NOÙI ROÄNG SAÉC THAÂN

Dòch 

Heát thaûy caùc ngöôøi! Thaân laø goác khoå, theå chaát laø nhaân nôi nghieäp, neáu töï cho noù laø thaät, cuõng laø nhaän giaëc laøm con.

Caùc oâng neân chín chaén xem, chæ saéc thaân naøy khi chöa vaøo baøo thai thì nôi naøo ñöôïc coù. Bôûi do nieäm khôûi duyeân hoäi, naêm uaån hôïp thaønh, theå maïo voïng sanh, hình dung giaû coù. Queân thaät queân goác, hieän giaû hieän doái, hoaëc nöõ hoaëc nam, hoaëc ñeïp hoaëc xaáu. Troïn laø buoâng taâm chaïy ñi, toaøn khoâng moät böôùc trôû veà, chaïy rong treân ñöôøng sanh töû, maát tuoát “baûn lai dieän muïc”. Do ñoù, giöông maét nhìn beân ngoaøi, ai bieát xoay ñaàu ngoù laïi beân trong. Khi laïi, sanh laø hoùa sanh; nôi ñeán, trong moäng noùi moäng. Laêng xaêng loän xoän, voäi voäi vaøng vaøng, laáy giaû laøm chaân, traùi khoâng ñeán saéc. Ñaàu soï khoâ caøi hoa giaét ngoïc, tuùi da hoâi öôùp xaï xoâng höông, caét luïa laø che ñaäy maùu tanh, gioài son phaán aùt thuøng phaân thuùi. Trang söùc nhö theá troïn laø goác nhôùp. Khoâng theå nôi ñaây töï theïn, laïi höôùng trong aáy meán yeâu.

Heát thaûy caùc ngöôøi! Gioáng heät con roái, ñeàu nhôø sôïi tô keùo ruùt, ñuøa ñeán ñuøa ñi cuøng sanh moät thöù, sau khi buoâng ñi, thaät laø daùng cheát. Töï khôûi muoân vieäc tính toaùn, ñeàu do luïc taëc coâng phaù. Chaúng lo giaø beänh cheát ñeán, chæ thích saéc taøi röôïu thòt. Luoáng ñöa ñaàu laèng söøng oác, cam chòu lôïi raøng danh buoäc. Troïn ngaøy doàn söùc mong caàu, toái laïi trôû thaønh moäng töôûng. Chaát chöùa nghieäp dô nhö gieáng, chaúng bieát toùc baïc nhö söông. Moät hoâm beänh naëng traàm kha, traêm naêm troïn veà moäng lôùn. Tim gan ñau ñôùn döôøng theå oaùn thuø, thaân theå oám gaày gioáng nhö quæ ñoùi. Coøn muoán caàu ñaûo soáng dai, naøo bieát saùt sanh haïi maïng. Chæ mong bieát ñôøi soáng nhö tuøng baù, ñaâu ngôø thaân theå ví töïa nhaø xieâu. Hoàn phaùch tuy veà coõi quæ, thi haøi vaãn coøn ôû nhaân gian, toùc loâng raêng moùng chöa kòp tieâu, ñaøm daõi maùu me ñeàu chaûy tröôùc. Röõa naùt thì maùu muû chaûy traøo, hoâi haùm aét xoâng trôøi xoâng ñaát, ñen naùm chaúng daùm nhìn, xanh baàm thaät ñaùng tôûm. Chaúng luaän giaøu ngheøo ñoàng vaøo coõi cheát, hoaëc ñeå trong nhaø thì gioøi ñuïc töûa sinh, hoaëc neùm ra ñöôøng quaï aên choù xeù. Ngöôøi ñôøi ñeàu bòt muõi ñi qua, con hieáu thì laáy chieáu meàn quaán giaáu. Nhaët thu haøi coát, choân caát thòt xöông. Quan quaùch phoù cho ñoùm löûa ma trôi nôi hoang daõ, maû moà giao cho muoân daëm nuùi soâng. Khi xöa toùc ñen maù öûng, ngaøy nay xöông traéng tro ñen. Khi möa leä rôi thì maây saàu theâ thaûm, luùc gioù buoàn thoåi thì traêng saùng haét hiu. Ñeâm vaéng thì quæ khoùc thaàn saàu, naêm daøi thì ngöïa giaøy traâu ñaïp. Löûa ñom ñoùm laäp loøe trong ñaùm coû xanh, tieáng deá ngaâm næ non caïnh haøng döông lieãu. Bia ghi nöûa chìm, reâu xanh phuû, tieàu phu giaäm maõi thaønh loái moøn. Daàu cho vaên chöông caùi theá, giaû söû taøi saéc nghieâng thaønh, chung cuoäc ñaâu coù ñöôøng khaùc, cuoái cuøng cuõng chæ moät loái ñi. Maét bò saéc daãn treøo leân caây kieám; tai theo tieáng loâi tieán leân nuùi ñao; loã muõi ngöûi toaøn muøi hoâi haùm; trong löôõi aên saét noùng nuoát hoaøi; thaân khieáp sôï nöôùc ñoàng soâi noùng doäi; yù chua cay vaïc daàu soâi nung naáu. Nhaân gian troïn moät traêm naêm, trong ñòa nguïc môùi laø saùng toái.

Neáu ngöôøi taùc gia ñuû maét, caàn phaûi sôùm gaáp hoài quan chuyeån thaân nhaûy khoûi voøng sanh töû, khoaûng khaûy tay caét ñöùt löôùi aùi aân. Duø laø nam hay nöõ thaûy ñeàu tu ñöôïc; daãu raèng trí hay ngu troïn ñeàu coù phaàn. Neáu chöa ñaït ñöôïc Phaät taâm, Toå yù haõy tröôùc nöông trì giôùi tuïng kinh. Ñeán luùc Phaät cuõng chaúng phaûi, Toå cuõng chaúng phaûi, thì giôùi gì trì, kinh naøo tuïng. Nôi saéc huyeãn cuõng laø chaân saéc, ôû thaân phaøm cuõng laø thaân Phaät. Phaù saùu thöùc laøm saùu thaàn thoâng, daïo taùm khoå thaønh taùm töï taïi.

Tuy noùi theá aáy, maø moãi ngöôøi vaøo trong saéc thaân roài, boû ñoù thaät khoù thay!

Heát thaûy caùc ngöôøi! Chæ saéc thaân naøy laïi laøm sao giaûi thoaùt? Neáu chöa giaûi thoaùt, caàn phaûi nghe ñaây:

            Voâ vò chaân nhaân thòt ñoû au,

            Hoàng hoàng baïch baïch chôù laàm nhau.

            Ai hay maây cuoän, khoâng toaøn tònh,

            Söông bieác beân trôøi, moät nuùi xanh.

Giaûng 

Ngaøi Traàn Thaùi Toâng ñoái vôùi saéc thaân con ngöôøi coù caùi nhìn thaáu ñaùo khaùc hôn ngöôøi phaøm tuïc chuùng ta.

“Heát thaûy caùc ngöôøi! Thaân laø goác khoå, theå chaát laø nhaân nôi nghieäp, neáu töï cho noù laø thaät, cuõng laø nhaän giaëc laøm con.”

Ñaàu tieân Ngaøi keâu goïi taát caû chuùng ta phaûi thaáy thaân naøy laø goác khoå. Thoâng thöôøng chuùng ta nghó khoå töø nôi khaùc ñöa laïi, nhöng khoâng bieát goác khoå töø nôi thaân: Thí duï nhö hieän giôø taát caû chuùng ta laøm luïng khoù nhoïc môùi coù côm aên aùo maëc, vaäy lo côm aùo laøm vieäc nhoïc nhaèn laø vì coù thaân, neân noùi goác khoå töø thaân maø ra, song ít ai nghó tôùi ñieàu naøy!

“Theå chaát laø nhaân nôi nghieäp” töùc laø theå xaùc naøy töø nôi nghieäp maø coù, do nghieäp ñôøi tröôùc laønh hay döõ, neân mang thaân hieän taïi khoå hay vui, chôù khoâng phaûi laø söï ngaãu nhieân.

“Neáu töï cho noù laø thaät, cuõng laø nhaän giaëc laøm con.” Thaân do nghieäp taïo maø chuùng ta laàm töôûng laø thaät, ñoù laø chuùng ta nhaän giaëc laøm con. Taïi sao? Vì thaân laø töôùng voâ thöôøng ñau khoå. Neáu cho töôùng voâ thöôøng ñau khoå laø mình thaät, ñoù laø nhaän khoå laøm mình, cuõng nhö nhaän giaëc laøm con. Ñieàu sai laàm naøy haàu heát chuùng ta ñeàu maéc phaûi. Ai cuõng quí tieác thaân, nhöng caøng quí tieác thì caøng khoå, vì moät ngaøy naøo noù seõ töø giaõ mình, luùc ñoù khoå voâ cuøng!

“Caùc oâng neân chín chaén xem, chæ saéc thaân naøy khi chöa vaøo baøo thai thì nôi naøo ñöôïc coù.” Thöû hoûi saéc thaân chuùng ta khi chöa vaøo thai thì noù ôû ñaâu? Noù laø caùi gì? Nhö ngöôøi ba möôi tuoåi thì hoûi tröôùc ba möôi moát naêm mình laø caùi gì? ÔÛ ñaâu? Ñeàu khoâng bieát! Neáu ngöôøi saùu möôi tuoåi cheát roài, hoûi naêm saùu möôi moát ôû ñaâu, laø caùi gì? Thì noùi laøm sao? Nhö vaäy tröôùc khi chöa coù, chuùng ta khoâng bieát noù ôû ñaâu, sau khi hoaïi roài cuõng khoâng bieát noù ra sao? Theá maø khi coù noù thì baét ñaàu baùm giöõ, baûo boïc noù, roát cuoäc caøng lo baûo boïc, taïo ñieàu kieän cho noù thoûa maõn, noù hoaïi caøng sôùm chôù khoâng ñi tôùi ñaâu!

“Bôûi do nieäm khôûi duyeân hoäi, naêm uaån hôïp thaønh, theå maïo voïng sanh, hình dung giaû coù.” Choã naøy phaûi ngöôøi tu saâu môùi hieåu ñöôïc. Taâm theå chuùng ta laø trong saïch, thanh tònh, an oån, khoâng dao ñoäng. “Bôûi do nieäm khôûi duyeân hoäi naêm uaån hôïp thaønh.” Töø nieäm khôûi leân, theo duyeân hoäi hôïp môùi keát thaønh naêm uaån, nieäm thieän daáy leân thì sanh coõi laønh, nieäm aùc daáy leân thì sanh coõi aùc. Vaäy goác sanh töû laø do nieäm khôûi, nhieàu ngöôøi khoâng hieåu töôûng vieäc sanh töû do ai aùp ñaët buoäc mình phaûi nhaän. Nhö vaäy caùi thaân khoâng phaûi töï coù, goác töø nieäm khôûi maø thaønh.

“Theå maïo voïng sanh hình dung giaû coù.” Hình dung töôùng maïo do voïng khôûi thaønh hình, neân laø hö giaû khoâng thaät. Trong nhaø Phaät noùi khi cheát neáu chuùng ta khôûi nieäm thieän ñöôïc sanh coõi laønh, khôûi nieäm aùc phaûi ñoïa ñöôøng döõ, neáu khôûi nieäm tònh thì sanh veà coõi tònh. Vaäy nieäm khôûi laø duyeân ñeå sanh ôû ñôøi sau, khi gaàn cheát nieäm naøo maïnh seõ daãn mình ñi veà coõi ñoù.

“Queân thaät queân goác, hieän giaû hieän doái, hoaëc nöõ hoaëc nam, hoaëc ñeïp hoaëc xaáu.” Queân thaät queân goác töùc laø queân baûn theå thanh tònh saùng suoát, roài daáy nieäm. Töø daáy nieäm môùi hieän ra töôùng giaû doái neân coù thaân nam thaân nöõ, hoaëc ñeïp hoaëc xaáu. Theá nhöng taát caû chuùng ta khi mang thaân naøo laïi baùm vaøo thaân ñoù cho laø thaät, roài töï haøo khi thaáy mình ñeïp, hoå theïn khi thaáy mình xaáu, bao nhieâu khoå vui do ñoù maø sanh neân phaûi traàm luaân maõi maõi. Thaân naøy do nieäm khôûi hieän ra laø töôùng ñoäng, vì ñoäng neân voâ thöôøng sanh dieät. Mang thaân voâ thöôøng sanh dieät maø töï haøo mình ñeïp mình xinh, quaû thaät laø voâ minh taêm toái.

“Troïn laø buoâng taâm chaïy ñi, toaøn khoâng moät böôùc trôû veà, chaïy rong treân ñöôøng sanh töû, maát tuoát ‘baûn lai dieän muïc’.” Troïn ngaøy chuùng ta buoâng taâm chaïy ñi, töùc laø queân taâm theå thanh tònh, laïi rong ruoåi chaïy theo voïng nieäm duyeân hôïp saùu traàn. “Toaøn khoâng moät böôùc trôû veà” laø khoâng coù moät nieäm naøo höôùng veà taâm theå thanh tònh, suoát ngaøy maûi duyeân theo saéc, thanh, höông, vò... Saùng sôùm thöùc daäy tìm thöùc aên ngon laø chaïy theo vò, thích nhìn hoa ñeïp laø chaïy theo saéc, muoán nghe lôøi hay laø duyeân theo tieáng... Nhö vaäy chuùng ta chaïy theo saùu traàn, khoâng moät böôùc trôû veà, khoâng bao giôø quay laïi tìm xem taâm theå thanh tònh mình ôû ñaâu, coøn hay maát. Saùu traàn laø töôùng voâ thöôøng sanh dieät, ñuoåi theo saùu traàn töùc laø “chaïy rong treân ñöôøng sanh töû”. Ñi treân ñöôøng sanh töû thì “maát tuoát baûn lai dieän muïc”. Baûn lai dieän muïc laø maët thaät ngaøn thuôû xöa nay, ñaây laø chæ taâm theå thanh tònh chöa ñoäng, chöa bao giôø sanh dieät. Vì daáy nieäm chaïy theo saùu traàn, töùc laø chaïy theo caùi sanh dieät neân maát ñi baûn lai dieän muïc cuûa mình. Ñeán ñaây chuùng ta thaáy ngaøi Traàn Thaùi Toâng neáu khoâng phaûi laø ngöôøi ngoä ñaïo thì khoâng laøm sao noùi ñöôïc nhöõng caâu nhö theá naøy!

“Do ñoù, giöông maét nhìn beân ngoaøi, ai bieát xoay ñaàu ngoù laïi beân trong.” Vì chuùng ta chaïy theo saùu traàn, rong ruoåi treân ñöôøng sanh töû, neân caû ngaøy giöông maét nhìn töôùng hö doái beân ngoaøi, ít khi bieát xoay ñaàu ngoù laïi beân trong, töùc laø ngoù laïi caùi thaät cuûa chính mình.

“Khi laïi, sanh laø hoùa sanh; nôi ñeán, trong moäng noùi moäng.” Chuùng ta coù maët treân coõi traàn naøy ñoù laø khi laïi, “sanh laø hoùa sanh” töùc laø söï sanh do duyeân hôïp hoùa ra chôù khoâng coù thaät (khoâng phaûi hoùa sanh nhö chö thieân treân caùc coõi trôøi). Nôi ñeán töùc laø coõi chuùng ta ôû, “trong moäng noùi moäng”, bôûi vì choã mình ñang ôû ñoái vôùi chuùng ta laø moät theá giôùi vöõng chaéc voâ cuøng, nhöng vôùi con maét cuûa nhöõng vò ñaït ñaïo, theá giôùi naøy cuõng laø töôùng voâ thöôøng. Vì theá Phaät baûo theá giôùi chuùng ta ñang ôû coù boán töôùng: Ban ñaàu môùi taïo döïng laø Thaønh, ôû moät thôøi gian laâu goïi laø Truï, roài noù hö hoaïi töø töø goïi laø Hoaïi, cho ñeán moät ngaøy tan naùt ra laø Khoâng. Nhö vaäy ñoái vôùi chuùng ta tuoåi thoï theá giôùi daøi, tuoåi thoï con ngöôøi ngaén, neân thaáy theá giôùi laø laâu beàn, nhöng söï thaät noù cuõng laø giaû doái taïm bôï. Chuùng ta giöõ thaân cuõng laø thaân moäng, giöõ caûnh cuõng laø caûnh moäng, khoâng coù caùi gì beàn laâu chaéc thaät.

“Laêng xaêng loän xoän, voäi voäi vaøng vaøng, laáy giaû laøm chaân, traùi khoâng ñeán saéc.” Caû ngaøy chuùng ta ngöôøi naøo cuõng laêng xaêng loän xoän! Saùng sôùm voäi vaøng aên moät ít côm, roài vaùc cuoác ñi laøm, ñeán tröa nghe ñaùnh kieång voäi vaùc cuoác ra veà, taém röûa aên tröa, roài voäi vaøng ñi nguû. Cöù nhö theá maø laêng xaêng suoát ngaøy, khoâng coù luùc naøo bình an tænh taùo! Nhaát laø ôû theá gian, saùng vöøa thöùc daäy haáp taáp söûa soaïn aên roài ñi laøm, maõn giôø ôû sôû gaáp gaáp chaïy veà baát keå nguy hieåm, ñeán nhaø söûa soaïn aên vaø nghæ, thöùc daäy laïi voäi vaøng ñi ñeán sôû, cöù nhö theá laêng xaêng loän xoän, voäi voäi vaøng vaøng!

“Laáy giaû laøm chaân, traùi khoâng ñeán saéc.” Mang thaân giaû, chaáp caûnh giaû, töôûng ñoù laø thaät. Traêm ngöôøi nhö moät cho raèng ta laø thaät, caûnh beân ta laø thaät, trong nhaø Phaät danh töø chuyeân moân goïi laø ngaõ vaø ngaõ sôû, cho ñoù laø thaät neân noùi “laáy giaû laøm chaân”. “Traùi khoâng ñeán saéc” töùc laø traùi vôùi theå thanh tònh khoâng töôùng maïo, roài ñeán vôùi hình saéc coù töôùng maïo. Hình saéc laø duyeân hôïp, voâ thöôøng, duyeân hôïp laø giaû doái, voâ thöôøng laø taïm coù, laïi cho ñoù laø thaät, neân noùi laø “traùi khoâng ñeán saéc”.           

Ñeán phaàn naøy ngaøi Traàn Thaùi Toâng noùi veà söï trau gioài trang söùc treân thaân ngöôøi.

“Ñaàu soï khoâ caøi hoa giaét ngoïc, tuùi da hoâi öôùp xaï xoâng höông, caét luïa laø che ñaäy maùu tanh, gioài son phaán aùt thuøng phaân thuùi.”

“Ñaàu soï khoâ caøi hoa giaét ngoïc” töùc laø treân ñaàu ai cuõng laø moät lôùp da toùc bao boïc xöông soï, neáu loät lôùp da ra thì chæ laø moät caùi soï khoâ! Theá maø treân toùc laïi caøi hoa giaét ngoïc laøm ñeïp ñeå deã coi. “Tuùi da hoâi öôùp xaï xoâng höông”, vì mang tuùi da hoâi haùm neân kieám xaï höông xoâng öôùp cho thôm ñeå deã ngöûi moät chuùt, ñoù laø caùch ñaùnh löøa thieân haï, gaït loã muõi ngöôøi. Neáu tuùi da mình thôm muøi hoa sen thì khoûi phaûi xoâng öôùp xaï höông, vì noù ñaõ töï thôm roài. Nhöng vì tuùi da hoâi haùm neân buoäc loøng phaûi öôùp theâm höông. Thí duï nhö saùng nguû thöùc daäy, chuùng ta phaûi röûa maët suùc mieäng ñaùnh raêng cho saïch seõ ñeå bôùt ñi muøi hoâi. Bieát thaân mình laø moät ñaõy da tanh hoâi cho neân “caét luïa laø che ñaäy maùu tanh”, vì maùu ñeå ra ngoaøi thì coù muøi tanh neân phaûi kieám luïa laø che ñaäy laïi cho kín ñaùo. “Gioài son phaán aùt thuøng phaân thuùi”, thaân laø thuøng phaân thuùi caàn thoa son gioài phaán ñeå che khuaát cho deã coi.

Ñoïc ñoaïn naøy chuùng ta môùi caûm nhaän ñöôïc tinh thaàn cuûa ngaøi Traàn Thaùi Toâng. Trong trieàu ñình nhaát laø trong thaâm cung coù bieát bao nhieâu laø cung phi myõ nöõ trang söùc loäng laãy, naøo laø caøi hoa giaét ngoïc, öôùp xaï xoâng höông, naøo laø maëc luïa laø gioài son phaán..., theá maø Ngaøi thaáy taän goác chæ laø ñaàu soï khoâ, tuùi da nhôùp, maùu tanh hoâi, thuøng phaân thuùi, chôù khoâng coù gì laø ñeïp ñeõ myõ mieàu! Thaáy hieåu nhö vaäy Ngaøi coù coøn ñaém meâ nhöõng töôùng giaû doái ñoù hay khoâng? Chaéc laø Ngaøi ñaõ chaùn ñaõ tôûm laém roài! So laïi chuùng ta ngaøy nay laïi tìm nhöõng thöù trang söùc ñeïp ñeõ, kieám nhöõng höông thôm ñeå xoâng öôùp, thaät laø quaù meâ muoäi!

“Trang söùc nhö theá troïn laø goác nhôùp. Khoâng theå nôi ñaây töï theïn, laïi höôùng trong aáy meán yeâu.” Caùc thöù trang söùc ñeàu laø ñeå che ñaäy thaân nhôùp nhuùa thoâi, khoâng coù gì laø quí. Bieát roõ baûn chaát thaân ngöôøi dô xaáu gôùm gheâ nhö vaäy phaûi tìm caùch che ñaäy noù laïi, sao khoâng bieát hoå theïn, laïi coøn töï haøo meán yeâu noù nöõa, thaät laø meâ laàm quaù ñaùng.

“Heát thaûy caùc ngöôøi! Gioáng heät con roái, ñeàu nhôø sôïi tô keùo ruùt, ñuøa ñeán ñuøa ñi, cuøng sanh moät thöù, sau khi buoâng ñi, thaät laø daùng cheát.” Nhö con roái chuùng ta cho noù nhaûy muùa laø do keùo ruùt sôïi daây ôû beân trong, chôù thaät ra noù khoâng coù muùa nhaûy chi heát. Neáu buoâng sôïi daây ra thì noù ñöùng xuoâi xò, khoâng coøn cöû ñoäng nöõa thaät nhö daùng cheát. Thaân cuûa chuùng ta cuõng gioáng nhö con roái vaäy, nghóa laø thaân naøy coøn tinh thaàn nöông töïa vaøo thì noù nhaûy muùa laøm ñuû ñoäng taùc, ñeán khi tinh thaàn rôøi ra thì theå xaùc cöùng ñôø nhö moät khuùc goã, khoâng coù nghóa gì. Cuoäc soáng laêng xaêng cuûa chuùng ta chaúng qua laø do duyeân hôïp cuûa cô theå, gioáng nhö caùi maùy, khi aán nuùt thì chaïy nhaûy laêng xaêng, khi buoâng nuùt thì döøng laïi. Thaân chuùng ta laø keát tuï caû theå xaùc laãn tinh thaàn laøm taát caû caùc hoaït ñoäng, khi tinh thaàn rôøi theå xaùc, luùc ñoù nhö khuùc caây khoâ, khoâng nghóa lyù gì. Thaân naøy coøn goïi laø cô theå töùc laø maùy thaân, noù hoaït ñoäng nhö moät caùi maùy vaäy. Thí duï nhö maùy xe caàn coù xaêng nhôùt môùi chaïy ñöôïc, khoâng ñoøi hoûi loaïi xaêng nhôùt haûo haïng. Maùy thaân cuûa chuùng ta cuõng vaäy. Khi bao töû troáng hoaït ñoäng khoâng noåi, luùc ñoù chæ caàn vaøi cheùn côm hay moät khuùc baùnh mì boû vaøo bao töû laø maùy chaïy roài, giaû söû nhö côm nguoäi hay baùnh mì khoâ cuõng ñöôïc, khoâng ñoøi hoûi phaûi coù thöùc aên thôm ngon bao töû môùi chaáp nhaän. Sôû dó chuùng ta cöïc khoå laøm thöùc aên ngon ñuû muøi vò laø do caùi löôõi, ñoù chaúng qua laø thoûa maõn caûm giaùc nhoû moïn taàm thöôøng, chôù khoâng phaûi laø ñieàu caàn thieát.

“Töï khôûi muoân vieäc tính toaùn, ñeàu do luïc taëc coâng phaù.” Chuùng ta tính toaùn laêng xaêng, taát caû ñeàu do luïc taëc coâng phaù. Luïc taëc töùc laø saùu caên, khi tieáp xuùc vôùi saùu traàn sanh öa thích, nhö maét thích saéc ñeïp, tai thích tieáng hay, muõi thích muøi thôm, löôõi thích vò ngon v.v..., neân caùc lo toan tính toaùn haèng ngaøy cuûa chuùng ta ñeàu do saùu teân giaëc naøy phaù phaùch khoâng cho chuùng ta ñöôïc yeân oån.

“Chaúng lo giaø beänh cheát ñeán, chæ thích saéc taøi röôïu thòt.” Chaúng lo giaø beänh cheát ñeán, chæ thích ñaém theo saéc ñeïp, tieàn baïc röôïu thòt. Caû ngaøy chæ lo coù bao nhieâu vieäc ñoù maø queân ñi caùi giaø beänh cheát ñaõ chôø chöïc moät beân mình.

“Luoáng ñua ñaàu laèng söøng oác, cam chòu lôïi raøng danh buoäc. Troïn ngaøy doàn söùc mong caàu, toái laïi trôû thaønh moäng töôûng.” Luoáng ñua theo nhöõng vieäc taïm bôï nhoû nhoi nhö ñaàu con laèng, con nhaëng (con ruoài xanh), söøng con oác seân. Ñaây laø chæ chuùng ta ñua chaïy theo nhöõng chuyeän raát taàm thöôøng nhoû moïn, roài cam chòu söï buoäc raøng cuûa danh lôïi chôù khoâng coù ích gì! Troïn ngaøy cöù mong caàu heát ñieàu naøy ñeán ñieàu khaùc, mong caàu nhieàu maø chöa ñöôïc toaïi nguyeän, neân toái nguû nhöõng ñieàu mô öôùc bieán thaønh caûnh moäng.

“Chaát chöùa nghieäp dô nhö gieáng, chaúng bieát toùc baïc nhö söông. Moät hoâm beänh naëng traàm kha, traêm naêm troïn veà moäng lôùn.” Nghieäp xaáu chöùa chaát nhieàu nhö gieáng saâu bao nhieâu cuõng chöa ñaày, khoâng nhôù treân ñaàu toùc ñaõ baïc nhö söông, töùc laø caùi giaø ñaõ ñeán, maø chæ nhôù taïo nghieäp thoâi. Taát caû chuùng ta thaáy caùi meâ muoäi cuûa con ngöôøi thaät quaù laém, giaø cheát ñuoåi gaáp beân mình maø khoâng bao giôø thöùc tænh, chæ taïo nghieäp maõi maõi khoâng döøng. Ñeán khi gaëp côn beänh naëng naèm lieät treân giöôøng khoâng theå tôùi lui ñi ñöùng ñöôïc nöõa, môùi bieát “traêm naêm troïn veà moäng lôùn”. Nhöõng töôûng tuoåi thoï ñöôïc traêm naêm, nhöng khi saép cheát oân laïi cuoäc ñôøi gioáng nhö giaác moäng ñeâm qua. Nhöõng gì mình ñaõ taïo, bao nhieâu danh lôïi, bao nhieâu thaân baèng quyeán thuoäc v.v..., khi saép laâm chung nhôù laïi ñaâu coøn gì, chaúng qua laø moät giaác moäng lôùn maø thoâi.

“Tim gan ñau ñôùn döôøng theå oaùn thuø, thaân theå oám gaày, gioáng nhö quæ ñoùi. Coøn muoán caàu ñaûo soáng dai, naøo bieát saùt sanh haïi maïng. Chæ mong bieát ñôøi soáng nhö tuøng baù, ñaâu ngôø thaân theå ví töïa nhaø xieâu.” Ñaây taû côn beänh naëng, tim gan haønh haï mình ñau ñôùn döôøng nhö oaùn thuø, muoán caét boû noù ñi. Thaân theå gaày oám naèm lieät treân giöôøng, gioáng nhö quæ ñoùi. Laïi ñi hoûi thaày buøa thaày phaùp caàu cho heát beänh, phaûi laøm boø laøm traâu cuùng thì hoï seõ trò cho. Muoán ñöôïc soáng dai laïi coøn gieát haïi sanh maïng, ñoù laø ñieàu raát traùi vôùi leõ thaät. Chæ mong ñôøi soáng cuûa mình beàn vöõng laâu daøi nhö caây tuøng caây baù seõ xanh töôi maõi maõi; ñaâu ngôø thaân theå khi saép taøn ví töïa nhaø xieâu, chæ moät côn gioù nheï thoåi qua cuõng ñuû saäp roài.

“Hoàn phaùch tuy veà coõi quæ, thi haøi vaãn coøn ôû nhaân gian, toùc loâng raêng moùng chöa kòp tieâu, ñaøm daõi maùu me ñeàu chaûy tröôùc. Röõa naùt thì maùu muû chaûy traøo, hoâi haùm aét xoâng trôøi xoâng ñaát, ñen naùm chaúng daùm nhìn, xanh baàm thaät ñaùng tôûm.” Khi taét thôû hoàn phaùch ñi veà coõi quæ, bôûi vì khi soáng khoâng taïo duyeân laønh, khoâng taïo nghieäp toát, neân khi cheát phaûi ñi vaøo coõi quæ hay coõi ñòa nguïc. Khi hoàn phaùch ñi roài thi haøi vaãn coøn ôû nhaân gian, chaát cöùng nhö toùc loâng raêng moùng chöa kòp tieâu, coøn chaát nöôùc nhö ñaøm daõi maùu me ñeàu chaûy ra tröôùc. Neáu thaân cheát chöa kòp choân thì seõ röõa naùt, maùu muû chaûy traøo, hoâi haùm xoâng trôøi xoâng ñaát, ai ñi qua cuõng phaûi bòt muõi ñi mau, da ñen naùm chaúng daùm nhìn, xanh baàm thaät ñaùng tôûm. Giaû söû saéc ñeïp nhö Taây Thi maø cheát naêm ba hoâm chöa choân, cuõng chæ laø caùi thaây ma hoâi thuùi. Khi soáng döôøng nhö thaân thuoäc ruoät raø, luùc cheát laïi sôï khoâng daùm ñeán gaàn nhìn kyõ, nhö vaäy tình nghóa gì, chæ laø taïm bôï maø thoâi.

“Chaúng luaän giaøu ngheøo ñoàng vaøo coõi cheát, hoaëc ñeå trong nhaø thì gioøi ñuïc töûa sinh, hoaëc neùm ra ñöôøng quaï aên choù xeù. Ngöôøi ñôøi ñeàu bòt muõi ñi qua, con hieáu thì laáy chieáu meàn quaán giaáu.” Duø giaøu hay ngheøo ai ai roài cuõng cheát, neáu ñeå trong nhaø thì gioøi ñuïc töûa sinh, neáu boû ra ngoaøi ñöôøng thì quaï aên, choù xeù, khoâng ñöôïc toaøn thaây. Muøi hoâi thuùi xoâng leân, ngöôøi ñi ngang chòu khoâng noåi phaûi bòt muõi, con hieáu thaûo thöông xoùt kieám meàn chieáu quaán kyõ che kín laïi.

“Nhaët thu haøi coát, choân caát thòt xöông. Quan quaùch phoù cho ñoùm löûa ma trôi nôi hoang daõ, maû moà giao cho muoân daëm nuùi soâng.” Khi choân caát xong roài thì ñeâm ñeán thaáy löûa ma trôi loám ñoám nôi hoang daõ, moà maû ñeå maëc naèm ñoù khoâng ai lui tôùi, moät naêm trôû laïi thaêm moät laàn, ñoù laø hieáu ñeã laém roài.

“Khi xöa toùc ñen maù öûng, ngaøy nay xöông traéng tro ñen. Khi möa leä rôi thì maây saàu theâ thaûm, luùc gioù buoàn thoåi thì traêng saùng haét hiu.” Ñaây môùi oân laïi, khi xöa toùc ñen nhaùnh maù öûng hoàng, ngaøy nay thì xöông traéng tro ñen, xöa nay khaùc nhau bieát laø bao nhieâu! Naám moà naèm giöõa ñoàng hoang gaëp luùc möa rôi nhö leä, thì maây saàu buoàn thaûm voâ cuøng, khi gioù buoàn thoåi, thì traêng saùng haét hiu coâ quaïnh. Khi soáng con chaùu ñaày nhaø, cheát roài ra naèm ngoaøi ñoàng vaéng moät mình, khoâng ai lai vaõng ngoù ngaøng, phoù cho gioù taùp möa sa.

“Ñeâm vaéng thì quæ khoùc thaàn saàu, naêm daøi thì ngöïa giaøy traâu ñaïp. Löûa ñom ñoùm laäp loøe trong ñaùm coû xanh, tieáng deá ngaâm næ non caïnh haøng döông lieãu. Bia ghi nöûa chìm, reâu xanh phuû, tieàu phu giaäm maõi thaønh loái moøn.” Khi ñeâm vaéng nghe nhöõng aâm thanh buoàn baõ nhö tieáng quæ khoùc thaàn saàu. Traûi qua nhieàu naêm thaùng, moà maû bò ngöïa giaøy traâu ñaïp, vì caùc chuù muïc ñoàng thaû traâu ngöïa ñi aên trong ñaùm moä. Trong ñaùm coû xanh raäm raïp chæ thaáy löûa ñom ñoùm chôùp chôùp laäp loøe, hoaëc nghe tieáng deá ngaâm næ non döôùi haøng döông lieãu. Taám bia ghi teân hoï ngöôøi maát laâu ngaøy bò chìm heát phaân nöûa döôùi ñaát, phaân nöûa treân coøn laïi bò reâu xanh che phuû. Caùc chuù tieàu phu vaïch coû ñi, giaäm maõi thaønh loái moøn cho ngöôøi qua laïi.

“Duø cho vaên chöông caùi theá, giaû söû taøi saéc nghieâng thaønh, chung cuoäc ñaâu coù ñöôøng khaùc, cuoái cuøng cuõng chæ moät loái ñi.” Duø cho vaên chöông caùi theá ai nghe cuõng quí cuõng troïng, duø cho saéc ñeïp nghieâng thaønh ai nhìn cuõng meán cuõng yeâu, nhöng roát cuoäc roài ñi tôùi ñaâu, cuoái cuøng chæ ñi tôùi caùi cheát, khoâng coù con ñöôøng naøo khaùc!

“Maét bò saéc daãn treøo leân caây kieám; tai theo tieáng loâi tieán leân nuùi ñao; loã muõi ngöûi toaøn muøi hoâi haùm; trong löôõi aên saét noùng nuoát hoaøi; thaân khieáp sôï nöôùc ñoàng soâi noùng doäi; yù chua cay vaïc daàu soâi nung naáu. Nhaân gian troïn moät traêm naêm, trong ñòa nguïc môùi laø saùng toái.” Haèng ngaøy maét chuùng ta ñaém ñuoái nhìn theo saéc ñeïp, neân khi nhaém maét söùc meâ saéc ñeïp daãn chuùng ta treøo leân caây kieám, bò löôõi kieám caét da xeû thòt; tai meâ ñaém tieáng hay, neân khi cheát nghieäp loâi treøo leân ngoïn nuùi ñao; muõi dính muøi neân noù loâi mình ñeán choã tanh hoâi nhô nhôùp; löôõi thích vò ngon neân phaûi aên nhöõng hoaøn saét noùng; thaân thích nhöõng xuùc chaïm vöøa yù thì bò nöôùc ñoàng soâi doäi treân thaân; coøn yù öa cay nghieät vôùi moïi ngöôøi seõ bò vaïc daàu soâi nung naáu. Ñaây laø noùi caùc hoïa do saùu caên ñaém luyeán saùu traàn, keát quaû phaûi chòu nhöõng khoå ñau nhö vaäy! ÔÛ nhaân gian soáng ñöôïc moät traêm naêm chæ baèng moät ngaøy moät ñeâm trong ñòa nguïc chòu nhöõng khoå ñau doàn daäp, ôû ñòa nguïc caû ngaøn naêm thì baèng ôû nhaân gian caû trieäu naêm, chòu khoå sao cho thaáu. Neáu chuùng ta ñaém meâ theo saùu traàn taïo nghieäp hung döõ aùc ñoäc, thì phaûi ñoïa ñòa nguïc chòu ñau khoå khoâng bieát laø bao laâu, neân caùi vui quaù ngaén maø caùi khoå quaù daøi. Theá maø ngöôøi ñôøi ñaâu coù sôï ñaâu coù tænh, cöù ñua tìm cho ñöôïc nhöõng gì vui thích, queân ñi caùi khoå laâu daøi phaûi chòu ôû ngaøy mai.

Ñoaïn vaên treân ngaøi Traàn Thaùi Toâng dieãn taû ñôøi ngöôøi chuùng ta töø khi môùi sanh ra ñeán luùc giaø beänh roài keát cuoäc laø cheát. Sau khi cheát seõ chòu ñau khoå nhö theá naøo, Ngaøi ñeàu dieãn taû ñaày ñuû cho chuùng ta thaáy roõ. Ñeán ñaây Ngaøi môùi ñaùnh thöùc chuùng ta:

“Neáu ngöôøi taùc gia ñuû maét, caàn phaûi sôùm gaáp hoài quan, chuyeån thaân nhaûy khoûi voøng sanh töû, khoaûng khaûy tay caét ñöùt löôùi aùi aân.” Neáu laø ngöôøi taùc gia ñuû con maét saùng, taùc gia laø ngöôøi coù trí tueä thaáy roõ ñöôïc leõ thaät, coù theå höôùng daãn chæ daïy cho ngöôøi khaùc, ñuû con maét saùng töùc laø ñuû con maét trí tueä; “caàn phaûi sôùm gaáp hoài quan”, hoài quan laø xoay laïi xem xeùt chính mình, chöõ hoài quan coù giaù trò raát saâu ñaäm trong Phaät giaùo. Bôûi vì chuùng ta soáng maø ñuoåi theo saùu traàn, laø chuùng ta leä thuoäc beân ngoaøi, chaïy theo caùi voâ thöôøng sanh dieät. Khi bò leä thuoäc ngoaïi traàn roài, chuùng ta laïi bò chi phoái bôûi nhöõng taâm nieäm tham saân si. Ñuoåi theo ñöôïc laø tham, khoâng ñöôïc thì loøng saân noåi daäy; roài töø caùi meâ muoäi khoâng thaáy ñöôïc leõ thaät, ñuoåi theo naém baét saùu traàn, chuùng ta gaây taïo khoâng bieát bao nhieâu toäi nghieäp, phaûi chòu bao nhieâu caûnh khoå ôû ngaøy mai. Theá neân neáu laø ngöôøi trí tueä saùng suoát, phaûi xoay laïi nhìn xem thaân naøy laø thaät hay giaû, keá ñoù nhìn laïi xem nhöõng taâm nieäm mình laø thaät hay giaû. Thaáy roõ ñöôïc baûn chaát khoâng thaät cuûa thaân vaø nhöõng taâm nieäm roài, chuùng ta môùi tìm ñöôïc caùi chaân thaät khoâng nieäm daáy khôûi cuûa mình, ñoù laø caùi chaân thaät baát sanh baát dieät, maø trong nhaø Thieàn goïi laø “baûn lai dieän muïc”; trôû veà nôi ñoù chuùng ta môùi thoaùt ñöôïc voøng sanh töû. Vaäy neáu chuùng ta muoán nhaûy khoûi voøng sanh töû, thì phaûi nhanh nhö khoaûng khaûy moùng tay caét ñöùt heát löôùi aùi aân. AÙi laø yeâu meán, laø quyeán luyeán, raøng buoäc giöõa ngöôøi naøy vôùi ngöôøi kia, cho neân coù yeâu meán laø coù buoäc raøng! Giaû söû coù hai ngöôøi laøm baïn vôùi nhau, neáu meán nhau nhieàu töùc coù söï buoäc raøng. Huoáng nöõa hai ngöôøi khaùc phaùi yeâu nhau, laïi theâm con caùi troùi buoäc laøm sao gôõ noåi! Vaäy neáu chuùng ta quyeát taâm nhaûy khoûi voøng sanh töû thì phaûi caét nhanh cho ñöùt heát löôùi aùi aân.       

“Duø laø nam hay nöõ thaûy ñeàu tu ñöôïc; daãu raèng trí hay ngu troïn ñeàu coù phaàn.” Duø laø ngöôøi nam hay ngöôøi nöõ ai cuõng tu ñöôïc, duø laø ngöôøi trí hay ngöôøi ngu cuõng ñeàu coù phaàn, vieäc tu khoâng daønh rieâng cho ai. Treân ñöôøng tu cöûa môû roäng, ai cuõng coù theå tieán vaøo, nhöng vôùi ñieàu kieän laø phaûi can ñaûm nhìn roõ laïi mình, roài phaûi caét ñöùt heát nhöõng sôïi daây aân aùi buoäc raøng. 

“Neáu chöa ñaït ñöôïc Phaät taâm Toå yù, haõy tröôùc nöông trì giôùi tuïng kinh. Ñeán luùc Phaät cuõng chaúng phaûi, Toå cuõng chaúng phaûi, thì giôùi gì trì, kinh naøo tuïng.” Neáu chuùng ta chöa ngoä ñöôïc taâm Phaät, chöa thaáu suoát ñöôïc yù Toå, thì tröôùc phaûi raùng giöõ giôùi vaø tuïng kinh. Ñeán luùc Phaät cuõng chaúng phaûi, Toå cuõng chaúng phaûi, ñoù chính laø luùc nhaän ra “baûn lai dieän muïc” töùc laø maët thaät xöa nay cuûa mình. Ñaõ laø maët thaät xöa nay cuûa mình thì ñaâu phaûi laø cuûa Toå, ñaâu phaûi laø cuûa Phaät, noùi cuûa Phaät laø traät, noùi cuûa Toå laø sai, cho neân noùi: “Phaät cuõng chaúng phaûi, Toå cuõng chaúng phaûi”, maø chính laø baûn lai dieän muïc cuûa mình. Soáng ñöôïc vôùi caùi ñoù roài thì noùi gì trì giôùi, noùi gì tuïng kinh. Taïi sao? Vì soáng vôùi baûn lai dieän muïc thì khoâng coù nieäm khôûi, khoâng nieäm khôûi thì ñaâu coù phaïm giôùi. Coù nieäm thì coù nieäm thöông nieäm gheùt, nieäm danh nieäm lôïi, khoâng coù nieäm thì coøn gì phaûi trì giôùi. Coøn tuïng kinh laø nhaéc laïi lôøi Phaät ñeå tænh giaùc, neáu ñaõ soáng vôùi caùi tænh giaùc thì nhaéc laïi lôøi Phaät cuõng laø dö, cho neân tôùi ñoù roài thì coøn kinh gì maø tuïng. Vì theá chuùng ta phaûi hieåu thaät roõ, ñöøng hieåu laàm, chöa tôùi choã maø khoâng caàn trì giôùi, khoâng caàn tuïng kinh, ñoù laø noùi sai khoâng ñuùng leõ thaät. Khi naøo chuùng ta haèng soáng ñöôïc vôùi baûn lai dieän muïc roài, chöøng ñoù cuõng khoâng phaûi Phaät, cuõng khoâng phaûi Toå, noùi gì laø trì giôùi tuïng kinh.

“Nôi saéc uaån cuõng laø chaân saéc, ôû thaân phaøm cuõng laø thaân Phaät.” Khi aáy ngay trong saéc uaån naøy cuõng laø chaân saéc, ngay nôi thaân phaøm tuïc naøy cuõng laø thaân Phaät. Taïi sao? Vì meâ töôûng huyeãn laø thaät neân bò huyeãn meâ hoaëc, khi tænh roài bieát laø huyeãn, töø saéc huyeãn thaáy ñöôïc caùi chaân thaät neân goïi laø chaân saéc. Coøn ngay thaân phaøm maø chuùng ta töôûng laø thaät, neân thaân naøy hoaïi dieät chuùng ta ñau khoå. Neáu ngay thaân phaøm naøy, chuùng ta nhaän ra baûn lai dieän muïc, ñoù laø thaáy thaân Phaät, chôù khoâng coù ñaâu khaùc.

“Phaù saùu thöùc laøm saùu thaàn thoâng, daïo taùm khoå thaønh taùm töï taïi.” Khi ngoä roài thì phaù saùu thöùc laøm thaønh saùu thaàn thoâng. Nhö saùu caên maét tai muõi löôõi thaân yù, do thöùc duyeân theo saùu traàn neân thaønh luïc taëc. Khi saùu caên khoâng coøn voïng thöùc duyeân theo saùu traàn, thaáy nghe maø khoâng dính maéc, ñoù laø phaù luïc taëc thaønh luïc thoâng, hay laø phaù saùu thöùc thaønh saùu thaàn thoâng.

“Daïo taùm khoå thaønh taùm töï taïi”, taùm khoå laø sanh, giaø, beänh, cheát, aùi bieät ly, oaùn taéng hoäi, caàu baát ñaéc vaø nguõ aám xí thaïnh khoå, töùc laø thaân naêm aám naøy laø khoå. Khi chuùng ta meâ thì coù boán caùi khoå cuûa thaân: voâ thöôøng, khoå, voâ ngaõ vaø baát tònh. Trong kinh Nieát-baøn daïy, khi ngoä ñöôïc phaùp thaân thì ñöôïc boán töï taïi laø thöôøng, laïc, ngaõ, tònh. Coøn ñoái vôùi taùm khoå, ñöôïc taùm töï taïi, kinh Nieát-baøn daãn taùm töï taïi laø:

            1.- Moät thaân hieän nhieàu thaân nhö soá vi traàn.

            2.- Moät thaân vi traàn ôû khaép coõi ñaïi thieân.

            3.- Thaân Phaät lôùn ñeán caû caùc theá giôùi.

            4.- Phaät hieän voâ soá thaân.

            5.- Saùu caên hoã duïng.

            6.- Phaät ñaït ñöôïc taát caû phaùp maø nhö khoâng ñöôïc.      

            7.- Phaät thuyeát phaùp moät baøi keä traûi voâ soá kieáp.

            8.- Thaân khaép caùc nôi nhö hö khoâng.

            Ñaây laø taùm töï taïi khi ñaït ñöôïc phaùp thaân.

            Ñoaïn khaùc noùi veà Phaùp giôùi thöù ñeä, coù taùm töï taïi laø:

            1.- Hay töø lôùn maø thu laïi nhoû.

            2.- Hay töø nhoû maø hoùa ra lôùn.

            3.- Hay nheï nhaøng vöôït ñi trong hö khoâng.

            4.- Hay töï taïi, nghóa laø tuøy muoán ñi trong khoâng, xuoáng nöôùc hay vaøo ñaát ñeàu töï taïi.

            5.- Hay coù chuû töùc laø mình laøm chuû töï taïi ñoái vôùi taát caû nhöõng caùi beân ngoaøi.

            6.- Hay ñeán xa töùc laø vöøa nghó laø ñeán.

            7.- Hay ñoäng töùc laø mình laøm caû theá giôùi chuyeån ñoäng goïi laø luïc chuûng chaán ñoäng, ñoù ñeàu laø do söùc thaàn thoâng cuûa mình.

            8.- Tuøy yù nghóa laø tuøy yù muoán laøm gì cuõng ñöôïc.

Nhö vaäy neáu chuùng ta kheùo tu thì töø luïc taëc bieán thaønh saùu thaàn thoâng, töø taùm khoå bieán thaønh taùm töï taïi. Ñoù laø töï mình chuyeån chôù khoâng ai thay cho mình maø chuyeån ñöôïc, ñieàu naøy heát söùc roõ vaäy.

“Tuy noùi theá aáy, maø moãi ngöôøi vaøo trong saéc thaân roài, boû ñoù thaät khoù thay.” Tuy giaûng noùi nhö vaäy, nhöng treân söï thaät khi mang saéc thaân naøy roài muoán boû noù laø chuyeän khoâng phaûi giaûn ñôn, thaät laø cay ñaéng.

“Heát thaûy caùc ngöôøi! Chæ saéc thaân naøy laïi laøm sao giaûi thoaùt? Neáu chöa giaûi thoaùt, caàn phaûi nghe ñaây.” Moãi ngöôøi chuùng ta phaûi giaûi thoaùt saéc thaân naøy, nhöng laøm sao giaûi thoaùt? Neáu chöa ñöôïc giaûi thoaùt, caàn phaûi nghe baøi keä sau ñaây:

            Voâ vò chaân nhaân thòt ñoû au,

            Hoàng hoàng baïch baïch chôù laàm nhau,

            Ai hay maây cuoän, khoâng toaøn tònh,

            Söông bieác beân trôøi, moät nuùi xanh.

            Boán caâu keä naøy raát laø thaâm thuùy.

“Voâ vò chaân nhaân” laø töø cuûa Toå Laâm Teá. Moät hoâm Toå Laâm Teá ôû tröôùc hoäi chuùng noùi: “Caùc ngöôi haõy nghe, nôi tröôùc maët caùc ngöôi coù voâ vò chaân nhaân thöôøng ra vaøo.” Voâ vò chaân nhaân laø ngöôøi chaân thaät khoâng coù ngoâi vò, khoâng coù choã nôi, voâ vò chaân nhaân cuõng töùc laø teân khaùc cuûa baûn lai dieän muïc, töø trong cöûa maët chuùng ta ra vaøo. Nhö vaäy ai cuõng coù voâ vò chaân nhaân, töø khaùc laø taâm theå thanh tònh. Taâm theå naøy khoâng töôùng maïo, neân khoâng choã nôi, khoâng ngoâi vò, ñoù laø chaân nhaân, con ngöôøi chaân thaät. Chaân nhaân ôû ngay nôi thaân thòt ñoû au naøy, nôi thaân thòt maùu muû naøy khoâng phaûi tìm kieám nôi naøo khaùc.

“Hoàng hoàng baïch baïch chôù laàm nhau.” Hoàng laø ñoû, baïch laø traéng. Ngay nôi thaân thòt coù nhöõng hình saéc hoaëc ñoû hoaëc traéng, ñöøng coù laàm noù, nghóa laø ñöøng maéc keït ôû khoái thòt ñoû au, maø phaûi thaáy ñöôïc voâ vò chaân nhaân ôû trong ñoù. Neáu thaáy khoái thòt ñoû mang maøu saéc traéng hoàng roài coù yeâu coù gheùt ñoù laø laàm, roài chìm ñaém trong caùi laàm maø phaûi khoå.

            Ñeán hai caâu keát:

            Ai hay maây cuoän, khoâng toaøn tònh,

            Söông bieác beân trôøi, moät nuùi xanh.

Coù ai bieát raèng khi maây cuoán heát chæ coù hö khoâng hoaøn toaøn trong saïch. Beân trôøi muø söông ñaõ tan, chæ coøn baàu trôøi trong, luùc ñoù ngoïn nuùi xanh hieän söøng söõng tröôùc maét chuùng ta.

Trong baøi keä treân, hai caâu ñaàu chuû yeáu ngaøi Traàn Thaùi Toâng muoán cho chuùng ta hieåu roõ ngay nôi thaân thòt hoâi haùm baån thæu cuûa chuùng ta coù moät caùi chaân thaät saün ôû trong aáy. Chuùng ta ñöøng laàm nhöõng maøu saéc cuûa thaân thòt naøy ñeå roài phaûi taïo nghieäp chòu khoå. Khi chuùng ta heát laàm thaân naøy, nhöõng yù nieäm ñen toái ñaõ tan vôõ, luùc ñoù gioáng nhö maây bò cuoän ñi chæ coøn moät khoaûng hö khoâng trong saïch. Chuùng ta nhìn nôi vuøng söông muø ñaõ tan roài moät ngoïn nuùi xanh hieän ra roõ raøng. Ngoïn nuùi xanh ñeå chæ caùi gì? Söông muø ñeå noùi caùi gì? Söông muø coù theå laø hình daùng cuûa khoái thòt ñoû au, hay cuûa thaân töù ñaïi, hay nhöõng taâm cuoàng loaïn cuûa chuùng ta. Khi nhöõng taâm nieäm cuoàng loaïn ñaõ laëng yeân roài, chuùng ta seõ thaáy ngoïn nuùi baát ñoäng söøng söõng tröôùc maét. Ngoïn nuùi laø chæ baûn lai dieän muïc saün coù töï thuôû naøo cuûa chuùng ta, hay noùi caùch khaùc laø chæ voâ vò chaân nhaân söøng söõng ôû tröôùc maét.          

Qua baøi “Noùi Roäng Saéc Thaân”, chuùng ta thaáy vua Traàn Thaùi Toâng coù caùi nhìn raát thaáu ñaùo, Ngaøi dieãn taû ñaày ñuû veà con ngöôøi phaøm tuïc maø chuùng ta ñang meâ ñaém. Ngaøi tuaàn töï chæ caûnh sanh giaø beänh cheát cuûa con nguôøi vaø cuoái cuøng chæ ra moät loái ñi, moät leõ thaät ñeå chuùng ta bieát maø tu, haàu vöôït khoûi moïi meâ muoäi laàm laãn. Thoaùt khoûi caùc meâ muoäi laàm laãn chuùng ta seõ ñeán choã giaùc ngoä an laønh thanh tònh.

Ñoïc baøi naøy chuùng ta thaáy ngaøi Traàn Thaùi Toâng tuy laø vua ngoài treân ngai vaøng maø Ngaøi coù caùi nhìn töôøng taän veà baûn chaát con ngöôøi, khoâng bò nhöõng taøi saéc danh lôïi quyeán ruõ ñeán phaûi môø mòt nhö nhöõng vò vua khaùc. 

]