con töø voâ thuûy kieáp ñeán nay.” Danh töø voâ thuûy trong nhaø Phaät thöôøng duøng, nghe raát khoù hieåu. Voâ laø khoâng, thuûy laø tröôùc. Kieáp khoâng tröôùc laø kieáp naøo? Vì trong nhaø Phaät khoâng chaáp nhaän coù ban ñaàu, nhaân duyeân truøng truøng ñieäp ñieäp keát hôïp nhau khoâng coù moái ñaàu, neân noùi laø voâ thuûy. Nhö vaäy taát caû chuùng ta töø voâ thuûy kieáp töùc laø khoâng bieát bao laâu roài ñeán ngaøy nay.

            Boû maát baûn taâm, khoâng bieát chaùnh ñaïo,

            Rôi ba ñöôøng khoå, bôûi saùu caên laàm.

Boû queân taâm chaân thaät cuûa mình neân khoâng bieát ñaïo chaân chaùnh. Ai ai cuõng coù baûn taâm chaân thaät nhöng queân ñi khoâng bieát neân môùi chaïy theo ñöôøng aùc taïo nghieäp luaân hoài. Taát caû chuùng ta hieän nay ñang soáng theo baûn taâm hay laø soáng theo voïng taâm? Chuùng ta chæ soáng theo voïng taâm suy töôûng maø queân maát baûn taâm. Voïng taâm suy töôûng theo nghieäp hôn thua, ñöôïc maát, phaûi quaáy v.v... do ñoù khoâng ñi ñöôïc con ñöôøng chaùnh maø rôi vaøo ba ñöôøng khoå ñòa nguïc, ngaï quæ, suùc sanh. Sôû dó rôi ba ñöôøng khoå laø do saùu caên laàm laãn.

“Khoâng saùm loãi tröôùc, khoù traùnh hoái sau”: Neáu khoâng saùm hoái loãi tröôùc thì khoù traùnh khoûi hoái haän veà sau neân phaûi thaønh taâm saùm hoái.

“Nghieäp caên maét laø: Nhaân aùc xem kyõ, nghieäp thieän coi khinh”: Nhaân aùc chuùng ta xem kyõ maø nghieäp thieän laïi coi khinh. Thí duï moät ngöôøi laân caän chuùng ta coù ñieàu xaáu, chuùng ta nhôù raát kyõ töøng chi tieát, coù khi coøn toâ ñaäm neùt theâm, coøn ñieàu toát cuûa hoï chuùng ta laûng qua khoâng ñeå yù, ñoù laø beänh cuûa con ngöôøi ñoái vôùi ñieàu laønh ñieàu toát thì xem thöôøng, deã queân, coøn ñoái vôùi ñieàu döõ ñieàu xaáu laïi chaêm chuù, nhôù dai. Beänh ñoù goác töø maét.

“Laàm nhaän hoa giaû, queân ngaém traêng thaät.” Hoa giaû laø taát caû nhöõng gì coù hình coù saéc treân theá gian, ñoù ñeàu laø nhöõng töôùng voâ thöôøng taïm bôï, coù roài maát, khoâng laâu beàn, nhöng chuùng ta meâ ñaém trong giaû töôùng neân laàm nhaän hoa giaû, chaïy theo giaû töôùng neân queân ngaém traêng thaät. Traêng thaät laø chæ cho theå chaân thaät saün coù nôi con ngöôøi cuõng nhö ôû ngoaïi caûnh. Neáu thaáy roõ muoân phaùp ñeàu laø duyeân hôïp, khoâng coù phaùp naøo thaät thì chuùng ta khoâng ñaém meâ theo caûnh töùc laø khoâng nhaän laàm hoa giaû maø deã thaáy ñöôïc caùi thaät cuûa chính mình hay caùi thaät cuûa ngoaïi caûnh.

            Yeâu gheùt noåi daäy, ñeïp xaáu tranh giaønh,

            Chôït maét doái sanh, môø ñöôøng chaùnh kieán.

Thaáy ñeïp thì yeâu, thaáy xaáu thì gheùt neân tranh caùi ñeïp, gheùt caùi xaáu, cöù nhö theá maø yeâu gheùt noåi daäy caû ngaøy. Trong moät thoaùng, moät chôùp, maét ñaõ sanh ra nhöõng meâ laàm, neân caùi thaáy khoâng coøn ñuùng nöõa. Khi ñaõ keït trong ñeïp xaáu, haún khoâng coøn thaáy ñöôïc caùi chaân thaät.

“Traéng qua xanh laïi, tía phaûi vaøng sai”: Ngöôøi noùi maøu tía ñeïp, maøu vaøng xaáu, ngöôøi noùi maøu vaøng ñeïp, maøu tía xaáu roài sanh ra caõi nhau. Cöù ñem maøu naøy saùnh vôùi maøu kia, thích maøu naøo thì khen maøu ñoù ñeïp, neáu ai cheâ thì khoâng baèng loøng.

“Nhìn leäch caùc thöù naøo khaùc keû muø”: Nhìn khoâng ñuùng leõ thaät neân gioáng nhö ngöôøi muø. Quí vò thaáy ngoaøi ñöôøng hay trong chôï nhieàu ngöôøi caõi nhau thaät ñaùng töùc cöôøi. Nhö vaøo haøng vaûi, ngöôøi noùi maøu vaøng ñeïp, ngöôøi noùi maøu traéng ñeïp, ngöôøi noùi maøu xanh ñeïp v.v... moãi ngöôøi thaáy moãi maøu ñeïp khaùc nhau neân khoâng ai baèng loøng ai. Vaäy maøu naøo ñeïp thaät? Chaúng qua laø meâ chaáp thoâi. Vì nhìn leäch theo thoùi quen, khoâng thaáy ñuùng leõ thaät, khoâng thaáy ñuùng chaân lyù neân chaúng khaùc keû muø.

            Gaëp ngöôøi saéc ñeïp lieác troäm nhìn ngang,

            Loøa maét chöa sanh baûn lai dieän muïc.

Thaáy ai ñeïp lieàn nhìn leùn, ngoù troäm neân maét loøa ñi, queân maát baûn lai dieän muïc cuûa mình.

            Thaáy ai giaøu coù, giöông maét maûi nhìn,

            Gaëp keû baàn cuøng lôø ñi chaúng ñoaùi.

Thaáy ai aên maëc sang troïng thì ngoù chaêm chæ, coøn ai aên maëc raùch röôùi loâi thoâi lieàn ngoù lô, khoâng ñeå yù.

            Ngöôøi döng cheát choùc, nöôùc maét raùo khoâ,

            Thaân quyeán qua ñôøi, ñaàm ñìa leä maùu.

Quí vò thaáy ngöôøi döng cheát cuõng laø maát moät maïng ngöôøi, thaân thuoäc cheát cuõng laø maát moät maïng ngöôøi. Taïi sao ngöôøi döng cheát laïi tænh, laïi döûng döng, khoâng moät chuùt toû ra buoàn baõ thaûm saàu? Traùi laïi khi thaân nhaân cheát thì ñau khoå, khoùc ruõ röôïi? Caû hai ñeàu laø ngöôøi maø moät beân xem troïng, moät beân xem thöôøng, nhö theá ñeå thaáy chuùng ta bò buoäc raøng trong choã doøng hoï thaân quyeán, maø khoâng coù tình thöông nhaân loaïi.

            Hoaëc ñeán Tam Baûo, hoaëc vaøo chuøa chieàn,

            Gaàn töôïng thaáy kinh, maét khoâng theøm ngoù.

Nhieàu ngöôøi vaøo chuøa thaáy töôïng thaáy kinh khoâng ñeå yù ñeán.

            Phoøng Taêng ñieän Phaät, gaëp gôõ gaùi trai,

            Maét lieác maøy ñöa, ñam meâ saéc duïc.

Nghóa laø Phaät, töôïng, kinh ñeàu khoâng ñeå yù, chæ ñeå yù ñeán ngöôøi thoâi.

            Khoâng ngaïi Hoä phaùp, chaúng sôï Long thaàn,

            Troá maét ham vui, ñaàu chöa töøng cuùi.

Ñoái vôùi Long thaàn Hoä phaùp, khoâng sôï caùc ngaøi quôû, cöù meâ vui thoâi.

            Nhöõng toäi nhö theá voâ löôïng voâ bieân,

            Ñeàu töø maét sanh phaûi sa ñòa nguïc.

Toäi do maét nhieàu voâ löôïng voâ bieân, keå khoâng heát, do maét meâ laàm neân sau khi cheát phaûi rôi vaøo ñòa nguïc.

            Traûi haèng sa kieáp môùi ñöôïc laøm ngöôøi,

            Duø ñöôïc laøm ngöôøi laïi bò muø choät.

Trong kinh Phaät daïy: Ai taïo nghieäp aùc phaûi ñoïa ñòa nguïc, nhaân ñoù traû xong roài coøn dö baùo, töùc laø quaû baùo thöøa cuûa quaù khöù, khi trôû laïi laøm ngöôøi nhö nhaân maét taïo nghieäp thì maét laïi bò muø choät.

            Neáu khoâng saùm hoái khoù ñöôïc tieâu tröø,

            Nay tröôùc Phaät ñaøi thaûy ñeàu saùm hoái.

            Maét gaây toäi raát nhieàu neân phaûi thaønh taâm saùm hoái thaät tha thieát.

CHÍ TAÂM KHUYEÁN THÆNH

            Khuyeán thænh möôøi phöông ba ñôøi Phaät,

            Vaø chö Boà-taùt Thaùnh Hieàn Taêng.

            Môû roäng taâm töø bi voâ löôïng,

            Ñoàng ñoä chuùng sanh leân bôø kia.

Bôø kia laø bôø giaùc. Phaàn khuyeán thænh naøy laø ñem heát loøng thaønh thænh Phaät, thænh Boà-taùt, thænh caùc vò Taêng Thaùnh Hieàn, vì loøng thöông xoùt taát caû chuùng sanh maø ñoä hoï ñöôïc leân bôø giaùc.

CHÍ TAÂM TUØY HÆ

            Nay con theo Phaät sanh hoan hæ,

            Hoâm sôùm kính thaønh saùm loãi laàm.           

            Theàm thang thaäp ñòa nguyeän sôùm leân,

            Boà-ñeà chaân taâm khoâng lui suït.

Chuùng ta ñöôïc nieàm vui laø do thöôøng gaàn guõi Tam Baûo, gaàn guõi Phaät, neân ngaøy ñeâm luoân thaønh kính saùm hoái. Saùm hoái ñeå caàu ñieàu gì? Nguyeän sôùm böôùc leân nhöõng naác thang cuûa haøng Thaäp ñòa. Thaäp ñòa laø chæ cho Thaäp ñòa Boà-taùt, goàm coù: 

1. Hoan hæ ñòa                      

2. Ly caáu ñòa

3. Phaùt quang ñòa                

4. Dieãm tueä ñòa

5. Cöïc nan thaéng ñòa          

6. Hieän tieàn ñòa

7. Vieãn haønh ñòa                 

8. Baát ñoäng ñòa

9. Thieän tueä ñòa       

10. Phaùp vaân ñòa

Neáu tieán theâm hai böôùc nöõa laø Ñaúng giaùc vaø Dieäu giaùc. Dieäu giaùc laø Phaät. Nhö vaäy qua Thaäp ñòa thì leân Ñaúng giaùc roài ñeán Dieäu giaùc laø thaønh Phaät neân “theàm thang Thaäp ñòa nguyeän sôùm leân”.

“Boà-ñeà chaân taâm khoâng lui suït.” Chaân taâm laø taâm theå khoâng bò sanh dieät, taâm theå naøy saùng suoát, giaùc ngoä goïi laø taâm Boà-ñeà.

CHÍ TAÂM HOÀI HÖÔÙNG

            Chuùng con hoài taâm nöông Thaùnh chuùng,

            Chí thaønh ñaàu leã ñöùc Töø Toân.

            Nguyeän ñem coâng ñöùc ñeán quaàn sanh,

            Nöông thaéng nhaân naøy thaønh Chaùnh giaùc.

“Chí taâm hoài höôùng” laø loøng chaân thaønh hoài höôùng cuûa mình.

“Chuùng con hoài taâm nöông Thaùnh chuùng” töùc laø xoay taâm mình veà nöông vôùi Thaùnh chuùng.

“Chí thaønh ñaàu leã ñöùc Töø Toân” laø chí thaønh cuùi ñaàu ñaûnh leã ñöùc Phaät.

“Nguyeän ñem coâng ñöùc ñeán quaàn sanh”: Taát caû coâng ñöùc tu haønh nguyeän ñem ñeán cho taát caû quaàn sanh.

“Nöông thaéng nhaân naøy thaønh Chaùnh giaùc”: Nöông nhaân thuø thaéng naøy, töùc laø nhaân saùm hoái maø sau naøy ñöôïc thaønh Chaùnh giaùc, nghóa laø thaønh Phaät.

Trong baøi coù nhöõng töø ngöõ chöõ Haùn caàn giaûi thích cho quí vò hieåu. Trong baøi Nhaät sô chuùc höông, caâu “Phuïc dó thieàm luaân taây moät, Long chuùc ñoâng sanh” coù duøng ñieån tích.

Thieàm luaân laø vaàng thieàm, chæ cho maët traêng. Thieàm noùi ñuû laø thieàm thöø laø con coùc. Ngaøy xöa ngöôøi ta nhìn trong maët traêng thaáy coù boùng ñen gioáng con coùc. Truyeàn thuyeát noùi raèng: Thuôû xöa coù chaøng Haäu Ngheä xin ñöôïc thuoác tröôøng sanh cuûa baø Taây Vöông Maãu ñem veà, nhöng bò vôï laø Haèng Nga aên caép uoáng ñi roài troán leân maët traêng hoùa thaønh con coùc ôû ñoù. Theá neân ngöôøi ta noùi Haèng Nga ôû treân cung traêng vaø goïi maët traêng laø thieàm luaân.

Maët traêng cuõng coøn goïi laø baïch thoá hay ngoïc thoá. Baïch thoá laø thoû traéng, ngoïc thoá laø thoû ngoïc. Thieân “Nghó thieân vaán” cuûa Phoù Haøm coù caâu: Nguyeät trung haø höõu? Ñaùp: Baïch thoá ñaûo döôïc. Nghóa laø trong maët traêng coù gì? Ñaùp: Coù con thoû traéng giaõ thuoác, hay cuõng noùi con thoû ngoïc giaõ thuoác.

Söï tích naøy ngaøy nay ñaõ laïc haäu, haún laø ít ai duøng roài.

Long chuùc: chuùc laø ngoïn ñuoác, long chuùc laø ngoïn ñuoác roàng, chæ maët trôøi. Theo Sôn Haûi Kinh noùi: Phöông baéc baàu trôøi coù moät nöôùc khoâng coù aùnh saùng maët trôøi, coù con roàng ngaäm löûa phun nhö caây ñuoác chaùy saùng.

CHÍ TAÂM PHAÙT NGUYEÄN

            Moät nguyeän roäng môû saùng chaùnh kieán,

            Hai nguyeän lau saïch buïi traàn muø,

            Ba nguyeän nhìn hình khoâng ñaém meán,

            Boán nguyeän thaáy saéc chaúng baän loøng.

            Naêm nguyeän queân ñaàu caàn kíp nhaän,

            Saùu nguyeän maét tueä töï troøn ñaày,

            Baûy nguyeän hieän nay sôùm tænh moäng,

            Taùm nguyeän haèng ñöôïc saùng xöa nay.

            Chín nguyeän khi nhìn tröø che huyeãn,

            Möôøi nguyeän choã thaáy döùt hoa sanh,

            Möôøi moät nguyeän troâng xa maây chöôùng cuoán,

            Möôøi hai nguyeän chôùp maét nghieäp baêng trong.

Nguyeän thöù nhaát laø “roäng môû saùng chaùnh kieán” töùc laø nguyeän sao cho caùi thaáy cuûa mình luoân luoân ñuùng khoâng sai chaân lyù.

“Hai nguyeän lau saïch buïi traàn muø”, nghóa laø taát caû nhöõng buïi traàn che môø nay ñeàu lau saïch.

“Ba nguyeän nhìn hình khoâng ñaém meán”: thaáy taát caû hình saéc mình khoâng meâ, khoâng ñaém.

“Boán nguyeän thaáy saéc chaúng baän loøng”: daàu thaáy saéc ñeïp loøng vaãn khoâng vöôùng baän.

“Naêm nguyeän queân ñaàu caàn kíp nhaän”, nghóa laø chuùng ta ñaõ queân ñaàu phaûi mau nhaän laïi. Nguyeän naøy coù söï tích trong kinh Laêng Nghieâm. Moät buoåi saùng chaøng Dieãn-nhaõ-ñaït-ña caàm göông soi, nhìn trong göông thaáy ñaàu maët ñeïp ñeõ, anh uùp göông xuoáng, khoâng thaáy ñaàu maët, anh hoát hoaûng oâm ñaàu chaïy la: Toâi maát ñaàu, toâi maát ñaàu roài! Ñoù laø meâ hay tænh? Chuùng ta coù gioáng nhö vaäy khoâng? Chuùng ta cuõng nhö chaøng Dieãn-nhaõ-ñaït-ña. Khi chuùng ta khôûi nghó vieäc naøy vieäc kia laêng xaêng thì cho laø toâi ñang nghó, toâi ñang tính, baát chôït luùc naøo queân khoâng nghó tính, khi ñoù noùi toâi maát roài. Nghó tính chæ laø caùi boùng duyeân theo boùng daùng cuûa saùu traàn beân ngoaøi, khoâng phaûi laø thaät, nhöng khi thaáy noù, töôûng laø taâm mình, ñeán khi maát noù töôûng nhö maát mình. Nhö chaøng Dieãn-nhaõ-ñaït-ña, anh thaønh ñieân laø taïi sao? OÂm caùi thaät maø chaïy tìm caùi giaû. Tìm boùng laø tìm caùi giaû! Chuùng ta cuõng theá, khi taâm khoâng khôûi nieäm laêng xaêng thì caùi hieän tieàn chaân thaät ñaày ñuû maø chuùng ta laïi queân, cöù cho laø toâi ñaâu maát roài. Ñoù laø chuùng ta chæ bieát caùi boùng, cho caùi boùng nghó laêng xaêng laø toâi, chôù khoâng bieát caùi hieän tieàn chaân thaät laø toâi. Theá neân nguyeän thöù naêm naøy laø nguyeän töø laâu queân ñaàu, nay phaûi caàn kíp nhaän laïi.

“Saùu nguyeän maét tueä töï troøn ñaày” laø nguyeän maét trí tueä cuûa mình caøng ngaøy caøng troøn ñaày.

“Baûy nguyeän hieän nay sôùm tænh moäng.” Cuoäc soáng cuûa chuùng ta hieän nay chæ laø moät giaác moäng daøi maáy möôi naêm, naøo coù gì ñaâu, phaûi raùng sôùm thöùc tænh, ñöøng nghó ñoù laø thaät roài laàm queân caùi chaân thaät cuûa mình.

“Taùm nguyeän haèng ñöôïc saùng xöa nay”, nghóa laø nguyeän haèng saùng suoát thaáy ñöôïc caùi chaân thaät ñaõ coù töï thuôû naøo ñeán nay chöa bao giôø thieáu vaéng, khoâng bao giôø maát.

“Chín nguyeän khi nhìn tröø che huyeãn”, nghóa laø khi nhìn ngöôøi, vaät khoâng bò voâ minh, khoâng bò nhöõng huyeãn hoùa che laáp laøm cho chuùng ta bò môø ñi, khoâng thaáy ñöôïc roõ raøng.  

“Möôøi nguyeän choã thaáy döùt hoa sanh”: nguyeän thaáy söï vaät ñuùng nhö thaät, khoâng bò hoa ñoám laêng xaêng che môø. Hoa ñoám laø do maét loøa neân thaáy khoâng ñuùng söï thaät.  

“Möôøi moät nguyeän troâng xa maây chöôùng cuoán”: nguyeän nhìn ra xa nhöõng maây che ñeàu tan maát, maét mình thaáy thoâng suoát.

“Möôøi hai nguyeän chôùp maét nghieäp baêng trong”: nguyeän trong chôùp maét nhöõng nghieäp töø xöa ñeán nay che ñaäy ñeàu ñöôïc trong saïch nhö baêng nhö tuyeát, khoâng coøn chuùt nhô bôïn.

KEÄ VOÂ THÖÔØNG BUOÅI SÔÙM

            Ñeâm toái vöøa raïng saùng,

            AÙnh döông daàn hieän khoâng.

            Toùc baïc thaàm tôùi ñieåm,

            Maù hoàng daàn ñoåi thay.

            Chaúng bieát tuoåi xuaân ngaén,

            Vaãn tranh nghieäp quaû huøng.

            Thaân nhö baêng gaëp naéng,

            Maïng tôï ñuoác gioù ñuøa.

            Chôù maûi meâ laøm khaùch,

            Quay veà sôùm chieáu soi.

“Ñeâm toái vöøa raïng saùng, aùnh döông daàn hieän khoâng” laø dieãn taû thôøi gian troâi qua.

“Toùc baïc thaàm tôùi ñieåm, maù hoàng daàn ñoåi thay”: Toùc baïc len leùn ñieåm treân ñaàu moãi ngaøy moät chuùt, chôït nhôù laïi ñaàu ñaõ muoái tieâu, laâu nöõa nhôù laïi, ñaàu ñaõ nhuoám boâng luùc naøo khoâng hay. Maù hoàng cuõng daàn daàn thay ñoåi, ngaøy xöa maët hoàng haøo, nay khoâ laïi, hieän nhöõng neáp nhaên.

“Chaúng bieát tuoåi xuaân ngaén, vaãn tranh nghieäp quaû huøng”: Khoâng bieát tuoåi xuaân ngaén nguûi, chæ maûi tranh nghieäp quaû ñeå thaønh keû anh huøng haûo haùn, thaønh keû hay ngöôøi gioûi. Ñoù chæ laø taïo nghieäp cho nhau.

“Thaân nhö baêng gaëp naéng.” Baêng, hay noùi deã hieåu hôn laø nöôùc ñaù. Nöôùc ñaù ñeå ngoaøi trôøi naéng, chæ moät choác laø tan heát. Thaân naøy cuõng nhö vaäy, ngaøy nay ñi laïi laêng xaêng, ñeán moät hoâm naøo noù cuõng tan hoaïi.

“Maïng tôï ñuoác gioù ñuøa”: Maïng nhö ngoïn ñuoác, gioù thoåi maïnh moät laùt sau noù taøn ruïi.

“Chôù maûi meâ laøm khaùch”: Ñöøng maûi meâ laøm khaùch phong traàn rong ruoåi trong tam giôùi luïc ñaïo, lang thang nôi naøy nôi khaùc, khoâng chòu trôû veà.

“Quay veà sôùm chieáu soi”: Quay veà chieáu soi laïi chính mình. Ñoù laø tinh thaàn thieàn. Thieàn laø quay laïi chieáu soi nôi mình, khoâng chaïy theo caûnh; ñuoåi theo caûnh laø laøm khaùch. Bieát xoay laïi mình töùc laø tìm ra queâ höông, trôû veà queâ höông. Lôøi nhaéc nhôû raát roõ raøng neân moãi khi ñoïc tuïng chuùng ta phaûi nhôù ñeå raùng tu.

DAÂNG HÖÔNG BUOÅI TRÖA

“Cuùi mong, aùnh döông röïc rôõ, baàu trôøi choùi chang. Nhìn laïi ngaøy cöù troâi qua, ñeán Phaät khaán caàu. Loøng tin toû baøy döôùi toøa baùu, thaép neùn höông traàm caém loø chaâu. Höông naøy hun ñuùc bôûi tieân thieân, chaúng phaûi Boàng Ñaûo chaâu saûn xuaát; ngaùt thôm quaû ñaát, naøo do chieân-ñaøn sanh ra. Danh phaåm hôn caû traàm tieân, muøi vò vöôït xa lan xaï. Choã toûa khoùi laønh, bôûi löûa tam-muoäi ñoát; maây höông buûa khaép, voán töø khí nhaát nguyeân tan. Moãi moãi treân ñaûnh ñeàu thaáu trieät, ngöôøi ngöôøi trong muõi thaûy ngöûi muøi.

Ñaây do Nghi saùm hoái, laøm leã daâng höông. Nay giôø ngoï thaép höông cuùng döôøng.”

“AÙnh döông röïc rôõ baàu trôøi choùi chang.” Daâng höông vaøo buoåi tröa ñuùng ngoï, aùnh naéng choùi chang caû baàu trôøi.

“Nhìn laïi ngaøy cöù troâi qua, ñeán Phaät khaán caàu.” Nhìn laïi nhöõng ngaøy ñaõ qua, ngaøy qua khoâng döøng moät choã. Ngaøy qua, thaùng qua, naêm qua, tuoåi chuùng ta theo thôøi gian khoâng döøng laïi. Caùi cheát gaàn keà neân ñeán Phaät khaán caàu.

“Loøng tin toû baøy döôùi toøa baùu.” Ñem loøng tin saùm hoái toû baøy döôùi toøa baùu, töùc laø toøa ñöùc Phaät ngoài.

“Thaép neùn höông traàm caém loø chaâu”, ñem neùn höông traàm caém trong lö höông chaâu ngoïc, vì treân laø toøa baùu, döôùi laø loø chaâu ñeå ñoái nhau.

“Hun ñuùc bôûi tieân thieân, chaúng phaûi Boàng Ñaûo chaâu saûn xuaát.” Höông cuùng döôøng Phaät hun ñuùc bôûi tieân thieân. Tieân thieân ñoái vôùi haäu thieân, tieân thieân laø tröôùc, haäu thieân laø sau. Töùc laø muøi höông naøy hun ñuùc saün töø thuôû naøo, khoâng phaûi do nôi ñaûo Boàng lai cuûa caùc vò tieân saûn xuaát. Tuïc truyeàn choã tieân ôû goïi laø Boàng ñaûo hay Boàng lai tieân caûnh. Theo truyeàn thuyeát, nhöõng ñaûo thaàn tieân phaàn nhieàu ôû treân bieån Boät haûi.

“Ngaùt thôm quaû ñaát, naøo do chieân-ñaøn sanh ra”, muøi thôm ngaùt cuûa höông toûa khaép quaû ñaát, khoâng phaûi do caây chieân-ñaøn taïo. Höông cuùng döôøng Phaät, laø höông töø taâm chuùng ta, do giôùi, ñònh, tueä phaùt sanh, khoâng phaûi höông töø ñaûo tieân ñem laïi, cuõng khoâng phaûi töø caây chieân-ñaøn ra.

“Danh phaåm hôn caû traàm tieân, muøi vò vöôït xa lan xaï”, giaù trò cuûa höông naøy hôn caû höông traàm tieân ôû nöôùc ta coù tieáng laø raát thôm.

“Muøi vò vöôït xa lan xaï”, noù vöôït hôn muøi thôm cuûa hoa lan, hay xaï cuûa loaøi choàn.

“Choã toûa khoùi laønh, bôûi löûa tam-muoäi ñoát”, höông giôùi, ñònh, tueä phaùt ra khoùi thôm toûa khaép laø do ngoïn löûa tam-muoäi ñoát. Tam-muoäi laø chöõ Phaïn, Trung Hoa dòch laø chaùnh ñònh.

“Maây höông buûa khaép, voán töø khí nhaát nguyeân tan”, nghóa laø muøi höông naøy buûa khaép caû trôøi ñaát, nhöng khoâng phaûi töø ñaâu ñeán maø chính töø taâm theå nhaát chaân buûa ra, phuû khaép.

“Moãi moãi treân ñaûnh ñeàu thaáu trieät.” Ngaøi noùi taát caû chuùng ta treân ñaûnh ñaàu ñeàu thaáu trieät muøi höông ñoù, töùc laø phaûi nhìn töôøng taän, toät cuøng theå nhaát nguyeân hay khí nhaát nguyeân ñoù. “Ngöôøi ngöôøi trong muõi thaûy ngöûi muøi”, ai ai ôû trong muõi ñeàu ngöûi ñöôïc muøi höông, ñoù laø höông giôùi, ñònh, tueä töø theå nhaát taâm ra. Ngaøi möôïn hình töôùng thaép höông cuùng döôøng Tam Baûo ñeå noùi leân taâm chuùng ta laø goác phaùt ra giôùi, ñònh, tueä; giôùi ñònh tueä töùc laø muøi höông buûa khaép taát caû, khoâng do caùc thöù caây coái hoaëc loaøi vaät sanh ra.

“Ñaây do Nghi saùm hoái, laøm leã daâng höông”, laø do nghi leã saùm hoái neân laøm leã daâng höông. “Nay giôø ngoï thaép höông cuùng döôøng.”

KEÄ DAÂNG HÖÔNG

            Traàm thuûy röøng thieàn höông söïc nöùc,

            Chieân-ñaøn vöôøn tueä ñaõ vun troàng,          

            Ñao giôùi voùt thaønh hình non thaúm,

            Nguyeän ñoát loø taâm maõi cuùng daâng.

KEÄ DAÂNG HOA

            Taâm ñòa môû ra, hoa nôû roän,           

            Trôøi coù möa hoa, vaãn keùm thôm,

            Caønh caønh ñoùa ñoùa daâng cuùng Phaät,

            Gioù nghieäp muoân ñôøi thoåi chaúng rôi.

HIEÁN DAÂNG HÖÔNG HOA ROÀI BAÏCH

“Nguyeän maây höông hoa naøy, qua ñaày möôøi phöông coõi, cuùng döôøng taát caû Phaät, toân Phaùp, chö Boà-taùt, voâ löôïng chuùng Thanh vaên vaø taát caû Thaùnh Hieàn; töø ñaøi Quang minh daäy, qua voâ bieân theá giôùi, trong voâ bieân coõi Phaät, thoï duïng laøm Phaät söï; khaép huaân caùc chuùng sanh, ñeàu phaùt taâm Boà-ñeà.

Cuùng döôøng roài, chí taâm qui maïng leã, möôøi phöông Voâ thöôïng Tam Baûo.”           

Caùc baøi naøy ñaõ giaûng trong baøi tröôùc.

TAÂU BAÏCH

(Laïi nieâm höông quì baïch)

Quì nieäm höông

“Kính baïch: Möôøi phöông Ñaïi Giaùc, ba ñôøi Huøng Sö, chuyeån saùu ñaïo thaønh saùu thaàn thoâng, nhieáp chín loaøi veà chín phaåm.” Möôøi phöông Ñaïi Giaùc, ba ñôøi Huøng Sö ñaõ giaûng trong baøi tröôùc.

“Chuyeån saùu ñaïo thaønh saùu thaàn thoâng.” Saùu ñaïo laø luïc ñaïo luaân hoài. Chuyeån luïc ñaïo luaân hoài thaønh luïc thaàn thoâng. Trong nhaø Thieàn, saùu caên maét, tai, muõi, löôõi, thaân, yù kheùo tu cuõng chuyeån thaønh saùu thaàn thoâng: Thieân nhaõn thoâng, thieân nhó thoâng v.v... Nhö vaäy nguyeän Phaät thöông giuùp chuùng ta chuyeån saùu ñöôøng luaân hoài sanh töû thaønh saùu thaàn thoâng.

“Nhieáp chín loaøi veà chín phaåm.” Chín loaøi laø thai sanh, noaõn sanh, thaáp sanh, hoùa sanh, höõu saéc, voâ saéc, höõu töôûng, voâ töôûng, phi höõu töôûng phi voâ töôûng. Hieåu theo tinh thaàn ñaïo Phaät, chuùng sanh treân theá gian naøy khoâng phaûi chæ coù moät loaøi thai sanh nhö con ngöôøi hay caùc loaøi thuù, maø coøn coù noaõn sanh laø sanh baèng tröùng, thaáp sanh laø sanh choã aåm öôùt, hoùa sanh töùc khoâng phaûi do aùi duïc maø laø theo nghieäp hoùa sanh, caùc loaøi chuùng sanh coù hình saéc, loaøi chuùng sanh khoâng hình saéc, loaøi chuùng sanh coù taâm töôûng, loaøi chuùng sanh khoâng taâm töôûng, roài cuoái cuøng coù loaøi chuùng sanh khoâng phaûi coù töôûng khoâng phaûi khoâng töôûng, töùc laø loaøi chuùng sanh naøy coù töôûng raát laø vi teá. Höõu saéc, voâ saéc, höõu töôûng, voâ töôûng, phi höõu töôûng phi voâ töôûng, naêm loaøi naøy do tu thieàn maø ñöôïc. Trong kinh Phaät thöôøng daïy nhöõng chuùng sanh naøo ñöôïc ñònh sô thieàn, nhò thieàn, tam thieàn, töù thieàn thì sanh coõi trôøi saéc giôùi, do ñoù trong coõi trôøi saéc giôùi coù sô thieàn thieân, nhò thieàn thieân, tam thieàn thieân, töù thieàn thieân, tu ñöôïc töù thieàn trong nhaø Phaät goïi laø phaøm phu thieàn, vì thieàn ñoù coøn luaân hoài sanh töû. Nhöõng ngöôøi tu quaùn veà khoâng töôûng, khoâng voâ bieân xöù, thöùc voâ bieân xöù thì sanh coõi trôøi voâ saéc. Nhöõng chuùng sanh tu thieàn maø coøn tö töôûng thì sanh coõi trôøi höõu töôûng. Coõi trôøi ñoù khoâng coù hình töôùng, chæ coøn tö töôûng. Coøn nhöõng chuùng sanh naøo khoâng coøn tö töôûng thì goïi laø sanh coõi voâ töôûng roài tôùi phi höõu töôûng phi voâ töôûng laø cao nhaát. Qua khoûi chín loaøi naøy môùi tôùi Dieät thoï töôûng ñònh, chöùng A-la-haùn, ñoù laø sieâu xuaát sanh töû.

Nhö vaäy treân theá gian, theo con maét nhaø Phaät, khoâng phaûi chuùng sanh naøo cuõng coù thaân naëng neà maáy möôi kyù nhö chuùng ta, chuùng sanh ôû coõi voâ saéc laøm sao coù töôùng, höõu töôûng voâ töôûng cuõng khoâng coù töôùng, phi höõu töôûng phi voâ töôûng cuõng vaäy. Theá neân nhöõng haønh tinh khoâng thích hôïp vôùi con ngöôøi, bieát ñaâu laïi thích hôïp vôùi nhöõng loaøi khaùc, chôù khoâng phaûi chuùng sanh naøo cuõng gioáng heät chuùng ta, neân khoâng theå laáy con ngöôøi laøm tieâu chuaån nghieân cöùu. Neáu hieåu theo nhaø Phaät thì chaéc raèng treân theá giôùi coù nhieàu coõi coù nhöõng chuùng sanh khaùc nhö voâ saéc thì maét chuùng ta ñaâu coù thaáy, hay laø höõu töôûng, chæ coù taâm töôûng, chuùng ta cuõng khoâng thaáy... Neáu chuùng ta muoán tìm bieát heát trong vuõ truï naøy khoâng bieát chöøng naøo môùi xong, chæ maét Phaät môùi thaáy töôøng taän.

Chín phaåm töùc chín phaåm Lieân Hoa (cöûu phaåm Lieân Hoa) laø noùi theo tinh thaàn Tònh ñoä. Sanh veà Cöïc laïc coù Thöôïng phaåm, Trung phaåm, Haï phaåm. Moãi phaåm chia laøm ba. Thöôïng phaåm coù Thöôïng phaåm thöôïng sanh, Thöôïng phaåm trung sanh, Thöôïng phaåm haï sanh. Trung phaåm coù Trung phaåm thöôïng sanh, Trung phaåm trung sanh, Trung phaåm haï sanh. Haï phaåm cuõng vaäy, coù thöôïng, trung, haï sanh. Chung taát caû laø chín phaåm.

“Troäm nghe: Gaø xoùm gaùy tröa, maët trôøi ñöùng boùng. Voøm trôøi cao aùnh döông vöøa ñeán giöõa, khaép nôi döông lieãu boùng ñöùng ngay.” Ngaøi dieãn taû raát cuï theå, “gaø xoùm gaùy tröa” laø möôøi hai giôø tröa nghe gaø gaùy. “Maët trôøi ñöùng boùng, voøm trôøi cao aùnh döông vöøa ñeán giöõa, khaép nôi döông lieãu boùng ñöùng ngay”, döông lieãu roïi boùng thaúng xuoáng khoâng coù nghieâng leäch.

“Naéng roïi saân hoa vôøn ngoïc, gioù ñöa raëng lieãu lay vaøng.” Caûnh raát neân thô, naéng roïi xuoáng saân hoa rung rinh nhö vôøn ngoïc; gioù ñöa raëng lieãu lung lay trong aùnh naéng nhö lay vaøng.

“Long lanh röïc rôõ chieáu dao ñaøi, laáp laùnh chaäp chôøn soi theàm ngoïc.” Dao ñaøi laø choã ôû cuûa thaàn tieân, nghóa laø aùnh naéng long lanh röïc rôõ soi chieáu nhö choã ôû cuûa thaàn tieân, chaäp chôøn laáp laùnh roïi treân theàm gioáng nhö theàm ngoïc.

“Loø ngheâ höông quyeän, trôøi xanh vaàng nhaät choùi chang.” Coù hai loaïi ngheâ: moät loaïi laø loaøi thuù gioáng nhö sö töû, moät loaïi laø caù kình (coù boä ngö ôû beân). Thöôøng caùc lö höông hay chaïm hình sö töû hoaëc hình caù kình. Loø ngheâ höông quyeän töùc laø loø höông chaïm hình sö töû quyeän khoùi. Trong baàu trôøi xanh maët trôøi soi saùng, aùnh naéng choùi chang.

“Goái tieân giaác noàng, treân gaùc tía ngaøy daøi ñeâm ngaén”: Nhöõng vò thaûnh thôi tröa naèm treân gaùc tía keâ ñaàu treân goái nguû moät giaác say, ñeâm nguû chöa ñuû neân tröa nguû tieáp. Ñoù laø chæ ngöôøi thích nguû tröa nhieàu.

“Heø cao ñoä thì chaûy vaøng nöùt ñaù. Ñoâng cöïc haøn thì söông phuû tuyeát rôi”: Ñaây laø taû caûnh ôû ngoaøi Baéc vôùi Trung Hoa hay caùc nöôùc khaùc. Coøn ôû mieàn Nam heø cao ñoä chöa ñeán chaûy vaøng, nöùt ñaù, ñoâng chæ coù söông chôù khoâng coù tuyeát. Ñaây laø Ngaøi taû söùc noùng vaø laïnh cuûa muøa heø vaø muøa ñoâng.

“Naéng tröa buïi muø trong saïch, boùng xeá maây toái queùt tan”, tröa naéng neân taát caû nhöõng maây muø ñeàu khoâng coøn, boùng hôi xeá thì maây toái ñeàu tan heát.

“Ñoái caûnh taùnh thieân roãng suoát, ñöông thôøi taâm ñòa saùng ngôøi.” Ñoái vôùi saùu traàn hay ngoaïi caûnh, taùnh thieân laø taùnh saün coù cuûa chuùng ta roãng suoát, chính ngay luùc ñoù, taâm ñòa mình ñöôïc saùng ngôøi. Ngöôøi tu khi ñoái caûnh phaûi coù taùnh saùng suoát, khoâng bò ngoaïi caûnh ngaên trôû, nghóa laø khoâng dính maéc ngoaïi caûnh. Chuùng ta hieän nay ñoái caûnh thì phaøm tình dính maéc, ñöông thôøi thì voïng töôûng laêng xaêng. Chuùng ta phaûi tu nhö theá naøo ñeå ñöôïc ñoái caûnh taùnh thieân roãng suoát, ñöông thôøi taâm ñòa saùng ngôøi.

“Nôi nôi thaûy coù quang minh, böôùc böôùc troïn khoâng haéc aùm”, nôi naøo cuõng thaáy roõ raøng saùng suoát, moãi böôùc ñeàu khoâng môø mòt toái taêm, theá môùi thaät laø ngöôøi ngoä ñaïo.

Toùm laïi ngöôøi thaâm nhaäp ñöôïc lyù ñaïo thì ñoái caûnh taâm taùnh roãng suoát khoâng bò dính keït, ngay khi ñoù taâm ñòa saùng ngôøi khoâng bò phuû che, nôi nôi ñeàu saùng rôõ, böôùc böôùc khoâng mòt môø. Traùi laïi chuùng sanh ñoái caûnh taâm luoân dính maéc, ñöông thôøi nieäm khôûi laêng xaêng, nôi nôi ñeàu muø toái, böôùc böôùc thaûy roän raøng. Meâ vaø giaùc khaùc nhau nhö vaäy. Nay thöû nghieäm xem nhöõng ngöôøi giaùc chuùt ít coù ñöôïc nhö theá naøy chöa? Neáu chöa ñöôïc laø ñieàu ñaùng hoå theïn, phaûi neân coá gaéng. Chuùng ta thöôøng noùi haønh thieàn, nghóa laø ñi thieàn, moãi böôùc phaûi ôû trong tænh giaùc. Neáu ñi trong meâ laàm ñoù laø haéc aùm chaúng phaûi haønh thieàn. Theá neân ngöôøi tu phaûi luoân nhôù ñi trong saùng suoát.

“Chö Phaät töû! Maët trôøi ñuùng ngoï roài phaûi xeá, con ngöôøi coù thaïnh aét coù suy”, ñoù laø Ngaøi caûnh giaùc chuùng ta, nhìn maët trôøi thaáy ñuùng ngoï, moät laùt sau ñaõ xeá. Nhö vaäy maët trôøi leân cao roài xuoáng thaáp, coù giöõa tröa phaûi coù xeá chieàu. Söï soáng cuûa chuùng ta cuõng vaäy, thaïnh roài phaûi suy. Nhö hieän giôø quí vò hai möôi, ba möôi tuoåi, laø luùc cô theå thaïnh nhöng roài seõ boán möôi, naêm möôi, khoâng döøng moät choã maø luoân thay ñoåi. Bieát roõ maët trôøi coù tröa coù xeá, thaân ngöôøi coù thaïnh coù suy thì khi thaïnh phaûi nghó ñeán luùc suy. Vaäy chuùng ta phaûi laøm gì? Lo tranh caõi hôn thua hay laø coá gaéng tu haønh khoâng ñeå thì giôø uoång phí?

“Thaân theå chaúng beàn laâu, giaøu sang khoù giöõ maõi.” Thaân chuùng ta khoâng beàn laâu, roài cuõng seõ maát; söï giaøu sang ôû theá gian cuõng khoù giöõ maõi, duyeân toát thì giaøu, duyeân suy thì ngheøo khoù.

“Nhanh choùng nhö nöôùc chaûy treân soâng, leï laøng tôï maây qua ñænh nuùi”, söï ñoåi thay nhanh choùng nhö doøng nöôùc chaûy treân soâng, leï laøng nhö maây qua ñænh nuùi. Chuùng ta thaáy moïi söï vaät chuyeån bieán khoâng döøng, thaân chuùng ta cuõng vaäy, chuyeån töø treû laàn ñeán giaø khoâng döøng laïi moät phuùt giaây naøo, vaäy chuùng ta phaûi kheùo lo lieäu. Ngaøi khuyeân:

“Bình sanh chaúng taïo nhaân laønh, ngaøy khaùc aét veà ñöôøng khoå.” Khi coøn soáng chuùng ta bon chen giaønh giaät khoâng chòu taïo nhaân laønh neân ñeán luùc nhaém maét, baûo ñaûm seõ ñi trong ñöôøng khoå khoâng nghi.

“Quyeát khôûi tin saâu, tröø saïch nghi ngôø”, vaäy chuùng ta phaûi quyeát taâm khôûi loøng tin saâu veà lyù voâ thöôøng cuûa Phaät daïy, tröø saïch heát nghi ngôø ñeå coá gaéng tu haønh ñeán nôi ñeán choán.

“Sôùm nôû taâm chaân chö Phaät, chieáu phaù thuøng sôn chuùng sanh”, hai caâu naøy mang tính caùch thieàn. Sôùm nôû taâm chaân töùc laø phaûi khai thaùc cho taâm chaân thaät chö Phaät nôi mình ñöôïc nôû ra, ñöøng ñeå bò taøn luïi. Chieáu phaù thuøng sôn chuùng sanh, thuøng sôn laø caùi gì ñen kòt vaø deûo dai, chuøi khoâng ra, röûa khoâng saïch. Quí vò coù mang thuøng sôn ñoù khoâng? Coù nhieàu ngöôøi than laø coá gaéng tu nhöng sao boû thoùi cuõ khoâng ñöôïc, thoùi cuõ laø sôn ñaõ dính chuøi khoâng ra. Theá thì ai cuõng mang moät thuøng sôn ñen kòt. Nay phaûi laøm sao cho caùi thuøng thuûng ñi, sôn chaûy heát ra, nhaø thieàn goïi laø ñaäp beå thuøng sôn. Muoán cho thuøng sôn beå chæ coù taâm chaân thaät chö Phaät cuûa mình nôû ra, thuøng sôn môùi beå. Traùi laïi neáu taâm chaân thaät nôi mình khoâng nôû thì thuøng sôn khoâng theå naøo luûng ñaùy ñöôïc. Do ñoù khi tu chuùng ta phaûi coá gaéng thaâm nhaäp ñöôïc taâm chaân thaät cuûa chính mình. Taâm aáy coøn goïi laø Tri kieán Phaät, neáu ñöôïc phaùt trieån thì thuøng sôn phieàn naõo toái taêm seõ tan naùt.

“Ñeä töû chuùng con kính töôûng thôøi naøy, laáy laøm khoùa leã buoåi tröa.

Taâu baïch roài, chí taâm qui maïng leã möôøi phöông ba ñôøi Voâ thöôïng Tam Baûo.”

Khaûi baïch xong baét ñaàu saùm hoái.

SAÙM HOÁI TOÄI CAÊN TAI

            Chí taâm saùm hoái,

            Chuùng con töø voâ thuûy kieáp ñeán nay,

            Boû maát baûn taâm, khoâng bieát chaùnh ñaïo.

            Rôi ba ñöôøng khoå, bôûi saùu caên laàm,

            Khoâng saùm loãi tröôùc, khoù traùnh hoái sau.

            Nhöõng caâu naøy ñaõ giaûng trong baøi tröôùc.

NGHIEÄP CAÊN TAI LAØ:

            Gheùt nghe chaùnh phaùp, thích laéng lôøi taø;

            Meâ maát goác chaân, ñuoåi theo ngoaïi voïng.

“Gheùt nghe chaùnh phaùp”: ngoài nghe kinh moät chuùt laø muoán nguû guïc vaø noùi: Cöù ñem maáy ñieàu luaân lyù noùi hoaøi chaùn quaù! Traùi laïi neáu ai ca haùt hoaëc noùi ñuøa chôi v.v... thì chuù taâm nghe khoâng bieát chaùn, laïi coøn nhôù nöõa. Ñoù laø beänh cuûa tai. Theá neân “meâ maát goác chaân, ñuoåi theo ngoaïi voïng”. Vì thích lôøi taø neân queân maát goác chaân. Meâ ñaây laø queân caùi chaân thaät cuûa chính mình. Ñuoåi theo ngoaïi voïng laø ñuoåi theo nhöõng voïng töôûng ñieân ñaûo beân ngoaøi. Chæ boán caâu ñaõ thaáy beänh chuùng ta cuõng traàm troïng.

            Saùo ñaøn inh oûi, baûo khuùc long ngaâm;

            Vaêng vaúng moõ chuoâng, coi nhö eách nhaùi.

Nghe tieáng saùo tieáng ñaøn thì khen ngôïi laø hay nhö nhöõng khuùc long ngaâm. Long ngaâm laø teân moät khuùc nhaïc hay thôøi coå Trung quoác. Theo Trònh Thuaät Toå truyeän trong boä Baéc Teà Thö thì Trònh Thuaät gioûi ñaøn, töï cheá ra möôøi baøi long ngaâm neân ñöôïc xem laø Toå veà long ngaâm, vì theá ngöôøi ta goïi laø Toå Thuaät. Noùi ñeán long ngaâm laø noùi ñeán nhöõng baûn nhaïc hay. Coøn nghe chuoâng nghe moõ thì cho laø inh oûi gioáng nhö nhaùi eách keâu chôù khoâng quan taâm. Ñoù laø hai hình aûnh maø tai chuùng ta hay laàm laãn.

            Caâu ví baøi veø, boãng nhieân ñeå daï;

            Lôøi kinh caâu keä, khoâng chuùt laéng tai.

Baøi veø, caâu ví laø nhöõng baøi coù veû cheá nhaïo keû naøy ngöôøi kia. Caâu ví baøi veø nghe qua lieàn thuoäc nhôù, coøn lôøi kinh caâu keä nghe thì buoàn, boû ñi khoâng chuùt laéng tai.

            Thoaûng nghe khen haõo, khaáp khôûi mong caàu;

            Bieát roõ lôøi laønh ñaâu töøng öng nhaän.

Khen haõo töùc laø khen ñeå ñöôïc loøng. Mình khoâng toát nhöng muoán ñöôïc loøng mình thì ngöôøi khen ñuû ñieàu toát. Thoaûng nghe khen haõo lieàn thích, khaáp khôûi mong caàu, chôø xem coøn khen theâm gì nöõa. Neáu bò cheâ thì khoâng thích nghe. Ñoù laø beänh cuûa ña soá chuùng ta. “Bieát roõ lôøi laønh ñaâu töøng öng nhaän”, nhöõng lôøi laønh ngöôøi ta khuyeân thí duï chuùng ta ñang buoàn giaän moät ngöôøi naøo, huynh ñeä tôùi khuyeân thoâi ñöøng buoàn giaän e chöôùng ñaïo v.v... thì khoâng öng thuaän. Chuùng ta phaûi kieåm laïi beänh cuûa mình, neáu coù, phaûi tha thieát saùm hoái.

            Vaøi ba baïn röôïu, naêm baûy khaùch chôi;

            Taùn ngaén baøn daøi, chaâu ñaàu nghe thích.

Nhöõng ngöôøi uoáng röôïu noùi vieäc say söa hoaëc nhöõng keû keå chuyeän aên chôi, khen cheâ v.v... nghe nhöõng ñieàu ñoù mình laïi laéng tai, chuyeän khoâng neân nghe maø tai cöù thích. Ñoù laø raát dôû.

            Hoaëc gaëp thaày baïn, daïy baûo ñinh ninh;

            Nhöõng ñieàu hieáu trung che tai boû maëc.

Thaày baïn daïy nhaéc heát lôøi khoâ coå maø che tai khoâng chuù yù.

            Hoaëc nghe tieáng xuyeán, boãng naåy loøng daâm;

            Nghe nöûa caâu kinh, lieàn nhö tai ngöïa.

Trong Luaät keå chuyeän moät Sa-di ôû trong phoøng, moät coâ thieáu nöõ ñi beân ngoaøi, tieáng xuyeán chaïm khua, oâng lieàn ñoäng taâm.

“Nghe nöûa caâu kinh lieàn nhö tai ngöïa”, nghóa laø nghe nöûa caâu kinh roài ngheãnh tai khoâng bieát gì, khoâng chuù yù. Thöôøng ngöôøi ta hay noùi ñaøn khaûy tai traâu hay nöôùc xao ñaàu vòt laø nghe maø khoâng dính daùng. Leõ ra ngöôøi tu nghe kinh thì phaûi laéng tai chaêm chuù nhöng traùi laïi nöûa caâu kinh cuõng khoâng chòu nghe, neáu coù nghe thì khoâng loït vaøo tai, khoâng dính vaøo taâm. Ñoù laø ñeå chæ beänh xem thöôøng ñaïo lyù chæ thích nhöõng ñieàu taàm thöôøng ôû theá gian.

            Nhöõng toäi nhö theá, voâ löôïng voâ bieân,

            Ñaày aép buïi traàn, keå sao cho xieát.

Nhöõng toäi nhö vaäy nhieàu voâ löôïng voâ bieân, nhö buïi ñaày caû khoâng gian khoâng sao keå heát.

            Sau khi maïng chung, rôi ba ñöôøng aùc,

            Heát nghieäp thoï sanh, laïi laøm ngöôøi ñieác.

Bôûi tai taïo toäi nhö theá neân sau khi cheát phaûi ñoïa ba ñöôøng aùc: ñòa nguïc, ngaï quæ, suùc sanh. Khi nghieäp aùc trong ñòa nguïc ñaõ heát, coøn dö baùo neân sanh laøm ngöôøi ñieác.

            Neáu khoâng saùm hoái, khoù ñöôïc tieâu tröø, 

            Nay tröôùc Phaät ñaøi, thaûy ñeàu saùm hoái.

Ñaây laø ngaøi Traàn Thaùi Toâng nhaéc laïi cho chuùng ta nhôù nhöõng beänh cuûa mình ñeå chöøa söûa, neáu khoâng thì do thoùi quen cöù chaïy theo ñieàu dôû, khoâng bieát quí nhöõng ñieàu hay, neân phaûi traàm luaân nhieàu ñôøi nhieàu kieáp. Nay thöùc tænh phaûi boû nhöõng ñieàu dôû, laéng nghe nhöõng ñieàu hay thì khaû dó môùi tieán ñöôïc.

CHÍ TAÂM KHUYEÁN THÆNH

            Khuyeán thænh möôøi phöông ba ñôøi Phaät

            Vaø chö Boà-taùt Thaùnh Hieàn Taêng.

            Môû roäng taâm töø bi voâ löôïng,

            Ñoàng ñoä chuùng sanh leân bôø kia (Bôø giaùc).

CHÍ TAÂM TUØY HÆ

            Nay con theo Phaät sanh hoan hæ,

            Hoâm sôùm kính thaønh saùm loãi laàm.           

            Theàm thang thaäp ñòa nguyeän sôùm leân,

            Boà-ñeà chaân taâm khoâng lui suït.

CHÍ TAÂM HOÀI HÖÔÙNG

            Chuùng con hoài taâm veà Thaùnh chuùng,

            Chí thaønh ñaàu leã ñöùc Töø Toân.      

            Nguyeän ñem coâng ñöùc ñeán quaàn sanh,

            Nöông thaéng nhaân naøy thaønh Chaùnh giaùc.

            Nhöõng baøi naøy ñaõ giaûng trong baøi tröôùc.

CHÍ TAÂM PHAÙT NGUYEÄN

            Moät nguyeän nghe tieáng lieàn ngoä ñaïo,   

            Hai nguyeän nghe khoå sôùm tu haønh,

            Ba nguyeän nghe suoát khaép boán phöông,           

            Boán nguyeän nghe vui voâ sanh toät.

            Naêm nguyeän lôøi taø tai chaúng dính,

            Saùu nguyeän chaùnh ngöõ choùng nghe raønh,

            Baûy nguyeän tieáng phaùp thöôøng gaàn guõi,

            Taùm nguyeän troáng phaùp caàn laéng nghe.

            Chín nguyeän Quaùn AÂm cuøng tay naém,

            Möôøi nguyeän Khaùnh Hyû ñoàng noåi danh,

            Möôøi moät nguyeän nhoùm ñieác thöôøng phaù chöôùng,

            Möôøi hai nguyeän hai tai haèng suoát thoâng.

“Moät nguyeän nghe tieáng lieàn ngoä ñaïo”, nghóa laø nguyeän nghe moät caâu, moät lôøi lieàn ngoä ñaïo.

“Hai nguyeän nghe khoå sôùm tu haønh” laø nghe keå laïi caûnh khoå lieàn thöùc tænh, lo tu haønh sôùm.

“Ba nguyeän nghe suoát khaép boán phöông”, nghóa laø tieáng khaép boán phöông hay möôøi phöông, tai ñeàu nghe suoát khoâng trôû ngaïi.

“Boán nguyeän nghe vui voâ sanh toät.” Nghe nhöõng ñieàu vui lieàn toät cuøng ñöôïc lyù voâ sanh, khoâng phaûi nghe vui roài nhieãm theo ñieàu vui.

“Naêm nguyeän lôøi taø tai chaúng dính”, töùc laø nghe lôøi noùi sai, lôøi voâ nghóa ñeàu khoâng dính maéc.

“Saùu nguyeän chaùnh ngöõ choùng nghe raønh.” Nhöõng lôøi chaân chaùnh nghe ñöôïc roõ raøng khoâng nghi ngôø, khoâng khoù hieåu.

“Baûy nguyeän tieáng phaùp thöôøng gaàn guõi”, nôi naøo coù giaûng kinh thuyeát phaùp mình thöôøng gaàn guõi ñeå ñöôïc nghe.

“Taùm nguyeän troáng phaùp caàn laéng nghe”, thöôøng laéng nghe troáng phaùp cho ñöôïc thaâm nhaäp.

“Chín nguyeän Quaùn AÂm cuøng tay naém”, nguyeän naém tay Boà-taùt Quaùn Theá AÂm töùc laø nguyeän laøm baïn ñoàng tu haønh vôùi Boà-taùt Quaùn Theá AÂm. Boà-taùt Quaùn Theá AÂm tu phaùp phaûn vaên vaên töï taùnh, neân nguyeän mình cuõng ñöôïc nhö Ngaøi.

“Möôøi nguyeän Khaùnh Hyû ñoàng noåi danh.” Khaùnh Hyû laø teân ngaøi A-nan, khi Ngaøi sanh ra trong trieàu ñình ñöôïc tin Phaät thaønh ñaïo döôùi coäi boà-ñeà, caû vua quan ñeàu vui möøng neân ñaët teân Ngaøi laø Khaùnh Hyû. Ngaøi Khaùnh Hyû noåi danh ña vaên ñeä nhaát. Nhö vaäy treân nguyeän hoïc ñöôïc haïnh phaûn vaên töï taùnh cuûa Boà-taùt Quaùn Theá AÂm, döôùi nguyeän ñoàng vôùi ngaøi A-nan ñöôïc noåi danh ña vaên ñeä nhaát.

“Möôøi moät nguyeän nhoùm ñieác thöôøng phaù chöôùng”, phaù heát chöôùng laø heát ngaên che, nguyeän cho taát caû ngöôøi ñieác ñeàu nghe ñöôïc thoâng suoát.

“Möôøi hai nguyeän hai tai haèng suoát thoâng”, nguyeän cho hai tai mình ñöôïc suoát thoâng luoân luoân khoâng trôû ngaïi.  

?