NAÊM GIÔÙI

Dòch

VAÊN GIÔÙI SAÙT 

Phaøm caùc loaøi sanh töø tröùng, thai, aåm, hoùa, taùnh vaãn ñoàng, thaáy nghe hieåu bieát ñaâu khaùc. Chæ do taïo nghieäp keát oaùn, neân thoï teân khaùc hieäu khaùc. Ngaøy tröôùc voán loaøi ngöôøi, nay sanh ñaøn gioáng khaùc nhau. Hoaëc laø baïn beø, hoaëc laø anh em. Thay ñoåi aùo xieâm ñai muõ, bieán laøm mai vaûy caùnh loâng. Vôï queân choàng, choàng queân vôï, con traùi cha, cha traùi con. Ñaõ thaáy ñoåi ñaàu khaùc maët, loâi veà moå buïng chaët chaân. Luoáng lo tham soáng sôï cheát, laïi khoâng moät lôøi keâu ñau khoå. Ngöôi gieát noù, noù gieát ngöôi, haén aên maøy, maøy aên laïi haén, haèng khoâng ngaøy döùt, maûi taïo oan traùi. Kieáp kieáp traû nhau, ñôøi ñôøi thuø nhau.

Ngöôøi quay ñaàu lieàn ñeán queâ nhaø, keû phoùng taâm haèng chìm ñòa nguïc. Saùch Nho daïy: “Thi aân boá ñöùc.” Kinh Ñaïo daïy: “AÙi vaät haùo sanh.” Phaät chæ caám saùt laø giöõ giôùi, ngöôi phaûi ñeå yù tuaân haønh chôù phaïm.

            Keä raèng:

            Caùnh loâng mai vaûy troïn haøm linh,

            Sôï cheát tham sanh naøo khaùc tình.

            Töø tröôùc Thaùnh hieàn loøng chaúng nôõ,

            Ñaâu cam thaáy cheát vaãn tham sanh.           

VAÊN GIÔÙI TROÄM 

Ngöôøi laøm nhaân nghóa laø quaân töû, keû laøm troäm cöôùp laø tieåu nhaân. Ngöôøi quaân töû oâm loøng cöùu giuùp keû coâ baàn, ñöùa tieåu nhaân thì tham laáy taøi vaät. Vaät cuûa ngöôøi laáy laøm cuûa mình, maëc keä nhieàu ngöôøi traùch cöù, chæ bieát lôïi ích cho mình. Ñaâu bieát giaøu sang taïi trôøi, chæ thaû yù tham caàu. Thuoác choù, ñaøo haàm, ñuïc töôøng, khoeùt vaùch theo goùt töôùng quaân Sôn Döông, taäp laøm Löông Thöôïng quaân töû. Nghòch trôøi traùi ñaát, doái phaùp khinh hình. Khi soáng thì phaùp luaät tröøng trò, luùc cheát bò Minh Ty khaûo tra.

Khoâng nhöõng ñoáng vaøng khoái ngoïc, daàu raèng coïng coû maûy loâng. Ngöûi muøi höông sen trong ao maø Ñòa thaàn coøn quôû, cho vay laáy lôøi Dieâm vöông coøn phaït. Löôùi trôøi loàng loäng, laøm thieän thì thoaùt, laøm aùc thì mang. Pheùp nöôùc theânh thang, laøm vieäc coâng thì khoûi, laøm vieäc tö thì phaïm.

            Keä raèng:

            Ñuïc vaùch ñaøo töôøng yù chaúng thoâi,          

            Traêm möu ngaøn keá khoå mong caàu.

            Ñôøi naøy ví ñöôïc cuûa ngöôøi ñaáy,

            Naøo bieát muoân phen kieáp ngöïa traâu.           

VAÊN GIÔÙI SAÉC 

Löng ong toùc möôït hay khieán taâm taùnh say meâ; saéc eùn maøy ngaøi laøm cho hoàn phieâu phaùch laïc. Ñöa maét lieác chaúng phaûi dao maøi maø ai khoâng ñöùt ruoät. Löôõi uoán töïa saùo dieàu, moïi ngöôøi ñeàu phaûi laéng nghe. Ngöôøi meâ thì nghóa thaân sô ñeàu döùt; keû tham thì ñaïo ñöùc tieâu tan. Treân thì phong giaùo ñaém chìm, döôùi thì khueâ moân taùn loaïn. Baát luaän phaøm phu, hoïc giaû ñeàu say aùo ñeïp thích ñieåm trang. Kyû cöông quoác gia bò rôi choán Toâ ñaøi; giôùi theå bò choân vuøi nôi daâm thaát.

Thaûy do phoùng maét ñuoåi theo beân ngoaøi, neân khoâng xoay ñaàu nhìn laïi beân trong. Côûi heát luïa laø che thaân chæ baøy laøn da boïc thòt. Ñoäc giaùc gaàn nöõ am maø hoaøn tuïc; Chaân quaân xa Thaùn phuï neân thaêng thieân. Ngöôøi chaúng theo saéc ñöôïc naêm thaàn thoâng; keû meâ saéc thì maát caùc giôùi haïnh.

            Keä raèng:

            Maù thoaûng höông mai, maët nhuïy ñaøo,

            Thaáy roài maét daùn, yù nao nao.

            Thaûy ñeàu moät ñaõy da hoâi thuùi,

            Thaàm caét ruoät ngöôøi chaúng duïng dao. 

VAÊN GIÔÙI VOÏNG NGÖÕ 

Taâm laø goác thieän aùc, mieäng laø cöûa hoïa phuùc. Nghó moät nieäm thì höôûng öùng khoâng sai; noùi moät lôøi thì boùng theo chaúng leäch. Quaân töû troïng lôøi nhö bieän; coå nhaân ngöøa noùi nhö bình. Noùi ra thì ngay thaúng coâng baèng; môû lôøi thì khoâng cong queo taø vaïy. Khoâng noùi ñaây hay kia dôû; chaúng baøn mình phaûi ngöôøi sai. Ñaâu daùm khua moâi muùa löôõi, caàn phaûi giöõ mieäng gìn lôøi. Vaû nghieäp cuûa thaân laø naëng, song hoïa cuûa mieäng laø tröôùc. Chaúng nhöõng keû noùi laø voïng ngoân, coøn khieán ngöôøi nghe laøm baäy.

Ñôøi naøy bò ngöôøi khinh reû, sau khi cheát bò nghieäp keùo loâi. Hoaëc keàm saét keùo löôõi cam chòu chua cay. Hoaëc nöôùc ñoàng soâi roùt vaøo mieäng loøng oâm ñau ñôùn.

            Keä raèng:

            Keà vai cöôøi noùi khua löôõi moâi,

            Cöù maõi laøm ngöôøi voïng ngöõ thoâi.

            Rieâng yù caàu taøi, mong ngöôøi thích,

            Sau cuøng khoù traùnh nghieäp keùo loâi. 

VAÊN GIÔÙI RÖÔÏU 

Ngöôøi öa uoáng röôïu thì ñöùc haïnh suy keùm, lôøi noùi nhieàu loãi laàm. Hôi noùng xoâng naùt daï daøy, vò cay xuyeân thuûng gan ruoät. Roái loaïn tinh thaàn, taâm taùnh hoân meâ. Chaúng nghó ñeán cha meï, toäi nguõ nghòch chuyeân laøm. Hoaëc oàn naùo nôi tieäm quaùn, hoaëc say meøm ngoaøi ñöôøng saù. Khi trôøi maéng ñaát, huûy Phaät cheâ taêng. Mieäng laûm nhaûm haùt ca, thaân traàn truïi nhaûy muùa. Ñaõ khoâng tieáp Phaät cuùng döôøng, maø laïi theo boïn muõ ñen baát chaùnh. Tan thaân maát maïng töø ñoù maø sanh, maát nöôùc haïi nhaø töø ñaây maø coù.        

Boû röôïu thì ngaøn ñieàm laønh ñoàng tôùi, uoáng röôïu thì traêm hoïa keùo veà. Ñaïi Voõ khoâng uoáng röôïu neân muoân hoï ñeàu theo. Thaùi Khang meâ röôïu neân naêm con ñeàu oaùn. Ñaâu chæ haøng phong löu phaûi raên, maø baäc ñaït giaû cuõng caàn phaûi traùnh. Bao nhieâu ngöôøi raïng rôõ treân ñôøi, laïi bò toái taêm trong röôïu.

            Keä raèng:

            Men baõ moät voø uû naáu thaønh,

            Bao nhieâu ngöôøi trí maát thoâng minh.

            Chaúng rieâng taêng só khoâng gìn giôùi,

            Maát nöôùc, tan nhaø töø ñoù sanh.

Giaûng 

NAÊM GIÔÙI 

Trong baøi Naêm giôùi ngaøi Traàn Thaùi Toâng nhaéc nhôû ngöôøi cö só taïi gia, nhöng ñoàng thôøi cuõng aûnh höôûng raát lôùn vôùi ngöôøi xuaát gia. AÛnh höôûng ôû hai maët:

1) Naêm giôùi laø caên baûn cuûa ngöôøi xuaát gia, neáu thoï Sa-di, Naêm giôùi laø ñaàu trong Möôøi giôùi Sa-di, neáu thoï Tyø-kheo, boán giôùi ñaàu trong Naêm giôùi laø Töù Ba-la-di cuûa Tyø-kheo.

2) Ngöôøi xuaát gia laáy Naêm giôùi laøm caên baûn ñeå höôùng daãn Phaät töû tu haønh, neáu chuùng ta khoâng hieåu raønh thì söï höôùng daãn khoâng ñaày ñuû. Theá neân Naêm giôùi laø neàn taûng cuûa Phaät töû taïi gia, cuõng laø trôï duyeân lôùn cho ngöôøi xuaát gia. Vaäy Taêng Ni vaø Phaät töû hoïc Naêm giôùi ñeàu coù lôïi ích.

 VAÊN GIÔÙI SAÙT

 “Phaøm caùc loaøi sanh töø tröùng, thai, aåm, hoùa, taùnh vaãn ñoàng, thaáy nghe hieåu bieát ñaâu khaùc. Chæ do taïo nghieäp, keát oaùn, neân thoï teân khaùc, hieäu khaùc.”

Môû ñaàu ngaøi Traàn Thaùi Toâng chæ roõ tai haïi cuûa söï saùt sanh. Trong boán loaøi noaõn sanh, thai sanh, thaáp sanh vaø hoùa sanh tuy hình töôùng khaùc nhau song taùnh vaãn ñoàng, thaáy nghe hieåu bieát khoâng coù khaùc. Chæ do taïo nghieäp thieän aùc sai bieät neân thoï teân khaùc, hieäu khaùc, tyû duï nhö teân ngöôøi, teân suùc sanh..., nghieäp coù sai bieät chôù theå taùnh khoâng khaùc.

“Ngaøy tröôùc voán loaøi ngöôøi, nay sanh ñaøn gioáng khaùc nhau.” Nhö hieän giôø cuøng laøm ngöôøi, nhöng keû taïo nghieäp thieän, ngöôøi taïo nghieäp aùc. Sau kieáp naøy, khi sanh trôû laïi, chuùng ta hoaëc laøm ngöôøi hoaëc laøm suùc sanh, hay caùc loaøi khaùc... Chuùng ta coù phöôùc laøm ngöôøi ñöôïc ñaày ñuû saùu caên vaø ñuû taát caû nhu caàu, caùc loaøi khaùc thieáu phöôùc hôn phaûi sanh laøm loaøi vaät bò ñoïa ñaøy khoå sôû.

“Hoaëc laø baïn beø, hoaëc laø anh em. Thay ñoåi aùo xieâm ñai muõ, bieán laøm mai vaûy caùnh loâng.” Trong ñôøi naøy hoaëc laø baïn beø anh em, qua ñôøi khaùc thay ñoåi hình thöùc cuõ, coù ngöôøi bieán thaønh loaøi ruøa loaøi traïnh coù mai, hoaëc bieán thaønh loaøi caù loaøi traên coù vaûy, hay loaøi chim coù caùnh coù loâng... Tuy ñôøi naøy cuøng laø ngöôøi, song kieáp tôùi bieán thaønh khaùc loaïi. Luùc aáy coøn nhôù nhau khoâng? Theá neân:

“Vôï queân choàng, choàng queân vôï, con traùi cha, cha traùi con.” Khi xöa laø vôï choàng, ñoåi qua kieáp khaùc mang hình thöùc khaùc, neân queân nhau, cha con cuõng khoâng bieát ñöôïc nhau. Vì theá xaûy ra nhöõng chuyeän:

“Ñaõ thaáy ñoåi ñaàu khaùc maët, loâi veà moå buïng chaët chaân.” Vì thay ñoåi ñaàu maët, ñaâu coøn nhôù nhau nöõa, neân khi xöa laø ngöôøi thaân cuûa mình, baây giôø sanh laøm gaø vòt, mình moå buïng chaët chaân khoâng chuùt xoùt thöông.

“Luoáng lo tham soáng sôï cheát, laïi khoâng moät lôøi keâu ñau khoå.” Nghe caâu naøy thaät laø ñau ñôùn! Con vaät naøo cuõng tham soáng sôï cheát. Nhö khi gaø vòt bò caét coå thì giaãy giuïa, hay boø lôïn bò baét ñem laøm thòt thì keâu la, chuùng ta ñaâu coù maøng tôùi, chuùng tham soáng sôï cheát, laïi khoâng moät lôøi keâu ñau khoå vì khoâng bieát noùi cho ngöôøi thaáu hieåu. Chuùng ta khoâng bieát noãi ñau ñôùn cuûa chuùng neân saün saøng gieát khoâng chuùt xoùt thöông. Mình gieát noù, noù oaùn haän mình. Vì vaäy:

“Ngöôi gieát noù, noù gieát ngöôi, haén aên maøy, maøy aên haén, haèng khoâng ngaøy döùt, maûi taïo oan traùi. Kieáp kieáp traû nhau, ñôøi ñôøi thuø nhau.” Baây giôø chuùng ta gieát con vaät, noù khoâng gieát ñöôïc mình thì kieáp sau noù seõ traû thuø laïi. Ngaøy nay mình aên noù thì ngaøy sau noù aên laïi mình. Cöù aên nuoát laãn nhau maõi khoâng coù ngaøy thoâi döùt neân oan traùi ñôøi kieáp noái tieáp luoân. Nhö ngöôøi ñaäp ñaàu boø, noù oaùn haän, khi ñöôïc trôû laïi laøm ngöôøi, noù chæ muoán gieát laïi ngöôøi ñaõ ñaäp noù. Taïi sao ngöôøi laïi muoán gieát ngöôøi? Vì haän ñôøi tröôùc ñaõ gieo, kieáp naøy gaëp laïi chæ muoán gieát nhau. Vaäy moät khi gaây oaùn haän cho ai thì sau naøy mình phaûi ñeàn traû khoù maø troán traùnh ñöôïc. Nhö mình gieát loaøi vaät ñeå ñöôïc aên ngon thích mieäng, kieáp sau noù cuõng gieát laïi mình ñeå ñöôïc aên ngon thích mieäng.

“Ngöôøi quay ñaàu lieàn ñeán queâ nhaø, keû phoùng taâm haèng chìm ñòa nguïc.” Caâu naøy coù taùnh caùch thieàn. Neáu bieát quay ñaàu trôû laïi lieàn ñeán queâ nhaø, töùc laø khoâng ñeå taâm ñuoåi theo duïc laïc hay saùu traàn theá gian, thì chuùng ta thaáy ñöôïc caùi chaân thaät cuûa mình, ñoù laø queâ nhaø muoân thuôû. Queâ nhaø saün coù cuûa mình chæ caàn moät phen quay ñaàu nhìn laïi thì thaáy, chôù khoâng phaûi laø xa. Coøn keû phoùng taâm haèng chìm ñòa nguïc. Neáu ngöôøi naøo hay phoùng taâm chaïy theo ngoaïi caûnh, ñoù laø nhaân chìm trong ñòa nguïc. Trong caâu heát söùc goïn naøy chuùng ta thaáy roõ raøng hai maët. Moät beân laø ngöôøi tænh bieát quay ñaàu trôû laïi quan saùt chính mình ñeå deïp boû nhöõng voïng töôûng ñieân ñaûo, ñoù laø ngöôøi trôû veà queâ nhaø. Moät beân laø keû meâ buoâng taâm chaïy theo ngoaïi caûnh, saùu traàn, ñoù laø nhaân ñeå chìm trong ñòa nguïc.

Ngaøi Traàn Thaùi Toâng daãn chöùng: “Saùch Nho daïy: Thi aân boá ñöùc. Kinh Ñaïo daïy: AÙi vaät haùo sanh. Phaät chæ caám saùt laø giöõ giôùi, ngöôi phaûi ñeå yù tuaân haønh chôù phaïm.” Ñoaïn naøy noùi ñeán ba phaàn: Nhaø Nho daïy: Laøm ngöôøi phaûi thi aân boá ñöùc, töùc laø ñoái vôùi ngöôøi vaø caùc loaøi vaät chuùng ta phaûi ñem aân ñöùc ban raûi khaép taát caû. Kinh Ñaïo töùc Laõo giaùo daïy: AÙi vaät haùo sanh. Ñoái vôùi loaøi vaät mình phaûi bieát thöông vaø bieát quí sanh maïng cuûa noù (haùo sanh laø thích sanh), ñöøng gieát haïi noù. Nhö vaäy nhaø Nho vôùi Laõo giaùo noùi ñôn giaûn maø hay. Coøn Phaät giaùo daïy theá naøo? Phaät chæ caám saùt laø giöõ giôùi, lôøi daïy tuy khoâng vaên chöông nhöng raát cuï theå. Khoâng noùi thöông quí, khoâng noùi ban aân boá ñöùc, Phaät chæ baûo ñöøng gieát. Lôøi noùi thaúng, ñôn giaûn vaø thöïc teá, coù taùnh caùch baét buoäc. Theá neân khi vaøo ñaïo, giôùi ñaàu tieân laø caám saùt sanh töùc khoâng ñöôïc gieát haïi chuùng sanh, ñoù laø haùo sanh, ñoù laø thi aân boá ñöùc roài. Vì theá:

“Ngöôi phaûi ñeå yù tuaân haønh chôù phaïm.” Phaïm giôùi laø coù toäi, phaïm giôùi töùc laø saùt haïi chuùng sanh.

Lôøi noùi thöïc teá, khoâng phaûi lôøi noùi roãng noùi suoâng. Theá neân trong nhaø Phaät chuùng ta thaáy döôøng nhö coù söï khaét khe baét buoäc giöõ giôùi. Söï thaät vì muoán taâm chuùng ta löông thieän, ñaày ñuû phöôùc ñöùc neân ñöùc Phaät caám saùt sanh, chuùng ta sôï khoâng daùm laøm nhöõng toäi aùc, ñoù laø chuùng ta aùi vaät, haùo sanh roài.

            Ñeå keát thuùc, ngaøi Traàn Thaùi Toâng laøm baøi keä:

            Caùnh loâng mai vaûy troïn haøm linh,

            Sôï cheát tham sanh naøo khaùc tình.

            Töø tröôùc Thaùnh hieàn loøng chaúng nôõ,

            Ñaâu cam thaáy cheát vaãn tham sanh.

Nhöõng loaøi coù caùnh coù loâng, coù mai, coù vaûy, taát caû ñeàu laø haøm linh. Haøm linh laø nhöõng chuùng sanh coù chöùa saün taùnh linh nôi mình, duø cho khaùc loaïi song ñeàu saün moät taùnh linh. Taát caû ñeàu tham soáng sôï cheát nhö nhau, keå caû loaøi ngöôøi cuõng vaäy.

Nhöõng baäc Thaùnh hieàn ngaøy xöa loøng khoâng nôõ laøm cho chuùng sanh cheát khi thaáy chuùng tham soáng nhö mình. Chuùng ta bieát tham soáng khoâng muoán cheát, caùc loaøi vaät cuõng vaäy, neáu eùp chuùng cheát, ñoù laø taøn nhaãn, laø aùc taâm.

Ñaây laø baøi raên veà giôùi saùt. Neáu chuùng ta khoâng coù taâm gieát haïi chuùng sanh, ñoù laø taâm thi aân boá ñöùc, thöông vaät haùo sanh. Nhö theá chuùng ta ñaõ ngöøa traùnh ñöôïc toäi loãi, khoâng gaây oan traùi ñeå phaûi ñeàn traû vaø chòu khoå ôû ñôøi sau. Vì vaäy ñöùc Phaät daïy muoán ñôøi naøy ñôøi sau ñeàu an vui thì chuùng ta ñöøng saùt haïi chuùng sanh.

VAÊN GIÔÙI TROÄM

Giôùi troäm noùi ñuû laø giôùi troäm cöôùp.

“Ngöôøi laøm nhaân nghóa laø quaân töû, keû laøm troäm cöôùp laø tieåu nhaân. Ngöôøi quaân töû oâm loøng cöùu giuùp keû coâ baàn, ñöùa tieåu nhaân thì tham laáy taøi vaät. Vaät cuûa ngöôøi laáy laøm cuûa mình, maëc keä nhieàu ngöôøi traùch cöù, chæ bieát lôïi ích cho mình. Ñaâu bieát giaøu sang taïi trôøi, chæ thaû yù tham caàu. Thuoác choù, ñaøo haàm, ñuïc töôøng, khoeùt vaùch theo goùt Sôn Döông töôùng quaân, taäp laøm Löông Thöôïng quaân töû, nghòch trôøi traùi ñaát, doái phaùp khinh hình. Khi soáng thì phaùp luaät tröøng trò, luùc cheát bò Minh ty khaûo tra.”

Ngöôøi bieát nhaân nghóa, laøm vieäc nhaân nghóa laø ngöôøi quaân töû. Keû troäm cöôùp laøm nhöõng vieäc haïi ngöôøi lôïi mình goïi laø keû tieåu nhaân. Vì theá theo tinh thaàn nhaø Nho, ngöôøi quaân töû oâm loøng cöùu giuùp keû coâ baàn, neáu thaáy ai ngheøo khoå coâ ñôn thì saün saøng giuùp ñôõ. Ñöùa tieåu nhaân thì tham laáy taøi vaät cuûa ngöôøi, thaáy ai coù laém cuûa nhieàu tieàn thì daáy khôûi taâm tham muoán giöït laáy cho ñöôïc. Qua haønh ñoäng chuùng ta bieát roõ taâm ai laø quaân töû, taâm ai laø tieåu nhaân. Nhö vaäy mình cuõng bieát mình laø quaân töû hay tieåu nhaân, khoâng phaûi nhôø ai phaùn ñoaùn.

“Vaät cuûa ngöôøi laáy laøm cuûa mình, maëc keä nhieàu ngöôøi traùch cöù, chæ bieát lôïi ích cho mình.” Keû tieåu nhaân laáy cuûa ngöôøi laøm cuûa mình roài maëc ai traùch cöù cheâ bai maéng nhieác, mieãn laáy ñöôïc cuûa thì thoâi, neân noùi “chæ bieát lôïi ích cho mình”.

“Ñaâu bieát giaøu sang taïi trôøi, chæ thaû yù tham caàu.” Theo nhaø Nho giaøu sang laø taïi trôøi, theo nhaø Phaät giaøu sang laø do nghieäp laønh maø ñöôïc. Keû tieåu nhaân khoâng bieát neân buoâng thaû yù mình, thaáy caùi gì laø mong caàu caùi aáy, khoâng bieát haïn cheá, ngaên ngöøa loøng tham roài laøm nhöõng vieäc taø quaáy nhö:

“Thuoác choù, ñaøo haàm, ñuïc töôøng, khoeùt vaùch theo goùt töôùng quaân Sôn Döông, taäp laøm Löông Thöôïng quaân töû.” Sôn Döông töôùng quaân laø chæ moät soá töôùng cöôùp thôøi xöa ôû Trung Quoác, aån treân ñaát Sôn Döông. Coøn Löông Thöôïng quaân töû töùc laø ngöôøi quaân töû ôû treân xaø nhaø (löông laø caây keøo, laø xaø nhaø). Goïi nhö vaäy laø do caâu chuyeän nhö sau: Ñôøi Haäu Haùn coù oâng Traàn Thöïc laø ngöôøi khaù giaû hoïc thöùc. Moät buoåi toái gia ñình ñang tuï hoïp, oâng nhìn leân xaø nhaø thaáy chuù aên troäm naèm nuùp saün treân ñoù chôø toái ñeå xuoáng. OÂng môùi goïi taát caû con chaùu ñeán roài baûo: Con ngöôøi baûn taùnh thieän, nghóa laø con ngöôøi baát thieän vò taát voán aùc, vì taäp neân thaønh thoùi xaáu, thaønh keû Löông Thöôïng quaân töû. Ngöôøi aên troäm treân xaø nhaø nghe oâng chuû nhaø noùi bieát laø chæ mình neân tuoät xuoáng, roài khuùm nuùm kính sôï. OÂng Traàn Thöïc khuyeân: Anh neân boû ngheà naøy ñeå laøm ngöôøi löông thieän. Ngöôøi aên troäm xaáu hoå, töø ñoù veà sau boû ngheà troäm. Vaø nhöõng ngöôøi aên troäm trong laøng nghe caâu chuyeän Löông Thöôïng quaân töû cuõng xaáu hoå boû ngheà luoân. Nhôø lôøi khuyeân daïy cuûa oâng Traàn Thöïc maø trong laøng khoâng coøn ai laøm ngheà troäm ñaïo. Coøn chuùng ta neáu thaáy aên troäm thì noùi laøm sao? Chaéc seõ baûo ñoù laø keû tieåu nhaân nuùp treân xaø nhaø, chôù ñaâu bao giôø noùi laø ngöôøi quaân töû! Nhöng nhôø goïi ngöôøi aên troäm laø quaân töû neân oâng aáy xaáu hoå ñoåi thaùi ñoä vaø quan nieäm ñeå trôû thaønh ngöôøi toát.

“Nghòch trôøi traùi ñaát, doái phaùp khinh hình. Khi soáng thì phaùp luaät tröøng trò, luùc cheát bò Minh ty khaûo tra.” Keû troäm cöôùp laø ngöôøi nghòch vôùi loøng trôøi, traùi vôùi yù ñaát, doái phaùp luaät, khinh nhöõng hình phaït. Khi soáng thì bò phaùp luaät tröøng trò, luùc cheát bò Minh ty tra khaûo. Chöõ Minh, theo chöõ Haùn nghóa laø toái, Minh ty töùc laø aâm phuû.

“Khoâng nhöõng ñoáng vaøng khoái ngoïc, daàu raèng coïng coû maûy loâng.” Khoâng phaûi laáy troäm moät ñoáng vaøng, moät khoái ngoïc môùi mang toäi aên troäm, maø duø moät coïng coû, moät maûy loâng, ngöôøi khoâng cho cuõng khoâng ñöôïc laáy. Chuùng ta thöôøng coù beänh noùi troäm cöôùp laø phaûi caùi gì to lôùn nhö ñoáng vaøng khoái ngoïc chaúng haïn, coøn traùi caø traùi ôùt nhoû xíu, ñi ngang thaáy laûy boû vaøo tuùi khoâng caàn hoûi ai, töôûng laø khoâng coù toäi; nhöng duø vaät nhoû bao nhieâu cuõng do coâng khoù nhoïc cuûa ngöôøi troàng, mình khoâng xin ngöôøi chöa cho thì khoâng ñöôïc quyeàn laáy. Ñaây môùi daãn tích xöa:

“Ngöûi muøi höông sen trong ao maø Ñòa thaàn coøn quôû.” Ñaây laø daãn caâu chuyeän moät oâng Sa-di ñi qua hoà sen, thaáy hoa nôû coù muøi thôm ñöùng laïi nhìn vaø ngöûi muøi sen thôm. Chôït coù Ñòa thaàn xuaát hieän vaø quôû: Taïi sao oâng ngöûi troäm höông hoa sen cuûa toâi? OÂng Sa-di noùi: Toâi chæ ngöûi muøi höông, ñaâu coù haïi gì ñeán hoa cuûa oâng. Ñòa thaàn baûo: Ngöûi nhö vaäy laø ñaõ phaïm toäi troäm roài. Ngay luùc ñoù coù ñoâi ba ngöôøi aøo xuoáng hoà sen keû haùi göông ngöôøi nhoå ngoù. OÂng Sa-di hoûi laïi oâng thaàn: Toâi chæ ngöûi moät chuùt höông sen maø oâng ñaõ quôû, coøn nhöõng ngöôøi kia beû göông moùc ngoù, sao oâng khoâng raày? Ñòa thaàn noùi: Ví nhö coù ngöôøi maëc chieác aùo traéng chæ caàn dính moät ñieåm möïc nhoû ñaõ thaáy dô roài. Coøn ngöôøi maëc aùo ñen neáu dính moät beät möïc to cuõng khoâng thaáy laø dô. OÂng thaàn noùi tieáp: Cuõng nhö vaäy, vì oâng laø ngöôøi tu thanh tònh, neân ngöûi leùn moät chuùt höông sen, oâng ñaõ nhô roài, coøn caùc ngöôøi kia laø keû phaøm tuïc duø hoï coù laøm nhöõng ñieàu toäi loãi cuõng nhö beät möïc pheát leân chieác aùo ñen khoâng ai thaáy, neân toâi khoâng raày. Qua caâu chuyeän naøy chuùng ta thaáy ngöôøi tu laø phaûi deø daët toái ña, ñöøng nghó raèng ngöôøi ta aên troäm coøn khoâng sao, mình haùi coù traùi caø traùi ôùt ñaâu coù gì quan troïng. Song thaùi ñoä ngöôøi tu phaûi khaùc hôn, duø moät chuyeän nhoû cuõng phaûi traùnh, vì mình laø ngöôøi trong saïch, moät veát nhô tuy nhoû cuõng laøm nhô mình roài. Coøn ngöôøi ñaõ nhô saün thì moät veát nöõa cuõng khoâng thaám vaøo ñaâu.  

“Cho vay laáy lôøi Dieâm Vöông coøn phaït.” Ñeán vieäc cho vay laáy lôøi cuõng vaäy, vua Dieâm Vöông cuõng raày phaït, chôù khoâng phaûi deã. Nhö ngöôøi tu ôû chuøa thænh thoaûng ngaân quó ñöôïc roäng, cuõng muoán cho vay laáy laõi, maø khoâng ngôø vieäc laøm ñoù cuõng bò quôû raày!

“Löôùi trôøi loàng loäng, laøm thieän thì thoaùt, laøm aùc thì mang. Pheùp nöôùc theânh thang, laøm vieäc coâng thì khoûi, laøm vieäc tö thì phaïm.” Löôùi trôøi tuy nhìn khoâng thaáy, nhöng loàng loäng meânh moâng, neáu laøm laønh thì khoâng dính maéc löôùi trôøi, coøn laøm aùc nhaát ñònh maéc hoïa bò ñoïa ñaøy, khoâng sao traùnh khoûi. Pheùp nöôùc meânh moâng roäng lôùn, neáu laøm vieäc coâng ích lôïi cho moïi ngöôøi thì khoâng phaïm toäi. Neáu vì tö taøi tö lôïi ñöôïc mình haïi ngöôøi thì phaïm toäi, chôù khoâng traùnh ñöôïc.

            Keä raèng:

            Ñuïc vaùch ñaøo töôøng yù chaúng thoâi,

            Traêm möu ngaøn keá khoå mong caàu.

            Ñôøi naøy ví ñöôïc cuûa ngöôøi ñaáy,

            Naøo bieát muoân phen kieáp ngöïa traâu.

Ñuïc vaùch, ñaøo töôøng laø laøm ngheà troäm cöôùp, laøm maõi khoâng muoán thoâi. Baøy ra traêm möu ngaøn keá ñeå mong caàu ñöôïc taøi lôïi cuûa ngöôøi. Ví nhö ñôøi naøy ñöôïc höôûng, ñaâu coù bieát muoân kieáp phaûi laøm traâu ngöïa ñeå ñeàn traû. Ñöøng nghó laáy cuûa ngöôøi höôûng heát laø xong, hieän giôø töôûng nhö sung söôùng, nhöng ñôøi sau phaûi chòu khoå ñau khoâng bieát bao nhieâu laàn. Vì vaäy phaûi ngöøa traùnh chôù laáy cuûa ngöôøi, ñoù laø giöõ giôùi troäm cöôùp.    

       VAÊN GIÔÙI SAÉC

Giôùi saéc töùc laø giôùi taø daâm ñoái vôùi ngöôøi taïi gia, coøn vôùi ngöôøi xuaát gia goïi laø giôùi daâm duïc.

“Löng ong toùc möôït hay khieán taâm taùnh say meâ; saéc eùn maøy ngaøi laøm cho hoàn phieâu phaùch laïc. Ñöa maét lieác chaúng phaûi dao maøi maø ai khoâng ñöùt ruoät. Löôõi uoán töïa saùo dieàu, moïi ngöôøi ñeàu phaûi laéng nghe. Ngöôøi meâ thì nghóa thaân sô ñeàu döùt; keû tham thì ñaïo ñöùc tieâu tan. Treân thì phong giaùo ñaém chìm, döôùi thì khueâ moân taùn loaïn. Baát luaän phaøm phu, hoïc giaû ñeàu say aùo ñeïp thích ñieåm trang. Kyû cöông quoác gia bò rôi choán Toâ Ñaøi; giôùi theå bò choân vuøi nôi daâm thaát.”

Ñoaïn naøy noùi tai hoïa cuûa saéc ñeïp. “Löng ong toùc möôït hay khieán taâm taùnh say meâ. Saéc eùn maøy ngaøi laøm cho hoàn phieâu phaùch laïc.” Ñaây dieãn taû hình daùng cuûa ngöôøi ñeïp. Ñoâi maøy ngaøi, göông maët ñeïp khieán cho ngöôøi nhìn phaûi hoàn xieâu phaùch taùn.

“Ñöa maét lieác chaúng phaûi dao maøi maø ai khoâng ñöùt ruoät. Löôõi uoán töïa saùo dieàu, moïi ngöôøi ñeàu phaûi laéng nghe.” Lieác maét khoâng phaûi dao maø ngöôøi bò ñöùt ruoät. Kheùo noùi kheùo löïa lôøi eâm dòu neân ai nghe cuõng phaûi laéng tai.

“Ngöôøi meâ thì nghóa thaân sô ñeàu döùt, keû tham thì ñaïo ñöùc tieâu tan. Treân thì phong giaùo ñaém chìm, döôùi thì khueâ moân taùn loaïn.” Ngöôøi meâ saéc thì nghóa thaân nhö cha meï, sô nhö baø con laùng gieàng ñeàu tan maát. Keû tham meâ saéc duïc thì ñaïo ñöùc tieâu tan. Treân thì gia phong vaø giaùo duïc bò maát, trong gia ñình rieâng thì khueâ moân taùn loaïn, choàng vôï baát hoøa.

“Baát luaän phaøm phu, hoïc giaû ñeàu say aùo ñeïp, thích ñieåm trang. Kyû cöông quoác gia bò rôi choán Toâ Ñaøi, giôùi theå bò choân vuøi nôi daâm thaát.” Duø keû phaøm phu taàm thöôøng hay ngöôøi hoïc giaû cao sieâu ñeàu say meâ nhöõng chieác aùo ñeïp, thích daùng ñieåm trang cuûa ngöôøi khaùc phaùi. Do ñoù kyû cöông quoác gia bò rôi nôi choán Toâ Ñaøi. Toâ Ñaøi laø caùi ñaøi xaây caát treân nuùi Coâ Toâ beân Trung Hoa. Ngaøy xöa, vua Ngoâ Phuø Sai vì say meâ saéc ñeïp Taây Thi, ngaøy ñeâm vui chôi treân Toâ Ñaøi, queân heát vieäc nöôùc, neân veà sau bò Vieät vöông Caâu Tieãn keùo quaân sang ñaùnh, nöôùc Ngoâ tan naùt, vua Ngoâ phaûi cheát. Coøn ngöôøi tu maø ñaém meâ nhan saéc thì giôùi theå bò choân vuøi nôi daâm thaát.

“Thaûy do phoùng maét ñuoåi theo beân ngoaøi, neân khoâng xoay ñaàu nhìn laïi beân trong”, moãi giôùi ñeàu coù nhaéc laïi caâu naøy. Ñoaïn tröôùc noùi: Neáu xoay ñaàu lieàn ñeán queâ höông, ôû ñaây noùi: Do phoùng maét ñuoåi theo beân ngoaøi... con ngöôøi say meâ saéc ñeïp vì phoùng taàm maét ñuoåi theo nhöõng hình daùng beân ngoaøi, neân khoâng xoay ñaàu nhìn laïi beân trong, töùc laø khoâng bieát xoay trôû laïi queâ höông mình.           

“Côûi heát luïa laø che thaân chæ baøy laøn da boïc thòt. Ñoäc giaùc gaàn nöõ am maø hoaøn tuïc; Chaân quaân xa Thaùn phuï neân thaêng thieân. Ngöôøi chaúng theo saéc ñöôïc naêm thaàn thoâng; keû meâ saéc thì maát caùc giôùi haïnh.” Con ngöôøi chæ coù daùng beân ngoaøi, luïa laø che thaân, roài trang ñieåm cho ñeïp ñeõ. Neáu côûi taát caû nhöõng che ñaäy beân ngoaøi, thì ai cuõng laø da thòt boïc xöông, coù gì ñaâu meâ say! Theá maø ngaøy xöa coù moät vò tieân Ñoäc giaùc vì gaàn nöõ am, töùc laø nhaø cuûa ngöôøi nöõ, maø bò hoaøn tuïc. Trong kinh Phaät coù caâu chuyeän: Ngaøy xöa coù moät vò Ñoäc giaùc ñi khaát thöïc, moät ngöôøi nöõ daâng côm, Ngaøi nhaän. Nhaän quen roài laàn laàn coù söï xuùc chaïm. Khi tröôùc moãi laàn nhaän côm xong Ngaøi duøng thaàn thoâng ñi. Sau vì söï xuùc chaïm Ngaøi maát thaàn thoâng trôû thaønh ngöôøi theá tuïc. Ñaây laø caâu chuyeän trong Luaät, chuùng ta thöôøng nghe nhaéc ñeán vò Ñoäc giaùc ñöôïc vua cuùng döôøng.

“Chaân quaân xa Thaùn phuï neân thaêng thieân.” Chaân quaân chæ caùc ñaïo só tu tieân, Thaùn phuï laø ngöôøi ñaøn baø baèng than. Ngaøy xöa coù moät ñaïo só tu tieân teân Tröông Ñaïo Laêng luyeän ñöôïc nhieàu phaùp thuaät, thuoác linh ñôn vaø phuø chuù, danh tieáng ñoàn khaép, soá ngöôøi theo hoïc raát ñoâng. OÂng muoán thöû hoïc troø xem ai quyeát chí tu, neân laáy than goït laøm moät ngöôøi nöõ vaø hoùa thaønh moät coâ gaùi raát ñeïp, roài cho coâ tôùi treâu gheïo caùc ñeä töû. Neáu ngöôøi naøo naém tay coâ gaùi thì tay bò nhuoäm ñen. Khi trình tay leân thaày xem, vò ñeä töû naøo tay bò dính ñen thaày noùi khoâng xong roài cho veà nhaø, ngöôøi naøo tay traéng saïch thaày cho hoïc.

ÔÛ ñaây noùi Chaân quaân laø moät ngöôøi hoïc ñaïo tieân vôùi Ngoâ Maõnh, nhaân khoâng dính maéc phaùi nöõ neân sau naøy ñöôïc sanh coõi trôøi. Nhö vaäy ngöôøi chaúng theo saéc ñöôïc naêm thaàn thoâng, coøn keû meâ saéc thì maát caùc giôùi haïnh.

            Keä raèng:

            Maù thoaûng höông mai, maët nhuïy ñaøo,

            Thaáy roài maét daùn, yù nao nao.

            Thaûy ñeàu moät ñaõy da hoâi thuùi,

            Thaàm caét ruoät ngöôøi chaúng duïng dao.

“Maù thoaûng höông mai, maët nhuïy ñaøo”, ñaây taû daùng ngöôøi nöõ ñeïp.

“Thaáy roài maét daùn, yù nao nao”, thaáy ngöôøi ñeïp thì maét nhìn maõi khoâng rôøi, trong loøng xao xuyeán nao nao.

“Thaûy ñeàu moät ñaõy da hoâi thuùi”, nhöng xeùt kyõ chæ coù daùng beân ngoaøi, thaät söï nam hay nöõ, ai cuõng chæ laø moät ñaõy da hoâi thuùi.

“Thaàm caét ruoät ngöôøi chaúng duïng dao.” Theá maø coù ngöôøi bò cheát khoâng caàn duøng phöông tieän, bò caét ñöùt ruoät khoâng caàn duøng dao. Ñaây laø lôøi nhaéc nhôû nhöõng ai coù beänh ñaém meâ saéc ñeïp thì seõ gaëp hieåm nguy nhö vaäy. 

VAÊN GIÔÙI VOÏNG NGÖÕ

“Taâm laø goác thieän aùc, mieäng laø cöûa hoïa phuùc. Nghó moät nieäm thì höôûng öùng khoâng sai; noùi moät lôøi thì boùng theo chaúng leäch. Quaân töû troïng lôøi nhö bieän; coå nhaân ngöøa noùi nhö bình. Noùi ra thì ngay thaúng coâng baèng; môû lôøi thì khoâng cong queo taø vaïy. Khoâng noùi ñaây hay kia dôû; chaúng baøn mình phaûi ngöôøi sai. Ñaâu daùm khua moâi muùa löôõi, caàn phaûi giöõ mieäng gìn lôøi. Vaû nghieäp cuûa thaân laø naëng, song hoïa cuûa mieäng laø tröôùc. Chaúng nhöõng keû noùi laø voïng ngoân, coøn khieán ngöôøi nghe laøm baäy.”

Ñoaïn naøy giaûi thích veà loãi cuûa voïng ngöõ.

“Taâm laø goác thieän aùc”, taâm laø nhöõng yù nieäm, nguoàn cuûa thieän vaø aùc.

“Mieäng laø cöûa hoïa phuùc”, hoïa töø mieäng maø ra, neân phaûi deø daët lôøi noùi.

“Nghó moät nieäm thì höôûng öùng khoâng sai”, chæ khôûi nghó moät nieäm laø coù söï höôûng öùng ñuùng nhö ñieàu mình nghó, nghó xaáu coù höôûng öùng xaáu, nghó toát coù höôûng öùng toát roõ raøng.

“Noùi moät lôøi thì boùng theo chaúng leäch”, moät lôøi noùi ra quaû baùo seõ theo khoâng sai chaïy. Lôøi noùi laønh coù quaû laønh, lôøi noùi aùc coù quaû aùc theo ngay. Theá neân:

“Quaân töû troïng lôøi nhö bieän”, töùc laø ngöôøi quaân töû troïng lôøi noùi nhö ñinh ñoùng vaäy. Bieän laø caùi thaønh cuûa chieác giöôøng, goàm nhöõng mieáng goã nhôø ñoùng ñinh neân cöùng laïi, yù noùi ngöôøi quaân töû troïng lôøi noùi nhö ñoùng ñinh vaøo goã vaäy.

“Coå nhaân ngöøa noùi nhö bình”, ngöôøi xöa ngöøa mieäng mình nhö bình. Caùi bình neáu ñeå ñöùng thì khoâng ñoå nöôùc, ñeå nghieâng thì ñoå. Vì theá chuùng ta luoân luoân ngöøa lôøi noùi, khoâng phaùt ra nhöõng lôøi voâ nghóa hay nhöõng lôøi haïi ngöôøi.

“Noùi ra thì ngay thaúng coâng baèng, môû lôøi thì khoâng cong queo taø vaâïy.” Ngöôøi quaân töû ñaïo ñöùc noùi lôøi ngay thaúng ñuùng ñaén, khoâng taø vaïy. Coøn ngöôøi theá gian thaáy moät ñaøng noùi moät ngaû, hoaëc noùi moùp meùo söï thaät, ñoù goïi laø noùi cong queo taø vaïy. Lôøi noùi thaúng laø khoâng noùi quanh co, coù theá naøo noùi theá aáy.

“Khoâng noùi ñaây hay kia dôû, chaúng baøn mình phaûi ngöôøi sai.” Chaúng nhöõng ngöôøi cö só taïi gia maø caû ngöôøi xuaát gia cuõng phaûi hoïc thuoäc caâu naøy. Khi naêm ba huynh ñeä hoïp laïi thöôøng baøn chuyeän ngöôøi naøy hay ngöôøi kia dôû goïi laø baøn chuyeän thò phi. Chuùng ta khoâng neân noùi chuyeän hay dôû cuûa ngöôøi, cuõng chaúng baøn mình phaûi ngöôøi sai, ngöôøi noùi lôøi thoâ loã voâ pheùp, coøn mình ñoái xöû raát ñeïp raát hay. Ít khi naøo chuùng ta nhaän dôû veà mình vaø khen ngöôøi hay kheùo, luùc naøo cuõng caùi ta treân heát. Caùi ta hieän roõ raøng trong lôøi, cho neân ít noùi laø hôn heát.

“Ñaâu daùm khua moâi muùa löôõi, caàn phaûi giöõ mieäng gìn lôøi.” Ñöøng muùa löôõi phoâ tröông mình gioûi mình khoân, caàn phaûi giöõ mieäng khoâng noùi lôøi sai quaáy roãng suoâng.

“Vaû nghieäp cuûa thaân laø naëng, song hoïa cuûa mieäng laø tröôùc.” Tuy nghieäp thaân laø naëng, song mieäng caõi raày tröôùc roài thaân ñaùnh ñaäp sau laøm khoå cho nhau. ÔÛ theá gian neáu moãi ngöôøi bieát giöõ gìn mieäng, thì trong nhaø ít coù caõi raày ñi ñeán ñaùnh nhau. Vaäy ai kheùo giöõ mieäng thì seõ traùnh ñöôïc tai hoïa naøy.

“Chaúng nhöõng keû noùi voïng ngoân, coøn khieán ngöôøi nghe laøm baäy.” Neáu mình noùi doái noùi sai, khieán ngöôøi nghe töôûng thaät, hoï laøm baäy theo, ñoù laø loãi taïi mình.

“Ñôøi naøy bò ngöôøi khinh reû, sau khi cheát bò nghieäp keùo loâi. Hoaëc keàm saét keùo löôõi cam chòu chua cay. Hoaëc nöôùc ñoàng soâi roùt vaøo mieäng loøng oâm ñau ñôùn.”

Ai thöôøng noùi doái, hieän ñôøi bò ngöôøi khinh reû, sau khi cheát nghieäp baùo loâi vaøo ñòa nguïc. Nôi ñoù keàm saét keùo löôõi caét ñi, thaät laø chua cay ñau ñôùn. Laïi bò ñoå nöôùc ñoàng soâi vaøo mieäng, chaùy caû ruoät gan. Nhö theá quaû baùo noùi doái hieän ñôøi ñaõ xaáu, ñôøi sau laïi caøng khoå ñau, neân phaûi raùng ngöøa traùnh.

            Keä raèng:

            Keà vai cöôøi noùi khua löôõi moâi,

            Cöù maûi laøm ngöôøi voïng ngöõ thoâi.

            Rieâng yù caàu taøi, mong ngöôøi thích,

            Sau cuøng khoù traùnh nghieäp keùo loâi.

“Keà vai cöôøi noùi khua löôõi moâi.” Muoán duï doã ngöôøi nghe lôøi doái traù cuûa mình thì phaûi keà vai noùi cöôøi thaân thieát.

“Cöù maûi laøm ngöôøi voïng ngöõ thoâi”, cöù nhö vaäy maø laøm ngöôøi noùi doái maõi.

“Rieâng yù caàu taøi mong ngöôøi thích”, mong ñöôïc taøi lôïi veà mình thì phaûi noùi doái laøm ngöôøi ta öa thích môùi gaït ñöôïc ngöôøi.

“Sau cuøng khoù traùnh nghieäp keùo loâi.” Ñeán luùc cheát, bò nghieäp loâi keùo vaøo ñòa nguïc chòu nhöõng hình phaït khoå sôû ñau ñôùn voâ cuøng. Quaû baùo trong ñòa nguïc laø do voïng ngöõ vaäy.

 VAÊN GIÔÙI RÖÔÏU

“Ngöôøi öa uoáng röôïu thì ñöùc haïnh suy keùm, lôøi noùi nhieàu loãi laàm. Hôi noùng xoâng naùt daï daøy, vò cay xuyeân thuûng gan ruoät. Roái loaïn tinh thaàn, taâm taùnh hoân meâ. Chaúng nghó ñeán cha meï, toäi nguõ nghòch chuyeân laøm. Hoaëc oàn naùo nôi tieäm quaùn, hoaëc say meøm ngoaøi ñöôøng saù. Khi trôøi maéng ñaát, huûy Phaät cheâ Taêng. Mieäng laûm nhaûm ca haùt, thaân traàn truïi nhaûy muùa. Ñaõ khoâng tieáp Phaät cuùng döôøng, maø laïi theo boïn muõ ñen baát chaùnh. Tan thaân maát maïng töø ñoù maø sanh, maát nöôùc haïi nhaø töø ñaây maø coù.”

Ngöôøi öa uoáng röôïu thì ñöùc haïnh suy keùm, lôøi noùi nhieàu loãi laàm. Ñaây laø ñieàu cuï theå voâ cuøng... Uoáng röôïu nhieàu thì queân heát nhöõng ñieàu hay leõ phaûi, neân ñöùc haïnh suy keùm, lôøi noùi khoâng xeùt nghó neân deã sanh loãi laàm.

“Hôi noùng xoâng naùt daï daøy, vò cay xuyeân thuûng gan ruoät.” Uoáng röôïu vaøo noùng quaù laøm cho daï daøy bò loeùt hö, vò cay cuûa röôïu laøm gan ruoät bò beänh.

“Roái loaïn tinh thaàn, taâm taùnh hoân meâ.” Ñaây laø tai hoïa cuûa röôïu: Ñöùc haïnh suy keùm, thaân theå beänh hoaïn, tinh thaàn toái taêm, taát caû ñeàu do uoáng röôïu.

“Chaúng nghó ñeán cha meï, toäi nguõ nghòch chuyeân laøm.” Khi say söa roài thì khoâng nghó ñeán cha meï, vì vaäy deã sanh toäi nguõ nghòch gieát haïi meï cha...

“Hoaëc oàn naùo nôi tieäm quaùn, hoaëc say meøm ngoaøi ñöôøng saù.” Uoáng röôïu quaù nhieàu, nôi quaùn tieäm thì noùi naêng oàn naùo caõi vaõ qua laïi. Hoaëc say meøm ñi khoâng noåi naèm vaät ngaõ beân leà ñöôøng. Luùc say söa thì:

“Khi trôøi, maéng ñaát, huûy Phaät, cheâ Taêng”, khoâng coi ai ra gì, cuõng chaúng keå trôøi ñaát. “Mieäng laûm nhaûm haùt ca” gioáng ngöôøi maát trí.

“Thaân traàn truïi nhaûy muùa” ngoaøi ñöôøng, luõ con nít vaây quanh reo cöôøi cheá nhaïo. Chæ vì röôïu maø töø con ngöôøi tænh bieán thaønh ngöôøi ñieân. Theá maø ngöôøi ta laïi thích laøm keû ñieân, khoâng chòu laøm ngöôøi tænh!

Veà phaàn ñaïo ñöùc: “Ñaõ khoâng tieáp Phaät cuùng döôøng maø laïi theo boïn muõ ñen baát chaùnh.” Chaúng bieát ñeán Phaät cuùng döôøng, laïi theo boïn baát chaùnh laøm ngheà troäm cöôùp.

“Tan thaân maát maïng töø ñoù maø sanh, maát nöôùc haïi nhaø töø ñaây maø coù.” Tan thaân maát maïng hoaëc hö nhaø maát nöôùc cuõng vì röôïu.

“Boû röôïu thì ngaøn ñieàm laønh ñoàng tôùi, uoáng röôïu thì traêm hoïa keùo veà. Ñaïi Voõ khoâng uoáng röôïu neân muoân hoï ñeàu theo. Thaùi Khang meâ röôïu neân naêm con ñeàu oaùn. Ñaâu chæ haøng phong löu phaûi raên, maø baäc ñaït giaû cuõng caàn phaûi traùnh. Bao nhieâu ngöôøi raïng rôõ treân ñôøi, laïi bò toái taêm trong röôïu.”

Neáu khoâng uoáng röôïu thì ngaøn ñieàu laønh ñoàng tôùi, coøn uoáng röôïu thì traêm tai hoïa keùo veà.

“Ñaïi Voõ khoâng uoáng röôïu neân muoân hoï ñeàu theo. Thaùi Khang meâ röôïu neân naêm con ñeàu oaùn.” Theo söû Trung Hoa, vua Ñaïi Voõ do khoâng uoáng röôïu neân muoân hoï ñeàu theo, coøn oâng Thaùi Khang vì meâ röôïu, neân naêm ngöôøi con ñeàu oaùn traùch boû oâng.

“Ñaâu chæ haøng phong löu phaûi raên, maø baäc ñaït giaû cuõng caàn phaûi traùnh.” Khoâng nhöõng haøng nho nhaõ ngoaøi ñôøi phaûi ngöøa röôïu, maø caû baäc ñaït giaû töùc ngöôøi tu haønh coù ñaïo ñöùc cao cuõng phaûi traùnh uoáng röôïu.

“Bao nhieâu ngöôøi raïng rôõ treân ñôøi, laïi bò toái taêm trong röôïu.” Ngöôøi coù danh tieáng giaøu sang, roát cuoäc bò röôïu laøm cho taêm toái. Röôïu laø moät tai hoïa raát lôùn lao vaäy.

            Keä raèng:

            Men baõ moät voø uû naáu thaønh,

            Bao nhieâu ngöôøi trí maát thoâng minh.

            Chaúng rieâng taêng só khoâng gìn giôùi,

            Maát nöôùc tan nhaø töø ñoù sanh.

Röôïu laø gì? Chaúng qua laø men troän vôùi baõ neáp hoaëc gaïo, ñoå vaøo voø uû, roài naáu thaønh röôïu. Theá maø bao nhieâu ngöôøi trí maát thoâng minh vì noù. Khoâng phaûi rieâng ngöôøi tu só uoáng röôïu laø phaïm giôùi, (khoâng uoáng röôïu laø giöõ giôùi), maø taát caû ngöôøi theá gian töø vua chuùa ñeán quan daân neáu meâ say röôïu, vua chuùa thì maát nöôùc, quan daân thì tan nhaø, taát caû ñeàu do beänh röôïu. Trong naêm giôùi, giôùi uoáng röôïu döôøng nhö nheï, maø thaät laø hoïa khoâng theå löôøng. Vaäy moãi ngöôøi phaûi coá gaéng traùnh röôïu, traùnh ñöôïc laø mình ñaõ tieán moät böôùc raát lôùn, khoâng gaây loãi laàm tai hoïa cho mình vaø ngöôøi.

 ]